De pittige melange van GETATCHEW en THE EX De Ethiopische saxofonist Getatchew Mekuria gaat al een flinke tijd mee. In de jaren zeventig had hij een groep die in het Nederlands vertaald 'Speedband' heette. In The Ex heeft hij muzikanten gevon- den die moeiteloos aan die omschrijving voldoen. Muziek op wereldniveau van een groep die, aldus gitarist Terrie, weinig van fusie moet

hebben. Foto: Stijn Bennink

Tekst: René van Peer verrassing in zit. Er zijn talloze voorbeelden van al vaker elementen uit andere tradities in zijn combinaties die aanzienlijk dunner klinken dan muziek binnengebracht. Meest in het oog sprin- Als je al een aantal jaren een stevige dosis de som van de samenstellende delen zou doen gend was de samenwerking met de Amerikaanse wereldmuziek om de oren krijgt ga je steeds hopen en vermoeden, die exotische ingrediën- cellist Tom Cora in de jaren negentig. Cora's meer verlangen naar een geluid dat je werkelijk ten mengen tot postmodern afwaswater. "Nee, voorliefde voor muziek uit Hongarije en de van je sokken blaast, zonder dat daar nu meteen ik heb niet zoveel op met fusie," zegt Terrie, Balkan was terug te vinden op de twee cd's die een elektronisch knoppenapparaat aan te pas gitarist van The Ex en drijvende kracht achter The Ex met hem opnam. Maar de eerste kijkjes komt. Dat verlangen werd onlangs zeer verras- het label Terp Records, waarop Moa anbessa uit- over de eigen muziekgrenzen dateren al uit de send ingelost met Moa anbessa, een cd waarop gekomen is. Hij is net terug van een tournee beginjaren van de band, die voortkwam uit het de Ethiopische saxofoonveteraan Getatchew met de uitgebreide Ex en Getatchew in Ethiopië. Amsterdamse circuit van punkers en krakers. Mekuria een monsterverbond aangaat met de "De energie van die man is ongelooflijk. Toen we "In 1981 namen we een singletje op met Awara, Nederlandse band The Ex, bijgestaan door een voor het eerst naar hem op zoek gingen, hielden een Iraaks-Koerdische band," zegt Terrie, "het keur aan muzikanten die vooral afkomstig zijn we bij voorbaat rekening met zijn leeftijd. Maar was in eerste instantie sociaal. Wij waren met uit de wereld van de impro. hij is gewoonweg niet bij te benen. Hij blijft punk bezig, maar in het kraakcircuit en in de Vanaf de eerste noten gaat dit gezelschap er gemakkelijk een paar dagen achter elkaar op. Hij studio kwam je met van alles in aanraking. Het zonder enig voorbehoud op los. Raggende gita- is zó gedreven, hij wil zó graag spelen. Hij waaide langs en je deed er iets mee. Later gin- ren, hotseklotsende drums, ronkende bas, uit- geniet er evenveel van als wij." gen we steeds meer naar andere muziek luiste- zinnige blazers en een pesterig dun orgeltje vor- "Het is merkwaardig dat we zo met Getatchew ren. Nu luistert niemand van ons nog naar pop, men een vruchtbare bodem voor vurige solo's kunnen spelen," vervolgt hij, "wij hebben van maar voornamelijk naar Afrikaanse muziek." van Getatchew en de wrang-vrolijk vlammende het begin af wel een eigen stijl gehad. De manier Muziek maken is voor The Ex altijd een ontdek- teksten van spreekzanger GW Sok. Het past in waarop Katrin drumt zit dichter bij Afrikaanse kingsreis geweest. Dat bleek al uit de serie sing- elkaar alsof het altijd al voor elkaar bestemd trommels dan bij hardcore punk. Soms gebruik je les die ze in de jaren tachtig uitbrachten. was, zonder dat iedereen allerhande compromis- een baslijntje uit Marokkaanse trancemuziek. Het Daarop speelden ze opnieuw met een Koerdische sen moet sluiten. Alle elf nummers zijn afkom- zijn kleine ideetjes die heen en weer vliegen. We zanger, maar ook met Kamagurka en Herr Seele, stig uit Ethiopië en werden door Getatchew hebben blazers gevraagd die zowel kunnen sole- en met slagwerker Han Bennink uit het impro- geselecteerd. Zijn spel is een energiek amalg- ren als arrangeren, maar die ook hun eigenheid circuit. "Het was een verzameling van dingen aam van jazz en de wilde versieringen uit de bewaren. Iedereen blijft zichzelf. Het is die we in vijf jaar ontdekt hadden," aldus Terrie, muziektraditie van zijn land. Soms zwellen de Getatchew-muziek én Ex-muziek." "mensen die van binnen uit muziek maken. Toen blazers aan tot een bigband-geluid, dan weer we Han zagen, waren we meteen verkocht. Het klinkt de muziek van het gezelschap als buite- Ontdekkingen beperkte zich niet tot Amsterdam of de punk. nissige funk. Er zijn ook meer ingehouden Terrie mag het dan opvallend vinden dat The Ex Punk werd erg conservatief. Groepen die klonen momenten, zoals een solostuk van de saxofonist zo gemakkelijk met Getatchew kan spelen, de van elkaar werden, veel uiterlijk vertoon. Daar en nummers met een ongehaast deinende swing. combinatie komt niet helemaal uit de lucht val- waren wij nooit zo in geïnteresseerd geweest. Maar alles is overgoten met hetzelfde zonnige len. De interesse voor Afrika, en met name We speelden geregeld in Hongarije. Het grappi- plezier. Ethiopië, bestond al langer. Daarnaast heeft de ge is dat we niet alleen met lokale popbands Het is vooral dit moeiteloze samengaan waar de groep in de achtentwintig jaar van zijn bestaan optraden, maar ook met een groep als Muzsikás.

