Katkılarıyla İşbirliğiyle With the contributions of In collaboration with İletişim ve Teknoloji Sponsoru Communication & Technology Sponsor 3 Selim Turan. Tez-Antitez-Sentez Selim Turan. Thesis-Antithesis-Synthesis SÜ Sakıp Sabancı Müzesi SU Sakıp Sabancı Museum 30 Mayıs - 13 Ağustos 2017 May 30 - August 13, 2017 ISBN: 978-605-9178-92-1 SERGİ KONSEPTİ / EXHIBITION CONCEPT Dr. Nazan Ölçer Sakıp Sabancı Müzesi Müdürü / Sakıp Sabancı Museum Director KÜRATÖR / CURATOR Dr. Necmi Sönmez SERGİ / EXHIBITION Sergi Yönetimi / Exhibition Management Genel Koordinasyon / General Coordination İstanbul Üniversitesi Onur Komitesi / Ödünç eser veren özel koleksiyonlar / Hüma Arslaner Bülent Bankacı Istanbul University Board of Honour Lender private collections Sergiler Yöneticisi / Exhibitions Manager Genel Sekreter / Secretary General Prof. Dr. Mahmut Ak Ceyda-Ünal Göğüş Rektör / Rector Öner Kocabeyoğlu Nazlı Beşer Mali Koordinasyon / Financial Coordination Sergiler Sorumlusu / Exhibitions Specialist Metin Küçük Aytekin Aşlı Özel teşekkürler / Special thanks Genel Sekreter / Secretary General Bahar Ahu Sağın İdari ve Mali İşler Yöneticisi / Administrative Şahika Turan Sergiler Sorumlusu / Exhibitions Specialist Affairs and Accounting Manager Veysel Uğurlu İstanbul Üniversitesi Sergi Düzenleme Genel Lojistik ve Ağırlama Koordinasyonu / Komitesi / Istanbul University Exhibition Görsel ve belgesel telifleri / Image and Konservasyon / Conservation Board Nurçin Kural Özgörüş General Logistics and Hospitality documentary credits Berna Koçak Figen Cihan Feyzaver Alpsar Arşivi Konservasyon Laboratuarı Yöneticisi / Genel Sekreter Yardımcısı / Deputy Secretary Necmi Sönmez Arşivi Conservation Laboratory Manager General Etkinlikler / Events Mümtaz Yener Arşivi Filiz Kuvvetli Ferda Baltacı Prof. Dr. Ergün Yolcu Osman Necmi Gürmen Arşivi Resim Konservasyonu Uzmanı / Eğitim Sorumlusu / Training Specialist Rektör Danışmanı, Basın ve Halkla Güneş Karabuda Painting Conservation Specialist İlişkiler Müdürü / Rectorate Advisor, Nicole Lala 4 Eğitim Programları / Education Programs Press and Public Relations Manager Charles Baer Basın ve Halkla İlişkiler / Söz Danışmanlık Press and Yrd. Doç. Dr. Güner Sağır Public Relations MÜZEYUM Müdürü / MÜZEYUM Manager Ürün Tasarımı / Product Design KATALOG / CATALOGUE Hande Erkent Yıldız Bige Ökten Pazarlama ve İletişim Sorumlusu / Yrd. Doç. Dr. Gülder Emre Tasarımcı / Designer Koordinasyon / Coordination Marketing and Communications Specialist MÜZEYUM Müdür Yardımcısı / MÜZEYUM Assistant Manager Çağatay Anadol Meltem Erkaan Atalan İdari İşler / Administrative Affairs Kitap Yayınevi Ltd. Urban İletişim Atilla Taşyaran Prof. Dr. Şevket Dönmez Güvenlik ve İdari İşler Sorumlusu / Security and Güzel Sanatlar Bölüm Başkanı / Head of the Fine Editörler / Editors Arts Department Arşiv / Archives Administrative Affairs Specialist Ayşen Anadol Osman Serhat Karaman Dr. Füsun Deniz Özden Erman Ata Uncu Taşıma / Transportation Arşiv Sorumlusu / Archives Specialist Hidayet Arslan SIMURG FineArt & Int’l Logistics Filiz Bozan Çeviri / Translation Teknolojik Koordinasyon / Mary Işın Sigorta / Insurance Technological Coordination İstanbul Üniversitesi Sekreteryası / Merete Çakmak AKsigorta Rind Devran Tukan Istanbul University Secretariat Orçun Türkay Bilgi Teknolojisi Sorumlusu / Information Pınar Durgun Güvenlik / Security Technology Specialist Neşe Şirinoğlu Tasarım / Design Group 4 Jale Özcan Gözde Oral Teknik Uygulama / Technical Application Sibel Küçük Birebir Tasarım Çözümleri Ltd. Temizlik / Cleaning Services Yahya Ulusal Kuş Sakine Şimşek Özenç Temizlik Hizmetleri Abbas Kılıç İbrahim Demir Fotoğraflar / Photographs Seyfettin Vıcıl Ali Nergis Hadiye Cangökçe Mustafa Sıra Baskı Uygulamaları / Print Production Bülent Turan Ora Tanıtım Hizmetleri Ltd. Baskı ve Cilt / Printing and Binding Emre Macit Mas Matbaacılık San. ve Tic. A.Ş. Katkıları için teşekkürler / Hamidiye Mahallesi Bilgilendirme Tasarımı / Acknowledgements Soğuksu Caddesi No. 3 Information Design Su Asaad Kağıthane / İstanbul Gözde Oral Çağlar Karakuş Tel: +90 212 294 10 00 Birebir Tasarım Çözümleri Ltd. Umut Durmuş [email protected] Salim Yalçın Sertifika / Certificate No. 12055 Tasarım Uygulama / Design Application Galeri Çerçeve Emin Petek Alakuş Yapı Yalçın Ahşap 7 ÖNSÖZLER PREFACES DR. NAZAN ÖLÇER PROF. DR. MAHMUT AK 15 GÖRÜNENİN ÖTESİ Selim Turan’ın “Tez-Antitez-Sentez”e Dayalı Sanat Serüveni BEYOND THE VISIBLE An Art Quest Based on Selim Turan’s ‘Thesis-Antithesis-Synthesis’ DR. NECMİ SÖNMEZ 27 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SELİM TURAN KOLEKSİYONU’NDAN SEÇİLMİŞ ESERLER SELECTED WORKS FROM ISTANBUL UNIVERSITY SELİM TURAN COLLECTION 53 KRONOLOJİ CHRONOLOGY 6 Paris, 1947. Fotoğraf: Charles Baer. Paris, 1947. Photo: Charles Baer. Modern Türk resim sanatında özel bir yeri olan ilk ürünü olmuştu. Şimdi ise, onu izleyen ikinci, Selim Turan’ı müzemizde ağırlayabilmemizi, “Selim Turan. Tez-Antitez-Sentez” başlıklı İstanbul Üniversitesi ile Sabancı Üniversitesi sergimizi sanat dünyasıyla paylaşmaktan arasında imzalanan bir işbirliği protokolüne kıvanç duyuyoruz. borçluyuz. Eserleriyle müzemizin önce depo, sonra da Sanatçının vefatından sonra eşi Şahika sergi alanlarına konuk gelen iki sanatçının farklı Turan’ın İstanbul Üniversitesi’ne bağışladığı dünyalarını, yaşamlarının birbirine benzer ve eserleri, daha önce benzer bir bağışla gelen ayrışan yönlerini sergi ve katalog çalışmaları Feyhaman Duran Koleksiyonu gibi İstanbul sırasında bir kez daha yakından gördük. Üniversitesi’nin tarihi merkez binasında korunup Her ikisi de aynı okulda, Galatasaray sergilenmekteydi. Daha sonra, tarihi yapıda Lisesi’nde eğitim almış, Fransa’da bulunmuş ve başlayacak geniş kapsamlı bir onarım projesi, kendileri gibi sanatçı olan kişileri eş olarak seçip bu koleksiyonların onarım süresince güvenle onlarla bir ömrü paylaşmışlardı. Ama yaşam muhafaza edilecekleri yer arayışını gündeme yolları birbirinden çok farklı seyretmişti. getirdi. İstanbul Üniversitesi Koleksiyonu’ndan Feyhaman Duran’dan bir kuşak sonra, eser ödünç alma talebimizin bu arayış sürecine 1915’te doğan Selim Turan, anne ve babasını rastlayışı, sonuçta iki üniversite arasında bir erken yaşta kaybeden Feyhaman’ın aksine, anlaşmaya yol açtı ve imzalanan protokol çocukluğu ve gençliği boyunca kardeşleriyle uyarınca her iki koleksiyon Sakıp Sabancı birlikte seçkin bir çevrede, pek çok