ZARZĄD POWIATU KONIŃSKIEGO PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KONIŃSKIEGO na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008–2012 Konin 2004 r. SPIS TREŚCI Str. 1. CZĘŚĆ OGÓLNA 4 1.1. Cel i zakres pracy 4 1.2. Podstawy prawne opracowania Programu 5 1.3. Zasady ochrony środowiska 7 2. WNIOSKI ZE STRATEGII ROZWOJU WOJ. WIELKOPOLSKIEGO 12 3.. CHARAKTERYSTYKA POWIATU KONIŃSKIEGO 17 3.1. Dane ogólne 17 3.2. Ukształtowanie terenu i struktura zagospodarowania ziemi 18 3.3 Rolnictwo i przetwórstwo rolno-spożywcze 21 3.4 Przemysł 23 3.5 Infrastruktura 23 3.6 Charakterystyka przyrody nieożywionej (budowa geologiczna, warunki hydro- geogiczne) 24 3.7. Zasoby naturalne 27 3.8. Klimat 30 4. STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE POWIATU KONIŃSKIEGO 32 4.1. Przyroda 32 4.2. Wpływ górnictwa odkrywkowego na środowisko. Kierunki rekultywacji. 37 4.3. Wody powierzchniowe 43 4.3.1. Sieć rzeczna 43 4.3.2. Jeziora, stawy. 47 4.3.3. Zbiorniki retencyjne i poldery. Ochrona przed powodzią. 50 4.3.4. Mała retencja i melioracje. 53 4.3.5. Tereny podmokłe, rozlewiska. 56 4.4. Wody podziemne 56 4.5. Zaopatrzenie ludności w wodę. 57 4.6. Gospodarka ściekowa 72 4.7. Ochrona powietrza 85 4.8. Klimat akustyczny. Promieniowanie elektromagnetyczne. 93 4.8.1. Klimat akustyczny 93 4.8.2. Promieniowanie elektromagnetyczne 95 4.9. Ochrona powierzchni ziemi. 96 4.9.1. Stan i tendencje przeobrażeń gleb 96 4.9.2. Gospodarka odpadami komunalnymi 97 4.9.3. Gospodarka odpadami z działalności gospodarczej 100 4.9.4. Dzikie wysypiska 102 4.9.5. Gospodarka kopalinami 102 5. PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIA DOTYCZĄCE BEZPOŚREDNIO LUB POŚREDNIO OCHRONY ŚRODOWISKA 105 5.1. Założenia do strategii 105 5.2. Zaopatrzenie ludności w wodę i gospodarka ściekowa 107 5.3. Inwestycje pozostałe z zakresu gospodarki wodnej 108 5.4. Plany rekultywacji terenów poodkrywkowych 110 5.5 Przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami 111 5.6. Zadania z zakresu ochrony powietrza 113 5.7. Zadania z zakresu ochrony przyrody 116 2 5.8. Zadania pozostałe 117 6. SPOSÓB REALIZACJI ZAŁOŻONEJ W PROGRAMIE STRATEGII 118 7. MONITORING ŚRODOWISKA 124 8. MOŻLIWOŚCI POZYSKIWANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH 128 9. PODSUMOWANIE I WNIOSKI 133 10. WYKORZYSTANE MATERIAŁY 134 Wykaz załączników Zał. 4.1. – Wykaz rezerwatów przyrody w Powiecie Konińskim. Zał. 4.2. - Wykaz pomników przyrody w Powiecie Konińskim. Zał. 4.3. - Wykaz użytków ekologicznych w Powiecie Konińskim. Zał. 5.1. - Wnioski o dofinansowanie zadań proekologicznych w Powiecie Konińskim. Zał. 5.2. - Zweryfikowana lista wniosków do planu finansowego WFOSiGW w Pozna- niu na 2003 r. Ochrona powierzchni ziemi (pożyczki). Tabele 4.7., 5.2 i 5.3. na stronach poza numeracją w odpowiednich fragmentach tekstu. 3 1. CZĘŚĆ OGÓLNA 1.1. Cel i zakres pracy Celem niniejszego opracowania jest „Program ochrony środowiska dla powiatu konińskiego”. Do opracowania takiego dokumentu zobowiązuje wszystkie województwa, powiaty i gminy obowiązujące w Polsce prawo. Realizacja tematu okazała się trudna, przede wszystkim z uwagi na złożoność problematyki. Na terenie powiatu konińskiego występują problemy nietypowe dla większości powiatów związane np. z prowadzoną działalnością odkrywkowego wydobywania węgla brunatnego i rekultywacją terenów pogórniczych, z ochroną przeciwpowodziową oraz z oddziaływaniem uciążliwego dla środowiska przemysłu.. Zgodnie z założeniami i oczekiwaniami Starostwa Powiatowego opracowanie ma być pomocne przy planowaniu dla powiatu i dla gmin wchodzących w jego skład strategii działań w zakresie ochrony środowiska na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008–2012. Zgodnie z wymogami ustawy Prawo ochrony środowiska, a takż e zaleceniami Agendy 21, opracowany Program zawiera podstawowe informacje o środowisku przyrodniczym oraz kierunkach jego rozwoju, uwarunkowaniach przyrodniczych i podejmowanych działaniach w zakresie ochrony przyrody i ochrony środowiska, w tym – o potrzebach działalności inwestycyjnej. Na opracowanie składa się część tekstowa oraz załączniki mapowe i ilustracje poszczególnych zagadnień zamieszczone jako schematy i tabele w tekście. Na przygotowanej w skali 1 : 50.000 mapie naniesione zostały istniejące i ew. planowane obiekty ochrony środowiska. Program ochrony środowiska opracowano na podstawie istniejących dokumentów i opracowań merytorycznych wykonanych dla miasta Konina, powiatu konińskiego i byłego województwa konińskiego, a także „Programu ochrony środowiska dla województwa. wielkopolskiego”, danych o lokalizacji terenów chronionych, a także z materiałów tematycznych, które są powołane w odpowiednich miejscach w tekście. W opracowaniu szeroko uwzględniono założenia polityki ekologicznej państwa oraz „Krajowy Plan Oczyszczania Ścieków Komunalnych” . Źródła danych stanowią istniejące opracowania publikowane i niepublikowane, między innymi dokumentacja krajowej sieci ECONET. 