SHTATORORGANIZATA 2020; E Nr. BASHKUAR 09(387) E VETERANËVE TË LUFTËS ANTIFASHISTEVETERANI NACIONALÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR (OBVL) 1

GAZETË PERIODIKE. NR.09(387) SHTATOR 2020 ÇMIMI: 30 LEKË

Kryeredaktor: Halil RAMA ; Zv/Kryeredaktor: Sakip Cami Email: [email protected] / website: www.VETERANIOBVL.ORG

22 VJET PAS VDEKJES PËRKUJTIMORE 16 SHTATORI Dr. Ymer Dishnica NJË VIT PA GJENERAL Pezë për shqiptarët - “NDERI I RRAHMAN PARLLAKUN do të thotë bashkim Konferenca e Pezës është një KOMBIT”, i ngjarje madhore që na fton të gjithëve të bashkëpunojmë sa sakrifi kuari i më ngushtë në respekt të his- madh torisë Nga Muharrem GJOKA - Nënkryetar i OBVL Nga Kolonel Ing.Myfi t GUXHOLLI FAQE 2 HALIL RAMA FAQE 4 FAQE 5

Presidenti Meta dekoron 38 fi gura të shquara patriotike për kontributin në Luftën e Vlorës të vitit 1920 Luftëtarët e Vlorës, me gërma të arta në altarin e kombit

Kriza në Mesdhe: DEKORIMI “këmbana lufte, apo për Vepra e frashërlinjve paqe të qëndrueshme” ?! na udhëheq drejt Gjeneral * Piro AHMETAJ integrimit europian Muharem KAMANI FAQE 7 Në cilësinë e ekspertit për çështjet e sigurisë kombëtare, si dhe funksioneve NDERIMI të larta që kam ushtruar në NATO, po paraqes një përmbledhje rreth krizës SHPENDI TOPOLLAJ në Mesdheun lindor, si dhe rekoman- PERSONALITET I dime strategjike për nalizimin e mar- rëveshjes detare Shqipëri – Greqi. SHQUAR I KULTURËS SONË BASHKËKOHORE I. Një lexim strategjik i peshës FAQE 11 gjeopolitike të rajonit të detit Mes- DOKUMENTARI dheut: Mesdhu përfshin 21 shtete (ilus- MIMOZA DAJÇI, truar në hartën bashkëlidhur), me një dokumentar mbi persekucionin sipërfaqe rreth 2,5 milion km2 dhe popullsi që po afrohet 500 milionë politik të grave banorë. Disa nga vendet e Mesdheut • Meta: “Në Njëqindvjetorin e kësaj epopeje të lavdishme e nisëm në Poçe- FAQE 10 janë anëtare të NATO, të iniciativave min e besëlidhjes mallakastriote të komandant Halim Hamitit, për t’u ndalur në Kalanë e Tepelenës të Selam Salarisë nga u nisën luftëtarët e si, Iniciativa e Stambollit (ICI), Dialogu MESAZHI i Mesdheut (MDI), si dhe organizata të jugut , u bashkuam në Pilurin e Kolë Mërkurit dhe tani jemi mes jush në tjera me bazë rajonale dhe globale. Drashovicën e çetave të lumit të Vlorës, për të vazhduar më tej në Ti- OBVL, MESAZH URIMI Interesi i vazhdueshëm për këtë ra- ranën e qeverisë së Sulejman Delvinës dhe për ta fi nalizuar në Vlorën e PËR GJENERALMAJOR, jon e ka kthyer atë në qendër të ak- Flamurit tonë Kombëtar!” tiviteteve dhe me prezencë ushtarake FAQE 3 BAJRAM BEGAJ - në rritje jo vetëm të vendeve te rajonit, 100 VJETORI I LUFTËS SË VLORËS SHEF I SHTABIT TË por dhe të NATO-s, BE, SHBA, Rusisë, Kinës. NATO prej vitit 2001, në mënyrë PËRGJITHSHËM TË FA përmanente mban prezencë detare, Prof.dr. Bernard TË RSH me operacionin “Active Endeavour”, FAQE 8 në përgjigje për sulmet terroriste të 11 Zotaj promovon Shtatorit, sigurimin e rrugëkalimeve detare dhe parandalimin për përhap- librin REFLEKSIONE jn e armëve të dëmtimit në masë, si dhe mbas 2016 në operacionin “Sea “EPOPEJA E MIRËNJOHJA E PIKTORIT Guardian”, në detin Egje për menax- ALAJDIN TABAKU PËR himin e krizës së refugjatëve në këtë rajon. FITIMTARËVE” DR.KAPISYZIN Vijon në faqen 10 FAQE 12 FAQE 8 2 VETERANI SHTATOR 2020; Nr. 09(387) 22 VJET PAS VDEKJES Një nga fi gurat më simpatike, më të mençura, më fi snike dhe një nga udhëheqësit kryesorë të LANÇ-it Dr. Ymer Dishnica - “NDERI I KOMBIT”, i sakrifi kuari i madh Arsimin llor e nisi në vendlindje dhe përfundoi anoperëndimore në Korçë, ndërsa arsimin e mesëm me rezultate të Gjatë ditëve të prillit 1939, kur trupat fashiste shkëlqyera e përfundoi në Liceun kombëtar francez italiane pushtuan Shqipërinë, Ymer Dishnica me të këtij qyteti (1932). Pas kësaj Ymer Dishnica u shokë, emigrantë, puntorë dhe studentë shqiptarë nis për në Francë ku do të studionte pë tetë vjet në që bëheshin disa qindra, organizuan manifestime Universitetin e Lionit dhe më pas atë të Parisit për të fuqishme dhe shkruan pam ete të fuqishme në mjekësi (1932-1941), duke u lauruar e specializuar gazetat dhe revistat e emigracionit shqiptar dhe atij për patologji. të huaj sidhe botuan në shtypin antifashist francez. Y. Dishnica nga natyra ishte njeri intelektual me Duke qenë një nga aktivistët veteranë të Grupit Ko- kërkesa dhe kapacitete të larta kulturore. Ai në ato munist të Korçës me kulturë të shëndoshë evropi- vite kurrësesi nuk mund të mos vizitonte Tyleritë anoperëndimore që mbante lidhje të rregullta me dhe muzeumin e famshëm të Luvrit sidhe muzetë e Atdheun, kthehet në Korçë si mjek i kuali kuar por shumtë të Parisit dhe qyteteve të Francës, arkitek- edhe si antifashist me përvojë, hap klinikën e tij turën klasike dhe moderne të Francës. Ai vizitoi te- mjekësore private para se sa të themelohej PKSh. Në atrot dhe galeritë e shumta të arteve të “kryeqytetit këtë klinikë kryheshin më shumë aktivitete politike të botës”. Paralel me studimet ai nuk mund të mos antifashiste klandestine dhe takime pune partie me vizitonte pyjet dhe parqet e rrethinave të Parisit, antarët e grupeve atdhetare, se sa vizita mjekësore. brigjet e plazhet e lumit Sena etj. Por ai ishte edhe Kishte lluar LANÇ e popullit shqiptar për jetë a një militant komunist që i përqafoi idetë e majta vdekje. Shumë shpejt policia sekrete e pushtuesve në Francën antifashiste e cila ishte ngritur e gjitha ra në gjurmët e aktivitetit politik të doktor Ymerit, Nga Kolonel Ing.Myfi t GUXHOLLI në këmbë për të mbrojtur lirinë dhe demokracinë e kështu ai ishte i detyruar të kalonte në ilegalitet të kërcënuar nga fashizmi italian, ai fankist spanjoll thellë. Angazhohet në një aktivitet shumë të dendur Ndër 14 gurat e shquara të historisë sonë shqip- dhe nazizmi gjerman. e të rrezikshëm si kuadër kryesor në veprimtarinë tare që dhanë kontribut për Pavarësinë dhe çështjet Në Evropë po frynin erërat e barutit të luftës dhe drejtuese të Qarkut të Korçës dhe në këtë kohë u kombëtare, të dekoruara nga ish- Presidenti i Re- po buçisnin oshëtimat e artilerisë dhe aviacionit. kooptua si antar i KQ të PKSh. Në Konferencën e publikës Bujar Nishani, më 28 Nënor 2014, Dr.Ymer Gjatë qëndrimit në Francë doktori i ri ka qenë për Parë ANÇ të Pezës më 16.09.1942, Ymer Dishnica Dishnica zë vend tëveçantë. Duke i dhënë Dr.Ymer tetë vjet anëtar i PKF dhe drejtues i komunitetit an- si delegat i PKSh, luajti një rol të rëndësishëm orga- Dishnicës Titullin “Nderi i Kombit”, kreu i shtetit tifashist shqiptar. nizativ, sidomos në marrëdhëniet e ndërsjellta me nderoi një njeri emblematik, të edukuar, të shkol- Gjatë qëndrimit në Francë, së bashku me Nako personalitetet nacionaliste. Në Pezë ai u zgjodh an- lur, të përkushtuar dhe të kulturuar në shkallën Spirun, Qamil Çelën, Sejfulla Maleshovën, Dhori tar i Këshillit të Përgjithshëm ANÇ të Përkohëshëm. mësipërore që do të kujtohet për njëkohë shumë të Samsurin, Gogo dhe Kozma Nushin e shokë të tjerë, Ymer Dishnica gjatë kësaj kohe shpalosi fuqishëm gjatë dhe do të zerë vendin e merituar në panteonin ka organizuar protesta të fuqishme në mbështet- të gjithë talentin e kapacitetet e tij inelektuale dhe e nderit të kombit shqiptar je të popullit spanjoll kundër rebelimit fashist të organizativo-teorike. Frankos dhe mbështetjes të vullnetarëve shqiptarë Në Konferencën e Parë të Vendit të PKSh (1943) Ymer Dishnica (1912-1992), ka qenë një nga g- që luftonin në Spanjë si: Mehmet Shehu, Skënder u shqua për zotërimin e aftësive oratorike brilante. urat më simpatike, më të mençura, më snike dhe Luarasi, Petro Marko, Mane Nishova, Asim Vokshi, Më 4.7.1943 në Labinot të Elbasanit, doktori zg- një nga udhëheqësit kryesorë të LANÇ-it. Ai u lind Justina Shkupi që ka punuar spitalet dhe in er- jidhet antar i Shtabit të Përgjithshëm të UANÇSh. në fshatin Dishnicë më 21.2.1912, vetëm 4 km afër mieritë me doktor Betynin e famshëm, “Mjekun e tre Në mbledhjen e rëndësishme të Mukjes, në qytetit të Korçës. Ymer Dishnica është moshatar kontinenteve” e shumë të tjerë. muajin gusht të vitit 1943, Ymer Dishnica, Mus- me pavarësisë kombëtare dhe është bir i denjë i një Ymeri ka pritur e përcjellë vullnetarët shqiptarë tafa Gjinishi dhe një delegacion i gjerë përfaqëson- familje me tradita të shquara atdhetare e cila i ka për në front. Të parin ndër ta ai ka takuar Petro te forcat e majta dhe Frontin NÇ, kurse Ballin dhënë Shqipërisë pesë dëshmorë, përfshi edhe një Markon e më pas edhe të tjerët. Kombëtar e krysonte Mitat Frashëri dhe një deleg- Një nga aktivistët veteranë të Grupit Komunist vëlla të doktor Y. Dishnicës. Ai është një nga vep- Vijon në faqen 3 rimtarët më të shquar antifashistë frankofonë të të Korçës me kulturë të shëndoshë evropi- Shqipërisë. Njerëzit si Y.Dishnica kishin cilësi të ralla kul- turore, komunikative e propagandistike bindëse. Ai ishte i aftë të bisedonte bindshëm me njerëz të natyrave dhe karaktereve të ndryshme. I edukuar në një ambient fshatar por edhe qytetar si Korça apo Evropian si Parisi dhe Franca kishte aftësi bindëse të çuditëshme. Agjitator i jashtëzakonshëm i tipit të ri antifashist, Ymeri e kuptonte me lehtësi hallexhi- un nga fshati, qyteti apo aleatët e huaj. Ai nuk ishte njeri i nënështruar dhe nuk ndjente komplekse infe- rioriteti ndaj askujt, sidomos ndaj përfaqësuesve të aleatëve. Me përfaqësuesit e forcave kundërshtare të djathta, doktor Ymeri bisedonte pa kërcënime dhe fyerje dhe ishte në gjendje të kuptonte kompromisin nga nënshtrimi. Ministri i Shëndetësisë i qeverisë të parë demokra- tike shqiptare ishte gjithashtu anëtar i KQ dhe By- rosë Politike të PKSh, anëtar i Këshillit të Përgjith- shëm Antifashist Nacional Çlirimtar, besnik i kauzës antifashiste dhe komuniste dhe bindjeve të tij të cilat i kishte pëqafuar që shumë kohë para formimit të PKSh kur ndodhej në Francë. Ky personalitet i shquar i kapaciteteve të mëdha, i kalonte përmasat e Shqipërisë, me integritetin e tij intelektual e moral. Më pas, Ymer Dishnicën e përjashtuan nga KQ i PKSh dhe Byroja Politike dhe kështu lloi kalvari i tij i gjatë i të përndjekurit politik. Kush ishte Ymet Dishnica? SHTATOR 2020; Nr. 09(387) VETERANI 3 KUJTIME Dr.Ymer Dishnica dhe Mukja, gusht 1943 Kujtime të Nexhip Vinçanit

