Nr 1/2014 Marzec ISSN 1507-1383 BiuletynPoLsKIEGo toWarzystWa EKonoMIcznEGISSNo 1507-1383 IX Kongres Ekonomistów Polskich Marek Belka Janusz Lewandowski GrzegorzBiuletyn PTE nrW. 1 (64)/2014 Kołodko I 1 Pożegnania Profesor adam szeworski Profesor zbigniew Messner (ur. 11 stycznia 1918 r. – zm. 9 stycznia 2014 r.) (ur. 13 marca 1929 r. – zm. 10 stycznia 2014 r.) Adam Szeworski był utalentowa- Z początkiem roku 2014 ubył ze środowiska nym ekonomistą, po studiach na polskich ekonomistów Zbigniew Messner, zna- uniwersytetach w Zurychu i War- komity specjalista w dziedzinie rachunkowości szawie. W momencie wybuchu i analizy finansowej, wieloletni działacz i przy- drugiej wojny światowej służył jaciel Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. w Pierwszej Dywizji Grenadie- Zawsze życzliwy ludziom i światu, niezależnie rów w Lotaryngii, skąd dotarł do od zajmowanych stanowisk. Jako ekonomista Szwajcarii po rozwiązaniu dywizji był związany przez całe życie, aż do ostatnich w 1940 r. Po powrocie do Polski studiował na Uni- dni, z Uniwersytetem Ekonomicznym w Katowicach. Na tej uczelni wersytecie Warszawskim, gdzie został mianowany skończył studia, doktoryzował się, uzyskał tytuł profesorski, prowadził profesorem ekonomii. Był autorem cyklu artykułów wykłady i przez wiele lat był jej prorektorem i rektorem. Zostawił tam i książek badających powojenne dzieje wielu czoło- po sobie trwałą pamięć jako wysoko ceniony nauczyciel i wychowawca wych państw świata, m.in. Stanów Zjednoczonych, wielu pokoleń młodzieży akademickiej, autor wielu prac naukowych Wielkiej Brytanii, Niemiec Zachodnich, a także In- i podręczników akademickich. dii, Korei i Japonii.(…) Profesor Messner miał cechy aktywnego działacza społecznego. Kryzysy finansowe w głównych państwach kapi- Jako członek Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego dał się poznać talistycznych w latach 70. zostały wiernie zareje- najpierw z działalności w Oddziale Katowickim, następnie piastował strowane przez Szeworskiego w jego publikacjach kolejno funkcje wiceprezesa Zarządu Głównego i wiceprzewodniczą- z początku lat 80. W szczególności pokazał on, cego Rady Naukowej Towarzystwa. Był również od wielu lat czynnym jak model wzrostu napędzanego przez eksport, członkiem Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, a w ostatnim dzie- stosowany w Niemczech Zachodnich po drugiej sięcioleciu był prezesem Zarządu Głównego tej organizacji oraz prze- wojnie światowej, spowodował brak przygotowania wodniczył Komisji Egzaminacyjnej Krajowej Izby Biegłych Rewiden- przemysłu na kontrakcję na rynkach eksportowych, tów. W trudnych latach 80. był Zbigniew Messner posłem na Sejm przenosząc deflację z tych rynków do reszty zachod- i członkiem władz partyjnych i państwowych. Pełnił najpierw funkcję nioniemieckiej gospodarki. wicepremiera rządu, a w latach 1985–1988 stał na czele rządu jako Analiza Szeworskiego stanowi przydatny kontrast prezes Rady Ministrów. W tym charakterze patronował działaniom re- do standardowych badań empirycznych nad cy- formatorskim, związanym z realizacją tzw. drugiego etapu systemowej klami koniunkturalnymi, które ukazały się po dru- reformy gospodarczej, w którym nastąpiło zniesienie obligatoryjnego giej