HELFA GELF ART TRAIL

al n m tio u Gweithgareddau celf o gwmpas yr amgueddfa a se a n u s m m le c g a y u w m e Art activities around the museum d ru d fa CROESO I LYFRYN CELF WELCOME TO THE NATIONAL SLATE AMGUEDDFA LECHI CYMRU MUSEUM’S ART BOOKLET

Mae’r llyfryn hwn yn llawn gweithgareddau celf sy’n ymwneud â’r This booklet is full of art activities linked to the museum and the slate amgueddfa a’r diwydiant llechi. Mae’n arbennig o addas ar gyfer pobl industry. It’s particularly appropriate for young people and children ifanc a phlant dros 7 oed – ond mae croeso i unrhyw un sydd â over 7 years of age – but anyone is welcome to have a go! diddordeb roi cynnig arni! Don’t worry if you don’t consider yourself an artist – just enjoy! Peidiwch â phoeni os nad ydych yn artist o fri – dim ond i chi fwynhau! You’ll need to wander around the museum to do a few of the activities – Bydd gofyn i chi grwydro’r amgueddfa i wneud ambell gweithgaredd - why not pick up a map from the shop to help you find your way beth am i chi gymryd map o'r siop i ffeindio'ch ffordd o gwmpas? around?

Cofiwch nad oes raid i chi wneud pob un ar unwaith – mae croeso i chi Remember that you don’t have to do all the activities at once – you’re fynd â’r llyfr efo chi i’w orffen adref, neu ddod yn ôl rhywbryd eto i welcome to take the booklet home to finish, or maybe come back wneud mwy. another day to do some more. This booklet was made possible thanks to visitor donations. Cynhyrchwyd y llyfryn hwn diolch i roddion ymwelwyr. AMguEddfA LEchi cyMru Ceisiwch ail-greu arddull Kyffin yn y blwch isod, gan Kyffin Williams ddefnyddio’r amlinelliad fel man cychwyn. NAtioNAL SLAtE MuSEuM Try to re-create Kyffin’s style in the box below, using the outline as a guide.

Mae Kyffin Williams wedi defnyddio pensil a dyfrlliw i wneud y llun yma o’r amgueddfa. Edrychwch ar y llinellau pensil trwm a’r arddull rhydd mae wedi ei ddefnyddio. • Defnyddiwch pensil graffit i ategu • Use graphite pencils to add the dark marciau fel sydd yn y darlun strokes as in the picture Kyffin Williams has used pencil and watercolours to create this picture. • Dewiswch unrhyw ddeunydd celf i • Choose any art materials to Look at the heavy pencil strokes and the fluid style he has here. ategu lliw add colour

ne Roedd Kyff -2006) was o in Williams ( illiams (1918 o arlun 1918-2006) y Kyffin W wn artists. wyr mwyaf e n un ost well-kno Te nwog Cymru of Wales’s m rn in a imlai’n lwcus . ave been bo ei fod wedi elt lucky to h gwlad oedd ei eni mewn He f ed him with yn cynnig c which provid ysbryd ymaint o country tist. oliaeth iddo tion as an ar fel arlunydd. such inspira Dewiswch wyneb i’w luniadu a cheisiwch gopïo arddull Luned yn y chWArELWr blwch gwag. Gallech ddewis llun o gasgliadau'r Amgueddfa neu Luned Rhys Parri edrychwch ar wynebau o'ch cwmpas am ysbrydoliaeth. QuArryMAN Choose a face to draw and try to imitate Luned’s style in the box below. You could choose a picture from the Museum's collections or look at faces around you for inspiration.