© NEW folk SOUNDS © Stichting Janviool, niets van deze website mag worden overgenomen of gekopieerd zonder nadrukkelijke toestemming van de redactie. Juist die wonderlijke combinaties waren een Philips zijn hele archief weggeflikkerd heeft, dus de smaak te pakken gekregen van het schrijven groot succes. Je voelt aan dat ze qua mentali- wilden we zorgen dat de muziek behouden zou van cd-boekjes. Hij gaat bij iedereen langs om teit bij ons passen, dat het gaat om van binnen blijven en gerangschikt zou worden - tot we informatie te krijgen en interviews te doen." uit willen musiceren, en niet om carrière willen merkten dat Francis daar al mee bezig was met "Het is een intrigerend land. Met The Ex hebben maken. Maar het was met Tom Cora dat we de Ethiopiques." we er twee tournees gedaan, in 2002 in het muziek uit Hongarije en de Balkan ontdekten." noorden, en in 2004 in het zuiden. We zijn op Ze hadden Cora met zijn groep Skeleton Crew Terp plekken geweest waar nog nooit een band zien optreden in Zwitserland en in Haarlem. In 1998 richtte Terrie het label Terp Records op, gespeeld had. Dan moet je overleggen met het Toen The Ex voor het eerst in New York optrad, met een serie Afrika en een serie impro. De eer- gemeentebestuur, of met de politie over het in de befaamde club CBGB's, hadden ze hem ste cd was van een trio uit Mali. "Toen Han huren van een zaal. Er zijn geen regels. De men- gevraagd om te komen kijken. "We speelden in Bennink net terug was uit Mali waar hij had sen denken zelf. Elke stad is weer compleet het voorprogramma," vertelt Terrie, "na drie opgetreden met Toumani Diabate," zegt hij, anders. Het zuiden is chaotischer dan het noor- kwartier schoof de technicus de PA dicht. Tom "liep hij op de dijk bij zijn boot Djibril Diabate den. We hebben daar in de koffiehoofdstad Jima liep op hem af, gaf hem een dreun en draaide de tegen het lijf, een neef van Toumani. Die bleek voor tweeduizend man gespeeld tijdens een cir- zaak weer open. Dat zat dus wel goed. Tot dan twee boten verderop te logeren en liep daar zo cusvoorstelling in een amfitheater, tussen de toe was hij eigenlijk niet zo'n melodieënspeler verloren dat Han vroeg of we Djibril mee wilden acts van het circus in. In Gondar, waar kastelen geweest. Dat kwam in de combinatie met ons nemen bij onze volgende concerten." Dat resul- staan van wie niemand weet hoe ze daar geko- meer op de voorgrond. Zijn wonderbaarlijke teerde in een cd met Lanaya, het trio van men zijn, speelden we met Han Bennink voor melodieën voegden iets aan onze muziek toe, Djibril. drieduizend man op een dorpsplein tijdens een onze inbreng bestond uit rauwheid en energie. In de African Series is verder een dubbelaar ver- christelijke feestdag. The Ex heeft opgetreden in Met hem knalden we alle kanten op, en kwamen schenen van de eermalige Eritrese sterzangeres Lalibela, een stad van priesters en boeren waar we op internationale jazzfestivals te staan. Door Tsehaytu Berati die al bijna twintig jaar in gewone Ethiopiërs nooit komen." dergelijke projecten groeiden we heel snel. We Nederland woont, een live cd van Konono No. 1 "De Ethiopische taal zit vol met dubbele bete- gaan nog steeds vooruit. De set die we nu met (vrijwel gelijktijdig uitgebracht met het spraak- kenissen. Ten tijde van de koloniale overheer- zijn vieren spelen is een van de spannendste makende album van deze Congolese groep op sing hebben de Italianen honderdtwintig 78- dingen die we ooit gedaan hebben." Crammed) en een cd van de blinde Ethiopische toeren platen met propaganda uitgebracht. Dat zanger Mohammed 'Jimmy' Mohammed. werden verzetsplaten - geen enkel probleem. Als