Gminny Program Opieki Nad Zabytkami. Gmina Babiak
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Zał ącznik do Uchwały nr XL/302/10 Rady Gminy Babiak z dnia 28 maja 2010 r. P R O G R A M OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY BABIAK na lata 2010–2013 BABIAK 2010 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY BABIAK NA LATA 2010–2013 Spis tre ści I. Wprowadzenie 4 II. Uwarunkowania prawne 5 1. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami 5 2. Obowi ązki samorz ądów 6 III. Uwarunkowania zewn ętrzne ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego gminy 7 1. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego 7 2. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego 8 3. Wielkopolski wojewódzki program opieki nad zabytkami na lata 2008–2011 11 IV. Zasoby dziedzictwa kulturowego gminy 13 1. Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków 16 2. Zabytki nieruchome w gminnej ewidencji zabytków 20 4. Krajobraz kulturowy 30 5. Zabytki ruchome 32 6. Zabytki archeologiczne 33 5.1. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków 33 5.2. Wykaz stanowisk archeologicznych o czytelnej formie krajobrazowej 33 5.3. Zestawienie stanowisk archeologicznych z terenu gminy Babiak 33 V. Uwarunkowania wewn ętrzne ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego gminy 38 1. Stan zachowania i obszary najwi ększego zagro żenia zabytków 38 1.1. Stan zachowania zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków 38 1.2. Stan zachowania zabytków nieruchomych w gminnej ewidencji zabytków 39 1.3. Stan zachowania zabytków ruchomych 40 1.4. Stan zachowania dziedzictwa archeologicznego 40 2. Obszary najwi ększego zagro żenia dla zabytków w gminie 40 2.1. Obszary najwi ększego zagrożenia zabytków nieruchomych w gminie 40 2.2. Obszary najwi ększego zagro żenia zabytków ruchomych w gminie 41 2.3. Obszary najwi ększego zagro żenia dziedzictwa archeologicznego w gminie 41 3. Uwarunkowania wynikaj ące ze studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy 42 4. Uwarunkowania wynikaj ące z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy 43 5. Uwarunkowania wynikaj ące z innych dokumentów odnosz ących si ę do rozwoju społeczno-gospodarczego gminy 45 6. Uwarunkowania wynikaj ące z ochrony przyrody i równowagi ekologicznej 46 2 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY BABIAK NA LATA 2010–2013 VI. Cele gminnego programu opieki nad zabytkami 48 VII. Kierunki działa ń dla realizacji programu opieki nad zabytkami gminy 49 1. Gminna ewidencja zabytków 49 1.1. Sporz ądzenie gminnej ewidencji zabytków nieruchomych 49 1.2. Sporz ądzenie gminnej ewidencji zabytków archeologicznych 49 2. Rozpoznanie perspektyw tworzenia parków kulturowych na terenie gminy 49 3. Wyznaczenie stref ochrony stanowisk archeologicznych 50 4. Udost ępnianie i promocja zabytków nieruchomych 50 5. Edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego 51 6. Zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania i zagospodarowania 51 7. Poprawa stanu zachowania zabytków nieruchomych na terenie gminy – kierunki działa ń i zadania 52 VIII. Instrumentarium realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami 55 IX. Monitoring działania gminnego programu opieki nad zabytkami 57 X. Niektóre zewn ętrzne źródła finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami 58 3 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY BABIAK NA LATA 2010–2013 I. Wprowadzenie Program opieki nad zabytkami gminy Babiak jest uzupełniaj ącym dokumentem planistycznym w stosunku do innych aktów planowania gminnego. Jest jednocze śnie aktem polityki administracyjnej służą cym podejmowaniu planowanych działa ń dotycz ących inicjowania, wspierania oraz koordynowania prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego przez samorz ąd gminny. My ślą przewodni ą opracowania programu opieki nad zabytkami dla gminy Babiak jest uznanie potrzeby zachowania zasobów znajduj ącego si ę tutaj dziedzictwa kulturowego, a jednocze śnie traktowanie tego dziedzictwa za zasadniczy czynnik wpływaj ący na kształtowanie si ę to żsamo ści lokalnej i promocji turystycznej. Głównym celem programu jest d ąż enie do znacz ącej poprawy stanu zasobów dziedzictwa kulturowego na terenie gminy, w szczególno ści w zakresie stanu zachowania i utrzymania obiektów zabytkowych oraz zachowania krajobrazu kulturowego. Wa żne jest, aby realizacja tego celu dokonywała si ę przy współudziale mieszka ńców gminy. Dokument ten mo że słu żyć nie tylko jednostce samorz ądu terytorialnego, ale równie ż osobom zainteresowanym kultur ą i dziedzictwem kulturowym. Program opracowany został na cztery lata, tj. na okres 2010–2013. Jest dokumentem, który b ędzie cyklicznie aktualizowany. W trakcie jego realizacji prowadzony b ędzie monitoring, dzi ęki któremu mo żliwym stanie si ę uwzgl ędnienie nowych uwarunkowa ń prawnych, społecznych i gospodarczych, co pozwoli na sprecyzowanie lub modyfikacj ę przyj ętych kierunków działania oraz priorytetów. Wskazane w obecnym dokumencie działania s ą zgodne z wojewódzkimi i gminnymi dokumentami planistycznymi, a nakre ślone zadania oraz zaproponowane rozwi ązania odpowiadaj ą ustawowym regulacjom z dziedziny ochrony zabytków w Polsce. 