View metadata, citation and similar papers at core.ac.uk brought to you by CORE provided by Croatian Digital Thesis Repository MEĐIMURSKO VELEUČILIŠTE U ČAKOVCU STRUČNI STUDIJ MENADŢMENT TURIZMA I SPORTA VERONIKA SRNEC ARISTOKRATSKA OBITELJ ZRINSKI I NJIHOV ZNAČAJ U TURIZMU MEĐIMURJA DANAS ZAVRŠNI RAD ČAKOVEC, 2017. MEĐIMURSKO VELEUČILIŠTE U ČAKOVCU STRUČNI STUDIJ MENADŢMENT TURIZMA I SPORTA VERONIKA SRNEC ARISTOKRATSKA OBITELJ ZRINSKI I NJIHOV ZNAČAJ U TURIZMU MEĐIMURJA DANAS ARISTOCRATIC FAMILY ZRINSKI AND THEIR SIGNIFICANCE IN TOURISM MEĐIMURJA TODAY ZAVRŠNI RAD Mentor: mr. sc. Vladimir Kalšan ČAKOVEC, 2017. Zahvala Zahvaljujem se svima koji su mi tijekom mojega života bili velika podrška u svim trenucima. Saţetak Ovaj se rad bavi aristokratskom obitelji Zrinski i njihovom ulogom u turizmu MeĎimurja. Govori o razdoblju izmeĎu 16. i 17. stoljeća. Obuhvaća vrijeme dolaska Nikole IV. Zrinskog u posjed MeĎimurja te redom članove obitelji Jurja IV., Jurja V. i Nikole VI. te razdoblje Nikole VII. Čakovečkog i Petra IV. Razdoblje Nikole IV. Zrinskog obilježila je dogradnja kompleksa utvrde Zrinskih i gradnja mauzoleja. Ključnu ulogu imao je u Sigetskoj bitci. Nakon njegove smrti obitelj predvodi Juraj IV. koji je bio vrsni političar i ratnik, posebice u teškim vremenima obrane MeĎimurja od napada Osmanlija. Za vrijeme njegova života u MeĎimurju je smještena prva tiskara te je uveden protestantizam u MeĎimurje. Nakon njegove smrti na čelo obitelji dolazi Nikola VI. koji je istaknuti kalvinist i sudjeluje u ratovima protiv Osmanlija. Juraj V., sin grofa Jurja IV., vraća rimokatoličanstvo u MeĎimurje. Zadnju generaciju Zrinskih − Nikolu VII. i Petra IV., obilježio je Zrinsko-frankopanski ustanak. Bečki apsolutizam i centralizam često dovode hrvatske i ugarske velikaše u nepovoljan položaj. Bečki dvor guši ustanak. Obitelj Zrinski imala je važan vojni značaj, članovi obitelji su bili poznati političari, ekonomisti, književnici i pomagatelji crkvi. U razdoblju od 16. do 17. stoljeća postaju najmoćnija velikaška obitelj. Zrinski su za sobom ostavili materijalne i nematerijalne spomenike na kojima leži turističko atraktivna osnova za razvoj turizma MeĎimurja. U današnjem Starome gradu Zrinskih u Čakovcu smješten je Muzej MeĎimurja koji ne promiče samo ostavštinu Zrinskih, već i tradiciju i nasljeĎe od prapovijesti do danas. Uz ponudu muzeja, proteklih godina razvijaju se različiti projekti koji predstavljaju poboljšanje turističke ponude MeĎimurja i Čakovca, a vezani su uz temu Zrinskih. Uz projekte, veliku ulogu u promociji imaju turističke zajednice grada i županije te graĎanska udruga „Zrinska garda Čakovec“. Ključne riječi: Zrinski, turistička atrakcija, valorizacija, MeĎimurje, projekti, turizam Sadrţaj Saţetak 1. Uvod ......................................................................................................................... 6 2. Obitelj Zrinski .......................................................................................................... 7 2.1. Porijeklo obitelji Zrinski .................................................................................... 7 2.2. Ţivot Nikole Zrinskog Sigetskog ....................................................................... 7 2.3. Nikola IV. Zrinski .............................................................................................. 8 2.4. Juraj IV. Zrinski − doba ratovanja, trgovine i protestantizma ......................... 10 2.4.1. Ekonomska i politička vaţnost Jurja IV. Zrinskog................................... 10 2.4.2. Porezi i trgovina na teritoriju Zrinskih ..................................................... 10 2.4.3. Vojni značaj Jurja IV. ............................................................................... 11 2.4.4. Legrad obrambena utvrda ...................................................................... 11 2.4.5. Protestantizam u MeĎimurju .................................................................... 11 2.4.6. Značaj tiskarstva u vrijeme Jurja IV. ........................................................ 12 2.5. Nikola VI. i Juraj V. Zrinski ............................................................................ 13 2.6. Nikola VII. Zrinski i Petar IV. Zrinski ............................................................ 13 2.7. Petar IV. Zrinski .............................................................................................. 14 2.7.1. Novi Zrin .................................................................................................. 15 2.7.2. Franjevci u Čakovcu ................................................................................. 15 3. Zrinsko-frankopanski ustanak i simbol protiv Habsburgovaca – politička i vojna previranja .................................................................................................................... 