• Darluniwch • Draw an amlinelliad o outline of a wyneb face • Defnyddiwch • Use ddeunyddiau materials e.e. papur e.g. brown brown, i greu paper to gwead i’r create wyneb - texture - gallwch ei you can gadw’n fflat keep it flat neu ei or build it adeiladu i’w up to make wneud yn 3D it 3D • Ategwch liw • Add colour drwy with the oil ddefnyddio pastels - or pasteli olew - with slate neu lwch dust as llechi fel y Luned has gwnaeth in her work Luned yn ei gwaith hi

Artist o ogl Lun edd Cymru y ed is an arti mwynh dy Luned sy st from north au arbrofi gy ’n enjoys expe Wales who gw da deunydd rimenting wi ahanol. Wyd iau material th different doch chi ei b s. Did you kn defnyddio ll od wedi slate ow that she wch llechi yn dust in this used y llun yma? painting? Darganfod y Dirgelion: ewch i gael golwg agosach ar y llun yma yn Nhŷ’r Prif Beirianydd a darluniwch y dirgelwch welwch chi! Sydney Curnow Vosper SALEM Picture within a Picture: take a closer look at this painting hanging in the Chief Engineer’s House and see if you can find any ‘hidden’ images - then draw what you see.

Mae’r llun yma yn un o luniau enwocaf cymru. Mae gan filoedd o gartrefi’r wlad brint ohono ar y wal. y rheswm am hyn oedd i berchennog y cwmni sebon Sunlight gynnig y print i bawb fyddai’n Welwch chi prynu 7 pwys o’i sebon. wyneb golygai hyn y gallai hyd diafol yn Welwch chi yn oed y werin bobl unrhyw le ysbryd yn dlawd fforddio i gael yn y llun? y ffenest? darn o gelf yn eu Can you Can you cartrefi. see a see a ghost this picture is one of the devil’s face in the most famous paintings anywhere window? in Wales. Many homes in the across the country have picture? a print of it on the wall. the reason for this is that the owner of the Sunlight soap company offered the print to everyone who bought 7lbs of their soap. this Tydy pawb ddim yn gweld yr un pethau Not everybody sees everything in the meant that even the yn yr un ffordd! Does dim cywir nac same way! There’s no right and wrong poorest people could by hyn yn cael s painting is anghywir mewn celf. in art. afford a piece of art in n yma erbyn Thi Mae’r llu ictod. elsh icon. con o Gymre now a W their homes. ei weld fel ei chWArEL PENrhyN 1832 Dewch o hyd i’r llun yma ac edrychwch yn fanwl… Henry Hawkins Find this picture and take a closer look… PENrhyN QuArry 1832

Sut ddarlun o’r chwarel mae hawkins yn ei What impression does hawkins create of the gyfleu? rhowch gylch am y geiriau addas ac quarry? circle any appropriate words and add ychwanegwch rai eich hun. ones of your own.

d peryg d d cale lus huge angerous swnlly

oisy n ty an r dir ferth elaxing diwydiannol

naturiol natural budr industrial jagged braf

ry in yaf yn y largest quar y chwarel fw arry was the da, nrhyn oedd ger Penrhyn Qu near Bethes Chwarel Pe wedi’i lleoli time - it lies adeg – mae world at one at you can byd ar un ynydd sydd the mountain th hr arall i’r m r side of the thesda, yr oc ueddfa. the othe Be hben yr amg e museum. uwc see above th

Mae na rai cymeriadau yma na fuasech there are some characters here that chi’n ddisgwyl eu gweld mewn chwarel - you wouldn’t expect to see in a quarry - fedrwch chi ddod o hyd iddyn nhw yn y can you find them in the painting? Who darlun? Pwy ydyn nhw tybed a be’ do you think they are and what are they maen nhw’n ei wneud yno? doing there? ffoWNdri Dewiswch fan yn yr amgueddfa i greu llun gan ddefnyddio’r un Peter Prendergast arddull â Peter Prendergast. fouNdry Choose somewhere in the museum and create a picture in the same style as Peter Prendergast.