wojnie światowej z ramienia National Bureau planowania centralnego i trwał proces stopniowego wprowadzania of Economic Research w Stanach Zjednoczonych. zasad gospodarki rynkowej. Jego rząd przedstawił w Sejmie projekt Idąc w ślady Kaleckiego, Szeworski przedstawił ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przyjęty w końcu po szczegółowy rozkład strukturalny elementów zagre- długich deliberacjach już pod rządami następców, a sam premier za- gowanych wydatków, przyczyniających się do zmian pisał się w historii rzuceniem rewolucyjnego na owe czasy hasła: „Do- w dochodzie krajowym. (…) zwolone jest wszystko, co nie jest wyraźnie prawem zabronione”. Adam Szeworski nie opublikował wiele w dziedzi- W roku 1987 rząd Messnera przeprowadził referendum w sprawie nie teorii ekonomicznej. Jednakże jego praca stanowi programu radykalnego uzdrowienia gospodarki. Mimo wysokiej fre- mocny punkt w analizie keynesowskiego kapitalizmu kwencji i uzyskania wielkiej przewagi głosów poparcia referendum nie ostatniego stulecia. Napisał wybitne Wprowadze- spełniło ówczesnych wymagań konstytucyjnych. Wynik referendum nie do polskiego wydania „Ogólnej teorii” Keynesa, został więc uznany za negatywny, co sprawiło, że rząd Messnera po- dał się do dymisji, a sam premier powrócił do działalności naukowej przetłumaczonego przez Michała Kaleckiego i Sta- i społecznej. nisława Rączkowskiego, wznowionego w 1985 oraz Bogaty i złożony dorobek życia Zbigniewa Messnera nie daje się w 2003 roku. W jednej ze swoich ostatnich publika- przedstawić w krótkich zdaniach. Ze względu zwłaszcza na zaanga- cji Szeworski oddał hołd Kaleckiemu, który to zain- żowanie polityczne profesora był on i będzie komentowany w różny spirował jego pracę. sposób. Ci wszyscy jednak, którzy znali Go bliżej, będą Go z pewno- Jan Toporowski ścią pamiętali jako człowieka dobrego i prawego, który dzięki swoim (Pełna charakterystyka dorobku prof. Adama cechom osobistym i wiedzy potrafił uzyskać zarówno szeroką sympa- Szeworskiego ukaże się w dwumiesięczniku tię, jak i niekłamany szacunek. „Ekonomista” nr 3/2014) Cześć Jego pamięci. Zdzisław Sadowski Prezes Honorowy PTE 2 I Biuletyn PTE nr 1 (64)/2014 Polskie Towarzystwo Ekonomiczne spis treści zapraszamy do PtE! To pierwszy w tym roku Biuletyn PTE i pierwszy TemaT numeru IX Kongres Ekonomistów Polskich od zakończenia najważniejszego wydarzenia List Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego organizowanego przez Polskie Towarzy- do Uczestników i Organizatorów stwo Ekonomiczne, jakim jest Kongres Ekonomistów Polskich. Kolejny, IX taki IX Kongresu Ekonomistów Polskich str. 4 Dlaczego tylko odkrywać? Lekcje z obecnego Kongres, odbywał się pod hasłem: Eko- kryzysu dla ekonomii i polityki gospodarczej nomia dla przyszłości. Odkrywać natu- Marek Belka str. 5–9 rę i przyczyny zjawisk gospodarczych Jak żyć we wspólnej Europie? 