dilin bir arada Müzesi’ne nakledildi. konuşulduğu, dünyanın farklı köşelerinden gelen 12 Ocak 2017 tarihinde açtığımız konukların eksik olmadığı büyük konaklarda “Feyhaman Duran. İki Dünya Arasında” başlıklı yaşamış; yalnızca üniversite hocası olmayıp, sergimiz müzemize büyük bir onurla birlikte dönemin siyaset ve fikir dünyasında da büyük büyük de sorumluluk getiren ev sahipliğimizin rol oynamış babası Hüseyinzade Ali Bey’in hayat ÖNSÖZ 7 PREFACE A protocol of cooperation signed between custodianship and it is now followed by the DR. NAZAN ÖLÇER Istanbul University and Sabancı University has second, an exhibition entitled ‘Selim Turan. SÜ Sakıp Sabancı Müzesi Müdürü SU Sakıp Sabancı Museum Director enabled us to host this exhibition of works by Thesis-Antithesis-Synthesis’, which we are proud Selim Turan, who holds a special place in modern to share with the art world. Turkish art. In the course of preparing the exhibition Following the artist’s death his wife Şahika and catalogue we once again perceived the Turan donated the works in her possession to similarities and dissimilarities between the art Istanbul University and these, like the Feyhaman and lives of these two artists, whose works Duran collection that was similarly donated, were first placed in our museum stores and later were originally kept and exhibited in Istanbul displayed in our galleries. University’s historic main building. However, Both studied at Galatasaray Lycée, both lived when this building was earmarked for a major for a time in France, and chose artists as their restoration project, the problem arose of finding spouses sharing their whole life with them. But a secure temporary home for these collections. their paths of life lead them to very different By coincidence our request to borrow works directions. from the Istanbul University Art Collection was Selim Turan was born in 1915, one made at this time, leading to an agreement generation after Feyhaman Duran. Unlike between the two universities, according to the latter, who lost his mother and father which both collections were moved to Sakıp at an early age, Selim enjoyed a privileged Sabancı Museum. upbringing with his siblings, living in large The ‘Feyhaman Duran. Between Two Worlds’ mansions in which many languages were exhibition that opened on 12 January 2017 spoken and visitors from different corners was both a great honour and responsibility of the world were constantly welcomed; for our museum. This was the first fruit of our never deprived of the guidance of his father rehberliğinden şüphesiz mahrum kalmamıştı. Şahika Arutay ile ömrü boyunca yaşayıp birlikte yer aldığı, onunla birlikte çalıştığı bu mütevazı, Galatasaray Lisesi’ndeki tahsili sonrası onu Güzel üretecekleri bir yaşam kurdular. Selim’in bursuyla içedönük, adeta bir derviş edasındaki suskun Sanatlar Akademisi’ne yönlendiren, kendisi de beraberce gittikleri Paris ise, onlar için yalnızca sanatçıyı tanımanın, ancak sanatı ve eserleri resim yapan babasıydı. yeni bir yaşam değil, uzun yıllar yaşayacakları aracılığıyla mümkün olduğunu görmekteyiz. Hem Doğu hem de Batı kültürünün yaşanıp adeta yeni bir vatan, Selim Turan’ın sanat üretimi Sergimizin belkemiğini