4 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY BABIAK NA LATA 2010–2013 II. Uwarunkowania prawne 1. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Podstawowym dokumentem prawnym reguluj ącym zasady ochrony i opieki nad zabytkami jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162 poz. 1568 z pó źniejszymi zmianami), w dalszej cz ęś ci niniejszego tekstu zwana ustaw ą. W my śl art. 6 ochronie i opiece podlegaj ą, bez wzgl ędu na stan zachowania: 1) zabytki nieruchome b ędące w szczególno ści: a) krajobrazami kulturowymi, b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, c) dziełami architektury i budownictwa, d) dziełami budownictwa obronnego, e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, f) cmentarzami, g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, h) miejscami upami ętniaj ącymi wydarzenia historyczne b ądź działalno ść wybitnych osobisto ści lub instytucji; 2) zabytki ruchome b ędące w szczególno ści: a) dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, b) kolekcjami stanowi ącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporz ądkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje, c) numizmatami oraz pami ątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, piecz ęciami, odznakami, medalami i orderami, d) wytworami techniki, a zwłaszcza urz ądzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narz ędziami świadcz ącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentuj ącymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego, e) materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 roku o bibliotekach (Dz. U. z 1998 r. Nr 85 poz. 539 z pó źniejszymi zmianami), f) instrumentami muzycznymi, g) wytworami sztuki ludowej i r ękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi, h) przedmiotami upami ętniaj ącymi wydarzenia historyczne b ądź działalno ść wybitnych osobisto ści lub instytucji; 3) zabytki archeologiczne b ędące w szczególno ści: a) pozostało ściami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, b) cmentarzyskami, c) kurhanami, d) reliktami działalno ści gospodarczej, religijnej i artystycznej. Ponadto ochronie mog ą podlega ć nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej (art. 6 ust. 2). 5 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY BABIAK NA LATA 2010–2013 2. Obowi ązki samorz ądów Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nakłada na organy administracji publicznej obowi ązki (art. 4): • zapewnienia warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umo żliwiaj ących trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie, • zapobiegania zagro żeniom mog ącym spowodowa ć uszczerbek dla warto ści zabytków, • udaremniania niszczenia i niewła ściwego korzystania z zabytków, • przeciwdziałania kradzie ży, zagini ęciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granic ę, • kontroli stanu zachowania i przeznaczenia zabytków, • uwzgl ędniania zada ń ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Ponadto wskazana ustawa definiuje poj ęcie opieki nad zabytkiem, tym samym nakładaj ąc na jego wła ściciela lub posiadacza obowi ązek zapewnienia warunków (art. 5): • naukowego badania i dokumentowania zabytku, • prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, • zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, • korzystania z zabytku w sposób zapewniaj ący trwałe zachowanie jego warto ści, • popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczenia dla historii i kultury. Opracowanie programu opieki nad zabytkami jest zadaniem własnym samorz ądu terytorialnego. W my śl art. 87 ust. 1 ustawy zarz ąd województwa, powiatu lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporz ądza na okres 4 lat odpowiednio wojewódzki, powiatowy lub gminny program opieki nad zabytkami. Program przyjmuje odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu lub rada gminy, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 87 ust. 3). Nast ępnie po dwóch latach od ogłoszenia w dzienniku urz ędowym województwa programu opieki nad zabytkami zarz ąd województwa, powiatu lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporz ądza sprawozdanie, które przedstawia si ę odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy (art. 87 ust. 4 i 5). Zadania z zakresu