ISSN: 1380-8915 nr 112 Zambia Nieuwsbrief

Kwartaalblad van de Stichting Werkgroep Zambia nr. 112 december 2005

Beste Lezer, INHOUD Noeste arbeid van knippers, schrijvers en samenstellers heeft weer een fraaie Nieuwsbrief opgeleverd. In dit voorwoord vertellen we eerst wat over Politiek Binnenland 2 de inhoud, daarna even uw aandacht voor onze onzekere toekomst. Economie 6 First The Good News: Politiek tekenaar YUSS is terug in de Post. Wat deze Energie 9 gezambianiseerde Welshman de laatste paar jaar heeft uitgespookt, weten Landbouw en Voedsel 10 we niet precies, maar ook ons krantje is weer geïllustreerd met zijn prachtige Transport 11 spotprenten. In de rubriek cultuur iets meer over zijn achtergrond. Mijnbouw 12 De maïsoogst van het afgelopen seizoen is tegengevallen en voor veel Onderwijs 13 Zambianen dreigt een voedseltekort. Eind november vroeg Mwanawasa Kinderen, Vrouwen 14 internationale hulp. Ook in de Nederlandse pers was daar aandacht voor. Cultuur 16 Als u op 13 oktober naar de NOS-documentaire over Kalusha Bwalya Religie, Boulevard 17 heeft gekeken weet u hoe het Zambiaanse voetbalelftal de beslissende kwalificatiewedstrijd voor het WK in 2006 verloren heeft. Wel treden ‘onze’ Toerisme, Sport 18 Chipolopolo Boys op in Afrikaans kampioenschap in Egypte eind januari. Gezondheidszorg: H Heij terug 20 De economie draait beter dan vorig jaar. Het had veel nog beter gekund Ingezonden: Justo Mwale TC 21 als de olieraffinaderij in Ndola geen kuren vertoonde: diesel, benzine en Ingezonden: Namwala, Kaoma 22 kerosine waren regelmatig op. Dus geen minibussen in de stad, problemen Gelezen: Kasempa, IS 23 met vrachtvervoer en geen vliegtuigen om verse bloemen naar Aalsmeer te Initiatieven: IMD 24 vliegen. Werkgroep Zambia: activiteiten 25 Op weg naar de aanstaande verkiezingen loopt de politieke spanning verder Werkgroep Zambia: Mission Press 26 op. Mwanawasa wil er nog vier jaar bij plakken, maar de man-in-de-straat is niet onder de indruk van de presidentiele prestaties. Politiek Dinosaurus Actueel 27 Sata maakt ondertussen steeds meer kabaal. Werkgroep Zambia 28 Gezondheidredacteur Hugo Heij bracht na drie jaar een bezoekje aan Zambia. Hij zoefde over het strakke asfalt van Great East Road naar Katete en St. Francis Hospital en zag hoopvolle verbeteringen door de Aids-remmers. Achterin dit nummer laten we Mission Press in Ndola aan het woord. Een erg goed georganiseerde instelling die dankzij de opbrengsten van het Inside-Zambia boek een professionele videocamera heeft aangeschaft. And Now the Bad News: De Zambia Nieuwsbrief dreigt verloren te gaan zonder nieuwe redacteuren. Dus wilt u schrijven over Landbouw, Sport, Economie of een ander onderwerp, geef ons een seintje. Vrijwilligerswerk kan best wat leuks opleveren. Zo zijn deze zomer zowel de mijnbouw- als gezondheidsredacteur in Zambia geweest, waar ze vakantie en ‘werkbezoek’ op een aangename manier combineerden. Verder willen we een aantal van u herinneren aan de donatie voor dit blad, waarvoor u eerder dit jaar een acceptgiro heeft ontvangen. Zonder die donaties kunnen druk- en portokosten niet betaald worden. Volgend jaar wordt de minumumdonatie iets verhoogd naar €12,50. De foto rechts is genomen in februari 2003 tijdens een Afrika conferentie in Parijs. De prent is niet up-to-date, maar erg schattig zoals deze twee zwaargewichten de fotografen toelachen. Veel leesplezier !

ZNB 112 -1/ dec 2005 Binnenlandse politiek

er voor waarschuwt om Zambia niet als Constitution demonstrations Binnenlandse een land in chaos voor te stellen. Zambia Politiek is in Afrika een uitzonderlijk vreedzame Er komen geen nieuwe argumenten naar en stabiele natie. Dit argument is voren in deze discussie. Mwanawasa ook gemaakt door de voorzitter van zegt dat het onmogelijk is om een Mwanawasa prikkelbaar de Zambian Union of Journalists. grondwetgevende vergadering bij elkaar Mwanawasa is gewoon niet tactisch in te brengen voor de verkiezingen van Mwanawasa lijkt snel populariteit het gebruik van zijn argumenten. 2006. Er is gewoon geen geld voor te verliezen. Hij rakelt zaken op die en het is al moeilijk genoeg voor de waarschijnlijk in de vergetelheid zouden President’s salary goes up regering om het geld te vinden voor geraken als hij ze zou negeren, met name 100% de normale verkiezingen. Als er een zaken die met de grondwetsherziening grondwetgevende vergadering is, dan is te maken hebben. De argumenten rond Er zijn goede redenen om een het nog de vraag of die op tijd zijn werk die grondwetsherziening zijn bekend ruimere salariëring van de president af heeft. In Kenya is zo’n vergadering en het lijkt in Mwanawasa’s voordeel te verdedigen als verwacht wordt dat al vier jaar bezig. Eerst moet de inhoud de zaak zoveel mogelijk te negeren. die van zijn salaris leeft. Echter een van de voorstellen van de commissie Mwanawasa zegt echter dingen als dat verdubbeling van zijn salaris van K54 voor de grondwetsherziening bestudeerd een wetgevende vergadering niet voor mln tot K108 mln, en een zeer vergrote worden in plaats van te hameren op de 2015 klaar kan zijn met haar werk en gouden handdruk van K615 mln bij het manier om die grondwet aan te nemen. gooit daarmee olie op het vuur. Hij lijkt aftreden, is geen manier om populariteit De vraag is ook nog steeds wie er in die zijn eigen grootste vijand. te winnen. Te meer omdat Mwanawasa wetgevende vergadering moeten zitten zich er op voor liet staan hoe weinig hij en dat is natuurlijk een vraag naar de Police arrest and detain verdiende. Bij een eerdere gelegenheid macht. De regering verwijt de oppositie M’membe zei hij dat hij niet bewust was van ook inconsistentie: eerst hebben ze enige gouden handdruk en dat zijn Zo heeft hij Fred M’membe, de de herzieningscommissie geboycot boerderijen het goed deden en daarom hoofdredacteur van de Post, laten en nu willen ze dat de voorstellen van had hij geen loonsverhoging nodig. Het oppakken en opsluiten wegens deze commissie zo maar aangenomen blijft om relatief bescheiden bedragen belediging van het staatshoofd. De worden. gaan, maar zoals vakbondsleider politiecommandant die er bij werd Shamwenda zei: gewone mensen gehaald liet M’membe onmiddellijk worden hun pensioen niet uitbetaald en Grondwetgevende op borgtocht vrij en noemde het buiten de president zorgt op deze manier voor proportie om M’membe hiervoor op te vergadering hemzelf. Zulke sentimenten helpen niet sluiten. M’membe had een speech van in de komende verkiezingsstrijd. Deze Mwanawasa betiteld als een voorbeeld weggestemd salarisverhogingen waren wel onderdeel van ‘dwaasheid, stomheid en gebrek aan Na een verhit debat van 5 uur werd van soortgelijke verhogingen voor de bescheidenheid’. Mwanawasa reageerde op 23 november een motie van de hele politieke top. (P 10, 13/11/05; TZ 10,26/10, in de desbetreffende speech op Kaunda’s 8/11/05; Media Institute of South Africa 7/11/05) UPND voor een grondwetgevende oproep om de samenleving meer te vergadering verworpen. De uitslag betrekken in de grondwetshervorming. was 52 voor de motie en 65 tegen. State House heeft later uit naam van De impasse over De regering moest een beroep Mwanawasa excuses aan Kaunda doen op eenheid van stemmen in aangeboden. Het negeren van Kaunda grondwetsherziening de regeringspartij MMD, die de zou ook hier wijzer geweest zijn. Het Op 1 november kwamen duizenden meerderheid heeft, om de motie te is tekenend dat een raspoliticus als mensen bijeen in Lusaka om in processie overleven. (Irinnews 24/11/05) Kaunda zich onafhankelijker tegenover een petitie aan het parlement aan te Mwanawasa opstelt. bieden om de regering niet te volgen in Hoe repressief kan Mwanawasa worden? het verwerpen van de ontwerpgrondwet. Hij lijkt geen vurig verdediger van een Terwijl Mwanawasa het publiek sterk Government refuses vrije pers. Het recht op informatie van de afgeraden hadd om te demonstreren. Het overheid in de voorgestelde grondwet is woord processie werd bewust gebruikt to give in on current door Mwanawasa vanwege religieuze associaties, want de constitution verworpen en een kerken, met name de Rooms Katholieke commissie van kerk, waren prominent in de leiding De demonstraties vroegen met name toezicht op de pers van de demonstratie. De gebundelde aan het parlement om artikel 79 uit de is voorgesteld. NGOs in Oasis forum en Citizen’s forum huidige grondwet te halen. Dat artikel Mwanawasa heeft evenals de oppositiepartijen en UNZA geeft suprematie aan het parlement wel het gelijk aan studenten namen deel. en ontneemt dus de mogelijkheid zijn kant als hij de om referenda en zulke wetgevende Fred M’membe oppositie en pers vergaderingen de ultieme bevoegdheid te

ZNB 112 -2/ dec 2005 ZNB 112 -3/ dec 2005 Binnenlandse politiek

geven. De demonstranten Fellowship”. vroegen dus aan het Chiluba heeft nooit enige schaamte parlement om de macht getoond sinds de grote schandalen aan hen over te dragen. losbraken en hij bespeelt de publiciteit De redenering is dat zij de met meer en meer succes. The Post vertegen-woordigers van noemde hem in vroegere dagen het volk zijn. De grondwet een Hitler en een Idi Amin, maar moet uit het volk komen de krant geeft tegenwoordig de en niet vanuit de regering ruimte aan Chiluba. Dit vooral naar goedgekeurd door het aanleiding van het voornemen om een parlement. vertegenwoordiging van de rechtbank Het andere twistpunt betreft in Londen op Zambiaans grondgebied de presidentsverkiezingen. getuigen, met name Chiluba zelf, te laten De oppositie wil dat de President Mwanawasa horen. Mwanawasa verdedigt dat op de president verkozen gaat wordt politiek ook steeds actiever. Zo toon die hij meestal tegenover Chiluba worden met tenminste 51% van de bezocht hij Michael Sata in de gevangenis gebruikt: het geeft Chiluba de kans zich stemmen. Daar is in augustus al een onder grote publiciteit. Nevers Mumba vrij te pleiten. Maar Chiluba is niet van initiatiefontwerp over geweest in het is een complete slag omgedraaid wat plan voor deze rechtbank te verschijnen, parlement van Emmanuel Musonda betreft Chiluba en neemt hem nou in want hij vindt het een schending van (Patriotic Front) dat met ruime bescherming. Een associatie van Chiluba Zambiaanse soevereiniteit. meerderheid verworpen is. In meer met Sata en Mumba –allemaal Bemba recente discussies gaat het dan niet over sprekers- moet ook gezien worden Levy is being used by evil de uitgebrachte stemmen, maar om 51% als onderdeel van het gevecht om de forces-Chiluba van het aantal stemgerechtigden. stemmen van het Bemba sprekende Levy wordt door vileine krachten Dit zou volgens Mwanawasa ook deel van de natie. Dat verklaart ook de gebruikt volgens Chiluba. De Britse in landen als Groot-Brittannië en de uitnodiging van Chiluba bij de honderd regering wilt oude rekeningen vereffenen. Verenigde staten een onmogelijkheid jarige viering van de katholieke missie Chiluba heeft weerstand geboden aan de zijn. Het is ook duur om een president in in Lubwe. druk om de mijnen te privatiseren en meerdere ronden te kiezen. Chiluba heeft geweigerd om Mugabe’s De oppositie meent dat beroep op de Chiluba asks for prayers brute land onteigeningen te veroordelen. kosten een uiting onwil van Mwanawasa Chiluba kon helaas niet komen omdat Hij beschuldigt de steun van de donoren is en dat leidt al gauw tot suggesties om hij geen diesel kon krijgen, maar in zijn aan de “task force” als opportunistisch de donoren hulp te vragen. Met name de voorgelezen boodschap vroeg hij hen om tegen hem gericht. Anders zouden ze EU wordt genoemd, maar die hebben voor hem te bidden zodat een eind kan hun ontwikkelingshulp wel geven aan laten weten geen geld voor zo’n project komen aan de rechtszaken tegen hem. instituties die structureel op lange termijn in hun programmering te hebben. Chiluba droeg ook financieel bij aan iets aan corruptiebestrijding kunnen doen Het parlement heeft de ontwerpgrondwet de viering van het eeuwfeest. De Post zoals de Anti Corruptie Commissie, de en met name de eis van 51% van de zette bij dat artikel een foto van Chiluba politie, de rekenkamer enz. stemmen voor een presidentskandidaat die de hostie krijgt in de katholieke De aanklachten tegen hem zijn verworpen. kerk tijdens de begrafenisdienst van opportunistisch. Als corruptie aangepakt (P 13/8; 23,30/9; 6/10/05; TZ 12,13,14,15/8; 26,29/9; 7,10/10/ 05; IRIN 1, 7/11/05) Dean Mung’omba. Deze associatie is moet worden dan moeten zaken onder politiek opportuun want de katholieke alle presidenten –Kaunda, Chiluba en Chiluba versus Mwanawasa kerk identificeert zich met de oppositie Mwanawasa- aangepakt worden. Hij tegen de grondwet. Chiluba blijft suggereerde daarbij corruptie rond de De politicoloog Neo Simutanyi schreef zich tezelfdertijd in de eerste plaats invoer van benzine naar aanleiding van voor de MMD conventie in mei een identificeren met de ‘Evangelical de recente tekorten. artikel in The Post onder bovenstaande Zulke uitspraken leiden titel. Hij observeerde daarin dat ondanks dan wel tot de nodige de ernstige beschuldigingen over diefstal weerleggingen, met name Chiluba populair blijft. Waar hij in van de Britse regering. Die het openbaar verschijnt is er meestal wees er bijvoorbeeld op dat een flinke groep sympathisanten. Er ze net een nieuwe behuizing zijn tot nu toe nog geen anti-Chiluba voor de Anti Corruptie demonstraties bij de rechtbank geweest. Commissie hebben “Mwanawasa is in de ogen van veel gefinancierd. Logica speelt mensen ondankbaar tegenover Chiluba echter een geringe rol in en maakt de laatste tot slachtoffer. deze stemmingmakerij. Mwanawasa zal hiervoor afgestraft Chiluba’s advocaten zijn worden in de verkiezingen”. Chiluba oud-president Chiluba succesvol in het rekken

