Deryvadow Party an Gemynwer gans Karl Marx ha Frederick Engels Deryvadow Party an Gemynwer gans Karl Marx ha Frederick Engels October 2016 ISBN 978-1-908315-35-9
© Communist Party Ruskin House, 23 Coombe Road, Croydon, London CR0 1BD
Reproduction of this text is permitted in part or full providing the source is acknowledged communist-party.org.uk Deryvadow Party an Gemynwer
Yma scues ow tropla Ewrop – scues a Gemynoryeth. Oll an Powers a Ewrop coth a wrug entra dhe gefrysyans sans rag pellhe an tebelscues: an Pap hag an Tsar ha Metternicht ha Guizot ha radycalys Pow Frynk hag aspyoryon an wythysy-cres Almaynek.
Ple’ma an party contrary, an pyth na vue dyspresyes avel Kemynoryeth gans aga eskerens gans an mestrynsys? Ple’ma an party contrary may na wrug dastewlel an rebuk merkyans a Gemynoryeth, erbyn an partyow gorth moy avonsys, kefrys hag erbyn aga eskerens ventenus?
An taclow a sew dheworth hemma yu dew: 1. Yma Kemynoryeth aswonys solabrys gans oll an Powers Ewropek bos Power hy honen. 2. Termyn da yw rag Kemynwer dhe dhyllo aga gologow hag aga thowlow hag aga flegyansow, yn ygerys, y’n fas a oll an bys, ha dhe vetya whedhel floghva-ma an scues a Gemynoryeth gans Deryvadow an Party an Gemynwer y honen.
Adermyn, Kemynwer a nacyonalytas dyvers a wrug cuntell yn Loundres, hag y a wrug delynya an Deryvadow usy ow sewya, an pyth a vedh dyllys y’n tavasow Sawsnek ha Frynkek hag Almaynek hag Italek ha Flamanek ha Danek.
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 1 I Burjesyeth Ha Gwerynoryon
Ystory an socyety oll bys lemmyn yw ystory omdowl rencasow.
Den frank ha keth, ha patrycyan ha plebyan, hag arluth ha keth, ha burjesek ha gonesyas jorna, war ver lavarow, oppressor hag oppressys, a wrug sevel warbyn an eyl y gela pupprys, hag a wrug don yn rag bresel heb hedhy, trawythyow cudhys, trawythyow yn egerys, bresel may whrug gorfenna po yn daswryans wheldroek a socyety oll, po yn terryans kemyn an rencasow stryvya.
Yn termyn ues passyes yn ystory, ny a gyf, yn pub tyller ogasty, towl kemyskys a socyety yn arays dyffrans, gradhyansow lyesplek a rencasow a’n dus. Yn Rom Coth ny a gyf patrycyans ha marhogyon ha plebyans ha kethyon; y’n Osow Cres, ny a gyf arlydhy fewdal hag omagers ha burgesogyon ha gonesyjy jorna ha kethyon; ny a gyf yn ogas dhe’n rencasow ma oll, ynwedh, gradhyansow gostyth.
Ny wrug an socyety burjesek a’gan dedhyow-ny, an pyth a devys adheworth an magoryow fewdal, defendya stryf an rencas. Bytegens, ef a fundyas rencasow noweth ha stuthow noweth a boster ha sortow noweth a stryvyans yn le an re coth. /
Agan os, os an vurjesyeth, a bew an tythy ma dyblans; ef a wrug sempelhe stryvyans an rencas. Yma oll an socyety kefrys squardyes ales yn dew gaslys contraryus, yn dew rencas bras arayes poran an eyl warbyn y gela; an vurjesyeth ha’n werynoryon.
Adheworth kethyon an osow cres a lammas burjesogyon jartys trevow an moyha coth. Dheworth an vurjesogyon-ma, kensa elemens an rencas burgesyeth a vue encressyes.
An dyskevrans America, ha rondyans an Benryn, a egoras dor fresk rag an vurjesyeth esa ow trehevel. Marhasow Eynda dhe’n Est ha Cathay, ha’n golonysyans America, ha kenwerth gans an gwlasvaow, hag encressyans yn maynys keschanjya hag yn commodytas dre vras, a ros dhe genwerth ha dhe navygacyon ha dhe dhywysygneth, herdhyans na wodhya bythqueth kens, ha gans henna a ros encressyans snell dhe’n element wheldroek an socyety fewdal parys dhe godha.
Restryans an dywysygneth fewdal po myster kens, mayth esa monopolegas mystry ow tegea aberth an pyth o gwres dre dhywysykter, lemmyn yw lowr na fella rag whans usy ow tevy an marhasow noweth. An towl ascor a gemeras y le. An mester- mysters o herdhyas dhe’n tenewan gans an rencas cres ascoryans; dyberthva a ober ynter an mystry corforek dyvers eth mes a wel yn fas a dhyberthva a ober yn pup gwythva hy honen.
2 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER Y’n keth termyn, an marhasow a wre tevy pupprys, an worholeth a wre ystynna pupprys. Ena ny servyas gwryans ascor namoy kyn fe. Gans henna, ethen ha jynweyth a wrug wheldro y’n pyth o gwres dre dhywysygneth. Yth esa yn le hembrynkysy a luyow ascoryans hep ken, an vurjesyeth a’gan os.
Gweyth ascor bras re fundyas marhas an bys, may whrug dyskevrens America parusy an forth. An varhas-ma a ros encressyans uthek bras dhe genwerth ha dhe navygacyon ha dhe negys dre dyr. An encressyans ma a wrug, yn y dro, gul fara dhe’n encressyans gweyth ascor; hag orth an myns a weyth ascoryans ha kenwerth ha navygacyon ha hensyhorn a wrug encressya, orth an keth myns an vurjesyeth a wrug encressya, hag a wruk encressya y arhans, hag a herdhyas wor’tu delergh pub rencas re bya gesys gans an osow cres.
Ny a wel, yndelma, fatel yw burjesyeth a’gan os y honen ascor a'n fordh hyr a encressyans, a rew a wheldroyow y’n fordhow ascoryans hag a chanj.
Pub cam y’n encressyans an vurjesyeth a vue sewyes gans avonsyans polytycal kehaval. Rencas beghyes, rewlys gans an arlydhy fewdal, yth esa an cowethas vurjesyeth arvys hag omrewlys yn kemeneth an osow cres; otomma republyk rythsys a’n dre, otenna “Tressa Stat” tollys an myternsys, ha wosa henna, yn termyn / gwryans gwyw, yth esa an vurjesyeth ow servya, po an stat, po an myternsys pur, avel ran kehavel erbyn an arlydhy, hag yw yn gwyr, men cornel an myternsysow bras dres oll. An vurjesyeth a wrug gwaynya rag aga honen wosteweth rewl polytycal excludus, aban vue fundyes Dywysyans an Os Noweth ha marhas an bys, yn Stat an os noweth cannasek. Oberoryon an Stat a’gan dedhyow-ny yw yn unyk consel rag rewlya negys kemyn an vurjesyeth-oll.
An vurjesyeth a wrug gwary, yn ystory, ran pur wheldroek.
An vurjesyeth, ple pynag a wrussons gwaynya an nerth, a worfennys kescowethyans fewdal ha patryarcal hag ydyllyk oll. Y a wrug terry yn tyberth an colmennow fewdal lyeslyw a gelmys an dus dhe’n “mesters natural”, hag a asas tra nahen ynter den ha den marnas y les y honen, ha marnas “pemont yn mona” aflythys. Y a vudhys tranjyagesow an moyha nevek a domder sans, hag a domder cortes, hag a wor emocyon heb gonysygeth, y’n dowr rewys a recknans honenuster. Y re resolvyas prys an den bys y’n talvesygeth chanjya, hag yn le a franchys chartourys heb fetha ha heb nyver, y a fundyas an franchys unyk cuth-na – Chanjyans Frank. Yn un ger, rag drogusadow cudhys gans tarosvannow sans ha polytycal, y re worras y’n keth le drogusadow noth, ha dyveth, ha dydro, ha bylen.
An vurjesyeth a dorras an owrgelgh dheworth pub ober, kens lemmyn enorys, ha prederys adro gans uth reverent. Y re janjyas an medhek hag an den dre laha hag an pronter hag an barth hag an scyenseth bys yn y oberoryon-wober tyllys.
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 3 An vurgesyeth a wrug terry dhe ves an cudhlen amuvyansek dheworth an teylu, hag a wrug berhe colmow an teylu bys yn colm-arhans sempel.
An vurgesyeth a wrug dysquedhes fatel wrug dyspletyans gwyls a nerth an Osow Cres, an pyth yw marth dhe’n Mentenours, a gafas y goweth gwyw yn sygerneth an moyha dyek. Ef re bue an kensa dhe dhysquedhes an pyth a alsa gwryansow mabden y wul. Ef re cowlwrug marthow pell dres ehen ages pyramydow Ejyp po dowr- bonsow Rom po peneglosow Gothek; y whrug ledya vyajys a worra yn scues Exodus kensa a nacyons po crowsgasow.
Na yl an vurjesyeth bewa heb gul wheldro pupprys yn toulys ascoryans, hag yndella yn kescowethyans ascoryans, ha gansans yn kescowethyans an socyety-oll. Yth esa, y’n contrary part, conservyans a’n manerow coth ascoryans y’n forth heb trelya, mayth o an stuth kensa a vewa rag rencas dywysyansek-oll kens an prys-na. Wheldro yn ascoryans, ha troblans heb let a condycyons an socyety-oll, ha fowt surneth bys vyken, ha frommans, a dhybarth os an vurjesogyon dheworth an re-na moy avar. Yth esa an kescowethyans-oll ervyrys ha rewys-cales, gans aga sewyans a ragvruesow coth hag enorys scubys dhe ves, an re-na noweth-formyes-oll a ha bos / coth kens caleshe. An dra fast a dedh yn ayr, an dra sans yu ansans, hag yma mabden constrynys y’n dewedha prys a vetya, gans skyans sad, y gondycyons bewnans gwyr, hag y gescowethyans gans y gynda.
Ethom a varhas usy prest ow lesa rag y trevasow a jas an vurgesyeth dres enep an bys yn tyen. Res yw dhedhans omnythy yn pub le hag omgudha yn pub le ha gul unyans yn pub le.
An vurjesyeth re wrug, der aga dysplegyans an bys, ry natur yntergwlasek dhe ascoryans ha consumyans yn pub gwlas. Gans edrek muer dhe Ventenours, y a dennas adhan dreys dywysyans, an dor kenedhlek mayth esa sevys. An dywysyansow kenedhlek coth-oll a vue destrewys, po ken pub dedh oll a vedh destrewys. Gorrys yn mes a’ga leow yns y gans dywysyansow noweth, an pyth a ha bos mater a vewnans ha mernans rak kenedhlow wharhes-oll, gans dywysyansow an pyth na ober na fella gans dafar cryf adhyworth an wlas, mes gans dafar cryf adhyworth leow an moyha pell; ascoransow an dywysyansow-na a vedh consumys, ny vedh yn unyk dhe dre, mes ynwedh yn pub tyller y’n bys. Y’n le an ethommow coth, contentys gans ascoryans an wlas, ny a gyf ethommow noweth, usy ow comondya rag aga es ascoryans a wlasow hag a ayrethow pell. Yn le a gudhyeth randyrek ha gwlasek coth hag omscodhyans a lowr, ny a’gan bues daromres yn pub tu, hag ynter-serhogneth a wlasow yn pub tyller. Ha kepar hag yn ascoryans dafar, yma ynwedh gans ascoryans skyansek. Gwryans skyansek an gwlasow aga honen a ha bos possessyons kemyn. Scodhyans an wlas ha brys cul a ha bos dhe voy unpossybyl, hag adheworth an lyes lyenyeth gwlasek hag a’n dre, y teth lyenyeth a’n bys.