Lidhur me problemin e “Mukjes”, marrëveshja dhe prishja e saj, gjithnjë më ka bërë të mendohem dhe të rezervoj dyshime që nga ajo kohë. Kam qënë i pranishëm rastësisht, kur në Vithkuq në bazën ku ishin E.Hox- ha dhe M. Popoviç, aty nga 10-15 Gushti i vitit 1943, sollën një trakt të hed- hur në Korçë nga Balli Kombëtar në të cilin ishte botuar teksti i marrëveshjes së “Mbledhjes së Mukjes”, e rmosur nga përfaqësues në këtë mbledhje: Balli Kombëtar, Fronti Nacionalçlirimtar, Legaliteti. Menjëherë E. Hoxha ja dha Miladinit duke i thënë përmajtjen e traktit. Mila- dini reagoi shumë ashpër ndaj kësaj marrëveshje dhe mbas tij dhe Enveri. Aty për aty u bë një reagim (përgjigje) sipas së cilës kjo marrëveshje nuk pranohej, probleme këto të njohura historikisht. Ajo që më ka bërë të mendohem dhe të rezervoj dyshime, lidhet me sa vijon: “Kur problemi ka qënë kaq i rëndësishëm, përse nuk shkoi vetë E. Hoxha në këtë takim, por dërgoi të tjerë, Ymer Dish- nicën dhe Mustafa Gjinishin?” Mos ishte me e domosdoshme prezenca e tij në përgatitjet për inagurimin e Brigadës së Parë? A mund të besohet se Y. Dishnica dhe M. Gjinishi të rmosnin një dokument të tillë, pa patur parasysh mendimet dhe porositë paraprake të E.Hoxhës? Këto dy tre pyetje më ngacmonin të gjykoj: A mos ka në këtë mes ndonjë hile? Mos, ndoshta, për Enverin e Miladinin, mos- marrëveshja ishte paravendosur prej tyre. A mos ishte mendimi që, me këtë rast të “digjeshin” Ymeri e Mustafai? (dihet që ky i fundit është dyshuar si agjent i anglezëve). Veç kësaj edhe një problem tjetër më ngacmonte: Ymer Dishnicën e kam dashur e më ka dashur shumë. Për mua ai ishte me të vërtetë një intelek- tual më i zoti se Enveri dhe sipas mendimit tim ai ishte një udhëheqës me peshë për të ardhmen e Shqipërisë. Më vinte keq që ky njeri s dohej e lihej në baltë, duke e diskretituar atë. Shoh këtu prapaskena që i paguan Shqipëria, populli dhe partiotët e ndershëm. Koha do t’i vërtetonte plotësisht këto dyshime, si ato të Qershorit për “Shtabin Ballkanik”, ashtu dhe tani, po luhej karta e Jugosl- lavisë dhe po bëhej “kurban” Shqipëria. Vite më vonë , kur Y. Dishnica punonte si mjek dhe e pyesnin banorët për njerzillëk se si ishte me shëndet, thoshte me humor: “Jam shumë i sëmurë, vuaj nga një sëmundje e rrallë dhe e pashërueshme që quhet “Sëmundja e Mukjes”! Dr. Ymer Dishnica - “NDERI I KOMBIT”, i sakrifi kuari i madh

Vijon nga faqja 2 por dhe nga e majta sepse deri atëhere ishte treguar familjarisht nga për në Berat ku punoi si dre- një qëndrim sektar, çka ishte e vërtetë. Pikërisht jtor i Drejtorisë të Shërbimit Shëndetësor, në spit- acion po aq i gjerë sa ai i Frontit NÇ. Ata biseduan ato ditë, Sejfulla Maleshova së bashku me doktor al dhe në ambulancën e qytetit. Në qershor të vi- gjerë e gjatë për ploblemet e Luftës së përbash- Ymer Dishnicën, pritën deri në mesnatë, në sallën tit 1955, për ironi të fatit, me porosi të vetë kreut kët kundër pushtuesit dhe Shqipërisë etnike, çka e kinema Kosovës, shkrimtarin sovjetik me famë të piramidës partiake, arrestohet dhe dënohet me binte ndesh me synimet e Miladin Popoviçit dhe botërore Ilia Erenburg, të cilin e shoqëronte dra- gjashtë vjet heqje lirie me akuzën për agjitacion e Dushan Mugoshës si emisarë të PK Jugosllave dhe maturgu fërngjisht folës Hetem Haxhiademi. Por propagandë kundër shtetit!!! Pas një viti, me ndë- J.B.Titos pranë KQ të PKSh që drejtonte Luftën në kjo shkëndijë demokracie dhe lirie sociale siç ishte rhyrjen e njeriut që ndihmoi shumë nanciarisht për Shqipëri. Pikërisht për qendrimin korrekt në këtë Lidhja e Shkrimtarëve të Shqipërisë, Sindikatat krijimin e PKSh, xhaxhait të tij Esat Dishnica, i falet mbledhje, u akuzua për oportunizëm dhe u ndësh- apo bashkimet Profesionale, Shoqata e Miqësisë dënimi i mbetur (!), por kjo “falje” u shoqëru me një kua vetëm doktor Dishnica, ndonëse delegacioni Shqipëri-Rusi e cila llimisht kishte kryetarë: tjetër vendim çnjerëzor të Komisionit të Dëbim-In- i majtë përbëhej edhe nga disa personalitete me Zëvendëskryeministrin shqiptar gjeneral lejtenat ternimeve. Ky organizëm vrastar stalinisto-enverist shumë in uence të LANÇ-it. Ai i qëndroi besnik Koçi Xoxe, antarin e Byrosë Politike Nako Spiru, e internon doktor Dishnicën në qytetin e Beratit për platformës së miratuar me kohë nga KQ i PKSh. Hysni Kapo, Tuk Jakova e të tjerë, u mbyt shumë një afat pesë vjeçar. Y. Dishnica, ndonse i internuar, Gjithsesi, LANÇ-i vazhdonte e ky personalitet i shpejt nga regjimi diktatorial. pra i persekutuar politik, ishte njeriu më i vlerësu- mençur dhe i shqur i saj, vazhdonte të militonte, Dr.Ymer Dishnica ishte i papajtuar me dikta- ar, më i respektuar nga populli i thjeshtë i qytet- tejet i angazhuar, në organet e LANÇ-it. Ai drejton- torin. Me E. Hoxhën, divergjencat e doktor Dish- it dhe pacientët e tij të shumtë. Gjithsesi, ai mbeti te sektorët që i ishin ngarkuar dhe së bashku me nicës kishin lluar shumë herët dhe ishin të pa- familjarisht atje ku ishte, i izoluar dhe i mbikqyrur mikun e tij të zemrës profesor Sejfulla Maleshova, pajtueshme. Diktatori njerëzit si personalitetet e ashpër nga organet e Sigurimit të Shtetit, deri në i jepnin gjallëri dhe hare çdo tubimi apo aktiviteti tipit të Y.Dishnicës, me një integritet dhe pavarësi kohën e përmbysjes të diktaturës së Enver Hoxhës politik të LANÇ-it me qëndrimin e tyre gazmor dhe mendimi shembullore, nuk mund t’i duronte si dhe klikës së tij. Doktor Dishnica, ndërkohë ishte intelektual. Në Kongresin e Parë Antifashist Na- bashkëpunëtorë, ndaj edhe i eliminoi apo i saka- shumë i kujdeshëm, studionte dhe lexonte literature cional Çlirimtar të Përmetit (maj 1944), u zgjodh toi zikisht një nga një, por nuk mundi kurrë t’i profesionale të përparuar të kohës, por edhe i ndiqte antar i Komitetit Antifashist Nacional Çlirimtar mposhtë moralisht as atëherë kur i burgosi për me vëmendje e kujdes situatat politike të konti- për shëndetësinë, që kishte atributet e një Qeverie një kohë të gjatë apo i pushkatoi zikisht. Doktor nentit. Ai, gjithsesi e ndjente shpresën e madhe të të Përkohëshme Popullore. Më 22 tetor 1944, në Dishnica si rezultat i aktivitetit të tij të jashtëza- demokracisë dhe liria politike dhe sociale, e cila me qytetin e Beratit u emërua ministër i Shëndetësisë konshëm antifashist dhe luftarak, ka qenë i zgjed- gjithse me shumë vonesë, po vinte më së fundi edhe i Qeverisë Demokratike të Shqipërisë e cila hyri në hur deputet i Kuvendit Popullor që në legjislaturën në Shqipëri. Personaliteti i madh shqiptar Y. Dishni- Tiranën e çliruar më 28 nëntor 1944. e parë dhe i nderuar me shumë dekorata urdhëra ca, mundi më së fundi të kthehet i lirë në Tiranë në Paralel me punët dhe aktivitetin e përditshëm dhe medalje të RPSh dhe të vendeve të tjera aleate. vitin 1995, i lodhur por optimist. I përndjekur, por i që ishte shumë i ngjeshur sepse në Shqipëri po pa përkulur nga shtypja e gjatë. ngrihej gjithçka nga e para në jetën sociale. Së KALVARI I MUNDIMSHËM I Në vitin 1994, me gjith moshën jo të re, zgjidhet bashku me profesor Sejfulla Maleshovën, doktor DR.YMER DISHNICËS kryetar i Organizatës së Bashkuar të Veteranëve të Ymer Dishnica, Dhimitër Shuteriqi, poetin Mark Luftës Antifashiste Nacional Çlirimtare të Popullit Ndoja, publicistin Shefqet Musarai, shkrimtarin Në vitin 1947, Ymer Dishnica, për shkaqe thjesht Shqiptar. Petro Marko por edhe me At V. Prenushin, Andrea politike, shkarkohet nga detyra e ministrit të Shën- I nderuari Y. Dishnica vdiq në gjirin e familjes Xegën, Dhimitër Paskon, Nexhat Hakiun, Sterjo detësisë dhe lihet në dispozicion të ministrisë së i qetë dhe i respektuar nga familjarët, të afërmit, Spasen, Vedat Kokonën, Selaudin Toton etj, një Punëve të Jashtme në një punë të dorës së fundit. miqtë, shokët, veteranët dhe luftëtarët e LANÇ-it më pjesë e të cilëve më pas u burgosën dhe u perseku- Me dëshirën e tij, doktori heq dorë përfundimisht 22.9.1998. Shoqëria shqiptare humbi kështu një njeri tuan, krijuan për herë të parë në Shqipëri, Lidhjen nga politika, veshi bluzën e badhë të mjekut pato- emblematik, të edukuar, të shkollur, të përkushtuar e Shkrimtarëve dhe morën vendim të botohej re- log dhe lloi punën në spitalin e Tiranës (1948) dhe dhe të kulturuar në shkallën më sipërore që do të kuj- vista “Bota e Re”, “Letërsia jonë” etj. Kjo bashkësi punonte si pedagog në shkollën e mesme mjekësore. tohet për një kohë shumë të gjatë dhe do të zerë vendin ishte me prejardhje jo vetëm nga PKSh dhe LANÇ Më 2 janar 1950, me vendim të posaçëm dëbohet e merituar në panteonin e nderit të kombit shqiptar. 4 VETERANI SHTATOR 2020; Nr. 09(387) PËRKUJTIMORE Një vit që Ai s’është fi zikisht mes nesh, por shpirtërisht ai është me ne në çdo çast, pasi vepra e tij heroike e veshi atë me pavdekësi Një vit pa gjeneral Parllakun HALIL RAMA