ZNB 112 -2/ dec 2005 ZNB 112 -3/ dec 2005 Binnenlandse politiek

te blijven maar toen het landsbelang hem naar Lusaka riep ging hij. Tevens schepte hij op over zijn bekwaamheid door er op te wijzen dat onder zijn bestuur Zanaco zeer winstgevend werd. Het is gebruikelijk in corruptiezaken dat de aanklacht tegen personen is, maar dat tijdens de zaak wijdverbreide vertakkingen en systematische problemen opduiken. Uit een verhoor van de man belast met inspectie van het bankwezen van de Bank of Zambia bleek bijvoorbeeld dat de handtekening voor Access finance gezet werd terwijl er veel reden was om die te onthouden. Een andere spectaculaire verklaring kwam van belastingambtenaren die Lilo investments, een onderneming van Chiluba’s tweede vrouw Regina, onderzocht hadden. Chiluba had een totaal van US$ 352.000 aan Regina geschonken in de periode van rechtszaken, maar volgens Chiluba de Zambian National Commercial bank 1995-2001. komen deze zaken niet van de grond (Zanaco) was. Hij was ook van 1991-95 Meestal zijn de rechtszittingen prozaïsch omdat hij onschuldig is. Hij beklaagt de manager van Zanaco in Londen en en gaan bijvoorbeeld over of dokumenten zich er over dat zonder een grondig was dus heel goed op de hoogte van de als bewijs toegelaten mogen worden of politieonderzoek zijn immuniteit is Zamtrop rekening. dat de ondertekenaars - in dit geval de opgeheven: hij was al schuldig verklaart Musonda verklaarde zonder enige state house advocaten Eric Silwamba voordat de rechtszaak begon. De gene dat het voor hem een normale en Victor Milambo - zelf moeten komen logica gebiedt natuurlijk te zien dat het zaak was om in zaken van staat grote getuigen. In een ander geval gaat het opheffen van de immuniteit nodig was bedragen uit te betalen zoals aan het er om of fotokopieën, die door een om gerechtelijk onderzoek te beginnen. leger tijdens de mislukte coup van 1997. medewerker van Zanaco als echt zijn (P 9/5, 2,21/8, 21,22/9/05) Aan Chiluba zelf heeft hij een keer K200 gecertificeerd, wel als bewijs kunnen mln uitgekeerd in porties van K50 mln gelden. Chiluba’s advocaten vragen in De rechtszaken tegen vanaf de rekening dubieuze debiteuren. zulk een geval om de zaak te verdagen Chiluba Ook deed hij veel zaken met Chungu en omdat ze Chiluba om instructies willen Access finance. Voor zulke zaken werd vragen en de boeken willen raadplegen geen handtekening gezet. over de regelgeving met betrekking tot I delivered cash to Chiluba- het toelaten van bewijsstukken. Dat Musonda Chiluba never signed for wordt dan meestal gegeven. De juridische professie in Zambia lijkt ook weinig De meest specta- money I delivered, reveals Musonda haast te willen maken. Een NGO vroeg culaire ontwikkeling zich bijvoorbeeld af in de rechtszaken Het ging niet per cheque, maar in baar of om de uitlevering tegen Chiluba is het geld dat door hoge personen naar de bank gevraag is van verhoor van Samuel gebracht werd. Hij vond dit een logische e x - a m b a s s a d e u r Musonda die vanaf zaak omdat de regering zowel klant als Aaron Shansonga december 1996 tot eigenaar van de bank was. Hij stond zich die voortvluchtig en met juni 2002 de voor op zijn vaderlandslievendheid: hij is in Engeland. Dat Samuel Musonda general manager van had vele aanbiedingen om in Londen bleek niet het geval Eric Silwamba

ZNB 112 -4/ dec 2005 ZNB 112 -5/ dec 2005 Binnenlandse politiek

en de Britse aan. Alleen de partijsecretaris Patrick regering is Chisanga antwoordde met een neutraal: zeer bereid geen commentaar. UPND is de grootste om aan zo’n oppositiepartij en in theorie daarom de verzoek te grootste uitdaging voor Mwanawasa. v o l d o e n . Neo Simutanyi is één van de oprichters Aan de van UPND en was een belangrijk andere kant strateeg. Zijn opmerkingen betekenen is het geen dat hij met Mazoka aan het hoofd pretje voor geen toekomst ziet voor de partij in de het openbaar volgende verkiezingen. Volgens Mazoka m i n i s t e r i e was Simutanyi al in 2001 uit de partij om aan deze zaken te werken al is het I am not broken –Sata gezet en was Simutanyi niet eens hem op dan goed betaald met donorgeld. Een Sata geeft meestal zoveel politiek het ziekbed op komen zoeken. familielid van Chiluba werd de toegang commentaar, vooral op Radio Phoenix, (P 17,18/10/05; TZ 1, 18/10/05) tot de rechtszaal ontzegd wegens het dat het niet opvalt. Nu kreeg hij voorspellen van een akelige dood van maximale publiciteit voor speciale aanklager Mutembo Nchito. de opmerking dat ‘die (P 21/7, 24, 29/9, 9, 10/9, 10/11/05; TZ 27/7, 11, 12/8, Mwanawasa eens aandacht 24/9/05) moet hebben voor het lot van mijnwerkers in plaats Sata’s gevangenschap van altijd maar tegen Volgens Michael Sata wilt Mwanawasa corruptie preken.’ Hij zijn politieke carrière ruineren door beschuldigde Mwanawasa hem in het gevang te zetten en hem er van om alleen vanwege van spionage te beschuldigen. Het is politieke motieven natuurlijk geen pretje om een tijd in geïnteresseerd te zijn Zambiaanse gevangenissen door te in corruptie: hij is blind brengen, maar het lijkt zeer bevorderlijk voor de corruptie in zijn voor Sata’s politieke loopbaan. Hij kreeg eigen regering. Hij mag in het gevang bezoek van Chiluba, dan wel opgetreden zijn Mazoka en Dan Pule. Edith Nakwakwi tegen Chewe die met geld kwam naar de rechtszaal toen zijn strooide om vice-president verzoek om borgtocht werd gehoord. van MMD te worden, maar hij heeft Apathie en Tegelijkertijd met Sata werd de Post Vernon Mwaanga nooit aangepakt. Dat kiezersregistratie door de regering aangevallen omdat die brengt hem dicht bij Chiluba en dat kan Er komt gauw vertekening in de de oproep van Sata aan mijnwerkers niet zo gek zijn voor zijn kansen op het interpretatie van de Zambiaanse politiek om te staken gerapporteerd had. Sata presidentschap. omdat het niet duidelijk is of politieke werd op 24 juli gearresteerd en op 10 (P 20, 25, 28, 31/7, 1, 2, 10, 14/8/05; TZ 27, 28/7, 10/8/05) kwesties alleen de elite aangaat of dat augustus op borgtocht vrijgelaten. Die het om gevoelens gaan die wijdverbreid borgtocht werd in beroep gegeven door Mazoka en UPND leven. De belangstelling om als kiezer te het hooggerechtshof. Het was eind juli Mazoka was weer een tijd opgenomen registreren is daarom een interessante geweigerd door de magistraat in Lusaka. in een ziekenhuis in Zuid Afrika. Het indicatie van politieke belangstelling. De vrijlating op borgtocht leidde tot een was aanleiding voor de politicoloog De organisatie van de kiezersregistratie tumultueuze optocht op Cairo road die Neo Simutanyi om te suggereren dat lijkt dit keer goed te zijn, maar er veel belangstelling trok. UPND een andere leider nodig heeft. blijkt in het midden van de drie weken Hij zei in het belang van de partij en van in november die er voor staan maar Mazoka te spreken. Dat vond Mazoka weinig belangstelling voor te zijn. Alle niet, hoewel de foto wel een heel Zambianen worden verwacht opnieuw broos uitziende Mazoka laat zien op de te registreren. De verstrekking van persconferentie. Hij blijft zeker nog aan National Registration Cards, die nodig tot de partijconventie en wilt nog wel een zijn om als kiezer te registreren, is weer verkiezingsstrijd aangaan. een groot probleem en is er een bijna onuitputtelijke vraag voor deze bewijzen I am fit to contest polls: van identificatie. Mazoka (TZ 24, 27/9, 17/10, 2/11/05) Chiluba en Sata Hij kreeg veel steun vanuit de partij en niemand durft dus nog de strijd

ZNB 112 -4/ dec 2005 ZNB 112 -5/ dec 2005 Economie

wereldolieprijs. Door het stijgen van met 2011 omvat, wordt in het voorjaar Economie de olieprijs in de tweede helft van het van 2006 verwacht. In het vorige jaar, tekent zich een ware crisis af in nummer (zie Zambia. Prijs en verkrijgbaarheid van Afkortingen olieproducten zorgen voor een stagnatie znb111-6 tot 9) Volgens het IMF moet de MTEF van de economie. is veel aandacht economische vooruitgang besteed aan het en de stabiliteit verder ABB Waren de olieprijzen eerder gestegen bereiken van uitgebouwd worden door of had Zambia zich aan het begin de HIPC status verbeterde planning en PEMFA van dit jaar niet gekwalificeerd voor van Zambia; de begroting procedures. schuldensanering, dan zouden de rapen gerealiseerde In de afkortingen- PSD dubbel gaar zijn en de toch al kwetsbare doelstellingen en de beloning hiervan wereld worden hiermee economie in een diepe afgrond terecht met een sanering van een aanzienlijk MTEF en ABB bedoeld, FSD gekomen zijn. Dankzij een goede timing deel van de buitenlandse schulden. Dat waar MTEF voor een kan financieel minister Magande het nog timing van groot belang is, kan men middellang termijn over “managen van de economie” hebben IMF onderstrepen aan de hand van twee begroting staat, zeg maar en het “bijstellen” van de economische ontwikkelingen die direct volgden op het een soort bedrijfsplan groei en inflatie doelstellingen, zonder behalen van de schuldsanering. voor Zambia en ABB direct voor zijn baan te hoeven vrezen. een kreet is die aangeeft dat het opstellen Helaas heeft zijn collega minister van van de jaarlijkse overheidsbegroting energiezaken het er minder goed van gebaseerd moet zijn op de activiteiten afgebracht. die men wil gaan uitvoeren.

Kansen en uitdagingen Daarnaast is het belangrijk dat de voor Zambia Kwacha’s die uitgegeven worden ook stuk voor stuk verantwoord Tussen 27 en 29 juli van dit jaar kreeg worden. Hiervoor heeft men de mooie Zambia hoog bezoek uit Washington. afkorting PEMFA verzonnen. Binnen De adjunct directeur van het IMF, de dit programma moeten de overheids- Japanner Kato, bezocht Zambia en financiën door accounting-procedures buurland Mozambique. Alleen al het feit Het bereiken van de HIPC-status wordt getekend gecontroleerd worden. De accountants dat Zambia aangedaan werd betekent die hiermee aan de slag gaan, worden dat het aan een aardige opmars bezig is De eerste daarvan was internationale speciaal hiervoor opgeleid. conferentie in het Britse Gleneagles, binnen de internationale ranglijst. Kato onderstreepte de goede economische waar de Engelse premier Blair Verder dient er nog stevig gewerkt resultaten van de afgelopen jaren, maar zich sterk voor heeft gemaakt. In te worden aan de PSD en de FSD, gaf aan dat er nog aardig wat werk in het het kader van het behalen van de oftewel de plannen die de ontwikkeling verschiet ligt. Kato deelde een specifieke Millenniumdoelstellingen die gerelateerd van de private en financiële sector pluim uit door op te merken dat Zambia zijn aan armoedebestrijding heeft men moeten stimuleren. Het IMF geeft in 2004 vooral het teveel uitgeven door een principe akkoord bereikt over ook aan dat gezondheid en scholing de regering (het zogenaamde inflatoir verdere kwijtschelding internationale belangrijke investeringen vereisen. financieren) goed aan banden had gelegd schulden aan de landen die een HIPC Hiervoor zijn echter geen afkortingen en hierdoor een halt toegeroepen heeft akkoord met het IMF en de Club van beschikbaar. Zou dit betekenen dat aan de groei van de binnenlandse schuld. Parijs hadden. Zambia kwalificeerde er geen directe activiteiten voorzien Deze pluim mag men echter ook als zich niet zonder slag of stoot, maar worden? In ieder geval dient Zambia waarschuwing naar de toekomst zien. precies op tijd om ook hiervan mee te de bedragen die vrijvallen door de Ook legde hij veel nadruk op het profiteren. In eerste instantie wordt over schuldenkwijtschelding in deze sectoren belang van een een bedrag US$ 635 mln gesproken. en in de directe armoedebestrijding te nationaal ont- Begin oktober kwam het nieuws dat na investeren. wikkelingsplan; afschrijving van de buitenlandse schuld (P20,28,30/7; 18/10/05; TZ29/7; 22/9; 1,6,9,10/10/05) er nog een bedrag van ongeveer US$ 500 een team van het IMF heeft mln open staat in tegenstelling tot US$ Relax aid conditions donors 7.1 mld die men aan het begin van het een voorlopige jaar nog schuldig was. Precieze details b e o o r d e l i n g prodded zoals welke leningen, wanneer kwijt daarvan in Aansluitend hierop plaatst de UNDP gescholden zijn nog niet bekend. oktober gedaan. coördinator Chuma een kritische noot De publicatie van met betrekking tot de armoedesituatie en Een tweede ontwikkeling die het belang Adjunct-directeur van IMF het plan dat de de vooruitgang hierin. Hij geeft aan dat van het behalen onderstreept is de Takatoshi Kato jaren 2006 tot en er nog erg veel in Zambia moet gebeuren

ZNB 112 -6/ dec 2005 ZNB 112 -7/ dec 2005 Economie

en dat het voor de vooruitgang op de externe schulden moet in relatie gezien maïsverwerkers (MAZ) stelde hierop lange termijn niet wenselijk is dat er worden met de binnenlandse inkomsten nieuwe richtprijzen vast voor maïsmeel. teveel voorwaarden worden verbonden en verplichtingen; Toch vond men dat het effectiever was aan donorhulp. Er is gewoon veel geld 3) de post betalingsverplichtingen voor geweest als deze beslissing drie maanden nodig. De Zambiaanse overheid dient externe schuld moet gezien worden als eerder was genomen. zélf een strategie te ontwikkelen om een sluitpost in de begroting en komt na Een zak van 25kg “breakfast” kwaliteit armoede te bestrijden en investeringen in de socio-economische begrotingsposten. maïsmeel kost per 17/10 ZK 37.500. de bedrijvigheid te stimuleren. Volgens (P2,23,26/8; 22/9/05; TZ31/8; 9/9/05) Deze prijs is ongeveer vergelijkbaar de HDI (human development index), een met prijs die in augustus werd gerekend. socio-economische maat voor de staat Kosten van Er moet echter rekening gehouden waarin een land verkeert, staat Zambia worden dat het seizoen nog lang is, op de 166e plaats op een totaal van 177 levensonderhoud voordat nieuwe maïs op de markt komt. gerangschikte landen. Een belangrijke De kosten van levensonderhoud Parlementslid Michael Sata draagt nog reden is de lage levensverwachting voor worden bijgehouden via een pakket aan de onrust bij door in de krant te de bevolking. van producten dat het basisbehoeften voorspellen dat de prijs boven de ZK mandje genoemd wordt plus een aantal 50.000 per zak zal uitkomen. Zou hij essentiële non-food items. Een van zélf nog ergens een voorraadje hebben de laatste hiervan gaat over de maand liggen? Jubilee Zambia sluit hierop aan met augustus en voor een gezin van 6 is dan Niettemin zijn er problemen op een aanpassing van haar doelstellingen. een bedrag van ZK 1,36 mln nodig. Als het gebied van de voorziening van Nu kwijtschelding een feit is, wordt je dit omrekent naar maandsalarissen maïsmeel en dat is een veeg teken voor het belangrijk om een goede analyse dan heeft men twee leraren in de familie de ontwikkeling van de economie. De te maken van de toezeggingen en de nodig, of anderhalve persoon in de overheid heeft importlicenties ter grootte meetbare effecten hiervan, oftewel hoe verpleging, óf twee secretaresses, óf van 234 duizend ton maïs goedgekeurd gaat de overheid met de beschikbare twee politieagenten. Deze kosten zijn om voldoende het land binnen te krijgen financiën om. Jubilee geeft aan dat de ten opzichte van januari ongeveer ZK vanuit Zuid-Afrika en Tanzania. overheidsverplichtingen aan aflossing en 20.000 hoger, maar vergelijkbaar met rente in 2005 een 23% van de begroting die van juni en juli. (P12/8; 13,14,17/10/05; TZ 13/10/05) bedragen, terwijl financiële middelen afkomstig van kwijtschelding slechts De echte problemen begonnen echter Public anger over fuel crisis 10% van de begroting bedragen. Deze pas in oktober te ontstaan. De voorraden leads to minister’s sacking 10% komt overeen met de begrote maïs werden snel minder en ook werd het Begin oktober werden energieminister uitgaven voor de post Gezondheid. Voor duidelijk dat er vanuit buitenland maar Mpombo en zijn directeur generaal 2007 wordt verwacht dat nog steeds moeilijk extra maïs binnengebracht kon (permanent secretary) ontslagen om de 17% van de begroting uitgegeven gaat worden. De overheid reageerde hierop spanning die ondertussen voelbaar was worden aan schuldverplichtingen. Dit door de 15% importheffing op maïs in de straten van Lusaka te verlichten. bedrag is te hoog aldus Jubilee. tijdelijk op te schorten. De associatie van Ook het dagelijks leven ondervindt veel

Herstructurering van de schuldenpositie heeft alleen zin als ook de manier waarop leningen aangetrokken worden transparanter gaat worden en er gewerkt wordt aan een instrument waarmee Zambia actief de beheersbaarheid van de schulden kan bepalen. Jubilee geeft drie criteria waarmee een dergelijk systeem moet beoordeeld: 1) als de externe schuld groter is dan de jaarlijkse Zambiaanse inkomsten dan moet de schuld als onbeheersbaar beschouwd worden; 2) beheersbaarheid van Let op de schaal

