PLATFORM

heid tot het leggen van relaties tussen de diver­ se meetlocaties en andere overstorten, het zo volledig mogelijk bemeten van kleine bema­ lingsgebieden, niet meten bij (nood)overstor- ten die gaan verdwijnen en natuurlijk de prak­ tische mogelijkheden tot plaatsing / (aansluitmogelijkheden/beschikbare ruimte).

Met deze opstelling en geplaatste appara­ Resultatenoverstortbeheers - tuur is in dedaaropvolgend ejare n gemeten. Hetjaa r 2000i s als inregeljaar te bestempelen, waarbij de nadruk ligt op het inregelen van systeemin apparatuur en het verifiëren van de meetdata. Door middel van telemetrie wordt de appara­ tuur dagelijks uitgelezen, zodat eventuele sto­

FtORis BOOGAARD, DWR/TAUW ringen snel worden opgemerkt en verholpen.

EGBERT BAARS, DWR De ruwe overstortingsdata zijn geveri­ fieerd aan omgevingsfactoren en omstandig­ Degemeente Amsterdam isreeds tientallen jaren bezig om inzicht te krijgen in hetfunctioneren van heden en diverse beschikbare data. Controle­ haar rioolstelsel. De laatste jaren islie t meten meen stroomversnelling gekomen en wordtstructurée ! berekeningen zijn uitgevoerd waarbij gebruik vormgegeven aan het monitoren van herstelsel . Met het meten ontstaat inzicht m hetfunctioneren gemaakt is van een historische neerslagreeks van het rioolstelsel. Aan dehan d van de resultaten kunnen modellen en berekeningen worden en de kenmerken van het stelsel (aangesloten getoetst. verhard oppervlak, berging in stelsel enPOC) . Verificatie van overstortingsdata vindt plaats InAmsterda m ligt een rioolstelsel met een riool-e n eindgemalen gerekend. Bij monito­ door deze data te vergelijken met de neerslag- lengte van 3400k m (inclusief pers- en druk- ring zijn tevens gegevens van het rioolstelsel data: een overstorting uit het gemengde riool­ riool cd.). Het ingezamelde afvalwater van de gewenst (waterstanden en debieten) en gerela­ stelsel dient het gevolg te zijn van (hevige) gemengde-, vuilwater- en verbeterd geschei­ teerde gegevens als oppervlaktewaterstanden neerslag. Ook worden werkzaamheden aan het den stelsels wordt via 250gemale n naar de en de kwaliteit van de waterstromen (overstor- stelsel en storingen van apperatuur geregis­ afvalwaterzuiveringsinrichting getranspor­ tende rioolwater). treerd. Van elke overstortingsgebeurtenis teerd. Het water uit de regenwaterstelsels wordt de datum, begin- en eindtijd en maxi­ wordt viacirc a 4000regenwateruitlate n naar Om de prestaties van het Amsterdamse male overstortstraal geregistreerd. Hieruit het oppervlaktewater afgevoerd. Circa 30pro ­ gemengde rioolstelsel in kaart te brengen wordt de lozingsduur berekend en het over- cent van de stad isgemeng d gerioleerd: het worden deoverstorte n gemeten. Hiervoor is stortvolume ingeschat. De overstortvolumes centrum en een deel van Amsterdam-noord. sinds 1599 apparatuur geïnstalleerd waarmee zijn buiten beschouwing gelaten aangezien de Het gemengde stelsel heeft een lengte van 547 het kwantitatief (en op beperkte schaal kwali­ Q^hrelatie s van de overstorten (nog) niet zijn km en telt 400overstorten . Om het functione­ tatief) functioneren van circaee n vijfde deel gekalibreerd. Voord edefiniti e van een over­ ren van een rioolstelsel in kaart te brengen zijn van het gemengde rioolstelsel wordt beoor­ stortingsgebeurtenis wordt uitgegaan van een gegevens over de 'input' en 'output' van het deeld. maximale duur van 24uu r van de overstor- stelsel nodig. De'input ' kan bestaan uit droog- tingspauze. De resultaten van de kwaliteitsme­ weerafvoer (huishoudelijk en industrieel afval­ De apparatuur isgeplaats t op diverse loca­ tingen zijn niet bruikbaar. Bij het uitlezen van water),drainagewater , lekwater (grondwater) ties inAmsterda m aan de hand van de volgen­ de troebelheidsmeters zijn veel storingen en neerslag.Onde r de 'output' van het stelsel de selectiecriteria: spreiding over de gemengd opgetreden, deze worden vermoedelijk veroor­ worden deextern e overstorten alsmede de gerioleerde bemalingsgebieden, de mogelijk­ zaakt door aangroei van algen op de sensoren.