Një vit më parë më 15 shtator 2019 pushoi së rra- huri zemra e heroit legjendar Rrahman Parllaku. Një ditë më pas (16 shtator) ai u përcoll për në botën e përtejme me të gjitha nderimet që meritontë një bur- rështetas si AI, me arkivolin mbi shtratin e topit dhe me 22 të shtënat në çastin e lamtumirës të tij. Një vit që Ai s’është zikisht mes nesh, por shpirtër- isht ai është me ne në çdo çast, pasi vepra e tij heroike e veshi atë me pavdekësi. E përbashkëta e qindra mesazheve të person- aliteteve publike e politike, si dhe qytetarëve të thjeshtë nga Shqipëria, Kosova e diaspora, në librin e ngushëllimeve që Protokolli Zyrtar i Shtetit hapi në ceremoninë e lamtumirës së gjeneral Parllakut, (para Gjeneral Parllaku me dy mbesat një viti) është atdhedashuria si i vetmi testament që na triotike, qytetare dhe historike. Dhe në të vërtetë, ai qe lakohet me dinjitet, duke pasur si kolonë bazë përku- la “Heroi i Popullit” dhe “Nderi i Kombit”. kthyer në simbol të gjallë të kujtesës patriotike, qytet- shtimin kombëtar shqiptar dhe progresin shoqëror, si “Nëse dikush duhet quajtur s dant i kohërave, ky are dhe historike. thelb i motivimit që gëlonte shpirtin e tij progresist e është pa asnjë dyshim gjeneral Rrahman Parllaku. E Shqiptarët ndihen krenarë me jetën dhe veprën liridashës. Vështirë të përmbledhësh në pak radhë, në s doi varfërinë në bjeshkët e Sharrit, s doi pushtimin e “Heroit të Popullit” dhe “Nderit të Kombit”, që bëri kuintesencë, motivimin e personalitetit të tij, zhvillim- e vendit me armë, shpirt e zemër; luftoi për çlirimin gjithçka në shërbim të atdheut e kombit. Prandaj, in konjitiv e psikomotor të këtij djaloshi që ngjitej nga e Shqipërisë, s doi diktaturën dhe u la brezave një edhe vlerësimet dhe nderimet ndaj veprës së gjeneralit Novosej i Kukësit në Tribuna të larta shtetërore, në shembull të madh virtyti dhe idealizmi”. Do të mjaf- janë plotësisht të merituara. hero të popullit të tij, në drejtues madhor ushtarak, tonte qoftë dhe vetëm ky shënim në librin e ngushëlli- duke ndryshuar variablat në kontekste politike në meve, i dy personaliteteve të letrave dhe politikës, Arta Me gjeneral Parllakun, ndihemi krenarë të gjithë . funksion të mbijetesës dhe qëndresës, nga udhëheqës Dade e Namik Dokle, për të pro lizuar gjeneralin leg- Ai ishte dhe mbetet përmendore e gjallë e traditës dhe i shquar në të dënuar me burg, nga triumfator në grig- jendë në ku rin e tri kohëve. Por në qindra mesazhet e virtytit familjar të trashëguar ndër shekuj. jë të rrezikut për jetën, nga piedestali i kuadrit të do- e ngushëllimeve për gjeneralin që “u k në paqe dhe Opinioni publik ka mirëpritur edhe librat e ndry- bishëm në stigmën e “njeriut të rrezikshëm”, ekstreme iku në këmbë” (siç shprehet gjeneral Piro Ahmetaj), shëm të shkruar nga gjenerali, siç është ai me titull: këto që provokuan në personalitetin e tij, qëndrime kupton fare lehtë se ai iku duke i lënë familjes, bash- “Mirënjohje familjeve vlonjate që më mbajtën si birin dhe vlera të larta politiko-shoqërore në raportin e nd- këluftëtarëve e bashkëpunëtorëve, shokëve e miqve në e tyre”, “Kosova, ëndrra e jetës sime”, dhe librin me jenjave të forta estetike midis dashurisë dhe urrejtjes. gjithë hapësirën mbarëshqiptare të vetmin testament, shtatë kapituj në 466 faqe “Një shekull në memorie”. Këtë volum ideor dhe estetik e përcjell përgjatë shekul- atë të atdhedashurisë… Me një kujtesë të jashtëzakonshme, me një mend- lit të jetës së tij, një burrë shtetar, një organizëm vital, Gjeneral Parllaku ishte ndër të paktët partizanë që jemprehtësi të madhe, gjeneral Parllaku ka bërë anal- një mendje koherente dhe një vizion largpamës dhe jetoi dhe dëshmoi histori të tri kohëve, të partizanit e iza brilante të situatave të vështira e delikate që ka perspektiv. luftëtarit antifashist, heroit e komandantit ushtarak kaluar vendi dhe ushtria jonë. E veçanta e gjithë “lig- HEROI QË FITOI DUKE MERITUAR LAVDINË dhe atë të persekutimit komunist. jëratave” të tij në shtypin e kohës dhe në veprimtari DHE PAVDEKËSINË promovuese të librave kushtuar Luftës Nacionalçlirim- Retrospektiva dhe perspektiva kanë një prerje të Ai ia doli mbi të gjitha furtunat e jetës, doli timtar tare e heronjve të saj, ka qenë gjykimi i tij tepër i saktë, artë në personalitetin e gjeneral Parllakut, atë e përs- nga Lufta Antifashiste, doli gjallë nga burgu komunist, konciz, realist, pa mllefe, pa paragjykime… Ai e ka hkon frymëzimi dhe dashuria për atdheun e tij, si la- doli timtar në luftën për pavarësinë e Kosovës dhe vlerësuar gjithnjë lart Luftën Antifashiste Nacionalçlir- jtmotiv vijues mbikohor, që çliron në rrethana tipike deri para një jave ishte gjenerali më i vjetër, por me imtare, arritjet dhe përpjekjet e popullit jo vetëm në energji shpirtërore pozitive në luftën e jetës. Jeta e tij mendje të re, që mbështeste anëtarësimin e Shqipërisë rindërtimin e Shqipërisë së pasluftës, por edhe ato në është një shëmbëlltyrë e rrallë që na fton të kuptojmë dhe të ushtrisë shqiptare në NATO dhe integrimin e fushën e arsimimit, shërbimit shëndetësor, zhvillimit se jeta meriton të jetohet kur luftohet fort dhe tohet. saj në BE. në tërësi të vendit, përfshirë edhe arritjet në mbrojtjen Si një ushtarak, korrekt, i shquar, ai mbështetej në Para 18 muajsh, me rastin e 100-vjetorit të lindjes, e fuqizimin e ushtrisë…si dhe këto vite të demokracisë skrupuj të fortë të moralit kombëtar, me pikëvësh- Bashkia e Tiranës e nderoi atë me titullin “Simbol i e pluralizmit. trim të qartë dhe të kthjellët, duke ngjitur një nga qytetit të Tiranës”. Kryebashkiaku Veliaj e vlerësoi një shkallët e karrierës ushtarake, si një gjigant hi- Parllakun si një nga gurat emblematike të Luftës An- NGA JETA E KËTIJ MATUZALEMI NA ULET jerëndë që ngjitet i sigurt në bedenat e kalasë. Kalaja tifashiste Nacionalçlirimtare, që s doi edhe regjimin e KËMBËKRYQ HISTORIA e pushteteve në kohë të ndryshme dhe situata të diktaturës komuniste, si simbol i gjallë i kujtesës pa- Nga jeta e këtij Matuzalemi na ulet këmbëkryq ndryshme, pati edhe shembje morale e politike, por historia. Nga lufta dhe përkushtimi i tij atdhetar na këto nuk e dobësuan dhe përulën gjeneral Rrahman vjen një model për t’u ndjekur… Nga veprimtaria e Parllakun, këtë soj të fortë shqiptari, që me mençuri gjeneral Parllakut si veteran në këtë çerek shekulli të diti të manovrojë në spiralet e rrezikshme të historisë demokracisë mund të mësojmë se kurrë nuk është shqiptare. vonë për njeriun që të bëhet mbështetës aktiv i proce- Heroi i luftës në terren, i luftës dhe përballjes në seve demokratizuese të shoqërisë. Në spiralet e historisë, gjeneral Parllaku ka ditur të (Vijon në faqen 5) SHTATOR 2020; Nr. 09(387) VETERANI 5 PERSONAZH

Ka botuar tre libra: “Mirënjohje për familjet vlonjate që më mbajtën si birin e tyre”, “Kosova e lirë, ëndrra e jetës time” dhe “Një shekull në memorie”

“NDERI I KOMBIT” Rrahman Latif Parllaku (17 prill 1919 - 15 shtator 2019)

