NO . FEBRUARIHaarlemse 2008 1 I NFORMATIEF EN CULTUREEL Hofjeskrant Beheer Teylershof in handen van ELAN WONEN Bij kaarslicht werd begin december 2007 in de regentenkamer van het Teylershofje een bijzondere overeenkomst getekend. De stichting tot Instandhouding van het Hofjes herontdekt Teylershofje gaf woningcorporatie Elan Wonen namelijk opdracht de 23 woningen luidde de kop van het artikel dat op 10 januari 2008 in de kunstkatern van het hofje te verhuren en te onderhouden. van de Volkskrant stond. Een verhaal, geschreven door de Haarlemse • Het beheer van het hofje aan het De taken die het echtpaar met veel be- Wonen en de bewoonsters zelf worden journaliste Hilde de Haan, over de Spaarne is 26 jaar in handen geweest trokkenheid en enthousiasme heeft uit- uitgevoerd. Onlangs is een aparte bewo- recente bouw van twee Haarlemse van het beheerderpaar Els en Rob Theel. gevoerd, zullen voortaan door Elan nerscommissie opgericht waarin drie be- hofjes, het Gravinnehof en het woonsters zitting hebben genomen. Het Johannes Enschedé Hof. De Haan is belangrijk voor een goede woonsfeer typeert het eerste hof, dat in 2001 tot dat er duidelijke afspraken zijn over za- stand kwam dankzij het bestuur van ken als het gebruik van de gezamenlijke het Haarlemse hofje Codde en Van binnentuin. Beresteyn, als een galerijflat met riante Wonen in het eeuwen oude hofje be- buitengaanderijen. tekent veilig en geborgen samen leven, Het in 2007 gebouwde Johannes oog voor elkaar hebben en elkaar onder- Enschedé Hof (zie pag. 3), gelegen naast steunen in de dagelijkse activiteiten. het hofje De Bakenesserkamer, is in haar Vanaf 1 januari 2008 regelt Elan Wonen ogen meer een hof. Het is eigentijds, niet alleen de bewonersparticipatie, maar de woningen zijn een stuk ruimer dan ook de verhuur en het onderhoud van de die in het Gravinnehof, hoewel de tuin woningen, de tuin en de bijbehorende volgens architectuurkenner De Haan ruimten. te krap bevonden wordt. Te krap is Grischa Lowinsky, directeur van Elan eigenlijk ook de eerste uitgave van de Wonen, vindt de beheerrol een uitda- Haarlemse Hofjeskrant. ging. “Haarlem is hofjesstad bij uitstek. Dat wij nu verbonden zijn aan een van Bent U als lezer enthousiast over deze de mooiste hofjes van Haarlem vind ik gratis krant en heeft u een hoffelijk geweldig.” Het verbaast Lowinsky niet idee, dan bent u welkom deze te mailen dat er een wachtlijst is voor nieuwe be- aan [email protected] of bel 023 - woonsters van het hofje. “Wie wil hier • Grischa Lowinsky, directeur van Elan Wonen, temidden van twee bestuurders van 5318190. de Teylerstichting. nu niet wonen?” ‘Ze lag dan op haar goedhorende oor’ “Hier opzichter zijn was de leukste baan van Haarlem óp de mooiste plek van Haarlem,” vindt Els Theel, die in januari 2007 samen met man Rob haar 25-jarig jubileum als opzich- ter vierde. In 2008 gloort voor het hoffelijke paar een nieuw bestaan in Friesland. • “Ik heb hier achter in de Bakenesser- delde leeftijd over de tachtig was, kwam straat gewoond en als kind was er geen het regelmatig voor dat Els zich na tien grotere uitdaging dan om zonder gepakt uur ’s morgens toegang moest verschaf- te worden over het hofje te rennen. De fen tot een woning. Afspraak was na- dames probeerden je altijd tegen te hou- melijk dat zij een kijkje zou nemen als den, soms met een bezem,” vertelt Rob de gordijnen nog dicht waren, want je Theel. Zijn moeder deed in die jaren wist maar nooit. “Gelukkig lag de be- boodschappen voor enkele dames. Jaren wuste dame dan meestal op haar goed- later nam Rob vrouw Els mee naar het horende oor en had de wekker én de bel hofje. “Meneer Wassenburg, de beheer- niet gehoord.” De cultuur was toen an- der, sprak mij aan met: Ben jij niet de ders, de vrouwen kwamen uit een ander • Met het afscheidscadeau van twintig bewoonsters in de hoftuin zoon van Jannie? Bij het weggaan zei tijdperk. Zo was er juffrouw Witvoet die Els: Als u er ooit mee stopt en u weet jarenlang huishoudster in een artsenge- “Juffrouw Bakker was altijd goedge- zingen niet meer mocht,” vertelt Els. De niemand. De rest is geschiedenis.” zin was geweest en gedienstig achteruit mutst. Zij zong op het bankje voor haar bewoonsters zijn vandaag de dag een Els en Rob waren nog niet over of er lopend afscheid nam na een bezoekje. Of huis vaak allerlei volksliedjes. Dat werd stuk jonger. Men woont er vooral van- brak een forse vorstperiode aan. “De wa- juffrouw Bakker die met een huis vol door een duttende buurvrouw niet zo op wege de plek. Het is prettig om middenin terleiding bevroor, dagenlang liep ik met visite gewoon naar het toilet in de hoek prijs gesteld. Zo zat een ontspannen de stad rustig te wonen. Natuurlijk blijft een föhn de huisjes af om de leiding te van de huiskamer ging. Ja, wat moest ze schoonheidsslaapje er niet meer in. Toen het 221-jarige hofje een toeristische laten ontdooien,” herinnert Els die koude anders. Na de renovatie in 1990 had het moest ik op een goede dag, snotneus van trekpleister, alleen niet na zessen en op douche. In de beginjaren toen de gemid- toilet plaatsgemaakt voor een kast. 30, tegen een vrouw van 80 zeggen dat zondag! 