Versie definitief 23 oktober 2006

Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

Micha Sijtsma / Wieger Zwikstra

Versie definitief Gemeente 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

Voorwoord: P+R Sloterdijk als toonaangevende Nederlandse architectuur

P+R Sloterdijk is, samen met P+R , voorgedragen voor de Gouden Piramide 2006 – Rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap alsmede voor het Jaarboek Architectuur in Nederland 2005/06. Volgens de jury van de Gouden Piramide 2006, onder leiding van Rijksbouwmeester Mels Crouwel, behoren de P+R-voorzieningen tot de 15 beste plannen en daarmee inspirerend opdrachtgeverschap.

Gouden Piramide 2006 - Juryoordeel

“De gemeentelijke Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer in Amsterdam heeft enkele jaren geleden onderkend dat het creëren van P+R-voorzieningen in de stad als een volwaardige ontwerpopdracht moet worden beschouwd. Deze constatering was voor de jury aanleiding tot de verzuchting: eindelijk. De meeste van dit soort ruim opgezette parkeergelegenheden blinken niet uit in een aangename sfeer en een goed verzorgde omgeving. Eerder zijn het grimmige gebieden waar het vooral ’s avonds met de sociale veiligheid slecht is gesteld. Door het uitschrijven van een ontwerpwedstrijd (Sloterdijk) werd een andere weg ingeslagen. Gekozen werd voor de gezamenlijke visie van architect Rowin Petersma en kunstenaar Thomas Elshuis. Zij kwamen met een integrale oplossing: de vormgeving van de beheerdersruimte, het ontwerp van de openbare ruimte, de verlichting, bewegwijzering en een gepaste kunsttoepassing. Het resultaat typeerde de jury als een ‘adequate, rustige vormgeving, een enorme opfrissing’. De P+R in Zeeburg bouwde voort op de eersteling in Sloterdijk. Opdrachtgever en ontwerpers verdienen lof, omdat ze gezamenlijk dit weeskindje van de ruimtelijke vormgeving een terechte, zorgvuldige behandeling hebben gegeven.”

Uit: Een land van Architectuur. Gouden Piramide 2006 – Rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap. Uitgeverij 010. In een land van architectuur worden de beste vijftien plannen, waaronder de vijf genomineerden en de winnaar, gedocumenteerd en beschreven.

Jaarboek Architectuur in Nederland 2005/06

“Rowin Petersma (Citythoughts Architects) kreeg de opdracht van de Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer om twee Park + Ride-plaatsen te maken in Amsterdam. De ene parkeerplaats ligt bij Station Sloterdijk, naast de Ringweg A10 en half onder de fly-overs van Ringlijn en trein; de andere juist aan de oostkant van de stad op het Zeeburgereiland,

3 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

ook vlakbij de A10 en precies tegen de halte ‘Zuiderzeeweg’ van de in 2005 opgeleverde IJtram aan. Beide locaties hebben één basisconcept: parkeren op maaiveld, overzichtelijk, bewaakt, hoogwaardig ingericht en daardoor vertrouwenwekkend genoeg om de auto voor langere tijd achter te laten. Beide terreinen hebben ongeveer identieke, transparante gebouwtjes voor de beheerders gekregen, hoger dan strikt noodzakelijk en daardoor van afstand zichtbaar. Vooral opvallend bij het P+R-terrein Sloterdijk zijn het web van staalkabels waaraan de bewegwijzering hangt en de golvende vloer die in een later stadium werd toegevoegd vanwege de afwatering. De vloer is van zwarte koperslaksteen. De route voor voetgangers is vormgegeven als een enorm zebrapad. Op het P+R-terrein Zeeburg is ook plaatsgemaakt voor touringcars, vandaar het toiletgebouwtje voor chauffeurs. De bewegwijzering is bevestigd aan overgedimensioneerde masten. Een sloot helpt de waterberging en is als scheidend element opgenomen in de omgeving, tussen auto’s en voetpad. Met de simpele ingrediënten van een standaardparkeerplaats zijn zo twee uitzonderlijke stedelijke ruimten gecreëerd.”

Uit: Jaarboek Architectuur in Nederland 2005/06. NAI Uitgevers. Jaarlijks worden in Nederland duizenden projecten gerealiseerd. In Jaarboek Architectuur in Nederland 2005/06 zijn de meest toonaangevende projecten van 2005 opgenomen. In totaal zijn 30 projecten door een commissie onder leiding van Rijksbouwmeester Mels Crouwel geselecteerd, waarvan 4 gerealiseerd in opdracht van DIVV: P+R Zeeburg, P+R Sloterdijk, Locker Velominck (Tolhuisplein) en Halte Rietlandpark (IJtram).

