Strategisch project

Landschap van Erembald tot Kravaalbos

µ Eindrapport: april 2017 – september 2020

© Tim Delmoitie

Voorwoord

Beste lezer,

Midden in de Vlaamse Ruit, op de grens van Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, op een boogscheut van Brussel en grenzend aan de stad Aalst en het kleinstedelijk gebied Asse, ligt een verborgen parel: een open ruimte gebied, rijk aan cultureel erfgoed en met sterke natuurwaarden.

Dit open ruimte gebied staat echter onder grote druk en die druk zal alleen maar toenemen als de bevolking in de omliggende woonkernen verder groeit. Suburbanisatie zorgt voor toenemend ruimtebeslag en versnippering van de open ruimte. Tegelijkertijd moet diezelfde open ruimte doelstellingen realiseren rond klimaatadaptatie en -mitigatie, voedselvoorziening, biodiversiteit, recreatie en leefbaarheid.

Verschillende partners hebben de krachten gebundeld om samen, in het kader van het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos, een oplossing aan te reiken voor deze uitdagingen door de kwaliteitsvolle ontwikkeling van het open ruimte gebied in relatie tot de bebouwde kernen.

Landschap van Erembald tot Kravaalbos is een strategisch project ter uitvoering van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (RSV). Het project werd geïnitieerd door het Regionaal Landschap Schelde-Durme. Het project wordt gefinancierd door Vlaanderen, de Provincies Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, de stad Aalst en de gemeenten Affligem, Asse en Opwijk. Daarnaast engageren verschillende partners zich, inhoudelijk en financieel, om mee uitvoering te geven aan het actieprogramma.

De subsidieperiode in het kader van de achtste oproep voor strategische projecten startte op 3 april 2017 en liep tot 3 september 2020. In dit eindrapport geven we een overzicht van de activiteiten en realisaties van het project tussen april 2017 en september 2020.

Veel leesplezier!

Didier Detollenaere Waarnemend Gouverneur Oost-Vlaanderen t.e.m. 31 augustus 2020 Voorzitter stuurgroep strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’

Inhoud

Voorwoord ...... 3 Inhoud ...... 5 1. Ambitie ...... 3 2. Werkingsgebied ...... 4 3. Vlaamse beleidscontext ...... 5 4. Uitdaging ...... 6 Tijd voor kwaliteit ...... 6 Tijd voor samenwerking ...... 7 5. Twee schaalniveaus ...... 8 Regionale niveau / macroniveau ...... 8 Lokale niveau / mesoniveau ...... 8 1. Doelstelling ...... 11 Globale doelstelling ...... 11 Strategische doelstellingen ...... 11 Geïntegreerde, gebiedsgerichte benadering ...... 12 Operationele doelstellingen ...... 13 2. Projectstructuur ...... 14 3. Globale procesbeschrijving ...... 17 Voorgeschiedenis ...... 17 Strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2010-2013) ...... 17 Vervolgproject Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2014-2017) ...... 18 Strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2017-2020) ...... 19 Versterkt coördinatieteam ...... 19 Globaal overzicht proces ...... 19 Eerste werkjaar...... 23 Tweede werkjaar ...... 23 Derde werkjaar ...... 24 1. Groene rand Asse ...... 27 Doelstelling ...... 27 Algemene doelstelling ...... 27 Specifieke doelstellingen ...... 27 Aanleiding ...... 27 PRUP Afbakening kleinstedelijk gebied Asse ...... 27 Aangeduide ankerplaatsen ...... 28 Aanpak ...... 28 Eerste werkingsjaar strategisch project ...... 28 Tweede werkingsjaar strategisch project ...... 28 Derde werkingsjaar strategisch project ...... 30 Uitvoering geven aan ruimtelijke beleid ...... 37 Groenpool Aalst ...... 39 Doelstelling ...... 39 Aanleiding ...... 39 Aanpak ...... 40 Eerste werkingsjaar strategisch project ...... 40 Tweede werkingsjaar strategisch project ...... 40 Derde werkingsjaar strategisch project ...... 41 Uitvoering én input geven aan ruimtelijke beleid ...... 46 2. Leirekensroute...... 47 Doelstelling ...... 47 Aanleiding ...... 47 Aanpak ...... 47 Eerste werkingsjaar strategisch project ...... 47 Tweede werkingsjaar strategisch project ...... 50 Derde werkingsjaar strategisch project ...... 50 Uitvoering ruimtelijk beleid ...... 52 3. Abdij Affligem en omgeving ...... 53 Doelstelling ...... 53 Aanleiding ...... 53 Aanpak ...... 54 Eerste werkingsjaar strategisch project ...... 54 Tweede werkingsjaar strategisch project ...... 57 Derde werkingsjaar strategisch project ...... 58 Uitvoering van en input voor het ruimtelijk beleid ...... 61 4. Opwijk en de Brabantse Kouters ...... 62 Doelstelling ...... 62 Aanleiding ...... 62 Aanpak ...... 62 Eerste werkingsjaar strategisch project ...... 62 Tweede werkingsjaar strategisch project ...... 62 Derde werkingsjaar strategisch project ...... 64 5. Kravaalbos en omgeving...... 66 Doelstelling ...... 66 Aanpak ...... 66 Eerste werkingsjaar strategisch project ...... 66 Tweede werkingsjaar strategisch project ...... 68 Derde werkingsjaar strategisch project ...... 69 Uitvoering ruimtelijk beleid ...... 71 6. Valleigebied Molenbeek-Graadbeek ...... 72 Doelstelling ...... 72 Aanpak ...... 72 Gebiedsvisie en actieprogramma ...... 72 Eerste werkingsjaar strategisch project ...... 73 Tweede werkingsjaar strategisch project ...... 73 Derde werkingsjaar strategisch project ...... 74 1. Landbouw ...... 77 Doelstelling ...... 77 Aanpak ...... 77 Werkgroep Landbouw ...... 77 Eerste werkingsjaar strategisch project ...... 78 Tweede werkingsjaar strategisch project ...... 82 Derde werkingsjaar strategisch project ...... 83 2. Hop ...... 84 Doelstelling ...... 84 Aanleiding ...... 84 Aanpak ...... 84 Eerste werkingsjaar strategisch project ...... 84 Tweede werkingsjaar strategisch project ...... 87 Derde werkingsjaar strategisch project ...... 89 3. Recreatieve fiets-, wandel- en ruiterpaden ...... 91 Doelstelling ...... 91 Aanpak ...... 91 Uitvoering ruimtelijk beleid ...... 96 4. Natuur ...... 97 1. Algemene doelstelling communicatie ...... 100 2. Interne communicatie ...... 100 3. Erembald-Kravaal Happening ...... 101 Eerste werkingsjaar strategisch project ...... 101 Tweede werkingsjaar strategisch project ...... 103 Derde werkingsjaar strategisch project ...... 105 4. Roll-ups ...... 106 5. Website – nieuwsbrieven – gemeentebladen ...... 107 6. Participatie bij visievorming, inrichting en beheer ...... 108 7. Artikels en interviews in de pers ...... 108

DEEL I INLEIDING

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 1

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 2

1. Ambitie

Midden in de Vlaamse Ruit, op de grens van Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, op een boogscheut van Brussel en tussen de stad Aalst en het kleinstedelijk gebied Asse, ligt een verborgen parel: een open ruimte gebied rijk aan cultureel erfgoed en met sterke natuurwaarden.

Het is een gebied met grote potenties. Het is een aaneengesloten open ruimte gebied dat beschikt over waardevolle bos- en natuurgebieden zoals de speciale beschermingszones Kravaalbos, Wellemeersen/Kapellemeersen en Osbroek. Belangrijke erfgoedwaarden in het gebied zijn de Abdij van Affligem, de Abdij Maria Mediatrix, het Waterkasteel van Moorsel van het hoperfgoed. Het gebied grenst aan belangrijke stedelijke kernen (Aalst, Asse, Brussel) waarmee het nauw verweven is via zachte routestructuren en een goed ontwikkeld openbaar vervoersnetwerk. De nabijheid van deze stedelijke kernen en toegankelijkheid verhogen de systemische waarde van het gebied en bieden kansen voor (stedelijke) landbouw (afzet via korte keten).

Maar het is ook een gebied met grote uitdagingen: versnippering bedreigt de open ruimte, Europese instandhoudingsdoelstellingen moeten gerealiseerd worden, klimaatuitdagingen o.a. m.b.t. water(berging) moeten er een oplossing krijgen, stedelingen hebben nood aan recreatiemogelijkheden in een groene omgeving. Deze regio staat onder druk, en die druk zal alleen maar toenemen als de bevolking groeit.

Er is nood aan een regionale strategie om hierop een antwoord te bieden. Binnen het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ wil het projectpartnerschap tegen 2020 een fris ruimtelijk verhaal schrijven voor deze regio.

Er worden twee schaalniveaus gehanteerd: regionaal en lokaal. Beide schaalniveaus zijn voortdurend met elkaar in ruimtelijke dialoog. Op zowel regionaal als lokaal niveau zal op twee sporen gewerkt worden: op visie en op realisatie.

De motor van dit project is een partnerschap waarbinnen actoren met terreinkennis en/of belangen in het gebied zich engageren tot reflectie en realisatie. Het is geen vrijblijvende oefening: lopende processen worden bijgestuurd in functie van nieuwe inzichten uit de visievorming, opportuniteiten worden aangegrepen en beslist beleid wordt in vraag gesteld indien nodig.

Streefdoel van dit project is om het Landschap van Erembald tot Kravaalbos uit te bouwen tot een open ruimte gebied met hoge ruimtelijke kwaliteit en gekenmerkt door sterke natuur- en erfgoedwaarden, (stedelijke) landbouw, een duurzaam watersysteem en kwaliteitsvol recreatief groen dat tot in het hart van de omliggende steden en woonkernen doordringt. De verplaatsing tussen de omliggende steden en woonkernen naar het open ruimte gebied moet op een duurzame manier kunnen gebeuren. Dit kan door middel van duurzame mobiliteitsverbindingen (functionele en recreatieve wandel- en fietsroutes, trage wegen) tussen het bebouwd gebied en de omliggende open ruimte. Het project draagt bij aan de uitdagingen waar de klimaatverandering ons voor stelt. De voorgestelde acties dragen immers bij tot de broodnodige adaptatie aan de klimaatverandering. Zo willen we een bijdrage leveren aan de realisatie van ‘Visie 2050’, de toekomstvisie voor Vlaanderen, ontwikkeld door de Vlaamse Regering, met 2050 als horizon.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 3

2. Werkingsgebied

Het projectgebied omvat het open ruimte gebied tussen de bebouwde kernen van Aalst, Denderleeuw, Affligem, Asse, Merchtem en Opwijk. Het is 10.800 ha groot en ligt op grondgebied van twee provincies (Oost- Vlaanderen en Vlaams-Brabant). Dit open ruimte gebied wordt ontwikkeld in relatie tot de omgevende bebouwde kernen.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 4

3. Vlaamse beleidscontext

Landschap van Erembald tot Kravaalbos is een strategisch project ter uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV).