ZNB 112 -6/ dec 2005 ZNB 112 -7/ dec 2005 Economie hinder van de brandstoftekorten. (zie ook de rubriek Energie) Later in de maand bleken de onrust gevoelens nog steeds te sluimeren en op 1 november werd gerapporteerd dat al de politieverloven ingetrokken waren en zwaar bewapende ME eenheden patrouilleerden in Lusaka. Current fuel crisis might affect GDP – analysts Volgens de begroting rekende de overheid dit jaar met een groei van de economie van 6 met een inflatie van 15%. Halverwege het jaar is die groei omhoog bijgesteld tot 6,6% en midden Oktober blijkt de inflatie rond de 19,5% te zijn. Een niet zo’n goede oogst in combinatie met tekorten Volgens parlementslid Nawakwi is 1) Zambezi Consortium Limited (AIFH aan brandstoffen kan echter desastreus ZNCB de tweede bank van Zambia 81,6% in samenwerking met Executive zijn voor de inflatie. Een belangrijk deel gerekend naar totale bankbezittingen. Capital Management Limited of Zambia van de economische groei wordt door de Genoemd werden een boekwaarde 18,4%). mijnen geproduceerd. Een aantal mijnen, van US$ 314 mln met US$ 285,8 2) Industrial Credit Company (ICC) waaronder de Konkola en Mopani mln spaartegoeden en US$ 167,7 mln Limited, bestaande uit (ICC Lts (21%), mijnen, draaien door het gebrek aan aanwezige contanten. Ook heeft de bank Lyall Investments (10%); Ernst&Young brandstof al op halve kracht. een investering van bijna US$ 60 mln in Investments (8%), NAPSA (5%) en het In de overige sectoren draaien de overheidsobligaties. Workers Compensation Fund (5%)). Zambiaanse productiebedrijven 3) Rabo Financial Institutions 30% lager dan verwacht door de Development BV, een volle dochter van brandstoftekorten. Niemand waagt zich Rabobank. echter aan voorspellingen hierover. De De biedingen zijn geëvalueerd volgens de eerste helft van het jaar was echter goed instructie in het informatiememorandum met verdiensten uit de landbouw en en daaruit is Rabobank als toerisme sectoren die 30% hoger lagen voorkeurskandidaat overgebleven dan in 2004. voor het ZPA. Waarschijnlijk moet de Joyce Nonde (TZ31/7; P2/8; 29/9; 6,14,18/10/05) Rabobank nog wel aantonen over een In ieder geval besloot het parlement hoog genoeg gehalte Zambiaans bloed Rabobank in Zambia? om 49% van de aandelen aan te bieden te beschikken. aan Zambiaanse investeerders. Het Inmiddels is door het parlementslid Na het mislukken van de onderhandelingen sentiment tegen de onderhandelingen Bwalya Chiti de voorkeur van ZPA voor met de Zuid-Afrikaanse bank ABSA, die met Africa International Financial de Rabobank aangevochten. De ZPA die ondertussen zelf al overgenomen is Holdings gevoerd werden laat zich het had namelijk het Zambezi Consortium door Barclays moest de privatisering best kenschetsen met de woorden van uitgesloten van de overname door de van ZNCB, ook bekend als Zanaco, Joyce Nonde, voorzitter van de Federatie directe betrokkenheid van Chiti als opnieuw ingezet worden. Het is en blijft van vakverbonden. Zij geeft aan dat politicus in dit Consortium. een heet hangijzer in de Zambiaanse organisaties zoals IFC, CGAP, KfW, en (P11,13,19,20/8; 29/9; 13/10/05; TZ13,14/8; 22/9/10/05; allafrica.com: P 23/11/05) politiek. Ook Mwanawasa mengde zich ook FMO feitelijk direct verbonden zijn in de discussie aan het Wereldbank systeem en dus door door te zeggen ZNCB aan dit consortium te verkopen, De grafiek hierboven toont het verloop dat hij niet aan verkoopt Zambia haar nationale bank van de koers van de laatste drie maanden, een privatisering min of meer aan de Wereldbank. Dit ligt zowel tegen de euro als tegen de US- mee zou zeer gevoelig in de samenleving. dollar. De koers is relatief stabiel en de werken die geen Toch heeft de ZPA, het Kwacha wordt zelfs de laatste maand menselijk gezicht privatiseringsbureau, een nieuwe lijst aanzienlijk sterker. liet zien. van drie bieders gepresenteerd, te weten:

ZNB 112 -8/ dec 2005 ZNB 112 -9/ dec 2005 Energie

kwaliteit. Zo werd na een ‘shut-down’ van drie weken diesel verkocht die vooral naar benzine rook.

Een van de oplossingen voor het gebrekkig functioneren is het uitbreiden van de opslag voor zowel ruwe olie als geraffineerde producten. De constructie van tanks en het financieren van voorraden is echter een kostbare zaak. De Wereldbank heeft al vaker aangegeven dat zowel TAZAMA als de raffinaderij beter opgedoekt kunnen worden omdat het goedkoper is om brandstoffen te importeren. De pijpleiding en INDENI draaien gemiddeld op halve capaciteit en door de slechte benutting en duur onderhoud zijn de kosten veel hoger dan van de installaties in Zuid Afrika.

Omdat de kerosine 40% duurder is dan bijvoorbeeld in Zuid Afrika of Kenya is British Airways in augustus gestopt

onder leiding van minister Dipak Patel Energie heeft de problemen onderzocht en gaf onder meer aan niet onder de indruk te Fuel Blues nog niet zijn van de wijze waarop INDENI wordt bestuurd. ZESCO heeft ook schuld aan voorbij de misère door op onregelmatige tijden De bevolking heeft er veel last van en de stroom uit te draaien. Hiermee snijdt Total station in Chingola het nutsbedrijf zichzelf in de vingers de economie loopt behoorlijke schade met zijn vrachtvluchten naar Lusaka. omdat het diesel nodig heeft voor de op door de problemen met de INDENI Een official van de International Air elektriciteitscentrales op het platteland. olieraffinaderij in Ndola. Voorlopig is de Transport Association (IATA) heeft ellende nog niet voorbij. Dit komt vooral bevestigd dat Zambia een van de duurste Zambia verbruikt de verschillende door de verouderde installaties en een landen in Afrika is voor kerosine. Zoals brandstoffen in een vrij constante gebrek aan kapitaal. De raffinaderij is bijna overal ter wereld is de kerosine verhouding en de samenstelling van meer dan dertig jaar oud en werd na een in Zambia niet belast en de hoge prijs de ruwe olie die vanuit Dar-es-Salaam grote brand in 1999 voor US$ 14 mln moet dus vooral veroorzaakt worden in de TAZAMA pijpleiding wordt gerepareerd. In november 2004 ging de door ‘lokale inefficiencies’. Behalve de gepompt, is daarom erg belangrijk. Vaak zaak onverwachts voor een maand dicht hoge Zambiaanse verwerkingskosten ontvangt Ndola de verkeerde mix, zodat en was er een reparatierekening van nog stijgt de wereldprijs van ruwe olie en er een overschot is aan bijvoorbeeld eens een paar miljoen. ook deze verhoging moet worden door zware olie en een tekort aan benzine. berekend naar de eindgebruiker. Diesel De brandstoffen die INDENI aan zijn Energy Minister Mpombo: “It is inmiddels ruim 34% duurder dan vorig klanten levert, hebben niet altijd de juiste is just unfortunate that the jaar, benzine is een kleine 22% hoger in plant has shut down again.” prijs en kerosine kost maar liefst 64% meer dan een jaar eerder. Sinds midden 2005 is de fabriek drie keer stilgelegd: in juli ging een Commerce Minister Patel: katalysator kapot, in augustus lekte de “The embassador should distillatietoren en in begin september zat er ergens een flinke scheur. Toen deze stop this unprecedented laatste gemaakt was, moest er gewacht intimidation.” worden op trucks uit Mombassa met In een speciale persconferentie gaf de nafta, een vloeistof om de installatie op de directeur van Total East Africa aan te starten. Een ministeriële commissie Zambia’s brandstoffen zijn duur dat INDENI de komende vijf jaar US$

ZNB 112 -8/ dec 2005 ZNB 112 -9/ dec 2005 Landbouw

150 mln nodig heeft om goed op orde te komen. Het bedrag moet worden Landbouw Oogst mislukt opgehoest door de twee aandeelhouders: de Staat en Total. Hij vertelde ook dat Ernstige maistekorten Hongersnood nationale zijn bedrijf de laatste tijd de aankoop van ramp Zambia de ruwe olie heeft gefinancierd en dat de De gevolgen van de droogte die zuidelijk Staat nu voor tientallen miljoenen dollars Afrika heeft getroffen dit seizoen, De Zambiaanse president Levy achter loopt met betalingen. Ook de beheersen nog steeds een groot deel Mwanawasa heeft de hongersnood in Franse ambassadeur, Francis Saudubray, van de persberichten. Malawi is er zijn land gisteren tot nationale ramp bemoeide zich er mee door een brief naar het zwaarst aan toe. Mike Huggins, verklaard. Hij riep de internationale de Times te sturen met onder andere de regionale woordvoerder van het UN gemeenschap op voedselhulp te opmerking dat brandstoffen beneden de World Food Progamme (WFP) voor sturen. Volgens schattingen van de inkoopprijs verkocht worden waardoor zuidelijk Afrika verklaart dat 9,2 mln regering lijden in het Afrikaanse land INDENI bijna bankroet was. Dit was kwetsbare mensen dringend hulp nodig 1,2 miljoen mensen honger. Grote tegen het zere been van Minister Patel, hebben, waarvan 5 mln in Malawi. delen van zuidelijk Afrika kampen met die vervolgens weinig diplomatiek tegen US$220 mln van de benodigde US$ voedseltekorten, omdat oogsten zijn de ambassadeur te keer ging. 400 mln is toegezegd. Behalve de mislukt door droogte. Het parlement droogte en slechte organisatie zijn pleitte er vorige week al voor om de erosie, HIV/AIDS en landbouwpolitiek, noodtoestand uit te roepen. met name in Zimbabwe, belangrijke (Sp!ts, Gelderlander/ANP 22/11/05) factoren die de hongersnood verergeren. De internationale hulp komt traag op gang, mede door “donormoeheid” na de hongersnood acties eerder dit jaar in Niger. Kort Nieuws In Zambia komen niet alleen uit afgelegen * Logistieke en boekhoudkundige gebieden berichten over honger, ook uit problemen bij het transport en de opslag Chongwe (bij Lusaka) waar Chieftainess van de oogst in noordelijke provincies Mwanawasa: “I have removed Nkomesha en districtshoofd Charles kunnen leiden tot onnodig verlies van Honourable Mpombo.” Shawa benadrukken dat de situatie maïsvoorraden. * Beschuldigingen aan het adres President Mwanawasa heeft begin ernstig is. Ze maken zich ook zorgen van grootschalige boeren dat ze hun oktober de Minister voor Energie als over de kosten van de kunstmest die oogst zouden hamsteren worden zwart schaap aangewezen en vervangen onbetaalbaar dreigt te worden vanwege verontwaardigd ontkend door hun door Felix Mutati, de voormalige gebrek aan inkomsten voor de boeren, voorman Guy Robinson. directeur financiën van Zesco. De dit weer als gevolg van de mislukte * Kleinschalige boeren in Mongu importheffingen voor brandstoffen zijn oogst. Shawa bedankt de kerken voor verwachten dat ze hun vorige oogst tot eind 2005 gehalveerd. Om Total onder hun inspanningen maar merkt wel op van 10 ton wintermaïs dit jaar kunnen druk te zetten, liet de regering weten dat dat gebeden alleen niet toereikend zullen verdubbelen. binnenkort ‘koninklijke families’ uit het zijn. De New Apostolic Church belooft * Volgens staatssecretaris voor landbouw Midden-Oosten komen praten over de 100 ton maïs te verdelen onder 2000 en coöperaties James Katoka kochten mogelijke bouw van een ultra-moderne nooddruftige gezinnen. Ook worden zakenmensen in NW Province maïs op raffinaderij. worden cassava wortelstokken verdeeld onder boeren die willen diversifiëren. voor K20 000 per zak. Dezelfde zak werd weer door- Ondertussen wordt het stelen van v e r k o c h t benzine breed uitgemeten in de kranten, voor de probeert men met kleine beetjes extra o f f i c i ë l e brandstof te importeren, blijven de ‘fuel- bodemprijs queues’ een onaangenaam tijdverdrijf van K voor automobilisten en moeten de 36000 aan minder bedeelde urbane Zambianen de Food kiezen tussen een dure minibus of het R e s e r v e traditionele ‘footing’. Gelukkig blijkt A g e n c y begin november het ergste achter de rug, (FRA). zoals te lezen is in de reisimpressie van (P&TZ 19,20,25/ onze redacteur Hugo Heij (zie pag 20) 08, 7,25,30/09, .(P&TZ 23,29,30/7; 12,14,19,20/8; 10,29/9; 2,3,9,10,11,12, 6,7/10/2005) 13,15,17,18/10/05)

ZNB 112 -10/ dec 2005 ZNB 112 -11/ dec 2005 Transport

Levy Declares Hunger a verzamelpunten is vertraagd. De Transport National Disaster geproduceerde hoeveelheid maïs in het 2004/2005 seizoen was ongeveer 820 “I, therefore, appeal to the international duizend ton, ongeveer 30% minder dan TAZARA receives new cargo community to give every possible de goede oogst van het vorig seizoen. wagons assistance to Zambia in its quest to Toch is de laatste maisoogst maar Begin Augustus was het feest voor de provide food for its people.” 10% beneden het gemiddelde van de Tanzania Zambia Railways Authority afgelopen 10 jaar. (TAZARA). Er kon een gift van 100 Op weg naar Onder-tussen heeft MAZ (Miller’s nieuwe Chinese treinwagons in ontvangst de Common- Association of Zambia) aangegeven genomen worden. Totale waarde: US$12 w e a l t h dat er in begin november nog maar mln. Door dit extra aantal kan 15 % c o n f e r e n t i e voor twee maanden maïs in het land meer vracht vervoerd worden, tot een in Malta eind is. De vice-voorzitter van MAZ, Peter totaal van 700,000 ton. Ook zijn twee november gaf Cottan, drong er bij de regering op aan gerenoveerde locomotieven opgeleverd, Mwanawasa op om de import heffingen voor maïs op te waardoor er nu dagelijks weer 16 treinen Lusaka Airport schorten, zodat 200 duizend ton uit Zuid- beschikbaar zijn. een pers- Afrika kan worden ingevoerd. Goed De vorig jaar behaalde 630.000 ton c o n f e r e n t i e , nieuws voor de maïsconsument was aan vervoerde goederen is een record, waarin hij dat de minister van financiën inderdaad vergeleken met de jaren ervoor, maar kan honger tot besloot om de 15% importheffing op nu verder verbeterd worden. Dit alles nationale ramp maïs af te schaffen. De Agricultural, heeft een aanzienlijk positief effect op de verklaarde. Erg Mwanawasa’s land heeft honger Technical and Professional Staff Union financiële positie, aldus Tazara-directeur o v e r t u i g e n d of Zambia (ATPSUZ) protesteerde tegen Mwiya. klonk het niet, want de president zei deze “onverantwoordelijke” maatregel. Het vervoer van koper is nog steeds er meteen bij dat de World Health (postzambia.com, fao.org) de belangrijkste pijler voor TAZARA. Organisation zo’n verklaring niet nodig Met de opening van diverse mijnen zal vond. Mwanwasa deed de mededeling Katoen dat aandeel alleen maar groter worden. omdat parlement er om had gevraagd. De Daarnaast heeft kunstmest een behoorlijk minister van landbouw, Mundia Sikatana, De katoensector aandeel. Naast vracht namen ook nog was hierbij ook op de luchthaven om de werd minder eens een kleine miljoen passagiers in president uit te zwaaien, maar wist niets zwaar getroffen 2004 de trein op dit traject. van de persconferentie en de verklaring. dan de Sikatana wilde eerst contact opnemen maïssector, maar Diefstal van met State House om de officiële tekst het oogstverlies te lezen voor dat hij er meer over wilde wordt toch ‘fishplates’ zeggen. geschat op Of je als trein– 10.000 ton. katoen plukkertje passagier in de Fishplate De motie waarin het parlement aandrong Een succesvol Copperbelt wel veilig bent, is maar de op een officiële verklaring van de bedrijf is Clark vraag. Railway Systems of Zambia (RSZ) regering was een week eerder ingediend Cotton, dat parastatal Lintco overnam meldt dat het aantal ontsporingen daalt. door de UPND en met een meerderheid in 1996. De “ontkorrel” capaciteit is Maar het blijft oppassen. Zogenaamde aangenomen. Parlementsleden waren verhoogd van 3 000 ton naar 80 000 ton “fishplates”, ijzeren verbindingsplaten geschrokken van een rapport van de per jaar. K 16 mld werd geïnvesteerd in tussen spoorstaven, blijken populair Zambia Vulnerability Assessment voorfinanciering ten behoeve van 66 000 bij de lokale bevolking en worden dus Committee (ZAMVAC), waarin stond boeren in Eastern Province, waarna K gestolen. Het resultaat is dat de railstaven dat het aantal mensen dat risico liep, 48 mld werd uitbetaald voor 44 000 ton los komen te liggen. Een intensievere was gestegen van 1,2 miljoen in juni tot ruwe katoen. controle helpt, maar dieven passen hun ongeveer 1,8 mln in november. Jerome Phiri van Clark Cotton schat praktijken vlug aan. Dit slaat zover door dat 30 procent van de bevolking van dat RSZ geen treinen meer wil laten Volgens de FAO en WFP zijn Eastern Province afhankelijk is van rijden door en rondom Kitwe. De rails is verschillende oorzaken voor de de katoenindustrie. De betrekkelijk hier zo slecht, dat het niet verantwoord is maïstekorten in Zambia. Het heeft sterke kwacha, 10% stijging in een jaar, er passagiers over te vervoeren. Volgens vooral in Southern Province te weinig samen met de lage wereldmarktprijs de vakbond is er echter een andere en onregelmatig geregend. Zoals kan ongunstig werken voor de reden. De vakbond denkt dat de RSZ het vaker waren zaden en kunstmest op katoenindustrie, volgens Tonny vervoeren van passagiers verliesgevend veel plaatsen te laat binnen. De diesel Isherwood van Dunavant Zambia Ltd. vindt en daarom de treinen niet laat problemen verslechteren ook de Dit bedrijf verwacht 130 000 ton te rijden. Of hier een grond van waarheid in voedsel crisis, omdat het vervoer van produceren in 2005. (TZ 21/9/2005). zit, zal nog moeten nog blijken. maïs uit het platteland naar de centrale (P 1,15,20,22/8/05; TZ 2/8/05)

