Welcome Vítejte Witamy v Euroregionu Beskydy

Realizováno z projektu „Vítejte v Euroregionu Beskydy“ spolufi nancovaného z prostředků ERDF v rámci OPPS Česká republika – Polská republika 2007 – 2013 Powiat suski – Podbabiogórze

Powiat suski – Podbabiogórze – leży w południowo- Gęsta sieć szlaków turystycznych na Podbabiogórzu pozwala -zachodniej części województwa małopolskiego, przy planować urozmaicone wędrówki także np. w lesiste ostępy Pa- granicy ze Słowacją, na terenie trzech części Beskidów: Żywiec- sma Polic, grzbietem Pasma Jałowieckiego, na Leskowiec, szczyt kiego, Makowskiego i Małego. Jest to obszar typowo górski, bardzo często odwiedzany przez młodego Karola Wojtyłę, gdy w oferujący turystom możliwość aktywnego wypoczynku o każdej dzieciństwie mieszkał w pobliskich Wadowicach, czy też na łatwo porze roku. dostępną, a bardzo malowniczą Koskową Górę. Obok szlaków pie- Główną atrakcją regionu jest Babia Góra (1725 m), najwyższy szych na terenie powiatu suskiego nie brakuje także tras dla ama- szczyt Beskidów Zachodnich, której niezwykle cenne walory przy- torów górskiej turystyki rowerowej, a nawet szlaków konnych. rodniczo-krajobrazowe chroni Babiogórski Park Narodowy, utwo- Obok Babiogórskiego Parku Narodowego na terenie Podbabiogórza rzony w 1954 r., a w 1977 r. włączony do międzynarodowej sieci znajdują się dwa rezerwaty przyrody w rejonie Policy, a północno- rezerwatów biosfery UNESCO. Można tu podziwiać zachowany w -zachodnia część powiatu wchodzi w skład Parku Krajobrazowego klasycznej formie układ pięter roślinności, jak również wspaniałą Beskidu Małego. Rejon Babiej Góry objęty jest także ochroną w ra- panoramę ze szczytu, uchodzącą za najrozleglejszą w Beskidach. mach ogólnoeuropejskiego programu „Natura 2000”. Okres suski – „Podbabiogorze“ Okres suski – Podbabiogórze – se nachází v jihozápadní Velké množství krásných turis ckých stezek na Podbabiogórzu čás małopolskiego vojvodství na hranicích se Sloven- umožňuje plánovat pestré túry například lesnatými výčnělky skem, na území tří čás Beskyd: Żywieckiego, Makowskiego a Pasma Polic, hřebenem Pasma Jałowieckiego, na Leskowiec, vr- Małego. Je to typická horská oblast, která nabízí turistům mož- chol velmi často navštěvovaný mladým Karlem Wojtylou, který v nost ak vního odpočinku v každém ročním období. dětství žil v nedalekých Wadowicach, nebo také na snadno pří- Hlavním lákadlem regionu je Babia Góra (1 725 m), nejvyšší stupnou a velmi malebnou Koskową Górę. Vedle pěších tras na vrchol Západních Beskyd, jehož neobvykle hodnotné přírodní území suského okresu nechybí také trasy pro milovníky horské a krajinné prvky chrání Babiogórski Park Narodowy, založený cyklis ky a dokonce stezky pro projížďky na koních. v roce 1954 a v roce 1977 zařazený do mezinárodní sítě pří- Vedle Babiogórskiego národního parku na území Podbabiogórza rodních rezervací UNESCO. Můžeme zde obdivovat vegetační se nachází dvě přírodní rezervace v oblas Policy a severozápad- pásy rostlin, zachované v klasické podobě, stejně jako nád- ní část kraje je součás Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. herné panorama z vrcholu hory, jež je považováno za nejroz- Oblast Babiej Góry také spadá pod ochranu v rámci celoevrop- sáhlejší v Beskydech. ského programu „Natura 2000”.

