02-15 VII blog 30/7/09 9:30 Page 1 02-15 VII blog 30/7/09 9:31 Page 2

Restauracja société ul. Ró˝ana 14, tel.: 022 540 13 33, e-mail: [email protected]

oferujemy urozmaicone menu z akcentami kuchni polskiej i Êródziemnomorskiej, organizujemy imprezy okolicznoÊciowe tj. bankiety, wesela, konferencje oraz spotkania biznesowe, proponujemy mile sp´dziç czas w otoczeniu zieleni naszego ogrodu

We offer a varied menu with some accents of Polish and Mediterranean cuisine, we organize occasional parties, that is banquets, wedding receptions, conferences and business meetings We recommend spending nice time in our green garden.

www.societe.pl 02-15 VII blog 30/7/09 9:31 Page 4

5

Âwiat jest tak wielki, a wakacje tak krótkie! Z jednej strony, Monika Wit- kowska wyciàga nas na lawendowà The world is large and summer holidays wysp´, czyli Hvar na Chorwacji, z dru- are so short! Here, Monika Witkowska giej strony, mamy poczucie, ˝e czas takes us to a lavender island, that is zmierzyç si´ z tajemnicà nuragów na Hvar in Croatia, but then we feel that it is Sardynii, o których opowiada Dorota time to face the mystery of the Nurags Olendzka, a Sebastian Durbacz nama- wia na spokojny i klimatyczny wyjazd in Sardinia, talked about by Dorota z dala od turystycznego mainstreamu Olendzka. And Sebastan Durbacz talk do Mahdii w Tunezji. Kiedy ju˝ plecak us into a peaceful and peculiar trip away prawie spakowany i bilet ju˝ prawie from the tourist main stream to Mahdia w kieszeni, pojawia si´ niczym nie- in Tunisia. When our bag is packed and opanowane pragnienie sesji zdj´cio- ticket almost in our pocket, we have a wej z glinoludami podczas Âwi´ta Ce- strong wish to have a photo session with ramiki w Boles∏awcu! Spróbowa∏oby Clay People during the Ceramics si´ równie˝ wybornego w´grzyna Festival in Bolesławiec! It would also be w czasie Karpackich Klimatów. Có˝, good to taste a delicious Hungarian czeka nas lato naprawd´ nie∏atwych wine – during the Carpathian Climates. wyborów... Well, this is going to be the summer of difficult choices...

Dorota Chojnowska redaktor naczelna 02-15 VII blog 30/7/09 9:31 Page 6

6 w zasi´gu r´ki at hand's reach 7

Monika Kaszuba Rowerem po Jurze Cycling across Jura Jura Krakowsko-Cz´stochowska to obowiàzkowy punkt na szla- Jura Krakowsko - Częstochowska is a must for every cyclist, ku ka˝dego szanujàcego si´ rowerzysty, zarówno zawodowca, whether you are a professional biker or an amateur bicycle jak i amatora. Jurajskie szlaki rowerowe gwarantujà naprawd´ enthusiast. The trails of Jura authenticly guarantee varied zró˝nicowane wra˝enia. Na najd∏u˝szym z nich - prawie 200-ki- impressions. On the longest trail - a nearly 200 km Eagle lometrowym Szlaku Orlich Gniazd najwytrwalsi bikerzy Nests Trail the most persistent bikers experience numerous prze˝yjà mnóstwo przygód. Na trasie oprócz zastrzyku adventures. Along the trail, apart from a dose of adrenaline, adrenaliny czekajà lokalne „smaczki”: malownicze ruiny you will find the local “attractions”: picturesque ruins and czy ska∏ki... rocks... ÂLÑSKIE - POSITIVE ENERGY fot.: archiwum ÂOT 02-15 VII blog 30/7/09 9:32 Page 8

8 w zasi´gu r´ki at hand's reach 9

Jezioro ˚ywieckie ˚ywieckie lake Pi´knie po∏o˝one w koronie gór, na granicy Kotliny ˚y- The lake is situated in a beautiful area between the Żywiec wieckiej i Beskidu Ma∏ego w Êlàskim, ma magnetycznà si- Valley and the Beskid Mały mountain range in Śląskie. ∏´ przyciàgania. Trudno uwierzyç, ˝e powsta∏o ledwie 50 Surprisingly, the lake was formed only 50 years ago, as if lat temu, jakby przypadkiem, dzi´ki budowie tamy na So- by accident, during the construction of a dam on Soła river. le. Jezioro to nie tylko ziemia obiecana dla wszelkiej maÊci The area is like a Promised Land for windsurfers, yachts- wodniaków, od windsurferów i ˝eglarzy poczàwszy, po men, and anglers, who can catch the perch and carp. w´dkarzy Êniàcych o dorodnych okoniach i karpiach. Na There is also an island on the lake, called “the birds’ wyspie, zwanej ptasià, gniazdujà rybitwy, czaple i czarne island”, which is a nesting place for terns, grey herons, bociany, a wprawny obserwator dostrze˝e or∏a bielika black storks, while a skilful birdwatcher may even spot a i myszo∏owa. white-tailed eagle or a buzzard. fot.: archiwum ÂOT 02-15 VII blog 30/7/09 9:32 Page 10

10 w zasi´gu r´ki at hand's reach 11

Ska∏ki Jury Rock climbing Jura, czyli Wy˝yna Krakowsko-Cz´stochowska, to prawdziwy raj dla The Polish Jura Chain is a true paradise for the amateurs of wielbicieli wspinaczki ska∏kowej. Takich grot skalnych , lasów, ruin rock climbing. You will not find such caves, forests, castle zamków, jaskini i ostaƒców (ska∏ki wapienne), nie znajdziesz nigdzie ruins, rocks and monadnocks anywhere else in Poland. This indziej w Polsce. To w∏aÊnie one przyciàgajà spaleologów i adeptów is what continues to attract speleologists and rock climbers. ska∏kowej wspinaczki. Najch´tniej odwiedzajà gmin´ Janów ze Z∏o- The most popular place is Złoty Potok in Janów commune, a tym Potokiem, przez który przebiega a˝ 11 szlaków turystycznych. village in Silesia, which offers eleven tourist trails. Local Ch´tnym do wspinaczki pomogà miejscowi profesjonalni instrukto- climbing and speleo clubs offer professional classes and the rzy i speleo-kluby, które zapewniajà te˝ niezb´dny sprz´t. necessary equipment.

Wi´cej informacji na temat turystyki aktywnej w województwie Êlaskim na stronie www.gosilesia.pl More information on active tourism in Âlaskie Voivodeship on www.gosilesia.pl fot.: archiwum ÂOT 02-15 VII blog 30/7/09 9:32 Page 12

12 z bloga / blog

ADRES REDAKCJI 02-548 Warszawa, ul Gra˝yny 15 lok. 112-114 tel./fax: +48 22 845 58 41 Agnieszka Rodowicz redakcja: tel.: +48 22 845 29 24 www.magazynswiat.pl [email protected] [email protected] W ZASI¢GU R¢KI / AT HAND'S REACH Via ferraty wspinaczka dla ka˝dego Âlàskie Pozytywna energia Via ferraty - everyone can climb ...... 76 HISTORIA JEDNEGO ZDJ¢CIA – SZANGHAJ REDAKTOR NACZELNA Âlàskie Positive energy ...... 6 DOROTA CHOJNOWSKA THE STORY OF ONE PHOTO - SHANGHAI Sardynia na pi´ç zmys∏ów [email protected] Z BLOGA / BLOG Prescribed beauty ...... 80 Historia jednego zdj´cia - Szanghaj WSPÓ¸PRACA The story of one photo - Shanghai ...... 12 WYPRAWA / EXPEDITION IWONA CHODOROWSKA Ryby po lubusku / Angling in Lubuskie . . . . .86 SEBASTIAN DURBACZ Jest siódma rano. Na ulicach Szanghaju mnóstwo star- SPACEREM PO... / WALKING AROUND WOJTEK HENSZEL szych ludzi. Niektórzy w pi˝amach, inni w specjalnych W powstaƒczej Warszawie WYDARZENIA / EVENTS MONIKA KASZUBA strojach. Wszyscy çwiczà. Na chodnikach, promena- Warsaw invincible ...... 16 Niech ˝yje ceramika! ANNA K¸OSSOWSKA Long live potters! ...... 92 EWA KONOPKA dach, ma∏ych skwerkach, w parkach. Robià sk∏ony, krà- AGNIESZKA ¸UCZAK Jedwab, sardynki i morscy piraci ˝enia ràk i g∏owy. Sk∏adajà r´ce jak do modlitwy i napi- fot.: A. Rodowicz DOROTA OLENDZKA Silk, sardines and sea pirates ...... 22 Muzyczna wyspa na Dunaju najà mi´Ênie klatki piersiowej. Potem kolej na wypady It's 7 am. In the streets of Shanghai plenty of older people. Some in Musical island on the Danube ...... 94 AGNIESZKA RODOWICZ MAREK RY¡SKI z jednà nogà ugi´tà, drugà wyprostowanà. Niektórzy their pajamas, others in special attires. The are all exercising. On the S∏oƒce na cenzurowanym / Sunblocking . . . .26 Podniebny spektakl / Aerial stunts ...... 98 MONIKA WITKOWSKA çwiczà samotnie, inni w du˝ych grupach. Szcz´Êliwcy sidewalks, promenades, small squares, in parks. The are doing bends, PAWE¸ WRO¡SKI Zaczarowana dzielnica / Enchanted Praga . . .28 majà ko∏o domu specjalne urzàdzenia do çwiczeƒ przy- rotating their arms and heads. They are putting palms together as if for Oblicza Chopina / Faces of Chopin ...... 100 PROMOCJA pominajàce ma∏pi gaj dla dzieci. Najbardziej elegancko a prayer and they are stretching chest muscles. Then they are thrust- Uzdrowiska moc / The power of health resort . .36 [email protected] Klimaty w Karpatach / Carpathian climates . .104 jest na promenadzie wzd∏u˝ rzeki Huangpu. Tu codzien- ing forward with one leg bent, the other straight. Some are exercising Uniejów - miasto wody i rycerzy REKLAMA nie zbierajà si´ zorganizowane grupy çwiczàce tai-chi. alone, others in big groups. Those who are lucky, have beside their Zataƒcz na Pradze / Dance in Praga ...... 106 Uniejów - the city of water and knights . . . . .40 MAREK RY¡SKI Kilkadziesiàt osób ubranych w identyczne stroje powta- houses special exercising devices which resemble monkey groves for [email protected] Praga walczy! / Warsaw uprising in Praga . .108 rza ruchy prowadzàcego. ¸agodnie rozciàgajàce çwicze- children. The most elegant of all is the promenade along the Huangpu Letnia przygoda w Êwi´tym lesie DANUTA FASTUDZIN nia zwane sà tu „odwijaniem jedwabnego kokonu”. river. Here, organized groups practicing tai-chi gather every day. A summer adventure in a "holy forest" ...... 42 [email protected] MIEJSCE / PLACE KATARZYNA MAJCHERCZYK Jedna grupa w strojach z fioletowego weluru çwiczy Several dozens of people clad in identical clothes repeat the move- Zdobàdê twierdz´ ...... 112 W królewskim mieÊcie / The royal city ...... 46 [email protected] z wachlarzami w r´kach. Konkurencyjna grupka daje ments after the instructor. These gentle, stretching exercises are MONIKA KASZUBA Historia na ˝ywo / History live ...... 116 popis powolnego taƒca z szablami. WÊród çwiczàcych called here "the unfolding of a silk cocoon". One group wearing violet Miasto na styku kultur / Where cultures meet . . .54 [email protected] przewa˝ajà starsze osoby. M∏odzi nie majà czasu. Ale velour clothes are exercising with fans in their hands. A competing Od tratew si´ zacz´∏o [email protected] 100 KILOMETRÓW PRZYGODY It started with the rafts ...... 118 nawet spieszàcy do pracy urz´dnicy, jak ten na zdj´ciu, group are showing a slow dance with sabres. Among those people 100 KILOMETERS OF ADVENTURES czasami przystajà, odstawiajà na bok teczk´ i poÊwi´ca- there are mostly older ones. The young have no time. But even offi- Pi´kno na recept´ / Prescribed beauty ...... 62 Pi´kno na miar´ Kleopatry T¸UMACZENIE I KOREKTA jà kilka minut na gimnastyk´: wyprost i g∏´boki sk∏on, cers who are in a hurry going to work, like the one in the picture, some- Beautiful as Cleopatra ...... 120 ANNA SIECI¡SKA wyprost i sk∏on, potem kilka ruchów przypominajàcych times stop, put their suitcases aside and devote a few minutes to exer- Biblioteka podró˝nika ...... 68 FILIP MAJKOWSKI sztuk´ walki i mo˝na iÊç dalej. Co rano kilkadziesiàt mi- cises: first stretching and then a low bend, again stretching and a Windsurfing dla poczàtkujàcych Lawendowa wyspa / Lavender island ...... 70 Windsurfing for the beginners ...... 124 KOREKTA POLSKA lionów Chiƒczyków çwiczy tai-chi chuan. åwiczenia bend, then some movements resembling martial arts and they can go BARBARA ZAPOLSKA podtrzymujà kondycj´ fizycznà i psychicznà, uczà kon- on. Every morning millions of Chinese practice tai chi chuan. Exercises W poszukiwaniu smaku przygody Tristan, Izolda i dinozaury In search of adventure ...... 74 DYREKTOR ARTYSTYCZNY trolowaç energi´ cia∏a, stymulujà prac´ organów we- keep up their physical and mental condition, teach how to control the Tristan, Iseult and dinosaurs ...... 126 PIOTR JANOWCZYK wn´trznych, krà˝enie, leczà reumatyzm. Podczas poran- energy of the body, stimulate inner organs, blood circulation and treat nych w´drówek spotka∏am te˝ wielkà grup´ podskaku- rheumatism. During my morning walks I also came across a big group NAK¸AD Niezamówionych materia∏ów redakcja nie zwraca, a w razie opublikowania zastrzega sobie prawo do ich skracania. Magazyn Âwiat© nie ponosi odpowiedzialnoÊci za treÊç og∏oszeƒ 10 OOO egzemplarzy jàcà i robiàcà obroty przy dêwi´kach chiƒskiego popu jumping and turning to the sound of Chinese pop music played from a i reklam i ma prawo odmówiç publikacji bez podania przyczyny. © Copyright by Magazyn Âwiat © Copyright by Magazyn Âwiat wydobywajàcego si´ z przenoÊnego magnetofonu i kil- portable cassette recorder and across some couples gliding along the Wszystkie materia∏y sà obj´te prawem autorskim. Przedruk materia∏ów materia∏ów jakiejkolwiek formie i w jakimkolwiek j´zyku bez wczeÊniejszej pisemnej zgody Wydawcy jest ka par sunàcych co rano po chodnikach w rytmie tanga. pavements every morning in a tango rhythm. zabronione. Wydawca zabrania bez umownej sprzeda˝y numerów bie˝àcych i archiwalnych miesi´cznika „Âwiat Podró˝e Kultura”. OK¸ADKA: Dzia∏anie wbrew powy˝szemu zakazowi skutkuje odpowiedzialnoÊcià prawnà. A. OLEJ/K. KOBUS – www.travelphoto.pl 02-15 VII blog 30/7/09 9:32 Page 14

14 In August

Tydzieƒ Âredniowieczny Il Palio Gotlandia zaprasza w podró˝ w prze- 90-sekundowy wyÊcig konny co ro- sz∏oÊç. Odleg∏oÊç – 600 lat.. OczywiÊcie ku Êciàga na Piazza del Campo ty- stroje z epoki obowiàzkowe! siàce widzów z ca∏ego Êwiata!

Medieval Weekend Il Palio Gotland invites you to a travel in time. Each year this 90-secund horse ra- Distance – 600 years. Epoch attire de ce attracts thousands of tourists rigueur.. from all parts of the globe to Piazza www.medeltidsveckan.se 2 16 del Campo!

Muzyka zakl´ta w drewnie Coke Live Music Festival W drewnianym koÊció∏ku w Lipnicy Mu- Na imprezie w Krakowie wystàpia rowanej zabrzmi kolejny koncert z tego m.in. Lupe Fiasco, 50 Cent, The cyklu. Tym razem zagra Nigel Kennedy. Streets, The Killers, Shaggy i Gentleman.

Music enchanted in wood Coke Live Music Festival Nigel Kennedy will be this year’s per- Among the performers coming to former at the concert cycle held in Krakow are: Lupe Fiasco, 50 Cent, a wooden church in Murowana Lipnica. The Streets, The Killers, Shaggy, www.drewniana.malopolska.pl Gentleman. 6 20 www.livefestival.pl 63 godziny – 63 dni chwa∏y Praski Przeglàd Teatralny W ró˝nych miejscach Warszawy przez Hajdpark '09 63 godziny non stop b´dziemy uczest- Mi∏oÊnicy teatru alternatywnego – niczyç w rekonstrukcjach walk i co- obecnoÊç obowiazkowa! Festiwal dziennego ˝ycia powstaƒczej Warszawy. odb´dzie si´ w teatrze Wytwórnia. rch. ENIT / De Agostini, arch. UM Tarnów, Alterart rch. ENIT / De Agostini, arch. UM Tarnów, 63 Hours - 63 Days of glory Hajdpark'09 Non stop 63-hour Warsaw uprising Fans of alternative theatre – atten- battle reenactment in different parts of dance required! The festival is the city. held in Wytwórnia Theatre. www.radoslaw1944.pl 7 25 www.teatrwytwornia.pl Audioriver Tomatina Jeden z 10 najlepszych koncertów Przed nami najwi´ksza zbiorowa ak- Êwiata! Zagrajà Êwiatowe gwiazdy roc- cja robienia ketchupu, czyli bitwa ka, popu i muzyki elektronicznej. pomidorowa w hiszpaƒskim Bunol! Bilety od 70 z∏. Tomatina Audioriver The largest ketchup making project One of the best ten concerts in the in the world – that’s of course to- world! Pop, rock and electro from all mato battle in Spanish Bunol. around the world. Tickets from 70 PLN. www.tomatina.es www.audioriver.pl 7 26 Ambasadorowie World Statues Festival kultury europejskiej W Arnhem (Holandia) o˝yjà pomni- Kolejny z „Koncertów Królewskich” ki. Przez dwa dni miasto zape∏ni si´ wWilanowie. Tym razem o godz. ˝ywymi rzeêbami z ca∏ego Êwiata! 16.30 us∏yszymy The European Saxophone Ensemble. World Statues Festival Ambassadors of European Culture Live monuments in Arnhem (the Another concert of Royal Concerts in Netherlands)! For two days the city Wilanów. This time at 16.30 we will will be invaded by living sculptures hear The European Saxophone from around the world. Ensamble. www.worldstatues.nl 9 29 J. Olendzki, Fiona Basile / Medeltidsveckan, a D. Olendzka (2), prom. Audioriver, Wytwórnia, arch. Teatr fot.: Lars Fotografie, 16-21 powstanie 30/7/09 9:34 Page 16

16 spacerem po... walking around... 17

Dorota Chojnowska

WARSAW INVINCIBLE

1 sierpnia punktualnie o godz. 17 w ca∏ej Warszawie odezwà si´ syreny. Na ulicach zatrzyma si´ ruch. Wybi∏a godzina „W” – 65 lat temu o tej porze wybuch∏o

fot.: J. Olendzki fot.: J. Powstanie Warszawskie. „Twoja klisza z Powstania” 2008 / “Your photographic film from the Uprising” 2008 16-21 powstanie 30/7/09 9:35 Page 18

18 spacerem po... walking around... 19

Êcio∏a Êw. Jacka (ul. Freta 10). Po∏ow´ jej twarzy roz∏upa∏ pocisk, ale skarpie) you can still see spots of blood of an unknown Polish prze˝y∏a zag∏ad´. Z ∏atwoÊcià odró˝nimy odtworzony fragment – soldier. We only know the soldier served in the Torpedos pla- jest jaÊniejszy od reszty rzeêby. Sam koÊció∏, jak wi´kszoÊç Starówki, toon and was wounded during the fights against the Germans powstania nie przetrwa∏. Jego mury run´∏y pod gradem bomb, za- around the 12th of September. The only existing fragment of sypujàc ponad 1000 osób, które si´ tu schroni∏y. Nieopodal w ko- Borgward engineering tank has been built into one of the walls Êciele pw. Êw. Marcina (ul. Piwna 9/11) wisi krucyfiks. Z postaci of the Warsaw Cathedral in the Old Town. During the uprising it Chrystusa pozosta∏y tylko nogi. Jego g∏owa i r´ce sp∏on´∏y razem was used by the Germans as a bomb. It exploded on 1 zWarszawà. Kolejny nalot mieszkaƒcy kamienicy przy Marsza∏kow- Kilińskiego St. killing more than 300 people. The fate of the skiej 60 próbowali przetrwaç ukryci w piwnicy. Gdy szeptali modli- fighting city is reflected... in the faces of Warsaw sculptures. twy, ukrywajàcy si´ tu ˝yd, prof. Perec Willenberg, wymalowa∏ w´- Take a look at Madonna with a child in the nave of St. Jacek glem na suficie g∏ow´ Jezusa na tle krzy˝a. Podpisa∏: „Jezu ufam To- church (10 Freta St.). Half of its face was destroyed by a missile, bie”. Kamienica, jako jedna z nielicznych, ocala∏a. Mieszkaƒcy wie- but the figure survived the massacre. The missing piece has been rzà, ˝e uchroni∏ jà Chrystus. Jego wizerunek wcià˝ tam jest... reconstructed. You can easily tell it apart as it is lighter than the rest of the sculpture. The church itself, as most of the Old Town NORMALNOÂå >> Mi´dzy kolejnymi nalotami toczy∏o si´ buildings, was demolished. It was bombarded and knocked codzienne ˝ycie. Warszawiacy s∏uchali powstaƒczego radia, cho- down, killing more than a thousand people who found a shelter in dzili do teatrów, czytali powstaƒcze gazety. Pisali listy, które opa- it. In the St. Martin’s Church a few steps from here (9/11 Piwna trzone znaczkiem Poczta Polowa roznosili po Warszawie 12-15 St ) there is a crucifix. The figure of Christ is incomplete – its head Spalony krzy˝ w KoÊciele pw. Êw. Marcina / Burnt cross in St. Martin’s Church -letni harcerze ze zgrupowania „Zawisza”. W drukarniach druko- and arms were burnt, just like the city itself. Another raid. wano wiersze Krzysztofa Kamila Baczyƒskiego, Tadeusza Gajce- Residents of one of the tenement houses on Marszałkowska 60 Po pi´ciu latach niemieckiej okupacji Warszawa zach∏ysn´∏a si´ At 5 p.m. on the first of September sirens hide in the cellar. They whisper prayers, and a Jew hiding in the wolnoÊcià. Na szczycie wie˝owca Prudential (pl. Powstaƒców will wail in the city of Warsaw. Traffic will building, professor Perec Willenberg, draws the image of Christ Warszawy 9) za∏opota∏a bia∏o-czerwona flaga. Na ulicach wyro- stop in the streets. This is the hour which on the ceiling. Underneath he writes: I trust in Jesus. The build- s∏y barykady. Armia Krajowa – ˝o∏nierze Podziemnego Paƒstwa 65 years ago, in 1944, saw the beginning of ing was one of very few which survived the war. Some people Polskiego – wyszli z ukrycia i rozpocz´li nierównà walk´. Wielu the Warsaw Uprising. believe it was saved by Jesus. The drawing is still there. z nich mia∏o niewiele ponad 20 lat... After five years of German occupation Warsaw was relishing its EVERYDAY LIFE >> Between the raids Warsaw inhabitants PAMIÑTKI >> W odbudowanym mieÊcie po 65 latach trudno freedom. The inhabitants hung the Polish flag on top of the were living their everyday life. They listened to the underground znaleêç Êlady powstaƒczych walk. Ale one wcià˝ tutaj sà. Kiedy wy- Prudential skyscraper (9 Powstańców Warszawy Sq.). They radio, they were going to theatres, read newspapers. They wrote t´˝ymy wzrok, zauwa˝ymy poranione kulami mury domów na Mo- built barricades in the streets. The AK, Polish resistant move- letters, which were distributed by 12-15-year-old scouts. People kotowie, ˚oliborzu, ÂródmieÊciu, Starym MieÊcie... Czasem jest to ment, came out to daylight and began the unequal fight against were reading poems by K. K. Baczyński and Tadeusz Gajcy, przestrzelona krata, jak ta przed Wytwórnià Papierów WartoÊcio- the invaders. Many of the troops were no more than 20 years poets who both died fighting in the uprising. In churches and wych (ul. Sanguszki 1). Ta powstaƒcza reduta broni∏a Niemcom do- old. chapels young couples were getting married, swearing to each st´pu do Starego Miasta. Kiedy tu weszli, nie mieli litoÊci dla jej other love till death do them part... Reminiscences of those obroƒców. Nikt nie ocala∏. Na wy∏o˝onej bia∏ym marmurem klatce REMINDERS >> Sixty five years after the uprising it is not moments are being collected by the Warsaw Rising Museum in schodowej w Muzeum Ziemi (al. Na Skarpie 27) widaç plamy krwi easy to find the traces of the battles in the rebuilt city. But they the spoken history archives. Each month the archives are expand- nieznanego powstaƒca. Wiemy tylko, ˝e nale˝a∏ do plutonu „Torpe- are still here. If you look hard, you can spot bullet holes in some ed by forty new interviews. “The most touching moment?” Dorota dy” i zosta∏ ranny podczas walk ok. 12 wrzeÊnia. Jedyny zachowa- old tenements in Mokotów, Żoliborz, the Old Town, even in the Niemczyk, head of Cultural Education Departament, is searching ny fragment borgwarda, pojazdu saperskiego, wmurowano w Êcia- city centre. You can see a grating shot through in the gate of the her memory. “It’s when I talk with women who fought in the upris- n´ katedry warszawskiej. Podstawiony przez Niemców, wype∏niony Polish Security Printing Works (1 Sanguszki St.). The building ing. On the one hand, they tell me about the atrocities of war, trotylem, eksplodowa∏ przy ul. Kiliƒskiego 1. Zgin´∏o co najmniej helped the insurgents block the Nazis access to the Old Town. but on the other hand, these were the times of their youth, 300 osób. Losy walczàcego miasta wypisane sà na twarzach war- The Germans had no mercy for the Polish troops. On the white when they were beautiful, attractive. Suddenly I notice this glint in

szawskich rzeêb. Spójrzmy na Madonn´ z Dzieciàtkiem z nawy ko- marble floor of the staircase in the Museum of Earth (27 al. Na fot.: J. Olendzki fot.: J. Olendzki their eyes, and I can almost see those young girls they used to be.” Madonna z koÊcio∏a pw. Êw. Jacka / Madonna from the St. Jacek Church 16-21 powstanie 30/7/09 9:35 Page 20

20 spacerem po... walking around... 21

go, Andrzeja Trzebiƒskiego. W koÊcio∏ach wys∏anych szk∏em z po- zgrupowania „Rados∏aw”. To tylko kilka z planowanych wyda- “Your photographic film from the Uprising”. To take part in the t∏uczonych witra˝y nowo˝eƒcy przysi´gali sobie mi∏oÊç, dopóki rzeƒ - pe∏en program na www.um.1944.pl event you need to sign in on www.1944.pl. Êmierç ich nie roz∏àczy... Wspomnienia tych chwil zosta∏y zacho- wane w archiwum historii mówionej Muzeum Powstania War- PAMI¢å >> Po Warszawie mia∏ nie zostaç kamieƒ na kamie- REMEMBRANCE >> Warsaw was supposed to be com- szawskiego. Co miesiàc wolontariusze muzeum wzbogacajà je niu. Kiedy 2 paêdziernika podpisano akt kapitulacji, ocala∏ych 650 pletely demolished. After the surrender on the 2nd of October, o 40 nowych wywiadów. – Najwi´ksze wzruszenie? – zastana- tys. mieszkaƒców i 15 tys. ˝o∏nierzy Niemcy wys∏ali do obozów. the 650,000 inhabitants and 15,000 Polish soldiers were sent wia si´ Dorota Niemczyk, kierownik dzia∏u edukacji kulturalnej W mogi∏ach wÊród ruin pozosta∏y cia∏a 180 tys. mieszkaƒców i 40 by the Germans to concentration camps. The destroyed city muzeum. – Kiedy rozmawiam z kobietami powstaƒcami. Z jednej tys. ˝o∏nierzy. W tym czasie z drugiego brzegu Wis∏y na wykrwawia- became a collective grave for 180,000 inhabitants and strony opowiadajà o krwawej wojnie, ale przecie˝ by∏y to te˝ czasy jàce si´ miasto patrzyli ˝o∏nierze Armii Czerwonej. Dopiero w stycz- 40,000 soldiers. On the other bank of the Vistula the Red ich m∏odoÊci, kiedy by∏y pi´kne, zgrabne, atrakcyjne... I nagle w ich niu 1945 r. wkroczyli jako wyzwoliciele do opustosza∏ych ruin. Po Army soldiers were watching the death of the city, which they oczach pojawia si´ b∏ysk i widz´ przed sobà te m∏ode dziewczyny… wojnie komuniÊci, choç odbudowali Warszaw´, próbowali wymazaç did not enter until 1945. After the war the communists tried to Powstanie z pami´ci. Nie uda∏o si´. Ale dopiero po 60 latach od tam- erase the uprising from the collective memory of Polish people. ROCZNICA >> – To by∏o niezwyk∏e pokolenie. Zahartowa- tych wydarzeƒ powstaƒcy doczekali si´ otwarcia Muzeum Powstania They never managed to do so, but we had to wait for another ne. Ale s∏uchajàc ich, zdaj´ sobie spraw´, ˝e to byli ludzie tacy jak Warszawskiego - najbardziej niezwyk∏ego muzeum w Polsce. Prze- 60 years to see the opening of the Warsaw Rising Museum – my – mówi Dorota Niemczyk. – Mieli takie same rozterki, ˝yli ta- kraczajàc jego próg, przenosimy si´ na ulice Warszawy z 1944 r. – the most unusual museum in Poland. It takes you back to kimi samymi radoÊciami. WartoÊci, którym poÊwi´cili swe ˝ycie, idziemy wÊród zburzonych domów, mijamy powstaƒcze mogi∏y, 1944. You walk through the bombarded streets and into the sà wcià˝ aktualne. Nale˝y je tylko wyraziç i przetworzyç na wchodzimy do kana∏ów. Przez przestrzelone dziury w murze s∏yszy- drains. Through bullet holes in the walls you can hear the whis- wspó∏czesny sposób. Czytajàc wiersze Tadeusza Gajcego, doz- Pomnik Ma∏ego Powstaƒca, ul. Podwale / Little Insurgent statue, Podwale street my modlàcych si´ w piwnicy mieszkaƒców, Êpiew powstaƒczego od- pers of people hiding in the cellars and shots. Every now and then na∏a szoku. – Majà tak uniwersalny przekaz! – mówi. – PomyÊla- dzia∏u, odg∏osy walk. Co chwila powietrze przeszywa ha∏as nadlatu- the air is cut through with the whiz of a bomber and you can hear ∏am, ˝e trzeba je umuzyczniç. W ten sposób powsta∏a p∏yta „Gaj- ANNIVERSARY >> “It was an unusual generation, living in jàcego bombowca i huk eksplozji. A przez te wszystkie g∏osy przebi- an explosion. From all these noises you can hear one sound - cy”. Z wierszami poety zmierzyli si´ m.in. ˚ywio∏ak, Lech Janerka, difficult times. But when I listen to their stories I realize they had ja miarowe t´tno... To bije serce niezwyci´˝onego miasta… constant and steady. It is the heartbeat of the invincible city... Kazik. Na youtbe.com mo˝na ju˝ zobaczyç promujàcy p∏yt´ tele- so much in common with us” says Dorota Niemczyk. “They had dysk Ani Cichej. W metrze, we wszystkich wi´kszych centrach similar worries and problems. The values they fought for are handlowych od 25 lipca do 9 sierpnia puszczane b´dà powstaƒ- equally important today, even though they show differently.” cze spoty radiowe. G∏ówny spot us∏yszymy 1 sierpnia z wybiciem Dorota Niemczyk is recently fascinated with poems by Tadeusz godziny „W”. Tego samego dnia, o godz. 21 na pl. Pi∏sudskiego Gajcy. “They carry a universal message,” she says, “I realized odb´dzie si´ powstaƒcze karaoke. W zesz∏ym roku na wspólne that they should have a musical arrangement. So she started to Êpiewanie pieÊni z 1944 r. przysz∏o ponad 5000 osób! ZaÊ o pó∏- work on ”The “Gajcy” album - a collective project by Polish nocy w hali B Muzeum Powstania Warszawskiego zobaczymy musicians. Fragments of the songs can be heard in Warsaw spektakl „Zawiadamiamy Was, ˝e ˝yjemy. Dubbing 44” w re˝yse- underground till the end of July. Between July 25 and August rii Marcina Libera. B´dzie on grany jeszcze przez szeÊç dni po pre- 9, in the underground and all the biggest shopping centres we mierze (do 7 sierpnia). Nast´pnego dnia spod pomnika Józefa Pi∏- will hear uprising radio spots. The main spot will be played on the sudskiego ruszy masa powstaƒcza, a w jej sk∏adzie ponad 50 po- August 1 on the hour in which the Uprising began (5 p.m.). On wstaƒców. Przejadà na rowerach Alejami Ujazdowskimi do pl. the same day there will be an “uprising songs” karaoke on Piłsud- Trzech Krzy˝y, gdzie uroczyÊcie otworzà 66. wyÊcig kolarski Tour skiego Sq. Last year there was almost five thousand people de Pologne. B´dzie równie˝ mo˝na wcieliç si´ w rol´ powstaƒ- singing! On midnight the Museum will be presenting a show czego fotoreportera podczas fotograficznej gry miejskiej „Klisza directed by Marcin Libera, “Zawiadamiamy Was, że żyjemy. zPowstania” (8 sierpnia). W tym roku jej tematem b´dzie ∏àcz- Dubbing 44” (We announce that we’re alive. Dubbing ’44). It noÊç. – To ze wzgl´du na niedawny nabytek muzeum – mówi can be viewed till the 7 of August. The next day you can join the Dorota Niemczyk – bezcenny zbiór listów Poczty Polowej. Ch´tni “Uprising bicycle mass”. The group sets off from Piłsudskiego do wzi´cia udzia∏u muszà si´ zarejestrowaç na www.1944.pl. Licz- square and will cycle along Al. Ujazdowskie to Trzech Krzyży ba miejsc ograniczona! Tego samego dnia o godz. 17 wystartuje square, where they will officially open the 66th Tour de

„Masa na Powstanie”, czyli rajd rowerowy szlakiem bojowym Pologne race. Another attraction is the photographic city game fot.: J. Olendzki fot.: J. Olendzki „Twoja klisza z Powstania” 2008 / “Your photographic film from the Uprising” 2008 22-27 tunezja 30/7/09 9:37 Page 22

22 spacerem po... walking around... 23

Sebastian Durbacz

A ˝e i Polak potrafi, niech Êwiadczy o tym, ˝e ponad We, the Poles, are also capable of that. This has 200 tys. rodaków najecha∏o w zesz∏ym roku s∏onecz- been proven by more than 200 000 of our country- nà ojczyzn´ Hannibala. Imponujàca liczba prawda? mates, who invaded the Hannibal's sunlit homeland Niezbity dowód na coraz wi´kszà popularnoÊç Tune- last year. Tunisia's popularity is owed to an ener- zji, która oferuje energetycznà mieszank´ saharyjskich getic mixture of the Sahara climates and a hot tem- klimatów z pe∏nà temperamentu atmosferà basenu perament of the Mediterranean Sea. Morza Âródziemnego. OFF THE MAIN TRAILS >> It is said that POZA SZLAKIEM >> Mówi si´, ˝e Tunezja Tunisia has already been explored and is well- jest ju˝ odkryta i doskonale znana. Nieprawda! S∏y- known. Wrong! We only hear about the seaside szymy jedynie o nadmorskich kurortach Sousse, Mo- resorts of Sousse, Monastir and Hammamet, whose nastir czy Hammamet, których foldery i katalogi folders and catalogues have stormed travel agen- SILK, SARDINES AND SEA PIRATES zkuszàcymi obietnicami sp´dzenia cies all over Europe. And just 30 km south of szampaƒskiego urlopu szturmem Monastir, on a peninsula sharply stabbing the sea, a Hajda moÊci paƒstwo, walizki w d∏oƒ, wdar∏y si´ do biur podró˝y beautifully located town of Mahdia (Al-Mahdiya) paszporty do kieszeni, a kremy przeciw- w ca∏ej Europie. Tymczasem found its place. Of course luxurious hotels with tha- s∏oneczne na twarz – czas Tunezj´ zdobywaç! Wszak nie mo˝emy byç gorsi od Fenicjan, Greków i Rzymian, którzy ju˝ w staro˝ytnoÊci poznali si´ na walorach i znaczeniu tego urokliwego regionu.

