Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emanuela Smołki w Opolu POMAGAMY SOBIE W PRACY Opolski kwartalnik informacyjno-metodyczny Nr 4/2010 (Rocznik LIV) Opole 2010 Zespół redakcyjny: Małgorzata Bartoszewska Joanna Czarkowska-Pasierbińska Hanna Jamry Agnieszka Hałubiec Violetta Łabędzka Piotr Polus Anna Śliwińska Korekta: Agnieszka Hałubiec Ewa Ledwoń ISSN 1427-8936 Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emanuela Smołki 45-081 Opole, ul. Piastowska 18-20 tel. red. 077/453-64-74 e-mail: [email protected] Pracownia Małej Poligrafii WBP w Opolu Spis treści Hanna Jamry, Dorota Kania Biblioteki w Norwegii czyli dziesięć faktów, które wstrząsnęły bibliotekarzami z Polski (a przynajmniej z Opola) 5 Katarzyna Ostrowska-Pałyga Program Biblioteka + - założenia ogólne 11 Katarzyna Ostrowska -Pałyga Działania w ramach PRB w woj. opolskim Kalendarium wydarzeń 2010 r. 15 Ewa Dorosz Oczekiwania pracowników bibliotek publicznych województwa opolskiego wobec Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu - analiza ankiety 19 Agnieszka Hałubiec Z dziejów książki Książka „tandetna" w XIX wieku 23 Bogna Iwańska Biblioteczny Klub Filmowy 30 Anna Śliwińska Wieloletnia przyjaźń 32 Renata Śledzińska, Iwona Tomaszewska Spotkanie z książką w przedszkolach 37 Mirosława Wąsowicz Różnorodność biologiczna 39 Ewa Ledwoń ABC gmin powiatu opolskiego Historia i współczesność Gminy Murów cz.2 41 Agnieszka Hałubiec Książki na biblioteczną półkę Przegląd nowości wydawniczych 47 Hanna Jamry Nowości o Śląsku Opolskim Propozycje do księgozbioru podręcznego 50 ZAPIS CZATU Z Marią Czubaszek 52 n Hanna Jamry, Dorota Kania Uczestniczyła w wielu prezentacjach, WBP w Opolu m.in. projektu nowej biblioteki publicznej w Oslo. BIBLIOTEKI w NORWEGII Kilka informacji dotyczących bibliote- CZYLI karstwa publicznego w Norwegii DZIESIĘĆ FAKTÓW, KTÓRE Norweskie biblioteki publiczne pod- WSTRZĄSNĘŁY BIBLIOTEKARZAMI legają Ministerstwu Kultury, biblioteki z POLSKI szkół wyższych oraz biblioteki szkolne są (A PRZYNAJMNIEJ z OPOLA) administrowane przez Ministerstwo Edu- kacji i Badań Naukowych. W 2010 roku W marcu 2010 roku Wojewódzka odpowiedzialność za rozwój bibliotekar- Biblioteka Publiczna w Opolu, podobnie stwa w Norwegii przekazano Bibliotece 3 jak pozostałe biblioteki wojewódzkie Narodowej . w kraju, przystąpiła do projektu „Biblio- W kraju działa 19 bibliotek regio- 4 teki w społeczeństwie wiedzy - strategie nalnych (wojewódzkich) , które podle- dla przyszłości", który realizuje Fundacja gają samorządom regionów. Głównym Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego1. zadaniem bibliotek regionalnych jest W ramach programu powstają długofalo- doskonalenie umiejętności zawodowych we strategie działania i rozwoju dla biblio- pracowników bibliotek publicznych i pod- tek wojewódzkich. Partnerem w realizacji noszenie standardu usług, wypożyczanie zadania są biblioteki norweskie. Projekt międzybiblioteczne, opiniowanie planów zakłada wymianę międzyinstytucjonalną podziału środków finansowych przekazy- oraz wymianę dobrych praktyk w zakresie wanych przez rząd. zarządzania kulturą i budowania strategii Każda z 430 gmin w Norwegii ma przez polskie i norweskie instytucje zwią- obowiązek