ZNB 112 -10/ dec 2005 ZNB 112 -11/ dec 2005 Mijnbouw

Mijnbouw Sata vraagt om arrestatie Michael Sata, Patriotic Front leider en een van de laatste politieke Wilde stakingen in dinosaurussen, was tijdens de stakingen Chingola in Chililabombwe. Op de dag na de explosie daagde hij Mwanawasa uit: Hoewel de bond een verdubbeling had “Ik heb de mijnwerkers opgeruid en de geëist, kregen KCM-werknemers in juli President moet maar durven om me te een salarisverhogingen van slechts 30%. arresteren”. Sata werd een paar dagen Het netto maandloon voor de gros van later in Lusaka inderdaad opgepakt de mijnwerkers ligt nu tussen de ZK voor opruiing en spionage. Dit laatste 1,1 en 1,7 mln, wat overeenkomt met wordt in Zambia breed omschreven 250 tot 400 dollar per maand. Toen de en kan blijkbaar ook ‘vernieling van verhoging bekend was gemaakt, bleef eigendommen’ inhouden en 20 jaar het in Kitwe rustig, maar in Chingola gevangenis opleveren. Hij bracht en Chililabombwe werd er bijna twee enkele oncomfortabele dagen door in de weken gestaakt. Er waren opstootjes, een gevangenis, maar werd tenslotte op een Olie en gas velden liggen ver weg van Kabompo] paar auto’s werden beschadigd en er was fikse borgtocht vrijgelaten. een poging om de supermarkt Shoprite te Chingola waar de reserves snel opraken plunderen. De topmanagers in Chingola Ontslag voor 1500 KCM en alleen erts van matige kwaliteit hadden de schrik goed te pakken en overblijft. De stakingen bij KCM en vluchtten naar de Director’s Lodge en mijnwerkers brandstoftekorten hebben ook aan de kregen daar bescherming van de Mobiele De Mineworkers Union of Zambia daling bijgedragen. Eenheid. (MUZ) bevestigde medio oktober dat Dat de geplande ‘target’ niet gehaald Konkola Copper Mines (KCM) nog dit wordt is vooral pijnlijk in een periode Ernstiger was een sabotageactie jaar 1500 arbeiders zal ontslaan. Dit waarin de prijzen stijgen. Zambia is in Konkola Shaft Nummer 3 van is ongeveer 15% van het totaal en zal blijkbaar niet in staat om maximaal te Chililabombwe, waar ondergrondse worden verdeeld over de vestigingen profiteren van een koperprijs die nu hoogspanningkabels werden opgeblazen. in Kitwe, Chingola, rond de US$ 4000 per ton ligt, meer Chililabombwe en Lusaka. dan het dubbele van $1650/ton een paar KCM eigenaar Vedanta heeft jaar geleden. Toch is de omzet (tonnage aangegeven dat de activiteiten vermenigvuldigd met de gemiddelde niet winstgevend zijn. Met prijs) gestegen van US$ 420 mln in 2000 deze maatregelen is het maar naar een geschatte 1400 mln in 2005. de vraag of de plannen voor Olie in Kabompo: Konkola Deep door zullen gaan. KCM heeft intussen wel Mwanawasa weet het zeker tientallen miljoenen dollars Zambiaanse geologen moeten de geïnvesteerd in een nieuwe wenkbrauwen hebben gefronst toen zwavelzuurfabriek in Chingola Mwanawasa en Kavindele de lokale en in groot onderhoud aan de Konkola pompen niet onder water bevolking vertelden dat er olie in de smelter in Kitwe. grond van North Western Province zit. De waterpompen vielen uit en de Prima prijzen, maar de Enoch Kavindele, MP voor Kabompo pompkamers kwamen al snel onder West, heeft aangeboden om persoonlijk water staan. Reserve-eenheden elders koperproductie daalt aan exploratie-experts te laten zien waar in de mijn functioneerden goed en een de grote olievoorraden zich bevinden. Dit jaar had Zambia’s koperproductie op ramp werd voorkomen. Dit lijkt de eerste De president redeneerde wat regionaler: 550 duizend ton moeten uitkomen, maar keer te zijn geweest dat explosieven bij Er moet olie in Zambia zijn omdat het in cijfers van de eerste acht maanden laten een staking zijn gebruikt. Mijnwerkers, dezelfde zone ligt als Namibië, Angola zien dat dit niveau absoluut niet gehaald vakbondbestuurders en Patriotic Front en Kongo die ook olie produceren. wordt. In vergelijking met 2004 kan de leden werden opgepakt. Bomexperts Het is in de politiek blijkbaar niet van productie zelfs met 5% dalen. Vorig hebben de ontploffing onderzocht en belang dat de dichtstbijzijnde olievelden jaar produceerde Zambia ongeveer 400 KCM loofde een beloning van US$ 2000 1200 km verderop aan de Angolese kust duizend ton koper, ongeveer 15% beter uit, maar door wie en hoe de sabotage liggen en dat de geologie van de regio dan in 2003. Cijfers voor 2005 vallen uitgevoerd werd, is niet in de publiciteit zich absoluut niet voor olie of gas leent. gekomen. tegen ondanks dat Kansanshi is opgestart (lme.com, vedantaresources.com, post.co.zm, worldoil.com, en ongeveer 90 duizend ton koper zal http://metals.zambezitimes. P&TZ 20,21,22,23,25/7, produceren. De daling speelt vooral in 1,11,15,17,21/8, 18/10/05)

ZNB 112 -12/ dec 2005 ZNB 112 -13/ dec 2005 Onderwijs

boeren worden getroffen bij droogte en Angst voor vergroten Onderwijs hebben niet de mogelijkheid om dure irrigatie apparatuur aan te schaffen. Zijn rechten leerlingen Jonge wetenschappers uitvinding kan gebruikt worden bij elke ongegrond waterbron en is op afstand te bedienen. vragen om steun van de William Zulu ontwierp binnen de overheid categorie dorpsontwikkeling een geiser. Warm water wordt in veel dorpen als een De hoop van Zambia om economisch luxe gezien. Het hout dat ervoor nodig onafhankelijk te zijn werd op maandag is wordt liever besteed aan het koken 8 augustus geuit door leerlingen van eten. Ook kan de geiser gebruikt De heer Francis Chigunta, docent aan de vanuit het hele land. Zij waren bijeen worden door bijvoorbeeld lodges omdat Universiteit van Zambia, heeft opgemerkt gekomen op de drie dagen durende de geiser geen elektriciteit nodig heeft en dat veel docenten bezorgd zijn over de zevenendertigste beurs voor jonge daardoor bij een eventuele stroomuitval introductie van mensenrechtenclubs onderzoekers, de zogenaamde JETS- blijft functioneren. binnen de scholen. fair (Junior Engineering Technician UNICEF en Save the Children hebben Scientists). De Beurs had als thema: ‘Het verschillende kinderrechten clubs promoten van creativiteit en innovatie in opgericht. De heer Chigunta stelt dat het de wetenschap, wiskunde en technologie promoten van de rechten van het kind zou onder de jeugd in scholen en colleges in kunnen bijdragen tot ongedisciplineerd Zambia.’ gedrag onder de leerlingen. Vanuit alle negen provincies waren Wel vindt hij dat sinds de invoering jongeren bijeen gekomen om hun van het project door UNICEF en Save uitvindingen te laten zien. Een aantal the Children er een beter pedagogisch van die uitvindingen: De structuur van ethanol klimaat heerst binnen de scholen. Wesley Fwoloshi uit Kabompo: hij Harrison Mwenda (15 jaar, uit Omdat kinderen zich meer bewust ontwierp een radiostation. Zijn motivatie de Copperbelt) maakte binnen de zijn geworden van hun rechten was dat er geen uitzendingen zijn binnen categorie scheikunde de zogenaamde riskeren leerkrachten nu een aangifte de FM, alleen via de korte golf. Zijn ‘Harrisonmatography’. Dit apparaat is bij de politie bij gebruik van fysieke radiostation heeft een reikwijdte van 3 in staat om ethanol te onttrekken aan bestraffingen. Een gevolg daarvan is dat kilometer. Wesley vindt het van groot groenafval. Volgens Harrison kan ethanol de interactie tussen leerkracht en leerling belang een goed, lokaal, radiostation goedkoop lokaal worden geproduceerd sterk aan het verbeteren is. Ook zegt hij te hebben. Op deze manier blijft de in plaats van duur te importeren. Verder dat de invoering heeft gezorgd voor een gemeenschap goed geïnformeerd. Ook kan ethanol kerosine vervangen en is het verbetering van de dialoog, de discipline kan er via de radio les worden gegeven beter voor het milieu dan benzine. (!), aanwezigheid van leerlingen, bij een tekort aan leerkrachten. Tijdens Uit deze driedaagse beurs bleek dat schoolresultaten en tevens is het aantal de beurs hebben verschillende leerlingen kinderen zeer begaan zijn met hun land zwangerschappen onder schoolmeisjes mogen uitzenden als echte DJ’s. en graag meedenken in de vorm van gedaald. (P11/9/05) haalbare oplossingen. (P13/8/05) Afwijzing Australisch bod De overheid heeft een aanbod van de Internationale Universiteit van Australië, om het College van Management en Ontwikkeling Studies (NCMDS) in Kabwe te huren, afgeslagen. Het ministerie van onderwijs kon niet Irrigatie gaat vaak met de hand akkoord gaan met de voorstellen van de Australische Universiteit. Ze vindt Joseph Bunda (15 jaar) uit Choma dat de voorwaarden ten gunste van de maakte een irrigatiepomp voor investeerder zijn en niet ten gunste van kleinschalige boeren. Hij gebruikte het land Zambia zelf. daarvoor het handvat van een paraplu, Zo wilde de Australische Universiteit een emmer, de buisjes van een balpen en een huurcontract aangaan voor 99 jaar, een kleine motor. alle verantwoordelijkheden overnemen Volgens Joseph is zeventig procent van en het land en bezittingen van het college de boeren kleinschalig. Vooral deze kopen. (P1/8/05)

ZNB 112 -12/ dec 2005 ZNB 112 -13/ dec 2005 Kinderen Vrouwen

Kinderen Weeshuis in Ndola Leden van de Larenstein and Wageningen Alumni Professional Network for AIDS Jedidiah, Bessy, Kunda en Agnes wonen in het and Rural Development (LAPNARD) Transit Home in Ndola. In dit weeshuis worden hebben in Zambia, Central Province, kinderen tot 5 jaar opgevangen die tijdelijk veldonderzoek gedaan naar gezinnen bescherming nodig hebben.. Het zijn vondelingen, die geleid worden door kinderen. Dit verwaarloosde kinderen van zieke of overleden onderzoek vond plaats in de context moeders. Vaak hebben de kindertjes geen naaste van HIV/Aids. Onderzocht werden de familie die hen door de eerste kwetsbare fase van hun leven kunnen helpen. behoeften en verlangens van de wezen Gezocht wordt naar een permanente oplossing voor deze kinderen. In veel gevallen en kwetsbare kinderen in relatie tot de kan het kind na enige tijd terug naar een familielid of de gemeenschap waar het serviceorganisaties op het platteland. vandaan komt. In andere gevallen wordt een pleeg- of adoptiegezin gezocht. Het weeshuis krijgt geen subsidie van de overheid en is afhankelijk van particuliere Van dit onderzoek is een video gemaakt, giften. De Stichting Lang leve het Zambiaanse kind ondersteunt dit weeshuis die uitgebracht is onder de titel: ‘When financieel. Hiertoe wordt geld ingezameld in Nederland. Ook kunt u ansichtkaarten I die tell Eliza…’. Elizabeth Chintu die kopen, waarvan de opbrengst ten goede komt aan het weeshuis. De kaarten kosten verslag doet van het onderzoek maakt € 4,50 per set van 8 stuks, exclusief € 1,50 verzendkosten.Voor meer informatie en in de film duidelijk dat er voor de voor het bestellen van de ansichtkaarten zie www.langlevehetzambiaansekind.nl serviceorganisaties een uitdaging ligt. of neem contact op met Marleen Kramer en Hans Konig, Stichting Lang leve het Deze gezinnen, geleid door weeskinderen, Zambiaanse kind, Leonard Roggeveenstraat 49, 6708 SL Wageningen, tel. 0317- moeten in hun eigen levensbehoeften 412626, bankrekening: 3970.72.694. voorzien. Landbouwproductie kan daar een belangrijke rol in spelen. Hier ligt Vrouwen Early Marriages affecting een taak voor de serviceorganisaties. girls’ education De video (of DvD) is voor €25,- te koop bij Hogeschool Larenstein , Postbus 7, Zambians discriminate Hoewel onderwijsactivisten het 7400 AA Deventer door het bedrag over belang van het onderwijs aan meisjes te maken op rekeningnr. 31 45 94 787, tnv against the girl child hebben benadrukt, lijkt dit vooral in de plattelandsgebieden, waar zowel ouders Larenstein, Deventer onder vermelding Veel Zambiaanse gezinnen hebben liever als kinderen minder belang hechten van ‘When I die, tell Eliza’ (dvd of vhs) jongens dan meisjes, zei de 16-jarige aan onderwijs, niet over te komen. en adresgegevens van besteller. Het Misozi Kumwenda bij het overhandigen Onderzoek heeft aangetoond dat de totale bedrag komt ten gunste van het van een bedrag van US$12 000 door de investering in onderwijs het beste is dat AIDS & Rural Development programma Australische Rotary Clubs aan de Girl een ouder kan doen, omdat, hoe groot de van Larenstein. Guides Association of Zambia. Volgens investering ook is, deze nooit het belang Voor nadere informatie over het haar krijgen jongens veel meer kansen van onderwijs kan overtreffen. Maar wat onderzoek en de video vragen omdat de meeste gezinnen verwachten in veel plattelandsgebieden gebeurt gaat kan men mailen naar Jaap Bijma: dat een meisje toch zwanger raakt. hier helemaal tegen in. Het artikel vertelt [email protected] zie ook de Thuis krijgen vele meisjes te horen dat het verhaal van de 14-jarige Maria uit website van het LAPNARD-netwerk: ze het toch niet zullen redden en dat het Serenje district die voelt dat ze het www.lapnard.com ze minder zijn dan jongens. Hierdoor stadium van het naar school gaan is krijgen de meisjes gepasseerd en dat ze nu alleen maar wil een laag gevoel gaan trouwen en kinderen wil krijgen. Ze van eigenwaarde, zegt dat veel van haar leeftijdsgenoten waardoor ze vaak ook getrouwd zijn en dat sommigen al falen. Misozi, een kinderen hebben. Ook hebben zij en lid van de Girl hun ouders voldoende te eten, omdat de Guides, zei dat de schoonfamilie meehelpt om het veld te organisatie meisjes bewerken. helpt hun gevoel van eigenwaarde op te bouwen en zich Beauty is 15 en heeft een daardoor op school baby van 5 maanden beter kunnen inzetten. (TZ 12/09/05) Maria’s ouders zijn al een half jaar eerder begonnen om over een huwelijk te onderhandelen en hebben onlangs dit voornemen op de traditionele Beeld uit de video met weeskinderen