4 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

Samenvatting

Het project P+R Sloterdijk betreft de definitieve inrichting van het parkeergebied op het Piarcoplein (). Op 17 juli 2005 is het geheel vernieuwde P+R Sloterdijk officieel in gebruik genomen. Deze rapportage vormt de afronding van het project.

DAB afdeling Parkeergebouwen is verantwoordelijk voor de exploitatie van het P+R- terrein. Mede dankzij de grondige vernieuwing is het aantal bezoekers dat gebruik maakt van P+R Sloterdijk aanzienlijk toegenomen. De 1e helft 2006 laat een gemiddelde toename zien in het gebruik van 46% ten opzichte van de 1e helft 2005 en van 93% ten opzichte van de 1e helft 2003.

De realisatiekosten bleken hoger dan het door de raad beschikbaar gestelde uitvoeringskrediet. De overschrijding is grotendeels opgevangen door GDU-subsidie van het ROA. Ook de VAT-kosten zijn hoger uitgevallen dan geraamd.

5 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

Inleiding

Op 17 juli 2005 is het geheel vernieuwde P+R Sloterdijk officieel in gebruik genomen. Deze rapportage heeft als doel het gemeentebestuur te informeren over de afronding van het project P+R Sloterdijk (inclusief financiële afrekening).

6 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

Inhoud

Voorwoord: P+R Sloterdijk in Jaarboek Architectuur in Nederland 3

Samenvatting 5

Inleiding 6

1 Realisatie P+R Sloterdijk 8 1.1 Projectbeschrijving 8 1.2 Historie 8 1.3 Resultaat 9

2 Financiën 12 2.1 Budget 12 2.2 Dekking 12 2.3 Kosten 13 2.3.1 Kostenbewaking 13

2.3.2 Toelichting VAT 13

2.3.3 Financiering 14

2.3.4 Vertragingskosten OGA 14

7 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

1 Realisatie P+R Sloterdijk

1.1 Projectbeschrijving

Het project P+R Sloterdijk betreft de definitieve inrichting van het parkeergebied op het Piarcoplein (Teleport). Deze inrichting bestaat uit een nieuwe beheerdersruimte, een nieuwe maaiveldinrichting en een nieuw bebordings- en verlichtingsplan dat in een web (bevestigd aan masten) boven het Piarcoplein hangt. Het parkeergebied is onderverdeeld in een openbaar gedeelte en een P+R gedeelte. Als projecttrekker was DIVV verantwoordelijk voor de aanleg en financiering van het bebordings- en verlichtingsplan. Het OGA was verantwoordelijk voor de aanleg en financiering van de nieuwe bestrating. Het project P+R Sloterdijk is op 17 juli 2005 feestelijk opgeleverd met een voor deze gelegenheid gecomponeerd ballet voor acht Smarts.

P+R Concept Naast P+R Sloterdijk heeft Amsterdam drie andere P+R voorzieningen langs de A10. Het Transferium ArenA en de parkeergarage Olympisch Stadion zijn al enkele jaren operationeel. Voorjaar 2005 is P+R Zeeburg geopend. Dit terrein is ontworpen door dezelfde architect als P+R Sloterdijk. De twee terreinen zijn in dezelfde stijl ontworpen en onder meer de beheerdersruimte is identiek uitgevoerd. Dit komt de herkenbaarheid van het P+R concept ten goede. Tenslotte zijn de regels voor alle P+R locaties zoveel mogelijk dezelfde. Kort samengevat kan men de auto parkeren voor € 5,50 per 24 uur (inclusief 2 OV-kaartjes), mits men met het OV naar de zones Centrum of Zuid reist.

1.2 Historie

In februari 1998 is het P+R terrein Sloterdijk - op het Piarcoplein, ten noorden van het station Sloterdijk - in gebruik genomen. Het ging hierbij om ca. 200, van het overige terrein afgescheiden, parkeerplaatsen. Op het gehele Piarcoplein is sprake van ca. 450 parkeerplaatsen (inclusief de 200 parkeerplaatsen op het P+R terrein). Op het moment van ingebruikname was nog geen sprake van betaald parkeren in Teleport (= het gebied rond station Sloterdijk). Vanwege het ontbreken van betaald parkeren in de omgeving, is kort na de opening besloten het P+R concept op dat moment nog niet in te voeren.

Met de invoering van betaald parkeren in de omgeving van station Sloterdijk per 1 september 2001, kon ook met het P+R concept gestart worden. Per 1 november 2001 vond invoering van het P+R concept plaats op basis van een tijdelijke inrichting. De tijdelijke inrichting omvatte onder meer de plaatsing van een tijdelijke beheerdersruimte, betaalautomaten, bebording en een slagboom-constructie. Op 4 december 2002 stemde de Raad in met de ontwerpen voor een nieuwe en definitieve inrichting en stelde hiervoor tevens een uitvoeringskrediet ter beschikking.