4 Część najnowszych danych mających odniesienie do gospodarki wodnej i do gospodarki odpadami uzyskano z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska Delegatury w Koninie. Dane te, a także uwagi przekazane przez Starostwo Powiatowe, posłużyły do wykonania koncepcji Programu. Uzupełnieniem materiału jest również analiza dotychczas podejmowanych działań w tym zakresie oraz analiza stopnia realizacji zadań i ocena ich skuteczności. Wnioski i sugestie przedstawicieli władz lokalnych i miejscowej ludności zebrane w trakcie konsultacji koncepcji tego programu stanowiły podstawę do uzupełnień i korekty danych i zostały uwzględnione w tym opracowaniu. 1.2. Podstawy prawne opracowania Programu „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010” została sporządzona zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271), która w art. 13-16 wprowadza obowiązek przygotowywania i aktualizowania co 4 lata polityki ekologicznej państwa. Zgodnie z art. 17 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627), zarządy województw, powiatów i gmin zobowiązane są do sporządzenia odpowiednio wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej państwa. Zgodnie z art. 10 ust 4 Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085): => sejmiki województw uchwalą nowe wojewódzkie programy ochrony środowiska do dnia 30 czerwca 2003 r., => rady powiatów zobowiązane są do uchwalenia powiatowych programów ochrony środowiska do dnia 31 grudnia 2003 r., => rady gmin - gminnych programów ochrony środowiska do dnia 30 czerwca 2004 r. Zapisy ustawy porządkują dotychczasową praktykę okresowego sporządzania dokumentów programowych o nazwie „Polityka ekologiczna państwa” dla różnych horyzontów czasowych lub nawet bez jednoznacznego określania okresu ich obowiązywania, istniejącą od 1990 roku. W 2000 r. opracowana została bardziej 5 szczegółowa i zbliżona do rzeczywistości „II Polityka ekologiczna państwa”, która została przyjęta przez Sejm w 2000 r . Opracowanie „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010” uszczegółowia zapisy z w/w „II Polityki ...” oraz nakreśla nowe zadania w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Ustawa - Prawo ochrony środowiska w swoim art. 13 stwierdza, że polityka ekologiczna państwa ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska. We współczesnym świecie oznacza to przede wszystkim, że polityka ta powinna być elementem równoważenia rozwoju kraju i harmonizowania z celami ochrony środowiska celów gospodarczych i społecznych. Oznacza to także, że realizacja polityki ekologicznej państwa w coraz większym stopniu powinna dokonywać się poprzez zmiany modelu produkcji i konsumpcji, zmniejszanie materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności gospodarki oraz stosowanie najlepszych dostępnych technik i dobrych praktyk gospodarowania, a dopiero w dalszej kolejności poprzez typowo ochronne, tradycyjne dzia³ania takie jak oczyszczanie gazów odlotowych i ścieków, unieszkodliwianie odpadów, itp. Na koniec oznacza to również, że aspekty ekologiczne powinny być obligatoryjnie włączane do polityk sektorowych we wszystkich dziedzinach gospodarowania, a także do strategii i programów rozwoju na szczeblu regionalnym i lokalnym. Obowiązująca „Polityka ekologiczna państwa” wytycza kierunki działań dla Polski w zakresie ochrony przyrody, gospodarki wodno-ściekowej i zaopatrzenia ludności w wodę, ochronę powietrza atmosferycznego, gospodarki odpadami, ochrony przed hałasem i promieniowaniem jonizującym. Minister środowiska zobowiązany został do opracowania programu wykonawczego do tej polityki, który zawierać ma: szczegółowe wytyczne dotyczące zasad i zakresu uwzględniania zagadnień ochrony środowiska w programach sektorowych; szacunek kosztów osiągania celów polityki ekologicznej państwa (krótko- i średniookresowych), w odniesieniu do racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych oraz w odniesieniu do jakości środowiska (rozdziały 2 i 3); harmonogramy zadań nakładanych na administrację publiczną, w zakresie doskonalenia narzędzi i instrumentów polityki ekologicznej, współpracy międzynarodowej, sporządzania programów wykonawczych i prowadzenia kontroli realizacji polityki ekologicznej oraz dokonywania jej oceny i 6 Wiele z wymienionych w delegacji dla ministra środowiska zadań zostało już wykonanych. Aktualnie najważniejsze wydają się