4 DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER An vurjesyeth, gans an wellheans snell dafaryow oll ascoryans, gans dafar negys sempelhes bras dres musur, a den pup gwlas-oll, ynwedh an moyha barbaryanek, aberth yn wharheans. An prysow ysel a y wara yw an gonnys bras a scat dhe’n dor Fosow Cathay-oll, a ynny dhe omry cas stordy bras an barbaryan erbyn estrenyon. Ef a ynny an gwlasow-oll, war bayn cowlvernans, dhe dhegemeres maner ascoryans an vurjesyeth; ef a’s ynny dhe gomendya yn aga mysk an pyth yw henwys ganso cyvyltas, hen yw dhe leverel, dhe vos ha bos vurjesyeth y aga honen. War nebes lavarow, ef a form an bys wosa y ymach y honen.
An vurjesyeth a wrug gorra an pow yn dan rewl an trevow. Y a wrug formya cytys bras dres ehen, hag y a wrug encressya pobel an dre hevellys orth pobel an pow, hag ef a wrug yndella delyfra ran bras an bobel a’n gokyneth a vewnans an pow. Kepar del wrug gwruthyl an pow sojeta dhe’n trevow, yndella ef a wrug gwruthyl gwlasow barbaryan ha hanter-barbaryan sojeta dhe’n re na wharhes, ha gwlasow a dyogyon vyan sojeta dhe’n gwlasow a vurjesogyon, ha’n Howldrehevel sojeta dhe’n Howlsedhas.
Yma’n vurjesyeth prest owth obery dhe voy, yn un dhyswul stuth dyberthys / an bobel, an dafar ascorek, ha’n mebyl. Y a gerghas warbarth an bobel, hag a gresennas dafar ascorek, hag a grunas mebyl yn luefyow scant. An dra a sewyas hemma heb mar o cresennans polytycal. Powyow ow sevel aga honen, po powyow junnyes scant, gans bernyow dyberthys, ha governans dyberthys, hag ordrys tollys dyberthys, eth ha bos warbarth yn nasyon unyk, gans governans unyk, hag ordrys tollys unyk, hag or unyk ha toll-custum unyk.
An vurjesyeth der aga rewl a namna cans bledhen, a wrug formya nerth ascorek moy bras ha moy tew ages oll an denythyans ow mos kens gorrys warbarth. Yth yw an wasonyeth a Natur dhe Bobel, ha jynnys, ha’n ober a kymystry yn dywysyans ha gonys an tyr, ha navygacyon hag ethen, ha trenys, ha’n pell-scryfa tredanek, ha’n scubans a vrastyryow yn tyen rag gonys, ha’n avenow yn dowrgleth, ha poblow cowal may fue conjuryes yn mes an dor – py cansbledhen kens a’s teva nebes gwarnyans kyn fe, mayth esa nerth ascorek an par-na yn cusk y’n varlen lafur socyal?
Ny a wel yndella; yth esa an dafar ascoryans ha keschanjyans, may fue an vurjesyeth drehevys war an fundyans, denythys yn socyety fewdal. Orth neb prys yn dysplegyans an dafar ascoryans ha keschanjyans-na, an fordhow may whrug socyety fewdal ascor ha keschanjya, an restryans fewdal a wonys an tyr ha gwyans dywysek, war nebes lavarow, kescowethyans fewdal an mebyl eth ha bos kesson na fella gans an nerth ascorek dysplegys agensow; ef a wrug lettya ascoryans yn le avonsya; ef eth ha bos nebes carharow. Res o dhodho bos tardhys ynter dew ran; ef a vue tardhys yn dew ran.
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 5 Yn y le a gerdhas kesstryf frank, gans corf-laghas socyal ha polytycal framys dhodho, ha gans rewl erbysyk ha polytycal an rencas burjesek.
Yma muvyans kehaval ow wharfos adherak agan dewlagas agan honen. Socyety burjesek an dedhyow-ma gans y gescowethyansow ascoryans, ha keschanjyans, ha mebyl, socyety may conjoryas dafar mar uthek bras a ascor hag a janjyans, mayth yw kepar ha hudor, neb na yl na fella rewlya powers a yffarn, war an pyth ef a grya gans y bystry. Ystory a dywysyans ha chanjya rag lyes degvledhen ues passyes nyns yw saw ystory wheldro nerthow ascoryans an dedhyow-ma erbyn condysyons ascoryans an dedhyow-ma, hag erbyn kescowethyansow mebyl an pyth yw an condysyons rag bewnans an vurjesyeth hag a y rewl. Yth yw lowr dhe gampolla an terstuthow a genwerth a dhewel a dermyn dhe dermyn, pub termyn dhe voy hager, dhe worra bewnans an socyety burges dhe’n assay, pupprys gans dhe voy a beryl. Y’n terstuthow-ma nyns yw marnas ran vras an ascor bew, mes ynwedh a’n nerthow ascoryans formys kens, mayth yw destrewys a dermyn dhe dermyn. Y’n terstuthow- ma a darth cleves socyal, an pyth a vensa, yn osow kens, hevelly goky – cleves ascoryans re. An socyety a omgaf adhesempys/ y’n stuth a warowder rag un pols; yth hevel dyvotter, bresel a dhyfyth yn pub le, re dreghes stoff a pub forth bewnans; gweythvaow ha kenwerth a hevel destrewys; ha praga? Dre reson yth yw re a cyvylysasyon, re fordhow a vegyans, re a weythvaow, re a genwerth. An nerthow ascoryans, an pyth usy socyety owth usya, ny bleg dhe spedya an encressyans na fella an stuthow mebyl burges; y’n le a henna, y res eth ha bos re allosek rag an stuthow-ma, mayth a’s carhar, ha kettel fethons y an carharow ma, y a dhora deray y’n socyety burges oll, hag y a berylly bewnans mebyl burges. An stuthow socyety burges yw re gul dhe gomprehendya an rychys, an pyth y a wrug gul. Ha fatel usy an vurgesyeth ow fetha an terstuthow ma? War an eyl tu, gans an dyswryans constraynek ran bras a nerthow ascoryans; war y gela, gans conquest marhasow noweth, ha gans trelyans dh’y les y honen moy perfeth an re coth. Hen yw dhe leverel, gans parusy an fordh rag terstuthow moy efan ha moy fell, ha gans berheans an maynys, mayth yw terstuthow lettyes.
An arvow, mayth usyas an vurjesyeth dhe denna dhe’n dor fewdalyeth, yw trelyes erbyn an vurjesyeth y honen lemmyn.
Mes an vurjesyeth ny wovelyas yn unyk an arvow an pyth a dhora ancow dh’y honen; ynwedh y re elwys dhe vewnans an dus neb a wra omgledhya a’n arvow na – an oberoryon an jeth ma – an werynoryon.
Y’n musur del yma an vurjesyeth, hen yu capytal, owth avonsya, y’n keth musur yma an wernoryon, an rencas lafur, owth avonsya – rencas wonesyjy, neb a vew mar bell del yllons cafus ober, hag y a yl cafos ober yn unyk mar bell del yma aga ober owth encressya capytal. Res yw dhe’n wonesyjy-ma omwertha tam ha tam, ha commodyta yns-y, kepar ha puptra aral a genwerth, ha rag henna nothes yns-y dhe’n tornys oll a gesstryf, dhe’n leskellow oll a’n marhas.
6 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER Awos usyans ledan a jynnys ha rannans a lafur, ober an werynoryon a gollas y natur unyk oll, ha wosa henna, y hus-oll rag an oberor. Ef a ha bos losten an jyn, ha nyns yw travyth marnas wrynch an moyha sempel hag a undon hag anmoyha es yw requyryes anodho. Ytho, cost ascoryans an oberor yw strothys, ogas yn tyen, dhe’n pegans omvegyans a worhol ef rag y ventons, ha rak denythyans a’y gynda. Mes prys commodyta, hag ytho lafur, yw kehaval dh’y gost ascoryans. Orth an myns, ytho, del yma owth encressya vylta an ober, yma an gober ow tyencressya. Na, pella, orth an myns yma a’n usyans jynnys ha’n rannans lafur owth encressya, orth an keth myns yma sum lafur owth encressya ynwedh, / po der encressyans an owrys ober, po der encressyans ober gwres yn termyn ervyrys, po gans toth encressys an jynnys, h.e.
Dywysyans an Os Noweth a drelyas gweythva vyan an mester patryarcal bys yn gweythva uthek vras an capytalor dywysyansek. Bush bras a wonesyjy, herdhyes y’n weythva, yw restres kepar ha soudoryon. Kepar ha soudoryon geth an lu dywysyansek, y yw gorrys yn dan an comond a hieraheth berfeth a offysers ha serjonts. Nyns yns y saw kethow an rencas burjesyeth, ha’n stat burjesyeth; y yw pub deth-oll, ha pub uer-oll, kethhes gans an jyn, gans an chyf-gonysyas, ha, dres puptra, gans an burjes unyk ascoryas y honen. Dhe voy egor yma an rewl turont-ma owth avowa bos gwayn y dheweth ha’y dowl, dhe voy byan y vrys ha hegas ha nampyth a dhyndel wherowder ywa.
Dhe le an sleyneth ha’n usyans crefter a wobleg y'n lafur dewla, yn geryow erel, dhe voy yma dywysyans an os noweth ow tysplegya, dhe voy lafur an benenes a gemer le a’n lafur gwer. Dyffransow a os hag a ryth ny’n jeves dader specyal socyal rag an rencas lafur namoy. Toulys-oll a lafur yns-y, dhe voy po dhe le uhel aga frys a usyans, herwyth aga os hag aga ryth.
Kettel yw gorfennys drogusadow an gonysyas gans an ascoryas, bys y’n uer na, mayth usy ow tegemeres y wober yn mona, rannow erel an vurjesyeth a set dalhen ynno, an perhenek treven hag an den shoppa hag an gwystlyth, h.e.
Gradh yselha an stat cres kens – an marchons vyan, ha tus shoppa, ha rentyers, ha’n vysterdens ha’n dyogyon vyan – an re ma oll a goth tam ha tam y’n werynoryon, yn ran dre reson nyns yw lowr aga hapytal munys rak braster Dhywysyans an Os Noweth, hag yth yw budhys yn kesstryf gans an gapytaloryon vras, yn ran dre reson aga sleyneth arbennek a ha bos heb talvesygeth gans fordhow ascoryans noweth. Ytho an werynoryon yw lystyes dheworth rencasow oll an bobel.
