ISSN 1425-8730 KWARTALNIK GMINY TURAWA NR 2/93/2013 BIERDZANY ♦ KADŁUB TURAWSKI ♦ KOTÓRZ MAŁY ♦ KOTÓRZ WIELKI LIGOTA ♦ OSOWIEC ♦ RZĘDÓW ♦ TURAWA ♦ WĘGRY ♦ ZAKRZÓW ♦ ZAWADA Cena 2,50 Zł w tym podatek VAT • % >. - - ' S ' 1 ■ , ; Mariusz Jarzombek Anna Langner Maria Nowak Wywiad Konkurs recytatorski 25 lat działalności z Jerzym Farysem języku niemieckim Zespołu „Jaźwinki" fala WIEJSKA IZBA REGIONALNA GMINY TURAWA W LIGOCIE TURAWSKIEJ ZAPRASZA D a n u t a M a t y s e k 24 maja br. została oficjalnie otwarta Wiej­ cach polowych. Całą zimę i- na szczęście - cia Izby i finału IV edycji konkursu „Ocalić ska Izba Regionalna Gminy Turawa w Ligo­ spóźnioną wiosnę trwały prace wewnątrz od zapomnienia” został wyznaczony na pią­ cie oraz odbył się finał IV edycji Konkursu Izby: mycie i czyszczenie eksponatów, połą­ tek 24 maja. „Ocalić od zapomnienia” organizowanego czone z wymaganą naprawą, ustawianie, Udział wzięli: Wójt Gminy Turawa przez Izbę Regionalną i Tow. Miłośników przestawianie, wieszanie itd. oraz na końcu p. W. Kampa. Sekretarz G m iny p. S. Brzo­ Ziemi Turawskiej. opatrzenie tabliczkami informacyjnymi. zowska, pp. B. Kita, M. Sadowska, Tow. Przygotowania do udostępnienia zbiorów Pierwszymi, którzy odwiedzili Izbę jeszcze Miłośników Ziemi Tur. w osobach p. B. Izby Reg. w nowym pomieszczeniu, czyli nie do końca otwartą były dzieci naszej PSP Kansy, p. W. Świerc, p. J. Farys, p. T. Żulew- w remizie OSP przy ul. Kadłubskiej trwały z „marzanną” i palmami wielkanocnymi. ska, dyrektorzy: Muzeum Wsi Op. w Bierko­ kilka miesięcy. Wyremontowane po UPT Przyniesione regionalne wytwory obrzędo­ wicach, OCDR w Łosiowie, Domu Kultury pomieszczenie (z budżetu Gminy), wyma­ wości ludowej stanowią część dekoracji Izby. w Rudnikach, PSP w Ligocie Turawskiej, gało wielokrotnego sprzątania, podłączenia Wiele osób zaangażowało się w to, aby 15 GZEAS-u w Turawie, przedst. organiza^^^ gniazdek i kontaktów elektrycznych oraz kwietnia udostępnić zbiory zwiedzającym, cji działających w Ligocie: DFK, OSP, L Z S ^ ^ ^ malowania całej klatki schodowej (z budżetu aby w każdy możliwy sposób pomóc mi radni RG Turawa: pp. J. Duda, M. Syboń, W. sołectwa). Wstępne ustawienie regałów w tym przedsięwzięciu. Są to: Czech, E. Grzesik, J. Klotka, ks. Proboszcz (zwożone z GBP w Turawie w VI-VII 2012) Hildegarda Koj, Teresa Lipp, Bernadeta S. Pawiński, sołtys wsi z małżonką i Radą dały obraz tematycznego ustawienia ekspo­ Staś, Ilona Grzesik, Konrad Klapan, Józef Sołecką, laureaci - dorośli: B. Staś, H.P. Kojo­ natów i wygospodarowanych 2 „aneksów”. Staś, Krystian Lipp, Adrian Koj, Łukasz wie, I. Grzesik, J. Leś, J. Klotka, Fr. Grzesik, Pierwsze kartony, skrzynie i kosze z przed­ Grzesik, Jan Łazik, Andrzej Filuś, Mariusz H. Staś, K. Adamiec i ucz. z opiekunem p. M. miotami dotarły do Izby w końcu grudnia Malcher, Damian Jańczyk, Andrzej Rataj, Matysek, media opolskie i mieszkańcy wsi. 2012, a w ciągu stycznia - marca zostały Tobiasz Kostka, Alfred Giza, Bogusław Gościem specjalnym był p. FI. Panicz. przewiezione ostatnie, duże eksponaty Grzesik, Arnold Rataj, Damian Kasprzyk, Przekręcając klucz w zamku drzwi wejścio­ wraz z koronami dożynkowymi. Jednak Ronald Kurowski, Bonifacy