week 34 – zomerles 2019 – tekst niveau C Unesco beoordeelt nominaties voor Werelderfgoedlijst 8 juli 2019 De Werelderfgoedlijst van VN-organisatie Unesco is de afgelopen dagen uitgebreid met tientallen locaties en natuurgebieden. Van 30 juni tot en met 10 juli is het Werelderfgoedcomité bijeen geweest in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe om zich te buigen over 36 nieuwe nominaties voor de Werelderfgoedlijst. Van de genomineerde erfgoederen hebben er 6 een natuurlijk karakter, 5 28 zijn cultureel van aard en 2 bestaan uit een mengvorm van natuur en cultuur. Nederland heeft dit jaar geen nominaties ingediend. Inmiddels zijn er al 29 nominaties gehonoreerd, zoals de Mesopotamische stad Babylon, het Vatnajökull Nationale Park in IJsland, de middeleeuwse waterwerken in het Duitse Augsburg en de Ombilin-mijnen op het Indonesische eiland Sumatra. Unesco 10 Unesco, de United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, is opgericht in 1945. Unesco is een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties. Haar doel is het waarborgen van vrede en veiligheid door het bevorderen van samenwerking tussen lidstaten op het gebied van onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie. Unesco is het meest bekend om het Werelderfgoedverdrag en de daarbij behorende Werelderfgoedlijst. Het verdrag uit 1972 heeft als doel om erfgoed dat van unieke en 15 universele waarde is voor de mensheid, beter te kunnen bewaren voor toekomstige generaties. Naast de bescherming die erfgoederen krijgen door plaatsing op de Werelderfgoedlijst bevordert deze status ook het wederzijds begrip tussen culturen. Niet elk werelderfgoed is per se mooi, maar alle zijn op een bepaalde manier uniek, van groot belang voor de mensheid en onvervangbaar. Op de Werelderfgoedlijst van Unesco staan drie typen erfgoed: cultureel, natuurlijk of een mengvorm van deze 20 twee. De lijst bevatte afgelopen winter 845 culturele, 209 natuurlijke en 38 gemengde plaatsen verspreid over 167 landen. Het Werelderfgoedverdrag is inmiddels door 193 lidstaten ondertekend. Nominatieproces Alleen landen die het Werelderfgoedverdrag hebben ondertekend, kunnen nominaties indienen. De eerste stap voor een land is het opstellen van een voorlopige lijst. Dit is een inventarisatie van alle 25 belangrijke monumenten die het land de komende jaren van plan is te nomineren. Vervolgens stelt het land een nominatiedossier samen met zo veel mogelijk informatie over het monument dat het als eerste wil laten inschrijven. Dit dossier moet onder andere gedetailleerde beschrijvingen bevatten van de unieke waarde van dit monument (bijvoorbeeld in vergelijking met soortgelijke monumenten elders in de wereld) en plannen die aantonen hoe het behoud van het monument is ingericht. Dit dossier wordt ingezonden 30 naar het ondersteunend bureau van het Werelderfgoedcomité. Als dit het compleet genoeg acht, wordt het dossier ter beoordeling voorgelegd aan twee adviescomités. De uiteindelijke beslissing over het al dan niet opnemen van een monument op de Werelderfgoedlijst ligt bij het Werelderfgoedcomité. Dit Comité komt één keer per jaar bijeen om, op basis van de adviesrapporten, te oordelen over de nieuwe nominaties. 35 Criteria Sinds 2005 is er een set van tien criteria voor het toekennen van de status van werelderfgoed. Hiervan moet er – naast het element van bijzondere universele waarde – aan minimaal één worden voldaan. Enkele voorbeelden van criteria zijn: • Het vertegenwoordigt een meesterwerk van een creatief menselijk genie. 40 • Het is een bijzonder voorbeeld van een type gebouw of architectonisch of technologisch ensemble of landschap, dat betekenisvolle stappen in de menselijke geschiedenis voorstelt. © CED-Groep www.nieuwsbegrip.nl Pagina 1 van 2 week 34 – zomerles 2019 – tekst niveau C • Het bevat buitengewone natuurverschijnselen of gebieden van buitengewone, natuurlijke schoonheid en esthetisch belang. • Het herbergt de belangrijkste natuurlijke onderkomens voor het behoud van biodiversiteit, inclusief die 45 welke bedreigde diersoorten herbergen van buitengewone, universele betekenis. De status van werelderfgoed krijg je dus niet zomaar als plaats of gebied. Nederland Nederland ondertekende het Werelderfgoedverdrag in 1992 en heeft in de loop der jaren dus ook verschillende plaatsen in Nederland genomineerd om de status van werelderfgoed te krijgen. En dat is 50 gelukt, want er zijn inmiddels tien door Unesco erkende werelderfgoederen van het Koninkrijk der Nederlanden. Deze zijn uniek in de wereld en vertellen het bijzondere verhaal van het Koninkrijk Foto: Tobias Schwarz (ANP) der Nederlanden op het gebied van waterbeheer, burgersamenleving en (land)ontwerp. Dat deden 55 ze toen, dat doen ze nu en dat zullen ze blijven doen. De werelderfgoederen van het Koninkrijk