Ladies and gentle- men, take your suitcases in your hands, your pass- ports into your pockets and suntan creams on your faces. It is time to conquer Tunisia! We cannot be worse than the Phoenicians, Greeks and Romans, who acknowledged the values and significance of this charming

fot.: Christophe Busson - Fotolia.com land back in the Antiquity. 22-27 tunezja 30/7/09 9:37 Page 24

24 spacerem po... walking around... 25

lassotherapy, swimming pools and disco parties reached here ona do naszych czasów i teraz prowadzi przez nià g∏ówne wej- end of the cape. Just behind it there are the remains of the as well, but owing to reasonable planning the whole recreation Êcie do mediny, czyli starego miasta. Ze szczytu bramy rozciàga Fatimid fortifications and the old harbor with just one saved zone has been created away from town's centre. Thus the town si´ malowniczy widok na ca∏e stare miasto z poplàtanà siecià wà- gate Bab el-Bahr. Above the harbor there is a Muslim cemetery has maintained its natural character and the inhabitants are still skich uliczek kryjàcych w swoim labiryncie prywatne domy, ma- from the 16th c. Its snow-white gravestones beautifully contrast more focused on the everyday rhythm than on the tourists flash- lutkie placyki z kawiarenkami, popularne miejsca gwarnych spo- with the multi-tone blueness of the sea. ing by here and there. Thank God, or rather "Inshallah", since tkaƒ, a tak˝e warsztaty tkackie z rytmicznie uderzajàcymi o siebie we are in Tunisia. krosnami lub sklepy pe∏ne owoców i Êwie˝ych ryb przywiezio- ART >> In the past Mahdia was famous for the finest quality nych przed chwilà z rybackiego portu. weaving and silk products. Even today the town is proud to be A BIT OF HISTORY >> Mahdia was founded in the I c. AD Tu˝ przy g∏ównym placu jest Wielki Meczet – niestety, odbudo- the producer of the most beautiful wedding attires in the whole by caliph Ubayd Allah of the Shi'ite Fatimid dynasty whose des- wana kopia. W oddali dumnie pr´˝y si´ fort obronny i latarnia country. Once a week there is a fair, where we can buy or tiny was to rule the whole Arabic world from Morocco to Egypt morska postawiona prawie na samym kraƒcu cypla. Zaraz za nià admire creations of the local craftsmen. The town is known also in the near future. Ubayd Allah proclaimed himself Mahdi, a sav- znajdujà si´ pozosta∏oÊci fatymidzkich fortyfikacji oraz starego for sardine fishing, done with the use of a traditional method. At ior coming straight from the prophet Mohammad, anticipated portu z jedynà ocala∏à bramà Bab el-Bahr. Nad portem po∏o˝ony night fishermen sail out equipped with lamps and lanterns. by the people. Hence the name of the town. Its subsequent his- jest muzu∏maƒski cmentarz z XVI w., którego Ênie˝nobia∏e na- Lured by the light, curious sardines fall into the net. In a legend fish tory was as turbulent as the history of the country which passed grobki przepi´knie kontrastujà z wielotonowym b∏´kitem morza. connected Mahdia with a more famous town of El Djem, located from one group of invaders to another. One of the most inter- deeper inland. In the 7th c. an anti-Arab uprising broke out in zaledwie 30 km na po∏udnie od Monastiru lub 60 km na pó∏noc esting period was the 16th c., when Mahdia became the seat of SZTUKA >> Wprzesz∏oÊci Mahdia s∏yn´∏a z doskona∏ej jako- Tunisia. The united Berber tribes led by a charismatic princess Al- od Sfaxu, na ostro wbijajàcym si´ w morze pó∏wyspie, usado- a Turkish pirate Dragut. Drawing from the city's earlier pirate Êci tkactwa i wyrobów z jedwabiu. Do dziÊ miasto cieszy si´ re- Kahina resisted the invaders. It is said that the decisive battle took wi∏o si´ spokojne i pe∏ne czaru miasteczko Mahdia (Al-Mahdi- history, he managed to raise once again the rascal spirit of its nomà producenta najpi´kniejszych strojów Êlubnych w ca∏ym kra- place in El Djem. The insurgents surrounded in a Roman ja). OczywiÊcie i tutaj dotar∏y ju˝ luksusowe hotele z thalassote- inhabitants. On the spot where the palace of Fatimids once ju. Raz w tygodniu odbywa si´ jarmark, na którym mo˝na kupiç amphitheatre shot the enemy with fresh fish, including sardines. rapià, basenami, disco party, ale dzi´ki rozsàdnemu planowaniu stood, Dragut built a defense fortress Borj el-Kebir, from which lub podziwiaç wytwory lokalnych rzemieÊlników. Miasteczko Every day this unusual ammunition was supplied via an under- ca∏a strefa wypoczynkowa znalaz∏a si´ poza centrum miasta. he fought battles and duels with the Spaniards. The Spaniards, znane jest równie˝ z po∏owów sardynek, które od∏awiane sà tra- ground tunnel joining the two towns. The existence of such canal, W ten sposób miasteczko zachowa∏o swój naturalny charakter, in an attempt to make him flee the well fortified town, blew up dycyjnà metodà, t´ samà od stuleci. Nocà rybacy wyp∏ywajà na however, has never been proven. Perhaps it is worth searching it a mieszkaƒcy sà nadal bardziej skupieni na rytmie dnia codzien- the 10-metre walls and damaged the town's gate Skifa el-Kahla. wody wyposa˝eni w lampy i latarnie. Zwabione jasnym blaskiem for yourself? This is another good reason to come to Mahdia. nego ni˝ na przemykajàcych gdzieniegdzie turystach. Dzi´ki Bo- Luckily, it survived until today and it is now leading to medina ciekawskie sardynki same wpadajà do sieci. gu albo raczej „Inszallah", skoro jesteÊmy w Tunezji. (old town). From top of the gate there is a picturesque view on Ryby po∏àczy∏y w legendzie Mahdi´ ze s∏awniejszym miastem El- its narrow streets, tiny squares with cafes, popular places of -D˝em, po∏o˝onym w g∏´bi làdu. W VII w. wybuch∏o w Tunezji NA KARTACH HISTORII >> Mahdia za∏o˝ona zosta∏a bustling meetings, as well as weaving workshops with rhythmi- powstanie antyarabskie. Zjednoczone plemiona berberyjskie pod wIw. n.e. przez kalifa Ubajdullaha z szyickiej dynastii Fatymi- cally beating looms or shops full of fruit and fresh fish just wodzà charyzmatycznej ksi´˝niczki Al-Kahiny stawi∏y zaci´ty opór dów, która w niedalekiej przysz∏oÊci rzàdziç mia∏a ca∏ym ówcze- brought from the fishermen's harbor. Directly beside the main najeêdêcom. Podobno w El-D˝em rozegra∏a si´ decydujàca bitwa. snym obszarem Êwiata arabskiego – od Maroka po Egipt. Ubaj- square there stands the Great Mosque. In the distance, there Otoczeni w rzymskim amfiteatrze powstaƒcy wystrzeliwali dullah og∏osi∏ si´ oczekiwanym przez lud Mahdim, czyli zbawcà proudly stands a fortress and a sea beacon, built almost at the w stron´ przeciwnika Êwie˝e ryby, w tym równie˝ sardynki. Co- pochodzàcym w linii prostej od proroka Mahometa. Stàd wzi´∏a dziennie dostawa tej niebanalnej amunicji odbywa∏a si´ poprzez si´ nazwa miasta. Póêniejsze jego losy sà tak samo burzliwe, jak podziemny tunel ∏àczàcy oba miasta. Istnienia takiego kana∏u jed- burzliwa by∏a historia kraju przechodzàcego wielokrotnie z ràk do nak nigdy nie dowiedziono. Mo˝e warto poszukaç go na w∏asnà ràk kolejnych najeêdêców. Jednym z ciekawszych okresów by∏ r´k´? Przecie˝ to kolejny powód, aby przyjechaç do Mahdii. wiek XVI, kiedy Mahdia sta∏a si´ siedzibà tureckiego korsarza Draguta. Bazujàc na wczeÊniejszych pirackich korzeniach miasta, Dojazd: z Polski bezpoÊredni przelot samolotami uda∏o mu si´ ponownie wskrzesiç hultajskiego ducha wÊród jego czarterowymi. mieszkaƒców. Na miejscu dawnego pa∏acu Fatymidów Dragut Waluta: 1 dinar tunezyjski (TND) = 2,3 z∏ How to get there: direct transportation from Poland wybudowa∏ fort obronny Borj el-Kebir, skàd toczy∏ bitwy i potycz- only by charter flights. ki z Hiszpanami. Hiszpanie chcàc wykurzyç korsarza z dobrze Currency: 1 tunisian dinar (TND) = 0,53 EUR ufortyfikowanego miasta, wysadzili 10-metrowe mury, a tak˝e www.tunezja.org.pl, www.tunisietourisme.com.tn uszkodzili miejskà bram´ Skifa el-Kahla. Na szcz´Êcie przetrwa∏a fot.: Sebastaian Durbacz, Nataliya Hora - Fotolia.com fot.: vuk - fotolia.com 22-27 tunezja 30/7/09 9:37 Page 26

26 zdrowie i uroda health and beauty 27

Monika Kaszuba Photoderm Spray SPF 40/UVA 27 Photoderm Bronz SPF 20/UVA 16 Photoderm MAX stick SPF 50+ Na twarz i cia∏o. Filtry UVA i UVB zapewnià Chroni skór´ przed s∏oƒcem, jednoczeÊnie po- Zapewnia maksymalnà ochron´ przed s∏oƒcem SUNBLOCKING podwójnà ochron´. Pobudza naturalny mecha- zwala na szybkie uzyskanie pi´knej i zdrowej i zapobiega powstawaniu zmian skórnych nizm obronny komórek skóry. opalenizny. w obr´bie ust. Face and body lotion. UVA-UVB protection. Sti- Protects the skin allowing it to gain beautiful Maximum sun protection for your lips. mulates natural skin protection mechanisms. and healthy tan. Soothes dry skin. Cena/Price: 80 PLN Cena/ Price: 70 PLN Cena / Price: 34 PLN Spakowa∏eÊ plecak albo walizk´ i try- najmniej SPF 20 (SPF okreÊla zdol- When you’re away on holiday it’s all about freedom, having fun skasz Êwietnym hu- noÊç kosmetyku do ochrony przed and... the sun. Closed within the walls of offices all year round morem, bo niewa˝ne, rumieniotwórczym promieniowa- we are so craving for the sun that we tend to forget that noth- czy wybierasz si´ na niem UVB). Im bardziej nas∏onecz- ing is good when it comes in excess. The effect is easy to pre- nione jest miejsce, do którego si´ dict: reddish skin which is hot to the touch and sunburns. If z∏otà hiszpaƒskà pla- wybierasz, tym wy˝szy powinien byç you want to avoid those sore reminders of your holidays, you ˝´, czy na tu∏aczk´ po filtr. Dla wra˝liwej dzieci´cej skóry should find some place in your suitcase for a good sunblock. bezkresach Azji, urlop najbardziej odpowiedni b´dzie SPF Sunscreens, which provide protection against sunburns, are masz raz w roku. Ce- 50. Powinno si´ go wmasowaç chemical compounds used in cosmetics. They absorb sun lebruj ten czas, pa- przynajmniej 20 min przed wyjÊciem radiation energy and block the dangerous ultraviolet radiation. mi´tajàc jednak, by na s∏oƒce! JeÊli planujesz górskie Cosmetic producers offer a wide range of sunblocks: gels, zadbaç o swojà skór´. wspinaczki, pami´taj, ˝e na du˝ych lotions, and easy to use sprays. It’s safe to use products with Toleriane, La Roche-Posay wysokoÊciach promieniowanie bar- SPF 20 or higher (SPF stands for Sun Protection Factor and P∏yn do demakija˝u wra˝liwych oczu dziej uszkadza skór´. Zafunduj te˝ is a laboratory measure of the effectiveness of sunscreen). w pojedynczych sterylnych dawkach, Na wakacjach ∏atwo zach∏ysnàç si´ swo- swoim ustom specjalnà piel´gnacj´. So, the more sunny the place you are heading for the higher idealny na podró˝. Przyjazny dla osób bodà, zabawà i... s∏oƒcem. Spragnieni Maksymalnà ochron´ zapewnià im protection you should choose. The best choice for children, noszàcych szk∏a kontaktowe, poniewa˝ promieni s∏onecznych, których mamy tak sztyfty ochronne SPF 50. Majà je whose skin is very sensitive, is SPF 50. The sunscreen nie zawiera Êrodków konserwujàcych niewiele w ciàgu roku, cz´sto zapomina- wswojej ofercie m.in. Bioderma, Ni- should be used at least 20 minutes prior to exposure to sun! izapachowych. my, ˝e co za du˝o to niezdrowo! Efekt jest vea i La Roche-Posay. Nie zapominaj If you are planning a mountain excursion, remember that the Sensitive eyes liquid make-up remo- ∏atwy do przewidzenia: zaczerwienienia, o profesjonalnych okularach przeciw- radiation is stronger on high altitudes. It is also important to ver. Sterile dozes ideal for traveling. piekàca skóra, poparzenia. Aby uniknàç s∏onecznych i nakryciu g∏owy. Szcze- protect your mouth. You’ll get maximum effect using lip balms Safe even if you wear contact lenses nieprzyjemnych „pamiàtek” z wakacji, gólnej uwagi wymagajà równie˝ with SPF 50 (Bioderma, Nivea, La Roche-Posay). Don’t for- because it does not contain preservati- znajdê koniecznie miejsce w swojej waliz- wszelkie znamiona, przebarwienia get about sunglasses which provide UV protection, and a hat. ves or scents. ce na dobre kosmetyki z wysokà ochronà i pieprzyki, jeÊli zmienià kolor albo Take special care to cover all birthmarks and moles – and if Cena / Price: 47 PLN przeciws∏onecznà. Filtry, bo one w∏aÊnie kszta∏t to sygna∏, ˝e powinieneÊ od- any of them starts changng colour or shape, you should see decydujà o skutecznoÊci ochrony, to wiedziç dermatologa. Pami´taj o tych the doctor immediately. Remember about these simple rules zwiàzki chemiczne, które wykorzystuje si´ zasadach i ciesz si´ wakacjami. and you can fully enjoy your vacation. w kosmetykach przeciws∏onecznych. Po- ch∏aniajà energi´ promieniowania s∏o- Nivea Sun Invisible Protection Sun Spray Nivea Nawil˝ajàce mleczko po opalaniu Nivea Baby Mleczko ochronne na s∏oƒce Hi- necznego i zatrzymujà niebezpieczne pro- Wodoodporny, przezroczysty i niet∏usty spray. Z aloesem i olejkiem z avocado, nawil˝a, ch∏o- Hipoalergiczne, bezzapachowe, nie zawiera mieniowanie ultrafioletowe. W droge- You’ve packed your suitcase and you are in a wonderful Skutecznie chroni przed oparzeniami s∏onecz- dzi i koi skór´ po kàpieli s∏onecznej, pi´knie barwników, zapewnia wysokà ochron´ przed riach i aptekach znajdziesz dzisiaj ca∏à pa- mood, because you only have vacation once a year – nymi. podkreÊla opalenizn´. poparzeniami. let´ Êrodków chroniàcych przed s∏oƒcem whether it’s sunbathing on the gold beaches of Spain or Waterproof, transparent, light sun spray. After-sun moisturizing milk contains aloe and Nivea Baby Protection Sun Milk, hypoallergic, w formie ˝elu, mleczka lub bardzo wy- wandering across infinite Asia. Do celebrate this time, but Effective protection against sunburn avocado oil, moisturizes, soothes and cools the no scent, no colour, high protection against godnego sprayu. Wybieraj te z filtrem co don’t forget to provide your skin with proper protection. and reddinesh. skin, highlighting your tan. sunburn. fot.: pixelstock.pl Cena / Price: 32 PLN Cena / Price: 22 PLN Cena / Price: 45 PLN 28-33 knajpki na pradze 30/7/09 9:39 Page 28

28 spacerem po... walking around... 29

Dorota Chojnowska

ENCHANTED PRAGA

sów. – WÊród zdj´ç jest fotografia ma∏˝eƒstwa, które w ten ding anniversary by taking a stylized photograph in my atelier,” sposób uczci∏o 50. rocznic´ Êlubu – wspomina Julita Delbar. says Julita Delbar. Klitka Gallery is also where you can spend W Galerii Klitka organizowane sà te˝ wieczorki panieƒskie, your hen night or birthday party wearing epoch attire. Good fun przyj´cia urodzinowe w strojach retro. – Zauwa˝y∏am, ˝e and, of course, a stylized photo guaranteed. The idea to open W starych kamieni- Take a trip around kiedy panie zak∏adajà stroje z epoki, coÊ si´ w nich dzieje.... Klitka Gallerywas born during Julita’s trip to Brighton in the – mówi Julita. – Nabierajà godnoÊci, dostojnoÊci. Podczas U.K. As she was doing a lap around the second hand stores cach i podwórkach- Warsaw Praga’s cafes takiej imprezy gwarantowana jest wspania∏a zabawa oraz with her friends, trying on many various clothes despite the oczywiÊcie pamiàtkowe zdj´cie. Pomys∏ na takà formu∏´ shop assistant’s freezing look, she decided to create a place in -studniach, and art galleries. There galerii - kawiarenki narodzi∏ si´ podczas rundy po second Poland where this moment of becoming a different person na warszawskiej are plenty of unusual, handach w Brighton (Wielka Brytania). Julita wraz ze znajo- would be celebrated. “Some people say I am offering some mymi Êwietnie si´ bawi∏a, przymierzajàc wystawione tam kind of photographic therapy,” she laughs. Pradze czekajà na od- magical places waiting szalone kreacje. Sprzedawczynie mia∏y ob∏´d w oczach, ale Each Thursday at 11 a.m. children are invited to the magical to nie by∏o wa˝ne. Chodzi przecie˝ o dobrà zabaw´. Tak jak world of the “Summer Storehouse of Children’s Tales”. The per- krycie niebanalne, to be discovered in the teraz w Galerii Klitka. – Niektórzy mówià, ˝e robi´ terapi´ formances are organised by by Skład Butelek on 22, 11 magiczne miejsca. backyards of the old zdj´ciowà – Êmieje si´ Julita. Listopada St. Najm∏odszych w ka˝dy czwartek o godz. 11 czeka wyprawa tenement houses. wzaczarowany Êwiat – do Wakacyjnego Sk∏adu Bajek. Przed- FAMILY SPIRIT >> I order coffee at Czarny Motyl (Black stawienia organizowane przez klub Sk∏ad Butelek odbywajà Butterfly, 2 Ząbkowska St.). The owner of the cafe, Anna BAJKOWO >> – Ka˝dy chyba lubi przez chwile nie byç IDYLLIC >> “We all dream about being somebody else from si´ do 20 sierpnia w podwórku przy ul. 11 listopada 22. Woźniak, uses a non-standard recipe. We start a conversa- sobà – mówi Julita Delbar z Klitka Cafe, Galeria, Atelier. W tej time to time,” says Julita Delbar, owner of Klitka, a cafe, art tion about the paintings hanging on the walls. Black przytulnej kawiarence przy Zàbkowskiej 12 w jednej chwili gallery and photo atelier in one. In this cosy cafe on Ząbkowska RODZINNIE >> W Czarnym Motylu (ul. Zàbkowska 2) za- Butterfly is also an art gallery. In just a few days it will be przeobrazimy si´ w mieszkaƒca XIX-wiecznej Warszawy, co 12 St. you can become a resident of 19th century Warsaw in an mawiamy kaw´. Tak si´ zaczyna rozmowa z Annà Woêniak, showing a display of photographs of old shop signs from the zostanie uwiecznione na pamiàtkowej fotografii. Na stoli- instant and immortalize this magic moment on photographs. w∏aÊcicielkà lokalu. Podajemy w∏asny przepis. B´dzie niestan- Praga district. I drink up my coffee and think of lunch kach, niczym menu, le˝y album ze zdj´ciami z wybranych se- “This can be a way to celebrate important moments. I remem- dardowy, ale to ˝aden problem! Anna te˝ si´ takiej napije, maybe? I get excellent chłodnik (cold soup) the moment I

sji. Mo˝na to traktowaç jako przyk∏ady fotograficznych raryta- ber a married couple who decided to celebrate their 50th wed- fot.: D. Chojnowska z ciekawoÊci. Zaczynamy rozmow´ o wiszàcych tu obrazach – am trying on the artistic jewellery available to buy here. I 28-33 knajpki na pradze 30/7/09 9:39 Page 30

30 spacerem po... walking around... 31

then go to the cafe’s speciality: pancakes. Before you leave, it is recommended trying one of the twelve sheeshas they serve. They taste best upstairs, in a comfy and quiet room where you can plunge into soft seats.

GALLERIES >> Cafe Melon with its severe interior with plen- ty of photographs and books is just the beginning of what you can find on Inżynierska Street. Before Cafe Melon opened, its

Porto Praga Global Food & Connoisseur Bar

dek Koneser (ul. Zàbkowska 27/31). W ten sposób powsta∏a ga- owners, Iza Bil and Jędrek Wyszyński, had run a photographic leria Luksfera. Kilka lat póêniej, kiedy wytwórnia wyda∏a ostatnie studio and the Melon Gallery nearby (on Inżynierska 3). The tchnienie, do opuszczonych magazynów zacz´li pukaç artyÊci. gallery has always been a very busy place: it regularly holds Kawiarnia Czarny Motyl / Czarny Motyl Coffeehouse Otworzono przed nimi bramy i pozwolono dzia∏aç. Efekt? Teraz concerts, lectures, and classes for local children. poza Luksferà dzia∏a tu m.in. teatr Wytwórnia, galeria Klimy Bo- bo Czarny Motyl jest jednoczeÊnie galerià sztuki. Lada dzieƒ chenskiej oraz Magazyn Praga – concept store, o którym pisa∏ CULTURE FACTORY >> It all began when two friends, rozpocznie si´ tu wystawa fotografii dawnych praskich szyldów. magazyn „Wallpaper”. Magdalena Przeździak-Betlej and Katarzyna Żebrowska, rented Kawa skoƒczona, lecz wcià˝ mamy apetyt na opowieÊci i mo˝e a few rooms from the Koneser distillery (27/31 Ząbkowska na obiad? Kiedy na stole làduje ch∏odnik o bajecznym smaku SMAKOWICIE >> W restauracji Babalu w menu jest tylko St.). They opened there Luksfera art gallery. A few years after, i wyglàdzie deseru jagodowego, w∏aÊnie przymierzam artystycz- jedna cena – 29 z∏. P∏acisz i jesz, ile chcesz. Do wyboru dania fu- when the distillery gave its last breath, artists from around the nà bi˝uteri´. A na drugie, mo˝e specjalnoÊç Czarnego Motyla, czyli sion. Na ˝yczenie kucharz przyrzàdza dania na woku. Kilka minut city started to settle in its premises. Now, except for Luksfera, naleÊniki? Zanim wyjdziemy, trzeba jeszcze spróbowaç jednej z 12 i smakowita potrawa ju˝ gotowa! Kto chcia∏by spróbowaç specja- szisz. Najlepiej b´dà smakowaç na wygodnych siedziskach, w ka- ∏ów kuchni polskiej, powinien zajrzeç do restauracji Szwenkier po meralnym i zacisznym miejscu – przenosimy si´ zatem po stromych przeciwnej stronie ulicy. W menu obok krewetek sma˝onych na schodach na pi´tro. Z Czarnego Motyla nie chce si´ wychodziç! maÊle sà pyzy ze sma˝onà cebulkà, czyli melan˝, który mo˝e si´ Fotorafia z Galerii Klitka / Photography from Klitka Gallery zdarzyç tylko na Pradze! Nieopodal, w dawnym m∏ynie znajduje GALERIE >> Cafe Melon o surowym wn´trzu wype∏nionym si´ Porto Praga – Global Food & Connoisseur Bar klimatyczna re- fotografiami i ksià˝kami o sztuce to tylko zapowiedê tego, co cze- stauracja w stylu art déco. O ile pod wzgl´dem serwowanych tu ka nas na tej ulicy. Zanim cafe Melon przyj´∏o pierwszych goÊci, daƒ Porto Praga jest jednà z najlepszych w Warszawie, o tyle pod jej w∏aÊciciele Iza Bil i J´drek Wyszyƒski od kilku lat przy In˝ynier- wzgl´dem serwowanych tu koktajli nie ma sobie równych. Ich skiej 3 prowadzili studio fotograficzne i galeri´ Melon. Po sà- smak skomponowa∏ jeden z najlepszych europejskich barmanów siedzku, we wn´trzu dawnej fabryki zadomowi∏a si´ Nizio Galle- Danny Undhammar. Szczególnie polecamy Passion Fruit Collins. ry. Od samego poczàtku galeria nadaje ton ˝yciu kulturalnemu – odbywajà si´ tu koncerty, wyk∏ady oraz zaj´cia dla dzieci. SZTUKA NOCÑ >> Na zwiedzanie klimatyczny kawiarenek i galerii wzd∏u˝ ulic Brzeskiej i Zàbkowskiej wbrew pozorom nie KULTURALNA FABRYKA >> Wszystko zacz´∏o si´ od ma zbyt du˝o czasu. Wi´kszoÊç z nich jest otwarta do godz. 19. dwóch przyjació∏ek – Magdaleny Przeêdziak-Betlej i Katarzyny Z wyjàtkiem piàtków. Wtedy do godz. 2 w nocy panuje Nocna

˚ebrowskiej, które wynaj´∏y kilka pomieszczeƒ od Wytwórni Wó- fot.: arch. Czarny Motyl, prom. Studio Melon, Julita Delbar D. Olendzka Praga, fot.: arch. Porto Strefa Sztuki. W galerii ArTtu, Dada, Klitka, Otwarta Pracownia Cafe melon Babalu Open Fusion Resturant 28-33 knajpki na pradze 30/7/09 9:40 Page 32

32 spacerem po...

the complex of old industrial buildings in Ząbkowska Street houses Wytwórnia theatre, Klima Bocheńska gallery, and Magazyn Praga concept store which has been described by Wallpaper magazine.

TASTY BITS >> At Babalu Open Fusion Restaurant you will only find one price – for 29 pln you can eat as much as you want. The restaurant serves fusion cuisine, and you can get your food cooked in wok on request. Those who hadn’t have a chance to taste traditional Polish dishes yet should pop into Szwenkier cafe&bar opposite Babalu. On the menu you can find titbits such as butter fried shrimps with potato dumplings seasoned with onion. A little further, in an old mill you’ll find Porto Praga - Global Food & Connoisseur Bar (Okrzei 23), an Art Deco style restaurant. While the food served at Porto Praga is among the best in Warsaw, their cocktails are defi- nitely number one in the city. They have been composed by Danny Undhammar, one of the best bartenders in Europe. We highly recommend Passion Fruit Collins. informacje i regulamin konkursu na stronie www.pot.gov.pl NIGHT ART >> As most of the cafes and galleries along the streets Brzeska and Ząbkowska are open only till 7 p.m. Galeria Klitka there is actually little time to visit them. But on Fridays they all invite you to the Night Zone of Art. Every Friday, the galleries Twórcza Kubiccy, Magiel Sztuki oraz w kawiarniach DeCoteria, ArTtu, Dada, Klitka, Otwarta Pracownia Twórcza Kubiccy, Czarny Motyl i Pawiarnia na piàtkowe noce planowane sà werni- Magiel Sztuki, and cafes DeCoteria, Czarny motyl and sa˝e, koncerty, pokazy. Kto zdecyduje si´ uczestniczyç w tym wy- Pawiarnia organize art shows, previews and concerts and are darzeniu, mo˝e byç jednego pewien – Praga go pozytywnie za- open till 2 a.m. If you come to the event, there is one think you skoczy! can be sure of - Praga will be a wonderful surprize!

ArTtu – galeria sztuk pi´knych, ul. Zàbkowska/Brzeska 18, www.arttu.waw.pl Galeria Dada – salon twórczoÊci swobodnej, ul. Zàbkowska 38, www.galeriadada.pl Galeria Klitka, ul. Zàbkowska 12, www.klitka.com Otwarta Pracownia Twórcza Kubiccy, ul. Brzeska 17a, www.opt17a.waw.pl Babalu, ul. ks. I. K∏opotowskiego 33, wwwbabalu.pl DeCoteria, ul. Zàbkowska 16, www.decoteria.pl Pawiarnia, ul. Brzeska 16. www.pawiarnia.pl Czarny Motyl, ul. Zàbkowska 2, http://czarnymotyl.pl Cafe Melon, ul. Inzynierska 1, www.studiomelon.pl Galeria Melon, ul. Inzynierska 3, www.studiomelon.pl Ministerstwo Sportu i Turystyki Ministerstwo Spraw Zagranicznych Nizio Gallery, Inzynierska 3, www.nizio.com.pl Rzeczypospolitej Polskiej Rzeczypospolitej Polskiej Winowajca, Inzynierska 1 partnerzy i sponsorzy: Magiel sztuki, ul. Brzeska 6 Porto Praga, ul. Okrzei 23, www.portopraga.pl STOWARZYSZENIE KOMUNIKACJI Szwenkier, ul. Jagielloƒska 26, www.szwenkier.pl MARKETINGOWEJ fot.: Julita Delbar, D. Olendzka Szwenkier 34-35 pulawy 30/7/09 9:41 Page 34

34 spacerem po... walking around... 35

TEKST PROMOCYJNY

Rajd rowerowy / Bicycle rally Sp∏yw kajakowy / Kayak rafting Most im. Jana Paw∏a II, Pu∏awy / John Paul II Bridge, Pu∏awy

nizacjach i wystawach. Szczególnà popularnoÊcià cieszà si´: and exhibitions. The most popular are: The All-Poland Meeting Ogólnopolskie Pu∏awskie Spotkania Lalkarzy (maj – czer- of Puppeteers in Puławy (May-June), The International Outdoor wiec), Mi´dzynarodowy Plener Malarski (sierpieƒ), Mi´dzyna- Painting (August), The International Jazz Workshops (July), rodowe Warsztaty Jazzowe (lipiec), Mi´dzynarodowe Warsz- The International Chamber Music Workshops (July-August) taty Muzyki Kameralnej (lipiec – sierpieƒ) i Mi´dzynarodowe and The International Blues Workshops (August). The Festival Warsztaty Bluesowe (sierpieƒ). Festiwal Ksià˝ki (kwiecieƒ), of Books (April), organized by the city's library, is an opportuni- organizowany przez bibliotek´ miejskà, jest okazjà, by spo- ty to meet outstanding writers and poets, Summer Chamber tkaç si´ z wybitnymi pisarzami i poetami, Letnie Koncerty Mu- Music Concerts attract music lovers and Izabeliada (June) gath- zyki Kameralnej przyciàgajà melomanów, a Izabeliada (czer- ers the amateurs of out-door theatrical forms and the epoch of wiec) gromadzi wielbicieli plenerowych form teatralnych oraz Enlightenment. epoki oÊwiecenia. PU¸AWY - CITY FOR THE PEOPLE ENCOUNTERS WITH FILM AND ART >> This year Pa∏ac Czartoryskich / Czartoryskis’ Palace SPOTKANIA Z FILMEM I SZTUKÑ >> W tym roku Pu- Puławy has joined the organization of The Film and Art Festival ∏awy w∏àczy∏y si´ w organizacj´ Festiwalu Filmu i Sztuki „Dwa TWO SHORES Kazimierz Dolny - Janowiec. Encounters with W pu∏awskim parku na fryzie pa∏acu Marynki In Pu∏awy's park, on the frieze of Marynka's Brzegi Kazimierz Dolny – Janowiec n/Wis∏à”. Pu∏awskie spotkania film and art in Puławy will be inaugurated on 25 July in the wyryto myÊl Horacego „Ten zakàtek ziemi naj- Palace, Horace's thought has been carved out: z filmem i sztukà zainauguruje 25 lipca w Pu∏awskim OÊrodku Puławy's Center of Culture "Chemist's House". This will be bardziej ze wszystkich si´ do mnie uÊmie- "Of all corners of the earth this one pleases me Kultury „Dom Chemika" Gra˝yna Torbicka i dyrekcja festiwalu. accompanied by the exhibition "100 years of Polish film. cha…”. ˚adne s∏owa lepiej nie oddadzà charak- most ." No other words can better describe the Otwarciu towarzyszyç b´dzie wystawa Polskiego Instytutu Sztuki 1908 - 2008" of the Polish Film Institute and screening of teru tego miasta, co potwierdzajà mieszkaƒcy city's character, which is confirmed by the Filmowej „100 lat polskiego filmu. 1908–2008” oraz pierwsza the first film. i mi∏oÊnicy Pu∏aw. inhabitants and lovers of Pu∏awy. projekcja filmowa. Od 25 do 31 lipca odb´dà si´ m.in. pokazy Between 25 and 31 July there will be open-air screenings, con- plenerowe, koncerty, warsztaty itp., natomiast od 2 do 8 sierpnia certs, workshops, etc., and between 2 and 8 August in the Tu znajduje si´ serce Lubelszczyzny. Miasto o bogatej historii Here lies the heart of the Lublin land. The city, with its rich his- w Pu∏awskim OÊrodku Kultury „Dom Chemika" b´dà wyÊwietlane Puławy's Center of Culture "Chemist's House", the festival's i wyjàtkowym klimacie artystyczno-spo∏ecznym ukochali wielcy tory and the exceptional artistic and social climate, has been festiwalowe filmy. films will be shown. poeci, muzycy, malarze, filozofowie... loved by great poets, musicians, painters, philosophers. Jego po∏o˝enie wÊród bujnej przyrody od wieków stanowi∏o Its location, among lush nature, has been a priceless source of dla nich bezcenne êród∏o inspiracji. Zachwyca pa∏ac Czartory- inspiration for them for centuries. The Czartoryskis' Palace, skich wzniesiony na skarpie wiÊlanej. Otaczajàcy go park nale- erected on a Vistula scarp, marvels with its beauty. The sur- ˝y do najpi´kniejszych w Polsce. Na jego terenie znajdujà si´ rounding park is one of the most beautiful in Poland. Inside, niezwyk∏e obiekty historyczne wzorowane na Êwiatowych za- there are outstanding historical objects, modeled on the world's bytkach, m.in. Êwiàtynia Sybilli, brama rzymska, domek chiƒ- monuments, such as the Sybil's Temple, Roman gate, Chinese ski, groty czy rzeêby. house, caves or sculptures.

KULTURA >> Co roku Pu∏awy odwiedzajà tysiàce osób, by CULTURE >> Every year thousands of people visit Puławy to Dom Gotycki / Gothic House Festiwal Miast Partnerskich / Festival of Partner Townc P∏ywalnia odkryta - MOSIR / Openair swimming pool MOSIR uczestniczyç w wydarzeniach artystycznych: festiwalach, spotka- take part in various artistic events: festivals, meetings with Program festiwalowych wydarzeƒ na stronie internetowej Urz´du Miasta Pu∏awy www.um.pulawy.pl. Zapraszamy! fot.: S. K∏ak, Archiwum UM Pu∏awy, A.fot.: S. K∏ak, Archiwum UM Pu∏awy, R´kas niach autorskich, happeningach, warsztatach, koncertach, insce- authors, happenings, workshops, concerts, stage spectacles fot.: K. Wójcik The festival's program is available on the website of Puławy's City Hall www.um.pulawy.pl A very warm welcome! 36-39 konstancin 30/7/09 9:43 Page 36

36 spacerem po... walking around... 37

Monika Kaszuba

˚yjemy w nieustajàcym biegu, a to, za czym najbardziej t´sknimy, We live in a constant hurry and what we miss most is peace, to spokój, cisza i odrobina kojàcej natury. To idealne warunki nie silence and a bit of soothing nature. These are perfect condi- tylko dla kuracjuszy sanatorium, ale wszystkich, którzy szukajà tions not only for the patients in a sanatorium, but for all those odpoczynku od miejskiego gwaru. W Konstancinie to wszystko who seek rest from the city noise. In Konstancin we'll have all jest na wyciàgni´cie r´ki, uzdrowisko z sanatorium Przy èródle, this at a hand's reach; a health resort with the sanatorium Przy THE POWER OF HEALTH RESORT szpitalem, hotelem i restauracjà Konstancja zapewnia najlepsze Źródle, hospital, hotel and restaurant Konstancja offer the best warunki do leczenia i relaksu. Konstancin jako miejscowoÊç conditions for treatment and relaxation. Konstancin as a health uzdrowiskowa ma bogatà tradycj´. Powsta∏o dzi´ki inicjatywie resort has a rich tradition. It was established on the initiative of dwóch hrabiów, Witolda Skórzewskiego i W∏adys∏awa Miel˝yƒ- two counts, Witold Skórzewski and Władysław Mielżyński. They Konstanciƒskie uzdrowisko istnieje ju˝ prawie skiego. PrzyÊwieca∏a im idea zbudowania oÊrodka letniskowego had an idea of creating a summer resort for the Warsaw elite. In sto lat. Warto tu przyjechaç nie tylko dla s∏ynnej t´˝ni dla warszawskiej elity. W 1917 r. Konstancin-Jeziorna uzyska∏ sta- 1917 Konstancin-Jeziorna gained the status of a health resort. tus uzdrowiska. Pierwsze szpitale i oÊrodki zorganizowanego The first hospitals and centers of organized treatment started solankowej. Rezerwaty przyrody, Lasy Chojnowskie, lecznictwa zacz´∏y powstawaç tu w latach 60., wtedy te˝ zosta∏y appearing here in the 1960s. Also at that time the beneficial nadwiÊlaƒskie zabytki i atrakcje kulturalne to dobre po- odkryte z∏o˝a dobroczynnej solanki. W∏aÊnie t´˝nia solankowa sources of brine were discovered. It is the brine graduation wody, by zb∏àdziç w te goÊcinne mazowieckie strony.