Staś, Sebastian wych p. Wójt oficjalnie otworzył Izbę Regio­ w poprzednim miejscu na prywatnej pose­ Wodniok, Rafał Świtała, oraz mój mąż Piotr nalną Gminy Turawa w Ligocie Turawskiej, sji pp. Paniczów pozostaje nadal zadaszona Matysek, który dziesiątki godzin przepraco­ ks. proboszcz S. Pawiński poświęcił ją, ekspozycja zewnętrzna, unikatowe maszyny wał w Izbie. Pełna wdzięczności serdecznie życząc - by pod opieką Bożej Opatrzności rolnicze i sprzęt służący w obejściu oraz pra­ im za to dziękuję. Termin oficjalnego otwar­ i św. Floriana służyła wszystkim. Kwartalnik Towarzystwa Miłośników Ziemii Turawskiej „Fala” - Finansowany z budżetu Gminy Turawa Kolegium Redakcyjne: Brygida Kansy - Redaktor naczelny, Teresa Żulewska - Sekretarz, Stanisława Brzozowska, Jerzy Farys, Sebastian Klotka. Z redakcją stale współpracują Waldemar Kampa, Alfred Kupka, Piotr Jendrzej, sołtysi wsi, stowarzyszenia sportowe, nauczyciele szkól i przedszkoli. Korekta: Brygida Kansy. Skład komputerowy i Druk: Drukarnia SADY tel: 077 466 70 24, e-mail: [email protected] www.sady.net.pl Redakcja nie odpowiada za treści umieszczonych reklam i ogłoszeń, nie zwraca materiałów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów. Czerwiec 2013 fala 3 W tegorocznym Konkursie „Ocalić od zapo­ nowy młynek do kawy, drewniane koła od minkiem skierował pod adresem rodziny mnienia” po raz pierwszy wzięli udział ucz. wozów, obrazy i portrety, łóżko z k. XIX w., Paniczów, u których wszystko się zaczęło PSP w Ligocie, którzy - bazując na wzorze słomianki, serwety szydełkowe i haftowany i tam powstała Izba Regionalna. Nagrody pieczęci wsi z 1912 roku, herbie Turawy obrus, lampę i cz. wyposażenia sypialni, pie­ i dyplomy ufundowali: Wójt Gminy Turawa i okolicznościowym stemplu Izby - mieli niądze polskie z lat 1955- 1990, paździerzak, i Towarzystwo Miłośników Ziemi Turaw- opracować logo Izby. Po eliminacjach szkol­ magnetofon na akumulator, stołek myśli­ skiej, które ponadto dofinansowało część nych do finału weszło 5 uczniów. Najbliżej wego i inne. konsumpcyjną spotkania. Składam ser­ postawionych wymogów znalazła się praca Komisja Konkursowa w składzie B. Kansy, deczne podziękowania p. Wójtowi oraz Natalii Prządo, która otrzymała I miej­ W. Świerc, J. Farys i D. Matysek wszyst­ wszystkim, którzy wzięli udział w tej uro­ sce, zaś pozostałe: Luizy Staś, Jaśmin Sygi, kim uczestnikom przyznała równorzędne czystości, którzy organizacyjnie i finansowo Melanii Nowak i Moniki Szymańskiej otrzy­ nagrody, a eksponaty- bardzo ciekawe pomogli ją sfinalizować. Dziękuję Towa­ mały równorzędne wyróżnienia. Natomiast i zróżnicowane -stały się własnością Izby. rzystwu Miłośników Ziemi Turawskiej za dorośli laureaci IV edycji Konkursu „Ocalić Wójt Gminy, p. W. Kampa, gratulując wieloletnie wspieranie idei tworzenia Izby od zapomnienia” dostarczyli m. in cz. kre­ wszystkim laureatom, szczególne słowa i patronowaniu konkursom „Ocalić od densu kuchennego sprzed II wojny, porcela­ podziękowania wraz z dyplomem i upo­ zapomnienia”. WYWIAD Z JERZYM FARYSEM a u t o r e m K sięg i h is t o r ii Z ie m i T u r a w s k ie j M a r iu s z J a r z o m b e k Wie Pan, że wybudował sobie za życia pomnik... Rzeczywiście, to jest coś, co zostanie dla potomnych na zawsze. Mnie nie będzie, ale moje książki zostaną. Nazbierało się tego nieco. 