Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Teresin na lata 2016- 2023 Spis treści 1. Wprowadzenie .................................................................................................................... 3 2. Założenia procesu rewitalizacji ........................................................................................... 3 2.1. Metodologia ............................................................................................................................ 4 2.2. Interpretacja wyników analizy wskaźnikowej - delimitacja obszarów zdegradowanych ..... 26 2.3. Identyfikacja grup społecznych wymagających wsparcia ..................................................... 29 2.4. Identyfikacja problemów w pozostałych sferach .................................................................. 31 2.5. Delimitacja obszaru rewitalizacji ........................................................................................... 32 2.6. Charakterystyka obszaru rewitalizacji ................................................................................... 33 2.7. Podsumowanie ...................................................................................................................... 35 3. Cele rewitalizacji ............................................................................................................... 39 4. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne ........................................................................................ 39 5. Wizja .................................................................................................................................. 46 6. Nawiązanie do dokumentów planistycznych i strategicznych.......................................... 47 6.1. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Teresin do 2020 roku ..................................... 47 6.2. Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie Gminy Teresin na lata 2016 - 2026 ........................................................................................................................................ 48 6.3. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Teresin .... 49 7. Proces partycypacji społecznej ......................................................................................... 50 8. Mechanizmy zapewniające komplementarności .............................................................. 52 8.1. Komplementarność przestrzenna ......................................................................................... 52 8.2. Komplementarność problemowa .......................................................................................... 53 8.3. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna .............................................................. 54 8.4. Komplementarność międzyokresowa ................................................................................... 54 8.5. Komplementarność źródeł finansowania .............................................................................. 57 9. Wdrażanie, monitoring i ewaluacja .................................................................................. 59 ZAŁĄCZNIK NR 1 ............................................................................................................................ 64 ZAŁĄCZNIK NR 2 .......................................................................................................................... 105 2 1. Wprowadzenie Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Teresin na lata 2016-2023 to opracowany na podstawie na art. 18 ust. 2 pkt. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446), wieloletni program działań w sferze społecznej oraz gospodarczej lub przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej lub środowiskowej zmierzający do wyprowadzenia obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do jego zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji. Wyznaczony w niniejszym dokumencie obszar rewitalizacji cechuje się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji obejmuje teren gminy o powierzchni 29,5 hektara (0,34% całkowitej powierzchni gminy) i zamieszkały jest przez 859 osób (8% łącznej liczby mieszkańców gminy). W skład obszaru rewitalizacji wchodzą obszary występowania szczególnych problemów przestrzennych, tj. tereny pokolejowe, na których zaplanowane zostały działania ściśle powiązane z celami rewitalizacji. 