Het beleid van zowel de Vlaamse Regering als de provincies Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant is op vlak van open ruimte al jaren eenduidig en consequent. Beide beleidsniveaus hebben ervoor gekozen om het projectgebied groen en open te houden. Het thema van de versterking van het open ruimte gebied komt aan bod in tal van beleidsdocumenten op Vlaams niveau.

Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen beschouwt het behoud van het openruimtenetwerk in de Vlaamse Rand als essentieel. De onbebouwde ruimte van het open ruimte netwerk moet maximaal worden gevrijwaard van aansnijding voor wonen, werken of nieuwe infrastructuren. Een kwalitatieve ontwikkeling van het randstedelijk gebied zal rekening houden met het belang en de waarde van de open ruimte. De bestaande open ruimte moet niet alleen behoud, maar ook verder ontwikkeld en ingericht worden om er de kwaliteit, de betekenis, de bruikbaarheid en de duurzaamheid van te verbeteren. Restruimtes kunnen een kwalitatieve inrichting krijgen en zo mee opgenomen worden in een groot netwerk van open ruimte in de Vlaamse Rand. Zo worden de krijtlijnen uit het beleid voor een meervoudig openruimtegebruik omgezet in concrete acties.

In uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen bakende het Vlaams gewest het regionaal stedelijk gebied Aalst af. De provincie Vlaams-Brabant bakende het kleinstedelijk gebied Asse af. In kader van het AGNAS-proces (afbakening gebieden voor natuurlijke en agrarische structuur) nam de Vlaamse Regering kennis van de visies voor de buitengebied regio’s waar het projectgebied toe behoort (Schelde-Dender en Zenne-Dijle- Pajottenland) en keurde ze de beleidsmatige herbevestiging van bestaande gewestplannen en van operationele uitvoeringsprogramma’s goed. In de operationele uitvoeringsprogramma’s staat aangegeven dat de Vlaamse overheid op korte termijn gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen zal opmaken voor de afbakening van de resterende landbouw-, natuur- en bosgebieden in de delen van het projectgebied (categorie 1).

De aanwezige natuur- en bosgebieden vormen een groot en cruciaal onderdeel van een natuurstructuur op Vlaams niveau. Drie deelgebieden van de speciale beschermingszone BE2300007 ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen’ liggen in het projectgebied. Hiervoor werden instandhoudingsdoelstellingen en prioriteiten vastgelegd.

Een significant deel van het Landschap van Erembald tot Kravaalbos is gelegen in ankerplaats en relictzone. De plaatsen zijn opgenomen in de Landschapsatlas, een inventaris beheerd door Onroerend Erfgoed. Ankerplaatsen zijn vanuit een erfgoedperspectief de meest waardevolle landschappelijke ensembles in Vlaanderen. Het zijn grotere landschappelijke gehelen waarin je een geheel van gevarieerde erfgoedelementen terugvindt. In het projectgebied zijn er maar liefst 5 aangeduide ankerplaatsen en drie beschermde landschappen. Dit geeft meteen een indicatie voor de zeer grote bovenlokale landschappelijke waarde van het projectgebied.

Ruimschoots de helft van het projectgebied ligt in een zoekzone voor toeristisch-recreatieve knooppunten (zoekzone Land van Meise – Merchtem – Asse). Deze zoekzones werden afgebakend door Toerisme Vlaanderen als potentiële gebieden voor de ontwikkeling van wandelnetwerken. Het betreft gebieden die een hoge wandelkwaliteit en landschapsbeleving met zich mee brengen. De afbakening van de zoekzones is een Vlaamse bevoegdheid. De ontwikkeling van toeristisch-recreatieve knooppunten en gebieden van primair toeristisch-recreatief belang is een provinciale bevoegdheid. In 2019 dienden Toerisme Vlaams-Brabant en Toerisme Oost-Vlaanderen gezamenlijk een subsidiedossier in bij Toerisme Vlaanderen voor de realisatie van een provinciegrensoverschrijdend wandelknooppuntennetwerk in het projectgebied. Dit gebeurt in kader van de oproep ‘Impulsprogramma fiets- en wandelnetwerken 2016’.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 5

4. Uitdaging

Tijd voor kwaliteit

Er is in het gebied een positieve tendens om bijkomende woningen, noodzakelijk om de bevolkingsaangroei op te vangen, integraal te voorzien binnen of aan de rand van het stedelijk gebied. Bestaande openruimtegebieden blijven bijgevolg grotendeels gevrijwaard. Op deze manier wordt tegemoet gekomen aan de slogan ‘Vlaanderen Open en Stedelijk’ zoals vooropgesteld in het RSV.

De meeste planningsinitiatieven doen zich echter voor in en aan de rand van het stedelijk gebied. Aangename woonomgevingen worden er gecreëerd. Het gevaar bestaat dat de open ruimte haar kwaliteiten en potenties verliest als geen planningsinitiatieven worden genomen om ze te beschermen.

Het projectgebied sluit aan bij de kernen van Aalst, het kleinstedelijk gebied Asse, Denderleeuw, Affligem, Opwijk en Merchtem en ligt bovendien op een boogscheut van Brussel. Uit recente cijfergegevens van de stadsmonitor blijkt dat Aalst een groot tekort heeft aan recreatievoorzieningen voor gezinnen met kinderen. Voorzieningen waar het gezin op een zondags uitje met de fiets naar toe kan. De behoefte in het gebied om te recreëren in een groene omgeving is zeer groot. De centrale ligging in de Vlaamse Ruit moet ons echter waakzaam houden. Het kan niet de bedoeling zijn dat recreatief medegebruik problematisch wordt voor het behalen van de Europese natuurdoelen (instandhoudingsdoelstellingen). De draagkracht van de gebieden mag niet overschreden worden. Anderzijds is een positieve natuurbeleving belangrijk voor het creëren van een ruim maatschappelijk draagvlak voor natuur en voor het duurzaam karakter van natuurherstel.

Er moeten dringend planningsinitiatieven genomen worden in het open ruimte gebied om:

- Waardevolle gebouwen en gebieden te beschermen en te versterken - Recreatieve polen ontwikkelingsmogelijkheden te bieden - Natuurinrichting mogelijk te maken - Grondgebonden landbouw zekerheid te bieden

Daarnaast wil het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ binnen het bestaand ruimtelijk kader concrete inrichtingsvoorstellen doen die betekenis en functionaliteit toevoegen en zo de gebruikswaarde van en de waardering voor het gebied verhogen. Bestemmingen worden beter ondersteund en blijven beter gevrijwaard.

© Jo De Coninck

Figuur 1: Wandelen aan de voet van de Abdij van Affligem, een van de belangrijkste bakens in het landschap.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 6

Tijd voor samenwerking

Het visiegebied is bestuurlijk en administratief-institutioneel erg complex. Het projectgebied omvat 3 gemeenten, 1 stad en 2 provincies. Maar ruimtelijke structuren stoppen niet aan bestuurlijke grenzen (Kravaalbos, Leirekensroute, Abdijlandschap, Wellemeersen/Kapellemeersen). De provinciegrensoverschrijdende ligging van enkele belangrijke ruimtelijke dragers, zorgt ervoor dat planningsinitiatieven niet worden opgenomen en kansen blijven liggen. Initiatieven worden niet zelden naast elkaar, op het eigen afgelijnde gebied, uitgevoerd. Doordat er weinig onderling overleg is, blijven ook hier weer belangrijke kansen liggen. Ook beperken initiatieven zich dikwijls tot de eigen sector, waardoor creatieve, innovatieve oplossingen weinig ruimte krijgen en kansen gemist worden op dat sector overschrijdende, versterkende effect.

Het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ wil lopende initiatieven over sector-, provincie- en gemeentegrenzen heen en bestuursniveaugrenzen heen beter op elkaar afstemmen. Coherentie en afstemming van de verschillende initiatieven in het gebied zijn niet alleen essentieel voor een efficiënte uitvoering van de (deel)projecten. Ze zorgen er ook voor dat het resultaat meer is dan de som van de delen. Door gebiedsgericht te werken, over sector, gemeente- of provinciegrenzen heen, wordt doelgericht en efficiënt vooruitgang geboekt.

De motor van het project is een partnerschap waarbinnen actoren met terreinkennis en/of belangen in het gebied zich engageren tot reflectie en realisatie. Volgende partners hebben zich reeds verenigd in een samenwerkingsverband: provincie Oost-Vlaanderen, provincie Vlaams-Brabant, de stad Aalst, de gemeenten Asse, Opwijk en Affligem en de regionale landschappen Schelde-Durme, Pajottenland & Zennevallei en Brabantse Kouters. Het Regionaal Landschap Schelde-Durme neemt hierbij een regierol op. Tal van andere partners hebben aangegeven de doelstellingen van dit project te onderschrijven en er mee uitvoering aan te willen geven, waaronder het Agentschap voor Natuur en Bos, Toerisme Oost-Vlaanderen, Toerisme Vlaams- Brabant, Toerisme Scheldeland, de intergemeentelijke projectverenigingen Erfgoedcel Denderland en Hoperfgoed, de Boerenbond en de Abdij van Affligem. Ook Onroerend Erfgoed en Landbouw en Visserij gaven aan dit project van nabij te willen opvolgen.

De projectpartners willen samen met de belanghebbenden in de regio een gemeenschappelijke ruimtelijke visie te ontwikkelen op het gebied met het doel te komen tot (een programma van) realisaties op korte en middellange termijn. Dat gebeurt op basis van overleg en onderzoek en volgens een specifieke procesaanpak. Hierbij zullen ze nauw samenwerken met lokale actoren op het terrein. Er wordt een bottom-up aanpak gehanteerd waarbij lokale bestaande dynamieken bij verenigingen, ondernemers en landbouwers in het gebied gestimuleerd en ondersteund worden. Samen met hen willen de projectpartners geïntegreerde oplossingen zoeken. Hierdoor vergroot het maatschappelijk draagvlak voor het project en wordt meer doelgericht en efficiënt vooruitgang geboekt.

De projectpartners willen in het strategisch project de nodige planningsprocessen in gang zetten en engageren zich om kwaliteitsvolle, duurzame veranderingen op het terrein te realiseren. De ambities van het projectpartnerschap zullen worden waargemaakt door een gebundelde inzet van Europese, Vlaamse, provinciale en lokale instrumenten en beleidsplannen.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 7

5. Twee schaalniveaus

Regionale niveau / macroniveau

De visie op het Landschap van Erembald tot Kravaalbos, ontwikkeld in kader van het vorige strategische project (2010-2013), steunt op het beleidskader dat volgt uit het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en blijft ook als richtlijn gehanteerd worden in het strategisch project (2017-2020).