TheThe healthhealth resortresort hashas existedexisted inin KonstancinKonstancin forfor almostalmost 100100 years.years. ItIt isis worthworth comingcoming herehere notnot onlyonly becausebecause ofof thethe famousfamous brinebrine graduationgraduation tower.tower. NatureNature reserves,reserves, ChojnówChojnów Forests,Forests, monumentsmonuments andand culturalcultural attractionsattractions T´˝nia / Graduation tower on the Vistula, are good reasons for straying in these fot.: D. Chojnowska on the Vistula, are good reasons for straying in these hospitablehospitable MazovianMazovian spots.spots. 36-39 konstancin 30/7/09 9:43 Page 38

38 spacerem po... walking around... 39

tower, which invariably enjoys the biggest attention from "Graduation Tower of Dreams". The festival welcomes mas- tourists and patients. It is a giant inhalatorium powered by brine ters of spoken word from India, Africa, Canada, who tell tra- excavated from beneath 1600 m. When walking around the ditional fairy-tales, legends and stories of their native lands. graduation tower, our skin and airway absorb from the steaming The evening with bonfire's glow and sounds of original musi- brine microelements and minerals necessary for our organism. cal instruments is a remarkable spectacle of words and It is a nice and easy way to take care of our respiratory system, music, a unique taste of wisdom and culture of other calm down and regenerate immunity power of our body. The nations. An unforgettable experience is the May Picnic on vicinity of four nature reserves and several oxbow lakes encour- the banks of the Jeziorka river - a history lesson and fun in ages an out-door activity. Walks and cycling rides are the most one. This costume party magically takes us to the turn of pleasant way to provide oxygen to our system and get to know the 19th and 20th centuries. For one day the Resort's Park the picturesque area of Konstancin. blooms with colors and grandeur of the belle epoque; the ladies strolling in their full-length dresses and gentelmen in FESTIVALS >> All those who, apart from contact with nature, top hats successfully allow us to forget that we live in the era wait also for some culture and entertainment, will find in this of super modern computers, indigestible McDonald's and area cyclic events, concerts and cultural tastes, not found even roaring jumbo jets... in the capital. Summer amphitheater which every year lures the Majówka / May Picnic stars of instrumental music is just a hint of what Konstancin can offer. In July on Sunday afternoons there will be performances nieodmiennie cieszy si´ najwi´kszym powodzeniem wÊród tury- by Camerata Constanza, Shantymen band and dancers from stów i kuracjuszy. To ogromne inhalatorium zasilane solankà wy- Belgium, to name but a few. The Festival of Theater (March) is dobywanà z g∏´bokoÊci 1600 m. Kiedy spacerujemy po t´˝ni, na- an answer to the abundance of young acting talents. Gospel s∏owa mówionego z Indii, Afryki, Kanady, którzy snujà tradycyjne sza skóra i drogi oddechowe wch∏aniajà niezb´dne dla naszego concerts give an incredible positive energy kick. A frequent baÊnie, podania i opowieÊci ze swoich rodzinnych stron. Wieczór organizmu mikroelementy i minera∏y z parujàcej solanki. To ∏atwy guest of the Resort's Park is also Museum of Historytellers, przy blasku ogniska i dêwi´kach oryginalnych instrumentów to iprzyjemny sposób, by zadbaç o nasz uk∏ad oddechowy, wyci- which organizes the Cross-Cultural Festival of Storytelling niesamowity spektakl s∏owa i muzyki, unikalna próbka màdroÊci szyç si´, zregenerowaç si∏y i wzmocniç odpornoÊç organizmu. i kultury innych narodów. Niezapomnianym prze˝yciem jest rów- Otoczenie uzdrowiska z czterema rezerwatami przyrody i kilkoma Koncert w amfiteatrze / Concert in amphitheatre nie˝ Majówka nad rzeka Jeziorkà – lekcja historii i dobra zabawa starorzeczami sprzyja aktywnoÊci na Êwie˝ym powietrzu. Wypra- w jednym. Ta kostiumowa impreza w magiczny sposób przenosi wy piesze i rowerowe to najprzyjemniejszy sposób na dotlenie- wprzesz∏oÊç z prze∏omu XIX i XX w. Na jeden dzieƒ park Zdrojo- nie organizmu i poznanie malowniczej okolicy Konstancina. wy rozkwita kolorami i przepychem belle epoque, a spacerujàce damy w sukniach do samej ziemi i d˝entelmeni w cylindrach sku- FESTIWALE >> Wszyscy, którzy oprócz kontaktu z przyrodà tecznie pozwalajà zapomnieç, ˝e ˝yjemy w erze supernowocze- czekajà te˝ na porcj´ kultury i rozrywki, znajdà w okolicy cyklicz- snych komputerów, niestrawnego McDonalda i ryczàcych jumbo ne imprezy, koncerty i kulturalne smaczki, których czasem pró˝no jetów… szukaç nawet w stolicy. Letnia scena amfiteatru, która co roku przyciàga gwiazdy muzyki instrumentalnej, to tylko ma∏a próbka Dojazd: z Warszawy autobusami podmiejskimi 700, 710, 724 konstanciƒskich mo˝liwoÊci. W lipcu w niedzielne popo∏udnia na i N50 (www.ztm.waw.pl). Do Konstancina-Jeziornej scenie pojawià si´ m.in. Camerata Constanza, zespó∏ Shantymen prowadzi te˝ szlak rowerowy. i tancerze z Belgii. Festiwal Âwi´to Teatru (marzec) to odpowiedê Adresy/Addresses: Konstanciƒski Dom Kultury (KDK), na urodzaj m∏odych talentów z aktorskim zaci´ciem, koncerty ul.Jaworskiego 18, Konstancin-Jeziorna. muzyki gospel dajà niesamowity zastrzyk pozytywnej energii. Getting there: from Warsaw by suburban buses 700, 710, 724 and N50 (www.ztm.waw.pl). To Konstancin-Jeziorna also leads Cz´stym goÊciem Parku Zdrojowego jest równie˝ Muzeum Opo- a cycling route. wiadaczy Historii, które organizuje Mi´dzykulturowy Festiwal www.kdk-info.pl Sztuki Opowiadania „T´˝nia Marzeƒ”. Festiwal goÊci mistrzów fot.: D. Olendzka 40-41 uniejow 30/7/09 9:44 Page 40

40 spacerem po... walking around... 41

Agnieszka ¸uczak

is kept at 33-36 C. With this temperature, and the healing properties of the water, the stay in the hot springs and swimming pool complex in Uniejów is a relaxation, rest and recreation.

HEALTH AND SPORT >> The salt spring gushing from the UNIEJÓW - THE CITY OF WATER AND KNIGHTS soil is the greatest treasure of Uniejów which is trying to obtain the status of a spa and create a regional balneotherapy center. Termalny kompleks basenowy / Termal swimming pools complex For one year now it has been possible to benefit from the water Dla poszukiwaczy ropy naftowej which helps to treat rheumatoid, orthopaedic, laryngologic, i gazu goràca woda tryskajàca basenu na goÊci czeka wyÊmienita kuchnia w restauracji Ter- haemorrhoid, neurological problems, improves blood circula- z odwiertów wykonanych na malna nale˝àcej do uniejowskiego kompleksu. tion and of course beauty. For those who value physical activity, brzegu Warty by∏a rozczarowa- there is a 25-meter swimming pool. There is also a separate, niem i pora˝kà. DziÊ jest atrakcjà BAL W BALII >> Kompleks termalno-basenowy ma si´ filled with colorful installations trough for children. After the turystycznà Uniejowa. Daje re- wprzysz∏oÊci rozrastaç. Powstanà kolejne baseny, równie˝ kryte. bath we are usually hungry. A few steps away from the pool we laks, wp∏ywa na urod´ Na razie w jego sk∏ad wchodzà m.in. zamek i Kasztel Rycerski na have a delicious cuisine of "Termalna" restaurant. i zdrowie. Goràcych èród∏ach, gdzie trzeba skosztowac kapieli w… Êrednio- wiecznej balii d´bowej. Zdrowotnych kàpieli solankowych naj- PARTY IN A TUB >> Part of the complex is a castle and the Lato w pe∏ni, a tu z szarostalowych chmur siàpi deszczyk, przyjemniej jest za˝ywaç w mi∏ym towarzystwie. Dlatego do ka˝- Knights' Castle on Hot Springs, where it is a must to try bath in który chwilami zamienia si´ w deszcz. Im pogoda gorsza, dej balii jednoczeÊnie wejÊç mo˝e szeÊç osób! W Kasztelu, oprócz a medieval oak tub. Each tub can be filled up to six people at a z tym wi´kszà ochotà zanurzamy si´ w basenach wype∏- kàpieli w d´bowych baliach, mo˝na przenocowaç w pokojach time! In the Castle, we can also spend a night in guest rooms, nionych cieplutkà wodà. Pompowana jest z g∏´bokoÊci ok. goÊcinnych urzàdzonych w stylu rycerskich komnat. decorated in style of knight chambers. 2000 m. Na powierzchni ziemi osiàga temperatur´ 68°C. W solankowej niecce – 33-36°C. Taka temperatura, nieza- W¸ÓCZNIE I ARMATY >> Legenda mówi, ˝e na zamku SPEARS AND CANNONS >> The legend has it that a le˝na od pory roku, i lecznicze w∏aÊciwoÊci wody sprawia- (z XVI w.) ukryto skrzynie pe∏ne z∏ota i srebra. Zamiast traciç czas na long time ago boxes full of gold and silver were hidden in the jà, ˝e pobyt w kompleksie termalno-basenowym w Unie- ich poszukiwanie, spotkajmy si´ z Bia∏à Damà – jej pomnik znajdu- fortress (from XVI c). But instead of the search. let’s meet the jowie to relaks, odpr´˝enie i wypoczynek dla ca∏ego cia∏a. je si´ w jednej z alejek okalajacego twierdz´ 34-hektarowego par- White Lady. Her statue is in a 34-hectare park, that encircles ku. Byç mo˝e spotkamy te˝ rycerzy, którzy zaproszà do udzia∏u w ry- the castle. While strolling there we can also enjoy the games ZDROWIE I RUCH >> Tryskajàca z g∏´bi ziemi so- cerskich grach i zabawach. Dadzà lekcj´ rzucania toporem i w∏ócz- and competitions of the knights. We can shoot with a bow or... lanka to najwi´kszy skarb miejscowoÊci, która ubiega nià, strzelania z ∏uku lub… armaty. Mo˝emy te˝ wybraç si´ na kon- a cannon, have a lesson of flinging a hatchet or a spear, or take si´ o status uzdrowiska i zamierza stworzyç nad brze- nà przeja˝d˝k´. a horse ride. giem Warty regionalne centrum balneologii. Od roku w kompleksie termalno-basenowym mo˝na korzystaç Dojazd: samochodem, drogà 72 na trasie Warszawa – ¸ódê z dobrodziejstwa wody, która pomaga w leczeniu scho- For the people searching petroleum and – Poznaƒ, 56 km od ¸odzi. rzeƒ reumatoidalnych, ortopedycznych, laryngologicz- gas, water gushing from boreholes was a Adres: Termy Uniejów, ul. Polna 37, Uniejów, tel. 0 63 288 89 50 nych, hemoroidalnych, neurologicznych, w nerwobó- big disappointment. Today it is main Wst´p: od 7 z∏ za godzin´. Baseny czynne codziennie w godz. 10–22 Imprezy: 11–12.07 – II Indiaƒskie Lato – Âwi´to Alei im. Sat Okha. lach. Poza tym uniejowska ciep∏a woda poprawia krà˝e- tourist attraction of Uniejów. It gives relax, beauty and health. 8–9.08 – Jarmark Âredniowieczny i Turniej Rycerski nie i oczywiÊcie… urod´. Na tych, którzy nade wszyst- Getting there: by car, route 72 Warsaw - ¸ódê - Poznaƒ, 56 km from ¸ódê. ko cenià sobie ruch w uniejowskim kompleksie, czeka Address: Termy Uniejów, 37 Polna St., Uniejów, tel. + 48 63 288 89 50 25-metrowy basen z wodà o zró˝nicowanej temperatu- Summer is in its peak, but from metal-grey clouds it drizzles and rains. Entrance: from 7 PLN per hour. Swimming pools open every day between 10 rze w zale˝noÊci od pory roku. PomyÊlano te˝ o dzie- When the weather gets worse, we find even more pleasure plunging am - 10 pm. Events: 11-12 July - the 2nd Indian Summer - The Sat Okh Alley Festival . ciach, tworzàc dla nich oddzielnà, wype∏nionà koloro- into swimming pools filled with warm water. It is pumped out from 8-9 August - a Medieval Fair and a Knights' Contest wymi instalacjami nieck´. Po kàpieli cz∏owiekowi za- about 2000 meters underground. On the surface it reaches the tem- www.termyuniejow.pl, www.uniejow.pl fot.: D. Olendzka zwyczaj kiszki zaczynajà marsza graç. Par´ kroków od perature of 68 C. Inside the salt-spring syncline water's temperature fot.: archiwum UM Uniejów Kasztel rycerski / Knight’s Castle 42-45-cypr 30/7/09 9:45 Page 42

42 spacerem po... walking around... 43

Wojtek Henszel

szà Harbour Beach albo niewielkà Ayia Thekla Beach, gdzie mo˝- na spacerowaç po ciep∏ym piasku, brodziç po kostki w wodzie, bo p∏ycizna ciàgnie si´ daleko w morze.

LEGENDA >> Zaledwie 10 min od Ayia Napy na Cape Gre- ko (Cavo Greko) znajduje si´ mekka p∏etwonurków. W krystalicz- nie czystej wodzie wyraênie widaç wraki zatopionych okr´tów, A SUMMER ADVENTURE IN A "HOLY FOREST" p∏ywajàce wÊród nich setki gatunków ryb, a przy odrobinie szcz´- Êcia... ukrywajàcego si´ tu potwora! Legendarna kreatura raczej stroni od blasku fleszy, dlatego jest mniej znana ni˝ jej daleki ku- Klasztor Ayia Napa / Ayia Napa Monastery Bia∏o-z∏ocisty piasek, zyn zamieszkujàcy jezioro Loch Ness. Mimo to, od czasu do cza- su, pozwala si´ zobaczyç. Znawcy tematu twierdzà, ˝e jest to mi- It takes only two and a half hours to get here. This is the time of turkusowe morze tyczna Skylla sportretowana na s∏ynnej mozaice w domu w Do- a flight from Warsaw's Okęcie Airport and a ride by jeep. One i s∏oƒce nieprzes∏o- mu Dionizosa w Pafos. condition - we must be able to change gears with our left hand Kolejnà atrakcjà Cape Greco sà wyrzeêbione przez wiatr i bezlito- and move on the roundabouts "against the tide". ni´te najmniejszà sne fale kilkudziesi´ciometrowe klify. M´˝czyêni w ka˝dym wieku skaczà z nich do wody, dajàc dowód swojego m´stwa i odwagi. BEACHES >> Two kilometers of sand, countless pubs and chmurkà – czyli Nie doÊç przecie˝, ˝e sam lot jest ryzykowny, to w wodzie mo˝e bars, where the music plays till the early morning. We are on urlop jak z bajki czekaç Skylla! Mitologiczne atrakcje czekajà równie˝ w Aqua Park Nissi Beach. Age average here does not go beyond thirty. No Water World (Thekla Road 18), jednym z najwi´kszych parków wonder that almost everywhere there are rentals of water rozpocz´ty! wodnych w Europie. Mamy tu Upadek Ikara, czyli 25-metrowà equipment, windsurfing, parasailing and diving schools. And zje˝d˝alni´, na której osiàga si´ pr´dkoÊç do 40 km/godz., albo none of them can complain of lack of customers! Hydr´, z którà walczy∏ Herkules, Pegazy, Tytanów, Afrodyt´, konia Families with small children will rather choose a more peace- Po grecku Ayia Napa znaczy „Âwi´ty Las”, dziÊ jed- trojaƒskiego, Apolla, Tezeusza... ful Harbour Beach or a small Ayia Thekla Beach. There, we nak bardziej pasuje do niej okreÊlenie „cypryjska Ibi- za”. Trudno uwierzyç, ˝e t´tniàcy ˝yciem kurort jesz- cze 30 lat temu by∏ ma∏à i spokojnà wioskà rybackà. reklama Po tamtych czasach pozosta∏ jedynie unoszàcy si´ w powietrzy zapach jaÊminu i dzikiego tymianku. Aby si´ tu dostaç, wystarczà zaledwie dwie i pó∏ go- dziny. Tyle czasu trwa przelot z warszawskiego Ok´- cia, a nast´pnie przejazd jeepem. Warunek – potra- fimy zmieniaç biegi lewà r´kà i pokonywaç ronda „pod pràd”. White and golden sand, turquoise sea and PLA˚E >> Dwa kilometry piasku, niezliczona the sun not defiled by even iloÊç pubów i barów, w których muzyka gra do bia- the smallest cloud - a fairy-tale ∏ego rana. JesteÊmy na Nissi Beach. Ârednia wieku holiday started! nie przekracza 30 lat. Nic dziwnego, ˝e niemal co krok znajdujà si´ wypo˝yczalnie sprz´tu wodnego, Ayia napa in Greek means 'holy forest', today, however, the name "Cypriot szko∏y windsurfingu, parasailingu czy nurkowania. Ibiza" fits it better. It is hard to believe that this vivid resort 30 years ago I ˝adna z nich nie narzeka na brak zainteresowania! was just a small and peaceful fishing village. The only reminder of those

Rodziny z ma∏ymi dzieçmi raczej wybiorà spokojniej- times is a fragrance of jasmine and wild thyme floating in the air. Olendzki fot.: T. fot.: arch. www.visitcyprus.com 42-45-cypr 30/7/09 9:45 Page 44

44 spacerem po...

can stroll on the warm sand and paddle in the water, as the shallow ground goes deep in the sea.

A LEGEND >> Just 10 minutes from Ayia Napa, on Cape Greco, there is a Mecca of scuba divers. In the crystal clear water they can easily see wreckages of sunken ships, hun- dreds of fish species around them and with a bit of luck. the monster, who hides here. This legendary creature rather dodges camera lights, so it less known than its distant cousin from Loch Ness. But from time to time it reveals itself. Experts say that it is the mythological Scylla, pictured on a famous GOÂCINNOÂå >> Wieczorem podczas spaceru nadmor- mosaic on the House of Dionysos in Paphos. skim bulwarem ka˝dy znajdzie swojà przystaƒ. Zaczynamy Another attraction of Cape Greco are sculpted by wind and w spokojniej tawernie, gdzie zamawiamy smakowite rybne meze ruthless waves several dozen-meter high cliffs. Young boys (zestaw drobnych przystawek). Dobrym towarzyszem do meze and men jump from there to the water, showing off their brav- jest Êwie˝e i aromatyczne bia∏e wino ze szczepu xynisteri z win- ery and courage. Not only the jump is risky, but there might be nicy Lambouri. Póêniej wtapiamy si´ w t∏um taƒczàcych w mod- Scylla waiting beneath the sea! Mythological attractions are nej dyskotece Babylon i The Castle Club przy goràcych rytmach DJ waiting also in the Aqua Park Water World (18 Thekla Road), Steve'a Richardsa. Tak mija nam tydzieƒ w Ayia Napie. Stanow- one of the biggest water parks in Europe. Here we have the czo zbyt szybko! "Fall of Icarus", a 25-meter slide, where we can reach the speed of 40 km/h. We also have here the "Hydra", with whom Hercules fought, Pegasuses, Titans, Aphrodite, a Trojan horse, Apollo, Theseus.

HOSPITALITY >> In the evening, while walking along the seaside boulevard, everyone will find their "haven". We start in a peaceful tavern, where we order the fish meze (a set of small starters). A good companion of meze is a fresh and aromatic white wine of Xynisteri grapes from the vineyard Lambouri. Later we mix with the crowd of people dancing in a fashionable discotheque Babylon and "The Castle Club" to the hot rhythms of DJ Steve Richards. And thus the week in Ayia Napa has passed. Much too fast!

Dojazd: na Cypr regularne przeloty zapewnia LOT. Od kwietnia do koƒca paêdziernika dzia∏ajà loty czarterowe linii Eurocypria do Pafos (z biurem podró˝y Triada) i do Larnaki (z biurami podró˝y CTBA i Itaka). Szko∏a windsurfingu: www.crestwatersports.com Getting there: LOT provides regular flights to Cyrpus. Eurocypria operates char- ter flights from April thru October to Paphos (with Triada travel agency) and to Larnaca (with CTBA and Itaka travel agencies) windurfing shool: www.crestwatersports.com www.visitcyprus.com Groty Morskie / Sea Caves fot.: arch. www.visitcyprus.com 42-51 miedzyrzecz1 30/7/09 9:47 Page 46

46 spacerem po... walking around... 47

Dorota Chojnowska

Ju˝ tysiàc lat temu wszystkie najwa˝niejsze drogi bieg∏y przez Some thousand years ago all the important routes in Poland Mi´dzyrzecz. Regularnie przybywali tu kupcy w drodze do Pozna- ran through Międzyrzecze. The city was visited on a regular nia, Gniezna czy Krakowa. Swój rozkwit miasto prze˝ywa∏o basis by merchants heading for Poznań, Gniezno, Krakow. It w Êredniowieczu. Bogactwo i strategiczne po∏o˝enie sprawi∏y, ˝e flourished in the Middle Ages. The welth of the city and its Kazimierz Wielki wybudowa∏ w tym miejscu pot´˝nà królewskà strategic location convinced king Casimir III the Great to build warowni´. Po tamtych czasach pozosta∏ póênogotycki koÊció∏ pw. here an impressive royal fortress. One of the remnants of those THE ROYAL CITY Êw. Jana Chrzciciela nieopodal rynku. Ostatnio ducha dawnych times is the late gothic church of John the Baptist situated near czasów wskrzesi∏ wielki rycerski turniej i inscenizacja walk o za- the market square. The spirit of those days has also been mek z wojskami Macieja Korwina z 1474 r. recently revived by a tournament of knights and a reenactment Kawa cappucino A cup of cappuccino of a 1474 battle in which the castle was defended against the in the Delicja cafe, where MIASTO >> Kilka póêniejszych najazdów i wojen skróci∏o army lead by Matthias Corvinus of Hungary. w kawiarni Delicja you can sip your coffee zamkowe wie˝e, pozbawi∏o mury flanek i wewn´trznych zabudo- i stolik z widokiem looking at the royal cas- waƒ. Ale dzi´ki temu zamek przybra∏ niepowtarzalnà form´. Na THE CITY >> Some parts of the castle were being gradually tle, is a good start of pierwszy rzut oka przypomina s∏owiaƒski gród, tylko ˝e nie drew- demolished during the next few battles and wars. As a result, na królewski a visit to Mi´dzyrzecze. zamek to dobry poczàtek w´drówki po Mi´dzyrzeczu iokolicach. fot.: D. Chojnowska fot.: D. 42-51 miedzyrzecz1 30/7/09 9:48 Page 48

48 spacerem po... walking around... 49

Bonaparte. Luckily, the number of soldiers marching through the square made him abandon his plan.

BUNKERS >> Międzyrzecze can be also found in the name of Międzyrzecki Fortified Region (MRU), a defensive line built by Germans in 1930s. The strip of land of nearly 80 km was devel- oped with bunkers, bridges, weirs, warehouses... In Europe it can only be compared with the Maginot Line. The MRU was supposed to stop the Red Army’s march on Berlin. It is hard to understand how all this effort was wasted – the Red Army marched past the line not even knowing it. Today, many of the fortifications can be found in the forests and by the lakes around Międzyrzecze. The buldings are connected via a system of underground tunnels. The detailed plan of the tunnels is yet unknown. The survey is being hampered by water which covers parts of the tunnels, and the fact that some of them have been blown up. In Pniewo you can enter misterious MRU corridors. A guided underground excursion can take from one hour up to a whole day. In the shop near the museum enthusiasts of battle Ratusz, Mi´dzyrzecz / Municipality Hall, Mi´dzyrzecz Rynek, Miedzyrzecz / Market Square, Mi´dzyrzecz reenactments can buy Polish uniforms. niany, lecz murowany. Nie rozmija si´ to z historià. W tym miej- the castle took on a rather unusual look. At first sight it reminds scu bowiem od IX w. sta∏o s∏owiaƒskie grodzisko. By∏o ono po- a typical Slavic grad, a wooden fortified settlement, only it is BUNKRY >> Mi´dzyrzecz w nazwie ma równie˝ Mi´dzyrzec- t´˝ne, o czym Êwiadczà wa∏y ziemne, z których wyrastajà mury made of stone, not wood. Some perceive it a kind of historical ki Rejon Umocniony (MRU), czyli linia obronna zbudowana w la- obronne. I niezwykle malowniczo po∏o˝one, co z kolei najlepiej continuity – the place had been developed with a Slavic settle- tach 30. ubieg∏ego wieku przez Niemców. Na blisko 80 km pasie widaç z samych wa∏ów. Dawna fosa i starorzecze Paklicy wkom- ment in the 9th c. The town must have been very big, judging wzniesiono ˝elbetowe bunkry, mosty, jazy, magazyny, schrony… ponowa∏y si´ w uk∏ad pa∏acowego parku. Spomi´dzy jego drzew by the rings of earth surrounding it, on which the defensive W Europie ich pot´ga mo˝e byç porównana jedynie z Linià Ma- przebija sylwetka karczmy dworskiej (XVIII w.) i szlacheckiego walls of the castle were built. It was also beautifully located, with ginota. MRU mia∏o stanowiç przeszkod´ nie do przebycia dla Ar- dworku (XVIII w.), w którym niegdyÊ urz´dowa∏ starosta, a dziÊ a wonderful view over the surroundings. The former moat and mii Czerwonej w drodze na Berlin. Trudno pojàç, ˝e ca∏y ten wy- muzeum. Zobaczymy tam przedmioty odkopane podczas badaƒ the old river bed of Paklica have been incorporated into the si∏ek poszed∏ na marne. Armia Radziecka przesz∏a przez MRU, na- archeologicznych na terenie zamku. Sà te˝ zdj´cia przedwojenne- park surrounding the palace. In the park you will find an 18th c. wet o tym nie wiedzàc… DziÊ pozosta∏oÊci po fortyfikacjach, nie- go miasta, które przypadkowo odkryto w skrytce w Êcianie ratu- inn and a manor house, now a museum. The museum collec- które zniszczone, niektóre w dobrym stanie, bez trudu napotka- sza. Jednak prawdziwà dumà muzeum jest najwi´ksza w Polsce tion includes object found within the castle during archaeologi- my w lasach, przy drogach, nad jeziorami. Poszczególne obiekty kolekcja portretów trumiennych. Malowane na blachach wize- cal excavations. But the museum’s greatest pride is the largest po∏àczone sà systemem podziemnych tuneli. Nieznany jest ich runki nobliwych polskich i niemieckich szlachciców z XVII i XVIII w. collection of coffin portraits in Poland. The portraits of Polish dok∏adny plan. Ich tajemnice skrywa woda, która wp∏ywa nie objecha∏y juz praktycznie ca∏à Europ´. W czasie, kiedy powsta- and German noblemen from the 12th and 13th c. have been wiadomo skàd i wycieka nie wiadomo jak. Trudno przebiç si´ te˝ wa∏y, miasto utraci∏o ju˝ swe militarne znaczenia, ale ros∏o na eu- presented in many European countries. During those centuries przez zamurowane albo wysadzone fragmenty. MRU uchyla jed- ropejskiego potentata w handlu suknem. Tkaniny z Mi´dzyrzecza the city had already lost its military importance, but was becom- nak turystom ràbek swej tajemnicy. Wystarczy stawiç si´ w Pnie- znajdowa∏y nabywców nawet w Chinach. Zaledwie kilka minut ing a European magnate in cloth trade. Fabrics from wie, gdzie znajduje si´ wejÊcie do udost´pnionego dla zwiedza- spaceru dzieli muzeum od ratusza wznoszàcego si´ po Êrodku ryn- Międzyrzecze were bought by traders from as far as China. jàcych odcinka umocnieƒ. Podziemna wyprawa mo˝e trwaç go- ku. W 1806 r. przyczajony w jednym z jego okien poborca podat- After just a few minutes walk from the museum you get to the dzin´, ale te˝ i ca∏y dzieƒ! Ka˝de zejÊcie odbywa si´ z przewod- kowy o ma∏y w∏os nie zmieni∏ biegu historii. Na celowniku znajdo- town hall situated in the middle of the market square. In 1806 nikiem. Przy okazji w kantynie przy muzeum mo˝na kupiç niedro- wa∏ si´ bowiem… Napoleon Bonaparte. Liczba paradujàcego na a tax collector skulking in one of its windows could have go mundur z demobilu. Wbrew pozorom mo˝e si´ przydaç –

rynku wojska sprawi∏a jednak, ˝e zaniecha∏ swojego zamiaru. changed the course of history – he drew a bead on... Napoleon fot.: D. Olendzka fot.: D. Olendzka podczas organizowanych w okolicy rekonstrukcji militarnych! Mi´dzyrzecki Rejon Umocniony, Pniewo / Mi´dzyrzecki Fortified Region, Pniewo 42-51 miedzyrzecz1 30/7/09 9:48 Page 50

50 spacerem po...

NATURE >> Nature does not like empty spaces. The bunkers and corridors abandoned by the Germans were quickly taken over by... bats. Some 25,000 bats of 12 kinds rule the 2.5 ha of the “Nietoperek” nature reserve. Parts of the MRU are pro- tected as a feeding ground for those animals. Now even bats from abroad come to spend the winter here. The park is open for tourists only between April 1 and November 1 – after that you could disturb their hibernation. aledwie 100 km od stolicy i 50 km od ¸odzi, poÊród lasów nad brzegami Zalewu GOOD FOR EVERYONE >> Głębokie lake (ca. 5 km from ZSulejowskiego w Bronis∏awowie znajduje Międzyrzecze) is famous among anglers for its clean water and si´ mekka biznesu, jednoczeÊnie ostoja spokoju ust 100 km from the capital and 50 km from Miedzyrzecki Rejon Umocniony, Pniewo / Mi´dzyrzecki Fortified Region, Pniewo abundance of fish. Another attraction on the lake is scuba div- hotel Magellan*** ¸ódê, among woods, on the banks of Lake ing which gives an opportunity to watch the amazing underwa- JSulejowski in Bronis∏awowo there's the Nasi goÊcie mogà aktywnie sp´dziç czas na ∏onie natu- Mecca of business and at the same time an Po wyjÊciu z podziemi czas na sesj´ fotograficznà. Obowiàzkowo ter life. Along Paklica river you will find canoe rentals, and if ry, lub zrelaksowaç si´ podczas zabiegów w najwi´k- oasis of peace: Magellan Hotel*** trzeba sobie zrobiç zdj´cie przy wystajàcych z ziemi pancerwer- you’re not into water sports, there’s nothing like cycling through szym w regionie Instytucie SPA & Wellness. kach i na z´bach smoka, czyli ciàgnàcej si´ po horyzont ˝elbeto- the nearby forests. Those who are interested in monuments will W dwupoziomowym kompleksie czekajà na Paƒstwa: Our guests can spend their time actively out with wej zaporze przeciwczo∏gowej. not be disappointed either. It is enough to visit the picturesque •basen kryty, w wodzie którego odbija si´ ogromna, nature or relax during treatments inside the biggest in zajmujàca ca∏à Êcian´ mozaika przedstawiajàca the region SPA & Wellness Institute. palaces in Bobowick and Bukowiec, while on the way to Kursk morskie fale, REZERWAT >> Przyroda pustki nie lubi. Opuszczone przez you can view parts of German fortifications. And that’s only a •jacuzzi z kaskadà wodnà, In the two-storey compound we have for you: Niemców korytarze i bunkry w okolicach wsi Nietoperek szybko few of the attractions available near Międzyrzecze. •∏aênia parowa •an indoor swimming pool; in its water reflects a giant zosta∏y zasiedlone przez… nietoperze. Dok∏adnie 25 tys. osobni- •sauna fiƒska mosaic representing sea waves and covering the Rezerwat Nietoperek / Nietoperek Reserve ków z 12 gatunków niepodzielnie rzàdzi na 2,5 ha Rezerwatu •9 profesjonalnie wyposa˝onych gabinetów odnowy whole wall, a jacuzzi with a water cascade, biologicznej urzàdzonych w kolorach ziemi, gdzie •vapour-bath Przyrody „Nietoperek”. Dodatkowo wokó∏ rezerwatu powsta∏ Ze- b´dà mogli Paƒstwo poddaç si´ m.inn.: hydroterapii, •Finnish sauna, spó∏ Przyrodniczo-Krajobrazowy Uroczyska MRU, gdzie chroni si´ zabiegom na twarz i cia∏o, masa˝om relaksacyjnym i •9 professionally equipped regeneration rooms deco- Êrodowisko ˝ycia i ˝erowania tych zwierzàt. Teraz na zimowania leczniczym. rated in the colours of the earth, where you can have przylatujà tu nietoperze równie˝ z zagranicy! Na teren rezerwatu hydrotherapy, face and body treatments, relaxing mo˝na wejÊç tylko w okresie aktywnoÊci zwierzàt, czyli od 1 Posiadamy tak˝e 8 profesjonalnie wyposa˝onych sal and healing massages, etc. konferencyjnych (1000 miejsc), w tym sal´ bankietowà kwietnia do 1 listopada. Nie wolno natomiast pod ˝adnym pozo- przystosowanà do imprez okolicznoÊciowych oraz kon- We also have 8 professionally equipped conference rem zak∏ócaç ich zimowego snu. certów, 3 sale restauracyjne, klub nocny oraz amfiteatr halls (1000 seats), as well as a banquet room for occa- leÊny i ogród letni, w którym organizujemy ogniska, sional events and concerts, 3 restaurant halls, the DLA KA˚DEGO >> Jezioro G∏´bokie (oko∏o pi´ç kilome- biesiady, pikniki i wiele innych atrakcji. Night Club, the Forest Amphitheater and a summer garden, where we organize bonfires, feasts, picnics trów od Mi´dzyrzecza) s∏ynie wÊród w´dkarzy z czystej wody gresowo-Szkoleniow entrum Kon e MAGELLA and many other attractions. C N, Bron i obfitoÊci ryb. Wczasowicze wypoczywajàcy w oÊrodkach nad je- is∏awów , ul. ˚e glarska 35/31 lan.pl go brzegami mogà te˝ zanurkowaç i zobaczyç przepi´kne pod- , 97-32 magel 0 Wolbó hotel rz Tel.: (44 rketing@ wodne ∏àki i ˝yjàce poÊród nich ryby. Na odcinku od Âwi´tego ) 615 43 50, fax: (44) 615 43 52, e-mail: ma Wojciecha do Zalewu Bledzewskiego oraz wzd∏u˝ rzeki Paklicy or- ganizowane sà sp∏ywy kajakowe. LeÊne drogi i bezdro˝a to rów- Dojazd: pociàgiem lub autokarem nie˝ idealne trasy na emocjonujàcy off-road. Kogo interesujà za- Informacja turystyczna: Rynek 9 bytki, równie˝ nie b´dzie zawiedziony. Wystarczy, ˝e odwiedzà Getting there: by train or by bus malownicze pa∏ace w Bobowicku i Bukowcu, a w drodze do Kur- Tourist information: 9 Rynek Str. ska zobaczà pozosta∏oÊci niemieckich umocnieƒ. To tylko kilka czekajàcych tu na nas atrakcji. Na Mi´dzyrzecz i okolice jeden www.miedzyrzecz.pl fot.: D. Olendzka, Tadeusz Âwider fot.: D. Olendzka, Tadeusz urlop to za ma∏o! www.hotelmagellan.pl 52-53 ustkax 30/7/09 10:03 Page 52