2. Założenia procesu rewitalizacji Przez rewitalizację należy rozumieć proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie programu rewitalizacji. Założeniami procesu rewitalizacji są: interdyscyplinarność, kompleksowość, partnerstwo oraz reakcja na kryzys. W ramach niniejszego dokumentu przeprowadzono analizę wskaźnikową, na podstawie której wyznaczono obszary o największym natężeniu negatywnych zjawisk społecznych. Obszary te zostały następnie przeanalizowane w zakresie występowania problemów w sferze przestrzenno-funkcjonalnej lub środowiskowej lub gospodarczej. Zdiagnozowanie problemów w co najmniej jednej z tych sfer (obok problemów społecznych) potwierdza występowanie stanu kryzysowego, a więc oznacza, że dany obszar jest obszarem 3 zdegradowanym. Następnie wyznaczony został obszar rewitalizacji, zgodnie z definicją, że może on stanowić całość lub część obszaru zdegradowanego, ale nie może obejmować terenów większych niż 20% ogólnej powierzchni gminy i nie może go zamieszkiwać więcej niż 30% mieszkańców gminy. 2.1. Metodologia W celu delimitacji obszarów zdegradowanych zastosowano metodę analizy wskaźnikowej. Przeprowadzono ją w oparciu o określone niżej kryteria umożliwiające dokonanie analizy zróżnicowania zjawisk i procesów zachodzących w gminie oraz identyfikacji problemów. Katalog tych wskaźników został opracowany z uwzględnieniem specyfiki gminy Teresin, w szczególności wiejskiego charakteru - głównym źródłem dochodu mieszkańców większości sołectw są gospodarstwa rolne, gmina charakteryzuje się również małą gęstością zaludnienia, z wyjątkiem dwóch sołectw - Teresina i Paprotni. Metoda analizy wskaźnikowej polega na zebraniu i analizie danych statystycznych z zakresu: demografii, rynku pracy, pomocy społecznej, bezpieczeństwa i innych, które są niezbędne do wyznaczenia wartości wskaźników w sferze społecznej. W tym celu pozyskano dane dotyczące: Liczby ludności (stan na 31.12.2014 r.); Liczby osób objętych procedurą „Niebieskiej Karty” (dane za 2014 r.); Liczby rodzin korzystających z zasiłków pomocy społecznej (w 2014 r.); Łącznej sumy wypłaconych zasiłków pomocy społecznej (w 2014 r.); Liczby ludności w wieku produkcyjnym (stan na 31.12.2014 r.); Liczby uczniów ogółem (stan na 31.12.2014 r.); Liczby uczniów otrzymujących stypendia socjalne (dane za rok szkolny 2014/2015) Liczby uczniów korzystających z dopłat do podręczników (dane za rok szkolny 2014/2015) Liczby stwierdzonych przestępstw (dane za 2014 r.); Liczby bezrobotnych ogółem (stan na 31.12.2014 r.); Liczby osób długotrwale bezrobotnych (stan na 31.12.2014 r.); Liczby osób bezrobotnych z wykształceniem podstawowym (stan na 31.12.2014 r.). 4 Dane stanowiły podstawę do przeprowadzenia analizy zróżnicowania zjawisk zachodzących w gminie w oparciu o niżej wskazany katalog wskaźników: Wskaźnik 1 (W1) - kwota zasiłku w przeliczeniu na rodzinę; Wskaźnik 2 (W2) - liczba osób bezrobotnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym; Wskaźnik 3 (W3) - udział bezrobotnych z wykształceniem podstawowym w ogólnej liczbie bezrobotnych; Wskaźnik 4 (W4) - udział osób długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych; Wskaźnik 5 (W5) - liczba uczniów korzystających z dopłat do podręczników w przeliczeniu na 1000 uczniów; Wskaźnik 6 (W6) - liczba uczniów otrzymujących stypendium socjalne w przeliczeniu na 1000 uczniów; Wskaźnik 7 (W7) - liczba osób objętych procedurą „Niebieskiej Karty”; Wskaźnik 8 (W8) - liczba przestępstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Na potrzeby przeprowadzenia analizy wskaźnikowej wykorzystano pomocniczy podział administracyjny gminy Teresin na sołectwa. Dwa sołectwa o największej liczbie mieszkańców (Teresin i Paprotnia) zostały podzielone na mniejsze jednostki analityczne (obwody do głosowania - Teresin A, Teresin B, Teresin C, Teresin D oraz Paprotnia A, Paprotnia B) i w ten sposób poszczególne wskaźniki analizowane były w 32 jednostkach analitycznych. Podział na obwody do głosowania tylko dwóch największych sołectw, a nie całej gminy był zabiegiem celowym, gdyż niektóre obwody do głosowania na terenie gminy Teresin tworzy kilka sołectw, które są zlokalizowane w znacznej odległości od siebie. 5 Mapa 1: Podział gminy na jednostki analityczne Źródło: Opracowanie własne Przeprowadzona analiza objęła: Zebranie bezwzględnych danych liczbowych w odniesieniu do poszczególnych jednostek analitycznych, Przyporządkowanie jednostkom analitycznym liczby mieszkańców, Odniesienie nominalnych wartości wskaźników do liczby mieszkańców jednostki analitycznej, Obliczenie średniej arytmetycznej ujednoliconych wskaźników, Standaryzację wskaźników w celu umożliwienia sumowania danych – standaryzacja polega na odjęciu od wartości wskaźnika dla danej jednostki analitycznej średniej