nr. 72, viti/anno X, shënmitër-shëndrè/ottobre-dicembre 2011 e-mail: [email protected] - http://digilander.libero.it/jetarbreshe (Mondo Italo-Albanese) Del nga tre muaj - Trimestrale della Minoranza linguistica storica Albanese d’Italia - Eianina / Purçill (Cs- Italia) Spedizione in A.P. - TAXE PERçUE - art. 2 comma 20/c - L.662/96, Aut. n. DCO/DC/CS/101/2003, valida dal 06/03/03 Përmbajtja / Sommario ARTIKUJ MBI JETËN ARBËRESHE Pierfranco Bruni (Sono passati anni) faqe 2 Imri Badallaj (Në 10vjetorin e Jetës) faqe 2 Lucia Cardamone (Jeta shuan 10 kandilla) faqe 2 KRYEARTIKULLI Drejtori (Shihemi Frasnitë, të shtunën 28 janar 2012) faqe 3 Klara Kodra (Argalia e Santorit, Për murgun Santori dhe shoqen time M.S.) faqe 4 POEZI ARBËRESHE Carmine Stamile (Urime për ditëlindjen, Itallja!) faqe 4 Giuseppe Gallo (Më zjen gjaku) faqe 4 Pamje e Purçillit - Panorama di Eianina (Cs) DHJETËVJETORI I JETËS ARBËRESHE Shkrimet e Jetës Arbëreshe (nn.1-72) faqe 5-17 Numra, ëmre, kuriozitete të Dhjetëvjetorit faqe 17 Shënime Bibliografike të Jetës Arbereshe (nn.1-72) faqe 18- 29 LIBRE e RIVISTA faqe 29 ARTIKUJ MBI JETA ARBËRESHE Baviola Shatro (Në fillim të Jetës) faqe 30 Demetra Giuseppina Schirò (Ka liqë tata...) faqe 31 Mario Giuseppe Miracco/Motimadh (Njëj burri me dy jetë) faqe 3ë Angelo Matrangolo (Shkuan dhjetë vjet) faqe 3ë Osman Tomori (Urime Jetës Arbëreshe) faqe 31 Italo Costante Fortino (Vdekja dhe ringjallja e gjuhëvet) faqe 32 ARTIKUJ MBI JETËN ARBËRESHE Sono passati anni Në 10vjetorin e Jetës Jeta shuan 10 kandilla Pierfranco Bruni prof. dr. Imri Badallaj Lucia Cardamone shkrimtar ka Sullarënxa (Cs) Universiteti i Prishtinës mësuese ka Shën Sofia (Cs) Gli scrittori sono altro dagli accademici. Para dhjetë viteve, kur Jeta Arbëreshe Duket dje çë Drejtori i Jetës më lipu ndë I poeti sono altro rispetto ai filologi. doli për të parën herë, nuk shpresoja, se doja të shkruaja mbi saj, e u, me shumë E questa terra di Arberia non può essere kaq shpejt e kaq shumë do të rritet dhe hare e ngullì, i thash “ëh!”. Mendoja se, vissuta con l’accademia, che diventa do t’i pushtojë zemrat e mijëra lezuesve. gjithë bashkë, mënd bëjim shumë për incomprensibile ragione, o con la Nuk shpresoja se kjo revistë do të kullturen tonë; mendoja se apriasu neve minuziosità dello scavo tra le parole mbledhë rreth vetes kaq shumë lexues e e me ne, arbëresht mënd zgjohçin e perdute o che si perdono ad ogni tocco bashkëpunëtorë. Nuk shpresoja se kjo mirrin fatin e tyrë ndër dorë e mënd di contaminazione. Siamo vivi e revistë do të marrë krahë e do të fluturojë adunarçin se tek ato duer kishin një continuiamo ad esserlo fino a quando il edhe këndej dy deteve, e me krenari do pasuri e madhe e bënur me gjuhen, me cuore custodirà poesia e lingua. Sono të ulet këmbëkryq midis vatrave të të zakonat, me historin, me ritin, folklorin e passati anni. Anni brevi e anni lunghi. gjithë atyre, që bukës i thonë bukë dhe shumë të tjera, çë gjithë bashkë bënjen Ma dieci sono uno spazio che lega e ujit i thonë