The County of Sucha ”Podbabiogórze” Sucha County - Podbabiogórze is located in the south-western part of Lesser Poland Voivodeship on the border with Slovakia, on the territory of three parts of the Beskydy Mountains: Żywiec, Maków and Mały. It is a typical mountain region off ering ac ve relaxa- on in all seasons of the year to its visitors. Babia Góra Mountain (1,725 m), the tallest peak of the Western Beskydy Mountains, is the main a rac on of the region. Its unique and precious natural as well as landscape features are protected by „Babiogórski Park Narodowy“, (Na onal Park of Babia Góra Mt.), founded in 1954 and in- cluded in the interna onal UNESCO network of natural parks in 1977. Visitors can admire vegeta on zones preserved in their original form and, from the top of the mountain, also a breathtaking panorama, which is considered to be the wid- est in the Beskydy Mountains. Numerous beau ful tourist paths in the region of Podba- biogórze enable its visitors to plan varied hikes, e.g. via woody ledges of the Polica Mountain Range, the edge of the Jałowiecki Mountain Range, to Leskowiec, the top o en vis- ited by young Karol Wojtyla, who lived in the nearby town of Wadowice in his childhood years or to the easily acces- sible and very picturesque top of Koskowa Góra Mountain. Besides footpaths, there are also mountain cycle tracks and even horse tracks in the territory of the Sucha County. In addi on to the Na onal Park of Babia Góra Mt., there are two nature preserves in the area of Polica and the north- western part of the region belongs to the Landscape Park of Mały Beskid (Park Krajobrazowy Beskidu Małego). The territory of Babia Góra is also protected by the European programme named „Natura 2000“. Przez cały rok na Podbabiogórzu Po celý rok se v Podbabiogórzu All year round, numerous regular odbywa się szereg cyklicznych im- koná řada pravidelných kulturních cultural as well as sports events are prez kulturalnych i sportowych, wśród któ- a sportovních akcí, mezi nimiž jsou i takové, held in the region of Podbabiogórze. Signifi - rych znajdują się i takie, które swoim zna- které svým významem daleko přesahují hra- cance of some of them outreaches the bor- czeniem znacznie wykraczają poza granice nice okresu. Patří mezi ně: ders of the region, e.g. of the following ones: powiatu. Znajdują się wśród nich m.in.: • Soutěž „Babiogórska Szopka Regionalna” • Compe on of regional na vity scenes • Konkurs „Babiogórska Szopka Regional- (leden) named „Babiogórska Szopka Regionalna” na” (styczeń) • Okresní přehlídka koledujících skupin - (January) • Powiatowy Przegląd Grup Kolędniczych „Babiogórskie Podłazy” (leden) • Regional show of caroller groups named „Babiogórskie Podłazy” (styczeń) • Okresní velikonoční soutěž v obci Bud- „Babiogórskie Podłazy” (January) • Powiatowy Konkurs Potraw i Palm Wiel- zów (březen/duben) • Regional Easter compe on in the vil- kanocnych w gminie Budzów (marzec/ • Fes val písní „Ave Maryja” v Osielci (květen) lage of Budzów (March/April) kwiecień) • Okresní soutěž „Podbabiogórskie Posia- • Song fes val named „Ave Maryja” in the • Fes wal Pieśni Maryjnych „Ave Maryja” dy” v Zawoji (květen) village of Osielec (May) w Osielcu (maj) • Svátek lidových hraček v Stryszawě (červen) • Regional folklore compe on named • Powiatowy Konkurs Gawędziarski „Pod- • Dni Ziemi Suskiej – Suskie setkání s folk- „Podbabiogórskie Posiady” in the village babiogórskie Posiady” w Zawoi (maj) lórem v Suchej Beskidzkiej (červen) of Zawoja (May) • Święto Zabawki Ludowej w Stryszawie • Týden beskydské kultury v Makowě Pod- • Fes val of folk toys in the village of (czerwiec) halańskim (červenec/srpen) Stryszawa (June) • Dni Ziemi Suskiej - Suskie Spotkania z • Mezinárodní cyklis cký závod – Memoriál • Days of Sucha Country – mee ng with folk- Folklorem w Suchej Beskidzkiej (czerwiec) Henryka Łasaka v Suchej Beskidzkiej (srpen) lore in the town of Sucha Beskidzka (June) • Tydzień Kultury Beskidzkiej w Makowie • Okresní dožínky (září) • Week of Beskydian culture in the town of Podhalańskim (lipiec/sierpień) • „Babiogórska Jesień” v Zawoji (září) Maków Podhalański (July/August) • Międzynarodowy Wyścig Kolarski - Me- • Okresní soutěž regionálních jídel „O Zla- • Interna onal cycling race – Memorial moriał Henryka Łasaka w Suchej Beskidz- tou vařečku” v Stryszawě (listopad) Trophy of Henryk Łasak in the town of kiej (sierpień) Sucha Beskidzka (August) • Dożynki Powiatowe (wrzesień) Během pobytu na území suskiego okresu • Regional harvest fes val (September) • „Babiogórska Jesień” w Zawoi (wrzesień) je možno využít stále se rozvíjející sportov- • Folklore fes val named „Babiogórska • Powiatowy Konkurs Potraw Regional- ní a rekreační základnu. V průběhu celého Jesień” in the village of Zawoja (September) nych „O Złotą Warzechę” w Stryszawie roku je milovníkům plavání k dispozici krytý • Regional cooking compe on focused (listopad) bazén v Suchej Beskidzkiej, za mco v zimě on local dishes in the village of Stryszawa mohou lyžaři využít nabídky lyžařských vle- (November) Przebywając na terenie powiatu suskiego ků v Zawoji, v čele s moderním střediskem Visitors can take advantage of quickly devel- można także skorzystać z coraz prężniej rozwi- „Mosorny Groń”. oping sports and recrea onal facili es during jającej się bazy sportowo-rekreacyjnej. Przez their stay in the territory of Sucha County. An cały rok na amatorów kąpieli czeka kryta pły- indoor pool in the town of Sucha Beskidzka walnia w Suchej Beskidzkiej, zimą natomiast is available to all swimming fans all-year´ miłośnicy narciarstwa mogą skorzystać z ofer- round. In winter, skiers can choose from the ty wyciągów narciarskich w Zawoi, na czele z off er of ski li s in the village of Zawoja head- nowoczesnym ośrodkiem „Mosorny Groń”. ed by „Mosorny Groń”, a modern ski resort. Města a obce povodí Ondřejnice Sdružení měst a obcí povodí Ond- ma nazýváno Lašským Betlémem, unikátní řejnice představuje oblast navazu- architektonický celek odkazuje především jící na Chráněnou krajinnou oblast Poodří na na baroko. Historií dýchá také Stará Ves, jedné a malebné Beskydy na straně druhé, která se pyšní renesančním zámkem a go- takže nabízí pestrou nabídku turis ckých cko-renesančním kostelem. Hukvaldy jsou cílů, jízdárny, cyklotrasy i naučné stezky. proslulé svým hradem, Lhotka folklorním Město Brušperk je pro své malebné panora- fes valem a Kozlovice svými historickými expozicemi. Za sportem můžete vyrazit do Fryčovic, kde víceúčelová hala a sportoviště dávají mož- nost vyži po celý rok, v zimě jsou zajíma- vé Palkovice se svou sjezdovkou s umělým osvětlením a zasněžováním. Odsud už je to jen kousek na přehradu Olešná s okružní in- -line cyklostezkou a aquaparky. V obci Staříč naleznete rozhlednu na kopci Okrouhlá a cvičnou štolu – uměle vybudovaný podpo- vrchový důl.

