ՀՀ ԼՈՌՈՒ ՄԱՐԶ RA LORI MARZ Մարզկենտրոնը` Marz Centre Ք
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ՀՀ ԼՈՌՈՒ ՄԱՐԶ RA LORI MARZ Մարզկենտրոնը` Marz centre ք. Վանաձոր Vanadzor town Տարածաշրջանները` Territoires Սպիտակ, Spitak, Ստեփանավան, Stepanavan, Տաշիր, Tashir, Թումանյան, Tumanyan, Գուգարք Gugark Քաղաքները` Towns Վանաձոր, Vanadzor, Սպիտակ, Spitak, Ստեփանավան, Stepanavan, ք.Վանաձոր s.Vanadzor Ալավերդի, Alaverdi, Տաշիր, Tashir, Ախթալա, Akhtala, Թումանյան, Tumanyan, Շամլուղ Shamlugh Տարածքը 3789 քառ. կմ Territory sq. km ՀՀ տարածքում մարզի տարածքի տեսակարար կշիռը 12.7 % Territory share of the marz in the territory of RA Քաղաքային համայնքներ 8 Urban communities Գյուղական համայնքներ 105 Rural communities Քաղաքներ 8 Towns Գյուղեր 122 Villages Բնակչության թվաքանակը 2011թ. հունվարի 1-ի դրությամբ 282.1 հազ. մարդ Population number as of January 1, 2011 ths. persons այդ թվում` including: քաղաքային 165.4 հազ. մարդ urban ths. persons գյուղական 116.7 հազ. մարդ rural ths. persons ՀՀ բնակչության ընդհանուր թվաքանակում մարզի բնակչության թվաքանակի տեսակարար կշիռը, 2010թ. 8.6 % Share of marz population size in RA population size, 2010 Քաղաքային բնակչության թվաքանակի տեսակարար կշիռը 58.6 % Share of urban population size Գյուղատնտեսական նշանակության հողեր 251198 հա Agricultural land ha այդ թվում` վարելահողեր 42120 հա including: arable land ha 262 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2011 MARZES OF THE REPUBLIC OF ARMENIA AND YEREVAN CITY IN FIGURES, 2011 Մարզում ծովի մակերևույթից բարձրագույն կետը Tezh mountain (3101 m high) is the highest peak above Թեժ լեռան գագաթն է (3101մ), ամենացածրը` Դեբեդ sea level in the marz and lower reaches of Debed river is the գետի ստորին հոսանքի շրջանը (մոտ 390 մ): lowest (about 390 m). Մարզի տնտեսության առաջատար ճյուղերը The leading branches of economy of the marz are գյուղատնտեսությունն ու արդյունաբերությունն են: agriculture and industry. Գյուղատնտեսության ոլորտում առանձնանում են Production of grain, potato, vegetable and animal հացահատիկի, կարտոֆիլի, բանջարեղենի և husbandry product is developed in agriculture. անասնաբուծական մթերքի արտադրությունները: Մարզի արդյունաբերության հիմնական ուղղությու- Manufacturing industry is the main trend of industry of նը մշակող արդյունաբերությունն է, մասնավորապես` the marz, especially metallurgy industry and food մետաղագործական արդյունաբերություն և սննդա- production. մթերքի արտադրություն ճյուղերը : Մարզի տարածքի կենտրոնական մասով անցնում է RA general railway runs through the central part of the ՀՀ գլխավոր երկաթուղին: marz. Բեռնաուղևորափոխադրումները մարզում իրա- Freight and passenger transportations in the marz are կանացվում են ավտոմոբիլային տրանսպորտով և implemented by road transport and electric transports էլեկտրատրանսպորտով (ճոպանուղի): (cableway). 