Door het realiseren van een samenhangende, robuuste open ruimte (macroniveau) vergroot het bovenlokaal belang van het open ruimtegebied, wordt het open ruimtegebied beter beschermd en worden haar troeven maximaal uitgespeeld. Hierdoor versterkt de systemische waarde van het openruimtegebied.

Figuur 2: Visieschets ontwikkeld i.h.k.v. het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2010-2013) Lokale niveau / mesoniveau

Wanneer meer wordt ingezoomd op de regio, dan kunnen de verschillende deelgebieden onderscheiden worden, elk met een eigen karakter en kwaliteiten die in een gebiedsgerichte, geïntegreerde benadering op maat kunnen worden versterkt. Het eigen karakter van elk deelgebied kan een basis aanreiken om via ruimtelijke inrichting meer betekenis en herkenbaarheid te geven aan elk deelgebied. De verbindingen tussen de verschillende deelgebieden zijn hierbij belangrijke aandachtspunten om de doorwaadbaarheid en doordringbaarheid van het ganse projectgebied in zijn geheel te verzekeren.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 8

DEEL II DOELSTELLING PROJECTSTRUCTUUR PROCES

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 9

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 10

1. Doelstelling

Globale doelstelling

Streefdoel van dit project is om het Landschap van Erembald tot Kravaalbos uit te bouwen tot een open ruimte gebied met hoge ruimtelijke kwaliteit en gekenmerkt door sterke natuur- en erfgoedwaarden, (stedelijke) landbouw, een duurzaam watersysteem en kwaliteitsvol recreatief groen dat tot in het hart van de omliggende steden en woonkernen doordringt. De landschappelijke kernkwaliteiten van het gebied worden versterkt en als troef uitgespeeld. Landschappelijke kernkwaliteiten bepalen de identiteit van het gebied en scheppen talrijke opportuniteiten voor lokale economie, duurzame landbouw, toerisme en recreatie.

De verplaatsing tussen de omliggende steden en woonkernen naar het open ruimte gebied moet op een duurzame manier kunnen gebeuren. Dit kan door middel van duurzame mobiliteitsverbindingen (functionele en recreatieve wandel- en fietsroutes, trage wegen) tussen het bebouwd gebied en de omliggende open ruimte.

Het project draagt bij aan de uitdagingen waar de klimaatverandering ons voor stelt. De voorgestelde acties dragen immers bij tot de broodnodige adaptatie aan de klimaatverandering.

Strategische doelstellingen

Het project Landschap van Erembald tot Kravaalbos laat toe een integrale aanpak te ontwikkelen die zich richt op afstemmen en samenwerking tussen de verschillende actoren in het gebied met het oog op het realiseren van volgende 3 strategische doelstellingen:

1. Robuuste en samenhangende open ruimte ontwikkelen en vrijwaren voor landbouw, natuur, bos en water, waarbij aandacht is voor het versterken van de identiteit van de diverse, waardevolle landschappen in het gebied. De productie van streekproducten wint aan belang.

2. Uitbouw van een netwerk van functionele én van toeristische/recreatieve fiets- en wandelverbindingen die tot in de kernen van de omliggende steden en woonkernen doordringen.

3. Ruimtelijk rendement verhogen in geplande nieuwe woonontwikkelingen in het open ruimte gebied en door slimme herontwikkeling van bebouwde ruimte die vrijkomt. Zo biedt de Abdij van Affligem tal van opportuniteiten op vlak van toerisme, recreatie, lokale economie en zelfs landbouw. Ook de oude pastorie en de oude brouwerij van Meldert en de nieuwe woonontwikkeling Immerzeel bieden veel opportuniteiten.

Om bovenstaande doelstellingen te realiseren is een sterke lokale verankering en sterke betrokkenheid van het lokale middenveld en de burgers nodig. Ideeën van onderuit worden daarom ondersteund en er wordt ingezet op acties die de gemeenschappelijke belangen van verschillende sectoren dienen.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 11

Geïntegreerde, gebiedsgerichte benadering

De uitdagingen van het strategisch project liggen vooral op het niveau van coördinatie. Het project streeft een efficiënte samenwerking na tussen verschillende beleidsniveaus, over grenzen heen en over sectoren heen.

Bovenstaande strategische doelstellingen zullen gerealiseerd worden door een geïntegreerde, gebiedsgerichte aanpak waarbij:

- Een gemeenschappelijke visie op het projectgebied ontwikkeld wordt, passend binnen het beleid - De samenhang tussen verschillende initiatieven versterkt wordt - Globale doelstellingen en een gezamenlijk uitvoeringsprogramma worden uitgewerkt - Belangrijke knelpunten worden aangepakt - Ruimtelijke visies worden vertaald naar ruimtelijke plannen en bestemmingen waar nodig - Concrete zaken gerealiseerd worden op het terrein - Middelen en instrumenten gebundeld ingezet worden

Vanuit het project zal uitvoering gegeven worden aan de nog lopende of pas afgeronde Vlaamse (sectorale en/of ruimtelijke) planningsprocessen en aan de afstemming met de RUP’s. Daarnaast zullen insteken geleverd worden voor toekomstige beleidsvorming.

Figuur 3: Hopveld Asse

Figuur 4: Rand van het Kravaalbos (Meldert)

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 12

Operationele doelstellingen

Bovenstaande strategische doelstellingen kunnen gerealiseerd worden door gelijktijdig in te zetten op een brede waaier aan acties die betrekking hebben op de globale projectwerking, communicatie en draagvlakvorming, landschappelijk, onroerend en cultureel erfgoed, natuurlijk erfgoed, integraal waterbeheer, toerisme en recreatie, landbouw, plattelandseconomie... Er zal selectief moeten ingezet worden op een aantal prioriteiten (vb. op deze die het grootste hefboomeffect hebben, voor veel draagvlak zorgen…).

Hieronder een niet-exhaustieve lijst van mogelijke operationele doelstellingen:

Landschappelijk, onroerend en cultureel erfgoed

• Ankerplaats, relicten en dorpsgezichten beschermen, herwaarderen en beheren • Onroerend erfgoed en archeologische sites behouden, beheren en renoveren • Hopcultuur en ander landschap-gerelateerd immaterieel erfgoed versterken • Ruimtelijke kwaliteit in de omgeving van bouwkundig en natuurlijk erfgoed versterken • Ruimtelijk rendement verhogen van (vrijgekomen) bouwkundig erfgoed en industrieterreinen (bestemmingsontwikkeling) • Landschappelijke structuur/samenhang versterken, met aandacht voor lokale identiteit en diversiteit

Natuurlijk erfgoed

• Kwaliteit van de bodem en het oppervlaktewater verbeteren en bewaken • Bos- en natuurgebieden beschermen, opwaarderen en beheren • Soorten beschermen • Ecologisch netwerk ontwikkelen (cf. visie opgemaakt i.k.v. het voorgaande strategische project) • Integraal waterbeheer stimuleren • Structurerende beekvalleien vrijwaren en versterken • Klimaatmitigatie en -adaptatie bevorderen

Versterken van de toegankelijkheid en gastvrijheid

• Toegangspoorten en onthaalvoorzieningen ontwikkelen en promoten • Een kwaliteitsvol recreatief netwerk met routegebonden voorzieningen ontwikkelen en promoten • Gediversifieerd aanbod aan toeristisch-recreatieve activiteiten in relatie tot het landschappelijk, onroerend, cultureel en natuurlijk erfgoed stimuleren en promoten • Uitbouwen gevarieerd en gediversifieerd natuur- en milieu-educatief aanbod

Versterken van duurzame landbouw

• Landbouwers ondersteunen in hun rol als landschapsbouwers • Voedselproductie lokaal vermarkten (korte keten - stadslandbouw) • Verbrede landbouw ondersteunen en stimuleren • Actiegericht netwerk van landbouwers in relatie tot het landschappelijk, cultureel en natuurlijk erfgoed ondersteunen

Versterken van de lokale plattelandseconomie

• Innovatieve plattelandseconomie in relatie tot het landschappelijk, cultureel en natuurlijk erfgoed ondersteunen • Kansen bieden voor het gebruik van lokale en authentieke producten • Actiegericht netwerk van ondernemers in relatie tot het landschappelijk, cultureel en natuurlijk erfgoed ondersteunen

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 13

2. Projectstructuur

De motor van het project is een partnerschap waarbinnen actoren met terreinkennis en/of belangen in het gebied zich engageren tot reflectie en realisatie. Het overleg tussen deze partners is georganiseerd via de volgde overleg- en beslissingsstructuur:

De projectstructuur bestaat uit de stuurgroep, het netwerk van betrokken actoren en overheden, het projectbureau en een aantal voorbereidende en uitvoerende werkgroepen.

De stuurgroep is het overlegorgaan waar de strategische beslissingen omtrent de ontwikkeling van het projectgebied genomen worden. Het voorzitterschap wordt uitgeoefend door de gouverneur van Oost- Vlaanderen. De stuurgroep vergadert twee maal per jaar.

De werkgroepen hebben tot taak om de strategische keuzes van de stuurgroep voor te bereiden en/of er uitvoering aan te geven. De stuurgroep bepaalt de oprichting, de samenstelling en de werking van de werkgroepen.

Het projectbureau bereidt de stuurgroepvergaderingen en de vergadering van de thematische/gebiedsgerichte werkgroepen voor en zorgt nadien voor de opvolging van de genomen beslissingen. Het projectbureau vergadert 5 maal per jaar.

De klankbordgroep bestaat uit het breed netwerk aan betrokken actoren en overheden. De klankbordgroep heeft een adviserende rol, waarbij de leden van de klankbordgroep beschouwd worden als bevoorrechte getuigen. De klankbordgroep wordt één maal per jaar samengeroepen.

Het projectsecretariaat wordt verzorgd door een coördinatieteam, bestaande uit een projectcoördinator, een hopcoördinator en drie deeltijdse projectmedewerkers (één bij elk van de betrokken Regionale Landschappen tewerk gesteld).

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 14

Samenstelling van het coördinatieteam

• Evelyne Fiers – projectcoördinator (RLSD)* • Joris Vanderveken – hopcoördinator (RLSD) • Lien Van Langenhove – projectmedewerker (RLSD) • Koen De Rijck – projectmedewerker (RL P&Z) • Wim Solie – projectmedewerker (RLBK)

*Op 1 oktober 2019 stopte Evelyne Fiers als projectcoördinator. De subsidieperiode van het strategisch project werd opgeschort vanaf 1 oktober 2019 tot 1 maart 2020. Jeroen Bral ging op 17 februari 2020 aan de slag als nieuwe projectcoördinator.