Miasta i wioski zlewni rzeki Ondřejnice Miasta i wsie leżące w obrębie lokalnego folkloru, a wieś Kozlovice – z Towns and Villages zlewni rzeki Ondřejnice z jed- historycznych wystaw. of the Ondřejnice nej strony graniczą z Chronionym Par- Głównym celem odwiedzin we wsi Fry- kiem Krajobrazowym Poodří, a z drugiej čovice jest sport. Znajduje się tu wielo- River Basin – z malowniczymi szczytami Beskidów, funkcyjna hala sportowa i boiska, które oferując gościom wiele turystycznych mogą być używane przez cały rok. W zi- Associa on of towns and villages of atrakcji, od rancz z końmi, poprzez trasy mie we wsi Palkovice można pojeździć the Ondřejnice river basin is a terri- rowerowe, aż po szlaki przyrodnicze. na oświetlonym, sztucznie naśnieża- tory following the Protected Landscape Area Miasto Brušperk ze względu na swój nym stoku narciarskim. Niedaleko stąd of Poodří on one side and the picturesque kształt na tle nieba zwane jest “Las- też do zapory Olešná z aquaparkiem i Beskydy Mountains on the other one, thus skim Betlejemem”.Bogata w historię okrężnym torem rowerowym. Nato- off ering a great variety of tourist des na ons, jest też wieś Stará Ves mieszcząca re- miast wieś Staříč zaprasza na wieżę horse ranches, cycle tracks and nature trails. nesansowy dworek i gotycko-renesan- obserwacyjną na wzgórzu Okrouhlá The town of Brušperk is called „the Beth- sowy kościół. Wieś Hukvaldy słynie ze oraz do sztolni treningowej (sztucznej lehem of Lachia“ due to its picturesque swego zamku, wieś Lhotka – z fes walu podziemnej kopalni). skyline. Its unique architectonic complex is related mainly to the period of the Baroque. The village of Stará Ves, which is proud of its renaissance château and gothic-renaissance church, is also rich in history. The village of Hukvaldy is famous for its castle, the village of Lhotka for its folklore fes val and the vil- lage of Kozlovice for its historic exhibi ons. The village of Fryčovice can be visited for sports. There is a mul -purpose hall and sports fi eld that can be used all-year´ round. In winter, an illuminated ski slope with ar- fi cial snow in the village of Palkovice can be interes ng. It is not far from here to the dam of Olešná with its circular in-line cycle track and aquaparks. In the village of Staříč, an observa on tower on the hill of Okrouhlá and a training adit (an ar fi cial underground mine) can be found. Mlýn v Kozlovicích Nedaleko dolního konce léto v areálu, kde se nachází také vesnice Kozlovice, tam, dřevěná kaplička sv. Floriána, za- kde se říčka zařezává do vršků Pal- s hnete v kovárně i mistra ková- kovických hůrek a vytváří zde ně- ře. Na nedaleké Hukvaldy můžete kolikakilometrový přírodní kaňon, odsud vyrazit speciálním vláčkem stojí citlivě zrekonstruovaný mlýn Podhoráčkem. s 250 m dlouhým náhonem a plně funkčním mlýnským kolem. Mlýn patřil ke čtyřem nejstarším v Kozlovicích, o nichž se píše již v roce 1581. „Na mlýně“ býval čas- tým hostem i Leoš Janáček, kte- rému přineslo inspiraci při kom- ponování opery „Její pastorkyňa“. Dnes areál mlýna slouží široké veřejnos , cyklistům, turistům i místním občanům jako centrum poznání, výtečné kuchyně a zába- vy. Naleznete zde malé muzeum mlynářských artefaktů, krajové speciality a součás areálu je také stálá expozice dobových ar- tefaktů ze statků našich dědečků a kuchyní našich babiček. Přes Młyn we wsi Kozlovice Niedaleko wsi Kozlovice, w miejscu gdzie mała rzeczka przeci- na szczyty Wzgórz Polkovice tworząc kilkukilometrowy natu- ralny kanion, znajduje się pięknie zrekonstruowany młyn z 250-metro- wym kanałem oraz w pełni funkcjonalnym kołem zamachowym. Młyn ten należał do czterech najstarszych budowli tego typu we wsi Kozlovi- ce, wymienianych już w roku 1584. Regularnym gościem był tu nawet Leoš Janáček, którego miejsce to zainspirowało do stworzenia opery „Jenůfa“. Obecnie miejsce to jest otwarte dla wszystkich (rowerzystów, turystów i mieszkańców) jako centrum wiedzy, rozrywki i dobrego jedzenia. Małe muzeum prezentuje elementy młyna oraz wystawy przedstawia- jące narzędzia rolnicze naszych dziadków, wyposażenie kuchni naszych babć oraz lokalne wyroby kulinarne. W miesiącach letnich w pobliskiej kuźni można spotkać mistrza kowalskiego. Warto też odwiedzić drew- The Mill in the Village of Kozlovice nianą kapliczkę św. Floriana oraz przejechać się specjalnym pociągiem Not far from the lower end of the village of Kozlovice, at the place drogowym o nazwie „Podhoráček“ do pobliskiej wsi Hukvaldy. where a li le river slices the tops of the Hills of Palkovice, creat- ing a several–kilometre–long natural canyon, there is a sensi vely recon- structed mill with a 250 m long raceway and a fully func onal mill-wheel. The mill belonged to the four oldest mills in the village of Kozlovice that were men oned as early as in 1581. Even Leoš Janáček used to be a regu- lar guest there and this place inspired him to compose his opera „Jenůfa“. The place is nowadays used by the general public, cyclists, tourists and locals as the centre of knowledge, excellent cuisine and enter- tainment. A small museum of mill ar facts, a permanent exhibi on of period ar facts from our grandfathers´ farms and our grandmoth- ers´ kitchens as well as local culinary speciali es can be found there. During summer, visitors can meet a master smith at the smithy in the premises of the mill. A wooden chapel of St. Florian can also be found in the area of the mill. A special road train named „Podhoráček“ can take you to the near village of Hukvaldy right from the stop at the mill. Tradycje, folklor, kuchnia … Obszar Podbabiogórza zamieszkują trzy góralskie grupy etno- wymi produktami są: stryszawska drewniana zabawka ludowa (zna- grafi czne. Są to: Górale Babiogórscy (najliczniejsi, ich zasięg ne są zwłaszcza kolorowe ptaszki i koniki), ha makowski, wyroby obejmuje południową część powiatu), Kliszczacy (na wschodzie i pół- z wikliny i łuby, wyroby bibułkarskie i rękodzieło artystyczne (m.in. nocnym wschodzie) oraz Górale Żywieccy (na zachodnich krańcach re- ręcznie wykonywane szachy). gionu). Taki podział, obecnie w dużej mierze umowny, znajduje swoje odzwierciedlenie zwłaszcza w folklorze. Najbardziej widoczne są różni- Podbabiogórze ma również swoje kulinarne specjały. Do najbardziej ce w tradycyjnych strojach noszonych dzisiaj głównie przez członków znanych należą: żurek stryszawski, kwaśnica na świńskim ryju, kołoc zespołów regionalnych, bardzo aktywnie działających na tym terenie. zawojski, wędzony biały ser sidziński, bugle zembrzyckie i gęś po ze- mbrzycku. Smaczne potrawy regionalne serwują m.in. działające tu W okolicach Babiej Góry działa wielu twórców ludowych, których karczmy regionalne. Obok wspomnianej wcześniej suskiej karczmy prace zobaczyć można m.in. na wystawach lokalnych, krajowych i za- „Rzym”, znajdują się one także w położonej u stóp Babiej Góry Zawoi granicznych. Najbardziej znanymi i od lat rozpoznawalnymi miejsco- oraz w Jordanowie.