Rrahman Parllaku, i biri i Latif Parl- dhe me pranimin si anëtar i Partisë Ko- qytetin e Pejës merr urdhrin e emërim- këtyre forcave dhe iu dha grada gjener- lakut dhe Kadimes, lindi në fshatin muniste. it komandant i Divizionit të 5-të dhe u al-leitnant. Novosej të Lumës, më 17 prill 2019. Më 6 janar 1943 u caktua komandant gradua kolonel. Në vitet 1969-1970 do të shër- Shkollën llore e kreu në Shishtavec. i njësiteve guerile të qytetit të Vlorës deri Nga 20 dhjetori i vitit 1944 deri në bente si komisar i Forcave Ushtara- Në moshën 12-vjeçare ka lluar punë më 28 nëntor 1943, kur e transferuan mars të vitit 1945, forcat e komanduara ko-Ajrore dhe një vit më vonë u emërua me babanë dhe vëllanë në profesionin e me detyrë komisar batalioni. Pas rezu- nga Parllaku në bashkëveprim me forcat zëvendësministër për Përgatitjen Luftar- pastiçierit nga viti 1932 në Cakran të ltateve të mira në drejtimin e batalionit jugosllave çliruan krahinën e Sanxha- ake të Ushtrisë. Mallaklastrës dhe nga viti 1936 në Sele- në luftimet kundër forcave naziste dhe kut. Me ndërprerjen e luftimeve, forcat Për merita të veçanta i është dhënë nicë të Vlorës. ruajtjen e kompaktësisë të efektivit gjatë e Divizionit të 5-të e të 6-të Sulmues u titulli “Hero i Popullit” dhe është deko- U kthye përsëri për të vazhduar Operacionit armik të Dimrit 1943-1944, kthyen në Kosovë. ruar me 9 urdhra e tri medalje të luftës shkollën dhe për të dhënë provimet. Me emërohet zëvendëskomisar i Brigadës Më 14 prill të vitit 1945, kur ndodhej dhe 3 urdhra të shërbimit ushtarak. ndihmën dhe këmbënguljen e mësuesit së 8-të, e përuruar më 26 prill 1944 në në Mitrovicë, ai mori urdhrin e emërimit Parllaku, ka qenë zgjedhur deputet i të tij Salih Kolgeci, dhe të drejtorit të Sheper të Gjirokastrës. Gjatë muajit maj komisar i Korparmatës së 2-të në Berat. Kukësit në Kuvendin Popullor për 7 leg- shkollës Myslim Sina nga Tërbaçi i u mor me organizimin e Brigadës së 12- Me shkrirjen e saj e nxorën në lirim dhe jislatura rresht, që nga viti 1945 deri në Vlorës, arrin ta përfundojë arsimin llor të Sulmuese dhe mbrojtjen e Kongresit e caktuan sekretar politik i Komitetit vitin 1973. 5 vjeçar. të Përmetit. Qarkor të PK të Shkodrës. Gjeneral Parllaku ka qenë kandidat Më 1930, babai i Rrahmanit, Lati , Më 8 qershor 1944 transferohet në Me kërkesën e tij rikthehet në ush- i KQ të PKSH që nga tetori i vitit 1944 së bashku me të vëllain u largua për në Brigadën e 3-të Sulmuese dhe së bashku tri në detyrën e drejtorit të Personelit në deri në Kongresin e Parë. Në kongresin Vlorë dhe Cakran të Mallakastrës. Nga me anëtarët e shtabit që drejtonin këtë Ministrinë e Mbrojtjes. Në vitin 1947 i e Katërt rizgjidhet përsëri kandidat i KQ viti 1936 deri në vitin 1939, Rrahmani njësi përballoi me sukses Operacionin jepet grada kolonel. të PPSH dhe në Kongreset e Pestë e të punoi në Selenicë të Vlorës. e qershorit të ushtrisë naziste. Pas këtij Në dhjetor të vitit 1947, Parllaku u Gjashtë anëtar i këtij Komiteti. Në prag të pushtimit fashist të 7 pril- operacioni me urdhër të Shtabit të Përg- caktua në detyrën e drejtorit Politik të Parllaku u arrestua dhe dënua lit 1939 me vëllanë Selimin kushëririn jithshëm, brigada kalon në Shqipërinë Ushtrisë, detyrë të cilën e kreu deri në për pjesëmarrje në të ashtuquajturin Baftjarin bashkë me popullin e Sele- e Mesme, me detyrë të spastrojë nga prill të vitit 1948, kur u dërgua të stu- “puç ushtarak”, nën akuzën e “krimit nicës zbritën në Vlorë për të kërkuar armiqtë zonat malore të Elbasanit e Ti- dionte jashtë shtetit. dhe tradhtisë ndaj atdheut, sabotimit armë për të mbrojtur vendin nga push- ranës e të sigurojë nga shpina forcat e Parllaku ka mbaruar studimet në dhe agjitacionit dhe propagandës me timi fashist. Të zhgënjyer e dëshpëruar Divizionit të 1-rë, që vepronin në Mat Akademinë e Shtabit të Përgjithshëm rrezikshmëri të lartë”. Në bazë të këtyre nga qëndrimi i mbretit dhe qeverisë, që e Dibër dhe të mbronte bazën e Bizës, të Ushtrisë Sovjetike “Voroshillov”. Pas akuzave u dënua me 25 vjet heqje lirie, nuk e armatosën e organizuan popullin ku hidhnin materiale avionët aleatë. Në kthimit nga studimet, ai u emërua dre- nga të cilat 16 vjet e tri muaj i vuajti në për luftë kundër fashizmit, u kthyen në llim të shtatorit, brigada me urdhër të jtor i Drejtorisë së Organizim-Mobilizim- burg (nga dhjetori i vitit 1974 deri më Selenicë. Në nëntor 1939, hapën një lo- Komandës së Përgjithshme mori për de- it në Ministrinë e Mbrojtjes. 17 mars të vitit 1991), si pjesëtar i të kal pasticeri në qytetin e Vlorës. tyrë që së bashku me Brigadën e 5-të Në vitin 1952-1954 caktohet në pos- ashtuquajturit “grup i Beqir Ballukut”. Në protestën e zhvilluar më 28 nëntor të kalonin në Kosovë për të shpejtuar tin e zëvendësministrit të Mbrojtjes e Duke pasur akuzën e rëndë të “tradht- 1941 kundër pushtuesve iu dha rasti që çlirimin e kësaj zone e të ndihmonin në drejtor i Prapavijës së Ushtrisë dhe mori isë ndaj atdheut”, të ashtuquajturit në kulmin e entuziazmit të protestuesve ngritjen e Këshillave Naconalçlirimtare gradën e lartë të gjeneral-majorit. pjesëtarë të këtij grupi: Beqir Balluku, të dalë në krye për të mbajtur amurin si organe të pushtetit të ardhshëm për Gjatë viteve 1954-1961 do të shër- , Hito Çako e Rrahman Parl- kombëtar që përpiqeshin ta rrëmbenin përfshirjen në masë të kosovarëve në bente si zëvendësministër i Mbrojtjes laku nuk amnistoheshin nga ligjet në fashistët, aty mori një goditje në kokë. luftë për t´ju bashkuar frontit antifash- për përgatitjen luftarake të ushtrisë. fuqi. Pas kësaj dite përfshihet në njësitet ist të popujve dhe të dëmtonin e pen- Nga viti 1961 deri në vitin 1967 kreu Në rekursin e bërë nga Parllaku, guerile të qytetit, llimisht guerilas i gonin forcat gjermane në tërheqje. Me detyrën e komandantit të Forcave Ush- Gjykata e Kasacionit vendosi, më 20 thjeshtë, pastaj përgjegjës grupi e njësiti çlirimin e Kosovës, më 22 nëntor, në tarako-Detare dhe më pas komisar i korrik të vitit 1994, prishjen e vendim- it të 5 nëntorit të vitit 1975 të Gjykatës Ushtarake, që i cilësoi fajtorë ushtarakët Një vit pa gjeneral Parllakun e lartë, dhe pushimin e akuzave të më- sipërme. (Vijon nga faqja 4) Ai është një model i ardhur nga geno- lundërtar i shquar, ai e drejtoi varkën cidi komunist si dëshmitar i gjallë për e shpëtimit duke kapërcyer me suk- Ai ishte kryetar i Organizatës së të kuptuar dhe vërtetuar peripecitë dhe ses tallazet e historisë deri në brigjet Bashkuar të Veteranëve të Luftës të Popullit Shqiptar, të cil;ën e drejtoi me gjyqe ushtarake, përballoi burgje e priv- traumat që kaloi ky popull i orientuar e paqta të demokracisë që po jetojmë. ime dhe toi duke merituar lavdinë dhe dhe i ideologjizuar gabimisht nga rryma Jo vetëm gjatësia kohore e jetës, por devotshmëri e përkushtim për 20 vjet. pavdekësinë. Jeta iu afrua Heroit herë dhe korrente të huaja. dendësia dhe përmbushja e saj me ve- Ka botuar tre libra: “Mirënjohje për me tufa me lule, herë duke u derdhur Mbi 20 vjet në krye të Shoqatës së prime, qëndrime dhe vlera në përmba- familjet vlonjate që më mbajtën si birin e mbi të me tërë egërsinë e saj. Rrallë gjen Veteranëve të Luftës, me ndershmëri jtjen e saj, e bën këtë gurë të lartëso- tyre”, “Kosova e lirë, ëndrra e jetës time” shembuj të tillë të personalitetit, ku të dhe principe të larta morale, ka kon- het në nderimin tonë shoqëror, ku zëri dhe “Një shekull në memorie”. jenë ngjizur e plazmuar në mënyrë aq tribuar në ndriçimin e mjaft skenave dhe mesazhet e tij dëgjohen deri në Në 95-vjetorin e lindjes, i është dhënë dhe protagonistëve, të vërtetave dhe organizata famoze ndërkombëtare. Në mjeshtërore vetitë e karakterit të një nga Presidenti i Republikës dekorata e kërkimeve historike, duke dhënë edhe këtë vështrim, gjeneral Rrahman Parl- intelektuali patriot, të një drejtuesi e lartë “Nderi i Kombit”. në moshë pensioni, një ndihmesë të laku përbën një shembull frymëzimi komanduesi të aftë ushtarak, të zgjuar U nda nga jeta më 15 shtator 2019, dhe trim, të thjeshtë dhe të ndershëm, vyer në emancipimin politiko-sho- për atdhedashurinë dhe përkushtimin në moshën 100 vjeçare. të bukur në trup, shpirt dhe mendime. qëror e demokratik të shoqërisë. Si një qytetar. 6 VETERANI SHTATOR 2020; Nr. 09(387) 16 SHTATORI Konferenca e Pezës është një ngjarje madhore që na fton të gjithëve të bashkëpunojmë sa më ngushtë në respekt të historisë Presidenti META: Pezë për shqiptarët do të thotë bashkim

dhe besimeve të ndryshme fetare Më 16 shtator 1942 u mbajt Konfer- enca e Pezës e cila pati për qëllim or- ganizimin e forcave të ndryshme poli- tike në një luftë të përbashkët kundër Italisë fashiste. Kë vonë ky organizim mori emrin Fronti Nacional-Çlirimtar, Konferenca e Pezës u mbajt në Pezë, një fshat pak kilometra distancë nga Tirana. Protagonistë të këtij kuvendi ishin 20 delegatë përfaqësues të krahi- nave dhe besimeve të ndryshme fetare, klasa dhe shtresa me bindje politike nga më të ndryshmet. Pjesëmarrësit vinin nga rryma të ndryshme politike. Ndërmjet tyre ishin: Abaz Kupi, Aziz Çami, Halim Begeja, , Is- mail Petrela, Mustafa Xhani, Myslim Peza, Ndoc Çoba, Ramazan Jarani, Skënder Jegeni dhe Skënder Muço. KALENDARI Nga Muharrem GJOKA Nga PKSH morën pjesë Ymer Dishnica, Nënkryetar i OBVL , Koço Tashko, En- Ngjarje të rëndësishme historike gjatë Luftës së ver Hoxha, Nako Spiru dhe Nexhmije Dytë Botërore në shtatorët e viteve 1942-1945 Çdo 16 shtator, veteranët e OBVL, Xhuglini (më vonë Hoxha). Kryetar i përfaqësues të legjislativit, ekzekutiv- konferencës u zgjodh Ndoc Çoba dhe 2 shtator 1945 - Kapitulloi Japonia Fashiste. it dhe qeverisjes vendore vijnë në Pezë sekretar, Mustafa Gjinishi. 9 Shtator 1943 - Thirrje popullit shqiptar për kapitullimin e Ital-isë Fashiste. dhe përkulen me nderim në këtë vend Në konferencë u diskutua orga- 4 shtator 1943 - Në Konferencën e Partisë Komuniste në Labinot, 4-8 shtator të shenjtë për të gjithë shqiptarët. nizimi i forcave në një luftë të për- 1943, u dënua zyrtarisht Marrëveshja e Mukjes dhe u vendos t’i Sepse, siç ëshët shprehur Presidenti I bashkët kundër okupatorit, orga- shpallej luftë e armatosur Ballit Kombëtar, me të cilin pak kohë më Republikës SHT Z.Ilir Meta: “Pezë për nizim ky që mori emrin më vonë, kishin qenë partnerë, si edhe çdo rryme apo tendence tjetër politike. shqiptarët do të thotë bashkim, qën- Fronti Nacional-Çlirimtar. Për këtë arsye, Konfer-enca e Labinotit u quajt “momenti vendimtar dresë, dhe besa-besë me parullën his- Të pranishmit hynë në debate në drejt marrjes së pushtetit” dhe i nisjes së luftës civile në Shqipëri. torike që lindi këtu dhe që nuk mund lidhje me simbolet komuniste, si ylli Nga ky moment, lufta e armatosur ndaj kundërshtarëve politikë të mbetet vetëm histori, por që është i kuq, i cili nuk pranohej nga joko- do të ishte prioriteti i poli-tikës së PKSH dhe E.Hoxhës. Vendimi i edhe një amanet që gjithë shqiptarët munistët. U miratua një rezolucion, marrë në Konferencën e Labinotit që pushteti i Këshillit NÇ të ishte të bashkohen pa dallim feje, krahine në të cilin thuhej se përfaqësuesit pushteti i vetëm, hapte rrugën e një sistemi njëpartiak dhe të një dhe ideje për interesin kombëtar. Peza e të gjitha tendencave nacionaliste, pushteti totalitar në Shqipëri. Thelbi i të cilit qëndronte në sundimin në kushte jashtëzakonisht të vështi- PKSH-së, Rinisë Komuniste, Rinisë e një partie të vetme, Partisë Komuniste. ra dhe e ekspozuar ndaj pushtuesit, Nacionaliste dhe Rinisë Femërore 9 shtator 1944 -U formua Brigada XX Sulmuese e UNÇl Shqiptare në fshatin u dogj, u masakrua si asnjë krahinë Popullore, miratonin deklaratën Protopapë të Korçës. tjetër, por asnjëherë nuk u dorëzua”. përkatëse ku përkrahej koalicioni 9 shtator 1944 -U çlirua Bullgaria nga Ushtria Sovjetike – Përmbysja e diktat- Në vlerësim të veprës dhe kontribu- kundër boshtit, akuzohej rëndë urës fashiste në Bullgari. tit të Babë Myslimit, kueu i shtetit Mustafa Kruja dhe përkrahej lufta 10 shtator 1944 - Lufta për çlirimin e Gjakovës prej gjer-manëve (10-16 shta- shqiptar shprehet se: “Përkulemi para e atyre çetave që kishin luftuar deri tor) nga forcat çlirimtare të Kryez-injve (Gani, Hasan dhe Sait Krye- veprës dhe kujtimit së patriotit të pa- ato momente, duke i dhënë rëndësi, ziu),ku bënte pjesë edhe Llazar Fundo, komisari politik i Lëvizjes harruar Myslym Peza, i cili bujti këtë nga ana tjetër, çështjes së këshil- Kryeziu, si edhe oÀ ceri britanik Simkoks. Kur luftonin kundër Konferencë e cila është historike sepse lave nacionalçlirimtare. Rezolucioni i pushtuesve gjermanë, forcat e Kryezinjve u goditën nga forcat parti- në një kohë të errët të pushtimit ishte Konferencës së Pezës. zane të Brigadës V të Shqipërisë dhe forcat NÇ të Jugosllavisë (Kos- Konferenca e parë pluraliste në vendin Delegatët e ardhur nga të gjitha metit), të udhëhequra nga Fadil Hoxha. tonë e cila dha mesazhe të fuqishme anët e Shqipërisë, përfaqësuesit e 12 shtator 1944 - Dita e çlirimit të qytetit të Beratit. të patriotizmit dhe të ngritjes mbi in- gjithë tendencave të nacionalizmit 13 shtator 1942 - U formua Çeta e Lumës teresat parciale për interesin e madh shqiptar, të Partisë Komuniste, të 14 shtator 1943 - Filloi Lufta e Drashovicës (Vlorë) kundër garnizont armik, kombëtar”. Rinisë Nacionaliste, të Rinisë Ko- nga batalionet partizane “Halim Xhelo” e “, si dhe nga Konferenca e Pezës është një ngjarje muniste dhe Rinisë Femërore Pop- 4 batalione të kri-juara nga vullnetarët dhe nga i gjithë populli i madhore që na fton të gjithëve të bash- ullore të Shqipërisë, të udhëhequr fshatrave të afërta. këpunojmë sa më ngushtë, jo vetëm nga qëllimi i shenjtë për çlirimin 15 shtator 1942 -Dita e çlirimit të Çorovodës. në respekt të historisë, por edhe të e Shqipërisë nga thundra e Italisë 16 shtator 1942 - Konferenca e Pezës, hapi parë për krijimin në formë orga- ruajtjes së atyre vlerave e trashëgimie fashiste dhe nga tradhtarët e shitur nizative të Frontit NÇl, ku morën pjesë PKSH dhe përfaqësuesit e për ta investuar për edukimin patri- tek i huaji, mbasi përkujtuan dësh- tendencave të ndryshme të naciona-listëve shqiptarë. Konferenca otik të fëmijëve tanë. Në mënyrë që morët e rënë në luftë kundër fash- e Pezës në programin e saj politik kishte: luftën e organizuarm të të gjithë ta kuptojne se sa ka arritur izmit, mbasi shqyrtuam mirë gjend- ashpër e pa kom-promis kundër okupatorëve dhe tradhëtarëve, me Shqipëria përmes sakri cave sublime jen shqiptare dhe veçanërisht, mbasi parul-lën: bashkim pa dallim feje, krahine dhe ideje. të paraardhëse tanë. “Peza nuk është theksuan dëshirën dhe nevojën 16 shtator 1944 - U formua Brigada XIX Sulmuese e UNÇl Shqiptare. mund të mbetet vetëm histori, por për organizimin e të gjithë energjive 18 shtator 1944 - U formua Brigada XXII Sulmuese e UNÇl Shqiptare, në Pezë është amaneti i gjithë dëshmorëve që shqiptare për bashkim të plotë të tyre të Tiranës. dhanë jetën për të realizuar vendimin me luftën NÇ, arritën në këto përfun- 18 shtator 1944 - Dita e çlirimit të qtetit të Gjirokastrës. madhor të Konferencës së Pezës për dime: Gjendemi në një botë të përgjak- 20 shtator 1943 -U formua në qytetin e çliruar të Beratit batalioni “Margarita bashkimin e shqiptarëve për clirimin ur anekënd prej forcave të errëta prej Tutulani”. e Shqipërisë. Sot objektivi ynë kom- skllavëronjësve të fashizmit. Popuj e 21 shtator 1944 - U formua Brigada XXIII sulmuese e UNÇl Shqiptare, në Zall- bëtar është integrimi i Shqipërisë, ndaj kombe u shkelën pa mëshirë prej bar- Mner të Tiranës. 22 shtator 1942 -dha jetën Heroi i Popullit Nazmi është koha për të mos e vonuar më barisë fashiste. Rushiti. 22 shtator 1943- Forcat partizane të qarkut të Tiranës zh- këtë proces për shkak të antagonizmit Konferenca zgjodhi Këshillin e Përg- villo-jnë luftime të ashpra me gjermanët për mbrojtjen e Krujës. politik të parpinciptë, por është koha jithshëm Nacional, të përbërë nga: 22 shtator 1944 -Dita e çlirimit të qtetit të Krujës. për të forcuar bashkëpunimin duke • Kamber Qafmolla (kryetar) 23 shtator 1944 - Llazar Fundo, gurë e shquar e socialdemokracisë europi- lënë mënjanë interesat afatshkurtra • Mustafa Gjinishi (sekretar) ane, i cili, bashkë me Kryezinjtë, po luftonte kundër gjermanëve për të ngushta në mënyrë që e ardhmja • Ndoc Çoba çlirimin e Gjakovës, u arrestua nga forcat e Brigadës V të Ushtrisë evropiane e Shqipërisë të jetë sa më e • Myslim Peza NÇ të ko-manduar nga Shefqet Peçi dhe u pushkatua në Kolesian shpejtë, sa më e prekshmë për fëmijët • Abaz Kupi pa gjyq, me urdhër të E.Hoxhës me radiogram: “Zai Fundon ta tor- tanë”, është shprehur Presidenti Meta. • turoni deri në vdekje dhe pastaj ta vrisni an-dej”. • Ymer Dishnica (anëtar) 25 shtator 1944 - Masakra e Brigadës V. Me urdhër të koman-dantit të saj, KONFERENCA E PEZËS DHE Me përjashtim të Enver Hoxhës Shefqet Peçi, u pushkatuan pa gjyq në Krue të Bardhë të Lumës 22 ROLI I SAJ NË LUFTËN NACIONAL dhe Myslim Pezës, të gjithë të tjerët u lumjanë të pafajshëm, të lidhur me konop me njëri-tjetrin, si hak- ÇLIRIMTARE cilësuan si tradhtarë nga historiogra- marrje për vrasjen e nipit të tij, Hysen Çino.2 Protagonistë të këtij kuvendi ishin a komuniste, e cila përpiqej t’i jepte 6 shtator 1944 -U fomua Brigada XVII Sulmuese e UNÇl Shqiptare, në Gjinar 20 delegatë përfaqësues të krahinave rolin e udhëheqësit, Enver Hoxhës. të Elbasanit. SHTATOR 2020; Nr. 09(387) VETERANI 7 DEKORIMI Presidenti Meta dekoron 38 fi gura të shquara patriotike për kontributin në Luftën e Vlorës të vitit 1920 Emrat e luftëtarëve të Vlorës, me gërma të arta në altarin e kombit