52 spacerem po... dotyk codziennoÊci 53 Imprezy/Events 2-4.07 - Ogólnopolski Festiwal Sztucznych Ogni Dwumiasto Ustka-S∏upsk 2009, TEKST PROMOCYJNY Codziennie odbywajà si´ dwa koncerty i dwa pokazy sztucznych ogni. Fireworks Festival of Two Cities, Ustka-S∏upsk 2009, Two concerts and two fireworks shows every day. 11.07 - WARHEAD 2009 - Festiwal Sztuki Alternatywnej i Niezale˝nej, zagra 11 zespo∏ów rockowych, m.in. Deadline i Demob (Wlk Brytania). WARHEAD 2009 – Alternative and Independent Art Festival, 11 rock groups, e.g. Demob (UK), Kitty In a Casket (Austria). 14-19.07 - Fina∏ M istrzostw Polski w Pi∏ce No˝nej Pla˝owej pod Patronatem PZPN. Beach Soccer Polish Championship finals. 18-19.07- Bielsko-Bia∏a i Beskidy w Ustce, festyn góralski na pla˝y. ACTIVE LAZINESS Bielsko-Bia∏a and Beskidy come to Ustka, huge hughland fete on a beach. 21-25.07 - Projekt Pla˝a, w pla˝owym miasteczku TVN wezmiemy udzia∏ w zaj´ciach sobà Âwi´to Ustki! Odb´dà si´ wówczas przedstawienia, koncer- sportowych, konkursach a w barze spotkamy si´ z polskimi gwiazdami. ty, konkursy i pokaz taƒca z ogniem. To trzeba zobaczyç! The Beach Project. In a beach city of Polish TV station TVN you will be able to take part in various sports, competitions, and meet Polish stars in a bar. Zasmakuj przygody, s∏oƒca, 25.07 - Koncertowe Lato - Wakacyjny Tour 2009, impreza pod patronatem Radia A NOCÑ >> rozkwita ˝ycie w pubach, dyskotekach, na dan- Zet i tygodnika Gala. Wystàpià: Formacja Nie˝ywych Schabuff, ¸ukasz wiatru i wody! Plan dnia cingach, gdzie zabawa trwa do wschodu s∏oƒca. Osoby o spoko- Zagrobelny, Kabaret Paranienormalni. w Ustce jest wype∏niony jniejszym usposobieniu nawet nie zauwa˝à jak szybko minie im Summer of Concerts - Holiday Tour 2009. Polish stars will perform in the czas w nastrojowych kawiarenkach, herbaciarniach i restaurac- event organized by Radio Zet and Gala weekly. 7-9.08 - Baltic Open Water Championships, mistrzostwa w p∏ywaniu na wodach do ostatniej minuty! jach. otwartych. Baltic Open Water Championships 13-16.08 - Fina∏y Mistrzostw Polski w Ratownictwie Wodnym NIVEA-WOPR, RANO >> B∏ogie lenistwo pla˝owania, to nie tylko re- JEDZIEMY DO USTKI >> Bo czeka tu mnóstwo innych Poland’s Water Rescue Championship NIVEA-WOPR, finals laks. Kiedy umys∏ si´ odpr´˝a, a cia∏o regeneruje si∏y, Two- atrakcji - si∏ownie, sauny, wypo˝yczalnie rowerów, korty teniso- 15.08 Âwi´to Ustki, wystàpià m.in. Kabaret DKD, Zespó∏ Afromental, Teatr ja skóra przybiera bursztynowy, mahoniowy lub bràzowy we i stadniny koni. Nie ma pogody? Sprawdê zatem, co ciekawe- Tancerzy Ognia Salamandra. Ustka Days, Among the performers: Salamandra Fire Dancers Theatre kolor – zale˝nie od potrzeby, mody, urody i wytrwa∏oÊci. go dzieje si´ w Domu Kultury, w Ba∏tyckiej Galerii Sztuki, albo 21-23.08 - Zlot Motocyklowy – Po˝egnanie Lata Ustka 2009 Kiedy nastàpi moment przesytu s∏oƒcem, nogi same ponio- w kinie Delfin. Ze wszystkiego mo˝na korzystaç do woli, bez stra- Motorcycle Rally – Summer Send-off, Ustka 2009 sà tam gdzie s∏ychaç Êmiech, muzyk´, czyli na liczne pla˝o- It’s easy to schedule your day in Ustka – in this sea- chu o stan konta, dlatego, ˝e w Ustce jest taniej! Ponadto / In addition: we atrakcje, otoczone wianuszkiem zainteresowanych - side resort you will find an ongoing adventure with Turysta, który uiÊci op∏at´ klimatycznà otrzyma bowiem imienny 7.07, 15.07, 22.07, 29.07, 5.08,19.08 - Ustczanie Turystom, koncerty szantowe i zje˝d˝alnie, plac zabaw dla dzieci, wypo˝yczalnie kajaków sun, water and wind. „Karnet Wakacyjny” (do odebrania w punkcie Informacji Tury- muzyki biesiadnej, przedstawienie dla dzieci. Ustka for Tourists, shanties, performances for childredn i sprz´tu p∏ywajàcego. A animatorzy aktywnego wypo- stycznej i w kwaterach pobierajàcych t´ op∏at´). Karnet uprawnia Wi´cej imprez na stronie/ More events on www.ustka.pl czynku zaproszà Ci´ na nauk´ nurkowania, do wspólnego MORNING >> Blissful laziness on the beach is more than relaxing. do atrakcyjnych rabatów m.in. w restauracjach, dyskotece, na aerobiku i na przeja˝d˝ki skuterem wodnym. Zajmà si´ While your mind unwinds and your body recovers, your skin is taking on statku wycieczkowym, basenie i w punktach us∏ugowych. Ponad- AT NIGHT >> pubs and discos get busy. Whether you want to równie˝ Twoim dzieckiem w „Pla˝owym Przedszkolu”. the deep colour of amber, mahogany or bronze. After sunbathing, your to wszystkie karnety biorà udzia∏ w losowaniu atrakcyjnych na- hit the town and dance till the morning, or spend a nice time with feet will take you to where music and laughter comes from – to play- gród, po zakoƒczeniu sezonu. W tym roku do wygrania sà: tele- a group of friends sipping something sweet and colourful, there POPO¸UDNIE >> to czas rozrywki. W Ustce na pew- grounds, slides, canoe and water equipment rental, etc. You can also join wizor LCD, zestaw kina domowego, aparat cyfrowy i zestawy ko- are plenty opportunities. no nikt nie b´dzie si´ nudzi∏! Pe∏na kafejek i restauracji nad- in scuba diving or water scooter classes. While you enjoy the sun and the smetyków! JeÊli s∏oneczny ˝ar sprawi, ˝e potrzeba kosmetyków morska promenada t´tni ˝yciem. Nie mo˝na przegapiç sza- sand, the “Beach Kindergarten” will take care of your children. stanie si´ palàca, zamiast czekaç na losowanie trzeba pójÊç na OFF TO USTKA >> In the city itself you will find also: gyms, lonych imprez - koncertów, festiwali, czy pokazów. Nie zakupy. Wtedy zobaczymy, ˝e w Ustce w wakacje obowiàzujà... saunas, bicycle rentals, tennis courts, and horse studs. If the weather mo˝na przegapiç jedynego w Polsce Festiwalu Sztucznych AFTERNOON >> is the time to have fun. There is no possible way to dukaty 4 Bryzgi Rosowe. Ich nazwa nawiàzuje do legendy o sy- is daunting, check what’s on in the Community Centre, Baltic Gallery Ogni (2-4 lipca). Góralskie kapele i przysmaki z ˚ywiecczy- get bored in Ustka. The promenade along the beach is vibrant with life. rence. Syrenka o imieniu Bryzga Rosowa zaopiekowa∏a si´ bied- of Art or the local Delfin cinema. Don’t worry about your budget as zny na pla˝y? Podczas imprezy „Bielsko Bia∏a i Beskidy In the summertime the city abounds in concerts, festivals and street nà wdowà, której syn Gwido wyp∏ynà∏ w d∏ugi morski rejs, a mat- Ustka is a city of very decent prices. If you pay the so called climatic w Ustce” wszystko b´dzie mo˝liwe! Na ten czas, nadmorski performances. You can not miss the only Polish Fireworks Festival ka straci∏a wzrok wypatrujàc jego powrotu. charge, you can receive a ticket (available at the points collecting the charge) providing you with discounts in restaurants, discos, on a kurort zamieni si´ w góralskie miasto. W kolejny weekend (July 2-4). During the “Bielsko-Biała and Beskidy come to Ustka” festi- cruise ship, swimming pool, and in many service points. Apart from zabrzmi w Ustce Koncertowe Lato, z gwiazdami polskiej val you will be able to taste Polish highland delicacies and listen to tra- that all, the tickets will take part in a lottery at the end of the season. sceny muzycznej. A podczas X ¸YK' endu Satyry bawiç i roz- ditional highland bands on the beach in Ustka. The “Summer of Wydzia∏ Promocji Urzàd Miasta Ustka 76-270 Ustka, ul. ks. Kard. S. Wyszyƒskiego 3 While shopping, remember that in the summer Ustka uses its own Êmieszaç turystów b´dà kabarety i wystawy prac satyryków. Concerts” event presents top stars of the Polish music scene. You can’t www.ustka.pl currency called 4 Bryzgi Rosowe (along with the Polish złoty), which A potem… jeszcze nie ˝egnamy si´ z latem… mamy przed miss Ustka Days - shows, concerts, competitions, and fireworks. fot.: arch. UM Ustka fot.: arch. UM Ustka you can only pay with within the city. 54-59 krosno miasto 30/7/09 10:05 Page 54

54 spacerem po... walking around... 55

Iwona Chodorowska

WHERE CULTURES MEET

Krosno enthralls with medieval grandeur of Jedno z ciekawszych polskich miast malowniczo po∏o˝one poÊród A GULP OF HISTORY >> The traces of a hamlet on which churches, small houses and tiny streets. It is pagórków nie bez przyczyny nazywane jest ma∏ym Krakowem. King Casimir the Great built Krosno go back to the 10th c. In high time to come and see the "Subcarpathian Najbardziej magiczne staje si´ Krosno wieczorem: w Êwiat∏ach la- 1367 a fortified city stood where the agricultural village used to Pearl"! tarni, pe∏ne zau∏ków, kawiarenek i restauracyjek. Wspaniale jest stand. Already then the city could boast of rapidly growing crafts- Krosno czaruje Êrednio- This one of the more interesting Polish cities picturesquely sit- usiàÊç przy kielichu czerwonego wina znad Dunaju i rozsmako- men guilds. In Krosno the leading ones were those of the shoe- uated among hills is not without a reason called small Krakow. waç si´ tà chwilà. Kielichowi warto si´ te˝ przyjrzeç uwa˝niej. makers and bakers, later also drapers (many clothes were manu- wiecznym przepychem Krosno is especially magical in the evening, in the streetlights, Krosno s∏ynie ze szklanych wyrobów artystycznych. A czy˝ mo˝e factured in the city). It is interesting that the guilds of drapers and full of lanes, cafes and small restaurants. It is wonderful to sit byç lepsza pamiàtka z podró˝y ni˝ pi´kna, a zarazem u˝yteczna bakers cultivate their traditions also today. Bakery Champions koÊcio∏ów, kamieniczek with a glass of a Danube valley wine and savour the moment. It rzecz? Nast´pnego dnia b´dzie zatem mo˝na wybraç si´ na rynek Cup for the challenge title of the baker of the Favourite Bread of is worth taking a closer look at the glass. Krosno is famous for i zaopatrzyç w przepi´kne kroÊnieƒskie wyroby szklane. Koniecz- Krosno people or linen biennale "From loom [krosno] to Krosno" i ma∏ych uliczek. Czas glass artistic products. And can there be a better souvenir from nie trzeba spróbowaç, jak wyjàtkowo smakuje wyborne w´gier- can be seen during one of the most famous events in the a trip than a beautiful and at the same time useful thing? So the skie wino w kroÊnieƒskim szkle. Subcarpathian Region "Carpathian Climates" (the last week of next day it will be possible to go to the market square and buy August). In the Middle Ages Krosno was an important trade and zatem odwiedziç „per∏´ cups and other extraordinary glass things from Krosno. It is a ¸YK HISTORII >> Âlady osady, na miejscu której król Kazi- industry center. Main trading routes, e.g. to Red Ruthenia and must to try the remarkable taste of Hungarian wine in a Krosno mierz Wielki wybudowa∏ Krosno, si´gajà X w. W 1367 r. na miej- Hungary, ran through the city. Krosno exported, among other Podkarpacia"! glass. scu rolniczej wioski sta∏ ufortyfikowany gród. Ju˝ wtedy miasto things, cloth and horses, and imported iron, copper and. wine. 54-59 krosno miasto 30/7/09 10:05 Page 56

56 spacerem po... walking around... 57

When Krosno and the whole Galicia got Galician autonomy from wi´c mu jà odes∏a∏. W´gierski kupiec równie˝ nie ukrad∏ z∏ota. the Austrian-Hungarian emperor, it was promoted to be the capi- Razem z Polakiem postanowi∏ przekazaç beczk´ KoÊcio∏owi. Wte- tal of powiat. At that time its development began - schools, semi- dy diabe∏ odetchnà∏ z ulgà. „Ksi´˝a na pewno wydadzà dukaty co nars and institutions were established as well as petroleum mine, do grosza!” – pomyÊla∏. Niestety i tym razem pad∏o na uczciwych refinery and the Weaving School. Today's Krosno charms with a braciszków, którzy cz´Êç z∏ota postanowili przetopiç na... koÊciel- cordial, hospitable atmosphere of Galicia and though it is world ne dzwony. W ten sposób ostatni dukat nie zosta∏ „wydany", na famous for its industrial products - time goes by slowly here. dodatek znalaz∏ si´ w Domu Bo˝ym. Diabe∏ przegra∏ dusz´ zbója, adzwony... ponoç, gdy ws∏uchaç si´ dobrze w ich dêwi´k, s∏y- KoÊció∏ Franciszkanów / Franciscan Church GOLDEN BELLS >> There are several stories passed from chaç w nim anielskie chóry wo∏ajàce: „Strze˝cie si´ nienawiÊci Rynek / Market square generation to generation, connected with Krosno. Particularly i chciwoÊci!". mog∏o poszczyciç si´ pr´˝nie rozwijajàcymi si´ cechami rzemieÊl- popular is the one about the bells of Krosno. Its about a bandit WALKING AROUND KROSNO >> Krosno's cultural life niczymi. W KroÊnie przodowali w nich szewcy i piekarze, póêniej who was mercilessly looting the rich. On the ducts of Krosno he SPACEREM PO KROÂNIE >> ˚ycie kulturalne Krosna focuses mainly in two centers. The first one is the Regional tak˝e sukiennicy (w mieÊcie wytwarzano du˝e iloÊci p∏ótna). Co was elusive, because he had made a pact with the devil. The evil skupia si´ g∏ównie w dwóch oÊrodkach. Pierwszy z nich to Regio- Center of Borderland Cultures with the most modern audito- ciekawe, cech sukienników i piekarzy kultywuje swoje tradycje spirit was supposed to come for his soul when in one of the bar- nalne Centrum Kultur Pogranicza z najnowoczeÊniejszà salà wi- rium in the Subcarpathian region. Another one is the market po dziÊ dzieƒ. Zawody Mistrzów Piekarzy o przechodni tytu∏ rels filled with gold there will be no more coins. In time the bandit dowiskowà na Podkarpaciu, drugi to Rynek. Kamienice z kami- square. The 16th c. tenement houses with stone arcades are piekarza Ulubionego Chleba KroÊnian czy biennale lnu „Z kro- regretted his act. He decided to turn himself in the hands of fate. ennymi podcieniami (XVI w.) otoczone sà kolorowymi jak t´cza encircled today by rainbow-like umbrellas. Small restaurants sna do Krosna" mo˝na oglàdaç w czasie trwania jednej z naj- He gave away the barrel to one of the merchants who was selling parasolami. Restauracyjki i kawiarnie majà tu swoje ogródki, któ- and cafes have here their gardens which, though modern, g∏oÊniejszych imprez Podkarpacia „Karpackie Klimaty" (ostatni wine. The devil was already happy that the merchant would steal re choç nowoczesne, ∏atwo wkomponowa∏y si´ w pejza˝ starego incorporated themselves amazingly easy into the old market weekend sierpnia). Krosno w Êredniowieczu pe∏ni∏o rol´ wa˝ne- the gold and he would take the bandit's soul. Unfortunately, the Rynku. Warto zajrzeç na ul. Franciszkaƒskà, gdzie znajduje si´ square. It is worth visiting Franciszkańska street with a go oÊrodka handlowo-przemys∏owego. Przez miasto przebiega- barrel found an honest man. The merchant, seeing the treasure, klasztor i koÊció∏ Franciszkanów pw. Nawiedzenia NajÊwi´tszej monastery and the Franciscan Church of the Visitation of the ∏y g∏ówne szlaki handlowe, m.in. na RuÊ Halickà oraz W´gry. thought that it was packed by a Hungarian merchant by mistake, Maryi Panny, a w nim przepi´knie zdobiona kaplica OÊwi´cimów, Holy Madonna and inside a beautifully adorned chapel of the Z Krosna wywo˝ono m.in. sukno i konie, a przywo˝ono ˝elazo, so he sent it back to him. The Hungarian merchant didn't steal z którà wià˝e si´ zniezwyk∏à legenda o mi∏oÊci Stanis∏awa i An- Oświęcims. It is connected with the beautiful legend of miedê i... wino. Kiedy Krosno, tak jak ca∏a Galicja, uzyska∏o od the gold either. He, together with the Pole, decided to give it to ny… Zwróçmy te˝ uwag´ na obraz Matki Bo˝ej Niepokalanej Stanisław and Anna's love. Let's pay attention to the picture of cesarza Austro-W´gier autonomi´ galicyjskà, awansowa∏o na the Church. The devil sighed with relief. The priests will certainly (zwany te˝ Murkowà), patronki miasta. U zbiegu Rynku i ul. the Immaculate Madonna (also called Murkowa), the city's miasto powiatowe. W tym czasie zaczà∏ si´ jego rozkwit – po- spend all the ducats! - he thought. Unfortunately, also this time it Franciszkaƒskiej znajduje si´ dawna curia pretoriana. W tej naj- patron. At the crossing of the market square and wstawa∏y szko∏y, seminaria i instytucje oraz kopalnia ropy nafto- came to honest brethren who decided to melt down some of the wi´kszej kroÊnieƒskiej kamienicy przez pewien czas mieÊci∏ si´ Franciszkańska street there is the former curia pretoriana. In wej, rafineria i szko∏a tkacka. Dzisiejsze Krosno urzeka serdecznà, gold and make church bells. Thus, the last ducat wasn't "spent" ratusz, teraz znajduje si´ punkt informacji turystycznej. Dalej this biggest tenement of Krosno there used to be for some goÊcinnà galicyjskà atmosferà i choç s∏ynie na ca∏y Êwiat ze swo- and what is more, it went to the house of God. The devil lost the wznosi si´ kamienica wójtowska (ul. Rynek 7) z bogatym rene- time the town's hall and currently there is the tourist informa- ich wyrobów przemys∏owych, czas p∏ynie tu niespiesznie. bandit's soul and the bells. If you listen carefully, some say you can sansowym portalem. W kluczu portalu kamienicy przy ul. Rynek tion center. Further on we have the voigt's house (7 Rynek hear the angels' choirs saying: "beware of hatred and greed!". 27 pod datà 1640 znajdujà si´ inicja∏y RP i AP. Tu mieszka∏ Ro- St.) with a rich Renaissance portal. In the key of the portal of Z¸OTE DZWONY >> Historia miasta to jedno, drugie to... the house addressed 27 Rynek St. under the date of 1640, jego legenda. Z Krosnem wià˝e si´ kilka opowieÊci przekazywa- there are initials RP and AP. Here Robert Portius and his wife nych od pokoleƒ z ust do ust. Szczególnà popularnoÊcià cieszy si´ Anna used to live. This outstanding Patrician who made a for- ta o kroÊnieƒskich dzwonach. Wià˝e si´ ona z postacià zbója bez- tune by selling Hungarian wines, was famous in Krosno also litoÊnie ∏upiàcego mo˝nych. By∏ nieuchwytny na karpackich duk- as an art sponsor and a builder. Under his rule Krosno had its tach, a to dlatego, ˝e zawar∏ pakt z diab∏em. Po dusz´ czart mia∏ golden epoch. A compulsory visiting place is the Holy Trinity si´ zg∏osiç wtedy, kiedy w jednej z beczu∏ek wype∏nionych z∏otem Church. Its Gothic frame came into being already in the 14th nie pozostanie ani jedna moneta. Z czasem zbój po˝a∏owa∏ swo- c., but building it took so long that we can also notice ele- jego czynu. Postanowi∏ oddaç si´ w r´ce losu. Beczu∏k´ ze z∏otem ments of Mannerism and Baroque. It is worth taking a closer pod∏o˝y∏ jednemu z kupców handlujàcych winem. Diabe∏ ju˝ si´ look at the altar, dated at the 1630s. Above, there hangs a cieszy∏, ˝e kupiec z∏oto ukradnie, a on weêmie dusz´ zbója. Pech painting by the Venetian painter Tomas Dolabella called "The chcia∏, ˝e beczka trafi∏a w uczciwe r´ce. Kupiec widzàc skarb, po- Adoration of the Holy Trinity and the Madonna by All Saints". In myÊla∏, ˝e przez przypadek za∏adowa∏ mu go w´gierski kupiec, this church there still stand the so-called soviet stalls, where Stalle radzieckie w Farze / Soviet stalls in Holly Trinity Church Regionalne Centrum Kultur Pogranicza / Regional Center of Borderland Cultures 54-59 krosno miasto 30/7/09 10:05 Page 58

58 spacerem po...

bert Portius ze swojà ˝onà Annà. Znamienity patrycjusz, który municipal commissioners used to sit. Let's also have a look at zdoby∏ fortun´ na handlu winami w´gierskimi, ws∏awi∏ si´ the screen beam. It has on it a scene from the Passion (15th c.) w KroÊnie równie˝ jako mecenas sztuki i budowniczy. Za jego made by the sculpting champions of Krakow. This is an out- ul. W∏adys∏awa Jagie∏∏y 1, 97-330 Sulejów [email protected], rzàdów Krosno prze˝ywa∏o swój z∏oty wiek. Obowiàzkowym standing example of Gothic art and the oldest masterpiece in Recepcja tel. (044) 610 24 00, 616 20 11, 616 26 06 www.podklasztorze.pl fax. (044) 610 20 02 Koordynaty GPS: N: 51° 21' 51.34" E: 19° 52' 45.49" punktem programu jest koÊció∏ farny pw. Trójcy Âwi´tej. Gotyc- the church's interior. It is also worth visiting other numerous old ka bry∏a powstawa∏a w XIV w., jednak budowa trwa∏a tak d∏u- churches, e.g. the Feast of the Cross Church and monastery of PoÊród pe∏nych tajemnic XII-wiecznych budowli Opactwa Cysterskiego Among mysterious 12th century buildings of the Cistercian Abbey go, ˝e mo˝emy te˝ zauwa˝yç elementy manierystyczne i baro- the Capuchin monks and the building of the Jesuit College as podkreÊlonych pi´knem krajobrazu Doliny Rzeki Pilicy dumnie prezentu- emphasized by the Pilica river valley landscape beauty, the magnificent kowe. Warto przyjrzeç si´ o∏tarzowi (XVII w.), tu˝ nad nim wi- well as the old Real School (2 Skargi St.) built of red brick at je swój majestat okaza∏y Hotel Podklasztorze. To tu przeplatajàca si´ Podklasztorze Hotel proudly presents its majesty. The intertwining past, si obraz p´dzla weneckiego malarza Tomasza Dolabelli, zatytu- the beginning of the previous century. Those who like tracing przesz∏oÊç, teraêniejszoÊç i przysz∏oÊç tworzy niepowtarzalne bogactwo present and future create the one and only richness of cultural heritage ∏owany Adoracja Trójcy Âwi´tej i Matki Boskiej przez wszyst- history should go to Goszczyńskiego street and pass among spuÊcizny kulturowej tej zabytkowej budowli. of this historic edifice. kich Êwi´tych. W koÊciele do dziÊ zachowa∏y si´ te˝ tzw. stalle the trees via kirkut - the Jewish cemetery. Although it is not very Lata doÊwiadczeƒ oraz profesjonalna obs∏uga sprawi∏y, i˝ jesteÊmy Years of experience and professional personnel make expectations of every radzieckie, w których zasiadali rajcy miejscy. Zwróçmy te˝ uwa- old - it is dated at the closing of the 19th c., it is (after the war w stanie spe∏niç oczekiwania ka˝dego GoÊcia. Dzi´ki ciekawym rozwià- Guest possible to fulfill. Owing to fantastic space solutions we can easily g´ na belk´ t´czowà. Przedstawiona jest na niej scena Pasji destruction of the synagogue) the only memory and trace of the zaniom przestrzennym z ∏atwoÊcià zorganizujemy niepowtarzalne ban- organize banquets, occasional events, conferences and trainings. We have (XV w.) – dzie∏o mistrzów snycerskich z Krakowa. Jest to wy- Israelites living in Krosno. It is good to find a beautiful monu- kiety, imprezy okolicznoÊciowe, konferencje i szkolenia. Do dyspozycji 6 conference halls, including one for 100 people. bitny przyk∏ad sztuki gotyckiej i jednoczeÊnie najbardziej wie- ment of Bernard Munz. It resembles a broken apple tree. GoÊci oddajemy 6 sal konferencyjnych, z których najwi´ksza mo˝e po- kowe dzie∏o w koÊcielnym wn´trzu. Warto odwiedziç pozosta- Finally, we certainly must return to the vicinity of the market mieÊciç 100 osób. JesteÊmy otwarci na pomys∏y klientów, nowatorscy i ela- We are open to new ideas, innovative and flexible. We will help to organ- ∏e stare koÊcio∏y, m.in. koÊció∏ i klasztor Kapucynów pw. Pod- square and in one of the restaurants order the delicacies of styczni. Pomo˝emy u∏o˝yç program imprezy realizujàc w pe∏ni wymogi na- ize any event by fully meeting the requirements of our guests. It’s and ideal wy˝szenia Krzy˝a Âwietego oraz gmach kolegium jezuickiego Galician cuisine, for example ribs with plums and the veal cutlet szych goÊci. To idealne miejsce na pobyt, z dala od zgie∏ku wielkich miast! place to stay, away from big cities’ noise. oraz dawnà Szko∏´ Realnà (ul. Skargi 2) z czerwonej ceg∏y z po- Mocium Panie. And a large jug of Hungarian wine. After all, we czàtku ubieg∏ego wieku. Kto lubi podà˝aç Êladami historii, niech are in Krosno! Hotel oferuje: The hotel offers: wybierze si´ w okolice ul. Goszczyƒskiego i wÊród drzew przej- • 50 pokoi i 2 apartamenty • 50 rooms and 2 apartments dzie przez kirkut, czyli cmentarz ˝ydowski. Nie jest wprawdzie Dojazd: pociàgiem (bezpoÊrednie po∏àczenie z Gdaƒska, Gliwic, Krakowa, • 105 miejsc noclegowych • 105 sleeping places Warszawy), samochodem – drogà nr 28 (Zator – Medyka) oraz E371 (przebie- bardzo stary – powsta∏ pod koniec XIX w., jest jednak (po znisz- • 6 sal konferencyjno-szkoleniowych • 6 conference and training halls ga w odleg∏osci 5 km od miasta). czeniu podczas wojny synagogi) jedynà pamiàtkà i Êladem poby- Adresy / Addresses: Urzàd Miasta Krosna, • Imprezy integracyjne na ˝yczenie GoÊci • integration events for our Guests tu Izraelitów na terenie Krosna. Warto odnaleêç przepi´kny po- ul.Lwowska 28a. • UroczystoÊci rodzinne • family celebrations mnik Bernarda Munza. Kszta∏tem przypomina... z∏amanà jab∏oƒ. Informacja turystyczna / Tourist information: ul. Rynek 5 Na koniec wyprawy koniecznie trzeba wróciç w okolice Rynku Getting there: by train (direct from Gdaƒsk, Gliwice, Kraków, Warsaw), by car - route 28 (Zator - Medyka) iwjednej z restauracji zamówiç specja∏y kuchni galicyjskiej, np. and E371 (it runs 5 km away from the city). ˝eberka ze Êliwkami lub sznycel ciel´cy „Mocium Panie”. A do te- www.krosno.pl, www.karpackieklimaty.krosno.pl go du˝y dzban w´grzyna. JesteÊmy przecie˝ w KroÊnie! 60-61 ciechanowiec tx 30/7/09 10:07 Page 60

60 spacerem po... walking around... 61

TEKST PROMOCYJNY

SPORT >> Przez Ciechanowiec biegnie SPORT >> Via Ciechanowiec runs the malowniczy zielony Szlak Rowerowy Pograni- picuresque green Mazovia-Podlasie Ciechanowiec cza Mazowiecko-Podlaskiego oraz ∏àczàce Borderland Cycling Route and two systems dwa systemy szlaków turystycznych: nadnar- of tourist trails: of the Narew and Bug rivers. wiaƒski i nadbu˝aƒski. Podczas wycieczki ro- During our cycling trip we stop in the village Skansen Mazowiecko-Podlaski werowej zatrzymajmy si´ we wsi Bujenka, of Bujenka. Near the village there is the Mazovia-Podlasie Open Air Museum w pobli˝u której znajduje si´ najwi´ksza biggest in Poland and one of the biggest in wPolsce i jedna z najwi´kszych w Europie Europe stock-farming of Chilean alpacas. hodowla, sprowadzonych z Chile alpak. TRACING HISTORY >> It is a sin not to ÂLADAMI HISTORII >> To grzech nie come and see the Agriculture Museum of zajrzeç do Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Klu- father K. Kluk and the Mazovia-Podlasie ka oraz Skansenu Mazowiecko-Podlaskiego! Open Air Museum! While visiting Podczas wizyty w Ciechanowcu trzeba te˝ zo- Ciechanowiec it is also a must to see the baczyç barokowy koÊció∏ pw. Trójcy Przenaj- Baroque Church of the Holiest Trinity (18th Zajazd Wysokomazowiecki. Szlachy historia na ˝ywo Wysokomazowiecki Gentry Foray live Êwi´tszej (XVIII w.) oraz pobliski zespó∏ cent.) and the nearby monastery and hospi- klasztorno-szpitalny (XVIII w.). Zagospoda- tal compound (18th c.). Let's save some rujmy te˝ troch´ czasu na okolice Ciecha- time for the vicinity of Ciechanowiec - in nowca – w Winnie-PoÊwi´tnej wznosi si´ Winna-Poświętna we'll find the wooden drewniany koÊció∏ pw. Âw. Doroty (XVII w.), Church of St. Dorothea (17th c.) and in aw Pobikrach neogotycki koÊció∏ pw. Âw. Pobikry the neo-Gothic Church of St. Stanis∏awa (XIX w.). Stanislaus (19th c.).

IMPREZY >> Tysiàce osób z Polski i z za CULTURAL EVENTS >> Thousands of Dworek myÊliwski z XIX w. zagranicy przyje˝d˝a co roku na imprezy ple- people from Poland and abroad come every The 19th c. hunting manor nerowe, m.in.: Wianki na Nurcu (czerwiec), year for out-door events, such as: Wianki on Zajazd Wysokomazowiecki. Szlachty histo- the Nurzec (June), Wysokomazowiecki Foray, ria na ˝ywo (lipiec), Podlaskie Zawody history of gentry live (July), the Podlasie W Ciechanowcu i jego okolicach In Ciechanowiec and around it wPowo˝eniu Zaprz´gami Konnymi (sier- Competition in Horse Driving (August), the ka˝dy turysta znajdzie coÊ dla sie- every tourist will find something pieƒ), Mi´dzynarodowy Festiwal Folkloru – International Folklore Festival "Meetings in bie. Czyste powietrze, pi´kne wi- interesting. Clean air, beautiful Podlaskie Spotkania (20–21 sierpnia), Pod- Podlasie" (20-21 August), the Podlasie doki, przyjazna atmosfera i moc views, friendly atmosphere and laskie Âwi´to Chleba (16 sierpnia) oraz Kon- Festival of Bread (16 August) and the Contest atrakcji sprawià, ˝e kto raz odwie- plenty of attractions will make any- kurs Gry na Ludowych Instrumentach Pa- of Playing Traditional Shepherding one who came here once come back! sterskich – Ligawki (5–6 grudnia). Instruments - Ligawkas (5-6 December). Hodowla alpak dzi te strony, b´dzie tu wraca∏! Alpacas breeding

Dojazd: samochodem i autobusem WYPOCZYNEK >> Rzeka Nurzec, wijàca si´ wÊród pól i la- RECREATION >> The Nurzec river, meandering among the (130 km od Warszawy). sów to idealne miejsce na sp∏ywy kajakowe. Wyprawa mo˝e byç fields and forests is an ideal place for kayak rafting. The trip Informacja Turystyczna: doskona∏à okazjà do obserwowania bujnej przyrody i dzikich may be a perfect opportunity to see lush nature and wild ani- pl. 3 maja 31, 0 507 793 404 Getting there: by car and bus (130 zwierzàt - w koƒcu gmina Ciechanowiec le˝y na Obszarze Chro- mals. After all, Ciechanowiec municipality lies in the Protected km from Warsaw). nionego Krajobrazu „Dolina Bugu i Nurca” oraz obszarze „Natu- Landscape Area "The Bug and Nurzec Valley" as well as in the Tourist information: 31, 3 May Sq. ra 2000”. Nie b´dà narzekaç równie˝ i w´dkarze - w Nurcu bio- area "Nature 2000". Fishermen won't complain, either. Fish tel. 0 507 793 404

rà dorodne ryby! are great here. fot.: prom. UM Ciechanowiec fot.: prom. UM Ciechanowiec www.ciechanowiec.pl Regaty kajakowe na Nurcu Muzeum Rolnictwa im. ks. Kluka Kayak regatta on the Nurzec Agriculture Museum of father Kluk 68-69 ksiazki 30/7/09 10:09 Page 1

1 68-69 ksiazki 30/7/09 10:09 Page 68

68 ksià˝ki ul. Âw. Piotra 8, 81-347 Gdynia, Tel.: (+48 58) 778 2 778, Fax: (+48 58) 778 1 778 Monika Kaszuba [email protected], [email protected], www.hotton.pl

Hotton hotel to nowoczesny obiekt hotelowo - Hotton Hotel is a modern hotel-conference - konferencyjny po∏o˝ony w Centrum Gdyni. venue compound located in Gdynia downtown. Po∏àczenie komfortu, nowoczesnoÊci i dobrej The blend of luxury, modern style and exquisite Rowerem przez Podlaskie kuchni zadowoli gust ka˝dego GoÊcia. To idealne cuisine will satisfy each guest. This is an ideal miejsce dla osób przybywajàcych w interesach venue for those travelling for business or Co powiecie na wypraw´ szlakiem dinozaurów, wzd∏u˝ brzegów „polskiej Amazonki”, czyli Narwii, albo szla- oraz chcàcych wypoczàç. pleasure. kiem tatarskim? W przewodniku wydanym przez Podlaskà Regionalnà Organizacj´ Turystycznà do wyboru Hotel usytuowany jest na granicy portu, w sàsiedztwie The Hotel is situated in the harbour’s direct vicinity, by the mamy a˝ 21 tras rowerowych po najpi´kniejszych zakàtkach województwa podlaskiego. Znajdziemy w nim g∏ównej ulicy handlowej, niedaleko Skweru KoÊciuszki, main shopping street, near KoÊciuszko Square, yacht marina równie˝ informacje praktyczne pozwalajàce zorganizowaç sobie pobyt w wybranym miejscu. Przewodnik do- przystani jachtowej i pla˝y miejskiej. Od 3 kondygnacji and a public beach. Floors 3 and up have a magnificent view of the Gdaƒsk Bay and shipyard. st´pny b´dzie w Centrum Informacji Turystycznej w Bia∏ymstoku rozpoÊciera si´ ciekawy widok na Zatok´ Gdaƒskà i Stoczni´. Oferujemy 62 komfortowe pokoje, wyposa˝one w LCD, TV (tel: 0 85 732 68 31, www.podlaskieit.pl). SAT, bezp∏atny dost´p do Internetu. We offer 62 comfortable rooms with LCD, TV SAT and free Na GoÊci czekajà atrakcje: Bowling Club z 3 torami i drink internet access. Our guests are invited to use the Bowling barem oraz rekreacja z mozaikowà ∏aênià parowà, saunà Club drink bar, mosaic steam bath, dry sauna and jacuzzi. suchà i du˝ym jacuzzi. Hiszpania, praktyczny przewodnik WRestauracji Bucatti i W∏oskiej Restauracji Calipso Szef Bucatti Restaurant and Calipso Italian restaurant will make Smaczki i tajemnice kraju Gaudiego, Saury i Picassa. Niewa˝ne, czy szukasz architektonicznych cudów, Kuchni spe∏nia marzenia kulinarne. your culinary dreams come true. przygody czy nocnego ˝ycia, z tym przewodnikiem trafisz pod w∏aÊciwe i najbardziej godne uwagi adresy. Nieodkryte mauretaƒskie zamki, tajemnice flamenco i cuda przyrodnicze, przewodnik doprowadzi Ci´ w najciekawsze zakamarki ojczyzny korridy. Przewodnik jest naszpikowany praktycznymi i przydatnymi in- formacjami o noclegach, komunikacji, kawiarniach, muzeach i imprezach, których nie wolno ominàç ˝ad- nemu pasjonatowi hiszpaƒskich klimatów. Wydawnictwo Pascal, cena: 64,90