An werynoryon a wra mos dres gradhow dysplegyans dyvers. Gans y dhenythyans a dhalleth aga stryf gans an vurjesyeth. Yn kensa le an stryf yw duryes gans an gonysyas y honen, ena gans oberoryon an weythva, ena gans oberoryon a un genwerth, y’n randyr unyk, erbyn an burjes unyk usy orth aga drogusya dydro. Ny wrons-y gedya aga omsettyansow erbyn an condycyons burjes a ascoryans yn unyk, y a’s ged erbyn an dafarow ascoryans aga honen; y a wra dystrewy gwara enporthys usy ow kesstryfa
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 7
Dhe’n grath-ma, yma an wonesyjy ow formya whath bagas scattrys dres oll an wlas, ha dyberthys an eyl dheworth y gela gans aga hesstryf aga honen. Mar qurons y kesunya yn nep le dhe formya corfow moy compact, nyns yw henna whath sewyans an unyans bew y honen, mes unyans an vurjesyeth, hag an rencas ma, rag drehedhes / y burpos polytycal y honen, yw constrynys dhe settya an werynoryon-oll dhe vuvyans, ha pella, y a yl whath gul hemma. Dhe’n gradh ma, ytho, ny omlathons an werynoryon gans y eskerens y honen, mes gans eskerens y eskerens, an remenant myghternsys absolut, ha perhenogyon an tyr, ha’n vurjesyeth dydhywysyansek, ha’n vurjesyeth vyhan. Ytho an muvyans ystorek- oll yw crunys yn dewdhorn an vurjesyeth; pub vyctory kefys yndella yw vyctory rag an vurjesyeth.
Mes, gans encressyans an dywysyans, ny wra yn unyk encressya an nyver a werynoryon; y yw crunys yn bagasow brassa, aga crefter a wra tevy, hag y a wra clowes y grefter moy. An taclow dyvers dhe les ha’n studhow bewnans aberth yn rencasow gwerynoryon a ha bos dhe voy hevelep, yn kemusur avel jynnys a wra destrowy dyffransow-oll a lafur, hag ogas yn pub le a ha bos moy le an wober, dhe’n keth level erbyn aga lafur, y a squard jynnys yn tymmyn, y a wra tan yn gweythvaow, y a vyn restorya gans nerth roweth fethys oberoryon an Osow Cres.
Dhe'n grath-ma, an wonesyjy a form whath bagas scattrys dres oll an wlas, ha dyberthys an eyl dyworth y geyla gans aga hesstryf aga honen. Mara kesunyans-y yn nep le dhe formya corfow moy compact, nyns yu henna whath sewyans an unyans bew y honen, mes unyans an vurjesyeth, hag an rencas-ma, rak drehedhes y burpos polytycal y honen, yu constrynys dhe settya an werynoryon-oll dhe vuvyans, ha pella, y a yl whath gul hemma. Dhe'n grath-ma, ytho, ny omlathons an werynoryon gans y eskerens y honen, mes gans eskerns y eskerens, an remenant myghternsys absolut, ha pergenogyon an tyr, ha'n vurjesyeth dydhywysyansek, ha'n vurjesyeth vyghan. Ytho an muvyans ystorek-oll yu crunys yn dewdhorn an vurjesyeth; pup vyctory kefys yndella yu vyctory rak an vurjesyeth.
Mes, gans encressyans an dywysyans, ny wra yn unyk encressya an nyver a werynoryon; y yu crunys yn bagasow brassa, aga crefter a wra tevy, hag y a wra glewes aga crefter moy. An taclow dyvers dhe les ha'n stuthow bewnans aberth yn rencasow gwerynoryon a ha bos dhe voy dyhevelep, yn kemusur avel jynnys a wra destrewy dyffransow-oll a lafur, hag ogas yn pup le a ha bos moy le an wober, dhe'n keth level byghan. An kesstryf usy ow tevy yn mysk an vurjesyeth, ha’n barow a genwerth usy orth y sewya, a wra causya gober an oberoryon dhe leskella pupprys moy. Gwellheans heb hedhy an jynnys, a wra dysplegya pupprys moy yn uskys, a wra aga bewnans dhe voy deantel; an omdhehesyansow ynter an oberor unyk hag an burjes unyk a ha bos dhe voy kehaval orth an omdhehesyansow ynter dew rencas. Gans henna, an oberoryon a dhalleth dhe formya kesunyansow erbyn an burjes; y a form cowethasow dhe ventena kevrath a wober; y a fund cowethasow fast dhe wul provyans rag an rebellyansow trawythys-ma. Omma hag ena an omdowl a darth yn gustlow.
Trawythyow an oberoryon a wra cafos an vyctory, mes nyns yw marnas rag pols. Nyns yw deweth gwyw aga batel deweth an uer, mes yth yw an kescowethyans oberoryon, usy ow lesa pupprys. An kescowethyans-ma yu scodhyes gans dafar negys avonsyes a form dywysyans an os noweth, an pyth a wra oberoryon yn leow dyvers dhe duchya an yl gans y gyla. Res o dhe'n tavans-ma poran rag cruny yn un tyller an lyes stryvow a’n le, a’n keth natur-oll, dhe un stryf kenethlek ynter rencasow. Mes pub stryf rencas yw stryf polytycal, ha’n unyans-na ef yw cowlwres yn nebes bledhynnow gans gwerynoryon an os noweth, gans gras dhe’n henshorn, yth yw dehevelep orth an cansvledhennow a dhegemeras vurjesogyon an Osow Cres, gans aga forthow truethek.
Yma'n formyans-ma a’n werynoryon yn rencas, ha wosa henna yn party polytycal, prest owth omwheles arta gans kesstryf ynter an oberoryon aga honen. Mes pupprys yma ef owth yskynna arta, creffa ha fastha ha moy gallosek. Yma ef ow constrynya aswon dre laghys a les arbennek a’n oberoryon, der gemeres gwayn dheworth an dhybarth ynter rannow an vurjesyeth aga honen. Y’n fordh-ma an Lagha Dek Uryow a vue passyes yn Pow Saws.
8 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER Bytegens, kynth yma omdhehesyansow ynter rencasow an socyety coth owth avonsya, yn lyes fordh, proces avonsyans an werynoryon, an vurjesyeth a omgaf / omvaglys prest yn batel. Yn kensa yth yw gans an dus nobyl; moy helergh, yth yw gans an rannow-na an vurjesyeth aga honen, mayth usy an lesow mos ha bos erbyn avonsyans dywysyans; yn pub prys oll gans vurjesyeth a bowyow erel. Yn oll an batelyow-ma y a omwel constrynys dhe elwel orth an werynoryon, dhe wovyn orta rag aga gweres, hag ytho, aga thenna y’n kelgh polytycal. An vurjesyeth aga honen, ytho, a dharbar abarth anwerynoryon aga elementys aga honen a dhyscans, war eryow erel, y a re dhe’n werynoryon an arvow rag omlath gans an vurjesyeth.
Pelha, del wrussyn ny gweles solabrys, rannow dyen a’n rencasow rewlyans yw, gans encressyans an dywysyans, tewlys y’n werynoryon, po dhe’n lyha yma godros yn aga flyt a vewnans. An re-ma a dharbar orth an werynoryon lyes elementys a dhyscans ynwedh.
Gordheweth, ha’n stryf rencasow ogas dhe uer an vantol, an process a dhegelmyans y’n rencas rewlyans, yn gwyr yn oll efander a’n socyety coth, a dhegemer natur mar wyls ha glew, mayth usy ran vyan a’n rencas rewlyans usy owth omdhyvagly, hag a omjun orth an rencas wheldroek, an rencas usy ow synsy an termyn a dhe yn y dhewdhorn. Kepar del dremenas, ytho, yn termyn moy avar, ran an dus nobyl dhe’n stat burjesyeth, yma lemmyn ran an vurjesyeth ow tremena dhe’n werynoryon, ha, kens oll, ran an ideologydhyon vurjesek, nep re omsevys dhe’n level may hallons convedhes damcanyeth a’n muvyans ystorek dre vras.
Ynter oll an rencasow neb a sef ganow worth ganow gans an vurjesyeth hedhyw, an werynoryon aga honen yu rencas wheldroek yn gwyr. An rencasow erel a beder ha worteweth y a wra mos mes a wel, warbyn dywysyans an os noweth; an werynoryon yw y ascor arbennek hag a res.
An statys cres, an ascoryas byan ha’n gwethyas-shoppa ha’n creftor ha’n tyak byan, yma oll an re-na owth omlath warbyn an vurjesyeth, rag omsylwel dheworth dyswryans aga bewnans avel rannow an rencas cres. Nyns yns-y ytho wheldroek, mes mentenus. Na, moy, yth yns-y dasweythus, dre reson y a assay dhe rolya war- dhelergh an ros a ystory. Mar pens-y dre hap wheldroek, yth yns-y yndella dheworth poynt gwel degensewek yn unyk a’ga thremenans dhe’n werynoryon; ny wrons-y defendya aga bewnans a’n jedh hedhyw, mes an bewnans-na alenna rag; y a wra forsakya aga safla rag omsettya gans henna a'n werynoryon.
An pellenwerynoryon, an bagas podrethek dyfrethek tewlys dhe ves gans levels ysella socyety coth, a vydh martesen, omma hag ena, scubys aberth yn muvyans gans wheldro an werynoryon; y gondycyons a vewnans, bytegens, a’n parus dres ehen rag rol a doul falsgoberek a blottyans dasweythus.
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 9 Y’n condycyons a’n werynoryon, an re-na a’n socyety coth yw namna vudhys solabrys. An gwerynor yw heb substans; y gerensa / gans y wreg ha flehes ny’n jeves man namoy comparyans gans kerensa an teylu burjes; lafur dywysyansek a’n os noweth, an fethans gans capytal a’n os noweth, an keth yn Pow Saws avel yn Pow Frynk, hag yn America avel yn Almayn, re’n dystryppyas a pub merk a natur kenethlek. Nyns yw laha hag onester ha cryjyans dhodho marnas nyver a ragvruesow burjes, ha war aga lergh yma ow contrewaytya an keth nyver lesow burjesek.
Oll an rencasow kens neb a sowynnas a whylys dhe grefhe aga gre kefys agensow gans gorra yn danjer an socyety-oll dhe aga hondycyans a berhenegy. Ny yl anwerynoryon mos ha bos mesters nerth ascorek an socyety, saw gans gorra dhe ves aga maynys a berhenegy kens, ha gans henna pub oll maynys a berhenegy kens. Ny’s teves travyth aga honen dhe surhe ha crefhe; aga myssyon yw dhe dhestrewy dyogeleth-oll kens, ha surynsys kens a bossessyons an person y honen. Muvyansow oll ystorek kens o muvyansow a lyharyvow, poken dhe les a lyharyvow. Muvyans an werynoryon yw muvyans dystak an moyharyf uthek bras, ha dhe les a’n moyharyf uthek bras. Ny yl an werynoryon, gwely an ysella a'gan socyety present, muvya po omyskynna, heb bos gwelyow-oll awartha an socyety offycyal spryngyes y’n ayr.
Na whath yn substans, mes yn form, stryf an werynoryon gans an vurjesyeth yw kens-oll stryf kenethlek. Res yw dhe’n werynoryon a bub gwlas, heb mar, concludya maters kens-oll gans aga vurjesyeth aga honen.
Rag delynya troyow an moyha usyes dysplegyans an werynoryon, ny a holyas an bresel dynasek moy po le cudhys, usy ow connery aberveth yn socyety bys omma, dhe’n poynt may talleth an bresel-na dhe vos ha bos wheldro egor, ha mayth usy an omwhel garow an vurjesyeth ow parusy an fondasyon rak rewl an werynoryon.
