Wprowadzenie Szanowni Pań stwo! Polska niezwykła to seria, w której proponujemy Na terenie województwa znajdują się 2 parki odwiedzanie nie tylko miejsc powszechnie narodowe – Karkonoski i Gór Stołowych oraz znanych, ale też zapomnianych czy związanych 11 parków krajobrazowych. z regionalnymi zwyczajami. Staramy się odkrywać lokalne uroki i klimaty województwa Wiele miejsca poświęcamy imprezom dolnośląskiego. mającym często lokalny charakter. Opisujemy też problemy takie jak kłopotliwe dla władz Przedstawiamy tereny o niezwykle bogatej samorządowych bieda-szyby... historii tworzonej m.in. przez Piastów Śląskich, Czechów, Austriaków, Prusaków, a po II wojnie Atrakcje lokalizujemy na mapie samochodowej światowej – Polaków. w skali 1:325 000, co ułatwi Państwu dotarcie W Książu Hochbergowie wznieśli zamek, który do nich. Ponadto w przewodniku umieściliśmy wielkością ustępuje w Polsce tylko Malborkowi liczne mapy turystyczne i plany miast i Wawelowi. We Wrocławiu z kolei, urodziło się, ułatwiające planowanie wycieczek i poznawanie aż czterech przyszłych noblistów. Pamiątki urokliwych miejscowości. po III Rzeszy, czyli tajemnicze podziemia i obiekty kompleksu „Riese” ściągają coraz Nasza publikacja to połączenie praktycznego liczniejsze rzesze turystów. przewodnika z atlasem Sprawdza się w samochodzie, a także w czasie eskapad Opisując wspaniałą przyrodę prezentowanego pieszych czy rowerowych. regionu: górskie szlaki, Bory Dolnośląskie czy prawdziwy ptasi raj – Stawy Milickie Życzymy Państwu niebanalnych wycieczek wspominamy o narodzinach masowego ruchu i podróży po województwie dolnośląskim. turystycznego w Sudetach. Autorzy i zespół redakcyjny Demart Jak korzystać z przewodnika Zasięgi rozdziałów przewodnika odpowiadają obszarowi objętemu arkuszem mapy samochodowej w skali 1:325 000. Poszczególne arkusze tej mapy rozpoczynają każdy z rozdziałów. Nawigator umieszczony na górze strony w części przewodnikowej ułatwia 1 zlokalizowanie opisywanego obszaru na terenie województwa. Pomocna jest 2 3 4 5 6 także mapa skorowidzowa umieszczona na wewnętrznej stronie przedniej 7 8 9 1 1 1 1 1 10 11 1 1 okładki przewodnika. Na końcu książki umieszczono mapę samochodową całego województwa. W odnalezieniu na mapie w skali 1:325 000, miejsca omawianego w przewodniku 1 pomagają podane przed nazwą numery. Odpowiadają one numerom umieszczonym na mapie wewnątrz strzałek. Strzałki na mapie wskazują miejsce opisywane w postaci hasła, a numeracja jest powtórzona przy opisie. W ramce na niebieskim tle z boku strony znajduje się wykaz miejscowości z najważniejszymi zabytkami na danym terenie. Przy nazwach podano współrzędne skorowidzowe ułatwiające odnalezienie miejscowości na mapie. Nazwy tych miejscowości na mapie zaznaczono żółtym kolorem, np KKARPACZARPACZ W ramce na beżowym tle, umieszczonej na końcu każdego rozdziału, znajdują się praktyczne informacje adresowe przydatne przy zwiedzaniu opisanych miejsc. 2 2. Wprowadzenie 3. Spis treści 4. Objaśnienia znaków I–VIII. MIKROPRZYGODA Rozdział 1. 6. Flisacy, żużlowcy i szybownicy Rozdział 2. 22. Atrakcje Łużyc Rozdział 3. 40. Złoto i wulkany Rozdział 4. 64. Wojenne pamiątki Rozdział 5. 86. Nie tylko stolica Dolnego Śląska Rozdział 6. 112. Stawy Milickie Rozdział 7. 