ZNB 112 -14/ dec 2005 ZNB 112 -15/ dec 2005 Vrouwen

manier bevestigd, door voedsel en bier gehaald. De andere vijf zijn inmiddels Door het gehele verkiezingssysteem naar de toekomstige schoonfamilie te getrouwd. De staatssecretaris drong erop en de daarvan afgeleide bestuurlijke brengen. Maria is een voorbeeld van het aan de plattelandsgemeenschap beter organisatie te hervormen, wordt het groeiend aantal jonge meisjes dat vroeg voor te lichten over het belang van het mogelijk het misbruik van vrouwen trouwt ten koste van haar onderwijs. onderwijs aan meisjes. Chief Chitambo te adresseren, omdat een grotere Deze meisjes worden vaak in deze groep vrouwen in het parlement het situatie gedwongen door de moeilijke stempatroon zal beïnvloeden. De economische omstandigheden of door de problematiek van dit geweld heeft wil van hun ouders. Dit bleek ook tijdens naast het fysieke aspect ook een sociaal een recent bezoek van de Zambiaanse en een economisch aspect, zegt mw. staatssecretaris van Onderwijs Gunston Salome Majoane van de Mozambikaanse Chola aan het Serenje district. De 15- Beleidsgroep voor Vrouwen (Women’s jarige Beauty is getrouwd en heeft een Caucus). De politieke wil is er wel om baby van vijf maanden. Ze verteld dat dit tegen te gaan, maar de middelen ze verloofd was toen ze tien jaar oud om de vrouwen te helpen zijn er niet. was, waardoor ze school moest afbreken zei dat hij binnenkort zware maatregelen Bovendien is geconstateerd dat een op 12-jarige leeftijd, om haar huwelijk zou treffen tegen ouders die hun kinderen progressieve grondwet niet voldoende met een visser, die op 13-jarige leeftijd vroeg zouden uithuwelijken, ten koste is om geweld tegen vrouwen tegen te school verliet, moest voorbereiden. Als van hun onderwijs. (TZ 12/8/05) gaan, met name als het moeilijk is voor bruidsschat moest de man twee jaar lang deze bevolkingsgroepen om hun recht te voor zijn toekomstige schoonfamilie Electoral reforms are in the claimen. werken alvorens zij konden trouwen. best interest of women (TZ 16,19/08 25,29/09/05 In 1997 hebben de SADC staatshoofden Elity moet 6 km naar verklaard te willen streven naar gelijke 2006 polls will be crucial for school lopen deelname van vrouwen aan de openbare Zambia to pass 30% women besluitvorming en tenminste een 30% representation Het onderwijs aan plattelandsmeisjes deelname aan het einde van dit jaar. baart de onderwijsactivisten veel zorgen. De aan- De Zambiaanse Technische Commissie De meeste meisjes komen ’s middags niet s t a a n d e voor Verkiezingshervorming (Electoral naar school, omdat het huishouden hen verkiezing Reforms Technical Committee; ERTC) daar weg houdt. Er zijn echter ook enkele van 2006, heeft een duaal verkiezingssysteem ouders die nu wat meer aandacht geven waarin drie aanbevolen om meer vrouwen in het aan het onderwijs voor hun dochters, al p a r t i j e n parlement te krijgen. Dit systeem gaat uit kunnen ze het schoolgeld niet betalen. z u l l e n van een evenredige vertegenwoordiging Inonge Wina Hoewel de schoolomstandigheden vaak deelnemen, en een “first-past-the-post” (dit is slecht zijn, zijn sommige meisjes toch zal van cruciaal belang zijn om de 30% het hoogste verkiezingsresultaat erg gemotiveerd om onderwijs te krijgen. vrouwelijke vertegenwoordiging in de in tegenstelling tot een Ze hopen daarmee beter te kunnen besluitvorming mogelijk te maken, zei verkiezingsmeerderheid). De evenredige bijdragen aan het familie-inkomen. mw. Inonge Wina van de Zambiaanse vertegenwoordiging heeft in Tanzania Zo ook de 17-jarige Elity Kalunga die Parlementaire Beleidsgroep voor tot goede resultaten geleid waar gelijke meer dan 6 kilometer moet lopen en Vrouwen (Women’s Parliamentary deelname aan het besluitvormingsproces een brede rivier moet oversteken om Caucus) toen zij sprak op een bijeenkomst op zowel parlementair als ook lokaal bij haar school te komen. Zij is op haar voor vrouwen die zich verkiesbaar niveau toegenomen is. school de enige van de zes meisjes die willen stellen. Het huidige niveau van Een verkiezingsysteem zonder oog op 15-jarige leeftijd het examen heeft vrouwen die deelnemen aan de openbare voor de positie van vrouwen maakt dat besluitvorming ligt op 7% op lokaal vrouwen benadeeld blijven ten opzichte niveau en op 12% in het parlement. van hun mannelijke politieke rivalen. Mw. Wina adviseerde de vrouwen Dit wordt versterkt door een wetgeving met een duidelijke en sterke agenda te waarin die aandacht er ook niet is en komen waarin de bijdrage van vrouwen waarin vrouwen doorlopend ongestraft op economisch, sociaal en politieke mishandeld kunnen worden. ontwikkeling worden erkend. Ook zei Onderzoek heeft aangetoond dat, hoewel zij dat vrouwen moeten samenwerken de meeste SADC landen stappen hebben om geweld, armoede, analfabetisme en ondernomen om geweld tegen vrouwen HIV/AIDS tegen te gaan, omdat deze en kinderen tegen te gaan, de meeste onderwerpen de meerderheid van de landen achterlopen op het plan met als vrouwen in Zambia aangaan. (TZ 20/08/05 gevolg dat er geen vermindering van geweld is te constateren.

ZNB 112 -14/ dec 2005 ZNB 112 -15/ dec 2005 Cultuur

Cultuur

Judas Affaire: groot succes Het grote aantal auto's bij Lusaka's Playhouse gaf niet de indruk van iets educatiefs op het toneel. Toch waren vele ogen gericht op de "Judas Affaire", geschreven door Henry Sakala. Het stuk ging over het vreemdgaan van journalist Judas omdat zijn huwelijk op de klippen liep. De schrijver stelde op humoristische wijze de misvatting aan de orde dat de schuld van vreemdgaan bij de mistress ligt. (P22, 29/7/05) Theater legende overleden in een uitvoerig interview (5 pagina’s!), Tussen 1988 en 1990 reorganiseerde hij uiteraard in de Post. Bovendien verscheen de kunstafdeling van de International Op donderdag 18 augustus overleed er een boek van zijn hand getiteld ‘ The School in Lusaka. In 1990 kwam hij op 45 jarige leeftijd Majoor Danny worst of Kalaki and the best of Yuss’. in dienst van de Post. De naam Yuss is Kanengoki, beter bekend als Mr. De werkelijke naam van Yuss is Brian afkomstig van Brian’s zoon Bubu. Toen Sauzande. Danny Kanengoki begon Ford, oorspronkelijk afkomstig uit Wales hij klein was beantwoordde hij de vraag zijn carriëre als toneelspeler op Chikola in Engeland. Of zoals hijzelf met een grap van zijn moeder of hij een glas melk middelbare school in Chingola en hield zegt: South Wales kun je ook uitspreken wou met: Yuss. Zijn cartoons gaan altijd zijn bijnaam over aan de rol van Ginger als Solwezi. Na zijn universitaire ergens over, maar bekritiseren nooit om in 1985 uit het stuk Mushroom. opleiding als kunstschilder diende hij het alleen maar te bekritiseren of mensen In 1982 trad hij toe tot de Zambia Britse leger in Maleisië; “De slechtste aan de schandpaal te nagelen. Politici National Service (ZANASE). Hij was stap in mijn leven”, zegt hij zelf. Na beloven van alles maar er komt weinig een pioneer van de theatergroep en nog een onderwijsopleiding kwam hij in van terecht. In de rol van de satiricus is verkreeg zijn nationale sterrenstatus het kunstonderwijs terecht. In 1966 viel dat duidelijk te maken, is het mogelijk als lid van de ZANASE dramagroep zijn oog op een paginagrote advertentie de ballonnen door te prikken van de naast Chanda Mwale (Maximo) en in de Daily Mirror met vacatures in pompeuze politici. Of zoals Dipak Patel Gregory Lungu (Graig). Zijn rol als Mr. Zambia en hij aarzelde geen moment. In in het voorwoord van Brian’s boek zegt: Sauzande werd bevestigd in de meest die tijd werden er goed betaalde banen “als woorden falen, treffen beelden hun populaire televisieserie Play for Today. aangeboden die duizenden gegadigden doel”. (P16/10/05) Twee weken voor zijn dood was hij nog opleverden. Met een beetje geluk vertrok voorzitter geworden van de Nationale Brian naar Hillcrest middelbare school Miss Zambia 2005 Theater Arts Association van Zambia in Livingstone en werd later betrokken Na vele malen uitstel werd dit jaar op (NATAAZ). Niet alleen in Zambia genoot bij het opzetten van de kunst-opleiding hij bekendheid maar ook daarbuiten. 6 augustus toch weer een spectaculaire van het Evelyn miss verkiezing gehouden in het Op maandag 22 augustus werd de Hone College in begrafenisdienst gehouden worden in Tai Pamodzi hotel, georganiseerd Lusaka. Officieel door Miss Zambia 1992 Elisabeth St. Paul’s UCZ kerk in Kabwata, nadat werd beleden dat collega artiesten in Lusaka Playhouse Mwanza. Uiteindelijk werd de 23 kunst-onderwijs jarige Precious Mumbi verkozen afscheid van hem konden nemen. belangrijk is maar (TZ 20/8/05, P22/8/05) tot Miss Zambia; Kazya Musuka er was te weinig en Katanekwa Matundwelo werden geld beschikbaar respectievelijk eerste en tweede Wie is Yuss? voor, net als in prinses. Een kaartje voor de avond menig ander Vanaf 1990 tot enkele jaren geleden kostte K 75.000,-. Zeker de moeite land. Hij verliet verschenen in de Post de cartoons van waard volgens de Times reporters het Evelyn Hone Yuss. Sinds enkele maanden zijn ze er Kachingwe en Kapatamoyo, College in 1983 weer: iedereen kent Yuss. Maar wie is omdat je ook nog kon genieten en werkte voor het de man achter Yuss? Dat wordt uit de van beroemdheden als Angela Ridgeway hotel doeken gedaan door Amos Malupenga Precious Mumbi als Miss Zambia 2005 Nyirenda, Lindiwe (zang) en de met muzikanten. Dragon Familie (dans). (TZ 11/8/05)

ZNB 112 -16/ dec 2005 ZNB 112 -17/ dec 2005 Religie Boulevard

van briefschrijvers in de kranten, Woman burns son’s palms Religie waarbij ze de elite verwijten de wil van de meerderheid van de bevolking Een 11 jarige jongen werd in Kasama’s Tekort aan priesters te negeren. Voormalig vice president algemene ziekenhuis opgenomen met De katholieke aartsbisschop Merdado pater Nevers Mumba verweet zelfs de zware brandwonden aan zijn handen. Mazombwe betreurde het tekort aan opponenten zich te verschuilen achter Zijn 28 jarige moeder had hem betrapt priesters dat zich vooral op het platteland criminele activiteiten. Hij riep in een op het ‘snoepen’ van relish, waarna ze voordoet. Hij deed een beroep op bijeenkomst van paters in Kitwe alle zijn handen op het vuur had gelegd. De katholieke ouders om hun kinderen christenen op om te vechten voor het moeder werd gearresteerd en beschuldigd zodanig op te voeden dat ze in staat behoud van de christelijke clausule. van zware mishandeling. (TZ 10/8/05) gesteld worden om priester te worden. Kort daarna waarschuwde Minister van Expired and rotten food “Geef me meer kinderen om opgeleid Toerisme Kabinga Panda de kerkleiders seized te worden” aldus Mazombwe, maar om niet deel te nemen aan demonstraties In Livingstone werd voor miljoenen ook mannen en vrouwen zijn welkom in het kader van de grondwet. Kwachas aan gedateerde en bedorven om getraind te worden als hulp bij de (TZ 16/8, 30/9/05, P 30/9, 13/10/05) voedingsmiddelen in beslag genomen, liturgie. (P12/10/05) die nog op de planken in de winkels stond. Kerk en politiek Dr. Chinyonga van het gezondheidsteam Boulevard kondigde meer routine controles aan na Emmanuel Nyirenda, staatssecretaris klachten van consumenten. (TZ 16/8/05) van het Ministerie van Informatie, heeft Angry Mob barricades de religieuze en lokale radiostations church Alleged rapist murdered gecensureerd in het uitzenden van Een 38 jarige man werd doodgeslagen politieke programma’s. Pater Paul Geïrriteerde jongeren en vrouwen verzamelden zich om vijf uur ‘s ochtend door een menigte in Chaisa (Lusaka). De Samasumo van de Zambia Episcopale man had een vrouw ‘s avonds om kwart Conferentie (ZEC) had een week eerder bij de katholieke Petrus en Paulus kerk in Kitwe en blokkeerden met balken over zeven op straat aangevallen. Het in Radio Yatsani’s programma “Face incident trok voorbijgangers aan waarop the Media” nog een oproep gedaan en takken de toegang voor andere kerkgangers. Daarmee protesteerden ze zij de man aanvielen en dood sloegen. aan alle politici om een cultuur van (TZ 16/8/05, P16/8/05) tolerantie te ontwikkelen in plaats van tegen priester Bussi Cesare, die werd de huidige wederzijdse beledigingen, beschuldigd van beledigingen tegen hen. Pastor refuses to bless die een slecht signaal zijn voor jonge De oproerpolitie heeft uiteindelijk de marriage menigte weten te verwijderen. (TZ 26/9/05) mensen. Negentien radiostations en Een stel dat van plan was in Lusaka te twee private televisiezenders hebben een Condoms in offering plate trouwen was totaal uit het veld geslagen waarschuwing gekregen. Zij moeten hun toen de pastoor weigerde hun huwelijk programma’s vooraf laten goedkeuren Tijdens een begrafenisdient van een in te zegenen. Een week voor de bruiloft door het Ministerie. Afwijkingen kunnen vriend in Kitwe pakte een man per zag de pastoor dat de bruid zwanger was leiden tot opschorting of intrekking van ongeluk een pakje condooms uit zijn en verklaarde dat hij niet medeplichtig de vergunning. zak in plaats van geld en deponeerde wilde zijn aan deze zonde. (TZ 31/7/05) Meer over Yatsani Radio in znb111-28 dat in de collecteschaal. De vrouw met en op http://yatsani.com (TZ 21/7/05, P28/7/05) de collecteschaal vroeg de man snel om Drug trafficking case het pakje te verwijderen. Maar in plaats In Lusaka is een rechtszaak gaande Blijft Zambia een daarvan begon de man al rollend over waarbij vier mensen worden beschuldigd de vloer oncontroleerbaar te huilen, van handel in drugs. Er werd 1.979 christelijke natie? waarmee hij de kerkdienst verstoorde. kilo cocaïne gevonden in vier dozen, In de ontwerp grondwet is de clausule (TZ 14/8/05) afkomstig uit Bolivia. De Drugs verdwenen dat Zambia een christelijke Commissie (DEC) bevestigde dat het natie is. Dit riep felle protesten op Sentenced to death de grootste vondst ooit in Zambia was. Een 31 jarige man werd door het (P19/8/05) Hooggerechtshof in Ndola veroordeeld Angry wives deny food tot de doodstraf voor diefstal onder Drie boze vrouwen uit een polygaam bezwarende omstandigheden. De man huwelijk besloten gezamenlijk hun luie had met twee gemaskerde vrienden een echtgenoot geen eten meer te geven. inbraak gepleegd en in de lucht geschoten De man had geweigerd de vrouwen te om de kinderen af te schrikken. Het helpen op het land en ging liever met bewijs werd onomstotelijke geleverd, zijn vrienden bier drinken. De vrouwen volgens rechter Wanki, omdat hij zelf besloten hem een lesje te leren. De man geen masker droeg en de kinderen hem bedelt nu bij zijn vrienden om eten. (TZ gemakkelijk konden herkennen. (TZ 25/9/05) Yatsani Radio aan het werk 12/8/05)