ujë. atë çë qemë, atë çë jemi e atë çë kam të separa generazioni e nel corso di queste Pra, shpresova dhe nuk shpresova, kjo jemi, pse rrënjat s’mënd i presmi, e epoche fatte di ricerche, di studi, di ndodhi, dhe sot përplot dhjetë vjet, kjo mungu mënd harromi gjithë atë çë qe i articoli, di confronti, di pubblicazioni, il Revistë me krenari i dha zë e dinjitet çdo bënur sa të ruajim kullturen tonë, sa të nostro piccolo e grande mondo albanese katundi arbëresh, që me kaq zili e kujdes mos birçim. Pa këto shurbise na nëng o italo albanese ha costruito dalle radici e ruan dhe e kultivon gjuhën e jemi faregjë, nëng jemi mosnjerì. Po lo scavo per non essere lasciato alle Mëmëdheut. Këtë gjuhë, që “gjaku i nanì ruenj prapa e çë shoh? Prindët ng’i dimenticanze. shprishur” duhet ta flasë, siç thotë fjasen më gjuhen tonë të bilve, thonë se Il mio caro amico Agostino Giordano, Agustin Xhor dani, në shtëpi e në udhë, nëng beznjàr, se ndë fjasen arbërisht pra terribilmente aggredito dai dubbi e dalle në shkollë e kudo që ai mund të ndodhet, nëng xënë mirë talljanin (ec e bin’e certezze, ha strutturato un pensiero che se vetëm kështu arbëreshi e nderon veten kuptonjen se nëng ë vërteta!). Për udhë è stato quello di unire il territorio dhe kujtimin e të parëve të tyre, që nëng gjegjen më djalëra çë fjasen si na, dell’articolato contesto arbresh con la rrënjët e moçme me shekuj të tërë nuk ia po fjasen lëti (kallabrìz). Dhjetë vjet lingua, e questa con i valori della thau dhëmbi i kohës. praptë skollelët, te kllasat t’ime, më të tradizione. Non con la tradizione Sot me këtë revistë ne lexuesit e saj shumet fjisin arbërishtin, sot janë vetim soltanto. Ma con i valori che hanno una krenohemi, se me bollëk e cep më cep kater o pesë ç’e kuptonjen, po ng’e rappresentazione metafisica. Forse Arbërisë na sjell njohjet më të mira dhe fjasen, pse i ndjet turp! Skollat, ndë këta anche per questo la nostra rivista resiste më të sakta të karakterit tepër ruajtës e vjet, bënë atë çë mundëtin, bënë shumë agli urti delle cancellazioni e delle konservativ të arbërishtes me të gjitha të me ata kater turres çë patin, po qenë të dimenticanze e restituisce pezzi di folmet, që sot gjallojnë në shtatë regjione lirier të vetim të luftojin kunder fëmilave memoria. Un lavoro rischioso e faticoso. të Italisë, duke i joshur dhe duke i e istitucionave, çë, me fjalë , të taksnjen Ma è stato e sarà un lavoro che verrà tërhequr rreth vetes: nxënës e studentë, dejtin e dheun, po pra nëng ngrënjen një consegnato al vento delle aquile che të rinj e pleq, priftërinj e profesorë, poetë gjisht sa të të ndihënjen, e turrest digjen volano tra gli anni. Senza questa nostra e shkrimtarë, gazetarë e shkencëtarë. me dy kënga e dy tarandele ndë veret. rivista cosa sarebbe stato questo mondo Prandaj, o ju të nderuar Arbëreshë, Ndë do të bëç gjë çë qindron, të thonë se albanese d’Italia? Poniamoci questa lexojeni këtë Revistë, se me të, fort s’kanë turres e të vënë ndë nj’anë … domanda. C’è il vuoto. Le accademie