8 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

1.3 Resultaat

Op onderstaande foto’s is het eindresultaat te zien. Een plein en parkeergebied dat een kwalitatief hoogwaardige entree vormt voor bezoekers van Amsterdam.

P+R Sloterdijk, gezien vanuit de richting van het NS-station

De beheerdersruimte

9 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

Het Web (kunst, verlichting en bewegwijzering)

Bezettingsgraad In onderstaande grafiek is het aantal gebruikers van P+R Sloterdijk weergegeven. De 1e helft 2006 laat een gemiddelde toename zien in het gebruik van 46% ten opzichte van de 1e helft 2005 en van 93% ten opzichte van de 1e helft 2003 (de oude situatie). Deze gegevens ondersteunen de veronderstelling dat de vernieuwing van P+R Sloterdijk een zeer positieve invloed heeft gehad op het gebruik van het terrein. Ook de cijfers van P+R Zeeburg, waar hetzelfde concept is toegepast, laten een snelle stijging zien (van 838 gebruikers in juli 2005 naar 1954 gebruikers in juli 2006).

Bezetting P+R Sloterdijk

2003 2004 2005 2006 Januari 1043 1417 1744 2355 Februari 1179 1361 1673 2180 Maart 1266 1635 1825 2579 April 1867 2290 1855 3329 Mei 1781 2055 1813 3273 Juni 1516 1929 2049 3045 Juli 1744 2476 2776 2963 Augustus 2295 2818 4420 Nnb September 1514 1684 2539 Nnb Oktober 1867 2174 3136 Nnb November 1591 1664 2304 Nnb December 1643 1799 2525 Nnb Bron: DAB/Parkeergebouwen

Exploitatie Het dagelijks beheer en de exploitatie worden uitgevoerd door CCB Flexdiensten (in opdracht van Dienst Parkeergebouwen). De opdracht aan Parkeergebouwen en de uitbesteding aan CCB is volgens staand beleid.

10 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

Overdracht In navolging van het besluit van het College op 7 maart 2006 dat de exploitatie van parkeervoorzieningen in handen is van DAB, heeft overdracht aan DAB afdeling Parkeergebouwen plaatsgevonden.

11 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

2 Financiën

2.1 Budget

Voor het project is een krediet aangevraagd van € 1,2 miljoen. De Gemeenteraad heeft op 4 december 2002 een uitvoeringskrediet ter beschikking gesteld.

Raadsbesluit Datum Omschrijving Bedrag Gedeclareerd Tekort

04.12.02 uitvoeringskrediet 1.200.000 1.553.100 23.100

Totaal 1.200.000 1.553.100 23.100

2.2 Dekking

Het uitvoeringskrediet wordt gefinancierd vanuit verschillende dekkingsbronnen. In de hieronder opgenomen tabel worden deze dekkingsbronnen weergegeven.

Dekking Bedrag Gedeclareerd

UNA-gelden (bestemmingsreserve DIVV) 500.000 500.000 Mobiliteitsfonds (begrotingsjaar 2000) 550.000 550.000 Mobiliteitsfonds (begrotingsjaar 2002) 75.000 75.000 Mobiliteitsfonds (begrotingsjaar 2002) 75.000 75.000

Totaal 1.200.000 1.200.000

In 2005 is een aanvraag voor een GDU-subsidie bij het ROA ingediend. In de zomer 2006 werd bekend dat voor dit project door het ROA een subsidie van € 292.000,- werd beschikt. Hieronder volgt het uiteindelijke beeld van de dekking.

Omschrijving dekking Uitvoeringskrediet 1.200.000 ROA beschikking 292.000 Mobiliteitsfonds Park & Bike 17.900 Extra aanvraag Mobiliteitsfonds 23.100 Totaal 1.553.000

12 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

2.3 Kosten

2.3.1 Kostenbewaking

Het projectbudget is onderverdeeld in 3 segmenten, te weten: uitvoeringskosten, bijkomende kosten (o.a. leges, communicatie en verzekering) en VAT. Omdat het een project is waarbij de gemeente als ondernemer optreedt, wordt de BTW direct met de fiscus verrekend. Hierdoor wordt het een netto-project.