ZNB 112 -16/ dec 2005 ZNB 112 -17/ dec 2005 Toerisme Sport

Toerisme Sport

Tourism GDP contribution Chipolo- stands at 23% polo Boys Het gaat goed met het toerisme in Zambia aldus het kopje hierboven. Na een h e r o ï s c h e De inkomsten uit toerisme zijn met 25% Elke dag wachten honderden kinderen bij het stadion gegroeid ten opzichte van 2003, terwijl in nederlaag tegen in de hoop een glimp van Kalusha Bwalya op te vangen vergelijking met dat zelfde jaar, met K65 Senegal (0-1), veel tijd te willen besteden aan het mld, ruim 3 keer zoveel geïnvesteerd is. moest het nationale voetbalteam op 3 smeden van een hecht team, maar ook Een trend die doorzet, als we de “Legacy september de definitieve uitschakeling een beroep te doen op de in Europa Group” uit Zuid Afrika mogen geloven. voor het wereldkampioenschap voetbal spelende profs, die slechts beperkt Zij willen ruim US$ 300 mln in Zambia accepteren. Onder de titel ‘Kalusha, oproepbaar zijn. Toch lijkt hij een investeren. Het waarom blijkt wel uit de droom van Zambia’ zond de NOS flink aantal spelers uit Europa vanaf de cijfers die de Cresta Hotelgroep op 13 oktober een prachtige reportage 1 december in zijn trainingskamp te laat zien. Zij kunnen bogen op een uit over coach Kalusha Bwalya, die verwachten: Collins Mbesuma (UK), bezettingspercentage van 80% voor hun energie haalt uit de vliegramp in Gabon. Sinkala (Dld), Jacob Mulenga en kamers en conferentiecentra in Zambia. Hij is vastberaden bezig om Zambia Rainford Kalaba (Fr) en de in Zweden Toch valt er nog veel te verbeteren als voetbalnatie op het wereldtoneel te spelende voetballers Mwila, Yobe en volgens de Wereld Bank. De laatste krijgen, maar is daar op 3 september met Mulenga. De voetballers Sichone (Dld) vindt bijvoorbeeld dat het Kafue Park zijn team niet in geslaagd. en Kampamba (Rusland) keren niet veel te weinig aandacht krijgt en wil I am disappointed – Kalu meer terug in het nationale team. helpen om de wegen in en rondom het Voor het toernooi in Egypte om de park te verbeteren. Zodoende zal dit De teleurstelling was groot en Kalusha Africa Cup is de loting reeds verricht. prachtige park aantrekkelijker worden kondigde eerst zijn vertrek aan maar Zambia speelt in groep C in Alexandrië voor toeristen. kwam daar later weer op terug. Een tegen Tunesië (op 22 januari), Guinea aantal inwoners van Kitwe reageerde (op 26 januari) en Zuid Afrika (op 30 Een apart initiatief is de adoptie van de woede af door rellen te schoppen januari). De finale is op 10 februari. historische plekken in Zambia. Zo heeft en de aanwezige Senegalese supporters Zambia maakt een kans op minstens een het Mukuba Hotel Ltd. de “Chichele te intimideren. Uiteindelijk accepteerde tweede plaats in de groep, die recht geeft Mofu Tree” (de slavenboom) aan iedereen de huidige stand van zaken. op een plek in de kwartfinale. de Kitwe/Ndola weg in onderhoud Togo eindigde als groepswinnaar , (P 3,4,7,8,11,21,26/9; 13,18/10/05; TZ 23/7/05; Gld13/10/05; genomen. Zij gaan er voor zorgen dat Senegal werd tweede en Zambia www.zamnet.zm; www.fifa.com www.egypt2006.com www.nos.nl geraadpleegd 6/11/05) de locatie verfraaid wordt. Door het plaatste zich met een mooie derde plaats toenemende aantal bezoekers bij deze in ieder geval ook voor het Africa-cup boom, lopen er steeds meer mensen de toernooi. weg over. Om ongelukken te voorkomen gaat de overheid Start Africa Cup preps- verkeers-drempels Chulumanda aanleggen om Met name de grote de snelheid bij overwinning van 5-0 het passeren te op Liberia in de laatste verlagen. kwalificatiewedstrijd Verder nog een op 2 oktober was advies van Mr. aanleiding om met R a v a l o m a n a n a , optimisme naar het bezoekend president toernooi in Egypte Voetballers in Europa van Madagaskar, uit te kijken. Voor de De meest idolate Zambiaanse speler is om Zambia wedstrijd tegen Liberia nu Collins Mbesuma, die bij Portsmouth als toeristen- traden alleen spelers (in de volksmond Pompey genoemd) bestemming te aan die in Zambia of in Engeland speelt. Wekelijks vraagt promoten: Zuid-Afrika spelen; de Zambiaanse pers zich af of hij dit “Profileer Zambia de in Europa spelende weekend echt in de basis mag beginnen. met de politieke profs werden niet Tot begin november kwam hij echter rust die het al vele opgeroepen. Het blijft slechts 3 keer als reserve in actie. decennia kent.” voor Kalusha een (P 22/8/2005; TZ 24,27,29/7/ Chichele Mofu Tree dilemma om enerzijds 05; 20/8/05; 30/9/05; 8,14/10/05)

ZNB 112 -18/ dec 2005 ZNB 112 -19/ dec 2005 Sport

Kalusha cheats Pompey Clubvoetbal about Mbesuma Forest Rangers heeft de Coca Cola cup gewonnen via een 1-0 overwinning op de Red Arrows, die voor de derde keer op rij deze finale verliezend afsloten. In de FAZ super league was Zanaco al ruim voor het eind van de competitie zeker van de eerste plaats. De strijd om de tweede plaats is tot het eind toe spannend en half oktober

nog niet beslist. Er zijn twee Stanley Chumfwa; foto Lewis Ncube tickets voor de Afrikaanse CAF- competitie te verdienen. (P 25/9; Chumfwa does it 8,12/10/05) Het eindresultaat van het Afrikaans Auto Rally kampioenschap was voor Simutowe met een 12e plaats teleurstellend. Met een vierde plaats in de laatste rally Stanley Chumfu werd gedeeld 2e en in Oeganda heeft Muna Singh opnieuw mocht daardoor meedoen met het zijn titel van Afrikaans auto-rally- wereldtoernooi. In de eerste ronde kwam kampioen behaald. Het is voor de tiende hij uit tegen de Fransman Etienne Bacrot keer dat de titel naar Zambia gaat. (rating 2725), die als 2e is geplaatst. Collins Mbesuma Muna does it again. Chumfwa is met een rating van 2303 de De 2e plaats in de rally’s van Tanzania nummer 127 van dit toernooi en werd in Rond de wedstrijd tegen Senegal was en Zuid-Afrika, en derde plaats in de eerste ronde uitgeschakeld. er wat onenigheid tussen Kalusha en Zimbabwe en nu vierde in Oeganda Portsmouth. Mbesuma meldde zich leverden voldoende punten op voor de laat bij het nationale team, werd ook titel. (P 12/9/05) door supporters belaagd en kwam niet opdagen voor zijn afscheidsfeestje Schaken in Kitwe. Middels commentaar in de Het Afrikaans schaakkampioenschap is Post leek Kalusha hierover boos op begin november in Lusaka gehouden. Portsmouth. Hij haastte zich om dit te De beste 6 Afrikaanse schakers gaan herstellen. naar een wereldtoernooi in Rusland. (P 23/9/05; www.chessa.co.za www.thechessdrum.net ; geraadpleegd Kalaba gets French deal Vanuit Zambia deden mee aan dit 6 en 25/11/05 www.worldchesscup2005.com 3/12/05, Afrikaans toernooi: Amon Simutowe, waarop ook de partijen te vinden zijn) Rainford Kalaba heeft voor een jaar een Nase Lungu, Stanley Chumfwa en contract bij OGC Nice gekregen. Eerst Daniel Jere. Het was voor Simutowe had ADO-Den Haag wat belangstelling opnieuw een mogelijkheid om een maar bood hem slechts een plaats in een grootmeesterresultaat te halen. jeugdteam aan. In de oktober-rating van de FIDE- schaakbond stond Simutowe op een Kalu invites Msiska totaal van 2458. De oud-international Lucky Msiska heeft Kalusha bijgestaan als assistent-coach van het nationale team. Msiska maakte in 1985 deel uit van het nationale elftal, dat toen met 4-1 van Kameroen won. Later werd hij niet meer geselecteerd, waardoor hij in 1993 ook niet in het verongelukte vliegtuigtuig zat. Op dit moment is hij in België trainer van SV Roeselare. Amon Simutowe foto: Lewis Ncube (TZ 24/7; 2,11/8/05; P 2,10,14,16/8; 7/9; 17/10/05; www.thechessdrum.net www.premierleague.com www.pompeyfc/ premium.co.uk geraadpleegd op 6/11/05)

ZNB 112 -18/ dec 2005 ZNB 112 -19/ dec 2005 Gezondheidszorg

Gezondheid

Terug na drie jaar Indrukken van Hugo Heij

Met een splinternieuwe Boeing 777 van Kenya Airways vlogen we op 24 oktober van Amsterdam naar Nairobi. In Nairobi ontmoetten we op het vliegveld al een oude bekende, dr Jim James, vroeger plastisch chirurg in Malawi en nu algemeen secretaris van het College of Surgeons of East, Central and Southern Africa (COSECSA). Hij was eveneens op weg naar Lusaka en wel om een cursus te geven in basale chirurgische vaardigheden voor artsen in opleiding tot chirurg in zuidelijk Afrika. Het College bestaat sinds 4 jaar en is opgericht om de opleiding tot chirurg in de regio te structuren. Het neemt ook examens af, en regelt zo de erkenning van de beroepsgroep. Daarmee vervangt het de noodzaak om voor de opleiding en Kaunda, Chiluba en Mwanawasa samen op 17 okt 2005 bij de herdenkingsdienst in Lusaka bij registratie naar Engeland te gaan. Een belangrijke ontwikkeling het overlijden van oud-president Obote van Oeganda in de zelfstandigheid en een goede manier om de ’braindrain’ waarmee de president moet worden gekozen (een simpele af te remmen. meerderheid versus 50% + 1), en het voorstel om de bepaling te schrappen dat Zambia een christelijke natie is, zoals Chiluba Happy Few erin heeft weten te krijgen. Tegen het schrappen werd zelfs een demonstratieve wandeltocht van Mulungushi naar het Van Nairobi vlogen we keurig op tijd naar Lusaka, zodat het parlementsgebouw gehouden, georganiseerd door een aantal vliegtuig tegelijk met de auto van onze dochter Deborah, kerkgenootschappen en religieuze NGO’s. Dat ontlokte aan de schoonzoon Henk en kleindochter Sarah, aankwam. In Times de volgende dag de beschuldiging dat de demonstranten hun comfortabele Isuzu double cab (vanwege het kenteken waren ‘gekocht’. bijgenaamd ‘us ABE’) reden we over het nieuwe 2x3 baans traject van de Great East Road naar het Justo Mwale Theological Hoezeer het politieke klimaat is veranderd en de vrijheid van College (JMTC), in Chamba Valley aan de oostrand van Lusaka meningsuiting is toegenomen, illustreert het volgende verhaal. Sinds mei van dit jaar wonen en werken zij daar, en elders in In een preek in de Reformed Church in Zambia, vertelt de dit nummer doen ze daarover verslag (zie rubriek Zambia en predikant de volgende mop. De drie (ex-) presidenten van NL-initiatieven). Zambia hebben zich verzoend en besluiten om gezamenlijk Wat ons direct opviel en in de daaropvolgende dagen werd op reis te gaan in een auto. Kaunda achter het stuur, Chiluba bevestigd, was de metamorfose die Lusaka in de afgelopen jaren naast hem en Mwanawasa op de achterbank. Na een uur heeft doorgemaakt. Niet alleen de al genoemde fraaie autoweg, begeeft de motor het, de motorkap wordt geopend en de motor maar ook de twee enorme geïnspecteerd. Kaunda is ervan overtuigd dat er een probleem shopping malls (Manda is met de carburateur, maar Chiluba houdt het op de elektrische Hill en Arcades, de laatste installatie. Mwanawasa wil niet achterblijven en meent de met bioscoop) wekken de oplossing gevonden te hebben: een van de nummerplaten zit indruk van een florerende los! Motto: soms is zwijgen goud waard. In de jaren zeventig economie. Nu, dat geldt was het onvoorstelbaar dat een dergelijke mop over de zittende wel voor de ‘happy few’, president in het openbaar verteld kon worden, en dan nog wel die inderdaad alles kunnen in de altijd zo gezagsgetrouwe RCZ. kopen. Wie echter even van de grote asfaltweg 15000 ARV-ontvangers in Lusaka afgaat en bijvoorbeeld, zoals wij op zondag naar de kerk, door de compound Kaunda Square loopt, ziet een heel ander Een ander opvallend feit is de gratis verstrekking van anti- beeld. Het is duidelijk dat de tweedeling sterk is toegenomen, retrovirale geneesmiddelen aan AIDS-patiënten. We spraken niet alleen tussen expatriates en Zambianen, maar ook tussen met Steve Garrish, een Amerikaanse arts die vroeger in Zambianen onderling. Senanga als Districts Medical Officer gewerkt heeft en die nu voor CARA werkt. CARA is een NGO die HIV-AIDS patiënten Presidentiële Moppen ondersteunt en de behandeling met ARV’s coördineert. In Lusaka worden 15 000 mensen behandeld en maandelijks Het verblijf gaf ons de kans om de kakelverse kranten te lezen komen er 1000 bij. Steve was getroffen door de positieve in plaats van knipsels en te proeven wat er zoal gaande was. Het ervaring om mensen met AIDS in een vergevorderd stadium te meeste nieuws ging op dat moment over de grondwetsherziening, zien opknappen onder deze behandeling. met als twee hete hangijzers respectievelijk het aantal stemmen

ZNB 112 -20/ dec 2005 ZNB 112 -21/ dec 2005 Ingezonden

Deze ervaring hoorden we later ook in het St. Francis’ Hospital in Katete, waarheen we op 3 november reisden. De Great East Ingezonden Road was overigens in uitstekende conditie, en het tekort aan Dat het dagelijkse leven in Lusaka niet altijd op rolletjes loopt diesel was opgelost, zodat we per auto in 5 uur de rit konden horen we van Henk van den Bosch die, samen met zijn vrouw maken. Ook in Katete zijn er tekenen van een groeiende Deborah Heij, sinds mei dit jaar op het Justo Mwale Theological economie: rond de winkels rijden volop taxi’s rond, en de College van de Reformed Church in Zambia lesgeeft. mobiele telefoon is het statussymbool bij uitstek. Verder heeft ook de TV zijn intrede gedaan in de Eastern Province. In St Nooit saai.... Francis’ worden 900 mensen behandeld met ARV’s en dat Een groot verschil tussen Nederland en Lusaka is dat het leven legt een flink beslag op het personeel, want de behandeling hier nooit saai is, ook door het onvoorspelbare en ondoorgronde- vergt veel zowel van de artsen en verpleegkundigen als van lijke van het bestaan. Drie a vier keer per week valt ’s avonds de het laboratoriumpersoneel, in verband met de controles van stroom uit om een paar uur later weer terug te komen. Waarom? bijvoorbeeld lever- en nierfunctie. Het laboratorium was Niemand weet het precies. Er doen allerlei geruchten de ronde: weliswaar verrijkt met een aantal moderne apparaten, maar vanwege renovatiewerkzaamheden levert de Kafue-centrale daarvoor ontbraken de reagentia. momenteel te weinig elektriciteit, of de regering zou teveel elektriciteit aan het buitenland verkopen waardoor de eigen Doorverwijzen naar St. Francis bevolking nu en dan in het donker moet worden gezet. Maar niemand weet er het fijne van, en de kranten zwijgen erover. Behalve de verandering in de ARV-behandeling, Brandstofschaarste is er ook een Een ander voorbeeld is de brandstofschaarste die Zambia sinds grootscheepse restauratie augustus in de greep hield. Het begon met diesel, die in heel gaande van een aantal Lusaka nergens meer te krijgen was. Een tijdje later volgde oude gebouwen. Dat de benzine en langzaam maar zeker kwam het hele land tot was hard nodig, want de stilstand: de blauwe busjes van het openbaar vervoer reden witte mieren hadden zich nauwelijks meer, de bevoorrading van de Shoprite stokte, al heel wat jaren tegoed bouwactiviteiten kwamen stil te liggen. Nu en dan deed het gedaan aan de houten gerucht de ronde dat een bepaald tankstation weer voorraad dakspanten, zodat het De anesthesist met zijn apparatuur in St Francis had, wat onmiddellijk zorgde voor kilometerslange rijen slechts een kwestie van tijd leek voordat het dak naar beneden waarna er toch geen voorraad bleek te zijn. De spanningen in de zou komen. De patiënten uit deze gebouwen zijn tijdelijk rijen liepen soms zo hoog op dat politie of leger moest ingrijpen ondergebracht in de vroegere TBC-afdeling, die leegstond om erger te voorkomen. omdat de behandeling tegenwoordig geheel buiten het En wat was nu de oorzaak van de schaarste? We hebben ziekenhuis plaatsvindt volgens de zogenaamde DOTS (‘Direct nog steeds geen idee, maar hebben wel talloze speculaties Observed Treatment – Short course’) methode. Zorgelijk is dat gehoord. Een inderhaast verbroken overheidscontract met een deze veranderde methode niet goed wordt geëvalueerd, zodat buitenlandse leverancier, een schier onherstelbare raffinaderij, niet bekend is of zij werkelijk effectief is. een bewuste tactiek van de regering Mwanawasa om het land droog te leggen en dan plotseling te komen met grote In andere opzichten bleek er weinig veranderd te zijn: de hoeveelheden brandstof om goodwill onder de bevolking regeringsziekenhuizen (inclusief het provinciale ziekenhuis in terug te winnen. Je kunt het zo gek niet bedenken of het is als Chipata) functioneren nog altijd slecht en sturen veel patiënten verklaring aangevoerd. voor een keizersnede en andere operaties door naar St. Francis’. De financiële toestand blijft De media? zorgelijk en hulp van De media bieden geen enkel soelaas. Iedere dag scannen buiten onontbeerlijk, zeker we de koppen van de Post en de Times, en iedere dag is het voor onderhoudsprojecten. hetzelfde liedje: over en weer bestoken regering en oppositie Op 6 november verlieten elkaar met vergezochte beschuldigingen. Natuurlijk is de we Katete, op weg naar brandstofschaarste de schuld van de regering (aldus de Blantyre. Toen bleek dat het oppositiekrant de Post) dan wel van de oppositie (aldus de laatste deel van de Great East regeringsgezinde Times). Beschuldigingen hoeven niet met Road nog niet is gerepareerd, feiten te worden onderbouwd. zodat we toch nog even konden kennismaken met de Justo Mwale Theological College ...Ondoorgrondelijk. vertrouwde ‘potholes’. Gelukkig hoort de brandstofschaarste voorlopig weer Samenvattend, sinds ons laatste bezoek drie jaar geleden, zijn er tot het verleden. Waarom? Geen flauw idee. Maar om vooral in Lusaka, maar ook in Katete, duidelijke verbeteringen ondoorgrondelijke redenen zijn de files bij de tankstations te zien. Vooralsnog lijken die zich vooral aan de buitenkant af opgelost, is het land weer in beweging gekomen, en zijn ook te spelen, en het is twijfelachtig of de gemiddelde Zambiaan er wij weer mobiel. Ondoorgrondelijk en onvoorspelbaar is het wel op vooruit is gegaan. leven in Lusaka. Maar nooit saai.