Bys omma, pub form a socyety re bue grondyes, del wrussyn ny y weles solabrys, war an stryf ynter rencasow beghyans ha behys. Mes rak beghya rencas, res yw bos surhes nebes condysyons yndanno may halla, dhe’n lyha, pesya war y vewnans kepar ha keth. An keth, y’n termyn a gethneth, a omdhrehevas dhe’n eseleth y’n gemeneth, kepar ha del sowynnas an man-vurjes, yndan an yew a absolutyeth fewdal, dhe encressyans yn burjes. Gonesyas a’n os noweth, y’n contrary part, yn le yskynna gans avonsyans an dywysyans, a vudhas dhe voy down a-woles condysyons an bewnans y rencas y honen. Ef a ha bos bohosek, ha bohosogneth a encressyas moy scaf ages an bobel hag an rychys. Hag omma yth a ha bos apert, nyns yw an vurjesyeth na fella gwyw rag bos rencas rewlyans y’n socyety, ha constryna condysyons aga bewnans war socyety avel laha fethans. Ny dhegoth dhodho rewlya, awos bos dres y allus yw afydhya bewnans dhe’n keth yn y gethneth, dre reson yth yw heb gallus avoydya y asa budhy / yn plyt an par-na, ha res yw y vaga, yn le a vos megys ganso. Na fella a yl an socyety bewa yndan an
10 |DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER vurjesyeth-ma, war ver lavarow, nyns yw y vewnans na fella kesson gans an socyety.
An condysyon a res rag an bewnans, ha rag rewlyans an rencas burjes, yw an cuntellyans rychys yn dewla tus pryveth, an formyans hag an encressyans a gapytal; an condysyon rag capytal yw ober rag gober. Ober rag gober a wra powes war kesstryf ynter an wonesyjy yn unyk. Yma avonsyans dywysyans, a wra an vurjesyeth scodhya a’y anvoth, ow kemeres le dyberthva an wonesyjy, awos kesstryf, gans aga unyans wheldroek, awos kescowethyans. Yma’n avonsyans a Dhywysyans an Os Noweth, ytho, ow treghy yn fas an fundasyons adheworth aga gwryth, mayth usy berhenegy an vurjesyeth owth ascor an pyth us gwres. Ytho, yma’n vurjesyeth a ascor, dres puptra aga faloryon bedhow aga honen. Ny yllyr avoydya, ytho, aga hodhans ha vyctory an werynoryon.
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER |11 II Gwerynoryon Ha Kemynwer
Pyth yw kescowethyans an Gemynwer gans an werynoryon-oll?
Ny vynnons an Gemynwer formya party dyberth settys orth partys rencas oberoryon erel.
Ny’s teves les dyberthys hag adenewan a’n werynoryon-oll.
Ny omdhrehafons penrewlys aga honen, may fynnons shapya ha formya muvyans an werynoryon.
Yma an Gemynwer dyberthys dheworth partys rencas oberoryon erel gans hemma yn unyk: 1. Yn batellys kenethlek gwerynoryon an powyow dyvers, y a dhysqueth ha dry yn rag lesow kemyn an werynoryon-oll, dystak a pub kenethlegeth-oll, ha, 2. Yn gradhow a bub sort a dhysplegyansow mayth usy ethom passya dresta yn batel an werynoryon erbyn an vurjesyeth, yth yns y cannasow a dhysqueth lesow an muvyans-oll, pupprys hag yn pub plas.
An Gemynwer, ytho, yw dhe’n eyl tu, yn fordh hewel, ran moyha stowt an partys rencas oberoryon a bub pow, an ran na dhe herdhya yn rag an partys erel-oll; dh’y gela, dre dhamcanyeth, y’s teves war vagas bras an werynoryon, gwayn a gonvedhes yn cler an fordh rag avonsya, an condysyons, ha sewyans worteweth muvyans an werynoryon.
Towl prest an Gemynwer yw kehaval dhe’n re-na partys gwerynoryon erel-oll: formyans an werynoryon yn rencas, dysevelyans an gallus burges, conquest a gallus polytycal gans an werynoryon.
Nyns yw grondyes man conclusyons dre dhamcanyeth an Gemynwer yn camdybyansow po cambenrewlys a vos desmygys, po dyskevrys, gans neb dasformyer unyversal devedhek.
Y a dheryf yn unyk, yn termys kemyn, kescowethyans gwyr ow lamma yn ban dheworth omdowl rencasow ues lemmyn, dheworth muvyans ystorek a besy yndan agan golok yn gwyr. Nyns yu an defendyans gescowethyans substans tythy dyberthys vyth a Gemynoryeth.
Substans an kescowethyans oll yn termyn ues passyes a janjyas le an eyl dheworth y gela, yn termynyow dyvers yn ystory.
An Wheldro Frynkek, yn ensompel, a defendyas substans fewdal dhe favera yn y le substans vurjes.
12 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER Nyns yw tythy dyberthys a Gemynoryeth an defendyans a substans dre vras, mes an defendyans substans burjes.
Mes, substans burjesek an os noweth yw dysquedhyans a ascoryans ha sesyans ascoryans an dewetha ha moyha perfeth, yw grondys war stryf ynter rencasow, war usyans a neb tus gans tus erel.
Y'n styr-ma, tybyans an Gemynwer a yl bos leverys y’n lavar unyk ma: Defendyans a substans pryveth.
Ny, Kemynwer agan honen re be cablys gans an whans a dhefendya an gwyr a gafos substans yn personek avel frut lafur den y honen, substans an pyth yw, del yw leverys, avel grondyans rythsys ha gwryans ha franchys-oll personek.
Substans an pyth a vue gwaynys gans caletter, hag a vue kefys y honen, hag a vue dyndylys y honen! Esough-why ow menya substans an man-vurjesek ha’n tyak byan, roth a substans a wruk mos adherak an roth burjesek? Ny res dheugh defendya henna; dysplegyans dywysyans re’n defendyas dre vras solabrys, hag usy orth y dhefendya kenyver jorna whath.
Poken esough why ow menya substans burjesek pryveth a’n os noweth?
Saw, a wra ober-gober creatya nep substans rag an gonysyas? Ny wra man. Y whra creatya capytal, hen yw dhe leverel, an sort na a substans usy owth usya ober-gober, ha ny yl encressya saw yn denythyans a brovyans noweth a ober-gober, rag usyans fresk. Yma substans, y’n form bresent, grondys war an stryf ynter capytal hag ober- gober. Whythryn-ny dew denewan an stryf-na.
Nag usy dhe’n capytalyst yn unyk status personek heb ken, mes status socyal, yn ascoryans. Capytal yw ascor kemyn, ha saw gans an gwryans kemyn yn unyk a lyes esel, na, awos fowt fordh aral, saw gans gwryans kemyn esyly-oll an socyety, a yl bos gwres dhe vuvya.
Nyns yu capytal, ytho, gallos personek, mes gallos socyal.
Pan vo, rak henna, capytal trelyes yn substans kemyn, yn substans dhe bub esel an socyety-oll, nyns yw dre henna trelyes substans personek dhe substans socyal. Yth yw natur socyal an substans yn unyk may fue trelyes. Y whra kelly y natur rencas.
Geseugh-ny dhe veras lemmyn orth ober-gober.
An prys cresek a ober-gober yw gober an lyha possybyl, hen yw dhe leverel, tam an dafar omvegyans an pyth yw pur a-res rag gwytha an gonysyas / yn y vewnans scant avel gonysyas. Ytho, an pyth a gemer an gonysyas-gober gans maynys y ober, yw lowr rag hyrhe yn unyk ha dhe wul moy an keth sort a’y vewnans scant. Ny
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 13 wren-ny purposya yn fordh vyth dhe dhefendya kemeryans personek-ma an ascorow ober, kemeryans a vyth rag gwrythyl an sostenans ha denythyans bewnans denus, ha ny wra henna gasa gorlanwes dhe worhemmyn an ober re erel. Ny a vyn defendya yn unyk natur morethek an kemeryans-ma, hag yndanno a vew an gonysyas saw rag encressya capytal yn unyk, hag a vyth res dhodho cumyas dhe vewa na fella ages les an rencas rewlyans usy orth y dhemondya.
Yn socyety burjesek, nyns yw lafur bew marnas fordh dhe encressya lafur crunys. Yn socyety Kemynouryeth, lafur crunys yw fordh dhe ledanhe ha dhe rychhe ha dhe avonsya bewnans an gonysyas.
Yn socyety burjesek, ytho, yma an termyn ues passyes ow cul maystry an termyn present; yn socyety Kemynouryeth, yma an termyn present ow cul maystry an termyn ues passyes. Yn socyety burjesek, capytal yw y honen oll hag yma natur unyk dhodho, hag an den bew yw keth ha nyns ues natur unyk dhodho.
Ha defendyans an plyt-ma a daclow yw hynwys gans an vurjesyeth, defendyans a natur unyk ha rythsys! Hag yth yw yndelma, yn gwyr. An defendyans a natur unyk burjesek ha dystacter burjesek ha rythsys burjesek yw medrys orth, heb dowt.
Rythsys yw styryes, yndan stuthow burjesek present ascoryans, avel kenwerth frank, ha gwertha ha prena frank.
Mes, mar scap heb bos gweles gwertha ha prena, y scap heb bos gweles gwertha ha prena frank ynwedh. An clap-ma adro dhe wertha ha prena frank, hag oll an “geryow harth” erel a’gan burjesyeth adro dhe rythsys del yw usyes, a’s teves styr, mars ues onen, ow contrastya saw unsel orth prena ha gwertha strothys, orth gwycoryon carharys an Osow Cres, mes ny’s teves styr vyth-oll ow contrastya orth defendyans Kemynoryansek a brena ha gwertha, orth condysyons ascoryans an vurjesyeth, hag orth an vurjesyeth aga honen.
Why a wor scruth ynnough, dre reson ny a vyn defendya substans pryveth. Mes, yn agas socyety bew, substans pryveth yw defendys solabrys rag naw war dheg an weryn; hy bewnans yw yn unyk mentenys dre reson ny vewa an substans na yn dornow an naw war dheg na. Why a’gan rebuk, ytho, gans mynnes defendya form substans, an pyth ues yn few yn unyk dre reson nyns yw yn few rak ran vrassa an socyety.
Hen yw dhe leverel, why a’gan rebuk gans mynnes defendya agas substans. Yth yw poran yndella; ny a vyn y wul poran.
Dheworth an prys pan na yl lafur bos trelyes yn capytal, po arhans, po rent, po yn gallus socyal a yl bos monopolegys, hen yw dhe leverel adheworth an prys pan na yl substans pryveth na fella bos trelyes yn substans burjesek, dheworth an prys-na, why a lever, honensus / a mes a wel.
14 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER Res yw dheugh avowa, ytho, rag “pryveth” why a vyn styrya “burjesek” heb ken, hen yw dhe leverel perhennek substans rencas-cres. Res yw dhe’n den-na, dhe wyr, bos scubys dhe ves.
Ny wra Kemynouryeth kemeres mes a dhen vyth gallus a gemeres ascor a socyety; y kemer yn unyk an gallus a vaystry lafur re erel gans maynys an kemeryans-na.
Re bue sconys hemma, dre reson pan vydh defendys substans pryveth, ober a wra hedhy yn tyen, ha ny a wra metya gans dyecter yn pub le.