Polska na rowerze Nie wyobra˝asz sobie wakacji bez roweru? Ten przewodnik to skarbnica informacji dla wszystkich, którzy chcà zwiedzaç Polsk´ na dwóch kó∏kach. Znajdziesz tu propozycje 52 tras po najciekawszych i wartych odwiedzenia regionach. Zaplanujesz Êwietnà wycieczk´ bez wzgl´du na to, czy jesteÊ niedzielnym rowerzystà, czy doÊwiad-

czonym fanem rowerowych wypraw. Przewodnik to kompendium niezb´dnych informacji, jak zaplanowaç wy- praw´, gdzie zjeÊç i szukaç noclegów, wszystko okraszone dok∏adnymi mapami i zdj´ciami. Wydawnictwo Pascal, cena: 44,90

Przewodnik po powstaƒczej Warszawie Starówka, PowiÊle, Czerniaków, ˚oliborz... Ka˝da z dzielnic inaczej „pami´ta" powstanie. Takie same by∏y tylko zniszczenia, powalone Êciany kamienic, dziury w murach i balustradach, wsz´dzie tak samo gin´li powstaƒcy. Autorom ksià˝ki przyÊwieca∏o has∏o: ocaliç od zapomnienia, dlatego przewodnik sta∏ si´ misternà kolekcjà powstaƒczych pamiàtek, zdj´ç, zachowanych przedmiotów, relacji nielicznych ju˝ Êwiadków sierpniowego zrywu, które autorzy spisywali w latach 2004–2006. Lektura obowiàzkowa nie tylko dla pasjonatów pow- staƒczej historii. fot.Julia Sielicka-Jastrz´bska Jerzy S. Majewski, Tomasz Urzykowski, Wydawca: Muzeum Powstania Warszawskiego, Cena: 25 z∏ 70-73 hvar 30/7/09 10:11 Page 70

70 100 kilometrów przygody one hundred kilometers of adventure 71

Monika Witkowska

Wàskie brukowane uliczki, po których mo˝na poruszaç si´ wy- on board. You could probably cross the town in about fifteen ∏àcznie na piechot´, zbudowane z kamienia domy, sympatyczni minutes, but we wander around for a few hours. It „as a pity we „lokalesi” przesiadujàcy w konobach (knajpkach) i na szcz´Êcie cant” see the oldest theatre in Europe (1612) because it is ˝adnej atmosfery typowego kurortu zastawionego hotelami under renovation. We manage to visit the female Order of Saint i sklepami dla turystów. Wiem, ˝e na pewno mi si´ tu spodoba! Benedict. The nuns are widely recognized for the laces they make of agave leaves fibre. We can hardly keep the solemn ÂWI¢TE KORONKI >> Rano budzi nas s∏oƒce. Trudno ˝e- look on our faces when one of the nuns tells us how proud they by by∏o inaczej, skoro Hvar to najs∏oneczniejsza z adriatyckich are of their cipki, which in Polish stands for „pussy”, but we LAVENDER ISLAND wysp. Niektórzy gospodarze obiecujà zwrot pieni´dzy goÊciom, quickly realize this is the Croatian name for laces. którzy pechowo trafià na brzydkà pogod´. Za chwil´ jesteÊmy ju˝ In the end we pay a visit to a fortress towering over the w drodze do najwi´kszego na wyspie miasta, nazwanego, a jak- town. The view from up here is Mówi si´, ˝e chorwacka They say Dalmatia is the ˝e, Hvar. Samochód zostawiamy na wyznaczonym parkingu breathtaking: red land of one thousand islands. – w labiryncie wàskich ulic jest bezu˝yteczny. Na g∏ówny plac, roofs stand out Dalmacja to „ziemia tysiàca zwany popularnie piazza (pozosta∏oÊç po wenecjanach panujà- If there was a competition wysp”. W plebiscycie cych tu w XV i XVI w.) mo˝na za to dop∏ynàç jachtem! Przy ryn- for the most beautiful ku wznosi si´ renesansowa katedra Êw. Stjepana ze strzelistà na najpi´kniejszà of them, Hvar would be dzwonnicà. Mimo ˝e miasto da si´ przejÊç w kilkanaÊcie minut, z nich Hvar mia∏by the likely candidate to win. my kluczymy przez kilka godzin. ˚a∏ujemy, ˝e przez remont nie zwiedzimy najstarszego teatru miejskiego w Europie (1612 r.). Te- szans´ na Narrow cobbled streets, where the only mode of transport is on atru, który nie doÊç, ˝e znajduje si´ na pi´trze nadmorskiego ar- zwyci´stwo. foot, stone houses, friendly locals sitting in so called conobas sena∏u, to jeszcze jest . Za to udaje nam si´ dostaç do klasztoru (typical Croatian pubs). The atmosphere is so far from a tourist Benedyktynek. Siostry s∏ynà z misternych koronek robionych resort packed with hotels and souvenir shops. z w∏ókien liÊci agawy. Mimo ˝e stronià od kontaktu ze Êwiatem zewn´trznym, jedna z nich zgadza si´ oprowadziç nas po nie- HOLY LACES >> The morning sun wakes us up. No wonder wielkim muzeum. – JesteÊmy dumne, ˝e mamy takie ∏adne „cip- - Hvar is most sunny of all Adriatic islands. Some hosts even ki” – opowiada nobliwa zakonnica w trakcie wycieczki. Z trudem promise a money reimbursement to their guests in case the udaje si´ nam utrzymaç nale˝nà miejscu powag´. Dopiero po temperature is too low or it rains for a few days. chwili rozumiemy, ˝e to po chorwacku koronka. Na koniec wizy- After a moment we are on the way to the largest town on ta w górujàcej nad miastem twierdzy. Widok stàd jest ob∏´dny. the island, named also Hvar. We leave the car on a Czerwone dachówki domów odcinajà si´ od granatowej zatoki, parking lot - it will be useless in the labyrinth of awdali wyspy archipelagu Wysp Piekielnych (Pakleni Otoci). Co narrow streets. However, if you travel on a prawda ich chorwacka nazwa tak naprawd´ pochodzi od pakliny – yacht, you can get to the main square of Hvar fot.: M. Witkowska 70-73 hvar 30/7/09 10:11 Page 72

72 100 kilometrów przygody one hundred kilometers of adventure 73

Dojazd: promem lub katamaranem. Noclegi: dobre ceny noclegów oferuje Adriatica.net (www.adritica.net) Getting there: by ferry or catamaran Accommodation: You will find good prices on www.adritica.net www.hvarinfo.com/pl/, www.hvar.hr, www.chorwacja.hr

go rodzaju ryby – nawet te, które na kursach nurkowych opisuje si´ jako niebezpieczne (np. skorpeny).

NIESPODZIANKI >> Hvar to najd∏u˝sza z chorwackich wysp (ok. 70 km). TuryÊci odwiedzajà zwykle miasta po∏o˝one na jej zachodnim kraƒcu, podczas gdy wschodnia cz´Êç pozostaje dzika i wyludniona. Nieliczne tam drogi nawet doÊwiadczonych kierowców (i rowerzystów) mogà przyprawiç o palpitacj´ serca. Nagrodà za trudy jazdy sà pi´kne widoki i bezludne pla˝e w uro- czych zatoczkach. Dlatego mi´dzy innymi lubià Hvar naturyÊci. Miejscowi przyzwyczaili si´ do turystów-naturystów, sami jednak sà doÊç tradycyjni i bardzo pobo˝ni – uroczyÊcie obchodzà Êwi´- ta religijne. Ka˝dy koÊció∏ obchodzi Êwi´to swojego patrona, a koÊcio∏ów jest bez liku. Spacerujàc po Starym Gradzie – najstar- szym mieÊcie wyspy (poczàtki w IV w. p.n.e.), niemal co chwila mijamy zabytkowe Êwiàtynie. Przy okazji na nabrze˝u natrafiamy Sea food aficionados will also love Hvar - in addition to shrimps, na tablic´ informujàcà o wizycie, którà z∏o˝y∏ w mieÊcie octopuses and squids, you can taste skates, urchins, and all w 1875 r. cesarz Franciszek Józef. Wtedy Chorwacja i cz´Êç obec- kinds of fish - even ones which are considered dangerous for nej Polski nale˝a∏y do austro-w´gierskiego imperium! W ogóle divers, e.g. the scorpionfish. smo∏y ˝ywicznej stosowanej dawniej do uszczelniania kad∏ubów, against the dark blue bay, in a distance you can spot Pakleni mamy z Chorwatami du˝o wspólnego, nie tylko historycznie, ale jednak turyÊci wolà t∏umaczenie, ˝e wyspy mia∏y chroniç miasto Otoci, the Hell’s Islands. The name of the archipelago comes tak˝e j´zykowo i mentalnie. Mo˝e w∏aÊnie dlatego tak dobrze si´ SURPRISES >> Hvar is the longest island in Croatia stretch- Hvar przed piekielnymi mocami. from the word paklina, which is a kind of pitch used for seal- rozumiemy? – Przyjedziecie jeszcze na Hvar? – pyta przy po˝e- ing for almost 70 km. Most tourists visit the cities situated on ing the bodies of boats, however, tourists prefer the more gnaniu nasz gospodarz. – No pewnie! – obiecujemy, pakujàc do the western edge, while the eastern part remains wild and PROSZEK I KOZICE >> Mówi si´, ˝e Hvar to lawendowa romantic explanation saying that the islands used to defend torby otrzymane w prezencie woreczki z lawendà. deserted. The roads and bicycle lanes are scarce there but fot.: M. Witkowska wyspa. RzeczywiÊcie, na poczàtku lata zobaczymy tu pachnàce Hvar against evil forces. the views and empty beaches are rewarding. This is one of fioletowe dywany. Ale nawet kiedy lawenda nie kwitnie, i tak jest the reasons Hvar is so popular among naturists. The locals obecna na ka˝dym straganie z pamiàtkami. Dla mnie jednak Hvar THE TASTE OF HVAR >> They call Hvar a lavender island. got used to touristsĀf Āgnude habitsĀh but they themselves to przede wszystkim winnice. Niektóre z nich liczà sobie 24 stule- True, if you come here in early summer you are likely to see the remain tradition loving and devout people. Any time of the cia, nic dziwnego, ˝e wpisano je na List´ Âwiatowego Dziedzictwa “carpets” of aromatic purple. But even when lavender is not in year you will see them practice religious holidays and tradi- UNESCO. Otoczone kamiennymi murkami tworzà niezwyk∏à sza- bloom, you can find it in shops and at the market were it is sold tions, and each of the many churches celebrates the day of its chownic´ na p∏askowy˝u mi´dzy miastami Hvar i Stary Grad. wrapped in colourful bags. But to me Hvar is primarily vine- patron saint. Wandering around Stari Grad (the oldest town Z ró˝nych rodzajów wytwarzanych na wyspie win najs∏ynniejszy yards. Some of them are 2400 years old, no wonder then they on the island, said to be a peer of Aristotle) you pass plenty of jest wytrawny czerwony plavac oraz s∏odki deserowy prosek. Kie- are on the UNESCO world heritage list. Enclosed with stone old, historical temples. On the shore we pass a board com- dy mówi´ w∏aÊcicielowi naszej ulubionej knajpki Gardelin z mari- walls they form a wonderful pattern on the valley stretched memorating a visit which Franz Joseph I of Austria paid to the ny w Vrbosce, co po polsku znaczy „proszek”, Êmieje si´ do roz- between the cities Hvar and Stari Grad. I also found out that city in 1875, when Croatia and some of modern Poland puku. Ja Êmiej´ si´, kiedy on poleca nam grillowane kozice, czy- immigrants from Hvar were the ones to open the first vineyards formed part of the Austro-Hungarian Empire. We could clear- li... krewetki. Hvar jest rajem dla mi∏oÊników owoców morza – sà in California. From among the various wines produced on the ly see Croatia and Poland have much more in common than

tu doskona∏e oÊmiornice, kalmary, p∏aszczki, je˝owce i wszelkie- island the most popular are red dry plavac and sweet prosek. fot.: M. Witkowska just history. 74-75 wpodrozy OK 30/7/09 10:12 Page 74

74 w podró˝y in the journey 75

Monika Kaszuba Chwyç wiatr w ˝agle Catch wind in the sails Morze Âródziemne, biel ˝agli, delikatna The Mediterraen Sea, the whiteness of bryza owiewajàca twarz... a po drodze sails, gentle breeze on your face... and on porty: Gibraltar, Malaga, Syrakuzy, Mona- the way the ports: Gibraltar, Malaga, co, St. Tropez to zapowiedê ekscytujàcej Syracuse, Monaco, St Tropez. It sounds wyprawy. W ten rejs zabierze ci´ ˝aglo- like an exciting trip. You will be taken IN SEARCH OF ADVENTURE wiec „Born2Sail” z doÊwiadczonà za∏ogà there by “Born2Sail” sailing ship with an na pok∏adzie. WrzeÊniowe i paêdzierniko- experienced team on board. September Wakacyjne wyprawy to nie tylko przebyte kilometry, to te˝ smaki, zapachy, we rejsy to Êwietna okazja, by przed∏u˝yç and October cruises are perfect opportu- pejza˝e, zapisuj je skrz´tnie w pami´tniku z podró˝y. wakacje. Porty Majorki, pla˝e Minorki nities for extending summer holidays. Holiday trips are not only kilometers, but also tastes, smells, landscapes. i urok Ibizy ju˝ na ciebie czekajà. Dzi´ki The ports of Mallorca, beaches of Note them down carefully. bezpoÊrednim lotom z Polski dotarcie na Minorca and charms of Ibiza are waiting. pok∏ad jest ∏atwiejsze, ni˝ myÊlisz. Direct flights from Poland make it easier. Kartagina, tunezyjska per∏a Carthage, a pearl of Tunisia Wydaje si´, ˝e popularna Tunezja nie ma It seems that popular Tunisia has no www.born2sail.eu; 00 45 29 41 62 30 dla nas ˝adnych tajemnic. Zachwycamy secrets before us. We are thrilled with si´ pla˝ami, dobrym jedzeniem i leniwym the beaches, good food and lazy leisure. Nad s∏onym jeziorem Assal On the salty Assal lake wypoczynkiem. Ale sà tu przecie˝ ciekawe But there are also interesting, Antiquity W D˝ibouti zobaczysz jedyny na Êwiecie lo- In Djibouti you will see the world’s only miejsca pami´tajàce staro˝ytnoÊç – miasto remembering places - the city of dowiec solny i po˝eglujesz po suchym oce- salt glacier and sail across the dry ocean Hannibala, czyli Kartagina, która dzisiaj Hannibal, that is Carthage, today in the anie pustyni Barra. Zaskoczy ci´ bajkowa of Barra desert. You will be surprised by znajduje si´ na przedmieÊciach Tunisu. suburbs of Tunis. Particularly worth see- rafa koralowa, Ênie˝nobia∏e pla˝e, kàpiele the marvelous coral reef, snow white Szczególnie warte obejrzenia sà: Paƒstwo- ing are: The National Museum of z ˝ó∏wiami, delfinami i przyjaznymi rekina- beaches and baths with turtles, dolphins we Muzeum Kartaginy, bazylika Damous el- Carthage, Damous el-Karita Basilica, a mi wielorybimi. Odnajdziesz te˝ archipelag and friendly whale sharks. You will also -Karita, rzymski teatr, amfiteatr i wille, wyko- Roman theater, amphitheater and villas, rajskich wysp z kosmicznym krajobrazem find an archipelago of paradise islands paliska na wzgórzu Byrsa, monumentalne excavation on Byrsa hill, monumetal ther- wulkanów wy∏aniajàcych si´ z b∏´kitnego with the cosmic landscape of volacanos termy Antoniusza oraz punickie porty. mas of Antony and Punic ports. oceanu. Dzieki po∏o˝eniu geograficznemu emerging from blue ocean. Owing to the obserwatorzy nieba majà zagwarantowane geographical position the sky watchers www.oasistour.com.pl; 0 22 501 94 94 widoki na gwiezdne konstelacje. Przygod´ have star constellation views guaranteed. w D˝ibouti organizuje Africa Line. Organized by Africa Line. Skarby chorwackiego wybrze˝a Treasures of the Croat shore Tradycja winna nad Morzem Adriatyckim The Adriatic wine tradition goes back www.africaline.pl; 0 22 621 56 59 si´ga staro˝ytnych Greków i Rzymian. to the ancient Greeks and Romans. In REKLAMA W Istrii króluje: malwazja, muszkat z Mom- Istria reign: malvasia, nutmeg from janu, Ottonel i szczepy dajàce cenione wina Momyan, Ottonel and valuable red czerwone, jak teran, borgonija, hrvatica. wine species, like teran, borgoniya, Dalmacja to ojczyzna winoroÊli babiç. W hrvatica. Dalmatia is a homeland of Chorwacji napotkamy szczepy, które ni- babić grape. In Croatia we’ll find gdzie nie sà opisane i sklasyfikowane, to grapes which have never been znich wytwarza si´ ciekawe lokalne wina, described or classified. These give jak np. wykwintny deserowy proÊek wy- interesting local wines such as dessert twarzany z podsuszanych winogron pla- prośek made of dried plavca, vca, maraÊtiny, vugavy i grka. maraśtina, vugava and grka grapes.

www.winachorwackie.pl; 0 605 988 588 fot.: S. Durbacz, arch. www.winachorwackie.pl fot.: arch.born2sail, prom. africaline, 76-79 via ferr 30/7/09 10:13 Page 76

76 100 kilometrów przygody one hundred kilometers of adventure 77

Pawe∏ Wroƒski

UPRZÑ˚ Z ABSORBEREM Wystarcza uprzà˝ biodrowa z dwoma lon- ˝ami z karabinkami, koniecznie wyposa˝o- VIA FERRATY – EVERYONE CAN CLIMB na w absorber. Przy odpadaniu, lina wy- szarpywana z absorbera, hamuje stopnio- wo lot, niwelujàc powsta∏e si∏y. SHOCK ABSORBER Klamry i ∏aƒcuchy w górach A sit string harness with two carabiners is enough, but it must have a shock absorbing pozna∏ ka˝dy, kto choç raz szed∏ system. In case you fall off, the absorber will slow down the fall. trudniejszà tatrzaƒskà Êcie˝kà. CORAX, Petzl, cena / price:209 PLN Ale via ferraty sà bardziej ZYPER VERTIGO, Petzl, cena / price:243 PLN emocje. Nie mo˝na jednak traciç g∏owy. I nie routes. The fact that they are equipped with ROCKLOCK SCREWGATE, Black Diamond, wyrafinowane... trzeba si´ spieszyç! Zachowujàc zimnà krew, cables, ladders and bridges makes them cena / price: 58 PLN b´dziemy si´ cieszyç emocjami wspinaczki accessible to a wider variety of tourists. NA UPRZ¢˚Y >> Po via ferratach wspina si´, u˝ywajàc za- i pi´knem krajobrazu. Another type is via ferrata built particularly montowanej wzd∏u˝ szlaku stalowej liny. Nie po to, ˝eby si´ trzy- for fun. They are often assembled in moun- maç, ale ˝eby si´ ca∏y czas asekurowaç. Dzi´ki temu ka˝dy, na- EKWIPUNEK >> Na via ferrat´ jest tain walls in the vicinity of summer resorts wet bez wspinaczkowego przygotowania, mo˝e próbowaç swo- zbli˝ony do u˝ywanego we wspinaczce. Wy- in Switzerland, Austria and Italy. Following ich si∏ na skalnych Êcianach i graniach. Istniejà dwa rodzaje via starczy zwyk∏e obuwie turystyczne. Kluczo- a route like that you won’t get to a specific ferrat. Takie, które prowadzà na konkretne szczyty, albo takie, we znaczenie ma uprzà˝ z absorberem (tego destination, but you get a feeling of moun- KASK WSPINACZKOWY które sà fragmentami d∏u˝szych szlaków. Zamontowano na nich z kolei nie u˝ywa si´ podczas regularnej tain or rock climbing. Chroni przed spadajàcymi kamieniami i ude- rzeniem w skalne kraw´dzie. Pod spód zabezpieczenia, poniewa˝ inaczej by∏yby dla wi´kszoÊci turystów wspinaczki). Ponadto dobrze jest zak∏adaç mo˝emy za∏o˝yç specjalnà czapeczk´ albo pi- niedost´pne. Inny rodzaj stanowià via ferraty s∏u˝àce tylko zaba- r´kawiczki i nie wolno zapomnieç o kasku. THE ROUTE >> Via ferrata is typically lotk´ wykonanà z oddychajàcego materia∏u, wie we wspinaczk´. Sà montowane na skalnych Êcianach, bardzo equipped with staples and steel ladders – mo˝e byç z windstoperem. cz´sto w pobli˝u miejscowoÊci letniskowych w Szwajcarii, Austrii DODATKI >> Na via ferrat´ ubieramy sometimes even bridges thrown across CLIMBING HELMET i W∏oszech. Ich trasa nie prowadzi do ˝adnego konkretnego ce- si´ tak jak na ka˝dà górskà wycieczk´, zabie- precipices. But the most important piece of A helmet secures against falling rocks and injuries you might suffer when you hit a lu. Ich przejÊcie jest namiastkà wspinaczki uprawianej na ska∏- rock edge. Underneath you can use a spe- kach albo sztucznych Êcianach. Chains and fixed cables is cially designed cap made of windproof and something you might have breathable fabric. ASTRAL, Cassin, cena / price: 297 PLN TRASA >> Niezale˝nie od rodzaju na via ferratach sà klamry seen following a more difficult i stalowe stopnie. Ba, czasem nawet drabiny albo mostki przerzu- ELIOS, Petzl, cena / price: 170 PLN cone nad przepaÊciami. Najwa˝niejsza jest jednak stalowa lina mountain route. But via ferrata rozciàgni´ta wzd∏u˝ ca∏ego szlaku. Wpinamy si´ w nià za pomo- is something of a more refined cà dwóch lon˝ do∏àczonych do uprz´˝y wspinaczkowej. Lon˝e kind... zakoƒczone sà karabinkami. Przy ka˝dej kotwie mocujàcej sta- lówk´ do skalnej Êciany musimy ca∏e urzàdzenie przepiàç. Nie HARNESS ALL THE WAY >> You climb via ferratas using wolno zapominaç, ˝e zawsze karabinek jednej lon˝y musi byç za- a steel cable fixed along the route. It keeps you secure all the R¢KAWICZKI pi´ty na stalówce! Operacj´ przeprowadzamy wi´c na dwa tem- way long, which means you can climb steep walls and crests Dopasowane, lekkie, z windstoperem. pa. Przek∏adamy najpierw jeden, a potem drugi karabinek za ko- even with no earlier climbing background. There are two types GLOVES tw´ i dopiero wtedy mo˝emy w´drowaç dalej. Ot, ca∏a filozofia. of via ferrata. The first type includes routes which lead to the top Tight, light, and preferably breathable.

OczywiÊcie w terenie mo˝e si´ nam wszystko poplàtaç, bo grajà of a particular mountain or which are parts of longer mountain Wroƒski fot.: P. (3), prom. Mammut. Black Diamond, Cassin Wroƒski, prom. Petzl fot.: P. VIA FERRATA, Mammut, cena/price: 189PLN 76-79 via ferr 30/7/09 10:14 Page 78

78 100 kilometrów przygody

equipment is a steel cable stretched along the entire route. You climb using a special via ferrata set. The ropes are finished off with carabiners, allowing you to fold your- self to the wall. The most important thing to OBUWIE remember is not to hurry and stay calm – Zazwyczaj wystarczy z l˝ejszej kategorii, ko- and you will be able to enjoy beautiful views niecznie na wibramie. Bezwzgl´dnie unikaj- and all the wonderful emotions of climbing. my wys∏u˝onych butów z ∏ysà podeszwà, bo b´dà si´ Êlizgaç na klamrach, i skale. Musimy stawiaç pewne kroki, co zapewnia dobry wi- CLIMBING GEAR >> It is similar to the bram i usztywnienie kostek. Lepsze sà buty ze one used for any kind of climbing. All you sztywnà podeszwà ni˝ z elastycznà, bez ran- need is a pair of climbing shoes and a safe- tów, o wàskim czubie. ty harness shock absorber (which you do SHOES not use for traditional climbing). It is also Light climbing shoes will do, only make sure they are made of special climbing good to have a pair of gloves and you rubber. You should always avoid worn out mustn’t forget about a safety helmet. shoes with threadbare sole, which would slip on the rocks and staples. Non-flexible, OTHER PARTS OF EQUIPMENT >> narrow-nose shoes with sticky rubber sole and reinforced ankles are best for keeping For via ferrata climbing you should dress your balance even on a tiny stair. up like on any other mountain trip, and put MTN TRAINER MID GTX, Salewa, a waterproof jacket into the backpack. cena / price: 572 PLN Avoid jeans as they hamper movements, the fabric is unbreathable, and it takes long for denim to dry once it gets wet. If you used sticks to climb to the beginning of the route, now it’s time to fold them and adjust rajàc do plecaka kurtk´ od zimna i deszczu. to the backpack. A head torch might be Unikamy d˝insów – opinajà si´ na udach, useful, as some via ferratas lead through utrudniajàc ruchy, w czasie upa∏u zatrzymu- rock tunnels. It is wise to find out what the jà pot, mokre d∏ugo schnà, a ok∏ady z mo- route looks like before you set off. When PLECAK krego materia∏u na ciele nie tylko sà nieprzy- via ferrata (Klettersteig) is part of a longer O niewielkiej pojemnoÊci, nie powinien jemne, ale wych∏adzajà – a to ju˝ jest w gó- route crossing a glacier, you should take mieç zbytecznych pasków, klapek ani innych ozdób, by nie zaczepiaç o ska∏y lub rach niebezpieczne. JeÊli u˝ywaliÊmy na po- crampons and ice axe, and put them inside kotwy stalówki. JeÊli jest przy nim pas bio- dejÊciu kijków, to je sk∏adamy i przytraczamy the backpack so that they don’t hamper drowy, zapinamy go na uprz´˝y, tak by nie do plecaka, tak ˝eby nie wystawa∏y, bo b´- your movements. przytrzymywa∏ lon˝. dziemy nimi o wszystko zaczepiaç. Przydaje BACKPACK si´ czo∏ówka. Niektóre via ferraty poprowa- Lokalizacje via ferrat: W∏ochy, Niemcy, Austria, All that you have taken with you but will Szwajcaria, Francja, Andora, S∏owenia, Hiszpania, not need during the climbing should be dzone sà przez skalne tunele. Lepiej zawsze Kanada, USA packed into a small, compact backpack, dowiedzieç si´, co nas czeka, zanim wyru- with no unnecessary strips or badges, which szymy w drog´. JeÊli via ferrata (Klettersteig) Via ferratas locations: Italy, Germany, Austria, could catch on rocks or hooks. jest cz´Êcià d∏u˝szej trasy wiodàcej przez lo- Switzerland, France, Andorre, Slovenia, Spain, EXTREME ULTRALIGHT, Mammut dowce, zabieramy raki i czekan. Podobnie Canada, USA cena / price: 629 PLN www.viaferrata.org CLASSIC MARATHON 25l, OMM jak kijki, wszystkie akcesoria pakujemy do

cena / price: 250 PLN plecaka, ˝eby nie zawadza∏y. Wroƒski. prom. OMM, Mammut, Salewa fot.: P. 80-85 sardynia 30/7/09 10:16 Page 80

80 100 kilometrów przygody one hundred kilometers of adventure 81

Dorota Olendzka WZROK >> Sardyƒczycy przez wieki niech´tnym wzrokiem VISION >> Sardinians were always a little grudging when it patrzyli na przybyszów. Przez oczy ich przera˝ajàco wyglàdajà- comes to strangers. They were watching their reactions cych masek, obserwowali ich reakcj´: ucieknà, czy nie ucieknà... through the tiny slits in their terrifying masks – would they get Wyspa o sklepieniu z turkusowego nieba dopiero niedawno za- frightened? Would they run away? The island set under the cz´∏a pozowaç turystom do wakacyjnych fotografii – wystrojona turquoise sky has only recently begun posing tourists for their w szmaragdowe morze, pomaraƒczowe kamienie poroÊni´te ˝ó∏- holiday photos, dressed up in emerald waters of the sea, and tym, czerwonym i zielonym mchem. W dawnych salinach, orange rocks covered with moss. In the Molentargius Nature’s a obecnie Rezerwacie Przyrody w Molentargius zaznacza si´ jesz- Park the dominant colour is the pale pink of flamingos. The cze jedna barwa – bladoró˝owy kolor flamingów. Stado liczàce flock of around 15,000 birds stopped here fifteen years ago on ok. 1000 ptaków 15 lat temu zatrzyma∏o si´ na odpoczynek the way to Africa and stayed till this day. There are some 4,000 w drodze do Afryki i ju˝ tu zosta∏o. W tej chwili na terenie same- flamingos living in the park, and you can enjoy the view of these go rezerwatu ˝yje ich oko∏o 4000. Mo˝na je obserwowaç przez spectacular birds all year round. ca∏y rok, czasem z bardzo bliska! TOUCH >> The hot sand of Costa Rei is burning my feet. DOTYK >> Stopy parzy mi goràcy Strolling along the beach, which has been listed the world’s fifth PRESCRIBED BEAUTY i drobny jak màka piasek na Costa Rei. most beautiful beach by Lonely Planet, I can see hotels and Spacerujàc tà piàtà w rankingu najpi´k- other buildings only far on the horizon. It is illegal to build any- niejszych pla˝ Êwiata wed∏ug wydaw- thing closer than three kilometres from the coastline in

Trudno nie zakochaç si´ First, it is hard not w prowincji Cagliari na to fall for Cagliari, Sardynii. Trudno póêniej a region of Sardinia. oniej zapomnieç, kiedy It is then hard not to przywo∏ujà do niej dream about it, even wszystkie zmys∏y. Wy- when you’re back starczy, ˝e zamkn´ home. I just close oczy... my eyes...

Pla˝a Costa Rei / Costa Rei Beach fot.: D. Olendzka 80-85 sardynia 30/7/09 10:16 Page 82

82 100 kilometrów przygody

nictwa Lonely Planet, hotele i zabudowania widz´ dopiero na ho- Sardinia, so it is more likely you will see nuraghes, megalithic ryzoncie. Sardyƒski rzàd wprowadzi∏ bowiem bardzo màdre pra- edifices, than a modern building. Statistically there is one wo – trzy kilometry od pla˝y nie wolno nic budowaç. Dlatego megalithic construction per every two kilometres of the beach bardziej prawdopodobne, ˝e zamiast hotelu przy pla˝y spotkamy – some 7,000 in total. Not bad, huh? Near Barumini (around megalityczne wie˝e nuragi (nuraghe). Statystycznie na ka˝de dwa 50 km from Cagliari) there is the largest and best preserved kilometry wyspy przypada jedna megalityczna budowla. W su- ancient city, Nuraghe Su Nuraxi. I lean against the cold walls as mie na wyspie jest ich ok. 7000. Ca∏kiem sporo, prawda? Nie- I walk through the corridors stretching from the main tower. It’s opodal Barumini (ok. 50 km od Cagliari) znajduje si´ najwi´ksze like touching the history enchanted in stones. i najlepiej zachowane miasto – Nuraghe Su Nuraxi. Opieram si´ We know little about the people who built it. They lived here and o zimne Êciany, zwiedzajàc korytarze odchodzàce od wie˝y. Czu- erected their cylindrical towers between 10th – 6th c. B.C. j´, ˝e dotykam zakl´tej w kamieniu historii. Ma∏o wiadomo o jej After death they were buried in the so called Graves of Giants bohaterach. Mieszkali tu i budowali swoje cylindryczne wie˝e od (91 of them survived near Cagliari). We can only imagine what X do VI w. p.n.e. Po Êmierci chowani byli w tzw. grobach gigan- they looked like on the basis of tiny figures they made, which tów (w pobli˝u Cagliari zachowa∏o si´ ich 91). Jak wyglàdali, mo- are now on display in the archaeological museum in Cagliari. ˝emy sobie wyobraziç, oglàdajàc zrobione przez nich figurki The mysterious and breathtaking edifices have made some w muzeum archeologicznym w Cagliari. Imponujàce do dziÊ bu- people think of Sardinia to be one of the potential locations for dowle sprawi∏y, ˝e Sardynia znalaz∏a si´ na liÊcie potencjalnych the Atlantis. lokalizacji mitycznej Atlantydy. Kres kulturze nuragijskiej przynie- Êli Fenicjanie i Rzymianie. Z czasów ich kolonizacji zachowa∏y si´ HEARING >> I had this overwhelming impression that the ruiny miasta Nora, a w nich przepi´kne mozaiki. water springing from the holy sources of Sardara was whisper- ing some mysterious spell. Near one of the sources lies S¸UCH >> Mam wra˝enie, ˝e woda wyp∏ywajàca z nuragij- Sant’Anastasia church dating back to the 15th c. Next to anoth- skich Êwi´tych êróde∏ w Sardara szepcze tajemnicze zakl´cia. Nad er source you can still view well preserved ruins of a megalithic jednym z nich od XV w. wznosi si´ koÊció∏ Sant’Anastasia. Przy shrine. During local holidays the towns and villages resound

drugim wcià˝ mo˝na podziwiaç dobrze zachowane ruiny megali- with the sounds of triple clarinets called laundeddas. This fot.: D. Olendzka 80-85 sardynia 30/7/09 10:16 Page 84

84 100 kilometrów przygody

unusual instrument is probably as old as the megalithic con- structions. It is uncertain whether the ballu tundu dance which accompanies the music is also equally old...

TASTE >> In a place where there are twice as many sheep as Baiazzurra SAS, Costa Rei, Sardegna men, cheese has to be a crucial element of the cuisine. tel./fax: +39 070 273695, 070 991494 Peccorino, with its characteristic intensive flavour, is similar to kom. +39 3479006786 parmesan. It is often used as a pasta ingredient. And pasta is [email protected] another thing worth trying in Sardinia – there are so many dif- www.baiazzurra.com ferent shapes of them. But before you get to the main course, don’t forget about antipasti! When the host brings you a plate Po∏udniowa Sardynia with cherry tomato pie sprinkled with botargo – cured fish roe Przy pi´knej piaszczystej pla˝y w miejscowoÊci COSTA REI w odleg∏oÊci 70 km od Caglia- – you will know what I mean. ri, Agencja Baiazzurra wynajmuje apartamenty i domki wakacyjne, które mogà pomie- Êciç od 2 do 8 osób. Ka˝dy z indywidualnym wejÊciem, werandà, ogródkiem i miejscem SMELL >> They say Sardinia smells of mirth. But this isn’t parkingowym. exactly true. You can clearly smell a mixture of lavender, thyme. crocus and oranges in the air. Close to the sand dunes you can Costa Rej jest spokojnà turystycznà miejscowoÊcià o zielonych wzgórzach oraz stokach Nuraghe Su Nuraxi smell the aroma of juniper scented with a touch of salty sea ∏agodnie schodzàcych w kierunku morza. W Costa Rei mo˝na uprawiaç sporty wodne, wynajàç sprz´t, uczestniczyç w morskiej wycieczce, ale nie tylko. breeze. The air rich in various scents is a wonderful finish to the Sà tu dostkona∏e warunki do jazdy konnej i wielu innych sportów. S∏oneczna pla˝a, tycznej Êwiàtyni. W wioskach i miastach przy okazji wi´kszych amazing places and views you discover in Sardinia. szmaragdowe morze, goÊcinni ludzie i wspania∏y relaks czekajà na Was. uroczystoÊci us∏yszymy muzyk´ wygrywanà na potrójnych fletach launeddas. Niezwyk∏y instrument prawdopodobnie jest tak stary Wszystkie rezerwacje do 15 lipca oraz we wrzeÊniu i paêdzierniku - znizka 10%. jak megalityczne budowle. Czy z tamtych czasów wywodzi si´ Dojazd: do Cagliari - samolotem (Alitalia, równie˝ taƒczony do ich gry taniec ballu tundu, nie wiadomo... Meridiana, Air One, Ryanair), promem (z Neapolu i Civitavecchia). Informacja turystyczna: Piazza Matteotti SMAK >> W miejscu, gdzie owiec jest ponad dwa razy wi´- Getting there: to Cagliari - by plain (Ali- cej ni˝ ludzi, sztandarowym produktem kulinarnym musi byç ser! talia, Meridiana, Air One, Ryanair), by ferry Peccorino to ser o charakterystycznym intensywnym smaku. Star- (from Naples and Civitavecchia). ty, stanowi doskona∏y dodatek do sosów i makaronów. A maka- Tourist information: piazza Matteotti www.provincia.cagliari.it rony na Sardynii sà doskona∏e! Robione r´cznie, majà przeró˝ne kszta∏ty. Ale zanim ich skosztujemy, czekajà na nas antipasti, czy- li przystawki. Na talerzu gospodyni przynosi placek z pomidora- mi koktajlowymi posypanymi botargà – suszonà w soli ikrà cefa- la morskiego. Obok stoi miseczka z oliwkami oraz karafka domo- wego wina. Na deser pomaraƒczowe cukierki sospiri. OczywiÊcie domowej roboty.