Samenstelling van de stuurgroep – voor de verkiezingen van oktober 2018

Voorzitter: gouverneur Jan Briers

Leden:

1. Provincie Oost-Vlaanderen vertegenwoordigd door gedeputeerde Jozef Dauwe 2. Provincie Vlaams-Brabant vertegenwoordigd door gedeputeerde Tie Roefs 3. Stad Aalst vertegenwoordigd door schepen Iwein De Coninck 4. Gemeente Affligem vertegenwoordigd door schepen Bert De Roeck 5. Gemeente Asse vertegenwoordigd door schepen Yoeri Vastersavendts 6. Gemeente Opwijk vertegenwoordigd door schepen Inez Deconinck 7. Projectvereniging Hoperfgoed, vertegenwoordigd door voormalig schepen Paul Stockman (Aalst, voorzitter van de Projectvereniging Hoperfgoed) en schepen Geert Heyvaert (Asse, bevoegd voor o.a. cultuur, toerisme en erfgoed; ondervoorzitter van de projectvereniging Hoperfgoed) 8. Regionaal Landschap Schelde-Durme vertegenwoordigd door voorzitter Jozef Dauwe 9. Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei vertegenwoordigd door voorzitter Gunther Coppens 10. Regionaal Landschap Brabantse Kouters vertegenwoordigd door voorzitter Jozef De Borger 11. Steven Gheysens (Stad Aalst, directeur Ruimtelijke ordening, wonen, economie en milieu) 12. Beatrijs Aelterman (begeleidend ambtenaar, departement Omgeving)

Samenstelling van de stuurgroep – na de verkiezingen van oktober 2018

Voorzitter: waarnemend gouverneur Didier Detollenaere

Leden:

1. Provincie Oost-Vlaanderen vertegenwoordigd door gedeputeerde Riet Gillis 2. Provincie Vlaams-Brabant vertegenwoordigd door gedeputeerde Bart Nevens 3. Stad Aalst vertegenwoordigd door schepen Katrien Beulens 4. Gemeente Affligem vertegenwoordigd door schepen Hans Cornand 5. Gemeente Asse vertegenwoordigd door schepen Peter Verbiest 6. Gemeente Opwijk vertegenwoordigd door schepen Inez Deconinck 7. Projectvereniging Hoperfgoed, vertegenwoordigd door voormalig schepen Paul Stockman (Aalst, voorzitter van de Projectvereniging Hoperfgoed) en schepen Geert Heyvaert (Asse, bevoegd voor o.a. cultuur, toerisme en erfgoed; ondervoorzitter van de projectvereniging Hoperfgoed) 8. Regionaal Landschap Schelde-Durme vertegenwoordigd door voorzitter Riet Gillis 9. Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei vertegenwoordigd door voorzitter Gunther Coppens 10. Regionaal Landschap Brabantse Kouters vertegenwoordigd door voorzitter Jozef De Borger 11. Steven Gheysens (Stad Aalst, directeur Ruimtelijke ordening, wonen, economie en milieu) 12. Beatrijs Aelterman (begeleidend ambtenaar, departement Omgeving)

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 15

Samenstelling van het projectbureau (ambtelijke werkgroep, met vertegenwoordigers uit de diensten leefmilieu, landbouw en toerisme):

• Provincie Vlaams-Brabant • Provincie Oost-Vlaanderen • Stad Aalst • Gemeente Affligem • Gemeente Opwijk • Gemeente Asse • Regionaal Landschap Schelde-Durme • Regionaal Landschap Brabantse Kouters (vroegere benaming: Groene Corridor) • Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei • Agentschap Landbouw en Visserij • Agentschap voor Natuur en Bos • Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen • Toerisme Vlaams Brabant vzw • Toerisme Scheldeland • Erfgoedcel Denderland

Samenstelling van de thematische en gebiedsgerichte werkgroepen

De thematische en gebiedsgerichte werkgroepen worden opgericht in functie van het actieprogramma. Deze werkgroepen bestaan uit de actoren die rechtstreeks betrokken zijn, gaande van vertegenwoordigers van de betrokken overheden, bovenlokale organisaties, betrokken middenveld tot andere betrokken actoren. De thematische en deelgebiedsgerichte werkgroepen komen samen in functie van de tijdsplanning van elke actie.

Samenstelling van de klankbordgroep

Het breed netwerk van betrokken actoren en overheden die in de klankbordgroep vertegenwoordigd zijn, bestaan naast bovenvermelde projectpartners uit (niet limitatief):

• de erkende milieu- en natuurverenigingen met een werking in het gebied (Natuurpunt afdeling Aalst, Natuurpunt afdeling Ijsvogel-Opwijk, Natuurpunt afdeling Affligem, Natuurpunt afdeling Asse, Aalsterse Klimaatkoepel (DaK), JNM afdeling Land van Aalst, JNM afdeling Pajottenland, JNM afdeling ’s Heerenbosch, Natuurpunt/Zoogdierenwerkgroep Denderstreek,…) • de erkende landbouworganisaties met een werking in het gebied (Boerenbond Oost-Vlaanderen, Boerenbond Vlaams-Brabant, Koninklijke Landbouwcomice Aalst, Algemeen Verbond van de Belgische Siertelers, Bedrijfsgilde Aalst, Bedrijfsgilde Opwijk-Mazenzele, Landelijke Gilde Aalst, Landelijke Gilde Baardegem, Landelijke Gilde Moorsel / Meldert, Landelijke Gilde Asse-Affligem, Landelijke Gilde Opwijk-Mazenzele, Agrobeheergroep Asse, Agrobeheergroep De Faluintjes). • de erkende verenigingen ter bevordering van toerisme en recreatie met een werking in het gebied (Gidsen Affligem, PASAR Affligem, PASAR Opwijk, PASAR Aalst, PASAR Vlaams-Brabant, PASAR Asse, LRV Club Kravaalruiters, Leireken vzw) • de erkende landschapsgerelateerde cultuur- en erfgoedverenigingen met een werking in het gebied (V.V.V. Faluintjesstreek, Keuring Belgisch Trekpaard, Landbouwmuseum De Vedderboom, Heemkundige Kring 'De Faluintjes', Hopduvelcomité, Vrienden van de Hop, Orde van de Groene Bel) • de erkende wildbeheerseenheden met een werking in het gebied (Wildbeheerseenheid Gewest Aalst, Wildbeheerseenheid Land van Asse, Wildbeheerseenheid Land van Aalst, Wildbeheerseenheid Kravaal, Wildbeheerseenheid Gewest Aalst) • de jeugdverenigingen met een werking in het gebied • de bewonersgroepen met een werking in het gebied • (landschaps)ondernemers (Hof ter Vrijlegem, Ons Dagelijks Groen, De Kleine Deugd, Mier vzw, Imkersgilde De Vlijtige Bie, Koninklijke Imkersgilde Neerbrabant, De Opwijkse Honingbie …)

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 16

3. Globale procesbeschrijving

De provincies Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, de stad Aalst en de gemeenten Affligem, Asse en Opwijk zetten zich, met ondersteuning van de Regionale Landschappen Schelde-Durme, Pajottenland & Zennevallei en Brabantse Kouters en met ondersteuning van verschillende Vlaamse partners, al langer gezamenlijk in om de uitdagingen in het open ruimtegebied aan te pakken.

Het huidige strategische project bouwt verder op de reeds gemaakte visies, maar initieert ook nieuwe deelprojecten, en dat zowel op vlak van visieontwikkeling, opstart ruimtelijke planningsinitiatieven, versterking lokale samenwerkingsverbanden als realisaties op het terrein. Hierbij wordt gestreefd naar een gebundelde inzet van instrumenten en middelen.

Voorgeschiedenis

Strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2010-2013)

Het project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ heeft een voorgeschiedenis als strategisch project. In 2009 werd het strategisch project ‘stadsbos – regionaal bos’ door het Departement RWO weerhouden voor subsidiering voor drie jaar (ministerieel besluit van 16 december 2009 van de minister bevoegd voor Ruimtelijke Ordening houdende de subsidiëring van het strategisch project in uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen ‘stads- en regionaal bos’). De subsidieperiode liep af in 2013. In het kader van het strategisch project hebben de partijen een visieschets ontwikkeld en een charter ondertekend voor de opwaardering van de open ruimte en het landschap in het gebied.

Figuur 5: Visieschets ontwikkeld i.k.v. het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2010-2013)

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 17

Vervolgproject Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2014-2017)

Na afloop van het strategisch project (2010-2013) besloten de lokale besturen een vervolgtraject op touw te zetten. Een opstartvergadering vond plaats op 16 december 2013 en op 30 juni 2014 werd de samenwerkingsovereenkomst door de provincie Oost-Vlaanderen, de provincie Vlaams-Brabant, de stad Aalst, de gemeenten Affligem, Asse en Opwijk en de Regionale Landschappen Schelde-Durme, Pajottenland & Zennevallei en Groene Corridor ondertekend. In het vervolgtraject werd het accent gelegd op landschapsontwikkeling en toeristisch-recreatieve versterking van de gebiedsidentiteit.

Er werd sterk ingezet op een bottom-up aanpak, waarbij ideeën, wensen en noden van lokale verenigingen, inwoners, landbouwers en ondernemers die bijdragen aan landschapsontwikkeling en toeristisch-recreatieve versterking van het gebied, mee ondersteund werden. Dit leidde tot een sterkere lokale verankering en het smeden van nieuwe samenwerkingsverbanden, over gemeentegrenzen en beleidsdomeinen heen. Er volgenden acties rond korte keten en rond specifieke soorten, samenwerkingen tussen natuur- en landbouwverenigingen en samen met de bewoners van de Abdij Affligem werd nagedacht over de opwaardering van de Abdij Affligem en haar omgeving.

Daarnaast werd ook sterk ingezet op terreinrealisaties, met als absolute eyecatchers: het toegankelijk maken en verder ontwikkelen van het GNOP-gebied Koudenbergbeekvallei, de aanleg van de speelzone Ten Rozen en de inrichting van het natuureducatief centrum Heuvelpark met ‘The Observer’, landschapskunst van de hand van Will Beckers.

Figuur 6: Aanplantactie Heuvelpark

Figuur 7: ‘The Observer’ (Heuvelpark – Will Beckers)

Figuur 8: Infoborden in het GNOP-gebied Koudenbergbeekvallei.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 18

Strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2017-2020)

Versterkt coördinatieteam

De goedkeuring van de subsidieaanvraag door Ruimte Vlaanderen in het kader van de achtste oproep voor strategische projecten in uitvoering van het RSV, de verhoging van de jaarlijkse bijdrage van de projectpartners aan de projectcoördinatie en een samenwerkingsovereenkomst met de projectvereniging Hoperfgoed, zorgt ervoor dat het projectpartnerschap op 3 april met een versterkt coördinatieteam de uitdagingen in het open ruimtegebied kan aanpakken. Naast de projectcoördinator werd bij elk van de drie betrokken regionale landschappen een deeltijdse projectmedewerker aangesteld die in staat voor de terreinrealisaties. Dankzij de financiële ondersteuning van de projectvereniging Hoperfgoed en subsidies in het kader van de projectoproep ‘PDPOIII-Versterking van de kwaliteit en vitaliteit van het platteland door samenwerking’, kon ook een hopcoördinator aangeworven worden ter versterking van het coördinatieteam.