Herwyth hemma, y cothvya dhe socyety burjes codha nans yw termyn hyr, der dhyecter yn tyen; dre reson y esyly usy owth obery a gaf travyth, hag an re-na nag usy owth obery a gaf neb tra. Nyns yw saw an reson-oll adrues-ma dhasleveryans arta; na yl na fella bos ober-gober, may fydh na fella capytal.
Oll an resonnow-adrues ynnyes erbyn an fordh a ascoryans ha perhenegyans ascorow a vater Kemynor a vue, y'n keth vaner ma, ynnyes erbyn an fordhow a ascoryans ha perhenegyans ascorow dre dybyans. Kepar del vydh, dhe’n burjes, an mos mes a wel a substans rencas an mos mes a wel a ascoryans y honen, yndella, dhodho ef, an mos mes a wel a rencas cyvylta a vyth hevelep gans an mos mes a wel a cyvylta oll.
An cyvylta na, may morn ef, nyns yw dhe'n moyharyf hujes marnas dyscans rag omwul avel jyn.
Mes, na wreugh stryvya genen, hedra worreugh dhe’n defendyans a substans burjes, squyr agas consaytys burjes a franchys ha cyvylta ha laha h.e. Nyns yw agas consaytys oll marnas tevyans yn mes condysyons agas ascoryans burjes ha substans burjes, kepar ha del yw saw both agas rencas agas scyens an laha gwres yn laha rag pubonen, both, mayth yw an pyth ues ynno ervyrys gans condysyons a’n bewnans agas rencas.
An consayt crefny, a’gas dynya dhe drelya yn lahys bys nefra a natur hag a reson, an formys socyal a lam yn ban dheworth agas maner ascoryans present hag agas form a substans – kescowethyansow ystorek a yskyn hag a mes a wel y’n avonsyans ascoryans – an consayt-ma why a gevran gans pup-oll rencas rewlyans a wrug mos mes a wel. An pyth why a wel dyblans y’n mater substans goth, hag an pyth why a amyt y’n mater substans fewdal, why yw heb mar defenys dhe amyttya y’n cas form burjes agas substans agas honen.
Ny a garsa defendya an teylu! Tus an moyha radycal kyn fe a omsord gans an muvyans ma bysmer an Gemynwer.
DERYVADOW1 PARTY AN GEMYNWER | 15 War py grondyans usy an teylu present, an teylu burjes, grondyes? / Yth yw grondyes yn capytal, yn gwayn pryveth. Yn y form a dhyplegyans perfyth, ny vew an teylu ma saw yn mysk an vurjesyeth; mes an stuth ma a daclow a gyf y gomplement yn fowt rag pub purpos an teylu yn mysk an werynoryon, hag yn horyans arag an bobel.
An teylu burjes a wra mos mes a wel, heb mar, pan a mes a wel y gomplement, hag an dhew a wra mos mes a wel pan a mes a wel capytal. A vynnough-why a’gan cuhudha gans mynnes hedhy usyans flehes gans aga herens?
Ny a bled cablus a’n drokober ma. Mes, why a lever, ny a dhystrew an moyha sans a gescowethyans, pan worryn ny dyscans socyal yn le dyscans an dre.
Saw, a nyns yw agas dyscans socyal ynweth? A nyns yw ef grondyes war an condycyons socyal may tyscough-why, gans an mellyans, dydro po andydro, a socyety, gans maynys a scolyow, h.e.? Ny dhevysyas an Gemynwer an mellyans socyety yn dyscans; ny wrons y marnas whylas chanjya naturek an mellyans-na, ha sawya dhyscans dheworth an rencas rewlyans.
An flows burjes adro dhe’n teylu ha dyscans, adro dhe’n kescowethyans sans a parent ha flogh, a ha bos dhe voy dyflas, dre reson gans gwryans Dywysyans an Os Noweth, colmow an teylu-oll ynter an werynoryon yw terrys yn tyen, ha’ga fleghes a ha bos taclow a genwerth ha toulys a lafur yn unyk.
Mes why kemynwer a wrussa comendya kemeneth benenes, a gry an vurjesyeth-oll yn cur.
An burjes a wel y wreg avel toul ascoryans yn unyk. Ef a glew bos an toulys ascoryans usyys yn kemyn, ha, heb mar, ny yl ef concludya marnas an ran bos kemyn dhe oll a wra ynweth sevel rag benenes.
Ynweth ny’n jeves gorthgres vyth bos an costen medrys yw dhe scuba dhe ves an gre benenes saw unsel avel toulys ascoryans.
Rag an re erel, nyns ues travyth moy wharthus ages sor gwyryon agan burjesyeth adro dhe’n kemeneth benenes, y a dyssembla, dhe vos grondyes yn egor hag yn offysyal gans an Gemynwer. Na res dhe Gemynwer comendya kemeneth benenes ; yth yw pyth re be dres cof den ogasty.
Nyns yw agan burjesyeth contentys gans gwrageth ha myrhes y werynoryon parys rag aga servys, heb campolla strompettys gemyn, mes y a gemer plesour dres ehen dynya gwrageth an eyl y gela.
16 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER Pryoseleth burjesek yw yn gwyr system a wrageth yn kemyn. An pyth an Gemynwer a alsa bos martesen cablys, dhe’n moyha, yw an whans dhe gomendya, yn le kemeneth cudhys fekyl, / kemeneth benenes yn egerys dre laha. Gans hemma, yth yu apert, defendyans an system present a ascoryans a vyn dry ganso defendyans kemeneth benenes usy ow lamma dheworth an system na, hen yw, horyans kefrys poblek ha pryveth.
An Gemynwer yw cablys pella gans an whans a dhefendya gwlasow ha kenethlegeth.
An dus lafuryans ny’s teves gwlas. Ny yllyn ny kemeres dhewortans an pyth ny’s teves. Dre reson res yw dhe’n werynoryon yn kensa cafus tryhans polytycal, hag yskynna yn rencas gwlasek, mos ha bos an genethel, ef yw, ytho, y honen kenethlek, kyn nag yw yn styr burjesek an ger.
Dyffransow kenethlek ha stryf ynter poblow a mes a wel dhe voy kenyver jorna, awos bos avonsyans an vurjesyeth, rag franketh a genwerth, rag marhas an norvys, rag unyformyans yn ascoryans dywysyansek hag an condycyons bewnans yn hevelep anedhans.
Tryhans an werynoryon a wra y gausya a vos mes a wel pella whath. Gwryans unys, dhe’n lyha yn pen-powyow cyvyltas, yw onen an kensa condysyons rag dylyvrans an werynoryon.
Orth an myns usyans an eyl person gans y gela yw gorfennys, usyans un genethel gans onen aral a wra gorfenna. Orth an myns stryf ynter rencasow aberth y’n genethel a mes a wel, envy un genethel wor’tu hag onen aral a wra gorfenna.
Ny wra cuhudhans orth Kemynouryeth gwres dhyeworth safla cryjyk, po fylosofek, po yn kemyn, dheworth safla ydeologyl, dyndyl wythrans sad.
Ues ethom a dhamgeal down gonvedhes bos tybyansow ha gwelvaow mab den, war ver lavarow omwodhvos den dhe drelya gans pub chanj yn stuth y vewnans ha kescowethyans ha bewnans socyal?
Py ken a bref stet ystory tybyans, marnas del usy ascoryans skyansek ow trelya y natur orth an myns usy ascoryans materyalyth ow trelya? Bythqueth re bue tybyansow a pub os tybyansow pupprys y rencas rewlyans.
Pan gows an dus a dybyansow a wul wheldro yn socyety, nyns esons y marnas ow corra yn geryow an gwyryoneth, bos y’n socyety coth, elementys onen noweth re be gwres, ha lowsyans an tybyansow coth a wra mos kesresek gans lowsyans an condysyons bewnans coth.
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 17 Pan esa an norvys auncyent ow mos dres y baynys dewetha, an cryjyansow auncyent o fethys gans Crystyoneth. Pan vue tybyansow Crystyon fethys yn etegves cansvledhen gans tybyansow an Clerheans, socyety fewdal a omladhas yn y vatel dhe'n mernans gans, yn os na, an vurjesyeth wheldroek. Tybyansow an franketh cryjyans ha franketh /an conscyans a worras yn geryow, yn unyk, dhe vaystryans kesstryf frank yn parcow a skyans.
“Heb mar,” y fydh leverys, “tybyansow cryjyk hag ethycal ha fylosofek ha polytycal ha’n laha h.e. re bue trelyes dre dhysplegyans ystorek. Saw cryjyans hag ethekgys ha fylosofy ha skyans polytycal ha'n laha a dhuryas pupprys wosa an trelyans-na.
“Yma, pypynag, gwyryonedhow bys vyken, rag ensompel Frankneth, Ewnder, h.e., kemyn yns-y dhe stuthow-oll socyety. Saw Kemynouryeth a dhefend gwyrynonedhow bys vyken, y's defend cryjyans-oll, hag ewnder-oll, yn le aga grondya yn fundacyon noweth; rag henna ymava owth obery yn contradyons erbyn dysplegyans ystorek-oll tremenys.”
Dhe byth a wra an cuhudhans-ma omdhyencressya? Ystory an socyetys-oll tremenys a gonsyst a dhysplegyans a stryf rencasow, stryf a omgemeras ragtho formow dyvers dhe osow dyvers.
Saw pysul form re bue kemerys gansans, un gwyryoneth yw kemyn dhe gansbledhennow oll tremenys, hem yw; an drogusadow un ran socyety gans onen aral. Nyns yu marth, ytho, an omwodhvos socyal a gansbledhennow tremenys, yn despyt dhe’n lyesplekter ha’n dyversyta dhysquedhys, a omvuv yn formow omwodhvos na yll mos mes a wel saw gans an mernans cowal a stryf rencas.
An wheldro Kemynwer yw torva an moyha radycal gans kescowethyansow substans tradycyonal; nyns yw marth ytho, bos hy dysplegyans kemyskys gans torva an moyha radycal dheworth tybyansow tradycyonal.
Saw gwren-ny gorfenna gans an resons burjesek rak sconya Kemynouryeth.
Y whelsyn-ny awartha, an cam kensa y’n wheldro a’n rencas lafuryans, yw dhe dhrehevel an werynoryon dhe’n safla a rencas rewlyans, dhe waynya an batel a dhemocratyeth.
An weryn a wra usya y drygh polytycal dhe wrestya, tam ha tam, pub capytal an vurjesyeth, dhe gresenna pub toul ascoryans yn dewdhorn an stat, hem yw dhe leverel, an weryn restrys avel an rencas rewlyans, ha dhe encressya summen pub nerth ascorek mar scaf may hallens.