124. W cieniu Śnieżki Rozdział 8. 160. Zamki i tajemnicze podziemia Rozdział 9. 190. Ślęża i Wzgórza Strzelińskie Rozdział 10. 212. Hrabstwo Kłodzkie Rozdział 11. 236. Od Gór Bardzkich po Masyw Śnieżnika Rozdział 12. 264. Szlaki turystyczne Rozdział 13. 272. Skorowidz miejscowości 287. Spis autorów fotografii 3 Dolny Śląsk B Suszów y s Glinno 03 6 9 12 km t Olszyniec 380 r z y A1 c a P W³odarzodarz i Rybnica- Grzmi¹ca ³a -Leœna Walim 383 w G£USZYCA G.SOWIEG a Sowa P.K.P.K. k. £omnica Rzeczka l • ParkPark SudetSudetów W 1015 KAMS IONKI BIELAWA WaWa³brzyskichbrzyskich KrajobrazowyKrajobrazowyO G³uszyca Grn. Œ Kolce c W in Gór aw 381 Sierpnice Ostroszowice k Jod³ownik a Bartnica Sokolec SowichSowich I E RUPRECHTICE Œwierki Jugów JANOVI'KY Œwierki Dln. LudwikowiceLudwikowice 384 HeËmánkovice K³odzkieodzkie HynHyn(iceice A2 Dworki JetËichov Kol.Grodziszcze Me J tuje Przygórze adk BREZOVÁ Hejtmánkovice ZDROJOWISKO ow Jemna ROMITÁL Krajanów DROGOS£AW Šonov Sokolica Wolibórz START B2 BROUMOV Dzikowiec W³odowice SrebrnaSrebrna Górara 3 Ë 85 B1 K inice Rudawa NW.RUDA wiaduktwiadukt Bieganów Nw.Wieœ HLAV¶OV T³umaczów 385 K³odzka ' Otovice ¯danów eská STRASZKÓW G Metuje Martínkovice D å Czerwieñczyce ra Suchý D l -Grn. vi( 38 S£UPIEC Wilcza 7 B vský Š Gajów no p Œcinawka- Koszyn a i( Boanov a Jasna Wojbórz o • k -Œrednia A B 773 Ratno- Dolina 38 BELÝ RADKÓW 1 R -Dln. 386 RTYNÉ -Grn. Œcinawka- Bo¿ków D v Podkrkonosi Machov Œ c-Dln.i Œwiêcko £¹czna na wka Z Pasterka Gorzuchów PARKPARK • Szczeliniec Wlk. S Wambierzyce Bierkowice c Raszków K 'ERVENÝ B³êdne Ska³y z c i e Suszyna z elin 388 Piszkowice M³ynów U KOSTELEC NARODOWYNARODOWY Œcinawica I p Skalne Studzienno a Kar³ów Grzyby E 387 Kamieniec Ruszowice Go³og³owy Velké PoËí(í JAKUBOWICE 381 GÓR STOSTO£OWYCHOWYCH Chocieszów Korytów Niwa Roszyce Darnków Mikowice J Jerzykowice- BATORÓW Szalejów- -Wlk. Go³aczów £ê¿yce SzczytnikSzczytnik Wolany -Dln. Dañczów SZCZYTNA nicka B?LOVES Kulin K³odzki FINA£ us z K£ODZKO yca D -Grn. Jeleniów Z³otno strz BOROWINA By K³odzko-Zagórze Lewin Dolina S³oszów POLANICA- Starko( 8 E67 33 Vysokov NÁCHOD Jarków K³odzki DUSZNIKI- Jerzykowice M³. -ZDRÓJ Str.Wielis³aw Krzy¿anów Jawornica -ZDRÓJ G v. n. Rozkoœ G . O l Z e œ e n k . £ a LĄSK B Ś O tuje Me T Y DOLNY E S POLSKA Mikroprzygoda Zlaty P G otok T . O R R a k Z z d o Dz ³ L ik a K O a Y s r y l I i Œ n i e ¿ n i c k i I c N a C C P a r k K K I K r a j o b r a z o w y E I E Nagodzice e c J JÁMY i n E o b d S Z e E ic rl O N á k I o K v i Y Divoká Orlice D Dolny Śląsk Przygody na Dolnym Śląsku Przewodnicy dbają o to by każdy z czterech uczestników przez dwa dni poznał uroki regionu. Aktywności zaplanowali w miejscach o tajemniczej historii i zachwycających walorach przyrodniczych. TWIERDZA SREBRNA GÓRA START strzelanie START (patrz mapa str. I) Srebrna Góra to dawna osada górnicza związana z kopalnią srebra. Miejscowe złoża były eks- ploatowane aż do czasów wojny trzydziestoletniej (1618–1648), po czym wydobycia zaniechano ze względu na niską opłacalność. Miasteczko podupadło i dopiero w drugiej połowie XIX wieku ożywił je ruch turystyczny. Na Przełęczy Srebrnej, ponad miasteczkiem, Prusacy wybudowali w latach 1765–1777 potężną twierdzę, uchodzącą wówczas za niezdobytą. Jej obronne