De : duurzame verticale stad

Wekelijks meren er enorme cruiseschepen af aan de Wilhelminapier. Het is een mooie herleving van de Rotterdamse waar ooit de schepen van de Amerika Lijn vertrokken. Het gebouw uit 1917 van deze roemruchte rederij staat er nog maar wordt volledig overschaduwd door enorme futuristische torens. De Rotterdam is de nieuwste aanwinst van de Kop van Zuid en tegelijk een van de hoogste en grootste gebouwen van Nederland. Het is een verticale stad met woon-, werk- en recreatie-functies. Het is daarmee ook een van de grootste gebouwen die is aangesloten op een warmtenet. Bijzonder is dat dit net voor een heel groot deel gevoed wordt met warmte uit biomassa. De afvalenergiecentrale van AVR op is sinds

kort de belangrijkste warmteproducent voor het warmtenet van Eneco. Bovendien is er in De Rotterdam ook nog een biowkk die het gebouw voorziet van groene elektriciteit en warmte. De locatie direct aan de Maas is ook slim benut voor koeling met Maaswater.

Rotterdam als Celsius Smart City

Oubbol Oung gaf een overzicht van het Europese project Celsius waar Rotterdam aan deelneemt samen met Göteborg, Londen, Keulen en Genua. Het doel van het project is Europa onafhankelijker te maken van import van energie. Een grafiekje van de EU-handelsbalans maakt dat belang helder. Zonder energie zou de EU een overschot hebben maar door de import van energie is er een tekort en dat tekort wordt steeds groter. Celsius richt zich op benutting van restwarmte in warmte- en koudenetten. Het project loopt tot 2017; Rotterdam heeft twee nieuwe demoprojecten gerealiseerd: De Rotterdam als vertical city en een 50 MW heat hub. De partners in Celsius werken aan navolging. Gent is een van de zogenaamde replication cities.

Er wordt in de EU voldoende restwarmte geproduceerd o m !"#$%&'()*+,-'+'(, de gehele gebouw -voorraadte kunnen verwarmen ...

!... E r is a lle e n g e e n d is trib u tie n e tw e rk b e s c h ik b a a r o m d e z e w a rm te te tra n s p o rte re n v a n a f de productie-locatienaarwaar deze nodig is en kan worden gebruikt.

./012*3%.4*(%5*1(*16%&*'7%8/')%9':

Blauwe lijn is handelsbalans zonder energie EU heeft genoeg restwarmte rode lijn is energie en zwart totaal

Een uitdagend bouwproject

Jan van ’t Westeinde van IMWes installatiemanagement gaf een boeiend overzicht van de uitdagingen bij de voorbereiding en bouw van De Rotterdam. De voorbereiding startte in 1998 maar werd na de aanslag van 9/11 stilgelegd totdat in 2006 een herstart werd gemaakt. Ondanks de financiële crisis van 2008 werd in 2009 met de bouw begonnen. Vier jaar later op 15 november 2013 exact op 12.00 uur was een van de grootste en hoogste gebouwen van Nederland gereed. Het ontwerp van Remco Koolhaas met 160.000 m2 vloeroppervlak op een grondoppervlak van 5.500 m2 was een technisch en logistiek kunststukje. Er waren tot 800 man gelijktijdig aan het werk op dit kleine stukje grond omringd door water en dat vergde een heel strakke planning van kranen en liften en aanvoer van materiaal. De projectontwikkelaar eiste een heel duurzaam gebouw en dat is bereikt met een aantal zaken: mengen van verschillende functies voor sociale cohesie, ondergrondse fietsenstalling, bereikbaarheid met openbaar vervoer, aansluiting op warmtenet, Maaswaterkoeling en biowkk.

Warmte en koude van Eneco

De projectontwikkelaar van De Rotterdam gaf Eneco de opdracht om de levering van warmte en koude te verzorgen op basis van hoge duurzaamheidseisen. Met de Leiding over Noord kon Eneco groene warmte leveren met een CO2-reductie van 60 %. Omdat een groot deel van het gebouw alleen warmte op lage temperatuur vraagt, heeft men een innovatieve aansluiting op het warmtenet bedacht . De kantoren zijn aangesloten op het retourwater van 50 o C. Voor de woontoren en het hotel is de aanvoertemperatuur 70 o C vanwege bereiding van warm tapwater. Een tweede warmtebron is een door Dordtech gebouwde wkk die biodiesel uit afgewerkt frituurvet als brandstof heeft. De groene elektriciteit uit deze wkk met 250 kW vermogen is belangrijk voor het behalen van de duurzaamheidseisen voor De Rotterdam. De inpassing van de wkk met rookgasreiniger in de derde verdieping van het gebouw was niet eenvoudig. Vanwege de hoge brandstofkosten en de beperkte tankinhoud is de bedrijfstijd van de wkk op deze locatie beperkt. Eneco Warmte & Koude heeft de nodige ervaring met koelen met rivierwater. Bij De Rotterdam gebruikt men Maaswater voor vrije koeling in de winter en afvoer van de condensorwarmte van de koelmachines ’s zomers. Daardoor is het stroomverbruik van de koelmachines met een totaal koelvermogen van 6 MW veel lager dan bij luchtgekoelde machines. De koelmachines zijn verder uitgerust met een schroefcompressor met drie rotoren en toerenregeling. Het Maaswater stroomt direct door de condensor die van een speciaal materiaal is gemaakt. Tijdens de bezichtiging legde Marco Bakker uit hoe men vervuiling van de filters en aangroei van mossels tegengaat.

Biowkk met rookgasreiniger Een van de drie schroefkoelmachines

Warmtepompen voor hoge temperatuur

Christian Löhr van Carrier gaf niet alleen een toelichting op de koelmachines in De Rotterdam maar ook op een ontwikkeling bij Carrier die nieuwe kansen biedt voor wkk, geothermie en restwarmte van datacenters en industrie. De gebruikelijke warmtepompen kennen hun beperkingen zowel voor maximum leveringstemperatuur als voor brontemperatuur. De 61XW warmtepomp die nu in de testfase zit kan tot 80 o C water leveren en heeft een gunstige COP bij bronnen van 30-40 o C. Löhr liet zien dat deze machine een forse verhoging van de COP oplevert. Interessant praktijkvoorbeelden met levering van warmte op 70 o C zijn datacenter Pionen in Stockholm met 2 MW en een geothermieproject van Dalkia in Toulouse met 4 MW warmtepompvermogen.

Word ook lid van de projectgroep

Elk jaar organiseert de projectgroep biomassa & wkk bijeenkomsten en excursies die gratis zijn voor medewerkers van de organisaties die lid zijn. Word ook lid om uw kennis en uw netwerk te vergroten!

www.biowkk.eu