Globaal overzicht proces

Hieronder wordt een globaal overzicht gegeven van het proces dat doorlopen wordt. De stand van zaken en meer gedetailleerde informatie per focuszone of prioritair thema wordt verderop in het voortgangsrapport beschreven.

FASE 1: VERKENNINGSFASE (AFGEROND)

In een eerste fase, werden de kansen en knelpunten op vlak van ruimtelijke structuur en coalitievorming in kaart gebracht op basis van de kenmerken en identiteit van het gebied (sense of place), het bestaande beleidskader, lopende of doorlopen planprocessen, potentiële partners en actoren, wensen en ideeën van projectpartners, … Deze analyse gebeurde in grote lijnen al bij de opmaak van het subsidiedossier in het kader van de achtste oproep voor strategische projecten, maar werd na goedkeuring van het project nog verder verfijnd.

Op basis van deze analyse werden een aantal focusgebieden afgebakend waarop het projectpartnerschap prioritair wenst in te zetten, met aandacht voor de verknoping van de verschillende focusgebieden met elkaar en de verknoping met de omgevende bebouwde kernen. Bij de ontwikkeling van de focusgebieden blijft het fysische systeem het richtinggevend kader voor de ruimtelijke ontwikkeling. De ruimtelijke structuur in het projectgebied wordt bepaald door het samenhangend geheel van de Dender, de beekvalleien (Molenbeek- Graadbeek, de Grote en de Kleine Molenbeek en de Puttenbeek-Stambeek), natuur- en boscomplexen (Kravaalbos-Kloosterbos-Kluisbos, de Wellemeersen-Kapellemeersen, Osbroek-Gerstjens), belangrijke landbouwgebieden, de nederzettingsstructuur, het landschap en de infrastructuur (waaronder het voormalige spoorwegtracé Leirekensroute) en is terug te vinden in de visieschets die opgemaakt werd in het eerste strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ (2010-2013) en dat nog steeds als kader gebruikt wordt.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 19

Naast het aanduiden van focusgebieden, werd ook beslist om via een thematische, gebiedsdekkende benadering in te zetten op een aantal prioritaire thema’s.

Focusgebieden: Prioritaire thema’s:

• Groene rand Asse • Hop • Groenpool Aalst • Fiets-, wandel- en ruiterroutes • Leirekensroute • Natuur • Abdijlandschap • Landbouw • Kravaalbos

• Opwijk en de Brabantse Kouters • Vallei van de Molenbeek-Graadbeek

Figuur 9: Focusgebieden

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 20

Figuur 10: Fysisch systeem als kader voor de ruimtelijke ontwikkeling van de focuszones met aanduiding van de loop van de Molenbeek-Graadbeek (visieschets strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ 2010-2013)

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 21

FASE 2: OPMAAK GEDRAGEN EN GEÏNTEGREERDE VISIE EN ACTIEPROGRAMMA (LOPENDE)

Per focusgebied en per thema werd een werkgroep opgericht, bestaande uit betrokken ambtenaren, vertegenwoordigers van lokale verenigingen en andere betrokkenen. Deze werkgroepen ontwikkelen een gedragen en geïntegreerde visie, formuleren doelstellingen en concretiseren die via de opmaak van een actieprogramma. Hierin wordt ook de rol en verantwoordelijkheid van de verschillende betrokken partners bepaald en worden de strategie en de bijpassende instrumenten die ingezet zullen worden, opgelijst. De actieprogramma’s bestaan uit een combinatie van stimulerende acties en eigen initiatieven.

Tegelijkertijd wordt er werk gemaakt van de realisatie van enkele quick wins.

De specifieke dynamiek tussen actoren in de verschillende deelgebieden of tussen actoren die rond bepaalde thema’s werken, maakt dat de vorming van de werkgroepen, of de opmaak van een visie en actieprogramma, een variabel procesverloop kent. Aan de vorming van de werkgroepen gaan meestal heel wat bilaterale gesprekken vooraf.

Om de samenwerking tussen verschillende betrokken actoren te regelen, werden het eerste werkingsjaar verschillende samenwerkingsovereenkomsten opgemaakt:

✓ samenwerkingsovereenkomst Opmaak Masterplan Abdijlandschap (Bijlage 4) ✓ samenwerkingsovereenkomst Hop-regio Aalst, Affligem, Asse en Opwijk (Bijlage 5a) ✓ samenwerkingsovereenkomst HOP AAA+ (Bijlage 5b) ✓ samenwerkingsovereenkomst ‘Groene Rand Asse’ (Bijlage 6)

FOCUSZONE/THEMA WERKGROEP VISIE ACTIEPROGRAMMA

In ontwikkeling In ontwikkeling Groene rand Asse Ja door de werkgroep door de werkgroep Studieopdracht (Omgeving – In ontwikkeling via Groenpool Aalst Ja Hesselteer) studieopdracht Voorontwerp Leirekensroute In ontwikkeling door de Leirekensroute Ja (BUUR) werkgroep In ontwikkeling In ontwikkeling Kravaalbos Ja door de werkgroep door de werkgroep On hold Abdijlandschap Ja On hold studieopdracht Open Oproep Opwijk en de Brabantse Ja nvt Bouwmeester Scan Kouters Bouwmeester Scan Vallei van de Molenbeek- Ja Ja Ja Graadbeek Hop Ja Studieopdracht Ideaconsult Ja Fiets-, wandel- en Ja, per deelproject ruiterroutes Vnl. bottom-up werking – stimuleren van acties van onderuit – Natuur Ja wel altijd vanuit een geïntegreerde aanpak Vnl. bottom-up werking – stimuleren van acties van onderuit – Landbouw Ja wel altijd vanuit een geïntegreerde aanpak

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 22

FASE 3: PROJECTUITVOERING VIA DE IMPLEMENTATIE VAN HET ACTIEPROGRAMMA (LOPENDE)

Eerste werkjaar

Tijdens het eerste werkjaar werden samenwerkingsovereenkomsten opgemaakt en verschillende instrumenten en middelen ingezet om tot projectuitvoering te komen.

Samenwerkingsovereenkomsten: ✓ samenwerkingsovereenkomst Opmaak Masterplan Abdijlandschap (Bijlage 4) ✓ samenwerkingsovereenkomst Hop-regio Aalst, Affligem, Asse en Opwijk (Bijlage 5) ✓ samenwerkingsovereenkomst HOP AAA+ (Bijlage 5) ✓ samenwerkingsovereenkomst ‘Groene Rand Asse’ (Bijlage 6)

Instrumenten: ✓ Open Oproep Vlaams Bouwmeester o Volledige studieopdracht voor de opmaak van (1) een masterplan voor de Abdij van Affligem en haar omgeving en (2) een inrichtingsplan voor de heraanleg van de Abdijstraat en de publieke ruimte van de abdijsite (opdrachtgever: gemeente Affligem) ✓ Bouwmeester Scan Vlaams Bouwmeester o Gemeente Opwijk ✓ Agentschap voor Natuur en Bos: Subsidies voor de flankerende maatregelen van het Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel (VSGB) o Koudenbergbeekvallei in het Abdijlandschap Affligem ✓ Projectoproep Departement omgeving: Landbouw-Natuur: op zoek naar een win-win o Landbouw BIJgekleurd (ingediend door RLSD) ✓ Projectoproep Provincie Vlaams-Brabant – PDPO III: Versterking van de kwaliteit en vitaliteit van het platteland door samenwerking o HOP AAA+ (ingediend door RLSD) ✓ Provincie Vlaams-Brabant: subsidies ter ondersteuning van het gemeentelijk natuurbeleid o Kersenboomgaarden Mazenzele (ingediend door RLBK) o Aankoop, inrichting en openstelling in Koudenbergbeekvallei (ingediend door RL P&Z)

Naast de projectpartners dragen nog verschillende actoren financieel bij voor verschillende projectrealisaties (vb. Abdij Affligem, projectvereniging Hoperfgoed, Alken-Maes nv).

Tweede werkjaar

Tijdens het tweede werkjaar werden geen nieuwe samenwerkingsovereenkomsten gesloten. Wel werd uitvoering gegeven aan de doelstellingen geformuleerd in de samenwerkingsovereenkomsten. Verschillende studies die als doel hebben om de gebiedsvisie te verfijnen en een actieprogramma op te stellen, zijn lopende.

Studieopdrachten: ✓ Visienota Leirekensroute (BUUR) ✓ Studieopdracht Groenpool Aalst/Affligem/Denderleeuw (Omgeving – Hesselteer) ✓ Studieopdracht: Ontwikkelingsprogramma Hopregio Aalst – Affligem – Asse + (Idea-consult) ✓ Bouwmeester Scan

Bijkomende instrumenten werden ingezet: ✓ Projectoproep Departement Cultuur, Jeugd en Media: Beurzen voor het doorgeven van vakmanschap o Meester-leerling traject HOP

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 23

Derde werkjaar

Tijdens het derde werkjaar werd nagedacht hoe de projectwerking na afloop van de subsidieperiode verdergezet kan worden.

De projectpartners gaven aan ook na de huidige subsidieperiode als sterk projectpartnerschap verder te willen gaan met de realisatie van de ambities. Hun engagementen zijn terug te vinden in verschillende samenwerkingsovereenkomsten die in het kader van het project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ werden opgemaakt en waarvan de looptijden de subsidieperiode van het strategisch project overschrijden.

Hoewel er al heel wat werk verzet is de voorbije jaren, beseffen de projectpartners echter ook dat er nog heel wat werk op de plank ligt. Het volstaat niet om de verschillende deelprojecten te realiseren. De onderlinge samenhang en het grotere geheel moeten bewaakt worden. Daarnaast is er nog heel wat werk om de visie ook wettelijk te verankeren.

Realisaties van de voorbije jaren:

- Opmaak breed gedragen, geïntegreerde gebiedsvisie

- Analyse van de kansen en knelpunten op vlak van ruimtelijke structuur en coalitievorming om uitvoering te kunnen geven aan de gebiedsvisie. Op basis hiervan werden verschillende deelprojecten opgestart waarvan sommige gebiedsgericht, andere thematisch zijn. De ontwikkeling van de verschillende deelprojecten is maatwerk. Voor elk van deze deelprojecten wordt de (ruimtelijke) visie scherp gesteld, worden concrete doelstellingen geformuleerd en wordt een plan van aanpak met bijhorend realistisch, haalbaar en betaalbaar actieprogramma opgemaakt (2017-nu). Elk deelproject wordt op een integrale manier en over sector- en bestuursgrenzen heen benaderd. Voor sommige deelprojecten is deze fase afgerond, voor andere nog niet.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 24

- Tegelijkertijd werd ook al ingezet op terreinrealisaties (zowel kleine quick wins als grotere hefboomprojecten) o Natuurinrichtingsproject Osbroek/Gerstjens o Heuvelpark o Rozekensbos o Verwerving en inrichting Kluisbos o Verwerving en inrichting Koudenbergbeekvallei o Wandelnetwerk Brabantse Kouters o Korte keten brochure – fietstocht – picknick… o Oprichting agrobeheergroep o Realisatie landschapsbedrijfsplannen o Soortgerichte acties (vuursalamander, kerkuilen, wilde bijen, grote gele kwikstraat, steenuil…) en habitatherstel (aanleg kleine landschapselementen…) o …

De projectpartners beseffen echter dat er naast de realisatie van de deelprojecten (uitvoering van de gebiedsgerichte actieprogramma’s), ook nog steeds veel nood is aan het juridisch consolideren van de beslissingen, intenties en zelfs terreinrealisaties. Hier ligt nog steeds een grote uitdaging voor het projectpartnerschap. Het ambitieniveau ligt hoog.