ZNB 112 -20/ dec 2005 ZNB 112 -21/ dec 2005 Zambia en NL- initiatieven

platen die ik toen gemaakt had. Dat was bijna een beetje te veel Zambia en NL- initiatieven emotie voor één dag. ’s Avonds aten we samen met de directeur gebakken vis uit de Kafue rivier met nshima, heerlijk! Hij heeft Terug naar Namwala erg veel moeite gedaan om het ons naar de zin te maken en het is hem gelukt. De volgende dag maakten we een tocht met de boot door de meanders van de Kafue rivier, veel vogels konden In 2004 besloot Hans van der Weijden, na 30 jaar, terug te keren we bewonderen, krokodillen verdwenen onder water als ze ons naar de school waar hij van 1972 tot 1975 als leraar wiskunde opmerkten. We zagen in één dag meer van de Kafue dan in die werkzaam is geweest. Tien jaar geleden heeft hij in Zwitserland, 3 jaar dat we in Namwala gewoond hebben.. ’s Avonds vond op waar hij nu woont en werkt, met een aantal andere voormalige de school een show met zang en toneel plaats, aangeboden door Zambiagangers de Swiss Zambian Friendship Association de scholieren. Als koningen werden we door de 1000 scholieren opgericht; daardoor lag een bezoek aan Zambia voor de hand. ontvangen.» Het werd een overgetelijke belevenis. Project Contacten Samen met Moses Kondowe, besluit Hans ervoor te zorgen Voor vertrek probeerde Hans via het internet contact te leggen dat de kapotte vensters van de school gerepareerd worden. met voormalige leerlingen en leraren. Hij kwam een leerling Kondowe wil de op het spoor die 2 jaar eerder in Utrecht gepromoveerd was. voormalige Namwala Aan het einde van dit email bericht stond op zijn Nederlands: scholieren in Zambia Groetjes! Vanaf dat moment kon de reis naar Zambia niet aanspreken en Hans snel genoeg beginnen! Ook andere voormalige scholieren probeert de school doken op, zoals de huidige plaatsvervangende minister van waar hij nu werkt Financiën, Derrick Chitala en Moses Kondowe, directeur van partnerschool van de kabinetsbureau. de Namwala High School te maken. Dit lukt en het resultaat is In Namwala dat in de klaslokalen „Mr Hans» werd van het vliegveld gehaald door ex-leerlingen. en de slaapzalen in „De reis naar Namwala”, vertelt Hans van der Weijden, „duurde totaal 1400 ramen langer dan vroeger: sommige wegen zijn beter geworden, gerepareerd worden. andere zijn in een toestand die we 30 jaar geleden nergens zo Als het aan hem ligt beleefd hadden. Het welkom dat we op de school beleefden was gaat het opknappen onvergetelijk, alsof de tijd van Namwala High stil was blijven staan. De scholieren in hun blauw-witte School gewoon door. Het volgende project De kapotte ramen worden met vereende krachten uniformen, de klaslokalen, de slaapzalen, de lerarenkamer, gerepareerd het bureau van de headmaster. Zelfs het basketbalspeelveld is de vernieuwing van dat we 30 jaar geleden gemaakt hadden, was er nog en nog in het toilettenblok. gebruik. In het wiskundemagazijn lagen nog de tekstboekjes die ik toentertijd geschreven had en aan de wand hingen nog 3 Voor meer info zie www.namwala.stift.ch Bouwen met Boumas in Kaoma

In mei 2006 hopen de broers Durk, Willem, Herman en Klaas Bouma naar Kaoma te vertrekken om daar samen met de lokale bevolking te bouwen aan een gemeenschapshuis en de uitbreiding van een kerkje. De broers zijn betrokken geraakt bij Kaoma door pater Johannes, een vijfde Bouma broer die er sinds september 1993 werkzaam is als missionaris. Het te bouwen gemeenschapshuis zal gebruikt worden voor het bieden van medische en geestelijke hulp met name aan HIV/AIDS getroffenen. Kijk voor meer informatie op www.bouwenmetboumas.nl Ignatius, sinds 2003 pastoor, toont ‚blocks‘ die men in Kaoma gebruikt voor de bouw

ZNB 112 -22/ dec 2005 ZNB 112 -23/ dec 2005 Ingezonden Gelezen

Ingezonden Gelezen In de IS (internationale samenwerking)van oktober staat Brief uit Kasempa een overzicht van de totale directe steun van Nederland aan Het is altijd goed om een aantal positieve ontwikkelingen ontwikkelingslanden. Bij Zambia staat dat dit stijgt van €32 te laten zien. Dat doen we door uit een brief van Ready en mln in 2005 naar €38,4 mln in 2006 Wim Berendsen, die een boerderij in Kasempa hebben, deze In ditzelfde nummer zijn een aantal pagina’s ontwikkelingen te lichten. Hoewel de brief inmiddels een gewijd aan ‘gentechnologie voor de kleine jaar oud is, geeft die goed weer hoe het dagelijkse leven van boer’. Op pagina 17 staat een stukje over de inwoners van Kasempa verandert door de economische Zambia met de titel ‘emoties en onenigheid’. vooruitgang in gang gezet door de (her)opening van lokale We nemen de tekst integraal over, zoals te kopermijnen. vinden is op www.isonline.nl ‘’Tarmac reaches Kasempa“ Zambia: emoties en onenigheid -De weg van Solwezi naar Kasempa is geasfalteerd tot aan Mukinge Mission ca 8 kilometer ten zuiden van Kasempa. Men In Zambia leeft een sterke en emotionele weerstand tegen gaat binnenkort zelfs beginnen met het asfalteren van de weg genetisch gemodificeerde gewassen. Niet alleen voor zaden richting Kabompo. houdt de overheid de deur tot nu toe de deur stijf dicht. De regering van president Levy Mwanawasa probeert ook de -Kasempa is onderdeel geworden van het nationale voedselketen GM-vrij te houden. elektriciteitsnet vanuit Kariba via een tussenstation bij de Dat leidde in het recente verleden tot bizarre taferelen. In 2002 Kansanshi mijn in Solwezi. werd het World Food Program (WFP) door de Zambianen -Onze boerderij voorziet de lokale boeren van zoveel zaad dat gedwongen geïmporteerd maïsmeel afkomstig van GM-graan Kasempa district groenten verkoopt in Mutumbwe (op de weg weer op de vrachtwagens te laden en het land uit te rijden. naar Kabompo) en Solwezi. Momenteel dreigt een nieuwe confrontatie. Niet met het WFP -Jifumpa mijn in Kasempa delft kopererts voor verwerking in maar met de nationale maalderijen. Oog in oog met een de Copperbelt. Op het moment van schrijven zo’n 40 ton per dreigend maïstekort in de komende maanden wil de overheid week. toestemming geven voor de import van tweehonderd duizend -Shivuma en Kamankulwiba mijn produceren ook koper ton maïs. De Zambiaanse minister van Landbouw Mundia voor transport naar de Copperbelt. Het koperertsgehalte van Sikatana dreigde in september de maalderijen in het land Shivuma mijn zou een percentage van zo’n 30% hebben. echter met harde sancties als de millers GM-graan in hun meel verwerken. -Meer mensen hebben een baan en dat is te merken in De onverbiddelijke opstelling van de overheid wordt Kasempa. Onze winkel bijvoorbeeld verkoopt dubbel zoveel aangezwengeld door tal van particuliere organisaties uit binnen- slachtkuikens als vorig jaar. en buitenland. Zo is de regionale organisatie voor ‘Participatief -Kasempa groeit snel, omdat veel zakenmensen en Ecologisch Landgebruik’ Pelum onlangs een actie gestart voor veelverdieners een huizentekort signaleren. Ze bouwen huizen een GMO Free Zambia. In de coulissen van Pelum staat Oxfam, voor verhuur. met Novib een van de drijvende krachten achter de anti-GM -Er is ook een benzinestation. Deze is eigendom van een lobby Grain. Een van de grote zorgen van Grain is dat de Libanees, die ook een minimarkt wil toevoegen en een Amerikaanse hulporganisatie USAID Afrika uit zou leveren aan take-away (goed voor onze boerderij). Tevens is hij bezig chemie-multinationals als Monsanto. professioneel bijen-houden te introduceren met moderne Niet iedereen in Zambia is het met die benadering van kasten. Grain eens. Ontwikkelingsorganisaties doen er volgens landbouwdeskundige dr. Stephen Muliokela beter aan Zambia -Er zijn momenteel 3 lijnbussen die dagelijks naar Solwezi te helpen bij de voorbereiding op de komst van GM-gewassen gaan en die alle drie in eigendom zijn van inwoners van die volgens hem onvermijdelijk is. „Met name in de katoen. Kasempa. Zambiaanse katoen verliest internationaal concurrentiekracht. -De lokale bank doet goede zaken. Met gentechnologie verbeterde katoen kan helpen de kosten te -De Chinezen hebben het waterleidingsysteem van het hele dorp verlagen en marktaandeel te winnen.“ verbeterd. Er is extra ruimte voor wateropslag geconstrueerd en Onenigheid en onzekerheid. Volgens Henny Gerner van de elk huis heeft nu een watermeter. Mensen betalen nu als ze niet Nederlandse ambassade in Lusaka zou Zambia het beste zuinig zijn met water en het resultaat is ernaar! kunnen beginnen met een ‘geïnformeerde discussie’. „Er is zeker -The VN verschaft financiering aan groepen die met een een kennistekort en het debat is emotioneel.“ De Zambiaanse duidelijk inkomen genererend plan komen. Ze nemen aan dat wetgever is inmiddels wel begonnen met de voorbereiding betere levensomstandigheden het aantal HIV/AIDS gevallen van een wet op de biotechnologie. En de overheid runt een zal beperken. Onze vrouwenclub, hier in Lubofa is ervoor in laboratorium dat in de toekomst aanvragen van ondernemingen aanmerking gekomen en heeft een maïsmolen gekocht. Ook voor de introductie van GM gewassen moet onderzoeken. Het heeft de club een hek om hun visvijvers gezet. laboratorium is bij de private sector nu al omstreden. (Ruud ten Hoedt)

ZNB 112 -22/ dec 2005 ZNB 112 -23/ dec 2005 Zambia en Nederland

Samenwerking Nederlandse en van "Inter-Party Dialogue" op gang. De partijen hebben gezamenlijk doelstellingen geformuleerd ten aanzien van Zambiaanse politieke partijen vrouwenparticipatie binnen hun organisatie (in samenwerking Na een periode van succesvolle samenwerking tussen met een aantal lokale NGO’s), partijfi nanciering, collectieve Nederlandse en Zuid-Afrikaanse politieke partijen in de behoeften op het gebied van capaciteitsopbouw en, van groot jaren negentig, spoorde Nelson Mandela de Nederlandse belang, de aankomende verkiezingen. partijen aan om ook in andere jonge democratieën te gaan samenwerken met politieke partijen. In dit kader richtten Code of Conduct de partijen nu ruim vijf jaar geleden het Instituut voor Vertegenwoordigers van de partijen hebben een gedragscode Meerpartijen Democratie (IMD) op. (Code of Conduct) uitgewerkt waarin onderlinge gedragsnormen concreet staan uitgeschreven. Decennialang domineerde één partij het politieke leven in Zambia (eerst UNIP en vervolgens MMD). Dit maakte regeringspartij en overheid in feite tot Siamese tweelingen. Nadat, voorafgaand aan de verkiezingen in 2001, een aantal senior vertegenwoordigers uit de MMD stapten, is de druk om deze tweeling verder van elkaar te scheiden alleen maar groter geworden. Naast de grondwet is de Code of Conduct een Doelstellingen belangrijk document in deze context. Aangezien de politieke achterban van de belangrijkste partijen tamelijk regionaal De generieke doelstellingen van het IMD zijn drieledig. bepaald is, is de Code of Conduct ook belangrijk om eventuele Men ondersteunt individuele (vaak parlementaire) partijen regionale spanningen voorafgaand en tijdens de verkiezingen bij het versterken van hun eigen organisatie en capaciteit. te beperken. Ten slotte zal bij het respecteren van de code Partijen ontwikkelen een strategisch plan waarin prioritaire door de partijen, de legitimiteit van verkiezingen aanzienlijk doelstellingen worden uitgewerkt, op basis waarvan IMD verbeteren. Momenteel wordt verder nagedacht over een fi nanciële middelen en expertise ter beschikking stelt. krachtig en politiek evenwichtig orgaan of netwerk dat de Voorbeelden zijn het verbeteren van het fi nanciële beheer naleving van de gemaakte afspraken door de partijen in de binnen een partij, het versterken van de partijeenheid of het verschillende regio’s na kan gaan. verder ontwikkelen (en vertalen) van partijprogramma’s. Daarnaast stimuleert het IMD de partijen in een land om gezamenlijk een agenda te ontwikkelen waarin onderwerpen Resultaten van nationaal belang bespreekbaar worden gemaakt. Naast Het IMD programma in Zambia heeft al een aantal positieve de natuurlijke onderlinge concurrentie om de macht, hebben resultaten behaald, zo stelt ook een onafhankelijk monitoring partijen immers ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid rapport. Al is de politieke ruimte soms beperkt, toch blijkt ten aanzien van hun democratisch bestel. Ten slotte de dialoog tussen partijen binnen Zambia en met partijen uit ondersteunt IMD ook actief projecten die gericht zijn op de eigen regio een vruchtbare peer pressure met zich mee het versterken van de relatie tussen politieke partijen en het te brengen die positieve veranderingsprocessen genereert. maatschappelijk middenveld. Binnen deze drie doelstellingen Voor meer informatie zie www.nimd.org Voor het Zambia is er speciale aandacht voor politieke innovatie. Denk hierbij programma kunt u ook contact opnemen met Martin van Vliet aan het vergroten van de participatie van jongeren en vrouwen ([email protected]) of Jan Tuit ([email protected]. in de politiek. Belangrijk uitgangspunt voor het IMD is dat politieke partijen in de vijftien landen waar het momenteel actief is, zelf de verantwoordelijkheid hebben om binnen hun specifi eke context de eigen partij en de democratie in het algemeen te versterken. Wel wordt de partijen gevraagd om vooraf verwachte resultaten zo expliciet en specifi ek mogelijk uit te werken zodat zowel IMD als de partijen goed zicht krijgen op de gemaakte vooruitgang. Martin van Vliet Zambia In Zambia liet IMD in samenwerking met (inter)nationale NGO’s medio 2002 een breed onderzoek uitvoeren naar de historie en huidige staat van de politieke partijen. Omdat de ruimte voor dialoog over politiek gevoelige onderwerpen in eerste instantie beperkt was, richtte de samenwerking zich op het ondersteunen van de individuele parlementaire partijen (bijvoorbeeld bij het uitvoeren van interne verkiezingen) en het verzorgen van trainingen voor partijkader op nationaal en regionaal niveau. Eind 2003 kwam echter ook een proces

ZNB 112 -24/ dec 2005 ZNB 112 -25/ dec 2005 Werkgroep Zambia Zambia en Nederland

Werkgroep Zambia Novib kalender De werkgroep Zambia is regelmatig present bij activiteiten Het thema van de jaarlijks Novibkalender is in 2006 waarin Zambia centraal staat. ‘symbolen’ in de communicatie. Via communicatie krijgen we onderling begrip en respect, wat vrede dichterbij brengt. De kalender kost €21,95 en is, net als alle andere Novib- producten rechtstreeks bij de Novib te bestellen via www.novib.nl/webwinkel of tel 070-3421 777.