prowadzenia przynajmniej zane z systemem bibliotecznym. jednej biblioteki publicznej, w roku 2008 Przez sześć wrześniowych dni grupa działało ich 799. Statystyki pokazują, że polskich bibliotekarzy2 miała możliwość na jednego mieszkańca przypadają śred- zapoznania się z organizacją i zarzą- nio 4,7 wizyty w bibliotece, a statystyczny dzaniem bibliotek i innych instytucji użytkownik biblioteki wypożycza 5,2 kultury w Norwegii. Spotykała się z me- książki. nedżerami tych miejsc, poznawała różne W Norwegii odwiedziłyśmy sześć metody upowszechniania nowych usług regionalnych i gminnych bibliotek pu- bibliotecznych, tworzenia atrakcyjnej blicznych, dwie biblioteki szkół wyższych oferty kulturalnej i promocji biblioteki. w okręgach: Akershus, Vestfold, Buske- rud oraz Bibliotekę Narodową w Oslo. 1 W projekcie uczestniczą: dyrektor biblioteki Tadeusz Chrobak, Hanna Jamry, Dorota 3 Wcześniej, od 2003 r. działało Centrum Kania. ds. Archiwów, Bibliotek i Muzeów (ABM- utvikling). 2 W wizycie studyjnej do Norwegii z opol- skiej biblioteki wzięły udział Hanna Jamry 4 Norwegia podzielona jest administracyjnie i Dorota Kania. na 19 okręgów, te z kolei dzielą się na 430 gmin. 5 J W napiętym programie pobytu znalazło dyjnego. Poniżej chciałyśmy się podzielić się miejsce na zwiedzenie centrum histo- naszymi spostrzeżeniami. rycznego Wikingów Midgard, pomiesz- czeń starej fabryki z laboratorium sztuki 1. Biblioteka centrum życia społecz- w Vestfossen, spacer ścieżkami Edvarda nego. Porzucenie dawnego wizerunku Muncha w Asgardstrand. W samym Oslo biblioteki, kojarzącego się z magazynem podziwiałyśmy jeden z najnowocześniej- książek na rzecz aktywnego uczestnictwa szych budynków miasta - gmach opery, czytelników w wydarzeniach kulturalnych wspaniałą kolekcję impresjonistów i naj- i społecznych. Obecność bibliotek w me- słynniejsze dzieła Muncha w Narodowym diach publicznych. Tworzenie wspólnych Muzeum Sztuki oraz park będący dziełem portali bibliotecznych. Zwróciliśmy norweskiego rzeźbiarza Gustava Vigelan- uwagę na fakt, że biblioteka publiczna da, w którym 212 rzeźb z kamienia i brązu w Norwegii zajmuje ważne miejsce przedstawia blisko 600 postaci. w świadomości społeczności lokalnej. Poznane biblioteki wywarły duże wrażenie na uczestnikach wyjazdu stu- 2. Norweska karta biblioteczna Wypożyczając książkę w Oslo można ją upoważnia do wypożyczeń i zwrotów zwrócić w odległym Trondheim. Karta w każdej bibliotece w kraju, bez wzglę- została wprowadzona w 2005 roku, jest du na sieć i miejsce pobytu czytelnika. wydawana bezpłatnie. Można ją uzyskać w bibliotece lub przez Internet. 3. Baza danych jedna dla wszystkich elektroniczny katalog BIBSYS umożliwia bibliotek. Firma BIBSYS rozpoczęła łatwy dostęp do zasobów każdej bibliote- swoją działalność w 1972 roku jako do- ki publicznej poprzez różnorodne opcje stawca systemów bibliotecznych. Obecnie wyszukiwania oraz proste procedury za- ma status publicznej agencji rządowej mawiania i wypożyczania książek, m.in. podlegającej Ministerstwu Edukacji system wybiera najbliższą bibliotekę, i Badań Naukowych. Biblioteki publiczne z której będzie dostarczona książka i pro- korzystają również z systemów biblio- ponuje czytelnikowi bibliotekę, w której tecznych innych producentów. Wspólny może ją odebrać. 