Omschrijving uitgaven Totaal per onderdeel

Uitvoeringskosten 987.000 - maaiveld 261.400 - web 444.900 - beheerdersgebouw 212.800 - architect* 67.900 Bijkomende kosten 100.100 - kunst 49.300 - opening 25.500 - onderhoud tot oplevering 15.200 - leges/verzekeringen 10.100 VAT 445.900 - directievoering architect* 62.900 - studie en onderzoek 71.900 - procesmanagement 300.700 - diverse 8.000 - nakomende kosten 2.400

Totaal 1.533.000

* De totale kosten voor de architect hebben betrekking op directievoering, ontwerp, uitvoering gerelateerde werkzaamheden (waaronder werktekeningen, detaillering, materiaalkeuze)

2.3.2 Toelichting VAT

het project is een relatief klein maar complex (locatie, architectuur) project met relatief lage uitvoeringskosten en daarmee ook een gering VAT-budget; het is een project “onder architectuur” waarbij ook kunst wordt uitgevoerd; dit betekent zeer veel afstemming en coördinatie. Het is geen “gewoon” verkeer- en vervoerproject waardoor ook hierdoor de zogenaamde 16% VAT-norm niet van toepassing is; er is een vertraging van ca. 10 maanden opgelopen vanwege herstelwerkzaamheden aan de Ringlijnkolommen. Door bouwactiviteiten van een naburig project had de fundering van deze kolommen namelijk schade opgelopen. Gedurende de herstelwerkzaamheden diende het project grotendeels stilgelegd te worden. Nadat de

13 Versie definitief Gemeente Amsterdam 23 oktober 2006 Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Financiële eindrapportage P+R Sloterdijk

werkzaamheden aan de Ringlijnkolommen waren afgerond, weigerde de bouwer van het naastliggende kantorencomplex de damwand, die bij zijn werk hoorde, te trekken. Dankzij vele interventies en o.a. het zelf afsluiten van een CAR-verzekering, werd uiteindelijk de damwand getrokken. Dit betekende extra projectmanagementkosten en een bijkomende vertraging van zes maanden. De totale vertraging bedroeg daarmee 16 maanden; de opening van het P+R terrein is benut om veel extra promotie voor het P+R concept te maken. Daarnaast is deelgenomen aan enkele landelijke prijsvragen op het gebied van architectuur en stedelijke ontwikkeling, met als doel het P+R terrein Sloterdijk (alsook het P+R concept in het algemeen) op de kaart te zetten; in het kader van ‘Wij Amsterdammers’ heeft een groep VMBO-scholieren als stageopdracht een deel van het openingsfeest (inclusief een P+R promotiecampagne), georganiseerd. Dit vergde de nodige begeleiding.

2.3.3 Financiering

Het krediet is in 2002 vastgesteld op € 1,2 miljoen. In de voortgangsrapportage 2004 is gemeld dat dit budget niet toereikend is. De verwachting toen was dat de totale projectkosten uiteindelijk zouden uitkomen op € 1,4 miljoen. Om deze kostenstijging te kunnen dekken is het project in 2004 alsnog aangemeld bij het ROA voor een GDU- bijdrage. Hiervan is melding gemaakt in de voortgangsrapportage 2004. In september 2006, ca. 1,5 jaar na het verzoek tot bijdrage, heeft het ROA een beschikking van € 292.000,- afgegeven. Inmiddels is bekend dat de totale projectkosten zijn uitgekomen op € 1.533.000,-. De overschrijding ten opzichte van het budget bedraagt daarmee € 333.000,-. Met de GDU-subsidie wordt het grootste deel van dit tekort opgevangen. Voor het onderdeel Park & Bike is een aparte bijdrage van € 17.900,- uit het Mobiliteitsfonds gedaan. Thans is er nog een tekort van € 23.100,-. Voorgesteld wordt om deze overschrijding van € 23.100,- ten laste te brengen van de vrijval binnen het Mobiliteitsfonds.

2.3.4 Vertragingskosten

De uitvoering van het project heeft een vertraging opgelopen van in totaal 16 maanden door noodzakelijke herstelwerkzaamheden aan de ringlijnkolommen en het trekken van een damwand. Dit was een rechtstreeks gevolg van schade veroorzaakt door een projectontwikkelaar van een naburig kantorencomplex. De vertragingskosten komen voor het project P+R Sloterdijk op € 50.000,-. Het maaiveld van het gehele parkeerterrein, inclusief het P+R deel, is uitgevoerd door het OGA. Ook deze werkzaamheden hebben vertraging opgelopen door de herstelwerkzaamheden aan de Ringlijnkolommen. De kosten hiervan ad € 200.000,- zijn inmiddels grotendeels door het OGA bij DIVV gedeclareerd. De totale claim voor het project en het maaiveld komt hiermee op € 250.000,- en is inmiddels ingediend bij de verzekeraar om te verhalen op de veroorzaker. Tot het moment dat de claim is afgehandeld, dient rekening gehouden te worden met het risico dat de claim geheel of gedeeltelijk afgewezen wordt. Aangezien het project P+R Sloterdijk financieel afgerond is, zal deze post worden vermeld in de risicoparagraaf van de rekening DIVV.

14