Het projectgebied en de kwaliteitsvolle uitvoering van de gebiedsvisie vergt nog een verdere inzet van een coördinatieteam dat bestaat uit een projectcoördinator die het samenwerkingsverband verder begeleidt bij het omzetten van de krijtlijnen van het Vlaams ruimtelijk beleid, uit projectmedewerkers die de terreinrealisaties verder opvolgen en uit een communicatiemedewerker.

Het projectpartnerschap besliste om een nieuwe subsidieaanvraag in te dienen bij Departement Omgeving (in het kader van de elfde oproep voor strategische projecten). Het projectpartnerschap wil sterker inzetten op het grondenbeleid en de wettelijke verankering van de opgemaakte visie door het voorbereiden van de opmaak van de nodige RUP’s.

Eind augustus 2019 werd er een nieuwe subsidieaanvraag ingediend. De focus in de nieuwe projectaanvraag ligt op uitvoering. Nu het voorbereidende werk achter de rug is, moet het strategisch project de overstap maken naar een realisatiegericht strategisch project. Zo kunnen de vruchten van het eerdere voortraject worden geplukt en de continuïteit van het project en de kwaliteit van de visie in de verdere uitvoering gegarandeerd worden. In december 2019 werd ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ opnieuw erkend als strategisch project.

Tijdens het derde werkjaar kon ook heel wat gerealiseerd worden bij verschillende deelprojecten, volgend uit de eerder gesloten samenwerkingsverbanden, opgemaakte visies en actieprogramma’s. Voor sommige deelprojecten werd verder gewerkt aan de (ruimtelijke) visie, de formulering van concrete doelstellingen en de opmaak van een plan van aanpak met bijhorend realistisch, haalbaar en betaalbaar actieprogramma.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 25

DEEL III STAND VAN ZAKEN GEBIEDSGERICHTE DEELPROJECTEN

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 26

1. Groene rand Asse

Doelstelling

Algemene doelstelling In het kader van het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos willen de gemeente Asse, het Regionaal Landschap Brabantse Kouters en het Agentschap voor Natuur en Bos de krachten bundelen om:

1. de drie zones, afgebakend in het PRUP Stadsrandbos, te ontwikkelen door (a) het versterken van de natuurwaarden en erfgoedwaarden en (b) de realisatie van toegankelijk groen en groen met openbaar karakter. Hierbij worden de grenzen van de zones zoals afgebakend in het PRUP, flexibel gehanteerd. Er wordt ook gestreefd naar ecologische en recreatieve verbindingen tussen de drie zones. 2. de impact van de komst van de rondweg N9k te milderen door (a) te streven naar een goede landschappelijke inpassing met aandacht voor de realisatie van een groenbuffer en (b) de realisatie van ecologische en recreatieve verbindingen tussen het kleinstedelijke gebied en het openruimtegebied. 3. de natuur-, erfgoed- en recreatieve waarden in de aangeduide ankerplaatsen (Putberg, Vallei van de Nieuwermolenbeek met Vrijhoutbos en Moretteberg, Kobbegem en Bollebeek) te versterken.

Specifieke doelstellingen

1. Landschappelijke inpassing en buffering van de ringweg N9k. 2. Kwaliteitsvolle landschappelijke versterking van de kerngebieden. 3. Het voorzien van stapstenen en verbindingen tussen de kerngebieden en hun omgeving. 4. Verbetering van recreatief onthaal en netwerk van fiets- en wandelpaden. 5. Kwaliteitsvolle landschappelijke ontwikkeling van aangeduide ankerplaatsen. 6. Het actief betrekken van en het ontwikkelen van draagvlak bij de bewoners en gebruikers van het werkingsgebied.

Aanleiding

PRUP Afbakening kleinstedelijk gebied Asse

In 2016 werden in het kader van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Asse, zes ruimtelijke uitvoeringsplannen vastgesteld door de provincieraad, waaronder het PRUP rondweg N9k en het PRUP Stadsrandbos.

Het PRUP Stadsrandbos bakent drie zones af die kunnen worden ontwikkeld met voldoende oppervlakte en robuustheid en die een antwoord kunnen bieden aan de grote behoefte aan groen op wandel- en fietsafstand van de woonkernen in de sterk verstedelijkte rand van Brussel.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 27

• Zone Wolfrot, een open kouter en beekvallei tussen Asse-centrum, KMO-zone Mollem en woonkern Walfergem, aansluitend op bestaande bebossing langs de beek en rond kasteel Wolfrot • Zone Putberg met omliggende valleien van de Kleine Wijtsbeek en Broekebeek • Zone Boekfos-Hoogpoort-Tenberg ten zuiden van het KSG

Aangeduide ankerplaatsen Rond Asse liggen drie aangeduide ankerplaatsen: Putberg, Vallei van de Nieuwermolenbeek met Vrijhoutbos en Moretteberg, Kobbegem en Bollebeek (lichtgroen op onderstaande Figuur 11). Elk van de stadsrandbos-zones, zoals afgebakend binnen het PRUP Stadsrandbos, liggen (grotendeels) binnen de contouren van de aangeduide ankerplaatsen (donkergroen op onderstaande Figuur 11).

Figuur 11: Ankerplaatsen en stadsrandbos-zones Asse

Aanpak

Eerste werkingsjaar strategisch project

Vanuit het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ werd het initiatief genomen om de samenwerking tussen de gemeente Asse, het Regionaal Landschap Brabantse Kouters, het Regionaal Landschap Schelde-Durme en het Agentschap voor Natuur en Bos op te starten voor de uitwerking van een recreatief groengebied op wandel- en fietsafstand van de woonkernen in de gemeente Asse. Het gebied krijgt de werktitel ‘Groene Rand Asse’ mee.

Tweede werkingsjaar strategisch project

Samenwerkingsovereenkomst opgemaakt en ondertekend

De samenwerking wordt vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. De coördinatie van het samenwerkingsverband wordt opgenomen worden door Evelyne Fiers, coördinator van het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’.

De samenwerkingsovereenkomst werd op 23 november 2018 door alle partners ondertekend (zie Bijlage 6).

Doelstelling: de natuur-, erfgoed- en recreatieve waarden worden versterkt in de aangeduide ankerplaatsen Putberg, Vrijthoutbos en Moretteberg, Kobbegem en Bollebeek en de drie zones opgenomen in het PRUP Stadsrandbos (zone Putberg, zone Boekfos-Hoogpoort-Tenberg, zone Wolfrot). Daarnaast worden deze gebieden via stapstenen van de open ruimte met elkaar, met het Kravaalbos en met de gemeentekern van Asse in verbinding gebracht.

Fasering: In de samenwerkingsovereenkomst staat gestipuleerd dat de projectpartners een gefaseerde aanpak zullen hanteren om de doelstellingen te bereiken:

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 28

Fase 1 (eerste jaar): verkenningsfase - projectvoorbereiding/verkenning: o concretiseren van de doelstellingen op het terrein; o bepalen van de precieze rol en verantwoordelijkheid van elke in deze overeenkomst betrokken partner en andere stakeholders; o opmaak actieprogramma; o bepalen van de strategie en de bijpassende instrumenten die ingezet zullen worden per deelzone; o voorbereiding aankoopdossiers; o realisatie van enkele quick wins in de kerngebieden op vlak van aankopen en inrichting.

Fase 2 (vanaf het tweede projectjaar): projectuitvoering.

Terreinrealisaties en beheerregelingen

• Inrichtingsprojecten bij particulieren i.f.v. herstel KLE-netwerk

• Beheerovereenkomsten Overleg bedrijfsplanner (VLM) in het kader van potentieel af te sluiten beheerovereenkomsten. Concreet voorstel voor het afsluiten van een beheerovereenkomst aan de Campomolen in Asbeek alsook het nemen van erosiewerende maatregelen in samenwerking met de erosiecoördinator van de provincie Vlaams- Brabant.

• Loket Onderhoud Buitengebied rond de Kruiskouter in Relegem Pilootproject Loket Onderhoud Buitengebied (LOB) in West-Brabant. Dit project maakt via een partnership (RLBK als gebiedsregisseur, lokale besturen, sociale economie en landbouwers als landschapsbeheerders) werk van de realisatie van een gecoördineerd beheersysteem van het buitengebied. De klemtoon ligt in de eerste fase op houtige kleine landschapselementen. Voor de gemeente Asse werd het gebied rond de Kruiskouter in Relegem geselecteerd. Deze waaiert naar het westen uit tot aan de industriezone van Bollebeek binnen de projectzone van het strategisch project.

• Wandelnetwerk Het wandelknooppuntennetwerk Brabantse Kouters werd uitgerold over de volledige Groene Rand Asse (zie deel IV, hoofdstuk 3). Flankerend aan de realisatie van het wandelnetwerk Brabantse Kouters werden er, aan de startplaats of langs het traject, speelelementen geplaatst. De gemeente Asse kreeg aan het Speelbos in Mollem een steltenparcours en ter hoogte van de Kruisborre-ommegang werd een wilgenhut geplaatst.

• Wandelbrochure ‘Adembenemend Asbeek’ Naar aanleiding van de Erembald-Kravaal Happening, werd de wandelbrochure ‘Op wandel in Adembenemend Asbeek’ opgemaakt (zone Putberg) – zie deel V, hoofdstuk 3). De Erembald-Kravaal Happening werd in Asbeek georganiseerd om draagvlak te creëren voor de natuur- en landschapswaarden in het gebied.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 29

Derde werkingsjaar strategisch project

In het derde werkingsjaar loopt het concretiseren en uitwerken van de visie verder. Maatregelen die in de overgangsperiode tussen de werkingsjaren zaten, gingen ondertussen in uitvoering.

Terreinrealisaties en concrete acties Zone Wolfrot

Inrichtingsplan zone Wolfrot

Er werd door RLBK een eerste inrichtingsplan opgemaakt voor zone Wolfrot. Hierin worden de doelstellingen op het terrein geconcretiseerd. Deze eerste aanzet wordt op 16 juli 2019 voorgesteld aan de betrokken eigenaars.