walory potwierdziło nieskuteczne francuskie oblężenie w 1807 r. Trzon twierdzy stanowiły cztery bastiony zwane donżonem, uzupełnione kilkoma fortami rozlokowanymi w jego najbliższej okolicy oraz po drugiej stronie przełęczy. Więcej informacji na stronach 219–220 GRUPA A: Agnieszka i Andrzej Sudety oferują różnorodne atrakcje: przepiękne trasy górskich wędrówek SZTOLNIE z rozległymi panoramami i budzące WŁODARZA niepokój podziemne jaskinie i tajemnicze podziemia. Agnieszka i Andrzej trafili PRZYGODA do ciemnych i zalanych wodą korytarzy penetracja podziemi kompleksu Riese wydrążonych w skałach góry Włodarz. Zaczęli od zjazdu 50 metrów w głąb do sztolni, potem pontonem przemieszczali się podziemnymi korytarzami, a ich penetrację zakończyli pieszo w wodoszczel nych spodniobutach, czyli woderach. Poszukiwali swoich racji żywnościowych. Wszystkie atrakcje podziemi dostępne są dla zwiedzających po uprzednim umówieniu. A1 (patrz mapa str. I) Riese (Olbrzym) wielki podziemny kompleks ze sztolniami i halami o prze- znaczeniu militarno-przemysłowym, wydrążony przez Niemców w czasie II wojny światowej w Górach Sowich. Największe obiekty znajdują się we wnętrzu masywu Włodarz. Działają na wyobraźnię wielu poszukiwaczy fot. Martyna Korzelik skarbów i przygód, zwłaszcza po donie- sieniach o tzw. złotym pociągu, które pojawiły się w sierpniu 2015 r. Więcej informacji na stronach 185-186 Puzio fot. Agnieszka III J.Zb¹szyñ- -skie k o b o ³ O . n a K A ka T Radoszyn zar S Rogaliñski R 123456 A W BABIMOST Park Krajobrazowy rut J.Chobienickie n.P Ka a w CZEMPIÑ a k s a o e J.Wol- k z a n M c J.Kopanic- -sztyñskie k o y J.Wielko- z n b -kie y ry ls ³o -wiejskie z O nocny Kan.Ob s J.Wojnowskie Pó³ O l W O ARTA y br .O an A J.Berzyñskie K ŒREM y n.Obr w Ka y y io n. br dn P ³u KOŒCIAN n.O Po SULECHÓW Obra Ka KARGOWA wy ko Pn d .K Œro an .O Park Sulechów a b ry br R¹biñ O Ka J.Obrzañskie Nowy Œwiat K n. n. an Ob Racot Ka .O ra Krajobrazowy J. Grzymis³awskie b rzycki ODRA y K r a Œr b ( n.Ko o .O Kan dk n im.Dezyderego o a Sam œ wy K ica .Ob ci n.Obr añsk dniowy Ka y ry Po³u J.Wonieœæ ) Z J.Wonieœæ im Ch³apowskiego J.Zbêchy J.Mórka ny Potok Kopaszewo J.Orchowe DOLSK Kan.Obry Kan.- J.Dolskie Wlk. -Obrzycki POJEZIERZE Pd.Kan.Obry Lubiñ Zielona Góra Pn. KRZYWIÑ a Przemêcki Czerwona Wieœ Zabór yc rz b J.Dominickie O ZIELONA GÓRA J.Zabór Bojad³a J.Os³oniñskie B J.Wieleñskie Samica LESZCZYÑSKIE BOREK Kan.Obry Park J.Œwierczyñskie Zielona Góra Pd. Samica WLKP. Racula ODRA Pogona Œmiga Krajobrazowy OSIECZNA J.Krzyckie Kania J.£oniewskie GOSTYÑ a l ch J.S³awskie J.Lgiñsko O a Ochla k s ¹ Niedoradz l Œ 3 6SS£AWA Bobrowniki Lipiny TarnówTarnów KuŸnica 5 -Str-Str¹cze¹cze Nw.- Œl¹ska Ochla Jezierny G³ogowska 61 2 3 4 5 Jutrzenka 556 J.Tarnowskie 318 G³uchów 278 Hetmanice OtyñOtyñ Du¿e Str.- Lipinki 4 8 7 Konradowo Stany 4 Lipinka G³ogowska Czarna Modrzyca Kamienna ó¿ka 11 Wygnañczyce Paw³owice Str 9 Zakêcie 315 23 3 Pow 9 5 Czarna struga PLESZPLESZÓWEKÓWEK 325 7 Krzyd³owiczki 13 Domachowo Str.Staw NOWA SSÓLÓL D¹b Pszczó³kowo S3 Przydro¿e 17 Borowiec Kr¹¿kowo 27 12 RYDZYNA Studzieniec Lubieszów Zwierzyniec 4 Strzeszków Rów Polski Broniszów Rudno Przyborów 3 KrzepielówKrzepielów Str.Wieœ 321 K A an p Grochowice .Ko alnica 7 M³.