Let's meet Africa Op 21 en 22 mei presenteerde Zambia zich met een druk bezochte promotiekraam op het jaarlijkse Afrika Festival in Eindhoven "Let’s meet Africa". Het initiatief werd genomen door Ivy N’goma en andere Zambianen woonachtig in Zambia en Nederland Nederland. Ze verkregen medewerking van de Zambia National Naar aanleiding van de slechte voedselsituatie in Zuidelijk Tourist Board en de Zambiaanse Ambassade in Brussel. Afrika, met name Zambia en Malawi stelde kamerlid van der Laan hierover vragen aan de regering. Op 21 november kwam Geoffrey Phiri het antwoord van minister Bot. Zambia (en Malawi) Zambiaans kunstenaar De voedselsituatie in een aantal landen in Zuidelijk Afrika Geoffrey Phiri was in is erg zorgelijk. Daarom heeft Nederland US$ 14,8 miljoen Drenthe, waar hij eerder bijgedragen aan de operatie van de Wereldvoedsel Organisatie dit jaar meewerkte aan (WFP) in de regio. Hiermee is Nederlands één van de grootste de dorpenband Drenthe- donoren voor het WFP in Zuidelijk Afrika. Vanuit deze operatie Makeni. Op de Kunst-Rai in gaat er ook steun naar Zambia en Malawi. De situatie in Amsterdam heeft hij kansen Geoffrey Phiri in Cultuurhuis Malawi is bijzonder schrijnend en nijpender dan in Zambia. weten te scheppen voor een Dit is dan ook reden voor bijzondere aandacht voor dit land; expositie van zijn werk. de VN heeft een aparte oproep voor hulp aan Malawi gedaan. Nederland heeft reeds US$ 1,8 miljoen bijgedragen aan WFP Expositiemateriaal voor Malawi, en overweegt op dit moment nog een bijdrage op Lottie van Zwol beheert voor basis van het VN appeal. De de Zambia Werkgroep een overheid van Zambia is samen koffer met expositie materiaal. met een groot aantal donoren, De koffer bevat onder andere NGO’s en internationale twee vlaggen, enkele posters en organisaties, waaronder WFP, curios. Zij zou de collectie graag bezig een respons te bieden iets uitgebreid zien. Vooral een aan de voedselcrisis. Onze goede wandkaart van Zambia is ambassade in Zambia volgt welkom. Dus wie nog iets heeft de voedselsituatie in Zambia om, eventueel semi permanent, af nauwlettend en houdt nauw te staan voor expositie op scholen contact met de overheid en of op Zambia bijeenkomsten, kan andere donoren. contact met haar opnemen. Adres (www.minbuza.nl zoekterm zambia, 21/11/05) zie colofon.

ZNB 112 -24/ dec 2005 ZNB 112 -25/ dec 2005 Werkgroep Zambia

shows, Check it out, No. 8 news, Tourism in the Copperbelt. Werkgroep Zambia Studio, in conjunction with the National TV organised the 2005 MUKUBA AWARDS function at which we rewarded 15 Opbrengst Fotoboek voor de Audio- young talents for their artistic spirit projected to the people of Copperbelt. We awarded 5 groups and individuals in music, Video Studio van Mission Press. five in performing art and 5 in visual art. Met een deel van de opbrengst van het fotoboek ‘Inside With the growing popularity of the Studio in the business Zambia’, verschenen voor de veertigste verjaardag van de community, more and more requests for documentaries are onafhankelijkheid, is de Audio-Video Studio van de Mission pouring in. The studio is therefore in an urgent need of a Press financieel gesteund. De AVS heeft daardoor een nieuwe scriptwriter for radio or TV programmes and documentaries. camera kunnen aanschaffen. Father Miha, de initiatiefnemer Immediate plans for the future van de studio, schetst de ontwikkelingen tot nu toe en de plannen voor de toekomst. The Studio personnel will need to be formally further trained by following short courses and workshops in Zambia or overseas. The studio started 29 years ago as There is a need for another video computer and one saver a personal hobby of mine with a computer in the audio department. Super 8 camera, followed by VHS The most troublesome is the present audio dubbing equipment old system, then SVHS and finally which is quite amateurish. For the first time in the history of the – 5 years ago – with a digital Canon Studio, we think of making an application for sponsorship for XL I camera. Up until 5 years the purchase of the above dubbing system while a camera was ago the above simple audio-video sponsored by our good friends from Nederland. equipment was installed in my bedroom and bathroom. Further Comments When the equipment was made Mission Press in its 34 years available also for other users – such of existence has managed to as Zambia National TV – demands be the leading printer and grew so fast that my bathroom and Father Miha publisher in Zambia. The bedroom virtually became a full- same is becoming a reality for blown studio. Furthermore, the inevitable noise was obviously our audio-video technology, if disturbing Friary life, hence we eventually decided to transfer we continue with the present the equipment into Mission Press premises, where they still are trend and enthusiasm. Medewerkers van Missionpress today. The latter is somewhat a new At present there are six permanent employees (one lady and challenge for the Church in Africa. The writing is on the wall: five young men), all of them are employed on contract basis. the youth will be more interested in and more influenced by what they hear on Radio, see on TV, Videos or Internet than by Self-sustainability what they hear in Church. We Franciscans working in the Local It is worth mentioning that the Studio did never depend on Church here in Ndola Diocese have felt the call to embrace this donations for equipment purchase or payment of labourers, new, challenging and demanding modern evangelisation to win always aiming at self-sustainability. We are proud to say that the hearts of people – especially the youth – to Christ. there were also no charges for any provincial, diocesan charity or any charity need during Thanks last quadrennium. In our entire struggle for improvement and a better service to our local community we are most grateful to our Nederland Activities friends who came to our unexpected aid in the most crucial The Studio produced a good number of TV programmes and moment of the studio when out of our 4 cameras three were recorded approximately four hundred audiotapes or more in the for repair in Europe. There came as manna from heaven last quadriennium. €6.000,- which enabled us to purchase immediately a new At times we had up to three weekly programmes - Catholic or Sony DSR 250P DVCAM with Ecumenical drama, comedy, singing or documentaries… - on most necessary accessories for a the national channel (ZNBC). For each Easter and Christmas value of US$ 9.000,- The shortfall we had up to five TV programmes. from the donation we managed to The successes of the Glorious Band who produced with us three put together with our own funds. different albums remain for three years on the top of the pops May almighty God bless you all as the best musicians. Our Lindiwe, the winner of the Project for your generosity and help. Fame MNET South Africa is presently reaching the world. In September this year she will be singing in Slovenia and UK. God bless you all with his love and hope. These are some joyful moments rewarding the hard-work of the Fr. Miha Studio. We had also some successful TV series such as Dr. Jose

ZNB 112 -26/ dec 2005 ZNB 112 -27/ dec 2005 Actueel Zambia en Nederland

Actueel Via www.zambia.pagina.nl, www.google.nl en andere inter- netpagina’s is het vrij gemakkelijk om het laatste nieuws te vinden waarbij Zambia in Nederland betrokken was. Een overzicht van wat er op 3 december naar boven kwam. Stop aids...hand erop! Op 30 november organiseerden Artsen zonder Grenzen en STOP AIDS NOW! in Amsterdam de actie ‘Stop aids...hand erop!’ Ter gelegenheid van wereld aids dag gaf H.K.H. Prinses Mabel van Oranje-Nassau het startsein voor de actie door als eerste haar handafdruk te zetten op de metrobuis. Ook de seropositieve Elizabeth Mwenya Senkwe uit Zambia en loco-burgemeester Mark van der Horst zette Documentaire hun handafdruk. Daarna was het de beurt aan het publiek. Op CNN was op 1 december een documentaire te zien waar Uiteindelijk vormen alle handafdrukken samen de woorden Aids centraal stond. In de documentaire Living With Aids werkt ‘Stop aids...hand erop! (ANP, 30/11/05) de bekroonde filmmaker Sorious Samura als ziekenbroeder in een hospitaal in Zambia, waar de meerderheid van de patiënten Onderweg naar morgen in besmet is met hiv. (sp!ts 1/12/05) ontwikkelingslanden Onafhankelijkheidsfeest Ook cursisten uit Zambia doen mee aan de cursus ‘soaps maken’ die eind september door het RNTC, het aan de Wereldomroep verbonden internationale opleidingsinstituut, wordt georganiserd. Tijdens deze cursus, die twaalf weken duurt, leren 22 mediaprofessionals uit ontwikkelingslanden soaps te ontwerpen en te produceren. In deze landen zijn soaps bij uitstek geschikt om taboes bespreekbaar te maken. (ANP 22/9/05) Zambia verbiedt „satanische” kerk De regering van Zambia heeft deze week de Universal Church of the Kingdom of God (UCKG) verboden na geruchten dat de kerk zich met satanische rituelen inlaat. De politie bewaakt alle kerkgebouwen om te voorkomen dat de gemeenteleden samenkomen. Van de actieve groep Zambianen in Nederland deed Romana Maumba Dat meldt de Britse omroep BBC. De UCKG weigert zich te (met lang haar) weer van zich spreken door als spil te fungeren in de conformeren aan het verbod van de Zambiaans regering. organisatie van het 41 jarige onafhankelijkheidsfeestje op 22 oktober Een grote menigte demonstreerde afgelopen weekend in de jongstleden. hoofdstad Lusaka na berichten dat de kerk twee mannen had ontvoerd om satanische rituelen uit te voeren. Relschoppers verwoestten daarop een kerkgebouw van de UCKG in Kanyama, een slopenwijk ten zuiden van Lusaka. Volgens een BBC-correspondent in Lusaka is het niet de eerste keer dat Zambia de UCKG verbiedt. Het kerkgenootschap moest in 1998 de deuren sluiten vanwege „onchristelijke praktijken”, maar het hooggerechtshof verwierp dat besluit later. (Reformatorisch dagblad, 2/12/05) Acties voor Aids-slachtoffers Zowel het Brabants Dagblad als de Provinciale Zeeuwsche Courant hadden op 1 december aandacht voor individuele acties, die ten goede kwamen aan de Pola van der Donck stichting. Het plaatje toont balonnen die in Boxtel worden opgelaten door De feestgangers brachten heerlijke gerechten mee. schoolkinderen bij hun actie op wereld Aids dag.

ZNB 112 -26/ dec 2005 ZNB 112 -27/ dec 2005 Stichting Werkgroep Zambia

Fotoboek Colofon In vorige nieuwsbrief heeft u kunnen lezen dat Yatsani Radio € 6.000,- uit de opbrengst heeft ontvangen en wat daarmee is gebeurd. Op pagina 26 van deze nieuwsbrief leest u Aan dit nummer werkten mee: dat Mission Press ditzelfde bedrag besteed heeft aan video-apparatuur. Patrick Bakker (Almere), Miranda Brouwer (Edinburgh), Jaap Deelder Er zijn nog steeds een aantal fotoboeken ‘Inside Zambia 1964-2004’ beschikbaar. Ze (Bloemendaal), Jan Kees van Donge zijn verkrijgbaar tegen een gereduceerde prijs van € 15,-. De commissie fotoboek heeft (Den Haag), Joost van Dijk (Hulten), hiertoe besloten omdat de verkoop stagneert en omdat het boek door de titel gedateerd Wijnie Habermehl (Alphen a/d Rijn), lijkt (maar dat natuurlijk niet is). Maaike Gomes (Hoofddorp), Hugo Heij (Weesp), Marleen Kramer en Bestellen kan nog steeds via Hans Konig (Wageningen), Harry [email protected] Korsten (Tilburg), Bert Manders (Maarssen), Gladys en Dick Muzerie Website (Barneveld), Bart de Ree en Precious Mwanangombe (Lelystad), Ben en Voor de presentatie van het fotoboek was Edwin Schulte (Westervoort), Ben er een website ingericht, waarop ook de Spekman (Eindhoven), Brenda Spoor werkgroep zich presenteerde. Inmiddels is (London), Jelske van der Wal (Hellum), de tekst op die website enigszins verouderd Lottie van Zwol (Almere) en dus aan verbetering toe. Het bestuur van stichting ‘Werkgroep Zambia’ heeft zowel Druk: Van Gils, Wageningen een nieuwe webmaster gevonden als een website-ontwerper die samen bezig zijn een De Zambia Nieuwsbrief is een nieuwe site te maken, waarop de activiteiten uitgave van de Stichting Werkgroep van de werkgroep te volgen zijn. De werkgroep verwacht deze website in het volgend Zambia en verschijnt 4 keer per jaar. U nummer te kunnen aankondigen. ontvangt het blad middels een donatie van minimaal € 12,50 (of € 17,- in het Elephant Pepper buitenland). U kunt dit bedrag overmaken op Ondanks al uw stemmen op het project Elephant Pepper voor de BBC World Challenge gironummer 44 73 757 tnv Werkgroep Award, is dit project niet in de prijzen gevallen. In de vorige nieuwsbrief hebben we Zambia te Wageningen hierover bericht. Het project ‘Coconets’ uit de Filippijnen heeft de prijs gekregen en het geldbedrag van US$20.000 voor het project. In dit project wordt afval kokosmateriaal Donateursadministratie: gebruikt om matten te maken tegen bodemerosie. (www.theworldchallenge.co.uk) Albardaweg 107, 6702 CW Redacteuren Wageningen; e-mail: [email protected] Zoals u merkt is er niet in elke nieuwsbrief elke rubriek gevuld. We missen al geruime Dit adres is voor nieuwe donateurs, tijd de rubriek ‘Zambia en Zuidelijk Afrika’ door het ontbreken van een redacteur. Ook adreswijzigingen of om de ZNB digitaal deze keer zijn er een aantal rubrieken niet of beperkt beschreven. Gelukkig zijn er wel te ontvangen (max 15 MB, pdf in delen) incidentele bijdragen van lezers met een ervaring in Zambia of met een aan Zambia gerelateerd initiatief. Die plaatsen we dan graag, al moet de hoofdmoot het nieuws uit Ook voor bestelling fotoboek: Zambia blijven. Inside Zambia 1964-2004 ISBN 90-73726-53-0 We doen daarom met klem een oproep voor nieuwe redacteuren, anders dreigt de prijs nu € 15,-, incl verzenden NL Zambia Nieuwsbrief verloren te gaan. De nu nog actieve redacteuren kunnen het niet meer volledig aan. Dus als u wilt schrijven over landbouw, sport, economie, Redactieadres: binnenland of Zuidelijk Afrika of een ander onderwerp, meld u dan bij onze redactie: Marleen Kramer, Leonard Marleen Kramer: [email protected] Roggeveenstraat 49, 6708 SL Wageningen, [email protected] Donateursbijdrage Infoteam Zambia: vragen over De acceptgiro die u bij een vorige nieuwsbrief heeft ontvangen voor 2005 is door Zambia: p/a Lottie van Zwol, velen nog niet ingestuurd. Zonder die bijdrage kunnen we de druk- en portokosten niet Nijvergouw 38, 1352 CD Almere, betalen. Daarom een dringend verzoek om die bijdrage voor 2005 alsnog te voldoen, tel 036-5355007, e-mail: als u dat nog niet heeft gedaan. [email protected] Gezien de algehele prijsstijgingen wordt het minimum donatiebedrag voor het ontvangen van de Nieuwsbrief vanaf 2006 met twee ‘’kwartjes’’ verhoogd naar € 12,50 voor het binnenland en naar € 17,- voor het buitenland. ISSN: 1380-8915 nr 112

ZNB 112 -28/ dec 2005