der Nederlanden zijn: Schokland en omgeving, de Stelling van Amsterdam, Molencomplex Kinderdijk-Elshout, het Ir. D.F. Woudagemaal, 60 Willemstad Curaçao, Droogmakerij de Beemster, het Rietveld Schröderhuis, de Waddenzee, de Grachtengordel van Amsterdam en de Van Molens bij Kinderdijk Nellefabriek. Daarmee staan deze plaatsen op gelijke voet met 65 wereldberoemde plaatsen als Yellowstone National Park in de Verenigde Staten, Great Barrier Reef in Australië en het Guggenheim Museum in New York. De eerste Nederlandse inschrijving was Schokland in 1995 en de laatste de Van Nellefabriek in 2014. En dit jaar heeft de Waddenzee een reden voor een feestje: het heeft de status van werelderfgoed nu tien jaar. Er worden allerlei evenementen georganiseerd tijdens de zogenaamde Werelderfgoedweken, zoals 70 een Beach Cleanup Tour in Texel, een Wadlooptocht naar Rottummeroog en een vallende sterrentocht in Ameland. Bronnen: unesco.nl, nrc.nl, www.werelderfgoed.nl, nl.wikipedia.org, wadden.nl © CED-Groep www.nieuwsbegrip.nl Pagina 2 van 2 week 31 – 27 juli 2020 – tekst niveau C Het belang van achterom kijken Elke tweede woensdag van april is het Nationale Poepdag. Met deze dag, in het leven geroepen door de Maag Lever Darm Stichting, wil die organisatie aandacht vragen voor verschillende darmaandoeningen. Een speciale dag 5 Nee, het is geen aprilgrap: sinds een aantal jaren wordt de tweede woensdag in april speciaal gewijd aan ontlasting, of zoals het dagelijkse woord luidt: poep. Een onderwerp waar je niet snel een dag voor verwacht, want ten eerste kun je je afvragen: wat is er voor gewichtigs aan poep dat het een speciale dag behoeft? En ten 10 tweede is het misschien ook wel enigszins een taboeonderwerp. Maar blijkbaar is er dus wel een aanleiding om deze dag in het leven te roepen. Het initiatief voor de dag ligt bij de Maag Lever Darm Stichting, een organisatie die verscheidene redenen aanvoert om de menselijke excrementen een dag lang, en hopelijk langer natuurlijk, 15 centraal te stellen. Zo kan een afwijkende kleur van poep een signaal zijn van een beginnende ziekte of darmstoornis. Daarnaast is door onderzoek ontdekt dat, door het transplanteren van poep van een familielid, mensen met een bepaalde mogelijk dodelijke vorm van diarree genezen kunnen worden. Aandoeningen 20 Maag-, lever- en darmziekten komen veelvuldig voor in Nederland. Variërend van relatief onschuldige klachten zoals boeren tot chronische ziekten zoals PDS en de ziekte van Crohn, en van erfelijke aandoeningen tot levensbedreigende ziekten zoals darmkanker. In totaal zijn er in Nederland twee miljoen buikpatiënten. PDS staat voor een verstoring van de functie van vooral de dikke darm, en is een veel voorkomende 25 chronische darmaandoening. Deze kenmerkt zich door buikpijn, buikkrampen, problemen met de ontlasting, een opgezette buik of winderigheid door gasvorming. Mensen met PDS krijgen vaak te maken met diarree of juist verstopping. De oorzaak van deze problemen is meestal gelegen in het feit dat de darm te veel of juist te weinig bewegingen maakt. De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van de darm. Eigenlijk kunnen die ontstekingen 30 voorkomen in het volledige spijsverteringskanaal, van mond tot anus. Buikpijn, diarree en moeheid zijn klachten die lijders aan de ziekte van Crohn ervaren, maar waar precies de oorzaak van de aandoening gezocht moet worden, is nog niet geheel duidelijk. In elk geval is er sprake van een sterke reactie van het afweersysteem, het menselijke systeem dat er normaliter voor zorgt dat ziektes het lichaam niet binnendringen. In dit geval ziet het lichaam eigen cellen en stoffen aan als lichaamsvreemd en valt deze 35 aan. De Maag Lever Darm Stichting De Maag Lever Darm Stichting ijvert voor het voorkomen en genezen van maag-, lever- en darmziektes. Dit doet de organisatie door onderzoek te faciliteren en voorlichting te geven, beide activiteiten waarvoor de stichting afhankelijk is van donaties en de inzet van vrijwilligers. Voorlichting geeft de MLDS onder 40 andere via haar website en via de publiciteit die de Nationale Poepdag oplevert, met het even nuttige als goed geformuleerde advies om eens vaker ‘achterom te kijken’. Onderzoek op het gebied van maag- © CED-Groep www.nieuwsbegrip.nl Pagina 1 van 2 week 31 – 27 juli 2020 – tekst niveau C lever- en darmziektes is uiterst belangrijk, want hoe meer kennis er beschikbaar komt over de buik, hoe beter de ermee samenhangende aandoeningen voorkomen en genezen kunnen worden. De Maag Lever Darm Stichting wijst erop dat er met deze kennis nu al levens gered kunnen worden, en 45 dat door meer kennis in de toekomst nog meer levens gered kunnen worden. Een voorbeeld hiervan is een van de belangrijkste doodsoorzaken op de couveuseafdelingen in ziekenhuizen: NEC. NEC is een ernstige