ZAPACH >> Mówi si´, ˝e Sardynia pachnie mirtem. Ale w powietrzu wyraênie czuç te˝ nut´ lawendy, tymianku, rozma- rynu, szafranu i kwiatów pomaraƒczy. W pobli˝u nadmorskich wydm unosi si´ aromat ja∏owca przyprawionego s∏onà morskà bryzà. Pe∏ne rozmaitych zapachów powietrze jest godnym dodat-

kiem do odkrywanych tu miejsc i krajobrazów! fot.: D. Olendzka Muzycy grajàcy na launeddas / Musicians laying launeddas www.baiazzurra.com 86-91 lubuskie jeziorka 30/7/09 10:18 Page 86

86 wyprawa expedition 87

Dorota Chojnowska W lubuskich jeziorach, po∏o˝onych z dala od wielkich miast, Summer excursions are a perfect wÊród lasów, rezerwatów i parków krajobrazowych, ryby spo- opportunity to see interesting historic kojnie dorastajà do rekordowych rozmiarów. Mo˝na do nich po- places and monuments, breathtaking ANGLING IN LUBUSKIE dejÊç na dwa sposoby – nurkujàc albo w´dkujàc. landscapes, and... enormous fish! If those enormous fish swim in beautifully NURKOWANIE >> Jezioro TrzeÊniowskie (Ciecz) z wie˝y situated lakes, in the vicinity of many ¸agowskiego zamku wyglàda jak rzeka wcinajàca si´ w g´sty las unusual historic buildings – you get ¸agowskiego Parku Krajobrazowego. CoÊ w tym jest. Jezioro po- all in one, like in the Lubuskie region, Motywacjà do wyjazdu mogà byç zabytki, pi´kne wsta∏o w korycie rwàcej rzeki sp∏ywajàcej z lodowca ok. 12 tys. just off the German borderline. lat temu. Jej woda wyrzeêbi∏a tzw. Êciank´ w´glowà, która scho- krajobrazy albo… imponujàce ryby! Idealna sytuacja dzi pionowo w dó∏ od 12 m do 30 m g∏´bokoÊci. W g∏´binach je- jest wówczas, gdy imponujàce ryby p∏ywajà w prze- ziora jest jeszcze druga Êcianka, tzw. lessowa, zbudowana z osa- dów wapiennych (12–40 m). Obydwa niezwykle malownicze pi´knie po∏o˝onych jeziorach, w pobli˝u niezwyk∏ych miejsca stanowià cel wypraw p∏etwonurków. Ale to niejedyny zabytków – tak jak w Lubuskiem. powód, dla którego warto zanurzyç si´ w Jeziorze TrzeÊniow- skim. – Sà tu przepi´kne miejsca nurkowe – mówi W∏odek nur- kujacy w ¸agowie. – Zwalone drzewa, a w ich konarach szczu- paki. Podczas podwodnej wyprawy wÊród bujnej ro- ÊlinnoÊci spotkamy te˝ niezliczone iloÊci okoni, p∏oci, a przy odrobinie szcz´Êcia równie˝ i dorod- fot.: Lubuskkiego Województwa prom. Urzàd Marsza∏kowski 86-91 lubuskie jeziorka 30/7/09 10:18 Page 88

88 wyprawa expedition 89

ne sumy. Bez trudu je zauwa˝ymy – Jezioro TrzeÊniowskie nale˝y The lakes in Lubuskie are far from large cities – instead, they jak jezioro Niez∏ysz, obywatele polscy muszà posiadaç Bia∏à Kart´ Fear deprives of reason, and unable to think logically you are bowiem do najczystszych i najbardziej przejrzystych jezior w Pol- are hidden deep in the forests, which form beautiful nature W´dkarskà. Wówczas dopiero mogà wykupiç stosowne zezwole- likely to do something dangerous. For people with no diving sce. – Podczas nurkowania na g∏´bokoÊci 30 m jest w miar´ jasno, parks. No wonder fish here grow to record sizes! There are two nia od u˝ytkownika ∏owiska – w tym wypadku GR Zbàszyƒ (wyda- experience there are so called “intros”, during which you go 2- a na 40 m mo˝na jeszcze obserwowaç poÊwiat´ – t∏umaczy W∏o- ways to meet them: angling and scuba diving. wane np. w Niesulicach 23). Za jeden dzieƒ w´dkarz z Bia∏à Kartà, 3 metres under water. Contrary to what you might expect, two dek. – Mimo to zalecam u˝ywaç latarki. Ka˝dy mo˝e wybraç si´ na ale nie zrzeszony w Polskim Zwiàzku W´dkarskim (PZW) oraz cu- or three metres under the surface is exactly where you find all podwodnà wypraw´, ale stosownie do swych umiej´tnoÊci osiàg- SCUBA DIVING >> When you look upon Trześniowskie dzoziemcy (po okazaniu paszportu lub dowodu osobistego) zap∏a- the richness of life in Trześniowskie lake. nietych podczas szkolenia nurkowego, predyspozycji i dalszej pracy lake (Ciecz) from the top of the castle in Łagów it looks almost cà 20 z∏ (z brzegu), 35 (z ∏ódki) i 20 (za noc, z brzegu). Dost´pne nad sobà – mówi W∏odek. – Problemem nie jest sama g∏´bokoÊç, like a river, cutting through the forests of the Łagowski Nature sà równie˝ pozwolenia na 3, 7, 14 dni oraz na ca∏y sezon (szcze- ANGLING >> Picturesque harbours, sand beaches, the która dochodzi do 56 m, lecz stres pojawiajàcy si´ i narastajàcy Park. In fact, the lake formed in the old bed of a rapid river flow- gó∏owy cennik na www.skape.pl). Do GR Zàbszyƒ nale˝à równie˝ smell of pines and unusual clear water... The Niesłysz lake podczas nurkowania, jeÊli jeszcze nie jesteÊmy gotowi – dodaje. ing from a glacier some 12,000 years ago. The deepest part ∏owiska w jeziorach Lubogóra, Trzeboch, O∏obok, Wolsztyƒskim, (10 km from Świebodzin) is a perfect place for water sports Nerwy nie pozwalajà rozsàdnie i logicznie dzia∏aç pod wodà i za- of the lake goes down 56 metres. The flow of water has curved Wàchabno, Cibórz. Po dop∏acie 120 z∏ (brzeg) i 160 (∏ódka) mo˝na and... angling – and you will never go back home with empty czyna byç niebezpiecznie. Dlatego dla osób bez doÊwiadczenia a so called “coal wall” which is vertical and goes down from the wnich ∏owiç przez ca∏y sezon. Cz∏onkom PZW przys∏ugujà zni˝ki. hands. The most popular fish here is pike, perch, bream, organizowane sà tzw. zejÊcia intro na dwa, trzy metry. Wbrew depth of 12 to 30 metres. Another unusual “wall” formed from tench, and the largest roach in the area. At larger depths you pozorom to w∏aÊnie na tej g∏´bokoÊci mo˝na podziwiaç najwi´k- limestone goes down from 12 to 40 metres. Both these places PO GODZINACH >> Jezioro Nies∏ysz ma jeszcze jednà zale- can catch vendance. The lake’s many shallows and shoals are sze bogactwo podwodnego ˝ycia Jeziora TrzeÊniowskiego. are a destination for divers. But there are more reasons to dive t´ – b´dà mieli tu zaj´cie niezainteresowani rybami towarzysze w´d- perfect for spinning. Between June and October you have a in the lake. “There are also other beautiful diving spots,” says karza. Szlaki rowerowe doprowadzà ich m.in. do tajemniczych forty- chance to catch an eel, as this is when night angling is DLA W¢DKARZY >> Malownicze zatoczki, piaszczyste one of the divers we met in Łagów. “There are old trees blown fikacji MRU (Mi´dzyrzeckiego Rejonu Umocnionego) w Przetocznicy, allowed, but only from the shore. Before you go angling, you pla˝e, zapach sosnowego albo bukowego lasu i niezwykle czysta over to the lake, with pikes hiding in their trunks.” You can also Ciborzu, Rokitnicy i O∏oboku. Warto te˝ zajrzeç do Niesulic, gdzie nad need to take care of some formal requirements. For one day woda... Nad jeziorem Nies∏ysz (10 km od Âwiebodzina) chce si´ meet countless numbers of perch, roach, and if you’re lucky – brzegiem jeziora wznoszà si´ ziemne wa∏y przypominajàce Êci´tà pi- of angling you need to pay: 20 pln for angling from the shore, wypoczywaç, uprawiaç sporty wodne i... w´dkowaç. Bo ryb tu- even a huge catfish. It is not difficult to spot it, as ramid´, czyli najlepiej zachowane w Lubuskiem s∏owiaƒskie grodzi- 35 pln – from a boat, or 20 pln – from the shore, at night. You taj dostatek! Z po∏owów nigdy nie wraca si´ z pustà siatkà. Bio- Trześniowskie lake is one of the cleanest lakes in Poland. “The sko z VII w. A mo˝e zamiast wojennych fortyfikacji nasi towarzysze don’t need any angling license, but you need to show a valid rà tu m.in. szczupaki, leszcze, okonie, liny, najokazalsza na poje- daylight is even at the depth of thirty metres, and you still see chcà zobaczyç bobrze tamy? Ubezpieczeni w preparaty przeciw ko- passport or an ID. You can also buy tickets for 3, 7 and 14 zierzu lubuskim p∏oç. Na wi´kszych g∏´bokoÊciach wyst´puje sie- gleam when you go forty metres down. Still, I would use a marom, powinni wyruszyç na torfowiska przy brzegu jeziora Jelito days, or for the entire season (detailed price list on lawa. Liczne p∏ycizny i mielizny idealnie nadajà si´ do po∏owów torch,” says the diver. Anyone can go diving, but the individual (Gie∏d) w samym Êrodku Gra˝yƒskiego Parku Krajobrazowego. Pora- www.skape.pl). spinningowych. Ryby mo˝na ∏owiç od Êwitu do zmierzchu z brze- targets depend on personal predispositions, competence you stajàce t´ okolic´ zaroÊla wierzbowe i lasy olszowe zamieszkujà rów- gu i z ∏ódki. Od 1 czerwca do 31 paêdziernika jest szansa na z∏o- get during a scuba diving course, and how you develop after- nie˝ bardzo rzadkie gatunki ptaków i p∏azów. W lesie mogà te˝ AFTER HOURS >> Niesłysz lake has one more advantage – wienie w´gorza, bowiem wtedy mo˝na ∏owiç w nocy, ale tylko wards. The problem is not the depth itself, but the panic which wypatrzeç jelenie, sarny, dziki, ∏osie, borsuki, lisy… Zanim to si´ im numerous attractions for the companions, who are not interest-

zbrzegu. Niestety, ˝eby zamoczyç kij w jeziorach paƒstwowych, you begin to feel if you go down more than you are prepared. fot.: D. Olendzka fot.: W∏odzimierz Ko∏acz uda, mamy troch´ czasu, aby zapolowaç na grubego zwierza! ed in angling. The bicycle lanes will take you to the mysterious 86-91 lubuskie jeziorka 30/7/09 10:18 Page 90

90 wyprawa

Jezioro TrzeÊniowskie / Trzesniowskie Lake PRZYBYSZE >> P∏ywajàce w g∏´binach jeziora Jelito 20 kg MRU fortifications in Przetocznica, Rokitnica and Ołobok. It is amury i dochodzàce do 50 kg to∏pygi dzia∏ajà na wyobraêni´. worth paying a visit to Niesulice, where you can see a Slavic Choç ich ojczyznà sà ciep∏e wody Dalekiego Wschodu, od kilku- grad dating back to the 7th century, the best preserved object dziesi´ciu lat dobrze czujà si´ równie˝ i w Polsce. Jednak ˝eby je of this kind in the region. But instead military fortifications you z∏apaç, potrzebne jest doÊwiadczenie, dobry sprz´t, du˝o cierpli- can just go watching beavers and their dams. Secure yourself woÊci oraz zezwolenie – tym razem z okr´gu PZW w Zielonej with a good mosquito repellent and set off to the bog by the Górze (do kupienia w siedzibie zwiàzki w Zielonej Górze lub na lake Jelito (Giełd) in the middle of the Grażyński Nature Park. poczcie w Krosnie Odrzaƒskim). Za jeden dzieƒ zap∏acimy 15 z∏ These willow and alder forests are also a nesting place for rare lub 10 z∏ (cz∏onkowie PZW). Do wyboru sà równie˝ pozwolenia bird species and amphibians. In addition you can spot a deer, na 3, 4, 14 dni i ca∏y sezon oraz na ca∏y sezon na wszystkie je- boars, elks, badgers, and foxes.

ziora u˝ytkowane przez PZW okr´g w Zielonej Górze. Ryby ∏owi si´ z brzegu, pomostów w´dkarskich oraz ∏odzi. Poniewa˝ jezio- VISITORS >> The 20-kilo grass carps and silver carps weigh-

ro jest intensywnie i regularnie zarybiane, nie brakuje równie˝ ing up to 50 kg is something which definitely stimulates one’s rodzimych odmian. Zatem jeÊli nie uda si´ nam z∏apaç, sfotogra- imagination. The fish originally live in the warm waters of the fowaç i wypuÊciç z powrotem do wody ani to∏pygi, ani amura, Far East, but for the past few decades they have also made na otarcie ∏ez mamy p∏ocie, okonie, leszcze, karpie, szczupaki, Poland their home. In order to catch them you need experience, w´gorze, wzdr´gi, mi´tusy, bolenie, klenie i wiele innych ryb! professional equipment, lots of patience, and a license – which you can get in Zielona Góra or in Krosno Odrzańskie. This time Informacja Turystyczna / Tourist Information you need to pay 15 pln for one day of angling, or you can buy a ¸agów, 1 Lutego 12 ticket for 3, 4, or 14 days and for the entire season for all the Âwiebodzin, ul. Pi∏sudskiego 20 lakes within the region. You can angle from the shore, from a Krosno Odrzaƒskie, ul. Szkolna 1 boat or from a pier. The lake is regularly restocked so it is never www.lubuskie.pl

fot.: D. Chojnowska short of typically domestic fish. 92-93 boleslawiec 30/7/09 10:20 Page 92

92 wydarzenia events 93

abilities. After you make your clay sculpture (or pot) you can paint your face in the traditional Bolesławiec pattern – this might be a good idea for the next day parade. After the parade you can watch the show “Fire Aquarium” – lighting the fire in a huge pottery stove in the market square, and the Fire Dance show (11 p.m.).

CLAY PEOPLE >> On Saturday you are invited to join the great “clay people” parade. Anyone can become a clay person; it is enough to spread clay all over you. There are special points around the city where you can undergo such metamorphosis. dzie móg∏ si´ zmierzyç z glinà i odkryç w sobie garncarskie zdolno- The parade will end in the town hall with the wedding of two “clay Êci. Nie wolno przegapiç widowiska „Akwarium Ognia” w trakcie któ- couples”. Other attractions on that day include the best pottery rego na rynku Mateusz Grobelny rozpali wielki ceramiczny piec. Na- group competition, a Thirty Years’ War episode reenactment, TEKST PROMOCYJNY tomiast o godz. 23 odb´dzie sie fire-show „Taniec Ognia”. and opening of a pottery exhibition in the Ceramics Museum.

GLINOLUDY >> W sobot´ przez miasto przejdzie wielka para- BREAK A RECORD >> You can not miss the beating of the da mi∏oÊci... do gliny, w wykonaniu glinoludów. Parada zakoƒczy si´ longest hand painted pottery Guinness record. In addition to the LONG LIVE CERAMICS! Êlubem dwóch glinoludzkich par! Po Êlubie czas na... kolejnà parad´, record breaking you can see how pottery can be made in a paper tym razem ceramicznà. Tego dnia odb´dzie si´ te˝ pokaz historyczny stove, another reenactment, and a fireworks show closing the fete. z okresu wojny 30-letniej i otwarcie wystawy w Muzeum Ceramiki. CONCERTS AND EXHIBITIONS >> During the festival REKORD >> W niedziel´ b´dziemy Êwiadkami historycznego in Bolesławiec on two stages you can watch Polish pop stars, Kiedy ulicami Boles∏awca When a colorful pottery parade wydarzenia. Zostanie pobity (bo przecie˝ nie mo˝e byç inaczej!) re- local bands, and cabarets. Among the guests from abroad will przejdzie barwna parada invades the streets of Boles∏awiec, kord Guinnessa na najd∏u˝szà ceramicznà r´cznie malowanà zasta- be Romanian gypsy orchestra Fanfara Kalashnikov. The final it is inevitable sign w´. W programie równie˝ wypa∏ w piecu papierowym i raku po∏à- concert by Polish group Indios Bravos will be a mixture of rock, ceramiczna – to znak, the largest Ceramics Festival czony z warsztatami, kolejny pokaz historyczny z okresu wojny 30- reggae and blues. Another huge pottery event held in ˝e najwi´ksze w Polsce in Poland has begun. -letniej i na zakoƒczenie pokaz sztucznych ogni z laserami. Bolesławiec in August is the International Pottery and Sculpture Plein-Air Workshop, which gathers pottery makers Boles∏awieckie Âwi´to Ceramics was made in Bolesławiec already in the 14th c. The KONCERTY I WYSTAWY >> Podczas Êwi´ta wystàpià and artists from various parts of the world. Their work can be Ceramiki rozpocz´te! earthenware was being transported to all the distant parts of gwiazdy polskiej muzyki, kabarety i zespo∏y lokalne. Zagrajà m.in. viewed on the exhibition organized afterwards and in the only Europe. Little has changed since those days. Ceramic pots and Andrzej Piaseczny Piasek (21.08), Wilki (22.08), Orkiestra Âwi´tego Ceramics Museum in Poland. Boles∏awiecka ceramika od wieków cieszy si´ Êwiatowà renomà. Jak plates from Bolesławiec, ornamented with characteristic Miko∏aja, Fanfara Kalashnikov i Indios Bravos (23.08). W sierpniu na stolic´ ceramiki przysta∏o, raz do roku musi odbywaç si´ wielkie stamps, are still very popular. The city has been dubbed “the do Boles∏awca przybywajà wybitni artyÊci - ceramicy na Mi´dzynaro- ceramiczne Êwi´to. Garncarze z ca∏ej Polski ju˝ odliczajà dni do roz- ceramic capital of Poland” and each year it holds a great pottery dowy Plener Ceramiczno-Rzeêbiarski. Ich dzie∏a zobaczymy na wysta- pocz´cia Boles∏awieckiego Âwi´ta Ceramiki (19–23.08). Dni i godzi- fete. Potters from all around the country are counting the days wie poplenerowej, a tak˝e w jedynym w Polsce Muzeum Ceramiki. ny odliczajà równie˝ zwiedzajàcy, bo na wszystkich czeka tu moc ce- and hours to the beginning of this year’s Bolesławiec Ceramics Dojazd: pociàgiem lub autokarem ramicznych atrakcji! Festival, to be held between August 19-23. Informacja turystyczna: pl. Pi∏sudskiego 1c, Getting there: by train or by bus ÂWI¢TO >> Uwaga! Od Êrody (19.08) do niedzieli, ka˝demu, THE FESTIVAL >> If you’re in Bolesławiec between Tourist Information: 1c Pi∏sudskiego sq. kto znajdzie si´ na rynku grozi Ceramiczny zawrót g∏owy. Mo˝e Wednesday the 19th and Sunday the 23rd, you are likely to suf- Adresy / Adresses: Urzàd Miasta Boles∏awiec, si´ on objawiaç niekontrolowanymi zakupami, dzie∏ garncarzy fer shopping fever, especially if you get to the market square. Ratusz, Rynek 41, Boles∏awiec, tel. 75 645 64 00-01, [email protected] z ca∏ej Polski. Ceny te˝ b´dà kuszàce. Kto chcia∏by sam wykonaç You can also try and make a pot yourself. You just need to come www.boleslawiec.eu, www.swietoceramiki.pl, www.it.boleslawiec.pl takie cuda, musi zaczekaç do piàtku (21.08). Wówczas to na pl. Pi∏- to the “Ceramic Animation City” on Marszałka Piłsudskiego Sq. fot.: prom. UM Boles∏awiec / G. Matoryn (2) sudskiego stanie Miasteczko Animacji Ceramicznej, gdzie ka˝dy b´- on Friday. Anyone can come and discover their pottery making fot.: prom. UM Boles∏awiec / G. Matoryn Szczegó∏owy program Boles∏awieckiego Âwi´ta Ceramiki www.boleslawiec.eu lub www.swietoceramiki.pl Detailed programme of Boles∏awiec Ceramics Festival on www.boleslawiec.eu or www.swietoceramiki.pl 94-99 sziget 30/7/09 10:21 Page 94

94 wydarzenia events 95

Pawe∏ Wroƒski HUNGER FOR MUSIC >> The most popular concerts are held on two stages (the Main Stage and the World Music Main Stage). When Goran Bregovič once performed here the crowd seemed endless. People got so excited they were singing and dancing all night long. The atmosphere was incred- MUSICAL ISLAND ON THE DANUBE ible. A group of Gypsies started playing csárdás behind one of the grill bars. Their spontaneous performance quickly attracted others’ attention – the whole alley was immediately blocked by Bezár the viewers, and the grill bar could hardly keep up with orders... Koncertowali te˝ Polacy, chocia˝by Rzeszów Klezmer Band, Mo- The festival is a celebration of all kinds of music, including pop, Od kilkunastu lat po∏o˝ona tion Trio czy Zakopower. jazz, techno, folk. Among the stars that have performed here are na pó∏nocnych peryferiach Buda- W tym roku na g∏ównej scenie wystàpi 12 sierpnia Lily Allen, któ- David Bowie, Boney M, Iggy Pop, Suzanne Vega, The Cure, rej b´dzie potem mo˝na pos∏uchaç na nagranym pod w´gierskim Massive Attack, Morcheeba, Chemical Brothers, Madness, pesztu, oblana wodami Dunaju niebem krà˝ku. Wystàpià równie˝ Eric Prydz, Haydamaky, Die To- Sinéad O'Connor, Iron Maiden, Sex Pistols, Róisín Murphy... And Óbudai-sziget zamienia si´ na je- ten Hosen, Faith No More, Prodigy, Placebo, Offspring, Orquesta that’s only a handful of famous artists from the past few years. den sierpniowy tydzieƒ w muzycz- Buena Vista Social Club, Amadou & Mariam, Fatboy Slim, Boban Among the Polish bands who have played here are Rzeszów Markoviç Orkestar… Blisko setka ciekawych wykonawców po- Klezmer Band, Motion Trio, and Zakopower. ny park. Na rozrzuconych w plene- twierdzi∏a udzia∏ w tegorocznej edycji. During this year’s festival we will be able to hear Lily Allen rze scenach odbywa si´ blisko (August 12), the Prodigy, Placebo, Offspring, Orquesta Buena sto koncertów. Muzyka króluje od ZABAWA BEZ DOPINGU >> Sziget Festival jest nie tyl- Vista Social Club, Amadou & Mariam, Boban Marković ko maratonem muzycznym. Program uzupe∏niajà wyst´py teatral- Orkestar, and many more. po∏udnia do pó∏nocy. A na dyskote- ne i taneczne (w tym równie˝ bezp∏atne lekcje taƒca) oraz wysta- kowej Party Arenie zabawa trwa wy. Sà tak˝e – jak to na festynie – kioski z ró˝noÊciami. Mo˝na ku- NO DOPING >> Sziget Festival is more than a musical piç naszyjnik od Masajów, zapleÊç niezliczonà iloÊç warkoczyków marathon. The concerts are accompanied by theatre and dance do Êwitu... u dziewczyn z Kongo, dostaç wró˝b´ od rabina, raczyç si´ wodnà shows (including free dance classes), and exhibitions. It is also fajkà czy zaciàgnàç w szeregi wyznawców Hare Kriszna. Kolekcjo- a feast for CDs and vinyl records collectors. The choice is G¸ÓD MUZYKI >> Koncerty, na których organizatorzy spo- nerzy krà˝ków, zarówno CD, jak i p∏yt winylowych te˝ nie odjadà breathtaking and the prices are good. “We camp here, eat, dziewajà si´ najwi´cej widzów, odbywajà si´ na dwóch najwi´k- z pustymi r´kami. Piratom wprawdzie wst´p wzbroniony, ale ceny sleep, dance and watch the concerts. I’ve met plenty of people szych scenach (Main Stage oraz World Music Main Stage). Kiedy w punktach sprzeda˝y sà przyst´pne, a oferta bardzo szeroka. from all over Europe,” says Anna from Kiev. “And I have never wyst´powa∏ tam Bregoviç, nie sposób by∏o dostrzec, gdzie koƒczy – Na wyspie si´ biwakuje, je, Êpi, taƒczy i uczestniczy w koncer- had so much beer in my life,” adds Sven, a fair-haired Viking si´ t∏um. Tylko w Êwiat∏ach reflektorów przesuwajàcych si´ po wi- tach! Pozna∏am mnóstwo ludzi z ca∏ej Europy – t∏umaczy∏a mi downi falowa∏ nieustannie las uniesionych w gór´ ràk... A muzyka z zapa∏em Anna z Kijowa. – A ja nigdy nie wypi∏em tyle piwa co tak rozgrza∏a s∏uchaczy, ˝e jeszcze do póênej nocy taƒczyli i Êpiewa- tu – dorzuci∏, us∏yszawszy naszà rozmow´ Sven z Oslo, jasnow∏o- li. Dobrze wczu∏a si´ w ten klimat grupa Cyganów. Zrazu nieÊmia- sy wiking, który sprawdza∏ ofert´ festiwalowych kiosków w to- Gogol Bordello ∏o, ukryci za kioskiem z grillem, zacz´li graç czardasze. Wkrótce za- warzystwie niemieckiego eksperta, piegowatego Uwe z Hambur- ciekawieni ich spontanicznym wyst´pem przechodnie zablokowali Every August Óbudai-sziget (Old Buda Island), ga. RzeczywiÊcie piwo leje si´ strumieniami. Jak g∏osi oficjalna alejk´, a obs∏uga kiosku nie nadà˝a∏a z realizacjà zamówieƒ... situated on the northern peripheries of statystyka, goÊcie wypijajà ponad szeÊç tysi´cy hektolitrów piwa. Na wyspie reprezentowane sà ró˝norodne gatunki muzyki: pop, Budapest on the Danube, turns into a music Kioski gastronomiczne oferujà dania kuchni narodowych. Domi- jazz, techno, folk... Przez sceny przewija si´ ka˝dego roku pleja- park. During this one week event there are nujà w nich potrawy w´gierskie oraz pochodzàce ze Êrodkowej da gwiazd. David Bowie, Boney M, Iggy Pop, Suzanne Vega, The nearly one hundred outdoor concerts and the i po∏udniowej Europy. Sà tak˝e dania wegetariaƒskie oraz zdro- Cure, Massive Attack, Morcheeba, Chemical Brothers, Madness, music flows from noon till midnight every day. wa ˝ywnoÊç. Obowiàzuje zakaz wnoszenia na wysp´ butelek Sinéad O'Connor, Iron Maiden, Sex Pistols, Róisín Murphy... To After the concerts you can move to the Party z alkoholem i narkotyków, egzekwowany zresztà z podziwu god-

tylko garÊç s∏ynnych wykonawców obecnych w minionych latach. Arena where you can dance all night long. fot.: www.szigetfestival.com/Andras Eberling Wroƒski Pawe∏ fot.: www.szigetfestival.com/Istvan Pal, nà starannoÊcià. W kioskach na wyspie nie ma mocnych alkoho- 94-99 sziget 30/7/09 10:22 Page 96

96 wydarzenia

li. Tylko piwo. Drobiazgowe kontrole przy wejÊciu eliminujà mo˝- from Oslo who overheard us, and who has been checking the liwoÊç przeniesienia na wysp´ jakichkolwiek niebezpiecznych offer of the festival bars in the company of a German beer przedmiotów. O dopingu nie ma wi´c mowy i nie pozostaje nic expert, freckle-faced Uwe from Hamburg. It is true beer comes innego, jak dobrze si´ bawiç. Doskona∏a atmosfera przenosi si´ here in torrents. According to the official statistics, the festival na sceny. Przy aplauzie publicznoÊci wykonawcy nie dajà si´ d∏u- guests drink up more than six hectolitres of beer. You can also go prosiç o bisy i koncert goni koncert. try food from many different countries, with a clear domination of Hungary and middle and southern Europe. But you will also find veggie meals. It is strictly forbidden to bring any bottled alcohol or drugs to the island, and the ban is enforced with admirable care. There are no strong alcohols served on the island, just beer. Detailed search eliminates the possibility of smuggling anything dangerous and all you need to care about is good fun.

Termin/Dates: VII Sziget Festival 12-17 VIII 2009 Waluta/Currency: 1 z∏ = 62 forinty, 1 euro = 284 HUF Dojazd: z Polski do Budapesztu kursujà pociàgi (podró˝ – 11–15 godz., www.pkp.pl), linie lotnicze (Malev, LOT, podró˝ - 1 godz). Wst´p: Jednodniowy bilet - 30 euro (wa˝ny do rana nast´pnego dnia). Karnet na 5 dni - od 100 do 130 euro (w zale˝noÊci od czasu rezerwacji). Dop∏ata za rozbicie namiotu – 50 euro. Nocleg: adresy hosteli na stronach: www.hostels.hu Tickets: One-day: 30 euros (valid till next morning). 5-day ticket: 100 – 130 euros (regardless booking date). Camping – additional 50 euros. Getting there: from Poland to Budapest by train (11–15 hrs., www.pkp.pl), airlines: Malev, LOT, 1 h). Accommodation: www.hostels.hu www.wegry.info.pl, www.budapestinfo.hu, www.szigetfestival.com fot.: Pawe∏ Wroƒski fot.: Pawe∏ 94-99 sziget 30/7/09 10:22 Page 98

98 wydarzenia events 99

Pesztem. Tam powinni ustawiç si´ „∏owcy” lotniczych zdj´ç. W pobli˝u mostów znajduje si´ wi´kszoÊç atrakcji. Zatem przy okazji wstàpmy do zamku w Budzie, Muzeum Labiryntu albo przejdêmy si´ uliczkami starego miasta na Wzgórzu Zamkowym.

PODNIEBNE RYDWANY >> Aby zwi´kszyç swoje szanse na wygranà, piloci rozp´dzajà si´ nawet do 400 km/godz. Powoduje to znacznie wi´ksze obcià˝enia ni˝ te, których doÊwiadczajà zawod- nicy Formu∏y 1! Ca∏y wyÊcig odbywa si´ 20 m nad wodà. Naj- AERIAL STUNTS mniejszy b∏àd i chwila nieuwagi mo˝e sprawiç, ˝e pilot wraz z ma- Buda, the Labyrinth Museum, or walk across the Old Town on szynà roztrzaska si´ o wod´. Tu˝ przed zawodami piloci zaprezen- the Castle Hill. tujà si´ w pokazach solowych. Zobaczymy zapierajàce dech w piersiach pokazy akrobacji lotniczej. Nic dziwnego, ˝e uczestni- AERIAL CHARIOTS >> Competing for the championship ków Red Bull Air Race nazywa si´ podniebnymi kaskaderami F1. the pilots go as fast as over 400 km/h. This causes much big- ger g-load than one experienced by F1 racers. The race takes SZYBKOÂå >> Najkrótszy czas przelotu pomi´dzy ustawio- place 20 metres above the surface of water, so a slightest mis- nymi na wodzie 20-metrowymi bramkami zapewni zwyci´stwo take would end up with the pilot and his machine crash with the jednemu z pilotów. Piloci muszà uwa˝aç, by nie przelecieç zbyt river. The pilots will perform individually before the race. wysoko nad bramkà lub jej nie pomyliç – wówczas zostanà im doliczone karne sekundy. Najbardziej widowiskowy moment ry- SPEED >> In order to win one has to fly between 20-metre walizacji? Kiedy podczas przelotu przez bramk´, maszyny obra- gateways stretched in the water in the shortest time. Pilots cajà si´ o 90 stopni i przyspieszajà. PublicznoÊç szaleje z za- must take care not to fly too high above the gate. The barn- chwytu! burner of the event is when the machines make a 90-degrees turn and speed up – the audience is raving! KRÓLEWSKI WIDOK >> Kto chce obserwowaç zmagania Dla wielu najlepsze przedsta- Many people think theatre is where one pilotów w nieco spokojniejszej atmosferze, z dala od zgie∏ku lu- ROYAL VIEW >> Those who would rather watch the show a wienia odbywajà si´ na teatral- can watch the best performances. True - dzi i ryku silników, powinien ustawiç si´ na Wzgórzu Zamkowym. little further from the noise and roaring of engines should find a nych scenach. Na W´grzech but in Hungary the stage is the air space Z tego miejsca roztacza si´ doskona∏y widok na rozgrywajàce si´ viewing spot on the Castle Hill, from where you get a wonderful scenà jest przestrzeƒ powietrz- above the Danube and the panorama of na Dunaju zawody oraz na panoram´ miasta. Nic dziwnego, ˝e view of the competition and the panorama of the city. No won- Budapest becomes the stage design. od wieków w∏aÊne tutaj swoje rezydencje budowali w∏adcy i ary- der this is the palce Hungarian royalty has chosen to be their na nad Dunajem, a scenografià stokracja w´gierska. Cz´Êç z nich zamieniono w muzea. Po zawo- seat. Today, some of the royal residences house museums, and panorama Budapesztu. At the end of the summer, on August 19, Budapest will see the dach warto kilka z nich odwiedziç! it is worth paying a visit to some of them after the show. beauty and drama of theatre performances combine with the incredible racing speed during the Red Bull Air Race, when you Termin:19-21 sierpnia, Budapeszt; Pod koniec wakacji, 19 sierpnia w stolicy W´gier podczas Red can watch the world’s best fifteen pilots flying the fastest Dojazd: do Budapesztu zabiorà nas m.in. linie lotnicze LOT, Malev. Mo˝na równie˝ dojechaç pociagiem (z Warszawy i Krakowa); Bull Air Race pi´kno i dramaturgia teatru po∏àczy si´ z szybkoÊcià machines. At stake is the aerial stunt world champion title. Nocleg: najlepsza wyszukiwarka hosteli, hoteli i pensjonatów: Formu∏y1. Podczas zawodów lotniczych zobaczymy 15 najlep- www.hostels.hu szych pilotów na najszybszych maszynach. Stawkà jest tytu∏ mi- BRIDGES >> The performers will be flying beneath the Dates: 19 - 21 August, Budapeszt; strza Êwiata akrobatycznych zawodów lotniczych. famous Budapest bridges. The most picturesque of them is the Getting to Budapest: by plain (Malev, chain bridge (Lánchíd) connecting the Buda hills with the Pest LOT) or by train Accommodation: best search engine: MOSTY >> Pod nimi przelatywaç b´dà zawodnicy tegorocz- district. This is where the ‘hunters’ for the best pictures should www.hostels.hu nych zawodów RedBull AirRace. Najbardziej fotogeniczny z nich be heading for. Also, most of the tourist attractions are situated http://wegry.info.pl. http://redbullairrace.com

to most ∏aƒcuchowy (Lánchíd) ∏àczàcy górzystà Bud´ z nizinnym in the vicinity of bridges. You can pay a visit to the castle in fot.: redbullairrace.com/Joerg Mitter fot.: redbullairrace.com/Balazs Gardi, redbullairrace.com/Joerg Mitter 100-101 chopin 30/7/09 10:23 Page 100