Tradice, folklor, jídlo … Oblas Podbabiogórza obývají tři etnografi cké horalské skupiny. Jsou to: Horalové Babiogórscy (nejpočetnější, nacházejí se v jižní čás kraje), Kliszczacy (na východě a severo- východě) a Horalové Żywieccy (v západním okraji regionu). Toto rozdělení, dnes do značné míry smluvní, se odráží zejména ve folklóru. Nejviditelnější jsou rozdíly v tradičních krojích, které jsou dnes nošeny především členy regionálních souborů, jež jsou v této oblas velmi ak vní.

V okolí Babiej Góry pracuje mnoho lidových tvůrců, jejichž práce je možno zhlédnout mimo jiné na výstavách místních, národních i mezinárodních. Mezi nejznámější a léty prověřené místní vý- robky patří ruční práce a řemesla: lidové dřevěné hračky (známí jsou především barevní ptáci a koně), výšivka makowski, výrobky z prou a kúry, výrobky z hedvábí nebo umělecké rukodělné vý- robky jako vyřezávané šachy.

Podbabiogórze má také své kulinářské speciality. K nejznáměj- ším patří: żurek stryszawski (polévka), kwaśnica na świńskim ryju (zelňačka na prasečím rypáku), kołoc zawojski, wędzony biały ser sidziński (uzený bílý sýr sidziński), bugle zembrzyckie a husa po zembrzycku. Chutné pokrmy regionální kuchyně jsou servírovány Traditions, Folklore, Food … mj. místními regionálními hos nci. Kromě suské krčmy „Rzym” Three etnographic highlander groups inhabit the area místní pokrmy naleznete také na úpa Babiej Góry Zawoji a v of Podbabiogórze, namely: Babiogórscy highlanders Jordanowě. (most numerous group in the southern part of the county), Kliszczacy (in the east and north-east) and Żywieccy highlanders (on the western edge of the region). This division, which is mostly conven onal nowadays, is refl ected mainly in the folklore. Most visible diff erences can be seen in tradi onal folk costumes. They are worn especially by members of region- al folk ensembles which are very ac ve in this area. Many folk cra smen and ar sts work in the surroundings of Babia Góra Mt. and their products and works can be seen at local, na onal and even interna onal exhibi ons. Hand- works and cra s as wooden folk toys (coloured birds and horses are very popular), “makowski” embroidery, wicker and bark products, silk hand-mades or hand-made objects of art as carved chess sets belong among most famous and dis nguishable local products. The region of Podbabiogórze has also its own culinary spe- ciali es. Let us name just the most famous ones: żurek stryszawski (soup), kwaśnica na świńskim ryju (sauer- kraut soup on pig´s snout), kołoc zawojski, wędzony biały ser sidziński (white smoked cheese), bugle zembrzyckie and goose zembrzycki style. Local restaurants also serve tasty dishes of regional cuisine. Besides the tavern named „Rzym” in the town of Sucha Beskidzka, local dishes can be tasted also on the foothill of Babia Góra Mountain, in the village of Zawoja and Jordanów. Areál Fojtství v Kozlovicích V historickém objektu kozlovického V prostorách původní dřevěné chalupy byla fojtství objevíte nejen svět valašských v roce 1785 zřízena první triviální škola v Koz- vojvodů, ale i další střípky historie. Rekonstruo- lovicích se třemi základními vyučovacími před- vaný areál nabízí několik samostatných trvalých měty: psaním, počítáním a náboženstvím. Na expozic, plní i funkci informačního centra. tuto skutečnost navazuje expozice Obecná škola s originálními malebnými ohýbanými lavicemi, dobovými učebnicemi, břidlicovými tabulkami, nezbytnou rákoskou, kabinetem i typickým skromným učitelským bytem. Další expozice se vážou k historii obce a po- bytu Leoše Janáčka v kraji, v krásných půd- ních prostorách budovy je instalována půso- bivá expozice sakrálního umění se sbírkou historických plas k světců, domácích oltářů, souborů náboženských knih a obrazů. V pů- vodních hospodářských budovách starého fojtství se nachází místní pivovar nabízející kvasnicové ležáky.

Muzeum „Fojtství“ (Dom Komornika) we wsi Kozlovice W Domu Komornika we wsi Kozlovice można zobaczyć nie tylko świat wo- łoskich wojewodów, ale także wiele innych elementów lokalnej historii. Premises of Odnowiony budynek mieści kilka stałych wystaw oraz centrum informacyjne. W oryginalnym drewnianym budynku w 1785 roku stworzono pierwszą we wsi Ko- the Museum „Fojtství“ zlovice szkołę podstawową, gdzie uczono trzech przedmiotów – pisania, liczenia i (The Bailiff ´s House) religii. Wystawa “Szkoła Podstawowa” prezentuje oryginalne ławki z giętego drew- na, książki z tamtego okresu, tabliczki łupkowe do pisania, nieodzowną “dyscyplinę” in the Village of (trzcinę), pokój nauczyciela oraz jego skromne mieszkanie. Kozlovice Kolejne wystawy nawiązują do historii wsi oraz pobytu w tym regionie Leoša Ja- Not only the world of Wallachian náčka. Piękne pokoje na poddaszu zawierają niezwykłą kolekcję sztuki sakralnej, w voivodes but also other pieces of tym historyczne religijne przedstawienia świętych oraz domowych ołtarzy, zbiory history can be discovered in the historic religijnych książek i obrazów. buildings of the Bailiff ´s House in the village of Kozlovice. The renewed buildings off er several permanent exhibi ons and the ser- vices of an informa on centre. In the original wooden house, the fi rst pri- mary school of the village of Kozlovice, in which three subjects – wri ng, coun ng and religion were taught, was established in 1785. The Primary School Exhibi on with original bentwood school desks, pe- riod text books, slates, an indispensable cane, teacher´s room and a typical humble teacher´s fl at can be found in there as well. Other exhibi ons are related to the history of the village and the stay of Leoš Janáček in this region. Beau ful a c quarters present an impressive exhibi on of sacral arts with a col- lec on of historic religious plas cs of saints, home altars, and a collec on of religious books and pictures. Original accessory build- ings of the old bailiff ´s house are nowadays used as the local brewery off ering yeast lagers. Lhotka – folklor a relaxace Obec Lhotka, ležící na úpa horského masívu Ondřejník v Besky- dech, se může pochlubit bohatou folklorní tradicí. Ta sahá až do roku 1936, kdy zde působila národopisná skupina, která si později dala ná- zev Pilky. Její činnost byla spojena se jménem Vincence Sochy, který odvedl neuvěřitelnou práci ve sběru lidových písní a tanců z pobeskydských obcí. Celkem sesbíral na 1200 písní a na 160 tanců a tanečních variant. Na jeho počest se v roce 2014 koncem srpna budou ve Lhotce konat jubilejní už 20. Sochovy národopisné slavnos . Tento svátek folkloru pořádá Obecní úřad ve Lhotce a Klub žen ve spolupráci s dalšími organizacemi a účastní se jej stovky vystupujících a síce diváků. Akce, kterou žije celé okolí a všechny generace, dokládá, že folklorní tradice v tomto regionu jsou stále živé. Obec Lhotka je ovšem připravena ukázat svou pohos nnost po celý rok, disponuje ubytovacími kapacitami, které kromě dokonalého zázemí pro vý- lety do okolní přírody nabízí i wellness a zábavu přímo v místě.