1600 stron, dwa tomy Ile trwało zbieranie materiału, a ile samo pisanie? ¡'tur»'* Samo pisanie - ponad dwa lata, zbiera­ ;hO"ui «***» ”* nie zajęło mi o wiele więcej. Muszę jednak zdradzić, że nic nie dzieje się przypadkiem. Kiedyś spisałem dzieje mojego rodzinnego Kadłuba Turawskiego. Pięć czy sześć lat temu powiedziałem o tym naszemu pro­ boszczowi. On zaproponował spisanie | historii pozostałych trzech wsi czyli całej parafii i wydanie tego jako książki. Owoc tej pracy ujrzeliśmy w 2010 roku. Kiedy dzieło zobaczył wójt, od razu zaproponował, aby rozszerzyć tematykę o pozostałe wsie i kościoły gminy. Kolejne lata to już tylko podatki. Przy tej okazji natrafiłem też na A tam? pisanie, badanie i pisanie. Efekt mamy przed ciekawe informacje nt. spraw obyczajowych Że ksiądz ma kochankę, źle się prowadzi, jest sobą - historia 11 wsi i wszystkich parafii. takich jak np. zdrady. pijakiem, nie dba o majątek kościelny... W czasie pracy udało się natrafić na pisma, W którym momencie pana oczy otworzyły się Dowiemy się, o kogo chodzi? o których istnieniu nie widziałem. Chodzi o szeroko ze zdziwienia? Oczywiście. Wszyscy nie żyją już kilkaset dokumenty dotyczące lokacji ligockiej para­ Kiedy natrafiłem na XVII-wieczną notatkę o lat, więc spokojnie mogłem o nich napisać z fii z 1813 roku, ale nie tylko. Ciekawostek tym, że już wtedy obchodzono u nas śmigus imienia i nazwiska. nazbierało się wiele. dyngus, a Wielkanoc świętowano z jajkami. Do jak starych dokumentów udało się dotrzeć? Na przykład ? Informacja na ten temat wtłoczona została Z XIII wieku. Trudno wymienić... dzięki dostępowi do w łacińskie opisy. Tutaj muszę zaznaczyć, że - Czyżby chodziło o parafię w Kotorzu Wiel­ archiwum archidiecezjalnego we Wrocła­ wszystkie kościelne dokumenty były pisane kim ? wiu, odnalazłem protokoły wizytacyjne po łacinie, tak więc wiele pracy kosztowało Nie tylko, Małego też. Poza tym odnalazł się z XVII wieku. To chyba moje największe mnie tłumaczenie- także tekstów niemiec­ dokument z II połowy XIII wieku dotyczący osiągnięcie. To tam znalazłem informacje kich i czeskich. Przy tej okazji znalazłem też Węgier i Kadłuba Turawskiego. nt. wszystkich mieszkańców gminy oraz o wiele informacji o kapłanach. Pisane były Zahaczyliśmy też o czasy rzymskie? tym, jak wyglądały kościoły w tym czasie - rzetelnie, ale z myślą, że postronne osoby nie Wiadomo, że osadnictwo z tych czasów było nawet te, które już nie istnieją, jak nazywali będą ich czytać. tutaj obecne. Wykryto tu w czasie wykopa­ się z imienia i nazwiska ludzie i jakie płacili lisk ślady handlu z rzymianami. Szczególnie ^ 4 fala Czerwiec 2013 ► na terenie dzisiejszych jezior, bo tam przed drugiej znajdziemy informacje o wszyst­ udało się jednak wejść do podziemi przez wojną prowadzono bardzo rzetelne badania. kich parafiach z terenu gminy z uwzględ­ płytę, która znajduje się na terenie obiektu. W książce jest o nich mowa. nieniem budowy kościołów, poszczególnych Po cichu liczę, że nowi właściciele odsuną ją Co z nich wiemy? kapłanów oraz wszystkie powołania, w tym wreszcie i tam wejdą.