2010թ. մարզի տնտեսության հիմնական հատված- In 2010 the share of economy main branches of RA Lori ների տեսակարար կշիռները ՀՀ համապատասխան marz in total volume of correspondent branches of the ճյուղերի ընդհանուր ծավալում կազմել են. republic comprised ¾ արդյունաբերություն ` 7.3 %, ¾ industry 7.3 %, ¾ գյուղատնտեսություն` 6.6 %, ¾ agriculture 6.6 %, ¾ շինարարություն ` 3.5 %, ¾ construction 3.5 %, ¾ մանրածախ առևտուր` 2.0 %, ¾ retail trade 2.0 %, ¾ ծառայություններ` 1.8 %: ¾ services 1.8 %. Վանաձոր քաղաքը (2010թ. տարեվերջին`105.0 հազ. The marz centre is Vanadzor town (105.0 ths. բնակիչ) գտնվում է Փամբակ և Բազում լեռնաշղթաների inhabitants in end of year 2010). It is situated in the միջլեռնային գոգավորությունում, Տանձուտ և Փամբակ intermontane concavity of mountain chains of Pambak and գետերի միախառնման վայրում, ծովի մակերևույթից Bazum, in the confluence of Tandzut and Pambak rivers, at a 1350 մ բարձրության վրա: Հեռավորությունը Երևանից height of 1350 m. above sea level. The distance from ավտոխճուղով 115 կմ է, երկաթուղով` 224 կմ: Քաղաքի Yerevan is 115 km by roadway, and 224 km by railway. միջով հոսում են Տանձուտ և Վանաձոր գետերը: Tandzut and Pambak rivers flow along the town. Երբեմնի արդյունաբերական հզորություններով The town was formerly considered as a town rich in հարուստ ու միաժամանակ առողջարանային կենտրոն industrial powers and at the same time as a resort centre, համարվող քաղաքն այսօր փորձում է վերագտնել իր nowadays it is going to find its old name. նախկին տեսքը և վերականգնել իր նախկին համբավը: Որոշ ընդհատումներով գործում է քաղաքի քիմիա- Now by some interruptions function the chemical կան համալիրը: Քաղաքում գործում են բազմաթիվ complex of the town. Many small and medium industrial մանր ու միջին արտադրական այլ ձեռնարկություններ, fabrics function in the town as well, trade and service առավել քաղաքակիրթ ձև են ստանում առևտուրն ու rendering get more civilized forms, housing and industrial ծառայությունների մատուցումը, տարբեր ֆինանասա- construction works are implemented at the expence of վորման աղբյուրների հաշվին կատարվում են բնակա- different sources of financing. րանային և արդյունաբերական շինարարության աշխատանքներ: Սպիտակ քաղաքը (2010թ. տարեվերջին` 15.3 հազ. Spitak town ( 15.3 ths. inhabitants in the end of the year բնակիչ, հեռավորությունը Երևանից 95 կմ է) գտնվում է 2010, the distance from Yerevan is 95 km) is situated on the Փամբակ գետի ափին, Երևանից 95 կմ, իսկ մարզ- bank of Pambak river, in a distance of 95 km from Yerevan, կենտրոնից 20 կմ հեռավորության վրա: Զբաղեցնում է and 20 km from marz centre. It occupies the territory of 1400 հա տարածք: Քաղաքով են անցնում Երևան– 1400 ha. Yerevan-Georgia road and railway of Թբիլիսի միջպետական նշանակության ճանապարհն ու intergovernmental importance run through the territory of երկաթուղին: the town. Սպիտակ քաղաքը մինչև 1988թ. արդյունաբերական Spitak town had been one of the industrial centres of the կենտրոններից էր: Քաղաքում գործում էին հանրապե- republic until 1988. The only sugar refinery and lift տության միակ շաքարի գործարանն ու վերելակա- construction factory were situated in Spitak. Nowadays some շինական գործարանը:Ներկայումս քաղաքում գործում small and medium industrial fabrics function in the town; են փոքր ու միջին արտադրական որոշ ձեռնարկու- the main part of population works in agricultural sphere. թյուններ, բնակչության հիմնական մասն զբաղվա- ծությունն է գտնում գյուղատնտեսության ոլորտում: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2011 263 MARZES OF THE REPUBLIC OF ARMENIA AND YEREVAN CITY IN FIGURES, 2011 Ստեփանավան քաղաքը (2010թ. տարեվերջին` 15.8 Stepanavan town (15.8 ths. inhabitants in the end of the հազ. բնակիչ) զբաղեցնում է 1666 հա տարածք, գտնվում year 2010) occupies the territory of 1666 ha and