Hep mar, wostalleth, ny yl hemma bos arayys saw dre omsettyans turont yn gwyryow a substans, hag yn stuth kescowethyans ascorek burjesek, dre gammow, ytho, a apper dylowr hag ydhyl yn erbysyeth, mes y a omdremen, y’n
18 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER fordh an muvyans, ha ny yl bos gohelys avel maynys dhe janjyans radycal y’n maner ascoryans. dre vras: An cammow ma a vyth dyhevelep yn powyow dyvers. Bytegens, y’n powyow an moyha avonsyys, an re ma a sew a yl bos desedhys
1. Bedhens sesyans a substans yn tyr, ha gorrans a bub rent a dyr dhe spenansow an stat. 2. Bedhens toll eskynnus pos. 3. Bedhens defendyans a bub gwyr a ertons. 4. Bedhens sesyans substans a bub dyvroek ha rebel. 5. Bedhens cresennans a gresys yn dewdhorn an stat, dre arhantty gwlasek gans capytal an stat ha monopoly kes. 6. Bedhens cresennans caryans yn dewdhorn an stat. 7. Bedhens encressyans a weythvaow gwlasek ha toulys ascorek ha gonys dyfyth tyr, ha gwellheans an gweras dre vras herwyth towl kemyn. 8. Bedhens kendon egwal dhe pub dhe obery, ha fundyans a luyow dywysyansek, specyly rak gonys tyr. 9. Bedhens kesunyans a wonys tyr ha dywysyans, hag oberyans wor’ tu ha delyans an contradyons ynter an dre ha’n pow, tam ha tam. 10.Bedhens dyscans heb cost rag pub flogh yn scolyow an bobel. Bedhens defendyans ober an flogh yn gweythvaow y'n composter an dedhyow ma. Bedhens kesunyans a dhyscans gans ascoryans dywysyansek, h.e., h.e.
Y’n forth a dhysplegyans, pan a mes a wel pub dyffrans a rencas, ha pub ascoryans re bue crunys yn lufow dus cowethyes, gallus an bobel a wra kelly y natur polytycal. Gallus polytycal, yn styr gwyw, yw an gallus restryans a un rencas rag oppressya aral. Mars yw an werynoryon constrynnys, yn forth an stryf gans an vurjesyeth, der ethom cyrcumstansys omrestry yn rencas, ha der omwhel a ha bos an rencas rewlyans, hag avel rencas rewlyans a wra destrewy gans nerth an kescowethyans ascorek coth, yndella y whra destrewy gans an kescowethyans ascorek-ma an condycyons a vewnans stryf an rencasow, ha rencasow dre vras, ha ganso y vaystry y honen avel rencas. Yn le an socyety burjes coth, gans y rencasow ha stryf rencasow, y te cowethyans, hag ynno a wra an dysplegyans frank a bub person, yw an condycyon rag an dysplegyans frank a bub oll.
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 19 III Lyenyeth Socyalyethek ha Kemynoryansek I Socyalyeth Dasweythus
a) Socyalyeth Fewdal
An dus nobyl a Bow Frynk ha Pow Saws a scryfas lyverow byan warbyn socyety burjes an os noweth, der aga safla yn ystory. Yn an wheldro yn Pow Frynk a Wortheren 1830 hag yn an muvyans amendyans a Bow Saws, an dus nobyl ma a vue fethys gans an cragh-denjentyl hegas arta. Yth esa omdowl polytycal unpossybyl a’n termyn na. Batel lyenek yn unyk a remaynyas possybyl. Saw arta y’n park a lyen, garmow coth an Restoracyon re dheth ha bos unpossybyl.
Rag sordya tregereth, res o dhe’n dus nobyl kelly gwel a’n lesow aga honen, del hevel, ha dhe framya aga huhudhans erbyn an vurjesyeth adro les an rencas oberoryon drogusyes y honen. Y a gemeras aga venjyans gans cana canow mockyans dhe aga arluth noweth, hag ow whystra yn y dhewscovarn darganow dhe’n moyha drog.
An Socyalyeth Fewdal a sevys y’n fordh ma, hanter o olva, hanter canow mockyans; hanter o dasson an termyn ues passyes, hanter godros an termyn alenna rag; trawythyow ow queskel orth colon an vurjesyeth, der gabel wherow ha connek ha treghyansek, mes puppys wharthus der dhyallus pur gowal dhe gonvedhes kerth ystory an os noweth.
An dus nobyl a weyvyas sagh alusen an werynoryon yn rag avel baner, rag cuntelles an bobel warbarth. Mes pesquyth may sewyas an bobel, y a verkyas an arvow coth fewdal war bedrennow an dus nobyl, hag a bonyas dhe ves gans uja uhel ha heb revrons.
Ran an Lahuson Frynkek, ha “Pow Saws Yowynk”, a dhysquedhas an gwary-myr ma y’n gwella fordh.
Pan wrug an fewdalyon prevy, y fordh a usyans o dyhevelep yn tyen ages an usyans burjesek, y a ankevys, y a dhrogusyas yndan stuthow ha condysyons pur dyhevelep, hag an condysyons ma yw lemmyn an fascyon coth. Pan brevyons y, yndan aga rewl, nag esa gwerynoryon an os noweth, y a ankevys, bos burjesogyon an os noweth an flehes a res, a’ga form aga honen a socyety.
Tuchya an remenant anedhans, y a wra cudha natur dasweythus aga habel, yma aga fencuhudhans warbyn an vurjesyeth owth amontya dhe hemma, yndan rewl an vurjesyeth yma dysplegyans rencas may whra tardha oll an socyety coth y’n ayr.
20 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER Bytegens, ymons y owth accusya an vurjeseth a greatya gwerynoryon wheldrock, ha nyns yw yn unyk gwerynoryon.
Yn practys polytycal, ytho, y a gemer ran yn oll an oppressyans warbyn / an rencas oberyans; hag yn aga bewnans kemyn, yn despyt dhe aga clap ugel-fanglys, y a ynclyn dhe guntelles an avallow owrek, ha dhe janjya gwyrder ha kerensa hag enour rak kenwerth yn gwlan ha sugra-betys-ruth ha gwyras avallow-dor.
Kepar del wre an pronter pupprys mos luf yn luf gans an arluth fewdal, yndella a wra mos Socyalyeth Pronteryeth gans Socyalyeth Fewdal.
Nyns ues travyth moy esy ages lymna ascetyketh Crystyon gans lyw socyalyeth. A ny wrug Crystyons arethya warbyn substans pryveth ha warbyn pryosoleth ha warbyn an Stat? A ny wrussons-y pregoth yn aga le, cheryta ha bohosogneth, ha chastyta hag uvelheans, ha bewnans menehek hag an Eglos? An Socyalyeth Crystyon hedhyw yw yn unyk dowr sans, an pyth a sacra an pronter anken an dus nobyl. b) Socyalyeth man-vurjesek
An dus nobyl fewdal a vue fethys gans an vurjesyeth, mes nyns o an rencas ma yn unsel may fue tanhowhes ha lafuryes yn aga hondysyons a vewnans, yn socyety vurjesek a’n os noweth. Vurjesogyon an osow cres ha’n dyogyon vyan o ragresoryon vurjesyeth an os noweth. Y’n powyow bohes dysplegys yn dywysygneth ha kenwerth, pedry a wra an rencas-ma poran ryb tenewan an vurjesyeth usy ow sevel yn ban.
Y’n powyow mayth ues dysplegys yn luen cyvylysasyon an os noweth, rencas noweth an man-vurjesyeth a wrug formya, ow quaya ynter gwerynoryon ha burjesyeth, hag avel ran addys dhe socyety burjes pupprys ow tasnowethhe. Esyly an rencas ma, bytegens, a vydh tewlys heb hedhy abarth y’n werynoryon, dre stryvyans, ha kepar del dysplek an os noweth, y a wel ynwedh prys ow tos pan ons-y yn mes a wel avel ran ow sevel y honen yn socyety an os noweth, hag yn ascoryans, hag yn gonesygeth hag yn kenwerth, y le a vydh collenwys gans chyf-gonesyjy, ha baylys, ha tus shoppa.
Yn powyow kepar ha Pow Frynk, le mayth usy an dyogyon vyan ow comprehendya lowr moy ages hanter an bobel, dhe les o rag scryforyon esa ow kemeres ran an werynoryon warbyn an vurjesyeth, dhe usya, yn aga habel a’n rewl burjesek, savon an tyak byan ha’n man-vurjes, ha dheworth savon an man-vurjes, y a omgemeras part abarth an rencas obery. Ytho otenna socyalyeth manvurjesek. Sismondi o pen an muvyans-ma, kefrys yn Pow Frynk kekefrys yn Pow Saws.
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 21
Yn y gontencyon certan, bytegens, an form-ma socyalyeth a wayt po dastrehevel an maynys coth ascoryans ha keschanj, ha gansa an kescowethyans substans coth, An muvyans-ma a Socyalyeth a droghas gans lymder bras an contradyans y’n condysyons ascoryans an os noweth. Ef a nothhas dyharasow fekyl erbysysy. Ef a brevyas, yn certan, ober anfusyk an/ jynweyth ha’n rannans a lafur, ha crunyans Capytal ha perhenyeth pow, hag ascoryans gorfalsterek gans an nebes, ha terstuthow, ha dyswryans certan an manvurjes ha’n tyak, ha ponvos an werynoryon, ha dyrewl y’n ascoryans, ha’n dyhevelepter usy ow carma y’n kevrannans a rychys, ha’n bresel dywysyansek a dhystrucsyon ynter kenethlow, ha'n terryans colmow moral coth, ha terryans gos coth an teylu, ha terryans kenethlegow coth.
Yn y gontencyon certan, bytegens, an form-ma socyalyeth a wayt po dastrehevel an maynys coth ascoryans ha keschanj, ha gansa an kescowethyans substans coth, ha’n socyety coth, po cruny an maynys ascoryans ha keschanj an os noweth, yn fram an kescowethyans substans coth, a vue tarthys hag a ethom bos tarthys. Yn pup cas, yth yu ha mentenus hag Utopian.
Yth yw Mysters Corporeth rag ascoryans, ha kescowethyansow patryarcal rag gonys tyr, y eryow dewetha.
Yn y dhysplegyans pella, an muvyans-ma a vue cowlwres yn gwedhyl ownek. c) Socyalyeth Almayn po Socyalyeth “Gwyr”
Y fue an lyenyeth socylyeth ha Kemynouryeth Frynkek, lyenyeth a dhallathas yndan wascas an vurjesyeth gans an gallus, hag o deryvas an batel warbyn an gallus ma, comendyes dhe Almayn orth prys pan dhallathas an vurjesyeth y’n pow-ma y batel warbyn Absolutyeth Fewdal.
Filosofers Almayn, ha hanter-filosofers, ha speryjyon teg, pub a settyas dalhen yn freth war an lyenyeth ma, mes y a ancovas, pan enbroas an scryvennow-ma a Pow Frynk yn Almayn, ny vue an condysyons socyal Frynkek enbroas yn Almayn gansa. Tuchya condysyons Almaynek, lyenyeth Frynkek a gollas pub styr trom hewul, hag a gemeras tremyn pur lyenyethek. Res o hevelly pollans dyek war socyety gwyr ha war gonvedhes natur an dus.
Ytho, dhe’n filosofers Almayn a'n etegves cansvledhen, govynnadow an kensa wheldro Pow Frynk a’s teva yn unyk an styr, govynnadow an “Reson Hewul” usyes, ha leveryans bolunjeth an vurjesyeth wheldroek Frynkek a styryas, yn aga lagas, Laha a Volunjeth pur, hag a Volunjeth avel y tal bos, hag a Volunjeth gwyr an dus dre vras.
Ober excludus a'n lettrys Almayn a gonsystyas yn unyk a worra an tybyans noweth Frynkek yn kessenyans gans aga honscyens filosofek coth, po ken dhyworth aga safla filosofek, sesya an tybyans Pow Frynk.
22 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER An sesyans-ma a gemeras le y'n keth maner avel tavas aral yw sesys, hen yw gans trelyans.