4. Współpraca i partnerstwo. Bi- w regionie i stworzył pracownię nauk blioteki norweskie współpracują z przed- ścisłych dla dzieci i młodzieży (w ten szkolami, szkołami, instytucjami, stowa- sposób zachęca się młodych ludzi do rzyszeniami. Z wielkim zaciekawieniem kształcenia w deficytowych zawodach oglądaliśmy nagrodzony za innowacyj- technicznych). Naturalna chęć dzieci do ność projekt realizowany w bibliotece zabawy (konstrukcje architektoniczne, w Kongsberg, gdzie miejscowy depar- budowanie samochodów, doświadczenia, tament do spraw młodzieży nawiązał testowanie) wykorzystano do kształcenia współpracę z zakładami przemysłowymi w naukach ścisłych. 7 5. Wspólna biblioteka publiczna 7. Bibliobus. Biblioteka Regionalna i uniwersytecka. Połączenie biblioteki w Akershus posiada dwa bibliobusy, które regionalnej, biblioteki gminnej i uniwer- docierają do odległych i ubogich w kul- syteckiej w jedną placówkę zaowocowało turę zakątków regionu, a każdy tydzień nowoczesną placówką w sześćdziesię- miesiąca wyznacza inną trasę. Bibliobus ciotysięcznym Drammen. W ten sposób wyposażony jest w czterotysięczny księ- biblioteka stała się inspirującym miejscem gozbiór, umieszczony na ruchomych, spotkań i centrum wiedzy, otwartym dla wymiennych regałach, internet, czytelnię naukowców, studentów i wszystkich bieżącej prasy. mieszkańców Drammen. 8. Selekcja zbiorów. Biblioteka pu- 6. Jedna biblioteka dla dwóch gmin. bliczna nie jest magazynem książek. Wspólna biblioteka gmin T0nsberg Dwudziestoprocentowa coroczna selekcja i N0tter0y jest jedyną tego typu placów- zbiorów sprawia, że książki w bibliotece ką w Norwegii. Zainaugurowała swoją są aktualne, a z półek „tchnie świeżością". działalność w 1992 roku w obecności Część książek wycofanych można kupić króla Haralda V. Przeszklony budynek za przysłowiowy grosik. biblioteki o powierzchni 5000 m2 pod- 9. „Luz" w bibliotece. Biblioteka trzymują stalowe konstrukcje w kształcie jest miejscem pracy, ale także można tu drzew, stąd jego nazwa „Pod drzewami wypoczywać, zjeść, napić się kawy, swo- poznania". bodnie rozmawiać, zagrać na playstation, posurfować w Internecie. 8 10. Design biblioteczny, tzn. jak czytelnik znajduje się w środku miej- może być kolorowo, nowocześnie i cie- skiego życia, z drugiej strony ma ochotę kawie w przestrzeni bibliotecznej. Duże zaszyć się z książką w miękkim, przepast- powierzchnie użytkowe dla czytelników, nym fotelu. Organizacja dużych spotkań atrialne przestrzenie, wygodne kanapy, w bibliotece też nie stanowi problemu, olbrzymie tafle szklane ścian z pięknymi dzięki ruchomym regałom można stwo- widokami sprawiają, że z jednej strony rzyć amfiteatr na 250 osób. 10 n Katarzyna Ostrowska-Pałyga sko-miejskim i małym gminom miejskim Dział Instrukcyjno-Metodyczny (do 15 tys. mieszkańców). Beneficjentami WBP w Opolu mogą być tylko biblioteki zorganizo- wane w formie samodzielnej instytucji kultury. PROGRAM BIBLIOTEKA + - Certyfikat, przyznawany gminnym - ZAŁOŻENIA OGÓLNE bibliotekom publicznym z gmin wiej- skich, miejsko-wiejskich i miast do 15 tys. mieszkańców. Do ubiegania się o certyfi- Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa kat uprawnione są jednostki