The Village of Lhotka – Folklore and Relaxation The village of Lhotka, which lies at the foot- hill of the mountain mass of Ondřejník in the Beskydy Mountains, can boast with a rich folklore tra- di on. It dates back to 1936 when the ethnographical group later named „Pilky“ worked there. Its ac vi es were mainly related to the name of Vincenc Socha, an incredibly frui ul collector of folklore songs and dances of the villages in the surroundings of the Beskydy Moun- tains. He managed to collect approximately 1,200 songs and 160 dances and their versions. At the end of August 2014, 20th Socha´s Ethnographical Fes val shall take place in the village of Lhotka. This fes- val of folklore is held by the Municipal Authority of the Village of Lhotka and the Women´s Club in coopera on with other organiza ons. Hundreds of performers as well as thousands of visitors are expected to par cipate. This ac on absorbs all the people in the surroundings and all genera ons and proves that folklore tradi ons are s ll alive in this region. Wieś Lhotka – folklor i odpoczynek Moreover, the village of Lhotka is ready to show its hos- Wieś Lhotka leżąca u podnóża masywu Ondřejník w Beskidach słynie z lu- pitality all year round, there are accommoda on capaci- dowych tradycji. Ich “odkrycie” wiąże się z działalnością zapoczątkowaną w es off ering not only perfect background for trips to the 1936 roku przez grupę etnografi czną później nazwaną “Pilky”. Jej głównym członkiem surrounding nature but also wellness facili es and en- był Vincenc Socha, niezwykle wytrwały kolekcjoner ludowych pieśni i tańców pocho- tertainment in the place. dzących z beskidzkich wsi. Udało mu się zebrać około 1200 pieśni i 160 tańców oraz ich różnych odmian. Pod koniec sierpnia 2014 roku we wsi Lhotka odbędzie się 20-ty Etnografi czny Fe- s wal im. Socha. Został on zorganizowany przez władze miejskie wsi Lhotka i Klub Kobiet we współpracy z innymi organizacjami. Spodziewany jest przyjazd setek wyko- nawców oraz tysięcy gości. To wydarzenie zmobilizowało do działania wielu lokalnych mieszkańców dowodząc, że tradycja ludowa jest tu ciągle żywa. Jednocześnie wieś Lhotka okazuje swą gościnność przez cały rok, umożliwiając wy- cieczki na łono natury, relaks w ośrodkach wellness oraz różnorodną rozrywkę. Cenne zabytki