lehtësisht do ta ruani arbërishten, këtë Po u kish të fjisia për Jeten Arbëreshe! non smetteranno di fare accademia. gjuhë të ëmbël e shumë të shtrenjtë, e …çdoherë drejtor Gustini më duket si I pensieri nella libertà saranno portatori cila ua tregon adresën tuaj të vërtetë dhe Don Chisciotte po, mos ngë kish qën ai, di segni e questi segni sono semi. Noi vlerat, që me kaq mund i kultivuat në vërteta, gjithë fillelet çë qenë të bënura abbiamo un compito che è quello di dheun e huaj. e çë qenë të mbjedhura ka kjo rivistë, seminare anche con la testimonianza e E kjo mund të realizohet vetëm, duke kishin vatë të bjerr. Është ai shpirti i con una presenza tra la vita, la lingua, la pasur ndër duar revisten Jeta Arbëreshe, kësaj rivistë. Ai i dha vuxhë gjithve atyre letteratura e le radici. Per questo la të cilës ia uroj 10 vjetorin e daljes së saj çë kishin gjë të thojin. Kjo rivistë u rrit nostra rivista è stata riferimento. Resterà në dritë, me besim të plotë për një dalëdalë e u shprish për gjithë Arbërinë e riferimento tra le varie discussioni ardhmëri sa më të gjatë, aq edhe të edhe më atej. Për ndjet asaj, xumë shumë aperte. Aprirà nuove piste o nuovi mbarë! fillele e mbësuam fjalë të rea o çë kishim labirinti in una geografia dell’Arbëria harruar, e pamë si i thonë tek tjeret che ha bisogno di essere, non solo e non katunde arbëreshë. Shurbesi më i mirë çë tanto storicizzata, ma vissuta. Con la Djovasni mënd thom mbi Jeten është se edhe ajo lingua e con i valori della tradizione. Un Jeta Arbëreshe qe e është një skollë ku nganjë, ndë do, mënd xërë gjë. Urime ! Ngaherë më lartë compito al quale non siamo mai venuti http://digilander.libero.it/ meno. jetarbreshe e më mirë, për njëmilë vjet!... faqe e díjtë Jeta Arbëreshe, 72 / shënmitër-shëndrè 2011 pagina 2 KRYEARTIKULLI Shihemi Frasnitë, të shtunën 28 janar 2012 I lëmova një e një faqet e Jetës Arbëreshe, ç’ka i par i njera te ky VEDIAMOCI A FRASCINETO, SABATO 28 gENNAIO i sprasmi numër. Dhjetë vjet. 72 numra. 1344 faqe. E çdonjèra 2012 - Le ho accarezzate ad una ad una le pagine di Jeta Arbe- ndër ato më foli, më mbajti mendë sy e zëra, probleme e gaze. reshe, dal primo all’ultimo numero. Dieci anni. 72 numeri. 1344 E ditë të gjata ture telefonuar, e netë të gjata ture shkruar. Sa pagine. E ciascuna mi ha parlato, mi ha ricordato occhi e voci, fjalë, kilometra me fjalë, aq sa e gjatë dhe e gjerë është Arbëria. problemi e gioie. E lunghi giorni passati al telefono, e lunghe E vizitova me telefon, mëshpejt se me këmbë, Arbërinë. E notti passate a scrivere. Quante parole, chilometri di paro le, tanti zgjova Arbërinë për sa munda, trokita ndër dyert e Arbëreshëvet, quanto lunga e larga è l’Arbëria. L’ho visitata col telefono piut- ndër dritësoret e atyrëve çë mund të shkruajin, çë mund të tosto che a piedi, l’Arbëria. L’ho svegliata l’Arbëria per quanto rrëfiajin gjë të katundevet të tyre, tek e Folmja e tyre. Trokita ho potuto, ho bussato alle porte degli Arbëreshë, alle finestre di ndër dyer e ndër dritësore.