Mae’r llun yma wedi ei greu yn yr Amgueddfa - fedrwch chi ffeindio lle? ysgrifennwch eich edd Peter Ro ateb isod. Prendergast 946-2007) (1 this picture has been wyaf m created in the nabyddus am ad museum - can you ddarluniau ei find where? Write mawr o your answer below. mynegiadol ardaloedd y chwareli.

Mae’r arlunydd wedi defnyddio paent, pasteli a Peter golosg yn y llun rgast Prende yma. (1946-2007) was best- s known for hi The artist has large used paint, t expressionis pastels and gs of paintin charcoal to Sylwch pa mor bendant ac amlwg ydy Notice how definite and marked the arrying the qu create this llinellau yr arlunydd yn y darlun. artist’s lines are in this painting. Can you ts. distric picture. Fedrwch chi dynnu llinellau fel hyn heb draw lines like these without a ruler? bren mesur? yr EfAiL Eich cyfle i groeslinellu: defnyddiwch pensil i greu cysgod ar M.E. Thompson chWArEL PEN-yr-orSEdd yr einion, fel y gwelwch chi yng ngwaith M.E.Thompson. thE SMithy Have a go at crosshatching: use a pencil to create a shadow PEN-yr-orSEdd QuArry on the anvil, as M.E. Thompson has done in her work.

fedrwch chi ffeindio’r Efail yn y gilfach ddu? Be’ am i chi sefyll gyda’r un persbectif â’r artist - Mae’r arlunydd yn creu cysgodion drwy’r dechneg o groeslinellu. rhowch gynnig arni yn y be ydych chi’n ei weld yn yr Efail heddiw? bocsys isod. can you find the Smithy here at gilfach ddu? Why don’t you go to our Smithy and try to 4 the artists creates shadows by crosshatching. have a go in the boxes below. see things from where the artist would have stood - what can you see today?

wyr gweith rs worke

tân fire tywyll golau

n dark light bachy au ook gol h t ligh

gordd llet ma I greu cysgod tywyll, dylai’r croeslinellau fod dril yn agos iawn at ei gilydd. drill To create a dark shadow, einion the lines of the anvil crosshatching should be Roedd M Mary E. Thom ary E. Thom 198 pson (1896 pson (1896-1 very close together. 1) yn mwynh - enjoyed d 981) au braslunio rawing in the chwareli Go yn of Nor quarries ath gledd Cymru th Wales -sh c byddai’ - h e would spe n treulio oria ours sketchi nd cat yng u yn braslun ng amongst nghanol y d io men and t the ynion a’r he machines peiriannau. . Gorffennwch y ffenest isod gan ddilyn yr un patrwm, yna dyluniwch PAtrWM diNorWig batrwm newydd ar gyfer eich ffenest eich hun yn y blwch gwag. Finish the window below, following the same pattern, then design a diNorWig PAttErN new pattern for your own window in the empty box.

Mae yna lot o batrymau gwahanol yma yn y chi’n gilfach ddu - a chofiwch Ydych gweld fod pwrpas i bob un medru st yma patrwm. Mae’r patrwm yn y ffene y ffenestri er mwyn arbed ych o lle yd arian a dweud y gwir! efyll? chi’n s Ewch i ofyn i un o weithwyr yr amgueddfa sut fod y patrwm arbennig u see Can yo yma, sef Patrwm indow Dinorwig , yn gallu arbed this w here arian. from w you’re there are many different ing? patterns here in the stand workshops of gilfach ddu - and remember that every pattern has a purpose. the window pattern was actually Gwnewch y created to save money! ffenest yma’n lliwgar go and ask one of the museum workers how this Make this particular pattern, window Dinorwig Pattern , could save money. colourful Sylwch pa mor gymesur ydy Patrwm Notice how symmetrical the Dinorwig Dinorwig. Fedrwch chi greu patrwm Pattern is. Can you create a cymesur? symmetrical pattern of your own? y cABAN Ewch draw i'r Caban. Ceisiwch ail-greu bwrlwm amser cinio y for Pritchard chwarelwyr drwy dynnu llun yn y bocs. Go to the Caban and try to re-create the hurly-burly of the quarrymen's thE cABAN lunchbreak in the box below.