• Meta: “Në Njëqindvjetorin e kësaj epopeje të lavdishme e nisëm në Poçemin e besëlidhjes mallakastriote të komandant Halim Hamitit, për t’u ndalur në Kalanë e Tepelenës të Selam Salarisë nga u nisën luftëtarët e jugut , u bashkuam në Pilurin e Kolë Mërkurit dhe tani jemi mes jush në Drashovicën e çetave të lumit të Vlorës, për të vazhduar më tej në Tiranën e qeverisë së Sulejman Delvinës dhe për ta fi nalizuar në Vlorën e Flamurit tonë Kombëtar!”

Presidenti Meta vlerëson me “Dekoratën e Flamurit Kombëtar” vëllezërit e shquar të Rilindjes Kombëtare, Naim, Abdyl dhe Sami Frashëri Vepra e frashërlinjve na udhëheq drejt integrimit europian

Drashovicë, Vlorë - 27 Gusht 2020. Presidenti i Re- publikës, Sh.T.Z. Ilir Meta në kuadër të kremtimit të 100-vjetorit të Luftës së Vlorës zhvilloi një vizitë pune në Bashkinë e Selenicës, ku vlerësoi luftëtarë, drejtues të njësive luftarake, atdhetarë dhe patriotë të krahinës së Lumit të Vlorës, për trimërinë, patriotizmin dhe kon- tributin e shquar, në mbrojtje të interesave kombëtare ndaj pushtuesve italianë në vitin 1920. Kreu i Shtetit, i shoqëruar nga Kryetari i Bashkisë së Selenicës z. Pëllumb Binaj, përfaqësues të autoriteteve vendore, drejtues të shoqatave atdhetare, dhe qytet- arë, vendosi një kurorë me lule në memorialin e Dra- shovicës, ku u përul me mirënjohje dhe respekt para veprës dhe herozimit të luftëtarëve të kësaj zone. Presidenti Meta në fjalën e tij u shpreh: “Vlora e - amurit nuk mund të mos e ndante madhështinë dhe lavdinë e kremtimit të 100-vjetorit të Luftës së 1920 me Lumin e Vlorës, me Bregun e Detit, me Labërinë dhe gjithë Shqipërinë! Edhe pse emrat e luftëtarëve të Vlorës tashmë janë shkruar me gërma të arta në altarin e kombit, do të uroja që në të ardhmen ato të skaliten në mermerin Frashër, Përmet - 21 Gusht 2020. Presidenti i Repub- Si ideolog i spikatur i Rilindjes Kombëtare, një ndër orga- e një basorelievi madhështor si ky i Drashovicës, ku likës, Sh.T.Z. Ilir Meta zhvilloi një vizitë pune në Frashër nizatorët kryesorë dhe përfaqësues i Lidhjes Shqiptare të prindërit t’u rrëfejnë nipërve dhe mbesave emrat dhe të Përmetit, për të vlerësuar dhe nderuar me “Dekoratën Prizrenit, burrë shteti me vizion, politikan, diplomat e per- historinë e luftrave të të parëve të tyre. Por, nderimi më e Flamurit Kombëtar”, më të lartën në Republikën e sonalitet me merita të jashtëzakonshme, i cili nuk kurseu i madh që mund t’i bëjmë kujtimit të tyre është që të Shqipërisë, tre atdhetarët e mëdhenj të kombit shqiptar, asgjë për lirinë dhe lartësimin e kombit shqiptar”. gjithë bashkë të lartësojmë vendin tonë përpara kërke- vëllezërit Abdyl, Naim dhe Sami Frashëri, për kontributin e Ndërsa Naim Frashërit (pas vdekjes), Kreu i Shtetit i pazëvendësueshëm në zgjimin e vetëdijes kombëtare dhe akordoi të njëjtën dekoratë, me motivacionin: “Për kon- save të kohës dhe zhvillimit. rilindjes kulturore e letrare, në shërbim të mbrojtjes së ter- tributin e pazëvendësueshëm në zgjimin e vetëdijes kom- Ta shndërrojmë gjithë trashëgiminë dhe potencialin ritoreve shqiptare dhe luftës për Pavarësinë e Shqipërisë. bëtare dhe të rilindjes kulturore e letrare, në shërbim të njerëzor si komb në energji pozitive për evropianizimin I shoqëruar nga Kryetarja e Bashkisë së Përmetit, luftës për Pavarësinë e Shqipërisë. Si poeti kombëtar, e vendit” Ta ndërtojmë atdheun tonë të dashur për të znj. Alma Hoxha, autoritetet vendore, përfaqësues nga të mendimtari dhe atdhetari i shquar i Rilindjes Kombëtare. jetuar qytetarët e vet dhe sidomos brezat që do të vijnë. gjitha trevat shqiptare dhe forcave politike në vendin tonë, Misionari, mësuesi dhe krijuesi talentuar, i cili i këndoi me Presidenti Meta, pasi vlerësoi rëndësinë e kësaj ng- studiues, historianë, intelektualë dhe banorë të shumtë, përkushtim dhe i bëri jehonë atdhedashurisë, historisë, jarjeje historike, trimërinë dhe patriotizmin e të gjithë Presidenti Meta llimisht vendosi kurora me lule në bustet gjuhës, kulturës, identitetit dhe lirisë së shqiptarit. Fry- e tre vëllezërve Frashëri dhe u përul me nderim e respekt mëzuesi i madh i krenarisë, dinjitetit dhe vetëdijes kom- popullit të kësaj zone theksoi: “Në Njëqindvjetorin të thellë para jetës e veprës së tyre. bëtare të shqiptarëve, si dhe orakulli i pashtershëm i lirisë e kësaj epopeje të lavdishme e nisëm në Poçemin e Më pas, Kreu i Shtetit vizitoi shtëpinë muze të vëllezërve së tyre”. besëlidhjes mallakastriote të komandant Halim Hami- Frashëri, monument i rëndësishëm i trashëgimisë kul- “Dekoratën e Flamurit Kombëtar”, Presidenti Meta ja tit, për t’u ndalur në Kalanë e Tepelenës të Selam Sal- turore, ku ndodhen një sërë dokumentesh që pasqyrojnë akordoi Sami Frashërit (pas vdekjes) me motivacionin: “Si arisë nga u nisën luftëtarët e jugut , u bashkuam në historikun e zonës dhe veprimtarinë e ndritur të tre rilind- ideologu i Rilindjes Kombëtare. Atdhetar, dijetar i madh Pilurin e Kolë Mërkurit dhe tani jemi mes jush në Dra- asve të shquar. enciklopedist, gjuhëtar, shkrimtar, publicist, përkthyes i shovicën e çetave të lumit të Vlorës, për të vazhduar Gjithashtu, Presidenti Meta vizitoi edhe Teqenë e shquar, nxitës i vlerave të dijes, shkollimit, emancipimit Frashërit, një fortesë e nacionalizmit shqiptar, me shumë dhe kurajës qytetare të bashkatdhetarëve. më tej në Tiranën e qeverisë së Sulejman Delvinës dhe ndikim tek vëllezërit Frashëri , ku u prit nga Baba Heku- Si vigani i mendimit lozo k, që u ofroi shqiptarëve për ta nalizuar në Vlorën e Flamurit tonë Kombëtar!” ran Nikollari. programin dhe modelin e shtetit të tyre perëndimor. Në Kreu i Shtetit, në cermoninë solemne të dekorim- Në ceremoninë solemne të organizuar me këtë rast vitet më të vështira të kombit ai ofroi vizionin perëndimor, it të luftëtarëve të Lumit të Vlorës, ka vlerësuar edhe para busteve të tre vëllezërve Frashëri, Kreu i Shtetit i si dhe strategjinë për Pavarësinë, shtetformimin dhe për- “Skulptorin e Popullit” Mumtas Dhrami, me dekoratën akordoi Abdyl Frashërit (pas vdekjes) “Dekoratën e Fla- parimin afatgjatë të Shqipërisë”. “Nderi i Kombit”, për realizimin e veprës historike të murit Kombëtar”, me motivacionin: “Si një ndër adhetarët monumentit të Drashovicës. më të shquar në luftën për shpëtimin e trojeve shqiptare, Përgatiti: Muharem KAMANI bashkimin e popullit dhe çlirimin kombëtar të shqiptarëve. 8 VETERANI SHTATOR 2020; Nr. 09(387) MESAZHI OBVL vlerëson karrierën e shkëlqyer 31 vjeçare ushtarake të Shefi t të ri të Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura Mesazh urimi për gjeneralmajor, prof. asoc. Bajram Begaj