Aan de eigenaars wordt gevraagd om op vrijwillige basis inrichtingsmaatregelen te nemen zoals de aanleg van haag/heg/houtkant/bos, groenbuffer, poel, hoogstamboomgaard, akkervogelrand,... Geïnteresseerde eigenaars krijgen van het Regionaal Landschap een terreinbezoek, gedetailleerd inrichtingsplan, en ondersteuning bij aanleg.

De gemeente engageert zich voor de inrichting van de eigen terreinen: • Verlenging houtkant op berm langs voetweg 117 • Aanleg hoogstamboomgaard op deel van perceel 436A (eigendom OCMW Asse en in pacht van Modest Cortvrindt) • Inrichting perceel 512A (eigendom OCMW en in pacht van Maria Van Den Broeck) en 547C (eigendom OCMW Asse en in pacht van Modest Cortvrindt) met haag/houtkant/bos, groenbuffer, poel, rustplek,... • Aanleg van groenbuffer op perceel 549T (eigendom OCMW en in pacht van Modest Cortvrindt)

Figuur 12: Werkkaart Groene Rand Asse - zone Wolfrot

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 30

Realisaties

• Gefaseerde aanplantingen op gemeentelijke percelen. • Omvorming gemeentelijk bosje werd voorbereid met uitvoering najaar 2020. • Ingroenen van de trage verbinding richting het kerkhof van Walfergem. • Ingroenen site Asphaltco. • Opmaak plan voor de omvorming van de gemeentelijke begraafplaats Walfergem tot groenoase en speciale aandacht voor de aanwezige paddenstoelen. • Actieve benadering van eigenaars voor een inrichting volgens de uitgewerkte visie. Dit leverde een beperkt aantal bijkomende projecten op. • Opmaak subsidiedossier ANB ‘Natuur in je Buurt’ in samenwerking met Hoeve Heierveld. Deze werd niet weerhouden voor subsidie. • Vergroting draagvlak en inspraak door de organisatie van een open milieuraad op 24/09/2019 met een wandeling in de omgeving langsheen gerealiseerde en toekomstige projecten

Figuur 13 Open milieuraad Asse

Figuur 14 Aanplant bomenrij van 30 winterlindes en bijhorende haag o.a. samen met personeel gemeente Asse

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 31

Zone Boekfos

• Hier werd de aanpak globaler uitgevoerd door het aanschrijven van eigenaars met een voorstel tot aankoop van de gekozen percelen. Een eerste zitdag op 24/03/2020 werd, omwille van de Corona- crisis, uitgesteld en hernomen op 23/06/2020. De projectpartners ANB en gemeente zijn in onderhandeling voor de concrete aankoop van een aantal percelen. • Voor de eigenaars die niet tot verkoop wensen over te gaan wordt wel een voorstel van inrichting (ingeval een mogelijkheid tot de aanplant van bijkomende Kleine Landschapselementen) of een voorstel tot gemeenschappelijk bosbeheer (ingeval het een bestaand boscomplex betreft) • Samen met een stagiair Tuin en Landschapsarchitectuur werd ook een werkkaart voor Boekfos opgemaakt. . • Voor de eerste concrete inrichtingen wordt in deze zone ook in de eerste plaats gekeken naar de percelen in openbare eigendom.

Figuur 15: Werkkaart Groene Rand Asse - zone Boekfos

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 32

Zone Putberg

• Deze zone kent een lokaal initiatief voor de realisatie van een 2,5 hectare groot voedselbos. • Hiervoor werd ook een subsidiedossier bij ANB ‘Natuur in je Buurt’ opgemaakt maar niet weerhouden voor subsidie. • Dit voedselbosproject heeft o.a. als doel de slaagkansen na te gaan voor deze nieuwe landbouwvorm, om vanuit deze ervaring bijsturingen te doen ter plaatse en als voorbeeld voor toekomstige initiatieven. Het vormt voor de samenwerking ‘Groene Rand Asse’ één van de mogelijke manieren om de geselecteerde gebieden effectief te gaan inrichten. • Met de hulp van bedrijven en in ondersteuning van de gemeente Asse in het kader van de samenwerking Groene Rand Asse werden de eerste aanplantingen uitgevoerd. • Samen met Regionaal Landschap Brabantse Kouters werden er poelen gegraven, houtkanten en historische hoogstamboomgaarden aangeplant. • Op een gemeentelijk perceel (0,34ha) werd in december 2019 een bosaanplanting gerealiseerd van meer dan 300 boompjes en struiken samen met de lokale natuurpuntafdeling. • Samen met een stagiair Tuin en Landschapsarchitectuur werd ook een werkkaart voor Putberg opgemaakt.

Figuur 16: Aanplantactie Forest Farm te Putberg Asse

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 33

Figuur 17 Aanplantactie i.s.m. Natuurpunt Asse

Figuur 18: Werkkaart Groene Rand Asse - zone Putberg

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 34

Rondweg N9k Binnen de samenwerkingsovereenkomst Groene Rand Asse was er ook een specifieke opdracht weggelegd voor het opvolgen van de stuurgroep ‘Rondweg’ ter opmaak van de startnota ‘Rondweg N9k’ in Asse.

Naast het inhoudelijk opvolgen van de voorstellen en het formuleren van voorkeursscenario’s werden er ook acties op het terrein gerealiseerd. In een uitgebreid overleg met Agentschap Wegen en Verkeer werd er laanbeplanting gerealiseerd en groenbuffers voorzien langs het reeds bestaande deel van de rondweg.

In het voorjaar van 2020 werden hier 69 hoogstambomen aangeplant bestaande uit winterlinde en zomereiken. Bijkomend werd een bestaande, historische boomgaard hersteld en werden houkanten aangelegd met inheems streekeigen plantgoed.

De inrichting volgt hierin volledig de visie die opgemaakt werd voor de deelzone Wolfrot. Bedoeling is dat de landschappelijke integratie van de rondweg die hiermee gerealiseerd wordt, doorgetrokken wordt in de toekomstige segmenten van de rondweg, zodat ze als typebeeld kunnen fungeren.

Figuur 19 Gerealiseerde laanbeplanting langsheen rondweg

Voor het genereren van extra projectmiddelen, om de verschillende inrichtingsprojecten te financieren, wordt de mogelijkheid onderzocht van het indienen van een Groene randproject bij ANB. Hierbij wordt naast aankoopbudget ook de mogelijkheid gegeven voor het inrichten van terreinen naar toegankelijk groen. Daarnaast bestaat ook de mogelijkheid om een duurzaam biodiversiteitsproject bij de Provincie Vlaams- Brabant aan te vragen waarbij zowel aankoop als inrichting tot de mogelijkheden zouden kunnen behoren.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 35

Figuur 20: Inrichtingsplan beplantingsvoorstel Rondweg N9k fase 1

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 36

Uitvoering geven aan ruimtelijke beleid

Met dit deelproject wordt uitvoering gegeven aan het RSV. Er wordt ingezet op een kwalitatieve ontwikkeling van het randstedelijk gebied, rekening houdend met het belang en de waarde van de open ruimte. De bestaande open ruimte wordt niet enkel behouden, maar ook verder ontwikkeld en ingericht om er de kwaliteit, de betekenis, de bruikbaarheid en de duurzaamheid van te verbeteren.

Met dit deelproject wordt expliciet mee invulling gegeven aan de beleidsdoelstelling van de Vlaamse Regering om in het Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel 1.000 ha bijkomend toegankelijk groen te realiseren en het groene en open karakter Vlaamse Rand te versterken.

Met dit deelproject wordt eveneens invulling gegeven aan het PRUP Rondweg N9k en het PRUP Stadsrandbos, definitief vastgesteld door de provincieraad op 28 juni 2016 in het kader van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Asse.

Dit deelproject integreert daarnaast de principes van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Asse voor het vooropgestelde werkingsgebied.

Met dit deelproject wordt de kwaliteit van de aangeduide ankerplaatsen Putberg, Vrijhoutbos en Moretteberg, Kobbegem en Bollebeek versterkt.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 37

Figuur 21: Eerste visieschets zone Putberg - opgemaakt door RLBK

Figuur 22: Eerste visieschets zone Boekfos - opgemaakt door RLBK

Figuur 23: Eerste visieschets zone Wolfrot - opgemaakt door RLBK

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 38

Groenpool Aalst

Doelstelling

Vanuit het strategisch project wordt ingezet op de realisatie van een 800 ha groot openruimte gebied dat als recreatieve, ecologische waardevolle groene long kan fungeren voor de inwoners van Aalst, Affligem en Denderleeuw en dat tegelijkertijd een toegangspoort vormt tot de Dendervallei en het Abdijlandschap, de Faluintjesstreek en verder naar het Kravaalbos.

Aanleiding

Uit de stadsmonitor blijkt dat Aalst een groot tekort heeft aan sportfaciliteiten en recreatievoorzieningen voor gezinnen met kinderen.

Ten zuiden van Aalst zijn er potenties om het stadsrandbos en de aanpalende natuur-, park-, recreatie- en landbouwgebieden (SBZ-Osbroek, SBZ-Wellemeersen- Kapellemeersen, natuurgebied Gerstjens, Stadspark, Somergem, Heuvelpark, openruimtecorridor Immerzeel) te ontwikkelen tot één samenhangende groenpool van 800ha; een robuust en samenhangend geheel met ruimte voor natuur, bos, water en landbouw en waarbij er aandacht is voor het versterken van de identiteit van de diverse, waardevolle landschappen. De Dender loopt als een ecologische en recreatieve slagader door het gebied. De omgeving is rijk aan erfgoedwaarden: kastelen (Kasteel Ronsevaal, Kasteel De Rozerie, Kasteel Somergem), abdijen (Abdij Maria Mediatrix en Abdij van Affligem), kapelletjes (Kluiskapel, Sint-Amandus kapel) en levend erfgoed (hopvelden, beschermde monumentale bomen).

In dit openruimtegebied ziet de stad kansen op vlak van duurzame mobiliteit (o.a. functionele fietsverbindingen) en op vlak van toerisme en recreatie. Dit 800ha grote landschapspark met sterke natuurwaarden zou kunnen uitgroeien tot een recreatieve attractiepool die in nauwe relatie staat tot de omgevende woonkernen en de omgevende openruimtegebieden zoals de Dendervallei, het Abdijlandschap en de Faluintjesstreek.