Rondreis De Konono No. 1 cd was het gevolg van een je in muziekkroegen komt, waar je mensen voor In 1996, toen Katrin in verwachting was van gezamenlijk tournee die de groep op instigatie je kunt laten zingen, nemen ze je in de maling haar tweede kind, had de groep een sabbatical. van Bozar-programmeur Tony Van der Eecken terwijl ze de mooiste dingen over je lijken te Terrie maakte van de gelegenheid gebruik om deed met The Ex. "Hij wilde de groep niet in het zeggen. Het christendom is daar heel anders dan met zijn vrouw door Afrika rond te reizen. "We wereldcircuit zetten, maar samen met ons een bij ons. Ze laten anderen in hun waarde, accep- zijn precies 365 dagen weggeweest," vertelt hij, aantal popzalen langs laten gaan," zegt Terrie, teren hun anderszijn. Het is heel relaxed. Toen "in die tijd hebben we 23 landen aangedaan. We "omdat wij in Afrika geweest zijn wisten we hoe we in januari in Addis waren voor een paar hadden geen masterplan, maar wilden naar we met hen moesten communiceren. We begrij- optredens met Getatchew kwam hij bij ons in beneden en weer naar boven. Voor we in ons pen de mentaliteit. Mijn gitaar, waarvan de per- het hotel langs om een paar uur gelukkig te eindstation Eritrea aankwamen, bezochten we soonlijkheid door slijtage steeds verandert, wezen. Ik ben er nu acht keer geweest en begin Ethiopië - en dat was het hoogtepunt van de komt dicht in de buurt van een Afrikaans ins- het onderhand te herkennen." reis. Er waren grote verschillen. Congo was trument. Van zijn kant had Konono-voorman Afrika zoals je je Afrika voorstelt, op een posi- Mingiedi The Ex goed bestudeerd. Hij kon onze Getatchew Mekuria zal met The Ex en gasten in tieve manier totaal onbeschaafd. Ethiopië was nummers nazingen, dacht dat dát nu traditione- december 2007 door Nederland gaan toeren. als een middeleeuws Europa." le Nederlandse muziek was." "We hebben daar stapels vinyl meegenomen. Discografie: Philips heeft in de vorige eeuw overal in Afrika Ethiopië The Ex (met Tom Cora): fabrieken opgezet - in Ghana, Nigeria, Ethiopië. In de serie gaat de aandacht nu voornamelijk uit Scrabbling at the lock (Ex Records EX 051D) Die produceerden platen voor de plaatselijke naar Ethiopië. De eerstvolgende cd wordt van And the weathermen shrug their shoulders markten. In de jaren zeventig waren er in Zerfu Demissie, wiens vader nog hofmusicus van (Ex Records EX 057D) Ethiopië veel bigbands. Getatchew heeft met Haile Selassie geweest is. "Er is daar nog zoveel African Series: een daarvan een lp voor Philips opgenomen, die materiaal," aldus Terrie, "bijvoorbeeld een Lanaya - Soun soun (Terp Records AS 01) nu in de Ethiopiques serie van Francis Falceto radio-archief dat niemand ooit ingekeken heeft. Tsehaytu Beraki - Selam bij Buda is uitgebracht. We kwamen erachter dat De krarspeler van Jimmy's groep heeft helemaal (Terp Records AS 07/08) Konono No. 1 - Lubuaku (Terp Records AS 09) Mohammed 'Jimmy' Mohammed - Takkabel! (Terp Records AS 10) Getatchew Mekuria, The Ex & Guests - Moa anbessa (Terp Records AS 11) Getatchew Mekuria: Ethiopiques 14 - Negus of Ethiopian sax (Buda Musique 822562; opnamen van Philips uit het begin van de jaren zeventig)

Cd's van The Ex en titels in de African Series van Terp Records zijn verkrijgbaar via Ralbör Mailorder (zie: www.theex.nl/shop). Distributie wordt ook verzorgd door Walboomers - www.walboomers.nl

Lezen: Ryszard Kapuscinski - De Keizer (over de val van het regime van Haile Selassie) Filmstill: Christina Hallstrom

© NEW folk SOUNDS © Stichting Janviool, niets van deze website mag worden overgenomen of gekopieerd zonder nadrukkelijke toestemming van de redactie.