She i ri i Shtabit të Përgjithshëm të jtor Ushtarak i SUT, Drejtor i Spitalit para nga Ju të procesit të modernizimit Forcave të Armatosura gjeneralmajor Ushtarak, Drejtor i Inspektoratit Shën- e profesionalizimit të FA, në kuadrin e prof. asoc. Bajram Begaj mori detyrën detësor, Kryeinspektor dhe Këshilltar i NATO-s. Edhe njëherë, ju lutemi gjeneral- më 30 korrik 2020, me një ceremoni Inspektoratit Shëndetësor në Shtabin e major, prof,asoc.Begaj, pranoni urimet ushtarake, ku amurin kombëtar ia Përgjithshëm, Komandant i Komandës së tona të përzemërta”,- thekojnë drejtuesit dorëzoi ministrja e Mbrojtjes Olta Xhaç- Doktrinës dhe Stërvitjes në Forcat e Ar- e OBVL-së në mesazhin e urimit për gjen- ka. Më herët gjeneralmajor Begaj u bet- matosura etj. është garanci e çuarjes për- eralmajor Bajram Begajn. ua para presidentit të Republikës Ilir Meta dhe me dorën mbi Kushtetutë. Ministrja e Mbrojtjes Olta Xhaçka falënderoi she n në largim të Shtabit të Përgjithshëm të FA gjeneral brigade Bardhyl Kollçaku, për të cilin tha se do të vijojë të jetë pjesë e FA për të dhënë kontributin e tij. Ministrja Xhaçka e cilësoi gjeneral- major Bajram Begajn si një nga ush- tarakët më të kuali kuar, mëse i për- shtatshëm për s dat që po kalojnë jo vetëm Forcat e Armatosura, por edhe Ing.My t Guxholli dhe Sekretari i Përg- shoqëria në tërësi. jithshëm i OBVL-së, av.Halil Rama Në emër të Kryesisë së Organizatës së “Karriera Juaj e shkëlqyer 31 vjeçare Bashkuar të Veteranëve të LANÇ (OBVL) ushtarake, e një prej ushtarakëve më gjeneralmajor, prof. asoc. Bajram Be- të përgatitur e më me vlerë të vendit gaj i kanë urouar marrjen e detyrës së tonë, duke keni kryer me sukses e dev- re të She t të Shtabit të Përgjtihshëm të otshmëri ndaj Atdheut një sërë de- Forcave të Armatosura të Republikës së tyrash të rëndësishme, si: Shef i Njësisë Shqipërisë, kryetari i OBVL-së kolonel Mjekësore Ushtarake dhe Zëvendësdre- REFLEKSIONE Mirënjohja e piktorit Alajdin Tabaku për Dr.Kapisyzin Halil RAMA

irënjohja është shpreh- ja më e bukur e karak- M terit të njeriut, por kur ajo vjen nga një personalitet i artit e kulturës, si i mirënjohuri Alaj- din Tabaku, piktor dhe mësues nga Prizreni, që ka shërbyer për dhjetra vite në Kukës, autor i dhjetra tabll- ove, peisazheve e portreteve që kanë fituar çmime kombëtar, merr për- masa shumëdimensionale. Si rrallë herë, “zgjimin” në mëngjesin e hershëm të 5 gushtit 2020 ma bëri një zile nga celulari njoftuar se dolën nga spitali, por edhe për t’i shprehur i tij. mirënjohjen e thellë prof.Kapisyzit si dhe gjithë stafit “Alo, Halil. Bashkë me Zylfien të spitalit universitar “Shefqet Ndroqi”. Kjo sipas tij, jemi shtruar në senatorium...Jemi për faktin se për këtë spital dëgjon fjalë shumë të mira rëndë që të dy. Jo me COCID, por nga banorët kukësianë që kanë qenë të shtruar, si për me ftohje të rëndë...Të lutem na shërbimin higjeno-sanitar shembullor dhe për persone- ndihmo me ndonjë mjek që njeh...”. lin mjeko-infermier. Një piktor dhe mësues i merit- “Unë dhe Zylfia, konstatuam nga afër gjatë ditëve që uar nga Prizreni, (që ka mbi supe ishim të shtruar në këtë spital aftësitë profesionale të di- barrën e mbi tetë dekadave jetë e agnostifikimit si dhe përcaktimin e saktë të terapisë për aktivitet krijues të pandërprerë, t’u aplikuar. Po ashtu, si edhe pacientët tjerë të shtruar njëherësh veprimtar i palodhur i pamë nga afër unitetin dhe harmoninë mes mjekeve, kjo OBVL-së) dhe bashkëshortja e tij, si rezultat i dashurisë dhe pasionit për punën në shër- Zylfia, ish-kryeinfermere për deka- bim të përmirësimit të shëndetit të pacienteve”,-thekson da të tëra në spitalin e Kukësit ndër të tjera.z.Tabaku. kërkojnë ndihmë për shëndetin e Ai shpreh admirimin e tij dhe të bashkëshortes për tyre. Por, duke konsideruar faktin stafin e këtij spitali që e drejton me kompetencë e profe- që spitali universitar “Shefqet Ndro- sionalizëm të lartë prof.dr.Perlati, i biri i gjeneralit Qa- qi”, prej muajsh shërben edhe për zim Kapisyzi, i cili shkëlqen nga humanizmi, serioziteti të prekurit nga pandemia globale autoriteti i tij në mes personelit mjeko-infermier që e “COVID-19”, ndërhyrja është pak- duan dhe e respektojnë. Kështu Ai nderon, veten, Famil- sa e vështirë. Gjithsesi nuk nguro- jen e tij të nderuar me origjinë shkodrane, nga qyteti i va të telefonoja drejtorin, Prof. Asc. lashtë që mban vulën si djepi i kulturës, artit dhe hu- Dr. Perlat Kapisyzi. Dhe Ai, edhe në morit shqiptar. atë situatë tejet të komplikuar bëri Ndërkohë, bashkëshortët Zylfie e Alajdin Tabaku të pamundurën për t’i kuruar dy shprehin mirënjohje pa kufi edhe për dr. Arben Tanka bashkëshortët Tabaku, me përku- si mjek i persosur, për shefen e klinikes prof.dr Silvana, jdesjen e tij të drejtpërdrejtë. Pas si dhe për infermieren Klava Shyti, e cila me një kujtese stafi i këtij spitali edhe në pavionin e të sëmurëve me disa ditësh, piktori 85-vjeçar Taba- të fortë mbante mend dhe emrat e të sëmurve. COVID-19. Janë mjekët tanë të talentuar, gjithnjë në ku më telefonon sërish, për të më Po me këtë përkushtim e profesionalizëm shërben roje të jetës së qindra e mijëra pacientëve. SHTATOR 2020; Nr. 09(387) VETERANI 9 EDITORIAL Kriza në Mesdhe: “këmbana lufte, apo për paqe të qëndrueshme” ?!