100 wydarzenia events 101

TEATR >> Widowisko „Czekamy na Chopi- jazzman? A classic interpretation of his music na” (27 lipca) w re˝yserii Marii Reif zabierze will be played on the next day by Konstanty FACES OF CHOPIN nas do XIX-wiecznego salonu inteligenckiego. Kulka and the Kulka Trio. Jednà z jego Êcian zrekonstruowano na pod- stawie szkicu Antoniego Kolberga „Salon Cho- THEATRE >> The musical-historic show pinów”. Przebywajàce tam osoby rozmawiajà “Waiting for Chopin” (July 27) directed by o epizodach z czasów m∏odoÊci kompozytora. Maria Reif will take us to a 19th c. intellectual Towarzyszy temu muzyka, Êpiew i taniec. Ta- circles’ drawing room. One of its walls is a niec, tym razem wspó∏czesny, w spektaklu „Cho- reconstruction based on a sketch “The pin Ambiente” (28 lipca) Teatru Taƒca „Zawiro- Chopin’s Salon” by Antoni Kolberg. Listening to Chopiniana wania” wyrazi emocje i obrazy, jakie obudzi∏y the conversations of the people sitting in the VII Dni Fryderyka Chopina w artystach utwory Chopina oraz sam kompo- room we will hear about many episodes from 7th Frédéric Chopin Days in Warsaw zytor – jego osobowoÊç, charakter, inspiracje... the composer’s youth. It will be accompanied by July 25 - 30, 2009 music, singing, and dancing. Another dance 25.07 - Chopin Warsaw/Paris INSPIRACJE >> Pod silnym wp∏ywem show – this time a modern interpretation of (¸azienki Królewskie, Amfiteatr, godz. 20.30); Chopina rozwija∏ si´ talent Juliana Fontany, pia- emotions evoked by Chopin’s music will be pre- Wykonawcy / Performers: Warsaw/Paris Jazz Quintet nisty, kompozytora, wydawcy dzie∏ Chopina, sented by Zawirowania Dance Theatre in their iOrkiestra symfoniczna pod dyrekcjà Wojciecha Zieliƒ- aprywatnie jego wielkiego przyjaciela. Zapo- spectacle “Chopin Ambiente” (July 28). The skiego (conductor). S∏owo o muzyce - Konrad Mielnik. mniane dziÊ utwory Fontany przypomni Hubert second part of the performance will focus on 26.07 - Nokturn (¸azienki Królewskie, Podchorà˝ówka, godz. 19) Rutkowski w programie „Julian Fontana – w cie- the composer himself – his personality, charac- Wykonawcy / Performers: Kulka Trio. S∏owo niu artysty” (29 lipca). Muzyka przeplatana b´- ter and inspirations – as seen by Spanish artists o muzyce / introduction - Konrad Mielnik dzie fragmentami listów recytowanymi przez Da- Juan de Torres, director and stage designer, 27.07 - Czekamy na Chopina riusza Jakubowskiego. and Daniela Merlo, choreographer. (¸azienki Królewskie, Amfiteatr, godz 20.30) Wykonawcy/ Performers: Aleksandra Okrasa, Tomasz Paw∏owski, Teatr Atlantis, Zespó∏ Taƒca Dawnego Pa- FINA¸ >> Czas na wielki maraton piani- INSPIRATIONS >> Already during his life wanilia. Prowadzenie (conductor) - Piotr Borowiec. styczny. Startujemy na scenie pod pomnikiem Chopin inspired others. Under his great influ- 28.07 - Chopin ambiente Chopina. Od godz. 16 wystàpià Nikodem Woj- ence flourished the talent of Julian Fontana, (¸azienki Królewskie, Amfiteatr, godz. 20.30) Warszawa pe∏na jest miejsc, w których Warsaw abounds in places where Chopin was a frequent guest. The city has changed since ciechowski, Micha∏ Karol Szymanowski, Gracjan Polish composer, publisher of Chopin and his Wykonawcy / Performers: Teatr Taƒca Zawirowania. bywa∏ i grywa∏ Fryderyk Chopin. that time, and so has the audience – it is time Szymczak, Piotr Banasik, J´drzej Ignacy Lisiecki close friend. Hubert Rutkowski is going to S∏owo o muzyce / introduction - Konrad Mielnik. 29.07 - Julian Fontana – w cieniu Chopina Od tamtej pory zmieni∏o si´ miasto, for the music to sound anew, too. i Rieko Nezu z Japonii. A metà b´dzie miejsce, remind this somewhat forgotten musician (¸azienki Królewskie, Podchorà˝ówka, godz. 19) zmienili si´ s∏uchacze – czas, by rów- do którego uniesie nas sama muzyka… during his concert “Julian Fontana – In the Wykonawcy / Performers: Hubert Rutkowski, nie˝ muzyka zabrzmia∏a na nowo! The programme of “Chopiniana”, the 7th Frédéric Chopin Days shade of Chopin” (July 29). The music will be Dariusz Jakubowski. in Warsaw (July 25-30) includes many unusual artistic projects interwoven with fragments of letters read by 30.07 - Maraton pianistyczny Program Chopinianów, czyli VII Dni Fryderyka Chopina w War- with music by this great composer playing the main role. Dariusz Jakubowski. (¸azienki Królewskie, Pomnik F. Chopina, godz.16) Wykonawcy / Performers: Nikodem Wojcie- szawie (25–30 lipca), pe∏en jest zaskakujàcych projektów arty- Despite the passage of time, Chopin continues to inspire new chowski, Micha∏ Karol Szymanowski, Gracjan stycznych z muzykà wielkiego kompozytora w tle. Chopin bo- generations of artists. THE END >> The great piano marathon Szymczak, Piotr Banasik, J´drzej Ignacy Lisiec- wiem wcià˝ inspiruje niezale˝nie od up∏ywajàcego czasu! starts at 4 p.m. near the Chopin monument. ki, Rieko Nezu. S∏owo o muzyce / introduction- MUSIC >> There is probably no other place in Warsaw more The list of performers includes: Nikodem Konrad Mielnik. MUZYKA >> Czy jest miejsce w Warszawie, które silniej koja- associated with Chopin than the Łazienki park. No wonder it Wojciechowski, Michał Karol Szymanowski, Finansowanie: Samorzàd Województwa Mazo- rzy si´ z Chopinem ni˝ ¸azienki Królewskie? W tym roku to w∏aÊnie has been chosen to host the festival. The concerts will be held Gracjan Szymczak, Piotr Banasik, Jędrzej wieckiego, Miasto Sto∏eczne Warszawa; tam wystàpià festiwalowi goÊcie. Jako pierwszy wystàpi War- daily in various parts of the park. The first performer is the Ignacy Lisiecki, and Rieko Nezu from Japan. Organizacja: Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki saw/Paris Jazz Quintet (25 lipca). Dzie∏a kompozytora w klasycznym Warsaw/Paris Jazz Quintet (July 25), attempting to answer the The finish can be any place the music takes Sponsor: Mazowsze Government, Capital City of Warsaw;

fot.: arch. MCKiS Organizer: Mazowieckie Culture and Art Centre brzmieniu wykona Konstanty Kulka z Trio Kulka (26 lipca). question: What would Chopin’s music be like had if he been a you to... 102-103 warka 30/7/09 10:24 Page 102

Mistrzostwa Polski w Skokach przez Przeszkody Warka Sielanka 24–27 lipca 2009 Polish Jumping Championship Competition Warka Sielanka 24-27 July

Adres: Farma Sielanka, ul. ¸àkowa 1, Warka Address: Farma Sielanka, 1 ¸àkowa Str., Warka Imprezy: 24-26.07 Mistrzostwa Polski w Skokach przez Przeszkody Events: 24-26.07 - Polish Jumping Championships Competition 15-16.08 - Regionalne Zawody w Skokach przez Przeszkody 15-16.08 - Regional Show-Jumping Competition http://sielanka.home.pl http://sielanka.home.pl 104-105 klimaty karpackie 30/7/09 10:25 Page 104

104 wydarzenia events 105

Iwona Chodorowska

kopanego. Wystàpià te˝ muzycy ze S∏owacji, Litwy i W´gier. Ty- A PIECE OF HISTORY >> It all began in the 17th c. when giel kultur i mocno folkowe klimaty to coÊ, co sprawia, ˝e Kar- Robert Portius, a Scottish merchant, came to Krosno. Back in packie Klimaty sà wyjàtkowe! Dlatego przyje˝d˝ajàc na t´ impre- those times the city was situated on a trade route transporting z´, zabierz ze sobà szampaƒski nastrój i mocnà g∏ow´! Podczas Hungarian wines to Poland. Together with the wine – there came Karpackich Klimatów odb´dzie si´ Festiwal Wina W´gierskiego Hungarian culture and traditions. Portius quickly monopolized the im. Roberta Portiusa. A to... nie przelewki! wine trade. He made a fortune which he willingly shared with the city. He financed the construction of many buildings, and support- Z DZIEJÓW >> Wszystko zacz´∏o si´ w XVII w., kiedy do ed Polish culture and Polish kings. Krosno became one of the Krosna przyby∏ szkocki kupiec Robert Portius. Wówczas przez Kro- most important European metropolises of its times. The festival is CARPATHIAN CLIMATES sno przebiega∏ szlak handlowy, którym wozami i tratwami trans- a reminder of those times, commemorating the city’s patron, and portowano do Polski w´gierskie wina. Wraz z winem przenika∏a presenting the broad variety of today’s Hungarian wines. Marzy ci si´ efektowne zakoƒczenie If you are trying to think of a perfect ending for w´gierska kultura. Portius szybko zmonopolizowa∏ ten handel. wakacji? Ruszaj do Krosna your holidays, set off to Krosno and its 3-day Dorobi∏ si´ przy tym fortuny, którà hojnie dzieli∏ si´ z miastem. TIME TO CATCH YOUR BREATH >> During the festi- Karpaty Climate festival. na Karpackie Klimaty! Ufundowa∏ wiele budynków, wspiera∏ kultur´ i... polskich królów, val you can also use the city’s other attractions. On a hot day cool The 3-day celebration of Podkarpacie, Poland’s most mysteri- oczywiÊcie finansowo. Za jego czasów Krosno rozkwit∏o i sta∏o si´ yourself in a swimming pool, take your children to Fikoland centre, or Trzydniowe Êwi´to podkarpackiego pogranicza, najbardziej zagad- ous region, will be a strong accent for the end of holidays attrac- jednà z wa˝niejszych metropolii ówczesnej Europy. Festiwal chce go on a touring flight organized by the local flying club. Try traditional kowego zakàtka Polski, b´dzie mocnym akordem na zakoƒczenie tions. Set aside some time on the last weekend of August (28- przypomnieç tamte czasy, nieprzeci´tnà sylwetk´ kroÊnieƒskiego cuisine of the region, which is rich in delicacies not to be found in any wakacji. Zarezerwuj wi´c wolny czas na ostatni weekend sierpnia 30) and come to the town of Krosno for the Karpaty Climate patrycjusza i zaprezentowaç dzisiejsze w´grzyny. Na stoiskach other part of Poland. It is also worth visiting the surroundings of (28–30 sierpnia) i przyjechaç do Krosna na Karpackie Klimaty! festival. spróbujemy i kupimy wszystkie rodzaje win od s∏odkich po wy- Krosno. There are many tourist trails near Iwonicz Zdrój or Dukla, trawne, musujàce i deserowe. while in Prządki nature’s park you can view mysterious, over 20-metre WINO, TANIEC I ÂPIEW >> Kto choç raz trafi∏ do Krosna WINE, DANCING AND SINGING >> During the fes- high sandstones which, according to a legend, are figures of girls who w tym czasie, b´dzie wraca∏ co rok. Galicyjskie miasto zmienia si´ tival Krosno transforms into a dancing and singing capital of the Z¸APAå ODDECH>> Podczas imprezy mo˝na korzystaç were turned into stones as a punishment for working during holidays. w roztaƒczone i rozÊpiewane centrum pogranicza. Tylko tutaj region. There is probably no better time to taste Hungarian wine tak˝e z wszelkich atrakcji jakie oferuje Krosno. W upalny dzieƒ It is worth to visit the little town Dukla and the nearby hermitage dat- przy dêwi´kach dumki mo˝na skosztowaç madziarskiej polewki and other exquisite liquors – Karpaty Climate Days is accompa- warto och∏odziç si´ w basenie, dzieci zabraç do Fikolandu lub ing back to 1769 and situated on Zaśpit hill. The mixture of many dif- oraz w´gierskiego wina, przejÊç oÊwietlonymi ulicami starego nied by Robert Portius Hungarian Wine Festival. As you walk wybraç si´ na lot widokowy organizowany przez tutejszy aero- ferent cultures has provided the Podkarpacie region with an unusual miasta przy dêwi´kach czardasza z kielichem w d∏oni, stanàç along the streets of the old town with a glass of wine in your hand klub. Odwiedêmy te˝ okolice Krosna. Wokó∏ Iwonicza-Zdroju czy energy, which accumulates during the Karpaty Climate festival. w szranki z rycerzami, albo obejrzeç walk´ piekarzy o laur „Ulu- and listen to the czardas, you breathe in the overwhelming atmos- Dukli jest wiele Êcie˝ek przyrodniczych, a w Przàdkach zobaczymy Dojazd: pociàgiem (bezpoÊrednie po∏àczenie z Gdaƒska, Gliwic, Krakowa, bionego Chleba KroÊnian". Wystawy, plenerowa prezentacja wy- phere of fun. You can also take part in a tournament, or just watch tajemnicze ponad 20-metrowe piaskowce (ponoç zakl´te w ka- Warszawy), samochodem – drogà nr 28 (Zator – Medyka) oraz E371 (przebie- topu szk∏a, stragany pe∏ne wspania∏ych wyrobów r´kodzielni- the competition between local bakers for the “Krosno favourite mienie dziewcz´ta za to, ˝e podczas Êwiàt tka∏y len). W tym ga w odleg∏osci 5 km od miasta). czych, konkursy malarskie dla dzieci, pokazy i spektakle teatrów bread” title. Other attractions include exhibitions, an outdoor miejscu poczujemy si´ jak w filmie „Piknik pod Wiszàcà Ska∏à". Adresy / Addresses: Regionalne Centrum Kultur Pogranicza ul. Kolejowa 1. ulicznych, parady szczudlarzy na Êredniowiecznym rynku, nocne presentation of glass making, painting competitions for children, Warto zwiedziç te˝ Dukl´ i pobliskà pustelni´ Êw. Jana na wzgó- Informacja turystyczna / Tourist information: ul. Rynek 5 zwiedzanie koÊcio∏ów... To tylko kilka z planowanych atrakcji! street theatre and stilt walking shows, a market square full of stalls rzu ZaÊpit wzniesionà w 1769 r. Na Podkarpaciu magia i historia Getting there: by train (direct from Gdaƒsk, Gliwice, Wieczorne imprezy na miejskich uliczkach i placach nie majà koƒ- with all kinds of handicraft, and a night visit to the museum. There are sà wszechobecne. Skrzy˝owanie kultur sprawia, ˝e to miejsce ki- Kraków, Warsaw), by car - route 28 ca. Podczas koncertów Rzepecznej, ˚mij, Kapeli na Dobry Dzieƒ also folk concerts - Krywań band from Zakopane, and groups from pi specyficznà energià, którà odczujemy podczas Karpackich Klima- (Zator - Medyka) and E371 (it runs 5 km awal from the city). www.krosno.pl, www.karpackieklimaty.krosno.pl muzykom ludowym i zespo∏om Êpiewaczym publicznoÊç ka˝e Slovakia, Lithuania and Hungary. All you need is a good mood – tów. Sama impreza odbywa si´ po raz szósty. A z Karpackimi Kli- www.rckp.krosno.pl d∏ugo bisowaç! Tegorocznà gwiazdà b´dzie zespó∏ Krywaƒ z Za- strong head might also be of use. fot.: M. Rymar fot.: M. Rymar, W. Turek matami jest jak... z winem. Im starsze, tym lepsze! 106-110 praga 30/7/09 10:27 Page 106

106 wydarzenia events 107

Dorota Chojnowska

Tropic. Poniewa˝ w La Playa wszyscy muszà si´ dobrze bawiç, kto nigdy samby nie taƒczy∏, mo˝e nauczyç si´ podstawowych kroków u doÊwiadczonych instruktorów. Zaj´cia sà otwarte i bezp∏atne!

FESTIWALE >> Pi´kne dziewczyny, b∏yszczàce kostiumy i goràca samba... Wbrew pozorom nie jesteÊmy w Brazylii, lecz na Pradze-Pó∏noc! Podczas Âwi´ta Ulicy Zàbkowskiej (6 wrzeÊnia) w paradzie zaprezentujà si´ warszawskie szko∏y samby. Te˝ tak Warsaw Summer Samba Festival, La Playa chcielibyÊcie zataƒczyç? Czas zrobiç pierwszy krok samby, a jest ku temu dobra okazja. W miasteczku wielokulturowym przez ca- rhythms of samba. Because in La Playa everyone must feel good ∏y dzieƒ b´dà si´ odbywaç warsztaty taneczne. Oprócz samby za- and have fun, those who never danced samba can learn basic steps taƒczymy sals´, taniec brzucha, zobaczymy równie˝, na czym po- from experienced instructors. Classes are open and for free! lega Capoeira. Âwietna zabawa murowana, bo Praga ma do- Êwiadczenie w organizowaniu imprez o klimatach latynoskich! FESTIVALS >> Beautiful girls, shining costumes and hot Co roku w music barze La Playa odbywajà si´ Festiwal Kultury samba. It might seem that we are in Brazil, but this is actually Brazylijskiej i Warsaw Summer Salsa Festival. Podczas tych imprez Northern Praga! During the Festival of Ząbkowska Street (6 taniec jest pretekstem do pokazania kultury, zwyczajów i kuchni September) Warsaw samba schools will present themselves in paƒstw, w których si´ te taƒce narodzi∏y. a parade. Would you like to dance like that, too? It is time to make your first step in samba and the opportunity for that is NOWOCZEÂNIE >> Teatr Wytwórnia (ul. Zàbkowska very good. In the multicultural town all day long there will be dif- DANCE IN PRAGA 27/31) w dawnej fabryce wódek Koneser ju˝ po raz czwarty or- ferent dance workshops. Apart from samba, we can dance ganizuje Praski Przeglàd Teatralny Hajdpark '09. Jako pierwszy salsa, belly dance and we can see what Capoeira is all about. wystàpi teatr taƒca Aleph (W∏ochy) ze spektaklem „Pietre”. Ale Great fun is guaranteed, because Praga is experienced in taniec b´dzie obecny równie˝ w dalszej cz´Êci festiwalu – pod- organizing Latino events! Every year in La Playa Music Bar czas Warsztatów Taƒca Wspó∏czesnego „Poza Grawitacjà” there is the Festival of Brazilian Culture and Warsaw Summer Rytmy ze wszystkich stron Rhythms from all over (29–30 sierpnia). Salsa Festival. During these events dance is a pretext to show Êwiata i szampaƒska zabawa. the world and great fun. Ich uczestnicy, zarówno profesjonaliÊci, jak i amatorzy b´dà si´ the culture, customs and cuisines of the countries in which a Na Pradze karnawa∏ trwa In Praga carnival lasts all uczyç sztuki improwizacji, komunikacji w ruchu, panowania given dance was born. nad w∏asnym cia∏em. Cz´Êç warsztatów, tzw. JAM-y, b´dà przez ca∏e wakacje! summer! otwarte dla wszystkich ch´tnych. Za jeden dzieƒ nauki zap∏aci- IN MODERN STYLE>> Wytwórnia Theater (27/31 my 120 z∏. Sierpniowe zaj´cia sà cz´Êcià cyklu, który w listopa- Ząbkowska St.), in the former Koneser vodka factory, organizes NA PLA˚Y >> Na z∏otym piasku ktoÊ si´ opala, na boisku ON THE BEACH >> Beside us somebody is sunbathing on dzie zamknie przedstawienie na deskach teatru Wytwórnia. for the fourth time the Praga Theater Review Hajdpark'09. The rozgrywa si´ mecz pi∏ki pla˝owej, na deskach sceny trwa nauka the golden sand, on the sports ground there is a match of beach Wst´p wolny! first to perform will be Aleph Dance Theater (Italy) with the show salsy, a latynoskie rytmy trafiajà do serc z ka˝dym ∏ykiem Moji- ball, on the stage people are learning salsa and Latino rhythms "Pietre". But dance will also be present in the latter part of the to. Brzmi to jak wakacyjny relaks w Cancún? Nic z tych rzeczy! reach our hearts with every gulp of Mojito. Sounds like holiday relax- festival - during Contemporary Dance Workshops "Defying Adresy/Addresses: Teatr Wytwórnia, ul. Zàbkowska 27/31 Warszawska starówka w dali przypomina, ˝e jesteÊmy w music ation in Cancun? Nothing of that kind! Warsaw's Old Town in the www.teatrwytwornia.pl Gravity" (29-30 August). Their participants, both professionals barze La Playa po prawej stronie Wis∏y. Podczas imprezy Fiesta distance reminds us that we are in La Playa Music Bar on the right La Playa Music Bar, ul. Wybrze˝e Helskie 1/5, and amateurs, will learn the art of improvisation, communication en La Playa (ka˝da niedziela) przekonamy si´, ˝e salsà mo˝na bank of the Vistula. During Fiesta en La Playa (every Sunday) we'll www.laplaya.pl by movement and having control over one's own body. Part of si´ nieodwracalnie zaraziç! Szczególnie w godz. 17–19, kiedy find out that salsa is permanently contagious! Especially around 5- Informacja turystyczna/Tourist info: the workshops, the so-called JAMs, will be open for everyone. trwajà warsztaty taƒca dla poczàtkujàcych. Natomiast w sobo- 7 pm, when there are dance workshops for the beginners. On Info Praga, Zabkowska 36 For one day of learning we'll pay 120 PLN. The August classes www.infopraga.com.pl

ty zazwyczaj królujà goràce rytmy samby podczas imprezy Hot Saturdays, on the other hand, during Hot Tropic, usually rule the hot fot.: prom. la Playa (2) are part of a series which will be closed in November by a show on the stage of Wytwórnia Theater. Entrance free! 106-110 praga 30/7/09 10:27 Page 108

108 wydarzenia events 109

Dorota Chojnowska

WARSAW UPRISING IN PRAGA

Powstanie Warszawskie wy- buch∏o równie˝ na Pradze. Czas sobie o tym przypomnieç! PRZEPRAWY >> Powstanie na Pradze zostaje wygaszone, THE COMBAT >> It is the first of August, 1944. The Red ale powstaƒcy ca∏y czas utrzymujà kontakt z lewobrze˝nà War- Army is only 20 km from Praga, Warsaw district on the right szawà. KilkanaÊcie razy podejmujà próby przeprawy przez Wis∏´, bank of the Vistula. The major German forces are here, waiting WALKA >> 1 sierpnia 1944 r. wojska rosyj- aby zasiliç szeregi walczàcych oddzia∏ów na ˚oliborzu i Mokoto- for the Russians. The main street running parallel to Vistula is skie sà ju˝ 20 km od warszawskiej Pragi. Na Armi´ wie. Kilka prób podejmujà równie˝ ˝o∏nierze armii Berlinga, któ- full of tanks. At 5 p.m. all the insurgents take up arms. Those in Czerwonà czekajà tu g∏ówne si∏y niemieckie. Na ra przybywa tu z Rosjanami 15 sierpnia. Dramatyzm tamtych Praga need to face a crushing advantage of the enemy. After samej ul. Targowej stacjonuje kilkadziesiàt czo∏- chwil spróbujà odtworzyç rekonstruktorzy z grupy historycznej four days of fighting the commandant of the insurgents in gów. Z wybiciem godziny „W” o 17 powstaƒcy Zgrupowanie Rados∏aw. Nad Wis∏à u zbiegu ulic Ratuszowej i Wy- Praga, Władysław Żurowski, decides they go back to conspira- w ca∏ej Warszawie chwytajà za broƒ. Tylko ˝e po- brze˝a Helskiego 7 sierpnia rozbijà skansen bojowy. WÊród zgro- cy. A few days before his death, the commandant shared his wstaƒcy na Pradze muszà zmierzyç si´ z wyjàtko- madzonych tam dzia∏, wozów pancernych odb´dzie si´ spektakl memories with Hubert Kossowski, the result of which was the wà przewagà wroga. Po czterech dniach walki ko- „Teatr Powstaƒczy – Praskie Historie” (godz. 19) w re˝yserii Ma∏- making of a moving and tragic documentary. The film will be mendant powstania na Pradze p∏k W∏adys∏aw ˚u- gorzaty Bramy. O godz. 20 cisz´ przetnà wystrza∏y i eksplozje – shown during the 65th anniversary of the outbreak of the upris- rowski zarzàdza powrót do konspiracji i gotowoÊç rozpocznie si´ rekonstrukcja desantu berlingowców. Pod silnym ing in Praski park. Two more documentary films will be shown bojowà. Na kilka dni przed Êmiercià komendant ostrza∏em niemieckim ∏odzie przep∏ynà Wis∏´. Na tych, którzy on that day: one presenting places in Praga which were of powstania na Pradze podzieli∏ si´ swymi wspo- prze˝yjà, b´dà ju˝ tam czekaç powstaƒcy. Do ∏odzi wprowadzà greatest importance to the uprising, and a documentary by mnieniami z Hubertem Kossowskim. W ten sposób ci´˝ko rannych. Z powrotem na Prag´ dop∏ynie ich zaledwie garst- Małgorzata Brama about insurgents from Targówek district. powsta∏ dokument wstrzàsajàcy i tragiczny. Zoba- ka... Po inscenizacji Wis∏a zap∏onie setkami zniczy na pamiàtk´ po- Katedra Floriaƒska / St. Florian Cathedral czymy go podczas obchodów 65. rocznicy Powsta- wstaƒców, którzy zgin´li podczas przepraw. Inscenizacja jest cz´- THE CROSSING >> The uprising in Praga is suppressed, nia Warszawskiego w parku Praskim. Tego dnia Êcià wielkiej akcji „63 godziny – 63 dni chwa∏y” zorganizowanej but the insurgents are still in contact with the left bank of w letnim kinie zostanà wyÊwietlone jeszcze dwa Hardly anyone remembers that the przez Zgrupowanie Rados∏aw (www.radoslaw44.pl). – Przez 63 Warsaw, where the main battles are in operation. They try to filmy – o miejscach na Pradze szczególnie mocno right bank of the Vistula was also godziny w ró˝nych cz´Êciach miasta odbywaç si´ b´dà insceniza- cross the river several times to support the troops fighting in zwiàzanych z walkami powstaƒczymi oraz doku- cje scen z ˝ycia powstaƒczej Warszawy – mówi Tomasz Kaliƒski, Żoliborz and Mokotów. Historic group “Zgrupowanie fot.: NetONE Kamil Ciepeƒko ment Ma∏gorzaty Bramy o powstaƒcach Targówka. involved in fighting the Germans. fot.: NetONE Kamil Ciepeƒko dyrektor Domu Kultury Praga, g∏ówny organizator obchodów. Radosław” is going to reenact the drama of those moments. 106-110 praga 30/7/09 10:27 Page 110

110 wydarzenia

On the 7th of August members of the group will set an open- air museum at the junction of Ratuszowa and Wybrzeże Helskie streets. Among the tanks and armoured cars gath- ered there you can watch the spectacle “Uprising Theatre – Praga Tales” directed by Małgorzata Brama (start at 7 p.m.). An hour later the silence will be broken by shots and explo- sions – a reenactment of a landing of gen. Zygmunt Berling’s troops. The boats will cross the Vistula under heavy German shellfire. After the battle hundreds of candles will be lit on the river as a tribute to those who died during the landing. The reenactment is part of the “63 Hours – 63 Days of Glory” project organized by Zgrupowanie Radosław POEZJA >> Kilka lat temu do Centrum Promocji Kultury Pragi- (www.radoslaw44.pl). „For sixty three hours we will be stag- -Po∏udnie przysz∏a uczestniczka powstania. W r´ku mia∏a niepozor- ing various scenes from the life of Warsaw from those times,” nà ksià˝eczk´ – tomik wierszy nades∏anych na konkurs poetycki, says Tomasz Kaliński, director of the Praga community centre który odby∏ si´... 15 sierpnia 1944 r. W konkursie pierwszà i drugà and main organizer of the event. nagrodà by∏y pistolety, trzecià - wiàzka pi´ciu granatów. Atmosfer´ tamtego konkursu przywo∏a przedstawienie „Wiersz za Pi´ç Grana- POETRY >> A few years ago one of the female insurgents tów” (8 sierpnia, godz. 19) w podwórku Muzeum Pragi (ul. Targo- came to the Praga Południe community centre. She held an wa 50/52). Poprowadzà je aktorzy, ale uczestniczyç b´dà wszyscy inconspicuous book in her hand – a collection of poems sent obecni, Êpiewajàc powstaƒcze pieÊni wraz z zespo∏em Triodeon. for the poetry competition held on the 15th of August... 1944. The awards in the competition were two pistols and a POST SCRIPTUM >> 15 sierpnia do Pragi wkracza Armia set of grenades. The atmosphere of that competition will be Czerwona. Kiedy nad lewobrze˝nà Warszawà unosi si´ ∏una po- evoked by an interactive spectacle “A Poem for Five ˝arów, pra˝anie ginà w katowniach NKWD. Na p∏k. W∏adys∏awa Grenades” (August 8, 7 p.m.) on the courtyard of Praga ˚urowskiego wydany zostaje dwukrotny wyrok Êmierci. Podczas Museum (50/52 Targowa St.). transportu do wi´zienia odbijajà go ˝o∏nierze AK. Ukrywa si´ do 1958 r. Przez nast´pne lata, podczas komunistycznych rzàdów POST SCRIPTUM >> On August 15 the Red Army march- oPowstaniu Warszawskim mówi si´ ma∏o, a o Powstaniu War- es into Praga. While the left side of the Vistula is flaming in szawskim na Pradze nie mówi si´ w ogóle. Powstaƒców praskich fire, the insurgents from Praga are being murdered by the nie doceniano nawet po upadku komunizmu. – Ale przecie˝ Pra- NKVD. Władysław Żurowski, leader of the uprising in Praga, ga odegra∏a bardzo wa˝nà rol´ w walkach – mówi Tomasz Kaliƒ- gets a double death sentence. He is rescued by Polish sol- ski. – Trzeba to przypomnieç! diers on the way to prison. He spends the next years in hiding, till 1958. In the consecutive years, when Poland was gov- Info: podczas wszystkich uroczystoÊci rozdawany erned by communists, the Warsaw uprising is seldom men- b´dzie przewodnik po wydarzeniach „Praga Walczy!”, tioned. The participation of Praga was underestimated even „Praga is fighting!” (Praga walczy!) guidebook after the communism was over. “Meanwhile, Praga played a will be distributed during all events. very important role in the uprising,” says Tomasz Kaliński. www.dkpraga.pl “We need to remind people about it!” fot.: J. Olendzki 111-115 milomlyn-mazury 30/7/09 10:28 Page 111

Hotel

Na sercowe problemy

Znajdziesz odpowiedê na Pojezierzu I∏awskim. Tutaj w sercu lasów sosnowych le˝y Hotel Mi∏om∏yn Zdrój-Centrum Medyczne, obiekt na miar´ XXI w. Lekarze i terapeuci kompleksowo zadbajà tu o osoby z chorobami serca i naczyƒ, schorzeniami reumatycz- nymi oraz wszystkich walczàcych z oty∏oÊcià. Pod jednym dachem znajdziesz: basen, gabinety masa˝u, foto- i hydroterapii, centrum diagnostyki kardiologicznej, sal´ do fitnessu, wreszcie super-no- woczesnà kriokomor´. Krótkotrwa∏e dzia∏anie niskich temperatur (do -160) ma bowiem dobroczynny wp∏yw na leczenie wielu chorób. Pobyt na wczasach odchudzajàcych w Mi∏om∏ynie daje nie tylko widoczne rezultaty, ale te˝ zastrzyk pozytywnej energii, który dopinguje do dobrej diety i aktywnoÊci nawet po powrocie do domu. Hotel Mi∏om∏yn Zdrój – to idealne rozwiàzanie, dla tych, którzy dbajàc o zdrowie, chcà równie˝ odpoczàç, upajajàc si´ szczególnymi walorami klimatycznymi Mazur Zachodnich. Wi´c kiedy ju˝ wzmocnisz serce, czekajà Kana∏ Elblàski, Grun- wald, Malbork i wiele atrakcji takich jak sp∏ywy kajakowe, trasy rowerowe i konne przeja˝d˝ki.