16 3.1. Zrinski i ustanak protiv politike Habsburgovaca ............................................. 16 3.2. Nestanak Zrinskih s povijesne scene ............................................................... 17 4. Graditeljska baština Zrinskih u MeĎimurju ............................................................ 18 4.1. Stari grad Čakovec ........................................................................................... 18 4.2. Pavlinski samostan u Šenkovcu te kompleks mauzoleja ................................. 19 5. Knjiţevnost i Zriniana ............................................................................................ 20 5.1. Zriniana i zrinsko-frankopanski knjiţevni krug ............................................... 20 6. Značaj obitelji Zrinski u razvoju turizma na području MeĎimurja i Hrvatske ....... 22 6.1. Materijalna baština Zrinskih iskorištena u turističke svrhe ............................. 22 6.1.1. Muzej MeĎimurja ..................................................................................... 22 6.1.2. Ostali materijalni resursi ........................................................................... 23 6.2. Nematerijalna baština Zrinskih ........................................................................ 24 6.3. Materijalna i nematerijalna baština u Hrvatskoj .............................................. 25 6.4. Turistički projekti vezani uz temu Zrinskih ..................................................... 26 6.4.1. Projekt „Putovi Zrinskih“ ......................................................................... 26 6.4.2. Projekt obnove fortifikacije Staroga grada Zrinskih u Čakovcu .............. 27 6.4.3. Projekt revitalizacije pavlinskog kompleksa u Šenkovcu ........................ 27 7. Promocija i strategija razvoja turizma bazirana na temi obitelji Zrinski ................ 28 7.1. Promocija kulturnog turizma ........................................................................... 28 8. Zaključak ................................................................................................................ 30 Literatura ........................................................................................................................ 31 Prilozi ............................................................................................................................. 34 Popis slika ................................................................................................................... 34 Veronika Srnec Aristokratska obitelj Zrinski i njihov značaj u turizmu MeĎimurja danas 1. Uvod Ovaj rad proučava i analizira obitelj Zrinski koja je bila jedna od značajnih obitelji, a posebice je obiljeţila 16. i 17. stoljeće u Hrvatskoj i u MeĎimurju. Bila je pokretač razvoja u feudalnom sustavu Habsburške Monarhije. Svaki od članova obitelji istaknuo se po svojim zaslugama u vojnom, ekonomskom i političkom smislu. Prvi istaknuti Zrinski u MeĎimurju bio je Nikola IV. Zrinski. On dobiva MeĎimurje 1546. godine. Gradi mauzolej u Šenkovcu i preureĎuje utvrdu u Čakovcu. Posebno se istaknuo u Sigetskoj bitci 1566. godine. Nakon njegove smrti Čakovec preuzima njegov sin Juraj IV. Bio je zagovornik protestantizma, ekonomski je unaprijedio MeĎimurje, izgradio je sustav vojne obrane (uzduţ granice s MaĎarskom) i doveo je tiskaru u MeĎimurje. Sljedeće dvije generacije Zrinskih obuhvaća razdoblje Nikole VII. i Petra IV. Bili su knjiţevnici, utemeljitelji knjiţnice Zriniane, vojni stratezi te vrsni političari. Sudjelovali su u Zrinsko-frankopanskom ustanku velikaša protiv kralja Leopolda I. Nikola VII. umire u lovu na vepra, dok Petar biva smaknut od strane bečkog dvora. U Čakovcu se danas još uvijek sačuvao dvorac Zrinskih u kojem se sada nalazi Muzej MeĎimurja. Sve se više ulaţe u obnovu kompleksa cijele tvrĎave te ostalih materijalnih spomenika Zrinskih. Od strane muzeja organizirani su različiti projekti koji upotpunjuju turističku ponudu. Uz muzej, veliku ulogu u razvoju turizma imaju turističke zajednice koje u svojim strategijama ističu utvrdu u Čakovcu kao dio materijalne kulturne baštine. Treba istaknuti i ostale turističke subjekte, kao i udruge graĎana koji doprinose promociji turizma. MeĎimursko veleučilište u Čakovcu 6 Veronika Srnec Aristokratska obitelj Zrinski i njihov značaj u turizmu MeĎimurja danas 2. Obitelj Zrinski 2.1. Porijeklo obitelji Zrinski Obitelj Zrinski porijeklom potječe od obitelji Šubić koja se spominje sredinom 11. stoljeća u vrijeme Petra Krešimira IV. Šubići u 13. stoljeću dobivaju nazive kneţeva u Dalmaciji. Kralj Bela IV. zbog njihovih zasluga daruje im ţupu Bribir i time postaju feudalci s pravom nasljedstva. Zrinski dobivaju 1347. godine