Gjeneral * Piro AHMETAJ Thënë ketë, besoj fortë se me- knizmat diplomatike do të privalojne dhe një strategji afatgjate mes vendeve (Vijon nga faqja 1) që ndajnë interesa të përbashketa, në Rusia, nga ana e saj ka krijuar një bashkëpunim dhe nën monitiorimin instalim detare në Siri (e vetmja bazë e BE, NATO, SHBA, do të adresojnnë detare jashtë ku jve të ish-BS) me burimet e mosmarrëveshjeve dhe duke një projekt ambicioz investimi në in- i transformuar ato në oportunitete, në frastrukturën portuale prej rreth 500 dobi të paqes, stabilitetit dhe pros- milion dollarë dhe akomodimin e deri peritetit të qytetarëve dhe vendeve të në 11 luftanijeve, përfshi dhe ato nuk- rajonit! leare, nëpërmjet të cilave aktualisht III. Vlerësime strategjike mbi mar- patrullon dhe monitoron Mesdheun rëveshjen detare Shqipëri-Greqi: Lindor. Ri-theksoj se zhvillimet gjeopolitike Rivaliteti për hegjemoni ne rajon, dhe pesha e 4 marrëveshjeve të sipër- përpjekjet e Rusisë dhe vitet e fundit cituara, po ndiqet me shqetësim sht- edhe Kinës për t’u rifaktorizuar fortë esë në të gjitha vendet e Mesdheut, si dhe për të vënë në provë kohezionin e dhe SHBA, NATO, Rusia dhe jo vetëm. NATO-s dhe BE-së, e kthen Mesdheun Po me negociatat Shqiptaro – Greke në një rajon me rëndësi strategjike në çfarë po ndodh ? Si mundet të lexohet të cilin, përfshi edhe pretendimet ter- deklarata e zotit Kotzias, se “Greqia ritoriale (border disputes), dhe ato të marrëveshje, e Mirëkuptimit midis Tur- mbeten vetëm në mbrojtje të sovranite- ka dobësuar fuqinë e saj të negocimit ndarjes së hapësirave detare (krye- qisë dhe “Qeverisë së Mirëkuptimit të tit detar të Greqisë”. Por kundërpërg- në të ardhmen me Shqipërinë” ?! sisht për Zonat Eskluzive Ekonomike) Libisë” është kundërshtuar nga qeveria jigja vjen menjëherë nga Ministri i Lexuar kështu:“heshtja e qeverisë mund të riciklojnë dhe iniciojnë konf- e Libisë Lindore. Mbrojtjes së Turqisë: “E them me sig- në ikje, lexohet, si kapitullim pa likte me efekte deri në nivel global. 2. Marrëveshja Greqi – Itali: kjo uri matematike se, Greqia nuk do të kushte ndaj interesave gjeopolitike të marrëveshje mund të konsiderohet se dëshironte të niste nje luftë me Tur- RSH”, pasi institucionet zyrtare kanë II. MARRËVESHJET DHE MOS- arriti dy qëllime, e para ndau përfun- qinë, dhe kështu MM të Greqisë do t’i përgjegjësi kushtetuese të informo- MARRËVESHJET QË PO TRONDIS- dimisht zonën ekonomike eskluzive ketë rrëshqitur goja ... ”! jnë shqiptarët për impaktet e këtyre 4 IN PAQEN NË MESDHE: midis dy vendeve, dhe e dyta, paraqet Gjithashtu, Ministri i Jashtëm turk, marrëveshjeve ndaj interesave detare Megjithë përpjekjet, veçanërisht një “Rivalitet ndaj marrëveshjes Turko Cavusoglu akuzon Francën se sillej si të RSH, si dhe mbi gjëndjen dhe rezu- stabiliteti në Mesdheun Lindor mbetet - Libiane, si dhe ndaj dominimit abso- “gangstere”, duke paralajmëruar, se ltatet e grupit negociator, problemati- ende i brishtë. Thelbi janë mosmar- lut të Turqisë në Mesdheun Lindor me çdo sulmuesi ndaj një anijeje turke do kat dhe pritshmëritë e negociatave me rëveshjet Greko – Turke, që lidhen me rezerva gazi dhe peshë gjeopolitike”. t’i duhet të “paguajë një çmim të lartë”. Greqinë, përfshi trekëndëshin detar ndarjen e zonave ekonomike detare 3. Marrëveshja Izrael - Qipro - Megjithatë, Ankaraja nuk dëshiron që mes Greqisë – RSH - Italisë ?! (EEZ). Të dy shtetet janë anëtare të Greqi: tre marrëveshjeve të mësipërme kon ikti të përshkallëzohet, edhe pse E thënë me thjesht, përtej përqa- NATO-s, megjithatë aleanca e 30 ven- i shtohet dhe ajo e projektit SEAMED si për Turqinë, është Greqia duhet të sil- sjes prapagandistike në 7 vjet, qeve- deve nuk ka ende një mekanizëm për “Përpjekje për të rivalizuar dhe balanc- let “në mënyrë të arsyeshme”. ria në ikje dhe Institucuionet përg- të ndaluar apo zgjidhur mosmarrëvsh- uar Turqinë = me Projektin SEAMED 6 Në terren, tonet rriten dhe inci- jegjëse, kanë dështuar për ti dhëne jet midis vendeve anëtare. miliard Eur, i cili furnizon 10 % me gaz dentet janë kërcënuese, pasi një otë zgjidhje delitimimit të ujrave detare Shqetësimi turk qëndron në faktin në Europë”. turke e përbërë prej anijeve ushtar- me Greqinë. se duke patur vijën bregdetare më të 4. Marrëveshja detare Egjipt- ake, si dhe anije kërkimore po kryejnë Të mos keqkuptohemi, nuk po reko- gjatë në rajon, nuk mundet të lejojë Greqi: “si benzinë në zjarrin e mosmar- kërkime për gaz në zonën detare mes mandoj: “as t’i biem Grekut, as shpal- që një sërë ishujsh Grek përballë këtij rëveshjeve”! Qipros dhe ishullit të Rodosit, për të lim lufte mesdheut”! Në të kundërt, bregdeti të kenë të njëjtën peshë në cilën Greqia pretendon se i përket EEZ besoj fort se dialogu konstriktiv, i ba- ndarjen e hapësirave detare. Ashtu si dhe ajo Turko – Libiane kjo të saj. zuar në konventat ndërkombetare dhe Kjo politikë tashmë mbështetet dhe marrëvshje mbivendosin një hapësirë Franca, e konsideruar si nje “mik paqja e qëndrueshme mbetet jo vetëm nga doktrina Turke “The Mavi Vatan” detare, çka e agravoi më tej situatën. i vërtetë i Greqisë”, përkundër edhe opsioni i vetëm por s dë dhe përgjegjë- (Blue Homeland), inicuar në 2006, Për Turqinë, sigurisht kjo marrevesh- “shqetësimit të USA”, ka përforcuar si e përbashkët. dhe formalizuar në Shkurt 2019 me je është e pavlefshme, duke theksuar praninë e anijeve ushtarake, në kuad- Kështu, në planin afatshkurtër, në stërvitjen detare me të njëjtin emër. se: “Greqia dhe Egjipti nuk kanë asn- er të stërvitjeve të përbashkëta në ra- cilësinë e ish-këshilltarit, do t’i reko- Sipas kësaj doktrine Turquia zotëron jë ku detar të ndërsjellë dhe se mar- jon ! mandoja Presidentit të Republikës që, një hapësirë detare të barabartë me rëveshja dhe zona e demarkuar në Gjithësesi, Presidenti Erdogan, ka mbështetur në nenin 92/h të Kushte- gjysmën e sipërfaqes tokësore të Tur- marrëveshje gjendet në shel n konti- deklaruar se mbetet i hapur për dia- tutës, t`i kërkojë Ministrit të Jashtëm qisë e shtrirë në detin e Zi, Egje dhe nental të Turqisë”. log duke theksuar se aijet turke nuk (Ai dhe Kryeministër): “informacion Mesdhe. Situata e krijuar ka sjellë përplasje kanë cënuar asnjë ligj ndërkombëtar shterues mbi vlerësimet e RSH mbi Greqia i refuzon pretendimet e Turq- edhe brenda politikës edhe mes ven- dhe kërkimet do të vazhdojnë deri më këtë situatë dhe 4 marrëveshjet e sip- isë mbi ishujt e Egjeut, dhe ka kërkuar deve. Keshtu, ndërsa, kryeministri 23 gusht. ercituara, si dhe gjëndjen e ekipit zyr- që t’i zgjidhë nëpërmjet Gjykatës Ndër- grek Mitsotakis deklaroi se marrëvesh- Ndërsa, prej javësh me rritjen e ten- tar, problematikat dhe produktin e ne- kombëtare që në vitin 1974. Megjithatë ja me Egjiptin është “në përputhje me sioneve Kancelarja gjermane Angela giociatave”. Greqia aktualisht ka ndërmarrë një të drejtën ndërkombëtare”, ish-minis- Merkel ka bërë thirrje udheheqesve te Në planin afatmesëm, mbetem fushatë diplomatike shumplanëshe tri i jashtëm i Greqisë, Kotzias, e kon- dy vendeve për të shmangur kon ikte shpresëplotë, se në programin e për nënshkrimin e marrëveshjeve për testoi, duke shtuar se me këtë hap dhe zhvillojne dialogun. qeverisë 2021-2025, jo vetëm që kjo delimitimin e hapësirave detare me “Greqia ka dobësuar fuqinë e saj të ne- Pavarësisht këtyre zhvillimeve, BE çështje do të vendoset si s dë poli- disa vende, Italinë, Egjyptin, Qipron, gocimit në të ardhmen me Shqipërinë dhe SHBA janë shprehur vetëm për tike, por do ti jepet zgjidhje përfun- Shqipërinë, etj. dhe Turqinë”. Nga ana tjetër, edhe vetpërmbajtje dhe dialog, por duket dimtare delimitimit të ujrave detare opozita egjiptiane, e ka cilësuar këtë se BE, do të jetë violina e pare per ta me Greqinë, në mënyrë që asetet në 7 muajt e fundit, hapësira de- marrëveshje të pavlefshme, pasi be- ndaluar përshkallëzimin e kon iktit këtë hapësirë të përdoren në dobi të tare e Mesdheut është acaruar nga 4 sojnë se Egjypti ka humbur nga zona mes Greqisë dhe Turqisë, edhe pse për mirëqënies të qytetarëve dhe shoqërisë marrëveshje bazë-delimitimi: eskluzive ekonomike disa qindra mil- momentin duket se nuk do të vendosë së dy vendeve tona. 1. Marrëveshja Turqi – Libi: iarda dollarë. masa ndëshkuese. “Dominim nga Turqia i Mesdheut Lin- Situata mbetet mjaftë e acaruar Gjithësesi, lufta është opsioni i fun- * Gjeneral ® Piro AHMETAJ, dor; si kërcënim ndaj sovranitetit de- dhe në rangun e diplomacisë ndër- dit në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve, Këshilltar për Sigurinë tar të Greqisë, si dhe anashkalim i kombëtare. Athina po e “ngre fort pasi historia na ka mësuar se nga për- Kombëtare në PD, ambicieve dhe interesave të Francës, zërin” dhe: “nuk përjashton opsionin e balljet e armatosura nuk ka timtarë, Ish-Këshilltar Ushtarak i Italisë, etj., në Mesdheun Lindor. Kjo një konfrontimi ushtarak edhe nëse do të gjithë dalin të humbur. President të Republikës 10 VETERANI SHTATOR 2020; Nr. 09(387) DOKUMENTARI Video, foto, jetëshkrime plot vuajtje e halle të persekucionit politik mbi nënat, vajzat e gratë shqiptare në komunizëm Mimoza Dajçi, dokumentar mbi persekucionin politik të grave

Nga Halil Rama

Së shpejti pritet të dalë në qarkul- lim një dokumentar kushtuar femrave shqiptare që u goditën nga diktatura me e egër komuniste në Europë. Ske- nariste dhe regjisore e këtij dokumen- tari është gazetarja dhe aktivistja e të drejtave të njeriut Zj. Mimoza Dajçi, tashmë një emër i njohur për publikun shqiptar. Duke biseduar me Mozën mësojmë se ky dokumentar ishte një ide e hes- htur e saj, por që priste rastin për tu bërë realitet. Në të përfshihen video, foto, jetëshkrime plot vuajtje e halle të persekucionit politik mbi nënat, vajzat e gratë shqiptare në komunizëm. Siç dihet,- thotë ajo, përveç burrave, fsha- tarit, klerit e intelektualëve të shquar të kombit, ai rregjim nuk kurseu as gratë e fëmijët. Por i torturoi, burgosi, vrau, internoi e i pushkatoi padrejtë- sisht si dhe burrat. Rastet janë me mijra. Sa e sa gra e fëmijë të zbathur, pa ngrënë e të mërd- hirë në borë e akull, mbyllën sytë e jetën e tyre të pafajshëm mbrapa atyre telave me gjemba që izoloi vendin nga Lufta e klasave ishte prezente Ajo ka drejtuar nga ana skenike edhe htë një femër inteligjente, e palodhur Europa e Perëndimi. kudo, në çdo gjymtyrë të jetës bash- Festivalin e 16 të Kishës Katolike e pakursyer për çështjen kombëtare. Dokumentari paraqet edhe gra të këshortore, nëse djalit apo vajzës do “Zoja e Shkodrës” në Harsdalle, Neë Shpesh na surprizon me arritjet e saj. huaja që vuajtën nëpër burgjet shqip- ti arrestohej babai apo nëna, divorci York; ka pregatitur koncerte dhe ak- Si publiciste e gazetare, pak kohë më tare, ku pas burgosjes i priste in- ishte i pashmangshëm, përndryshe tivitete me tema të ndryshme patrio- parë botoi librin e saj “E bukura nën ternimi duke pësuar tragjedi që lanë kamioni tek dera dhe internimi. Dra- tike e artistike. Ajo që të bie në sy tek pranga”, që unë pata fatin të jem re- gjurmë të thella në jetën e tyre. ma nga më të rëndat përjetuan në ato ajo është përkushtimi ndaj të drejtave daktor. Edhe dokumentari që përcjell Po ashtu pasqyrohen me realizëm vite dhe akoma nuk po e marrin veten. të grave dhe fëmijëve si në Shqipëri aspekte të genocidit komunist ndaj divorcet që ishin hallkat kryesore për Për Mozën ky nuk është rasti i parë ashtu edhe në Shtetet e Bashkura të femrës shqiptare, do të zerë një vend shkatërrimin e familjes. që angazhohet si regjisore në SHBA. Amerikës, ku jeton prej 20 vitesh. Es- të sukseshëm në karrierën e saj. PROFIL Isuf Sala, mjeshtri duarartë