Convedhys yw yn ta, fatel wra an venegh screfa war vamscryfrow an oberyow classycal a baganyeth coth, hag a scryfas whedhlow goky an dus catholyk dresta. An dus lettrys Almayn eth war tu dhelergh gans an lyenyeth Pow Frynk ansans. Y a scryfas aga gokyneth filosofek yndan an mamscryf Pow Frynk. Yn ensompel, yndan crytyk Pow Frynk an kescowethyans arhans, y a scryfas “Estrennegyans Densys”, hag yndan an crytyk Pow Frynk an stat burjes y a scryfas “Trueskynnuster maystry an kemyneth abstract”, h.e.
Y a henwys an presentyans-ma aga lavarennow filosofek yndan an dhamcanyethow Frynkek “Filosofy Gwryans”, ha “Socyalyeth Gwyr”, ha “Scyans Socyalyeth Almayn” ha “Grundyans Fylosofek a Socyalyeth”, h.e.
Ytho an lyenyeth Kemynoryansek-socyalydhek Pow Frynk eth ha bos spath yn tyen. Hag ytho, aban wrug, yn luef an Almayn, hedhy deryvas an stryf an eyl rencas warbyn y gela, yth esa an Almayn ow clewes maystry an “untuekyeth Pow Frynk”, hag a dhysquedhas, yn le requyryansow gwyr, requyryansow an Gwyryoneth hag yn le les an werynoryon, les a dhenseth, hag a dhensys yn kemyn, neb a berth dhe rencas-vyth, ha neb y’n jeves realyta man heb mar, ha neb a vew yn unyk y’n gwynvys a fantasy filosofek.
An socyalyeth Almayn ma, a gemeres y ober pos mab scol mar dryst ha sad, hag a exaltas y stoff kenwerth boghosek mar uhel, hag yn kettermyn na a gollas y ynocens pedantek.
Bresel an vurjesyeth Almayn, ha dres puptra an vurjesyeth Prussian, warbyn an nobylta fewdal ha’n myghternsys ollgallosek, war ger aral, an Muvyans Lyberal, eth ha bos moy sad.
An chons, mayth esa yeunadow, a vue lemmyn profyes dhe Socyalyeth 'Wyr',dhe worra yn rag y demonds socyalydhek dhe’n muvyans polytycal, a dewlel an mollathow hengovek warbyn Lyberalyeth, ha warbyn governans cannasek, ha warbyn kesstryf burjesek, ha warbyn franchys an wask burjesek, ha warbyn settyans lahys burjesek, ha warbyn rythsys ha kehavalder burjesek, hag y bregoth dhe’n ruthow y ny’s teves travyth dhe waynya, ha puptra dhe gelly, gans an muvyans burjes ma. Socyalyeth Almayn a ankevas, y’n ewn termyn, bos an cabel Frynkek, mayth esa y dhasson goky, a rag-tybyas an socyety burjes dhe’n os noweth, gans y gondycyons a vewnans materyal kehaval, ha meblys gans an selreth polytycal kewar, an ethomow opyn, mayth esa an dhrehedyans anodho an pyth adro an stryf yn Almayn esa ow codros.
Hy a servyas an governansow ollgallosek Almayn hag an re ma orth aga sewya, ha'n bronteryow ha’n dhyscajoryon ha’n scoswesyon ha’n vurocratyon, kepar ha bucca wolcum warbyn an burjes godrosek. DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 23
usy ow sevel. Socyalyeth 'gwyr', del hevel, a ladhas an dhew edhen ma gans un men. Y whrug lesa kepar ha’n pla.
bresel warbyn an vurjesyeth Almayn, hag yth esa, yn keth termyn, ow tysquedhes les dasweythus, les an Fylystyns Almayn. Yn Almayn an rencas man-vurjesek, gesyon an whetegves cansvledhen, ha wosa henna ow sevel pupprys yn formow dyffrans, yw grondyans socyal gwyr an stuth a daclow lemmyn.
Mentena an rencas ma yw mentena an stuth a daclow usy ow pesya yn Almayn. Rewl dywysyansek ha polytycal an vurjesyeth a’n godro gans dyswryans certan, a’n eyl tu gans kescrunyans an Capytal, hag y gela gans gwerynoryon wheldroek Yth o deweth wheg wosa an pellenow wherow a scorjansow / ha, bulettys a usyas an keth governansow warbyn an oberoryon Almayn esa ow sordya.
An Socyalyeth 'Gwyr' ma, ytho, a servyas an governansow kepar hag arf y’n bresel warbyn an vurjesyeth Almayn, hag yth esa, yn keth termyn, ow tysquedhes les dasweythus, les an Fylystyns Almayn. Yn Almayn an rencas man-vurjesek, gesyon an whetegves cansvledhen, ha wosa henna ow sevel pupprys yn formow dyffrans, yw grondyans socyal gwyr an stuth a daclow lemmyn.
Mentena an rencas-ma yu mentena an stuth a daclow usy ow pesya yn Almayn. Rewl dywysyansek ha polytycal an vurjesyeth a'n godro gans dyswryans certan, a'n eyl tu gans kescrunyans an Capytal, hag y geyla gans gwerynoryon wheldroek usy ow sevel. Socyalyeth "gwyr", del hevel, a ladhas an dheu edhen-ma gans un men. Y whruk lesa kepar ha'n pla.
Pows an gwyas-kefnysen pollansek, brosyes gans blejennow a retoryk, ha troghys yn gluth anyagh, an pows trueskynnek-ma may faylyas an socyalysts Almayn aga 'gwryryow bys vyken', boghosek hag ascornek, a wellhas gans marth gwerth aga gwara yn mysk an bobel-ma.
Dhe y bart y honen, Socyalyeth Almayn a wrug aswon, dhe voy ha moy, y alow y honen, avel cannas whethfys hy hows an Fylystyn man-vurjesek ma.
Yth avowas an wlas Almayn an wlas patronek, ha’n Fylystyn man-vurjesek, an den normal. Dhe bup sygerneth bylen an den normal ma, a vue res styr socyalydhek cudhys ha moy uhel, contrary strayt a’y natur gwyr.
Y avonsyas dhe’n poynt dewetha, dhe omsettya orth an formyans “vylen ha deantel” a Gemynoryans, hag ef avowas y dhysdayn, ollgallosek ha heb tu, a bup stryvyans rencas. Gans saw nebes excepcyons, pub dyllans Socyalydhek ha Kemynoryansek usy ow mos adro yn Almayn lemmyn, yw ran park an lyenyeth plos ha medhelhans ma.
24 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER II Socyalyeth Mentenus, po Burjesek
Ran an vurjesyeth a garsa amendya vylyny socyal, rag gwaynya bewnans heb deweth an socyety burjesek.
Comprehendys y’n ran-ma yma erbysysy ha dengaroryon ha mapdengaroryon hag avonsyoryon condycyons an rencas lafur ha restryans a jeryta hag esyly cowethas rag gwellhe condycyons an enevales ha sconyers lycour, hag amendyoryon elyn-cornel a lyes lyw. An formyans-ma a socyalyeth burjesek a vue gwres, ynwedh, bys yn towlow perfeth.
“Philosophie de la Misere”, gans Proudhon, yw ensompel an formyans-ma.
An vurjesyeth socyalyethek a vyn cafus an condycyons bewnans socyety an os noweth, heb an stryf ha peryl wosa henna bos a res. Y a garsa stuth an socyety del ywa, hep y elements wheldroek ha methek. Y a garsa an burjesyeth heb an werynoryon. An vurjesyeth, heb mar, a vreder an bys a rewlyons-y, yw an gwella. Socyalyeth burjesek a dhyspleg an tybyans attes ma bys yn system yw moy po le cowlwres.
Gans an mennas an werynoryon dhe weytha an system na, hag y'n fordh na keskerdhes a dhystough bys yn Jerusalem Noweth, an vurjesyeth a requyr yn unyk, an werynoryon dhe dryga y’n socyety hedhyw, ha res yw dhedha tewlel dhe ves pub tybyans cas warbyn an vurjesyeth.
Second ha le systemek, mes form moy hewul an socyalyeth ma a whelas y’n golok an rencas lafur dhe sconya pub muvyans wheldroek, ha dysquedhes ny vya amendyans polytycal, mes yn unyk amendyans an condycyons bewnans erbys, a yl bos dhe les gansans. Gans chanjyans y’n condycyons bewnans a res, an form socyalyeth ma, bytegens, ny gonveth vyth-oll defendyans kescowethyans ascoryans burjesek, chanj a yl bos effectys saw gans wheldro yn unyk, mes a gonveth saw reformyans sodhek, grondys yn bewnans heb hedhy an kescowethyans ma; ytho reformyans na janj an kescowethyans ynter capytal ha lafur, mes gans chons an gwella, a yl lehe an cost ha sempelhe ober aga rewl governans an vurjesyeth.
Socyalyeth burjesek a dhreheth y venegyans lowr, pan a ha bos heb ken fygur a gows pur.
Kenwerth ryth; dhe les rag an rencas lafur: dyfendoll; dhe les rag an rencas lafur: prysonyans dygoweth; yth yw dhe les rag an rencas lafur: hem yw an ger dewetha, ha’n ger unyk leverys yn sad a Socyalyeth burjesek.
Yth yw aga socyalyeth descrefys war ver lavarow; an vurjesyeth yw burjesyeth; yth yw dhe les rag an rencas lafur.
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 25
wra omdhegelmy yn III Crytycal-Utopian Socyalyeth ha Kemynouryeth
Ny gewsyn ny omma a’n lyenyeth na a wre presentya gorholeth pupprys an werynoryon, yn pub wheldro bras a’n os noweth, kepar hag an scryvow Babeuf h.e.
An kensa attents a’n werynoryon, y’n termyn muvyans kemyn, yn termyn confundyans an socyety fewdal, dhe bresent dydro aga les-rencas y honen, a wrug fyllel, heb mar, dre reson ny vue an werynoryon dysplegys, ha fowt an condycyons a res rag aga franketh ynwedh, a alsa bos ena yn unyk yn termyn an vurjesyeth. An lyenyeth wheldroek a wrug kesresek gans an kensa muvyans ma a'n werynoryon a’n jeva, heb mar, natur dasweythus. Ef a wrug desky dre dhascows bewnans ascetyk dhe bub huny, ha levenheans socyal yn y furf an moyha garow.
An systems Socyalyethek ha Kemynoryansek gwyr, an systems Saint-Simon, ha Fourier hag Owen hag erel, a wrug spryngya dhe vewnans y’n termyn heb dysplegyans avar, dhyworth an stryvow ynter an werynoryon, ha’n vurjeseth a vue campollys kens. (Burjesyeth ha Gwerynoryon, chaptra onen.)
Fundyoryon an systems ma a wel, yn tefry, cas rencas, ynwedh gwryans an elements dyswryans y’n socyety rewlyans. Mes y a wel, abarth an werynoryon, rencas heb gwryans ystorek vyth, muvyans polytycal y honen vyth.
Dre reson dysplegyans an cas rencas a syns cammow ewn gans dysplegyans dywysyans, ny gafons y stuth an erbys a'n jeves condycyans dafar rag delyfrans an werynoryon. Ytho, y whythrons y scyens socyal noweth, ha lahys socyal, a vyn formya an condycyons ma.