situated at a է ծովի մակերևույթից 1375 մ. բարձրության վրա: height of 1375 m above sea level. Yerevan-Georgia road of Քաղաքով է անցնում Երևան-Թբիլիսի միջպետական intergovernmental importance runs through the territory of նշանակության ճանապարհը: Ստեփանավանը the town. The distance from Yerevan is 139 km, from գտնվում է Երևանից 139 կմ, Վանաձորից` 24 կմ Vanadzor - 24 km. հեռավորության վրա: Քաղաքում գործել են արտադրական մանր ու միջին Some small and medium factories worked in the town, մի քանի ձեռնարկություններ, որոնք զբաղվել են սննդի, which were occupied in food, furniture and electrical կահույքի և էլեկտրասարքերի արտադրությամբ: equipment manufacture. Տաշիր քաղաքը (2010թ. տարեվերջին` 8.7 հազ. The present day Tashir town (8.7 ths. inhabitants in the բնակիչ) հիմնադրվել է 1834թ., որպես ռուսական end of the year 2010) was founded in 1834, as a Russian exile աքսորավայր և կոչվել է Վորոնցովկա, հիմնականում and was named Vorontsovka, where Russians mainly lived. ապրել են ռուսներ: 1991 թ. վերանվանվել է Տաշիր: It was renamed Tashir in 1991. Yerevan-Tbilisi road of Քաղաքով է անցնում Երևան-Թբիլիսի միջպետական intergovernmental importance runs through the territory of նշանակության ավտոճանապարհը: Տաշիր քաղաքը the town. The distance from Yerevan is 162 km, from գտնվում է Երևանից 162, Վանաձոր քաղաքից` 42 կմ Vanadzor - 42 km. հեռավորության վրա: Քաղաքում գործել են կաթի վերամշակմամբ Some organizations functioned in the town, that were զբաղվող մի քանի կազմակերպություններ, որոնց occupied in milk processing, the wholemilk dairy products արտադրած կաթնամթերքը (պանիր,կարագ) լայն of which were consumed not only in the republic, but also in սպառում ունի ոչ միայն հանրապետությունում, այլև abroad. հանրապետությունից դուրս: Ալավերդի քաղաքը (2010թ. տարեվերջին` 15.8 Alaverdi town (15.8 ths. inhabitants in the end of the հազ. բնակիչ) գտնվում է Դեբեդ գետի ափին (Երևանից year 2010) is situated on the bank of Debed river (at a 162 կմ, Վանաձորից` 47 կմ հեռավորության վրա): distance of 162 km from Yerevan and 47 km from Քաղաքը ձևավորվել է պղնձաձուլական գործարանի Vanadzor). The town was formed after the construction of կառուցումից հետո: Վերագործարկված պղնձաձու- the copper-melting factory. The copper-melting factory has լական արտադրությունը գործում է նաև այսօր, որի functioned today as well, the output of which comprised արտադրանքը կազմել է ՀՀ Լոռու մարզի տնտեսական prevailing part of Lori marz indicator. ցուցանիշների ծանրակշիռ մասը: Ախթալա քաղաքը (2010թ. տարեվերջին` 2.4 հազ. Akhtala town (2.4 ths. inhabitants in the end of the year բնակիչ) գտնվում է Դեբեդի ձախ ափին (Երևանից 186 2010) is situated on the left bank of Debed river (at a կմ հեռավորության վրա), լեռնային դարավանդի վրա: distance of 186 km from Yerevan), on the steep of the Քաղաքի արդյունաբերությունը մասնագիտացած է mountain. The main branch of industry is mine industry հանքագործական արդյունաբերությունում (արտադր- (manufacture of copper concentrate). վում է պղնձի խտանյութ): Թումանյան քաղաքը (2010թ. տարեվերջին` 1.7 հազ. Tumanyan town (1.7 ths. inhabitants in the end of the բնակիչ) գտնվում է Դեբեդի աջ ափին (Երևանից 148 կմ, year 2010) is situated on the right bank of Debed river (at a Վանաձորից` 42 կմ հեռավորության վրա): Հետպատե- distance of 148 km from Yerevan and 42 km from