Dyma lun o This is a picture of weithwyr yn y the ‘Caban’ – the Caban. Byddant yn quarrymen’s ymgynnull yma canteen where the amser cinio i fwyta, quarrymen would yfed tê a sgwrsio meet to eat their am bopeth dan lunch, drink tea haul. Tybed pam and discuss the mae rhai o'r dynion issues of the day. yn chwerthin? What has made Sylwch ar wead y some of the men llun yma. Sut ydych laugh do you think? chi’n meddwl mae’r Look at the texture artist wedi creu’r of the painting. How effaith? do you think the artist has created this effect?

Gwrandewch ar y lleisiau. Allwch chi Listen to the voices. Can you imagine Atgofion It was h ei blentyndo is childhood ddychmygu sut le fyddai wedi bod yma? what it would have been like to be here? Nan d yn Nyffryn the memories o tlle ysbrydol Nantlle Vall f odd Ifor Prit ey that inspi (1940 – 2010 chard Pritchard ( red Ifor Sylwch ar y stôf a’r cotiau gwlyb yn Look at the stove and the coats drying on ) i gynhyrch 1940 – 2010) o fro’r c u lluniau picture to paint sychu. Beth arall ydych chi'n weld? the hooks. What else can you see? hwareli a’u p s of the qua obl. an rrying comm d its people. unity Cydnabyddiaeth Acknowledgements

AMGUEDDFA LECHI CYMRU : KYFFIN WILLIAMS Amgueddfa Cymru NATIONAL SLATE MUSEUM : KYFFIN WILLIAMS ©Amgueddfa Cymru - National Museum of Wales CHWARELWR : LUNED RHYS PARRI Luned Rhys Parri QUARRYMAN : LUNED RHYS PARRI ©Luned Rhys Parri SALEM : SYDNEY CURNOW VOSPER Amgueddfeydd Cenedlaethol Lerpwl, Oriel Gelf Walker SALEM : SYDNEY CURNOW VOSPER ©National Museums Liverpool, Walker Art Gallery CHWAREL PENRHYN : HENRY HAWKINS (1822-80) NTPL / John Hammond Casgliad Douglas Pennant: Derbyniwyd yn lle trethi gan Drysorlys Ei Mawrhydi ac fe'i cyflwynwyd i'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol ym 1951 PENRHYN SLATE QUARRY : HENRY HAWKINS (1822-80) ©NTPL / John Hammond The Douglas Pennant Collection: Accepted in lieu of tax by HM Treasury and allocated to the National Trust in 1951 FFOWNDRI : PETER PRENDERGAST Ystad Peter Prendergast. Cedwir pob hawl. DACS 2008 FOUNDRY : PETER PRENDERGAST ©Estate of Peter Prendergast. All rights reserved. DACS 2008 YR EFAIL - CHWAREL PEN YR ORSEDD : M E THOMPSON Amgueddfa Cymru SMITHY - PEN YR ORSEDD QUARRY : M E THOMPSON ©Amgueddfa Cymru - National Museum of Wales Y CABAN - IFOR PRITCHARD Ystad Ifor Pritchard CABAN - IFOR PRITCHARD © Ifor Pritchard's Estate Diolch i Mandy Roberts am ei chymorth a’i chyngor Thanks to Mandy Roberts for her help and advice

Amgueddfa Lechi Cymru, Parc Gwledig Padarn, Llanberis, Gwynedd. LL55 4TY  01286 870630 | [email protected] | www.amgueddfacymru.ac.uk National Slate Museum Padarn Country Park, Llanberis, Gwynedd. LL55 4TY  01286 870630 | [email protected] | www.museumwales.ac.uk