Podbabiogórze to jed- nak nie tylko piękne krajobrazy i górska przyroda, ale także cenne zabytki. Ich najwięk- sze skupisko znajduje się w stolicy powiatu Suchej Beskidzkiej. Moż- na tu obejrzeć piękny zamek, bę- dący na przestrzeni wieków rezy- dencją znanych polskich rodów: Komorowskich, Wielopolskich, Branickich i Tarnowskich. Dziś stanowi on centrum życia kultu- ralnego regionu, będąc siedzibą m.in. Muzeum Miejskiego, ośrod- ka kultury oraz Wyższej Szkoły Turystyki i Ekologii. Na rynku stoi najbardziej chyba znany budy- nek Suchej – drewniana karcz- ma „Rzym”, rozsławiona przez Adama Mickiewicza w balladzie „Pani Twardowska”. Godny uwagi jest także zespół kościelno-klasz- torny, w skład którego wchodzą „stary” kościół wraz z dawnym klasztorem kanoników regular- nych i kaplicami z 1. poł. XVII w. oraz „nowy” kościół z przełomu Przez teren powiatu suskiego chitektury Drewnianej. Obok nim trzy piękne drewniane ko- XIX i XX w. przebiega Małopolski Szlak Ar- karczmy „Rzym”, znajdują się na ścioły w Lachowicach, Łętowni i Zawoi oraz skanseny budow- nictwa regionalnego w Sidzinie i Zawoi. XVIII-wieczny kościół w Lachowicach jest jedną z najcenniejszych drewnianych świątyń w Polsce południowej (był typowany do wpisu na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO), a kościoły w Łętowni i Zawoi należą do naj- większych budowli tego typu. Wędrując przez Podbabiogórze warto także zwrócić uwagę na renesansowy dwór obronny w Wysokiej z XVI/XVII w., Sank- tuarium Matki Bożej Opiekunki Rodzin w Makowie Podhalań- skim, z łaskami słynącym ob- razem Matki Bożej, ukorono- wanym papieskimi koronami przez Ojca Świętego Jana Pawła II oraz neogotycką zabudowę Jordanowa. Cenné památky Podbabiogórze, to ne- zí Małopolski Szlak Architektury jsou jen krásné scenérie Drewnianej – pásmo Malopol- a horská příroda, ale také vzácné ské dřevěné architektury. Kromě památky. Jejich největší koncen- krčmy „Rzym” se zde nachází trace je v sídelním městě okresu tři krásné dřevěné kostely v La- Suchej Beskidzkiej. Je zde k vidění chowicích, Łętowni a Zawoji. krásný zámek, který byl po stale Skanzeny regionálního stavitelství sídlem proslulých polských rodin: můžeme vidět v Sidzině a Zawoji. Komorowskich, Wielopolskich, Kostel z 18. stol. v Lachowicích je Branickich a Tarnowskich. Dnes jeden z nejcennějších dřevěných je středem kulturního života v svatyní v jižním Polsku (byl navr- regionu a zároveň sídlem Mu- hován k zařazení na seznam svě- zea Miejskiego, centrem kultury tového kulturního a přírodního a také Wyższej Szkoły Turystyki dědictví UNESCO) a kostely v Łę- i Ekologii. Na náměs je pravdě- towni i Zawoji patří mezi největší podobně nejznámější stavba Su- budovy tohoto typu. chej – dřevěný hos nec „Rzym”, Při putování přes Podbabiogórze proslavená Adamem Mickiewic- si musíme povšimnout renesanč- zem v baladě „Paní Twardowská”. ního obranného dvora ve Wyso- Pozoruhodný je rovněž kostelní kiej z 16.-17. stol., kostela Matky a klášterní komplex, skládající se Boží, královny rodin, v Makowě ze „starého” kostela, starobylého Podhalańskim se zázračným ob- kláštera řádu kanovníků, kapliček razem Panny Marie, korunova- z 1. poloviny 17. stol. a „nového” ném papežskou korunou Svatým Valuable Sigths kostela z přelomu 19. a 20. stol. otcem Janem Pavlem II. a neogo- The region of Podba- en architecture from the region Oblas suskiego okresu prochá- cké budovy Jordanowa. biogórze is not defi ned of Lesser Poland can be found only by its beau ful scenery and in the territory of Sucha County. mountain nature but also by its Apart