Resultaten A/b. Nccrslaghocvedhcden 111 Amsterdam-zuid in200 1 Neerslacj InAmsterdam-zui d is in 2001 een neer­ Neerslag Amsterdam-Zuid 2001 • maandtotaal slagtotaal van90 5m m gemeten (zie afbeel­ 200 ding 1).He tjaa r mag weliswaar vanuit histo­ 175 risch oogpunt nat genoemd worden, als een 150 vergelijking gemaakt wordt met de neerslag E van de laatstejare n zit 2001 qua neerslag op E, 125 O) 100 een gemiddeldjaar . In de periode 1971-2000 ligt ra 75 het landelijk gemiddelde iets boven de80 0 mm, met in de regioAmsterda m een gemid­ 50 •••^^ delde van 850m m (bron:KNMI) .D e maanden 25 augustus en september kenmerken zich door 0 korte zomerbuien met hoge neerslagintensi­ 'ê E teit met maandtotalen van respectievelijk 118 maand ra S en 186 mm.

40 H20 - 18-J002 PLATFORM

overstortingen zien, maar degegeven s zijn Spreiding bemeten overstorten Amsterdam hier gebaseerd op slechts twee meetlocaties. Een kwart van allegemete n overstorten ligt in Oost-Watergraa f sm eer Amsterdam-noord, waar circa eenderde van de 7% D aanwezige overstorten worden bemeten (zie a Driemond afbeelding 2a).I nAmsterdam-noor d liggen de D Noord bcmahngsgebieden 227e n 420,waa r relatiefd e meeste overstortingen zijn gemeten. O Oost- 3% • Oud-w est Genereren van aandachtsgebieden Bi nnensta d a ZuiderAmstel Op basis van het voorgaande is het moge­ 32% u Westerpark lijk gebieden aan te wijzen waar vanuit deze a Zeeburg optiek de aandacht opgevestig d mag worden. 3% Hiervoor worden 21bemalingsgebiede n geca­ m Oud-Zuid [ Oud-Zui d tegoriseerd op het gemiddeld aantal overstor­ 12% tingen per bemeten overstort. Welke indeling hierbij inAmsterda m is aangehouden, is te .za: Spreiding bemetenoverstorte nAmsterdam . zien in tabel 2. Deachterliggend e gedachte van deze indi­ a gem. aantal overstortingen per meetlocatie catieve beoordeling isda t enkele overstorten Gemeten overstortingen per stadsdeel • aantal meetlocaties perjaa r onvermijdelijk en acceptabel zijn. Een • aantal gemeten overstortingen absoluut gemengd stelsel is theoretisch en uit kostenoverweging niet mogelijk. Voorda t de CUWVOzij n intrede deed, werd uitgegaan van zeven overstortingen perjaa r waaruit de buis- diameter en de POCwer d berekend. Met de invoering van de basisinspanning (waarbij het gemengde stelsel dient te worden uirgerust met een berging van 7mm , een POCva n 0.7 mm/h en 2m m aanvullende berging voor een i£fl randvoorziening) zal het aantal geaccepteerde overstorten rond de vijf perjaa r liggen. In deze optiek wordt minder dan vijf overstortingen acceptabel geacht, minder overstortingen dan stadsdeel acht perjaa r was acceptabel maar moet verbe­ Afo. zb: Gemetenoverstortinge npe r stadsdeel. terd worden en een hoger aantal overstortin­ gen krijgt een hoge prioriteit. Bij de werk­ Tabel 1. Geplaatste apparatuur overstortingen op één locatie bedraagt 13 zaamheden met betrekking tot de (Amsterdam-noord). basisinspanning en afkoppelstudies worden apparatuur 1999 2000 2001 bij voorkeur gebieden met een hoge prioriteit overstortmeters 73 Spreiding ovmtortiitgen als eerste aangepakt. Deze indeling is grafisch meters in de grachten 25 Bij een vergelijking van het aantal geme­ weergegeven in afbeelding 3. troebelheidmeters 7 ten overstortingen per stadsdeel blijken de neerslagmeters 2 3 i meeste overstortingen in Amsterdam-noord, Evaluatie en voortgang waterstandmeters (stelsel) 4 Oud-Zuid en de binnenstad gemeten te zijn Bij het verwerken van de data is verificatie flowmeters (in persleiding (respectievelijk 65, 22e n 16overstortingen , zie met de stclselkcnmerken, berekeningen en van rioolgemaal) 2 afbeelding 2b).I n dezegebiede n wordt vanwe­ neerslaggegevens van essentieel belang. Het is ge degebiedsgroott e intensiefgemeten , waar­ de combinatie van meten en rekenmodellen door dit gemiddelde betrouwbaarder is. die inzicht geeft in het functioneren. Een inre- Overstortiiujeii Gemiddeld gezien is het aantal overstortingen gclpcriode van enkele maanden tot eenjaar is In totaal zijn 73overstortlocatie s in het in de binnenstad laage n in Amsterdam-noord geen overbodige luxe,aangezie n men in de onderzoek meegenomen, waarbij 156overstor ­ relatiefhoog .D eRivierenbuur t laat ook veel praktijk geconfronteerd wordt met onvoorzie- tingen zijn gemeten. Dit komt neer op gemid­ deld 2.14overstortinge n per overstort perjaar . Meerdere meerjaren (droge en natte) zijn nodig Tabel 2 om een goede overstortingsfrequentie te bepa­ len. categorie aantal beoordeling acties aantal Het aantal overstortingen mag gebiedsge- overstortenis : bemalingsgebieden middeld laaggenoem d worden, maar hierbij 1 kleiner ofgelij k aanvie r acceptabel lage prioriteit 17 worden slecht functionerende gebieden uitge- 2 groter dan vier en meer dan beoogd tweede prioriteit 2 middeld door goed functionerende gebieden. kleinerda n acht Bij 30oversrorte n zijn in 2001 geen overstortin­ 3 groter ofgelij k aan acht te hoog hoge prioriteit 2 gen gemeten. Het maximaal gemeten aantal

