Załącznik nr 1 Do Uchwały Nr XV/140/2016 Rady Gminy Czorsztyn z dnia 2 czerwca 2016 r. SSTTRRAATTEEGGIIAA RROOZZWWOOJJUU GGMMIINNYY CC ZZOORRSSZZTTYYNN NNAA LLAATTAA 22001166 -- 22002222 GGmmiiinnaa CCzzoorrsszzttyynn wwwwww..cczzoorrsszzttyynn..pplll MMaanniiioowwyy,,, ggrrruuddzziiieeńń 22001155 rrr... Strategia Rozwoju Gminy Czorsztyn na lata 2016 – 2022 _______________________________________________________________________________________________________________ Prowadzenie sesji: Dr Edyta Bieniek-Białas Dyrektor Instytutu Doradztwa Europejskiego – Innowacja s.c. Mgr Wacław Klepacki Z-ca Dyrektora Instytut Doradztwa Europejskiego – Innowacja s.c. Organizacja i obsługa sesji: Urząd Gminy Czorsztyn z siedzibą w Maniowach Instytut Doradztwa Europejskiego – Innowacja s.c. Opracowanie dokumentu: Instytut Doradztwa Europejskiego – Innowacja s.c. Dr Edyta Bieniek – Białas Mgr Wacław Klepacki Mgr Małgorzata Pułka Specjalne podziękowania dla wszystkich uczestników sesji za pomoc w opracowaniu niniejszej strategii 2 Strategia Rozwoju Gminy Czorsztyn na lata 2016 – 2022 _______________________________________________________________________________________________________________ Spis treści WPROWADZENIE ..................................................................... 4 I. Diagnoza aktualnego stanu społeczno–gospodarczego gminy ............ 6 I.I Determinanty rozwoju gminy.................................................. 6 I.II Środowisko geograficzne .................................................... 16 I.III Ludność gminy Czorsztyn .................................................. 19 I.IV Produkcja w gminie Czorsztyn ............................................ 24 I.V Budżet ............................................................................ 28 I.VI Infrastruktura .................................................................. 39 II. Strategia zrównoważonego rozwoju gminy ................................. 69 II.I Diagnoza możliwości rozwojowych gminy Czorsztyn ................ 69 II.II Cele strategiczne ............................................................. 81 II.IV Zarys zadań realizacyjnych ............................................. 102 II.V Monitorowanie i ocena wdrażania strategii ......................... 124 WNIOSKI KOŃCOWE ........................................................... 125 Załączniki ............................................................................. 126 3 Strategia Rozwoju Gminy Czorsztyn na lata 2016 – 2022 _______________________________________________________________________________________________________________ WPROWADZENIE Podstawą rozwoju gminy Czorsztyn jest strategia, która formułuje misję, wizję, cele i kierunki działania na lata 2016 - 2022. Strategia rozwoju gminy Czorsztyn na lata 2016 - 2022 została opracowana metodą mieszaną: partnersko - ekspercką. Jej zasadniczą część stanowiły sesje strategiczne, które zostały przeprowadzone w dwóch etapach: Etap pierwszy: 20 września 2015 r. odbyły się trzy sesje strategiczne tj. w Remizie OSP w Czorsztynie, Remizie OSP w Sromowcach Wyżnych, Remizie OSP w Sromowcach Niżnych, Etap drugi: 27 września 2015 r. odbyły się cztery sesje strategiczne tj. w Remizie OSP w Maniowach, Remizie OSP w Mizernej, Remizie OSP w Kluszkowcach i Remizie OSP w Hubie. Przeprowadzenie sesji strategicznych poprzedziło zebranie niezbędnych danych dotyczących gminy Czorsztyn na podstawie dostępnych materiałów statystycznych. W przeprowadzonych sesjach strategicznych wzięły udział władze gminne, pracownicy Urzędu Gminy Czorsztyn i jednostek organizacyjnych podległych gminie, jak również przedstawiciele środowisk społecznych i biznesowych. Uczestnicy sesji podzieleni zostali na kilkuosobowe grupy, które przedstawiały propozycje dotyczące poszczególnych elementów planu strategicznego. W dalszej części przedstawiono wyniki będące kompilacją sesji strategicznych oraz pracy uczestników sesji. Na podstawie wyników sformułowane zostały cele i kierunki działania strategicznego. Zmiana treści poszczególnych elementów strategii miała na celu dostosowanie istniejących sformułowań do aktualnego stanu i potrzeb gminy Czorsztyn. W oparciu o przygotowane wcześniej propozycje uczestnicy sesji przyjęli w drodze consensusu ostateczne ustalenia. Podczas sesji strategicznej określono: misję, czyli wizję gminy za 6 lat, cele strategiczne, mocne i słabe strony gminy, szanse i zagrożenia zewnętrzne, wstępny plan zadań dla poszczególnych celów strategicznych. 