from the tavern of „Rzym” precious sightseeings. Majority of there are three beau ful wooden them are concentrated in the cap- churches in the village of Lacho- ital of the county, in the town of wice and Łętownia and in the vil- Sucha Beskidzka. There is a beau- lage of Zawoja. Visitors can call in ful castle which used to be the the open-air museums in the vil- seat of famous Polish families: the lage of Sidzina and in the village of Komorowskis, Wielopolskis, Bran- Zawoja. The church from the 18th ickis and Tarnowskis. These days it century in the village of Lacho- is the centre of cultural life in the wice is one of the most valuable region, the seat of Municipal Mu- wooden sanctuaries in southern seum and also the seat of „Wyższa Poland (it was nominated to be Szkoła Turystyki i Ekologii“ (The included into the list of UNESCO College of Tourism and Ecol- sightseeings) and the churches in ogy). The wooden tavern named the village of Łętownia and in the „Rzym”, possibly the most famous village of Zawoja belong to the building in the town of Sucha, is largest buildings of this type. located in the square. It became Visitors to the region of Pod- famous due to Adam Mickiewicz babiogórze should no ce the and his ballad „Pani Twardowska“. renaissance mansion from the The complex of buildings compris- 16th – 17th century in the town ing an „old“ church, a historic can- of Wysoka, the church of Mother on monastery, chapels from the of God, the queen of the family, in 1st half of the 17th century and the town of Maków Podhalański a „new“ church from the turn of with a miraculous picture of Vir- the 19th and 20th century is also gin Mary, crowned by the Pope worth no cing. John Paul II with the papal crown „Małopolski Szlak Architektury and neo-Gothic buildings in the Drewnianej“ - a range of wood- town of Jordanów. Hrad Hukvaldy Obec Hukvaldy je spojována s hu- debním skladatelem Leošem Janáč- kem a také hradem, který patří k největším na Moravě a historií sahá až do 13. stole . Jeho krásu i nádherné výhledy do širokého okolí si musíte zasloužit kopcovitou procház- kou, ale po cestě můžete obdivovat staleté stromy s propletenými kořeny nebo sochu Lišky Bystroušky. Díky své poloze a mohut- nému opevnění byl prak cky nedobytnou pevnos , dnes je však otevřen návštěvní- kům, pro které produkce hradu připravuje nejrůznější akce spojené s vystoupením šer- mířů, strašidly, čarodějnicemi, poklady, ale i divadlem, hudbou nebo kulinářskými svátky. Každé léto se zde koná Mezinárodní hudeb- ní fes val Janáčkovy Hukvaldy. Další atrakcí je hukvaldská obora s dančí a mufl oní zvěří, která je částečně přírodní památkou.

Zamek Hukvaldy Wieś Hukvaldy związana jest nie tylko z Leošem Janáčkiem – znanym kompozytorem muzycznym, ale także z zamkiem z XIII wieku, jednym z największych na Morawach. By podziwiać piękne widoki na okoliczne tereny trzeba wspiąć się po stromym zboczu, po drodze napotykając kilkusetletnie drzewa o poskręcanych korzeniach oraz pomnik Liska Bystrouszka (Liška Bystrouška). W czasach swej świetności zamek – ze względu na swoje położenie na szczycie wzgórza oraz masywne fortyfi kacje – był praktycznie nie do zdobycia. Obecnie jednak jest otwarty dla publiczności, oferując wiele atrakcji: występ szermierzy, noce z duchami pełne zjaw i czarownic, poszukiwania skar- bów, pokazy teatralne i muzyczne oraz fes wale kulinarne. Każdego lata odbywa się tu Międzynarodowy Fes wal Muzyczny “Janáčkovy Hukvaldy”. Lokalną atrakcją jest też zagroda z dzikimi jeleniami i mu- fl onami, które są pod częściową ochroną.