Yn le a wryans socyal, res yw dhedha aga gwryans devysyk aga honen, hag yn le a gondycyons ystorek frankneth yma delyfrans a re gorwyw, hag yn le a gowethyans rencas an werynoryon ow tevy tam ha tam, yma cowethyans a socyety creftus aga honen. Ystory an bys y’n termyn a dhue, yn aga dewlagas, a wra omdhegelmy yn plontyans ha'n collenwans hewul a'ga thowl socyal.
War yn tefry yns-y, rag les an werynoryon dres puptra y'n formyans aga thowlow, dre reson an werynoryon yw an moyha hyr y berthyans. An werynoryon a vew yn unyk dheworth an safla ma ragthans.
Stuth heb bos dysplegys an stryf rencas ha’ga heryneth aga honen a wra dhe Socyalydhyon an par na ombredery aga bos ughella ages pub cas rencas. Y a vyn gwellhe an condycyon a pub esel socyety, ynwedh an re na nep a’s teves an moyha fortyn. Ytho, ymons y prest ow kelwel orth pub esel socyety heb dyffrans, gans preferryans dhe’n rencas rewlyans. Saw res yw dhe’n dus yn unsel convedhes aga system, hag y a wra gweles towl an gwella, a socyety an gwella!
26 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER Ytho, y a scon pub gwryans polytycal, ha dres puptra pub gwryans wheldroek; y a vyn drehedhes y gosten gans maynys a gres, hag assaya, gans prevyansow byan, heb mar anfusyk, ha gans gallus a ensompel, dhe barusy an fordh rag an Awayl noweth socyal.
Yma’n pycturs desmygys ma socyety alenna rag ow sevel ha’n werynoryon heb bos dysplegyes muer, ha nyns ues marnas gwel desmygys dhedha a’ga thyller aga honen, a wra omhevelly dh’aga hensa whans yeunus rag dasdrehevyans kemyn socyety./
Mes an dyllansow-ma Socyalyeth ha Kemynoryansek a wra sensy element crytycal ynwedh. Y a wra omsettya war bub penrewl a socyety yn few. Ytho, y’s teves dafar muer y brys rag clerheans dhe'n rencas oberor. Y argyansow dyblans rag an socyety a dhue, yn ensompel, defendyans an contradyans ynter tre ha pow, ha defendyans an teylu, ha defendyans profyttys pryva, ha defendyans an system a wober, ha’n avysyans a gessenyans socyalydhek, ha chanjyans an stat bys yn sempel menestrans a ascoryans – an argyansow oll ma a wra dysquedhes yn unyk an mos mes a wel an cas rencas, a dhallathas dhe dhysplegya yn termyn na, hag a gonvedhas yn dyllansow ma an kensa formys dyscler ha heb bos styrys yn unyk. An argyansow ma, ytho, a’s teves styr Utopian yn unyk.
An styr a Socyalyeth Crytycal-Utopian ha Kemynouryeth a wra sevel yn kevran gorthtro dhe dhysplegyans ystorek. Orth an keth myns del wra an stryf rencas dhysplegya hag a gemer form dyblans, an saf adenewan desmygys ma dheworth an kesstryf, ha'n omsettyans desmygys-ma warnodho, a wra kelly pub talvesygeth hewul, ha pub justyfyans skyansek. Ytho, kynth esa fundyoryon an systems ma yn lyes fordh wheldroek, aga dyskyblon re wrug formya, yn pub cas sectys pur mentenus. Y a wra synsy gwelow coth a'n Mesters, ow settya orth dysplegyans ystorek avonsus an werynoryon. Y a assay, ytho, ha pella, heb let, dhe ladha sewyans an stryf rencas, ha dhe dhysencressya an cas rencas. Y a wra hunrosa whath dhe dhrehedhes gans prevyans aga Utopias socyal, dhe fundya “phalansteres” enyshys, ha dhe fundya “Home Colonies”, ha dhe dhrehevel “Icaria Byan” – dyllansow duodecimo an Jerusalem Noweth – ha dhe effethya pub castel y’n ayr, res yu dhedha gelwel war dhengerensa an golon vurjesek, ha’n pors burjesek. Tam ha tam y a wra dhyeskynna yn rumen an socyalyeth mentenus a screfsyn-ny adro avan, ow tyffra dheworta saw gans moyha pedantry systemek yn unyk, der aga cryjyans fanatek hag ufer y’n ober marthys aga scyens socyal.
Ytho, y a wra omsettya yn harow warbyn pub gwryans polytycal a’n oberor, a yl dos, herwyth y, yn unyk dheworth angryjyans dall a’n Awayl noweth.
Yn Pow Saws an Owenites a wra omsettya warbyn an Chartists, hag yn Pow Frynk yth esa an Fourieristes warbyn an Reformistes.
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 27 IV Saf an Gemynwer Orth Enebyans Partys a Lyes Ehen
Ran 2 a dheryvas saf an Gemynwer orth an Partys Rencas Lafur yn few, kepar hag an Chartists yn Pow Saws ha’n Dhasformyoryon Amethek yn America.
An Gemynwer a omlath rak drehedhyans dydro towlow dhe les an rencas lafur, mes yn muvyans an present, cannaseth yns y an muvyans alemma rag. Yn Pow Frynk an Gemynwer yw ogas dhe’n Democratyon Socyal, warbyn an vurjesyeth mentenus ha radycal, heb dascor, bytegens, an gwyryow dhe vrusy lavarennow ha husow a dhallathas yn tradycyons an Wheldro muer.
Yn Pow Swyts y a scodh an Radycalys, heb ankevy yma an Party ma ow consystya a elementys escarus; un ran yw Socyalydhyon Democratek, y’n styr a’n sort Pow Frynk, hag un ran yw burjesyeth radycal.
Yn Poloyn, y a scodh Gemynwer an Party a wra gul Wheldro Amethek ragambos rag rythsys kenethlek. An Party-ma a wrug gelwel yn few an rebellyans dhe Cracow yn 1846.
Yn Almayn an Party Kemynoryans a omlath dhe brow an vurjesyeth, pesquyth may whra ef taclow wheldroek, warbyn an Myternsys Ollgallosek ha’n perhenogyon fewdal ha’n man-vurjesogyon.
Saw ny hedh nefra, rag un pols, gorra yn brys an rencas lafur an tybyans an moyha cler avel possybyl, adro dhe’n cas uthek ynter an vurjesogyon ha’n werynoryon, may halla usya an oberoryon Almaynek desempys an socyal ha'n polytycal condycyons, a bresent ha res yw dhe’n vurjesogyon comendya gans aga gallus, avel arvow warbyn an vurjesogyon dre reson, wosa codh an rencas mentenus yn Almayn, a wra dos ha desempys an stryf warbyn an vurjesogyon aga honen.
An Gemynwer a syns Almayn avel aga poynt a vry, dre reson yma an pow na war dhallethfos wheldro vurjesek, dre reson an janj radycal ma a yl kemeres y le yndan condycyons moy avonsys a wharheans Ewropek, ha gans gwerynoryon dhe voy dysplegys ages an re na yn Pow Saws y’n seytegves cansvledhen, ha’n re na yn Pow Frynk y’n etegves cansvledhen, ha dre reson an wheldro vurjesek yn Almayn a vyth rag-gwary desempys dhe’n wheldro werynoryon.
War ver lavarow, an Gemynoryon a scodh pub muvyans wheldroek yn pub plas, warbyn an rewl socyal ha polytycal yn few.
28 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER Y'n muvyansow ma oll y avons yn rag an pen-gwestyon yn / pub anedha, an questyon perheneth, y’n pana vaner pynag yw dysplegys, moy po le, avel questyon kensa an muvyans.
An Gemynwer a omlath gordheweth rag kesunyans ha convedhes an partys democratek yn pub pow oll.
An Gemynwer a scon cudhans aga saflaow ha towlow. Y avow yn egerys, aga thowlow a yl bos drehedhys yn unyk gans an confundyans gans nerth a pub condycyon socyal yn few. Bedhens an rencas rewlyans ow crenna orth wheldro Gemynoryansek. An werynoryon ny’s teves travyth dhe gelly saw y jaynys. Y a’s teves an norvys dhe waynya.
GWERYNORYON A BUP POW OLL, OMJUNNYEUGH-WHY!
DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER | 29 Gerva Vocabulary
ascor product ascoryans production burjesek bourgeois, a. burjesogyon guild masters burjesyeth, f.n. bourgeoisie, n. colonysyans colonisation cragh-denjentyl upstrart cüdhyeth, f.n. seclusion, (as a concept) damcanyeth, f.n. theory damgeal intuition dasweythüs reactionary degensewek impending democratyeth democracy escarüs antagonistic eskynnüs progressive gwedhyl remainder gwerynoryon proletariat, n. gwlasvaow colonies gwryans ascor manufacture gweyth ascor manufacturing/industry hierarheth, f.n. hierarchy kemeneth community kemynoryans/ek communist, a. Kemynouryeth Communism Kemynwer Communists kescowethyans social relations leskel, pl. -llow fluctuation leskella, v. fluctuate man-vurjesak, pl. ogyon petty bourgeois Mentenours Reactionists mentenüs reactionary nacyonalytas nationalities lowsyans dissolution parcow fields of thought socyalydhek socialist/ic, a. pollansek speculative rümen category trombona, v. to trumpet trueskennek transcendental wharheans civilisation
30 | DERYVADOW PARTY AN GEMYNWER Books from manifestopress manifestopress.org.uk
Proud Journey The Empire and Global education Building an economy Ukraine ‘reform’ for the people A Spanish Civil War the Ukraine crisis Building resistance An alternative economic memoir in its context and solidarity and political strategy by Bob Cooney by Andrew Murray Edited by Gawain Little Edited by Jonathan White
Based on the policy Bob Cooney (1907- This book draws the Global education ‘reform’ agenda of Britain's trade 1984) was a prominent lessons needed for the explores the neoliberal union and labour antifascist and communist anti-war movement as assault on education and movement this book in Aberdeen who joined great power conflict the response of teacher analyses what is wrong the International Brigades returns to Europe and trade unions. It brings with the British economy in the Spanish Civil War threatens a new cold war together contributions by and proposes radical new of 1936-39. Published for or worse. leading educationalists solutions that would the first time, Proud From his decade long from all over the world underpin a new Journey is his memoir of vantage point in the at the international government. those turbulent times. leadership of the anti-war conference organised by Contributions from: Published in collaboration movement Andrew the NUT and the Mark Baimbridge; Brian with Marx Memorial Murray explores the Teacher Solidarity Burkitt; Mary Davis; John Library & Workers’ essential links between Research Collective in Foster; Marjorie Mayo; School with support the crises of 2014. Jonathan Michie; Seumas from the International contemporary capitalism Published with the NUT Milne; Andrew Murray; Brigade Memorial Trust and war. No political with a foreword by NUT Roger Seifert; Prem Sikka; and Unite the Union. question is more General Secretary Jonathan White and Philip important in Christine Blower. Whyman contemporary Britain.
£5 (+£2 p&p) £11.95 (+£1.50 p&p) £7.99 (+£2 p&p) £6.95 (+£1 p&p) 124 pages, Illustrated 138 pages Illustrated 126 pages, ISBN 978-1-907464-08-9 ISBN 978-1-907464-14-0 ISBN 978-1907464133 ISBN 978-1-907464-12-6