4 Strategia Rozwoju Gminy Czorsztyn na lata 2016 – 2022 _______________________________________________________________________________________________________________ Kolejnym krokiem procesu konsultacji społecznej była hierarchizacja celów w poszczególnych obszarach życia społeczno - gospodarczego. Na potrzeby strategii sporządzony został także raport z sesji planowania strategicznego rozwoju gminy. Dokument został poprzedzony listą uczestników, którzy brali udział w sesjach strategicznych organizowanych na terenie gminy Czorsztyn. Opracowana Strategia Rozwoju Gminy Czorsztyn na lata 2016 - 2022 jest planem działania strategicznego na najbliższe lata funkcjonowania gminy. Dokument wskazuje opcje i warianty rozwoju oraz zmian, które powinny być przeprowadzane, aby uzyskać pożądany cel. Jest wynikiem troski lokalnego samorządu o rozwój gminy w szybko zmieniającym się i konkurencyjnym otoczeniu ekonomicznym. Planowe i racjonalne działania zwiększą szansę gminy na osiągnięcie sukcesu, zamierzonych celów oraz optymalne wykorzystanie potencjału i zasobów gminy. Dokument został poddany ocenie radnych, a następnie uchwalony przez Radę Gminy Czorsztyn oraz przyjęty do realizacji – wdrożenia przez władze gminne. Warunkiem powodzenia jego realizacji jest współpraca wszystkich podmiotów składających się na całość gminy, a w szczególności władz samorządu lokalnego, podmiotów gospodarczych oraz mieszkańców gminy zainteresowanych efektywną realizacją Strategii Rozwoju Gminy Czorsztyn na lata 2016 - 2022. 5 Strategia Rozwoju Gminy Czorsztyn na lata 2016 – 2022 _______________________________________________________________________________________________________________ I. Diagnoza aktualnego stanu społeczno–gospodarczego gminy I.I Determinanty rozwoju gminy Położenie geograficzne Gmina Czorsztyn położona jest w południowej części województwa małopolskiego, w powiecie nowotarskim. Od północy graniczy z Gminą Ochotnica Dolna, od zachodu z Gminą Nowy Targ, od południa z Gminą Łapsze Niżne, natomiast od wschodu graniczy z Gminą Krościenko nad Dunajcem. Gmina Czorsztyn obejmuje 7 sołectw: Huba, Maniowy Mizerna Kluszkowce, Czorsztyn, Sromowce Wyżne, Sromowce Niżne. Rysunek 1.1. Położenie gminy Czorsztyn na tle Powiatu Nowotarskiego. Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Czorsztyn 6 Rysunek 1.2. Położenie sołectw w gminie Czorsztyn. Źródło: www.czorsztyn.pl 7 Strategia Rozwoju Gminy Czorsztyn na lata 2016 – 2022 _______________________________________________________________________________________________________________ Granice gminy są naturalne i biegną grzbietami górskimi (granica północna oraz północno-wschodnia), wzdłuż Dunajca (granica południowo-wschodnia) i potoków (granica zachodnia) oraz wzdłuż Zbiornika Czorsztyńskiego (granica południowo - zachodnia). Pod względem fizyczno - geograficznym obszar gminy położony jest: - w obrębie Karpat Wewnętrznych i Karpat Zewnętrznych, w strefie styku tych struktur, - w mezoregionach: Gorców i Pienin Właściwych, - w lewobrzeżnej części zlewni Dunajca (zlewnia II-go rzędu) i jednocześnie w zlewni zespołu zbiorników wodnych Czorsztyn. Niedzica oraz Sromowce Wyżne położone są w Karpackiej strefie źródliskowo - alimentacyjnej, w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych prowincji karpackiej - GZWP nr 439 oraz w karpackim systemie obszarów chronionych. Obszar całej gminy znajduje się także; - w obrębie Pienińskiego Parku Narodowego i jego otuliny, - w Południowomałopolskim Obszarze Chronionego Krajobrazu, - w obrębie węzłowych struktur przyrodniczych i biocentrów o znaczeniu międzynarodowym będących elementami sieci ECONET, - w obrębie Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO) i Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO) będących strukturami sieci NATURA 2000, - w strefie ciągów ekologicznych pomiędzy biocentrami Pienin, Gorców, Spisza i Tatr, - w geobotanicznym okręgu Beskidy i Pieniny, podokręgu Małe Pieniny i Sądecczyzna, - w umiarkowanie chłodnym i chłodnym piętrze klimatycznym, - w piętrze roślinnym regla dolnego i regla górnego. Powierzchnia gminy wynosi 61,72 km². W skali całego powiatu nowotarskiego powierzchnia gminy stanowi 4,19%. Odległość pomiędzy sołectwem Maniowy, a sołectwami Sromowce Niżne i Sromowce Wyżne wynosi około 22 km ze względu na powstanie zbiornika wodnego. Powierzchnie poszczególnych sołectw przedstawia poniższa tabela. 8 Strategia Rozwoju Gminy Czorsztyn na lata 2016 – 2022 _______________________________________________________________________________________________________________ Tabela 1.1 Powierzchnia gminy Czorsztyn Lp. Sołectwo Powierzchnia (w ha) % do ogółu 1. Huba 243 3,93 2. Maniowy 2013 32,54 3. Mizerna 572 9,25 4. Kluszkowce 1 149 18,58 5. Czorsztyn 343 5,54 6. Sromowce Wyżne 948 15,33 7. Sromowce Niżne 917 14,83 R A Z E M 6 185 100,00 Źródło: Opracowanie własne Budowa geologiczna Obszar gminy Czorsztyn obejmuje swoim zasięgiem zarówno dużą część Pienin jak i południowe stoki Gorców, co wpływa na duże zróżnicowanie i przez to atrakcyjność rzeźby terenu. Gorce to przede wszystkim łagodne lesiste wzgórza i faliste doliny potoków są