28-29 listopada 2013 r. W tym numerze Biuletynu temat ten Janusz Lewandowski str. 10–11 zajmuje czołowe miejsce. Relację z Kongresu KONGRES w meDiaCh rozpoczynamy nadesłanym do jego organizatorów Kto jest dobrym ekonomistą? listem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. W kongresowej Grzegorz W. Kołodko str. 12–14 debacie wystąpili m.in. prezes NBP prof. Marek Belka, komisarz Dlaczego ekonomia straciła duszę? ds. budżetu KE Janusz Lewandowski i prof. Grzegorz W. Kołod- Jerzy Wilkin str. 15–20 ko. Wystąpienia te prezentujemy w pierwszej części Biuletynu. Nie ma jedynie słusznych teorii ekonomii W ramach kongresowej syntezy przedstawiamy ponadto wybrane rekomendacje dla praktyki. Elżbieta Mączyńska str. 21–23 Debata kongresowa znalazła odzwierciedlenie w mediach. Opu- Nie lekceważyć ekonomii blikowane zostały m.in. fragmenty referatu prof. Jerzego Wilkina Iwona Dudzik str. 24–29 oraz tekst prof. Elżbiety Mączyńskiej. Teksty te przedrukowujemy. oPinie Zgodnie ze stałą ramową strukturą Biuletynu przedstawiane są Czy polscy naukowcy mają obecnie coś relacje z organizowanych przez PTE cykli debat, w tym w ramach do zaoferowania praktyce w zakresie Konwersatorium „Czwartki u Ekonomistów”. Dyskusji poddane innowacji, a jeśli tak, to co? zostały ostatnio m.in. takie zagadnienia jak: ochrona własności Eulalia Skawińska str. 30 intelektualnej, kontrola w spółkach publicznych i inne. Ponadto hisToria przypomniany został dorobek wybitnych, nieżyjących już eko- Podatek dochodowy w II Rzeczypospolitej nomistów polskich, profesorów Tadeusza Kowalika i Witolda Trzeciakowskiego. Sygnalizujemy najciekawsze głosy z tych de- Michał Górski str. 31–33 bat, zachęcając do odwiedzenia strony internetowej PTE, gdzie ZAGRANICa można znaleźć pełne zapisy wszystkich wypowiedzi. Działalność Post Crash Economics Society W bieżącym roku przypada 25-lecie transformacji ustrojowej Marcin Wroński str. 33 naszego kraju. Czy proces ten można oceniać wyłącznie pozytyw- DeBaTa nie? Co wymaga naprawy? – te pytania pojawią się podczas wie- Rozmowy o gospodarce str. 34–36 lu naukowych dyskusji. Wezmą w nich udział także członkowie Głos PTE w dyskusji o OFE str. 37 PTE. Cykl konferencji na ten temat zainaugurujemy już 29 kwiet- nia w siedzibie PTE, gdzie odbędzie się debata pt. Ćwierćwiecze wyDarzenia postsocjalistycznej transformacji. W maju podobną konferencję Relacje z uroczystości i konferencji str. 38–40 organizuje Centrum Badawcze Transformacji, Integracji i Globa- hisToria lizacji TIGER oraz Akademia Leona Koźmińskiego. W czerwcu Ze starodruków str. 41 w ramach cyklu Krakowskie Konferencje odbędzie się debata pod hasłem Przyszłość wolności. Wyzwania narodowe – regionalne – o nas europejskie. Z kolei we Wrocławiu planowana jest The 1st World Adresy oddziałów PTE str. 42 Congress of Wroclaw University of Economics 25 years of Trans- kwesTionariusz ekonomisTy formation – People – Economy – Society – PES 25. Od gospodarki Władysław Leopold Jaworski str. 43 centralnie planowanej do zrównoważonego rozwoju. Zachęcamy Czytelników do zainteresowania się także pozo- stałymi tekstami, m.in. dotyczącymi powołania Post Crash Eco- nomics Society, dziejów PIT-u od XVIII wieku do współczesno- ści, relacji z imprez, wydarzeń naukowych, Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej oraz nowości wydawniczych. Zapraszamy do lektury i do współpracy! Iwona Dudzik redaktor prowadząca Biuletyn PTE nr 1 (64)/2014 I 3 TemaT numeru zapraszamy do zapoznania się z tomami kongresowymi Nadesłane referaty (łącznie ok. 270) ukażą się wkrótce w formie zbiorów i monografii. Tytuły tomów