The Castle of Hukvaldy The village of Hukvaldy is related to Leoš Janáček, the famous music composer, as well as to the castle that belongs to the largest ones in Moravia and dates back to the 13th century. Visitors must deserve its beauty and breathtaking views of the country round about a er a hilly walk, nevertheless they can admire hundred-years-old trees with spliced roots and the sculpture of Liška Bystrouška (the Cunning Li le Vixen) on the way there. The castle became almost an unassailable fort due to its loca on and massive for fi ca on. Nowadays, however, it is open to the public and off ers various ac ons including performances of fencers, ghostly nights with spectres and witches, treasure hunts and also theatre and music performances and culinary fes vals. Janáčkovy Hukvaldy, the Interna onal Music Fes val, takes place there each sum- mer. Game enclosure with fallow deer and mouffl ons, which is par ally a natural monument, is another a rac on of the place. Festival Janáčkovy Hukvaldy Mezinárodní hudební festival Janáčkovy Hukvaldy má za sebou jubilejní dvacátý ročník ozdobený dvaceti koncert- ními a divadelními produkcemi. Koná se každoročně v letních mě- sících, převážně pod otevřenou oblohou, v areálu hukvaldského hradu a přilehlé obory. První ročník fes valu, který prezentuje kvalitní umělecké soubory a hudební interprety z ČR i zahraničí, se uskutečnil v roce 1994 při pří- ležitos 140. výročí narození Leoše Janáčka. Prvotní ideou zakladate- lů fes valu bylo uvádění děl tohoto slavného hukvaldského rodáka a také propojení divadelního umění a hudby. Díky této myšlence se v rámci fes valu uskutečnily premiéry významných operních děl, ale i drobných hudebních šperků, které jsou jen zřídka uváděny ve velkých operních domech. Dnes patří k největším českým hudebním fes va- lům pořádaným pod širým nebem.

Festiwal “Janáčkovy Hukvaldy” The Festival of Janáčkovy Hukvaldy Międzynarodowy Fes wal Muzyczny “Janáčkovy Hukvaldy” The Interna onal Music Fes val of Janáčkovy Hukvaldy has święcił już swoje 20-te urodziny, prezentując dwadzieścia completed the twen eth year of its existence with twen- koncertów i sztuk teatralnych. Odbywa się on co roku w miesiącach ty concert and theatre produc ons. It is annually held in summer letnich, pod gołym niebem, na terenach zamku i okolicy. months, the performances are mostly open-air in the area of the cas- Pierwszy fes wal, w którym wzięli udział artyści i muzycy z Czech oraz tle and the adjacent game enclosure. innych krajów, odbył się w 1994 roku z okazji 140 rocznicy urodzin The fi rst year of the fes val presen ng quality ar s c bodies as well Leoša Janáčka. Główną ideą twórców fes walu było umożliwienie as musicians from the Czech Republic and foreign countries took zaprezentowania przez sławnych artystów swoich utworów oraz bu- place in 1994 on the occasion of Leoš Janáček´s 140th birthday an- dowanie interakcji między teatrem i muzyką. Wykonywano więc za- niversary. The ini al idea of its founders was a presenta on of their równo monumentalne utwory operowe, jak i skromne muzyczne pe- famous na ve´s artworks and an intercommunica on of the theatre rełki. Obecnie fes wal jest częścią największego czeskiego fes walu and music. First night performances of signifi cant operas as well as muzycznego pod gołym niebem. ny music jewels, scarcely played in great opera houses, were per- formed there within the fes val under this idea. The fes val currently belongs to the largest Czech open-air music fes vals. Partneři projektu: Beskydské informační centrum

Region Beskydy Stowarzyszenie „Region Beskidy” Frýdek-Místek:

Zájmové sdružení Ul. Widok 18/1-3 Náměstí Svobody 6 právnických osob 43-300 Bielsko-Biała Tel.: +420 558 646 888 Náměs Svobody 6 Polska [email protected] 738 02 Frýdek-Místek Zámecké náměstí 1257 Tel: 0048 33 488 89 20 Česká republika Tel.: +420 558 438 391 Fax: 0048 33 488 89 30 [email protected] Tel: +420 739 203 934 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] www.euroregion-beskidy.pl Frýdlant nad Ostravicí: www.regionbeskydy.cz Hlavní 308 Tel.: +420 558 676 909 [email protected] www.beskydy.com

Sdružení měst a obcí Punkty informacji turystycznej na terenie powiatu suskiego: povodí Ondřejnice Punkt Informacji Turystycznej Informacja Turystyczna Městský úřad Brušperk Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej Babiogórskie Centrum Kultury K Náměs 22 ul. Zamkowa 1 w Zawoi 739 44 Brušperk 34-200 Sucha Beskidzka 34-222 Zawoja

tel: +420 558 668 119 tel. 33 874 26 05 wew.21 tel. 33 877 50 66 fax: +420 558 668 175 [email protected] e-mail: [email protected] [email protected]

Punkt Informacji Turystycznej Starostwo Powiatowe Punkt Informacji Turystycznej w Jordanowie w Suchej Beskidzkiej Urząd Gminy Stryszawa Miejski Ośrodek Kultury Stryszawa 17 ul. Rynek 2 34-200 Sucha Beskidzka 34-205 Stryszawa 34-240 Jordanów ul. Mickiewicza 19 tel. 33 876 77 30 tel. 18 26 75 156 tel. centr. 33 875 7800 [email protected] [email protected] www.powiatsuski.pl Na terenie powiatu suskiego działa sieć podbabiogórskich infokiosków it. W każdej z gmin powiatu zlokalizowany jest jeden infokiosk. Działający w sieci portal informacyjny można zna- leźć pod adresem: www.visit.powiatsuski.pl