1 Haarlemse Hofjeskrant Leven in de hofjesbrouwerij “Hofjes zijn historisch gezien bijzondere Ondanks of misschien wel dankzij de groei van het wereldwijde web is er ook woonplekken waar een hang naar de lokale kleur en de binding met de buurt. Luidt het gezegde tradities en gewoontes immers niet: ‘beter een goede buur dan een verre vriend’. eeuwenlang de boven- toon voerden.” • Je zou die behoefte met een beetje De saamhorigheid leek als het ware in de goede wil hofjesgeest kunnen noemen. intieme bouw besloten te liggen. Maar Hofjes zijn historisch gezien bijzondere onder de formele oppervlakte broeide woonplekken waar tradities en gewoon- natuurlijk altijd de wereld van alledag. tes eeuwenlang de boventoon voerden. De samenleving verandert, hofjes zijn gebleven én worden aangepast aan de eisen van deze tijd. Dit papieren initia- tief volgt ook díe veranderingen, vat samen en maakt zich sterk voor behoud van een uniek woonfenomeen. Eén van de bindende factoren in het hof- jesleven is de opzichter(es) of beheerder die namens een regentenbestuur of de woningbouwvereniging de bewoners ondersteunt in woonvragen. Hoewel de hofjesbewoner steeds jonger wordt, is de trend dat de alleenwonende burger zo lang mogelijk zelfstandig blijft. Dat kan alleen als naast woonzorg ook zaken als thuiszorg en gezondheidszorg goed geregeld zijn. Om die reden kan de ruimte die hiervoor in de krant beschik- baar is ook als voorbeeld dienen voor woon- en thuiszorg elders. Want wie weet gaat de gezamenlijke inspanning wel verder dan het eigen hofje! Kortom, leven in de hofjesbrouwerij. • Hofje van Heythuyzen Frans Loenenhofje heeft 400-jarig jubileumboek • Hofje van Heythuyzen Op 24 oktober, de sterfdag van de weldoener van weleer Frans Loenen, was in de Lutherse kerk de presentatie van [advertentie] het boek ‘Frans Loenen 1607-2007’. PIANIST PIEK VOOR AL UW • De kinderloze koopman liet twee over voor een rijtje van elf hofjeshuizen MUZIKALE WENSEN dagen voor zijn overlijden een testament en in 1625 werd er voor 600 gulden een opmaken. Zijn meubels liet hij na aan door stadsarchitect Lieven de Key ont- zijn dienstbode, zijn vermogen mocht worpen poort geplaatst. verdeeld worden onder de armen. “De goede ouwe tijd heeft nooit be- “Onduidelijk was hoe groot de erfenis staan,” merkt Van Schaik op, ”Neem was,” vertelt oud-stadsarchivaris Jaap alleen de toiletten buiten in de tuin. Er- Temminck, die samen met de regenten gens staat dat er een schot wordt ge- Wil van Schaik en Maarten Poldermans plaatst. Met andere woorden, de dames het boek samenstelde zitten daarvoor en en schreef. “Loenen plein public. Het bleek weddenschap- “Voor de dames was het rioolwater vermengt pen voor duizenden ook binnen eeuwenlang zich soms met het guldens te hebben behelpen. Piepklein en met water uit de put.” Kind aan huis in menig afgesloten waarvan Een regentensecreet een steile trap zonder verzorgingshuis in Zuid- de opbrengst niet kon er pas in 1795 vaststond. Hij wedde leuning naar zolder waar af. Voor de huidige Kennemerland, waar hij de op het vervolg van de turf opgeslagen lag.” regenten is er in nodige gymuurtjes en koor- de Tachtigjarige Oor- 2001 één in het repetities begeleidt: Siets Piek. log. Of Hulst voor het allersmalste nisje, eind van het jaar zou waarvoor zij bui- vallen en of Parma Sluis zou veroveren.” tenom moeten, geplaatst. Voor de dames Maar Siets kunt u ook vragen Ook het zilveren bestek met de koploze was het ook binnen eeuwenlang behel- • Oud-stadsarchivaris Jaap Temminck voor uw verjaardags- of Hollandse leeuw, ook te zien op het pen. Piepklein en met een steile trap met de regenten Wil van Schaik en bruiloftsfeest. Geen dalen maar schild boven de poort, werd verkocht. zonder leuning naar zolder waar de turf Maarten Poldermans slechts pieken tijdens de De betekenis van het familiewapen is opgeslagen lag. De tijd van benauwende overigens onduidelijk. Een luguber grap- regels is voorbij, ook de leefruimte is een Het boek, vormgegeven door muzikale reis van Siets Piek. je wellicht van een man die Spanje hoog stuk groter. Van zestien woninkjes wer- Joke Slootheer, is voor 15 euro Tel.: 023 525 17 86 had zitten en gewoon handel bleef voe- den er bij de renovatie in 1986 tien ge- (kostprijs) te koop via 531 67 58 ren met de vijand. Er bleek genoeg geld maakt. óf [email protected] 2 Haarlemse Hofjeskrant [advertentie] Johannes Enschedé hofje letterlijk spraakmakend De JacobAcademie: Op de plek waar de vaten inkt en chemicaliën van de firma Joh.