H20 f 182001 41 PLATFORM

waterstanden in het ontvangende opper­ vlaktewater (verandering ervan tijdens neerslag, eventuele instroom door bijvoor­ beeld langsvarende schepen), waterkwaliteitsmetingen (troebelheid-, zuurstof- en EC-meters, alsmede steek- monsters), ncerslagmetingen op meerdere locaties, nauwkeurigere controle met berekeningen (rekenen met historische Amsterdamse neerslagreeks, categorisering verharde oppervlakken), logboek van storingen aan gemalen en apparatuur en een klachtenregistratiesys­ teem, kalibreren Qji-krommes van overstorten (kostbaar), waterstanden en debieten in het riool­ stelsel, debietmeters m het rioolstelsel Amsterdam, rprioriteit . en interne en externe overstortmeters bij bergbezinkbassins.; ne tegenslagen (van aangevreten kabels door bekend dan deze eerste beschouwing weer­ ratten tot in degrach t gereden meetkasten). geeft. In de nabije toekomst worden meer rela­ Voormee r informatie: Deze eerste dataset beschouwt eenjaar; meer­ ties gelegd met beschikbare of beschikbaar FionsBoogaar d(030 )z&z 4 85 0 of derejaren zijn nodig om eenduidige conclu­ komende data,zoals : EgbertBaar s(020 )46 0Z} 11. sies over het functioneren van het stelsel te metingen aan gemalen (uitschakel-, trekken. inschakelpcilen, pompkarakterestieken, Van het rioolstelsel inAmsterda m is meer draaitijden en uren, debieten),

advertentie Had je maar... alles van bodem, grondwater tot bron in één hand'.

Wij, despecialiste nva nHait|em a nemengraa ge ndeskundi g de totale zorgvoo r bodem watervoorziening en waterwininstallatie vanu o pons .e nhoude ndez evoo r ui nd e hand

Grondboorbednjf Hait|emaB V isgespecialiseer di n • diepeboringe n • onderhoud grondboorbedrijf • waterwinputten • bodemonderzoek kiiura kiwa haitjema b.v. • energieopslag • bronbemaling E a B £i: % 1 1 Erkend vaart, tel Ooffl-B^œ tax 0523-6 595C e-nailmto@hait|em a nl

TURBO HV-Turb o introduceert nieuw ontwerp van de kleinste turbocompressor, type KA2, NEDERLAND BV met keramische lagering welke aan de volgende specificaties voldoet:

• Aanzuigvolume tot 4500 Nm3/h • Drukverschil maximaal 850 mBar over het gehele werkgebied. • Vermogen tot 110 kW. • Regelbaar van 45 tot 100 % • Zeer hoog constant rendement door toepassen van prerotatie. • Onderhoudsarm. • Gunstig prijsniveau. • Mogelijkheid om te regelen met een frequentieomvormer.

HV-TurboNederlan dB V- Chromiumwe g12 1- 381 2N M Amersfoort Tel.:033-469035 5 -Fa x033-469123 6- Email :[email protected] l -Interne t : www.hv-turbo.nl

42 H20