malësisë së Tiranës, një fshat malor, jo larg nga Ti- ra që i hanin duart për punë ‘’ Gjatë jetës së tij , koha rana. e sprovoi në sisteme të ndryshme politike, në të cilat Terreni malor i fshatit me pak ngastra toke e jetoi privatizimin dhe kolektivizimin. Aso kohe ishte vështirësonte jetën e malësorëve për të siguruar të shprehur: ‘’Prona private është begatia e familjes, mbjellat me dridhëra buke, ku më së shumti zbrisnin kurse kooperativat u bënë burgu jonë ,u bene mjerimi nëpër qytete apo fshatra fushore për të blerë drithin, i jonë.’’ por kishte edhe nga ato malësorë që merrnin rrugën Ishte nga ta ustallare qe mbanin rradhe, kush e e kurbetit sezonal, për të tuar ca më tëpër të holla, e kush ta merrte sa më parë në ndërtimin e shtëpive, mandej me ato të siguaronin drithin për dimrin e egër por sidomos në ndërtimin e mullinjëve te bluarjes, me që kishin përpara. Në kohë të vështira për të mbaj- të cilët ishtë bërë mjeshtër për punime cilësore.Në ate Nga Fadil Sala tur familjen, edhe Isu kishte emigruar deri në Greqi. kohë cdo lagje në Shëngjergj kishte pothuajse mullinjtë Kishte përvetësuar mjaft mirë zanatin e muratorit e vet të bluarjes. Ka ndërtuar mullinj në Shënmëri, në Koha ecën ndër vite , dekada e shekuj,duke lënë dhe ishte bërë mjeshtër në gdhendjen e gurit.Punonte Urë, në Skrep, Shëngjin etj, në kujtesë gjurmë,e më pas për t’u rizgjuar. Kësh- shumë mirë , i përqëndruar në punë dhe fjalëpak. Kur Me mendjen e tij të hapur (novatore) Isuf Sala ishte tu po ndodh edhe me mua ,teksa shikoj një foto kemi zbritur nga malësia këtu në Tiranë, ndërkohë qe i pari në malësinë e Shëngjergjit i cili shpiku një vegël të babait tim, Isuf Ibrahim Sala. Më vijnë mendime po bënim shtëpinë tonë në Shkozë u rrinte ustallarëve artizanale, e cila quhej Terstile, e cila shërbente për nga fëmijëria ime e largët e më pas në etapa të tjera në kokë duke i udhëzuar gjatë punimeve. Thoshte, se përpuninim e leshit, nga ku i gjithë fshati mbante të jetës dhe deri më sot, ku ai nuk është më në jetë. do kishte dashur vetë të punonte,por që nuk mundte rradhën si e vetmja vegël në të gjithë zonën. Më vonë Po hedh keto shënime në leter dhe më duket si- prej moshës. Te dy me Fatimen rritën dhe edukuan një vegël e tillë u ndërtua edhe në fshatin Shenmëri. kur po bëj një dokumentar ku personazh kryesor gjashtë fëmijë, Hatijen, Ismailin,Adilen,Kadrijen,Bed- Lufta Antifashiste dhe Nacional Çlirimtare e pozi- është babai im , i cili na rriti dhe na edukoi me riun, Fadilin, nga ku trasheguan vyrtyte të cmuara cionoi Isuf Salën dhe familjen e tij krahës shumë ndershmëri, me djersën e ballit, na mësoi si të kap- nga prindërit tanë, urtësi dhe ndeshmëri. bashkëfshatarëve të tjerë, në ndihmë të partizanëve eni fort pas punës e jetës. Isuf Sala ishte një njeri punëtor dhe fjalëpak, ishte me ushqime dhe veshmbathje. Kush ishte Isuf Sala? një burrë i urtë, i cili iste aty ku duhej dhe kur duhej, Shumë herë, me mushkat e ngarkuara me ush- Isuf i ka lindur(1900-1987) në Shërngjergj të sic thoshnin miqtë dhe shokët e tij ‘’Ishte nga ata bur- (Vijon në faqen 11) SHTATOR 2020; Nr. 09(387) VETERANI 11 NDERIMI Kushtuar njeriut të vërtetë, krjuesit virtuoz dhe unikal, “mikut të të gjithëve” SHPENDI TOPOLLAJ PERSONALITET I SHQUAR I KULTURËS SONË BASHKËKOHORE • Para pak kohësh, në ditët e parë të pranverës 2020, Shpendi Topollaj, shkrim- tar, kritik dhe studiues i njohur, në kolanën e 50 librave, pas librit “Esse. Rreth shprehjeve mitologjike”, shtoi më të fundit botim, “Dantja… dhe të tjerë”, ku ka përzgjedhur korifenjtë e letrave, ndër shekuj: Dante, Petrarka, Bokaçio, Shekspi- ri, Hygoi, Pushkini, Tolstoi, Esenini, Cvajgu, Eminesku, Shollohov, përfshi edhe shkrimtarët tanë: Fishta, Lazgushi, Kadareja e Dritëro Agolli, etj, etj.

VLERËSIM I MERITUAR PËR PERSONALITETIN E LETRAVE SHQIPE, SHPENDI TOPOLLAJ

ë nderuar miq e dashamirë, krijues dhe Nga NIKOLLA SUDAR isht jam i ndërgjegjshëm se nuk jam në gjendje të ri- lexues të letrave shqipe! valizoj me z. Tarelli, por le t’i bashkangjiten këto fjalë Një tjetër lajm i bukur më erdhi nga “Njerëzit e mirë, - thotë një fjalë e urtë, - janë tepër modeste zemre, atij ligjërimi befasues kushtu- T India: Vlerësim me certi katën; “Noble Pece Per- zbukurimi i vërtetë i jetës”. Por kur njerëzve të tillë ar këtij personaliteti të shquar të artit dhe kulturës sonality Auard”, kushtuar Shpendi Topollaj, ve- Perëndia u jep edhe talentin, atëherë e ngrenë atë shqiptare. primtar shoqëror, shkrimtar, poet, studiueses, në majat më të larta. Në çdo epokë të shoqërisë Vlerësimi dinjitoz i ardhur nga India e largët i bën kritik letrar, së fundit edhe dramaturg. Autor i njerëzore ata janë vlerësuar dhe kanë tuar edhe nder jo vetëm këtij krijuesi të rrallë, por gjithë letër- gjashtëdhjetë librave, një pjesë të përkthyera në përjetësinë. sisë sonë bashkëkohore, duke e lartësuar akoma më Italisht dhe Rusisht. Shpendi është tues edhe i Sapo lexova kushtimin e shkrimtarit dhe mikut tepër emrin e mirë të Shqipërisë nëpër botë. çmimit “Pushkin”. tim të vjetër, z. Kadri Tarelli, kushtuar njërit prej Duke e mbyllur këtë ligjëratë të shkurtër mund të Jam i përkëdhelur nga fati që po publikoj këtë krijuesve më të arrirë në letërsinë e sotme shqipe, them me plot kuptimin e fjalës se është fat i madh njoftim që më ngroh dhe njëkohësisht më bën shkrimtarit të shquar dhe mbi të gjitha “njeriut të për cilindo që të ketë një mik të pazakontë, siç është krenar, për nxjerrjen në dritë të vlerave të letër- mrekullueshëm” z. SHPENDI TOPOLLAJ, si për SHPENDI YNË i nderuar. Me këtë rast mjeshtrit të sisë dhe arteve tona kombëtare, si një mundësi prodhimtarinë e bollshme, por sidomos për atë tem- mrekullueshëm të mendjes dhe të shpirtit njerëzor i më shumë, për njohjen nëpër botë të kulturës atikë të larmishme dhe tepër cilësore, që sot më uroj shëndet, jetë të gjatë dhe gjithnjë arritje të reja tonë mbarë shqiptare. tepër se kurrë ka nevojë shoqëria shqiptare. Sinqer- dinjitoze si deri më sot. Më duhet të theksoj se vlerësime të tilla kanë marrë edhe krijues të tjerë nga vendi, me të tjerësh përmend: Vullnet Mato, Vilhelme Hax- hiraj-Vranari, “Vivra”, nga Vlora, Kujtim Mateli, Isuf Sala, mjeshtri duarartë por edhe nga Durrësi, si Nikolla Spathari, Agim Bajrami dhe Kadri Tarelli. Ky është një nderim (Vijon nga faqja 10) edhe nje of cer, Epi Pali quhej, vinte i dobët dhe shën- edhe për Durrësin dhe qytetarinë durrsake, që detligë. Kur erdhën pushtuesit nazistë, Isu i fshehu ka në gjirin e tij veprimtarë dhe krijues me për- duke i strehuar ne Malin e Fëlqetit, atje ku kishin masa të tilla, që na nderojnë. qime, rrugë pa rrugë duke udhëtuar natën, ka mbër- stanët e bagëtive. Në një rrugëtim të një kolone gjer- Një mirënjohje i takon Kryetarit, Dr. Preya- ritur në bazat e partizaneve tek Kroi i Kuq apo në mane,të cilët kontrollonin imtësisht deri edhe kasollët tosh Das nga India dhe sekretarin e përgjithshëm Qafe të Martaneshit. e bagëtive, Isu për siguri dhe pamundësi të shëndetit Prof. George Onsy, nga Egjypti, që bënë të mun- Ndërsa djali i madh, Ismail Sala, doli partizan,duke të Epi Palit, e fshehu ate duke e mbuluar me rroba të dur këtë nderim të merituar e të mirëpritur, për iu bashkuar Br.3-S, e cila zhvilloi luftime në shumë vjetra shajaku dhe dëngje leshi, kurse nëntë të tjerët u këtë intelektual dhe personalitet të njohur të le- qarqe të Shqipërisë deri në Sarajëve të ish-Jugosl- fshehën në thellësi të pyllit të gështenjave. trave shqipe. lavisë. Mbas clirimit, Isuf Sala ka punuar si specialist i E çmoj lart, duhet thënë e admiroj këtë punë të Për meritat e tij si luftëtar me armë në dorë për murit te gurit cep më cep të Shqipërisë, deri në ndër- bukur dhe të vyer. Ky vlerësim nderon njëkohë- clirimin e atdheut,ai ka gëzuar statusin e veteranit timin e hidrocentralit të Shkopetit. Në kohën e koo- sisht edhe të gjitha poetet, krijueset e studiueset të luftës. Dihet historikisht, se me kapitullin e Italisë prativave bujqësore, në tabelën emulacionit, në qeën- të racës shqiptare, kudo që ndodhen. fashiste, shumë ushtarë italianë, robër lufte mbetën drën e fshatit të Shengjinit ishte shkruar një shkrim Urime dhe suksese Shpendi Topollaj! në Shqipëri, në pritje të mbarimit të luftës dhe të ri- stimulues me titullin ‘’ Isuf Sala , mjeshtër duarartë’’ Në pritje edhe për të tjera vlerësime! atdhesimittë tyre. Në Shëngjergj,Komiteti i Luftës Ky shkrim është një panoramë e shkurtër e babait shpërndau nga dy-tre robër italianë në shtëpitë e tonë e jetës dhe e përkushtimit të tij për punën. Le të Miqësisht! zones. Isu e dinte gjëndjen e dobët ekonomike të mbetet ai për ne fëmijët krenaria jonë dhe për brezat Kadri Tarelli disa prej fshatarëve të tij, kështu që u propozoi që të e tjerë të Salajve qe do të vijnë, pasqyra e virtyteve Durrës më: 27. 08. 2020 merrte nën kujdesje dhjetë italianë. Në mes tyre ishte më të mira. 12 VETERANI SHTATOR 2020; Nr. 09(387) LIBRI 100 VJETORI I LUFTËS SË VLORËS Prof.dr. Bernard Zotaj promovon librin “EPOPEJA E FITIMTARËVE”

Me datë 26 gusht 2020 në sallën e Libri është botim i shtëpisë botuese bibliotekës së Muzeut Historik Kom- M&B. bëtar, në kuadrin e veprimtarive për 100 Duke zbatuar masat e mbrojtjes nga vjetorin e Luftës së Vlorës, u bë prezan- Covid 19, pjesemarrja ishte e ku zua- timi i librit “Epopeja e timtareve” të tr, por nga te gjithe trevat e Shqiperise. Prof. Dr. Kol. Bernard Zotaj. Ky libër Diskutuan: Dr. Dorian Koçi, drejtor i që pasqyron me detaje, fakte e doku- Muzeut Historik Kombëtar, Andrea Llu- mente, fotogra e harta luftën heroi- kani, Xhemil Cela, Bashkim Qeli, Zabit ke të shqiptarëve të Jugut dhe të Vlorës Cuku, Sakip Cami dhe Gëzim Tushi. kundër okupatorëve italianë. Në fund të diskutimeve, autori Ber- Recensent i librit është Prof. Bard- nard Zotaj falenderoi pjesëmarrësit dhe hosh Gaçen, konsulent Xhemil Çela. drejtorine e MHK, sta n e M&B, si dhe Ai vjen nën redaktimin e Dr. Asllan Shoqatën Labëria. Zemanit. Përgatiti; Sakip CAMI

Dekoratat e dhëna nga Presidenti i RSH Z.ILIR META për fi gurat e spikatura të krahinës së Lumit të Vlorës

Zaçe Xhelos (Pas vdekjes) “Dekorata e Artë e Shqiponjës” Bajram Qamilit (Pas vdekjes) “Dekorata e Artë e Shqiponjës” Azem Sulos (Pas vdekjes) “Dekorata e Artë e Shqiponjës” Ali Metushit (Pas vdekjes) “Dekorata e Artë e Shqiponjës” Qazim Koculit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Çaush Ta lit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Zyber Musait (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Demir Mystehakut (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Çaush Mehmetit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Mehmet Fegës (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Mane Aliut (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Selman Hysenit (Gjondeda) (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Fejzo Ta lit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Bajram Mehmetit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Hysni Fallanit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Hakim Hysenit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Isuf Rustemit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Mehmet Musait (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Fejzo Islamit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Sherif Cenajt (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Muhamet Bedinit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Mato Hasanit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Halim Rakipit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Gani Iliazit (Pas vdekjes) Titullin “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Sulo Hoxhës (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Todi Anastasit (Lubonjari) (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Toli Kitës (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Rubie Hosit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Miserdhe Rexhepit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Mehmet Selimit (Pas vdekjes) “Dekorata e Artë e Shqiponjës” Rrapo Çelos (Pas vdekjes) “Dekorata e Artë e Shqiponjës” Hasan Hysos (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Hodo Zeqirit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Rexhep Sulejmanit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” Birbil Sinanit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Çoban Nuredinit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Selim Sulejmanit (Pas vdekjes) Titulli “Kalorës i Urdhrit të Flamurit” Z. Mumtas Dhrami Dekorata “Nderi i Kombit”