Hotel Mi∏om∏yn Zdrój – Centrum Medyczne 14-140 Mi∏om∏yn, ul. Ostródzka 2 B Tel. 089 642-33-00, faks 089 647-34-44 e-mail: [email protected] www.milomlynzdroj.pl 111-115 milomlyn-mazury 30/7/09 10:28 Page 112

112 miejsce places 113

Monika Kaszuba

LICZBY >> Takie miejsca jak Feste Boyen zawsze dzia∏ajà na NUMBERS >> Places like Feste Boyen (German name of the wyobraêni´. Imponujà nawet liczby. Ponad 100-hektarowa po- fortress) surely stimulate imagination. Even the numbers are wierzchnia fortyfikacji zbudowanej na planie gwiazdy, mieÊci∏a 3 impressive: the surface area of the star-shaped fortress is over tys. za∏og´, a d∏ugoÊç muru obronnego to 2303 m. W Êrodku 100 ha, it had the capacity of 3,000 people, and the overall znalaz∏o si´ miejsce na koszary, kaponiery, prochownie, kojce ar- length of the defensive wall is 2,303 metres. The fortress, apart tyleryjskie, laboratorium prochowe, spichlerze, stajnie, warsztaty, from typical military objects such as barracks and ammunition punkty pocztowe, a nawet laboratorium, które ocenia∏o jakoÊç storehouses also had its own stables, a post office, and a lab ˝ywnoÊci dostarczanej do pobliskiego Wilczego Szaƒca. Otoczo- which examined the quality of food sent to the nearby Wolf’s Lair na, jak przysta∏o na XIX-wieczny punkt, obronnà fosà oraz mura- (Hitler’s headquarters). Surrounded with a defensive wall and a Zabytek, muzeum, Historic buildings, mi z ceg∏y i polnych kamieni, stanowi∏a niezwykle wa˝ny punkt moat, it was an important point in the Prussian fortified line. w linii umocnieƒ pruskich. PomyÊlano jà jako cz´Êç systemu pi´kna przyroda, a museum, the beauty of obronnego Wielkich Jezior. Jej zadaniem by∏a blokada przesmyku THE IDEAL FORTRESS >> The initiator of this military con- ciekawe imprezy nature, interesting mi´dzy jeziorami Niegocin i Kisajno. struction was Prussian war minister gen. Von Boyen. His name i gwarancja Êwietnych events – these are only widoków to tylko a few reasons to visit niektóre z powodów, dla the Boyen fortress. The place is no longer a którym warto zdobyç military object twierdz´ Boyen. Chocia˝ and has been taken over dzisiaj zamiast ˝o∏nierzy by tourists, but you can rzàdzà tutaj turyÊci, w still feel the spirit murach wcià˝ czuç of history within ducha historii. its walls. 111-115 milomlyn-mazury 30/7/09 10:28 Page 114

114 miejsce places 115

has been connected with the fortress forever, and the particular chu historii marzy o dawce mocnych i niezapomnianych wra˝eƒ bastions were given the general’s names: Hermann, Leopold, znajdzie coÊ dla siebie. Co roku na Letni Mi´dzynarodowy Zlot Ludwig, or were named after his heraldic symbols: Sword, Law, Motocykli zje˝d˝ajà si´ fanatykcy ryczàcych jednoÊladów z ca∏ej Light. The beginning of the 20th c. saw the opening of Banhof Europy. Organizuje go gi˝ycka grupa motocyklowa VBoyen - za- Boyen, which had a direct railway connection with the fortress’ paleƒcy, których po∏àczy∏a wspólna pasja odrestaurowywania entrenchments. starych motocykli. Pierwszy zlot w amfiteatrze Boyen zainicjowa- Feste Boyen had its baptism of fire during WWI when the li 14 lat temu. Dzisiaj mówi si´, êe jest to najlepsza impreza mo- Russian army besieged Giżycko. The fortress passed this diffi- tocyklowa w Polsce. Od lat Êciàgajà tutaj te˝ licznie szantymania- cult exam. During WWII it became Abwehr’s headquarters, and cy na Festiwal Piosenki ˚eglarskiej i Morskiej, ˝eby pos∏uchaç pie- in 1945 it was surrendered with no fight. In fact, it has never Êni mórz i oceanów, zadajàc k∏am pog∏oskom, ˝e ˝eglarska pieʃ Dojazd: Autobusem lub pociagiem been captured in a regular siege. odchodzi w zapomnienie. Kto choç raz by∏ na festiwalu w sercu Informacja turystyczna: ul. Wyzwolenia 2, Gi˝ycko Krainy Tysiàca jezior doceni jego goràcà atmosfer´, której nie zdo- FESTIVALS >> Today Boyen fortress houses a historical ∏a sch∏odziç nawet bryza od jeziora. Amfiteatr Boyen co roku go- Getting there: By train or by bus Tourist information: 2 Wyzwolenia St., Gi˝ycko museum, a hostel, Fauna and Flora Museum, and an amphithe- Êci równie˝ Mazurskà Fiest´ Jazzowà, przeglàd kabaretów, Hip- www.gizycko.turystyka.pl atre with the capacity of 6,000. The visiting trail is open all year -Hop Festiwal i teatry uliczne w ramach spotkaƒ Sztuka Uliczna. round, attracting tourists with a variety of events. The International Summer Motorcycle Rally is a several-day event REKLAMA for the fans of two-wheelers from all over Europe. It is organized by a motorcycle club from Giżycko, VBoyen, a group of bikes Twierdza Boyen / Boyen Fortress enthusiasts who all share passion to old motorcycles restora- tion. They started the rally tradition in Giżycko fourteen years TWIERDZA DOSKONA¸A >> Inicjatorem budowy zby∏ ago. Today, the rally has certainly become the best motorcycle pruski minister wojny genera∏ Von Boyen. Jego nazwisko zosta∏o event in Poland. Another big event is the Shanties Festival for ju˝ na zawsze zwiàzane z twierdzà, a jej poszczególne bastiony the fans of sailing and yachting. Each year the Boyen amphithe- nazwano imionami genera∏a: Hermann, Leopold, Ludwig i jego atre also holds the Mazury Jazz Fiesta, a cabaret review, Hip- herbowymi znakami: Miecz, Prawo, Âwiat∏o. Na poczàtku XX w. hop Festival, and street theatre performances. Hotel Warmiƒski w Olsztynie Warmiƒski Hotel in Olsztyn wybudowano te˝ Banhof Boyen (w miejscu dzisiejszych Wilkas). to nowoczesny obiekt konfe- is a modern conference and Do rampy wojskowej dworca dochodzi∏y bezpoÊrednio drogi po- rencyjno - biznesowy zlokali- business object located in the city's center. ∏àczone z pozycjami szaƒców fortecy. Chrzest bojowy twierdza zowany w centrum miasta. przesz∏a podczas I wojny Êwiatowej, kiedy carska armia oblega∏a Do dyspozycji GoÊci: At the guests' disposal: Gi˝ycko. Boyen zda∏a ten trudny egzamin. W czasie II wojny sta- • 127 pokoi i 6 apartamentów (∏azienka z suszarkà, TV-sat, lodówka, • 127 rooms and 6 apartments (bathroom with a drier, satellite TV, cjonowa∏a tu Abwehra, a z koƒcem wojny w 1945 twierdza zo- sta∏e bezp∏atne ∏àcze internetowe), refrigerator, permanent and free Internet access), sta∏a poddana bez walki. Tak naprawd´ Boyen nigdy nie zosta∏a • Restauracja Bon Appetti - specja∏y kuchni regionalnej oraz cykliczne • Bon Appétit Restaurant - regional cuisine delicacies and regular pro- promocje kuchni Êwiata motions of cuisines of the world zdobyta w regularnym obl´˝eniu… Dzisiaj jeszcze m∏odzie˝ • Restauracja Atelier - system prywatnych salek restauracyjnych • Atelier Restaurant - a system of private restaurant rooms available wskrzesza militarne tradycje twierdzy, organizujàc co roku insce- dost´pnych tylko po wczeÊniejszej rezerwacji only after booking nizacj´ zimowego zdobycia fortyfikacji. • Klimatyzowane sale wielofunkcyjne wyposa˝one w sprz´t najwy˝szej • Air-conditioned multifunctional rooms with the highest quality klasy equipment • Fitness Center z salà do çwiczeƒ, saunà i hydormasa˝em • Fitness Center with a gym, sauna and hydro-massage >> Dzisiaj twierdza Boyen to muzeum histo- FESTIWALE • Studio fryzur, gabinet masa˝u • Hair-dressing studio, massage clinic ryczne, schronisko m∏odzie˝owe, Spo∏eczne Muzeum Fauny i Flo- •Podziemny gara˝, strze˝ony parking • An underground garage, a guarded car park ry oraz amfiteatr na szeÊç tysi´cy miejsc. Wszystkie obiekty i tra- Wykwalifikowany personel oferuje wszechstronnà i profesjonalnà The qualified personnel offer all-embracing and professional sy zwiedzania sà Êwietnie oznaczone i czekajà na odwiedzajà- pomocy przy organizacji wszelkich atrakcji dodatkowych zwiàzanych assistance with the organization of all kinds of additional attractions z pobytami szkoleniowymi, konferencyjnymi, integracyjnymi czy connected with trainings, conferences, integration and recreation cych przez okràg∏y rok. Nie tylko latem fortyfikacja zamienia si´ wypoczynkowymi. stays.

w aren´ imprez. Ka˝dy, kto oprócz ciekawych widoków i odde- fot.: arch. CPiIT Gi˝ycko/Krzysztof Butkiewicz 10-442 Olsztyn, ul. Ko∏obrzeska 1, tel. 48 89 522 14 00, fax 48 89 533 67 63, www.hotel-warminski.com.pl, [email protected] 120-123 egipt 30/7/09 10:32 Page 120

120 miejsce place 121

Monika Kaszuba

BEAUTIFUL AS CLEOPATRA Staro˝ytni wiedzieli, jak rozpieszczaç cia∏o i zmys∏y. Grzechem by∏oby Savoy Sharm Hotel z tej wiedzy nie znudzi si´ pla˝owanie, zwiedzanie i nocne imprezy, Sharm poda- Sharm El Sheikh is a dream come true of every tourist. ruje turystom coÊ jeszcze: wspania∏y Êwiat spa, który przyciàga Kilometers of sandy beaches, the Ras Muhammad coral reef, skorzystaç. Zanim obietnicà nieziemskiego relaksu, pi´kna i zdrowia. monuments, never fading weather and the night life of Naama wi´c spoczniesz Bay - these are what the cold-blooded Europeans desire when W CIENIU PI¢CIU GWIAZDEK >> Mylà si´ ci wszyscy, they plan their holidays. Sharm lurks on the shore of the Red w cieniu palmy którzy sàdzà, ˝e spa to snobistyczny kaprys nowobogackich. Wy- Sea and it sells itself without any marketing efforts, and when myÊlili je wszak staro˝ytni Rzymianie i Grecy, a wspó∏czeÊni przy- you are tired of lying on a beach, sightseeing and night party- znu˝ony odkrywa- klaskujàc im, zbudowali miejsca, które bez przesady mo˝na na- ing, Sharm will give you something else: a wonderful world of niem egipskich zwaç Êwiàtyniami odpoczynku i regeneracji cia∏a oraz ducha. SPA, which lures with a promise of an incredible relaxation, Sharm El-Sheikh uros∏o dziÊ do rangi prawdziwego zag∏´bia spa. beauty and health. tajemnic, skuÊ si´ OÊrodki, gabinety i hotele przeÊcigajà si´ w bogactwie terapii, za- biegów, wystrojów. Od ascetycznej klasyki po modernistyczny IN THE SHADE OF FIVE STARS >> All of those who na spa w Sharm misz-masz, tylko od ciebie zale˝y, w jakim wn´trzu wolisz si´ za- think that SPA is a snobbish whim of the new rich are wrong. It El Sheikh. pomnieç. Pi´ciogwiazdkowe oazy, takie jak Louis Tiran Sharm, was made up by the ancient Romans and Greeks and people Sonesta, Hyatt Regency czy Savoy Sharm, reklamujà swoje spa today applaud them by building spots, which, without exagger- To relaks, którym holistycznym podejÊciem do rytua∏ów piel´gnacji cia∏a i umys∏u. ation, can be called the shrines of recreation and regeneration Nie zag∏´biam si´ w filozofi´, tylko wyobra˝am sobie, na ile spo- of body and spirit. Sharm El Sheikh has grown today to a rank nie wzgardzi∏aby sobów zadbajà tam o moje cia∏o… Egyptian Coffee Scrub, De- of a true SPA center. Resorts, clinics and hotels compete offer- nawet królowa Nilu. toxifying Marine Algae Wrap, Sea Salt Glow brzmià jak nazwy ing variety of therapies, treatments, designs. From ascetic clas- orientalnych potraw, a nie zabiegi, które odm∏odzà, uj´drnià, ale sicism to modernistic mish-mash, it's only up to you, in what Sharm El-Sheikh to spe∏niony sen turysty. Kilometry Savoy Sharm Hotel równie˝ sprawià, ˝e odzyskam bezcenny wewn´trzny spokój. kind of interior you feel like forgetting about everything. The piaszczystych pla˝, rafa koralowa Ras Muhammad, za- The ancients knew how to caress body and the sens- five-star oases like Louis Tiran Sharm, Sonesta, Hyatt Regency, bytki, nieustajàca pogoda, wreszcie ˝ycie nocne Naama es. It would be a sin not to use this knowledge. So MORZE SPRZYJA ZDROWIU >> W Sharm droga do or Savoy Sharm advertise themselves with a holistic approach Bay: tego wszystkiego po˝àda zimnokrwisty Europej- before you lay down in the shade of a palm tree, tired pi´kna i zdrowia, które zapewniajà oÊrodki spa, jest ∏atwiejsza, to the rituals of nursing body and mind. I don't want to go deep czyk planujàcy wakacje. Sharm przyczajony nad brze- of exploring Egyptian secrets, come to SPA in Sharm bo to co najcenniejsze dla regeneracji naszego cia∏a jest na wy- in philosophy, I just imagine in how many ways they can take giem Morza Czerwonego nie wymaga specjalnych za- El Sheikh. Even the queen of the Nile couldn't have ciàgni´cie r´ki. Morze Czerwone, bo o nim mowa, dostarcza bo- care of my body. Egyptian Coffee Scrub, Detoxifying Marine fot.: prom. Savoy Sharm biegów marketingowych, sprzedaje si´ sam, a kiedy rejected such relaxation. fot.: prom. Savoy Sharm gatych w sole mineralne, witaminy i proteiny alg, piasku i wody. Algae Wrap, Sea salt glow, sound more like names of Oriental 120-123 egipt 30/7/09 10:32 Page 122

122 miejsce place 123

dishes, rather than treatments which rejuvenate, make body firm, but also make me regain my inner peace.

SEA INCREASES HEALTH >> In Sharm the way to beau- ty and health, guaranteed by SPA center is easier, because things necessary for the regeneration of our body are at a hand's reach. The Red Sea, because that's what I mean, sup- plies with algae, sand and water rich in dietary minerals, vita- mins and proteins. These are usually the material to prepare cleaning and skin peeling creams, after which skin resembles silk. It's the whole philosophy of the recently extremely popular thalassotherapy (thalasso is 'sea' in Greek). It means not only beautifying, but also healing therapies which enhance blood cir- culation, metabolism and help remove toxins from the body. The effects are felt by body and psyche. The riches coming to us from the sea, including algae rich in iodine, selenium, zinc and magnesium, make our figure slim, they shape the body, regenerate and even increase body's immunity. Here they are Hayat Regency Sharm El Sheikh Hotelxxx served in hundreds of ways as inhalations, baths, compresses, go indywidualny program zabiegów i terapii. Wszystko po to, by aimed at finding for me the best way to calm down. I have no beauty masks, extracts and peelings. Regardless of the form, znaleêç dla mnie najlepszà drog´ do wyciszenia. Nie oponuj´. Za- objections. I forget about the beach, tomorrow's trip to Luxor the effects are certain. Balance and rejuvenation guaranteed. I pominam o pla˝y, jutrzejszej wycieczce do Luksoru, a nawet ko- and even about dinner. A friendly interior in caramel and ecru can see it in the eyes of people strolling on Naama Bay and lacji. Przyjazne wn´trze w tonacji karmelu i ¯cru zach´cajàco colors smells invitingly with flowers that fill giant bowls and looking carefully at me. pachnie kwiatami, którymi wype∏nione sà wielkie misy i wazony, vases. The incense aroma of candles absorbs completely. Luis Tiran Sharm Hotel a kadzidlany aromat Êwiec wciàga bez reszty. Przez ogromne Through enormous windows I can only see the plumes of palm Z nich najcz´Êciej sporzàdza si´ oczyszczajàce i z∏uszczajàce MASSAGE GOOD FOR EVERYTHING >> On the third okna widz´ tylko pióropusze palm i kojàcy bezkres morskiego trees and a soothing infinity of the sea's blueness. The climax of peelingi, po których skóra przypomina w dotyku jedwab. To ca∏a day I discover with fear that SPA becomes an addiction. It helps b∏´kitu. Ukoronowaniem relaksujàcych seansów b´dzie masa˝ relaxing session will be massage in one of the beautiful SPA filozofia robiàcej ostatnio furor´ talasoterapii (thalasso z gr. mo- the body to rest away from the sun, and tender hands of beau- w jednej z pi´knych komnat spa w Louis Tiran. Wybór piekielnie chambers in Louis Tiran. The choice is very hard - Shiatsu, Thai rze). Oznacza nie tylko upi´kszajàce, ale te˝ lecznicze zabiegi, ticians and masseurs put in a peaceful trance. In places like trudny – shiatsu, tajski czy mauri? Ka˝dy obiecuje wra˝enia, efek- or Mauri? Each promises sensations, effects and harmony of które pobudzajà krà˝enie krwi, usprawniajà przemian´ materii Louis Tiran Sharm, team of qualified therapists adjust an indi- ty i harmoni´ duszy i cia∏a, których d∏ugo nie zapomn´. Wybie- body and soul that I will remember for a long time. I choose the i pomagajà usunàç toksyny z organizmu. Jej efekty odczuje i cia- vidual program of treatments and therapies for everyone. It is all ram ten pierwszy, oparty na akupresurze i tradycji Dalekiego first one, based on acupressure and traditions of the Far East. ∏o, i psychika. Bogactwa, które p∏ynà z morza, w tym bogate Wschodu. Ruchy polegajà na lekkim uciskaniu i rozciàganiu. Po Movements are gently pressing and stretching. After 10 min- w jod, selen, cynk i magnez algi, wyszczuplajà, rzeêbià sylwetk´, 10 minutach napi´cie mi´Êni ust´puje, a ja zaczynam rozumieç, utes the tension of muscles goes and I begin to understand why regenerujà, a nawet podnoszà odpornoÊç organizmu. Tutaj ser- dlaczego do Sharm zje˝d˝ajà celebryci i znani politycy z ca∏ego celebrities and famous politicians from around the world come wujà je na setki sposobów, w postaci inhalacji, kàpieli, ok∏adów, Êwiata: to miejsce jest w stanie skusiç nawet Êwi´tego. Obiecuj´ to Sharm. This place will seduce even a saint. I promise myself maseczek, wyciàgów, peelingów. Efekt murowany! Równowaga sobie, ˝e wróc´ tu za rok. to come back here next year. i odm∏odzenie gwarantowane! Widz´ to w oczach lustrujàcych mnie spacerowiczów na Naama Bay. Dojazd: bezpoÊrednie po∏àczenie samolotem czarterowym. Getting there: from Poland direct transport MASA˚ DOBRY NA WSZYSTKO >> Trzeciego dnia Wiza: wydawana jest przez ambasad´ (ul. Alzacka 18, is provided by charter flights. z niepokojem odkrywam, ˝e spa uzale˝nia. Pozwala cia∏u odpo- Warszawa), lub bezpoÊrednio po wylàdowaniu na lotnisku Visas: Can be obtained on the arrival for 15 USD. czàç od s∏oƒca, a troskliwe d∏onie kosmetyczek i masa˝ystów (koszt - 15 USD). Nie jest wymagana przy pobytach do 14 dni Not required from EU citizens travelling w Sharm el Sheikh. to Sharm El Sheikh for up to 14 days. wprowadzajà w kojàcy trans. W miejscach takich jak Louis Tiran www.egypt.travel www.egypt.travel Sharm zespó∏ wykwalifikowanych terapeutów dobiera dla ka˝de- Sharm,fot.: prom. Louis Tiram prom. Hyatt Regency Sharm El Sheikh fot.: prom. Hyatt Regency Sharm El Sheikh Hayatt Regency Sharm El Sheikh Hotel 124-125windsurfing 30/7/09 10:33 Page 124

124 miejsce places 125

Marek Ryƒski Zaledwie 20 min jazdy samochodem i gwar Hurghady przemie- nia si´ w spokojnà atmosfer´ El Gouny. Oto najlepsze miejsce do uprawiania windsurfingu dla poczàtkujàcych!

NA PLA˚Y >> Najlepszym miejscem do nauki jest Northern WINDSURFING FOR THE BEGINNERS Mangroovy Beach, nieco oddalona od hotelowych pla˝, dzi´ki czemu ka˝dy znajdzie miejsce na wodne szaleƒstwa. Znajdujà si´ tu dwie osady, mi´dzynarodowa oraz polska RedSeaZone. W ka˝- dej z osad znajduje si´ wypo˝yczalnia sprz´tu, beach bar, przebie- ralnia. Jest równie˝ chillout zone, gdzie zrelaksujemy si´ na rozpi´- tych hamakach, roz∏o˝ystych kanapach czy drewnianej pod∏odze.

INSTRUKTORZY >> Je˝eli dopiero zaczynamy przygod´ El Gouna, only 20 min drive from Hurghada it is the best place Zwiedzili- z deskà, nie mogliÊmy trafiç lepiej! W polskiej osadzie wszyscy in- in Egypt to practice windsurfing for the beginners! struktorzy posiadajà certyfikaty uprawniajàce do nauki. Oprócz Êcie ju˝ tego na pla˝y zawsze czuwa ratownik. ON THE BEACH >> The best place for learning is Northern piramidy, Mangroovy Beach, slightly away from the hotel beaches, so NAUKA >> Na poczàtek na pewno przyda si´ troch´ teorii, everyone will find a place for winter craze. In this part of the min´liÊcie póêniej zapoznamy si´ ze sprz´tem. Nast´pnym krokiem b´dzie beach there are two settlements. In each of them there are katarakty? nauka utrzymywania równowagi na desce, a gdy ju˝ b´dziemy equipment rentals, beach bars and changing rooms. There is umieli z∏apaç pion, czekajà nas proste manewry oraz podnosze- also a chillout zone, where we relax on the stretched ham- Ju˝ najwy˝- nie ˝agla. W ka˝dej osadzie je˝eli zdecydujemy si´ na kurs, to mocks, huge sofas, or a wooden floor. sza pora na w cenie otrzymamy równie˝ ubezpieczenie. Ceny nie ró˝nià si´ zbytnio od cen w Grecji czy na polskim wybrze˝u, jednak tutaj INSTRUCTORS >> If we are just starting our adventure with poszukiwanie mamy gwarantowanà pogod´, a jeÊli poczujemy si´ pewnie, mo- the board, we couldn't have found a better place! In the Polish ˝emy wybraç si´ na safari statkiem w poszukiwaniu najlepszych settlement all the instructors have certificates enabling them to wiatru pla˝ na bezludnych wysepkach, oddalonych o oko∏o dwie godzi- teach. And on the beach there is always a lifeguard. w El Gounie! Have you ny rejsu statkiem. LEARNING >> For the beginning we'll surely need some the- already visited MIASTO >> Po zachodzie s∏oƒca czas na spacer po marinie, ory, later we will learn how to keep balance on the board and the Pyramids, passed gdzie leniwie ko∏yszà si´ przycumowane ∏odzie i jachty oceanicz- when we know how to maintain a vertical position, we will start the cataracts? ne niemal z ca∏ego Êwiata. Miasto le˝y w malowniczej lagunie. doing simple maneuvers and raising the sail. If we decide to Do hoteli, a jest ich tu olbrzymi wybór – od 3 do 5 gwiazdek, do- take the full course, the price will also include insurance. Prices It's about time to look woêà tzw. tok - toki, czyli riksze. W samych hotelach oprócz wi- are not much different from those in Greece or on the Polish for the wind in El Gouna! zyty w spa, co na pewno przyniesie ulg´ nadwyr´˝onym mi´- coast, but here the weather is guaranteed and if we feel secure, Êniom, b´dziemy mogli zagraç w golfa, wziàç lekcje tenisa, we can have a safari on a ship, looking for the best beaches on aprzede wszystkim zabawiç si´ w barach! desert islands, about 2 hours away by ship. fot. J. Olendzki THE CITY >> After sunset it is time to take a walk on the mari- Ceny: zale˝y od czasu wypo˝yczenia; najlepiej wypo˝yczaç na tydzieƒ deska: na, where boats and oceanic yachts virtually from around the 20 euro (dzieƒ), 110 euro (tydzieƒ), pianka+kask: 30 (dzieƒ), 75 (tydzieƒ), opieka ratownika, pomoc ch∏opców pla˝owych: 8 (dzieƒ), 45 (tydzieƒ) world sway lazily, moored to the quayside. The city lies in a pic- Prices: depending on the time of renting, it is best to rent for a week. Board: turesque lagoon. Rickshas are bringing guests to hotels, of 20 euro (day), 110 euro (week), wetsuit + helmet 30 (day), 75 (week), which there is a large choice here, from 3 to 5 stars. In these protection of a lifeguard, help of the beach boys 8 (day), 45 (week) hotels, apart from visiting SPA, which surely will bring relief to www.windsurfing.pl, http://redseazone.pl overused muscles, we will have fun in the bars! 126-129- dinozorly 30/7/09 10:34 Page 126

126 miejsce place 127

Anna K∏ossowska

HIT AND KITSCH >> Another ‘hit’ is the grave of a woman in her thirties from the second half of the 1st. c. B.C. Scientists reconstructed her face on the basis of her skull. In the photo- TRISTAN, ISEULT AND DINOSAURS graph I see a lady of no great beauty, strong features, wide nose, fleshy lips. According to archeologists, she represented the Aegean type of the white kind, which means she came from the southern part of the Mediterranean region. She is believed to give birth twice, and to have suffered from some kind of painful right knee and left wrist conditions. The burial room is an absolute treasure – the system of ramps allow for watching the findings hidden in the floor from very close. It’s a pity so few people actually know about it. I’m sure if Italians found a treasure like this, they would know how to pro- mote it on a grand scale – after all, they knew how to attract Kochankowie z Pe∏czysk / Lovers from Pe∏czyska people to the grave of Romeo and Juliet, even though it’s ponownie: w Êwietle jupiterów na wystawie archeologicznej empty! Meanwhile, not many people remember that the story of „Staro˝ytne skarby Ponidzia”. Tristan and Iseult is of Celtin origin...

HIT I KICZ >> Tu˝ obok kochanków natykam si´ na kolejny HI FLINSTONES! >> Above the churned up waters of the „hit”. Grób kobiety przypuszczalnie 30–35-letniej z II po∏. Kamienna River, a few kilometres before Bałtów, there rises a Iw. p.n.e., której na podstawie koÊci czaszki zrekonstruowano cearadactylus – a pterodactylus from the pterosaur family, or, twarz. Spoglàda na mnie z fotografii dama raczej ma∏o powabna, putting it simple, a flying dinosaur. Its four-metre wings swing o grubych rysach, szerokim, kartoflowatym nosie, dosyç mi´si- stych wargach. Wed∏ug archeologów nale˝a∏a do rasy bia∏ej, do typu egejskiego w jego frakcji berberyjskiej, co oznacza, ˝e przy- by∏a do nas z po∏udniowej cz´Êci basenu Morza Âródziemnego. You don't have to look far - by the Vistula you Nie dalej ni˝ nad Wis∏à Nasza bohaterka, jak si´ okazuje, musia∏a przebyç jeden lub dwa will find dinosaurs' tracks and undying love.... odnajdziesz Êlady jurajskich porody i cierpia∏a na schorzenia stawów prawego kolana i lewe- go nadgarstka, którego ostre zapalenie znacznie ogranicza∏o jej gadów i celtyckiej mi∏oÊci LOVERS FROM PE¸CZYSKA >> The museum in the ruchy, powodujàc dotkliwy ból! Sala „pochówkowa” jest abso- po grób. Dos∏ownie… Wielopolscy Palace in Chroberz (village in southern Poland) lutnà pere∏kà – system pochylni pozwalajàcy z bliska przyjrzeç si´ displays two mysterious skeletons: two people in a loving znaleziskom ukrytym w pod∏odze za szybkà. Szkoda tylko, ˝e jest KOCHANKOWIE Z PE¸CZYSK >> Wmuzeum w pa∏a- embrace were burried 4500 years ago. The two lovers were tak s∏abo rozreklamowana. MyÊl´ sobie, ˝e W∏osi posiadajàc ta- cu Wielopolskich w Chrobrzu le˝à dwa niezwyk∏e szkielety… excavated by a team from the Warsaw University Institute of ki skarb potrafiliby zrobiç wokó∏ niego szum na miar´ Romea i Ju- Dwie osoby w mi∏osnym uÊcisku pochowano 4,5 tys. lat temu. Archeology, which conducted excavation works in nearby lii, a przecie˝ w Weronie zarówno dom Julii, jak i grób sà puste! Ponownie na Êwiat∏o dzienne wydobyli je archeolodzy podczas Pełczyska. In he last three centuries B.C. the village was the rich- Gdyby ktoÊ si´ pokusi∏ o zajrzenie do opowieÊci o Tristanie i Izol- wykopalisk w pobliskich Pe∏czyskach. Bezimienni kochankowie est Celtic settling in Małopolska, with flourishing trade and craft. dzie – przecie˝ ta legenda ma korzenie celtyckie… mogli byç Celtami. Przez trzy ostatnie stulecia przed naszà erà The two nameless lovers could have been Celts. These warlike Pe∏czyska by∏y najbogatszà osadà celtyckà w ca∏ej Ma∏opolsce. people, who travelled through the entire European continent to HI, FLINSTONES! >> Nad lekko wzburzonà rzekà Kamien- Kwit∏ tu handel i rzemios∏o, byç mo˝e znajdowa∏ si´ te˝ oÊrodek settle on its western end, did not believe in any kind of punish- nà, kilka kilometrów przed Ba∏towem unosi si´ w powietrzu w∏adzy plemiennej. Ten wojowniczy lud nie zna∏ poj´cia nagrody ment or award after death, but expected to be reborn in the after- cearadaktyl, pterodaktyl z rodziny pterozaurów, czyli po prostu lub kary po Êmierci, lecz spodziewa∏ si´ ponownych narodzin life. The lovers were reborn in the spotlight on an archeological dinozaur w wersji latajàcej. Jego czterometrowe skrzyd∏a chwie-

w ˝yciu pozagrobowym. I faktycznie – kochankowie narodzili si´ exhibition, “The Ancient Treasures of Ponidzie Region”. Olendzki fot. T. fot. A. Olendzki K∏ossowska, T. jà si´ lekko uderzane kroplami deszczu – mam wra˝enie, JuraPark, Ba∏tów 126-129- dinozorly 30/7/09 10:34 Page 128

128 miejsce targi 129

˝e zaraz ruszy do ataku! Za chwil´ jestem w miasteczku i parkuj´ tu˝ pod wielkà g∏owà gada wyglàdajàcego ze strychu domu – ma THE WHOLE WORLD IN ONE PLACE wysokoÊç kilku pi´ter! Jeszcze tylko kasa biletowa, sklep z gad˝eta- mi: dinozaury w wersji pluszowej, plastikowej, makro i mikro, i za- raz „przyklejam si´” do jakiejÊ wycieczki. Od przewodnika dowiadu- j´ si´, ˝e w okresie jurajskim, 150 mln lat temu na terenie dzisiej- szego Ba∏towa znajdowa∏o si´ ciep∏e morze pe∏ne koralowców, ra- mienionogów, Êlimaków, je˝owców. Nieopodal, po piaszczystym JesteÊ ˝àdnym przygód podró˝nikiem? Are you an adventurous traveler? Do you wybrze˝u przechadza∏y si´ dinozaury, zupe∏nie jak w filmie „Jurrasic Pragniesz zg∏´biç najwi´ksze tajemnice globu? want to discover the greatest mysteries of our Park”. Na ich Êlady natrafi∏ Gerard Gierliƒski z Paƒstwowego Insty- Szukasz niezwyk∏ych miejsc w Polsce? globe? Are you looking for remarkable places tutu Geologicznego w Warszawie. By∏ to impuls do stworzenia Planujesz ekscytujàcà wypraw´ w ramach in Poland? Are you planning an exciting trip w Ba∏towie JuraParku. Wyruszam na wycieczk´, wijàcà si´ mean- zimowego urlopu? Chcesz sp´dziç kilka dni during your winter holiday? Would you like to spend a few days with culture and tradition drycznie Êcie˝kà parku od kambru do dziÊ. Z pomocà kolorowych ta- JuraPark, Ba∏tów z kulturà i tradycjà innych narodów? Odwiedê XVII Mi´dzynarodowe of other nations? Come to the 18th Interna- blic powtarzam sobie histori´ ziemi ostatnich 500 mln lat. Na spo- slightly moved by raindrops. It looks like it is about to attack! Targi Turystyczne TT Warsaw, które odb´dà tional Tourist Fair TT Warsaw on 24-26 tkanie wychodzà mi, niemal dos∏ownie, bo uchwycone w ruchu, na- The signs inviting to the Bałtów JuraPark were easy to find. I si´ w dniach 24–26 wrzeÊnia w Centrum September 2009 in Centrum MT Polska, 56c turalnej wielkoÊci dinozaury – niekiedy solo, czasem w parach czy drive into the town and park under an enormous dinosaur head MT Polska przy ul. Marsa 56c. Marsa St. wi´kszych grupach, biegnàce zgodnie lub toczàce ze sobà boje po- looking out from a window in one of the houses. I go to the ticket Êród bujnej zieleni parku. Z ciekawoÊci dotykam jednej z figur, bo sà office and a souvenir shop where you can buy plush and plastic Targi TT Warsaw to niezwyk∏e wydarzenie skierowane do wszyst- TT Warsaw Fair is a unique event directed to all those who love tak zaskakujàco dobrze wykonane. Poczàtkowo robione by∏y dinosaurs of all sizes, and “stick” to a group of tourists because kich mi∏oÊników podró˝y. W ciàgu zaledwie trzech dni ka˝dy adventures. In just three days each visitor will have a one of a w Niemczech, jednak od 2006 r. ich produkcjà zaj´∏a si´ poznaƒs- the local guide seems to know what he is talking about. I learn zwiedzajàcy b´dzie mia∏ niepowtarzalnà okazj´ do tego, by: kind opportunity to ka firma Arte, która ka˝dy model konsultuje naukowo z Muzeum that 150 million years ago the area was covered by a warm sea • zasi´gnàç porad i zdobyç konkretne informacje na temat miej- • get practical advice and obtain specific information on the Ewolucji PAN. Na koƒcu làduj´… w piaskownicy, czyli na placu abounding in corals, brachiopods, snails, and urchins. Dinosaurs sca planowanego urlopu, place of planned holiday zabaw dla dzieci, które radoÊnie odkopujà szkielet ogromnego ty- were strolling along the beach, just like „Jurrasic Park”. Their • skorzystaç z setek ofert przygotowanych bezpoÊrednio przez • take advantage of hundreds of offers prepared directly by ranozaura, przypuszczajà zmasowany atak na huÊtawki, zje˝d˝al- tracks were found by Gerard Gierliński of the Polish Geological przedstawicieli blisko 60 krajów, representatives of almost 60 countries nie i karuzele. Brakuje tylko Freda Flinstone’a i Wilmy, bo Dinów ci Institute in Warsaw. It was an impulse to create the JuraPark in • znaleêç nietuzinkowà propozycj´, jak sp´dziç zimowy lub Êwià- • find an original offer of spending winter or Christmas time in tu dostatek… Tu˝ obok przep∏ywa rzeka Kamienna, po której mo- Bałtów, which is now owned by the Delta Association. teczny pobyt w kraju lub za granicà, Poland or abroad g´ sp∏ynàç tratwà. Innymi atrakcjami sà widoczne na drugim brze- I set off on a trip like from a film, along a path meandring from • porozmawiaç z ludêmi, dla których turystyka jest pasjà, • talk to people for whom tourism is passion gu: stadnina koni, zwiedzany specjalnym schoolbusem Zwierzyniec the Cambrian to the present, while colourful boards remind me • poznaç niezwyk∏e miejsca na ziemi, • discover incredible places on Earth Ba∏towski z danielami, muflonami, alpakmi oraz kozicami, a zimà the history of the earth from the last 500 million years. I meet • prze˝yç fascynujàca przygod´ z kulturà, tradycjami i zwyczaja- • live through a fascinating adventure with culture, traditions stok narciarski. Opuszczam Ba∏tów z przekonaniem, ˝e Polak jak dinosaurs of various sizes, sometimes solo, sometimes in twos mi innych narodów, and customs of other nations chce, to potrafi. or in larger groups, some of them fighting among the lush • zebraç materia∏y pomocne ka˝demu turyÊcie – przewodniki, in- • collect materials necessary for every tourist - guidebooks, greenery of the park. I can’t resist to touch one of the figures, formatory, mapy itp. information folders, maps, etc. Dojazd: Z Ostrowca Âwi´tokrzyskiego PKS-em, Dinobusem lub szosà 754. they are well made. Originally they were produced in Germany Do Chrobrza: trasà WiÊlica–Piƒczów lub Piƒczów–Busko. but in 2006 the task was taken over by Arte Piotra Lange, a Wst´p do JuraParku: bilet normalny 16 z∏, ulgowy 12 z∏, dzieci do 4 lat Poznań-based company which consults each of the models with gratis. the PAN Museum of Evolution. I end up in... a sandpit, where How to get there: From Ostrowiec Âwi´tokrzyski by PKS, Dinobus or road 754. To Chroberz: the youngest visitors are digging out a skeleton of a huge T. rex. via the WiÊlica-Piƒczów or Piƒczów-Busko route. It seems like only the Flinstones are missing! Tickets to JuraPark: full–price: 16 pln, You can do rafting on the nearby Kamienna River. Other attrac- reduced–fare: 12 pln, free entry for children below 4. tions include a horse stud and Bałtów Animal Farm where you can see fallow deers, mouflons, alpaca, and chamois. In the win- www.juraparkbaltow.pl www.choberz.info ter you can also come here to a ski slope. fot. T. Olendzki fot. T. 126-129- dinozorly 30/7/09 10:34 Page 130

130 targi

Amatorów naszej ojczyzny na pewno zainteresuje oferta pol- Amateurs of our country will surely be interested in the offers skich podmiotów: of Polish exhibitors: • zaprezentowane zostanà ciekawe oferty wyjazdów weekendowych, • interesting offers of weekend trips will be presented • b´dzie mo˝na si´ zapoznaç z ma∏o znanymi zakàtkami naszego kraju, • one will be able to learn about little know parts of our country • przedstawione zostanà nietypowe trasy zwiedzania i inne • original sightseeing routes and other tourist attractions of atrakcje turystyczne Polski. Poland will be presented.

Niewàtpliwie wielkà atrakcjà b´dzie stoisko Egiptu, który w tym Certainly, a great attraction of the Fair will be the stall of roku wystàpi w roli Kraju Partnerskiego Targów TT Warsaw. Z tej Egypt, this year the Partner Country of TT Warsaw Fair. okazji przyje˝d˝a Zoheir Garranah, minister turystyki Egiptu, któ- Especially for this occasion comes the Egyptian Minister of ry b´dzie zaprasza∏ odwiedzajàcych stoisko Egiptu do wizyty Tourism Zoheir Garranah, who will be encouraging the visitors w swoim kraju. Planowana konferencja prasowa z udzia∏em mi- of Egypt's stall to come to his country. A planned press con- nistra b´dzie tak˝e okazjà do przedstawienia nowych produk- ference with the Minister will also be an opportunity to present tów, z których ju˝ nied∏ugo b´dà mogli skorzystaç Polacy. new products, soon available for the Poles.

Podczas targów swoje propozycje zaprezentujà: During the fair offers will be presented by: • kraje i regiony z ca∏ego Êwiata, • countries and regions from all around the world • touroperatorzy oraz biura podró˝y, • tour operators and travel agencies • organizatorzy wyjazdów zimowych, • organizers of winter trips • organizatorzy turystyki biznesowej, • organizers of business tourism • hotele i pensjonaty, • hotels and guesthouses • oÊrodki wypoczynkowe oraz spa & wellness, • recreation centers and SPA & Wellness • uzdrowiska i sanatoria, • resorts and sanatoria • przewoênicy (linie lotnicze, autokarowe, kolejowe i promowe). • carriers (airlines, bus, train and ferry carriers)

Wi´cej na: www.ttwarsaw.pl More on: www.ttwarsaw.pl 126-129- dinozorly 30/7/09 10:34 Page 132

SPASPA inin Egypt?Egypt? SPASPA ww Egipcie?Egipcie? Poczuj si´ jak w baÊni z Tysiàca i Jednej Nocy! Potrzeba tak niewiele – relaksu w spa, szumu morskich fal, zapachu olejków eterycznych... Potrzeba Egiptu! Find yourself in a story of One Thousand and One Nights! To do that you need the relaxation in a spa, murmur of sea waves, fragrance of ethereal oils... You need Egypt!