Potenties: • De groenpool kan een antwoord bieden op de grote vraag naar groene recreatie en sportfaciliteiten van de inwoners van Aalst (83 000 inwoners), Affligem (12 000 inwoners), Denderleeuw (19 000 inwoners) en omstreken. • De groenpool biedt kansen voor verdere natuurontwikkeling en -verbinding binnen en tussen ecologisch waardevolle gebieden. • De groenpool en in het bijzonder de Dendervallei en de ontwikkeling van bossen dragen bij aan de realisatie van de klimaatdoelstellingen en een betere luchtkwaliteit. • De ontwikkeling van de groenpool biedt economische kansen voor toerisme en recreatie: horeca, verblijfsaccommodatie, hoevetoerisme, hopcultuur, duurzame landbouw, watersport, fietsenverhuur,…

Er zijn heel wat projecten lopende vanuit verschillende overheden en verschillende diensten in het projectgebied (Masterplan Erembodegem, trage wegenplan Erembodegem, Masterplan Abdijlandschap, wandelknooppuntennetwerk, Immerzeel+, nieuwe stuwsluis met fiets- en voetgangersbrug tussen Osbroek en Gerstjens, sportcomplex Schotte, ontwikkeling stadsrandbos Erembald, ontwikkelingskader Dender, Strategisch project Denderland, natuurinrichtingsproject Wellemeersen en Oude Dender…).

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 39

Aanpak

Eerste werkingsjaar strategisch project

Vorming werkgroep

Vanuit het strategisch project werd de potentie voor de realisatie van een groenpool aangebracht. Om dit nieuwe deelproject te initiëren nam de projectcoördinator in eerste instantie een trekkersrol op. De projectcoördinator zocht naar een trekker en partners om dit deelproject inhoudelijk verder vorm te geven en zocht naar financieringsmogelijkheden.

Tweede werkingsjaar strategisch project

Opmaak geïntegreerde gebiedsvisie

Vanuit het strategisch project werd aangestuurd op het uitschrijven en een studieopdracht om te komen tot een geïntegreerde ontwikkelingsvisie en -strategie voor de Groenpool.

✓ De stad Aalst neemt de trekkersrol op voor de ontwikkeling van de groenpool. Minstens volgende partners worden ook betrokken: gemeente Denderleeuw, gemeente Affligem, dienst ruimtelijke planning van de provincie Oost-Vlaanderen, VLM, ANB. ✓ Op 28 mei 2018 besliste het College van Burgemeester en Schepenen van de stad Aalst dat er een bestek mag worden voorbereid. ✓ De projectcoördinator van het strategisch project gaf inhoudelijk vorm aan de studieopdracht ‘Opmaak ontwikkelingsvisie en ontwikkelingsstrategie voor de multifunctionele groenpool Aalst’.

Er moet een onderzoek komen van de ruimtelijke toestand van het gebied op het vlak van (1) toeristisch-recreatieve-sport potenties, (2) ecologische potenties, (3) potenties voor duurzame landbouw en (4) mobiliteit (bereikbaarheid en ontsluiting). Vervolgens moeten ook de instrumenten die de ruimtelijke ontwikkeling in het gebied sturen onder de loep worden genomen. Op basis hiervan kan een ontwikkelingsvisie en -strategie opgemaakt worden met daaraan gekoppeld een vlekkenplan en een actieprogramma met concrete projecten, beleidsmatige ingrepen en de communicatiestrategie die nodig is voor de duurzame, evenwichtige, ruimtelijke ontwikkeling van de groenpool en het profileren en uitdragen van dit gebied als een sterk, samenhangend geheel.

✓ De studieopdracht voor het uitwerken van een ontwikkelingsvisie en -strategie voor de Groenpool wordt gebudgetteerd op 80 000 EUR. De projectcoördinator zocht, i.s.m. de stad Aalst, de nodige cofinanciering bijeen: o Stad Aalst, dienst Leefmilieu: 40 000 EUR o Stad Aalst, dienst Planning, stadsvernieuwing en wonen: 15 000 EUR o Provincie Oost-Vlaanderen (in het kader van SP Denderland): 10 000 EUR o ANB/natuurinrichting (i.h.k.v. NIP Wellemeersen/Kapellemeersen): 10 000 EUR o Gemeente Denderleeuw: 5 000 EUR

✓ Het samenwerkingsverband: Studiebureau Omgeving en Hesseleers halen de studieopdracht binnen. Ze voorzien anderhalf jaar voor het uitvoeren van de studie.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 40

Derde werkingsjaar strategisch project

De studie ging van start op 30 januari 2019. Op de startvergadering werden het plan van aanpak en de eerste visie op de opdracht toegelicht.

Figuur 24: Plan van aanpak Groenpool Aalst

Op 1 april 2019 organiseerden ze een grote denkdag waarop alle betrokken actoren werden gehoord. Ze organiseerden achtereenvolgens 4 thematische werkgroepen rond de thema’s Natuur, Landbouw, Planning & mobiliteit en Recreatie. Uit deze werkgroepen kwam naar voren dat de druk op de groene ruimte voornamelijk te wijten is aan: 1. wonen, 2. landbouw, 3. recreatie en erfgoed, 4. modal shift en 5. klimaat. Deze druk komt bovenop de reeds heersende problematiek van verkeersdrukte, groentekort en verlinting en verharding. Voor elk van deze 5 thema’s werd een kansen- en knelpuntenkaart opgemaakt.

De eerste fase (inventarisatie en analyse) binnen de studie van de groenpool werd afgerond in juli 2019. Dit resulteerde in kansen- en knelpuntenkaarten en een bevraging van de gebruikers.

In augustus 2019 werd gestart met de opmaak van de gebiedsvisie. De visie wordt doorvertaald naar 5 onderzoekzones waar ontwerpend onderzoek voor zal gebeuren. De onderzoekzones werden geclusterd: één cluster van oost naar west, één cluster van noord naar zuid.

Begin oktober 2019 vond voor de 2 clusters een gemeenschappelijke werkgroep plaats. De bedoeling van de werkgroepen was het afstemmen en finaliseren van de gebiedsvisie en bespreken van een eerste ontwerpend onderzoek van de 5 deelzones.

In april 2020 werd de eerste versie van de eindnota van de Groenpool Aalst voorgelegd aan het projectbureau.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 41

Figuur 25: visiekaart Groenpool Aalst

De studie moet uitrollen in een visie, een strategie en een concreet actieprogramma waarin acties naar prioriteit worden ingedeeld, waarin aangeduid wordt wie de partners zijn en waarin een raming van de budgetten wordt gemaakt. Stad Aalst voorziet in het meerjarenplan budgetten voor de aankoop van gronden en voor terreinrealisaties.

Vanuit het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ zal mee gewerkt worden aan de opmaak van het actieprogramma. Er zal tevens uitgezocht worden of er aanspraak gemaakt kan worden op verwervingssubsidies in kader van het strategisch project. Afhankelijk van de definitieve oplevering van de studie (vermoedelijk midden oktober), zouden de eerste acties nog in 2020 opgestart kunnen worden.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 42

Opvolging lopende projecten

Vanuit het strategisch project worden de lopende projecten die van invloed zijn op de groenpool opgevolgd. De projectcoördinator verzorgt daarbij de noodzakelijke contacten met de betrokken partners en actoren en geeft waar nodig advies om ervoor te zorgen dat de doelstellingen van het strategisch project, en meer specifiek ook het deelproject groenpool, meegenomen worden. De projectcoördinator probeert een meerwaarde te vormen voor deze lopende projecten.

• Natuurinrichtingsproject Wellemeersen en omgeving Oude Dender Bij de start van het strategisch project was reeds een haalbaarheidsonderzoek voor het natuurinrichtingsproject lopende. Vanuit het strategisch project werd aangestuurd op het mee opnemen van de Kapellemeersen in het natuurinrichtingsproject en het kaderen van het natuurinrichtingsproject in het grotere geheel van de groenpool. ✓ Op 19 april 2018 werd het natuurinrichtingsproject Wellemeersen en omgeving Oude Dender door de minister ingesteld. ✓ Vanuit het Natuurinrichtingsproject wordt 10.000 euro cofinanciering gegeven voor de opmaak van een ontwikkelingsvisie en ontwikkelingsstrategie voor de Groenpool Aalst met daaraan gekoppeld een vlekkenplan en concrete actietabel.

Voor het natuurinrichtingsproject Wellemeersen werd in 2019 het projectrapport opgemaakt met een overzicht aan maatregelen om de natuur te herstellen, te beschermen of te ontwikkelen. Het projectrapport lag in openbaar onderzoek van 25 juni t.e.m. 25 juli 2019.

• Strategisch project Denderland (2015-2018)– Naar een beleefbaar Denderland Bij de start van het strategisch project was het Strategisch project ‘Denderland’ lopende. Vanuit de vorige samenwerkingsovereenkomst ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ (2014-2017), zetelde Evelyne Fiers, voormalig projectcoördinator ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’, mee in de kerngroep van het strategisch project ‘Denderland’ en in de begeleidingsgroep van het deelproject ‘Naar een beleefbaar Denderland’. ✓ De Groenpool Aalst is mee opgenomen als een van de strategische zones binnen het ‘Ontwikkelingsprogramma voor een beleefbare Dendervallei’. ✓ Vanuit het strategisch project ‘Denderland’ wordt 10.000 euro cofinanciering gegeven voor de opmaak van een ontwikkelingsvisie en ontwikkelingsstrategie voor de Groenpool Aalst met daaraan gekoppeld een vlekkenplan en concrete actietabel.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 43

• Stadsvernieuwingsproject Immerzeel (stad Aalst) Bij de opstart van het strategisch project was dit project reeds lopende. Vanuit het project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ werd input gegeven voor de opmaak van het projectdossier voor de oproep voor stadsvernieuwingsprojecten (Stedenbeleid Vlaanderen). Vanuit het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ wordt de stad Aalst verder ondersteund bij dit ambitieuze project.

Immerzeel + is een stedenbouwkundig voorbeeldproject waarbij 600 nieuwe woningen worden gebouwd rond een centraal landschapspark van 17ha. De nadruk ligt op kwaliteit en duurzaamheid, zowel op vlak van wonen als voor de invulling van het hele projectgebied. Dit landschapspark vormt een belangrijke schakel in de groenpool die gerealiseerd zal worden. De subsidie van de Vlaamse Overheid voor het stadsvernieuwingsproject zal o.a. gebruik worden voor investeringen in de groene ruimte en de aanleg van fiets- en wandelpaden. In het landschapspark zal o.a. ruimte zijn voor stadslandbouw.

✓ 2016: input gegeven voor de opmaak van het projectdossier voor de oproep voor stadsvernieuwingsprojecten (Stedenbeleid Vlaanderen), meer bepaald voor het kaderen van dit projectgebied in de Groenpool Aalst. Het project werd goedgekeurd. De stad Aalst krijgt een subsidie van 4.865.000 euro voor het stadsvernieuwingsproject Immerzeel+. ✓ 2017: advies/input gegeven voor de opmaak van het bestek ‘Ontwerp en begeleiding participatietraject landschapspark Immerzeel’. ✓ 2018-2021: De procedure voor de opmaak van een RUP Immerzeel + met integratie van plan-MER ging van start. Er werd hiervoor een MER-coördinator aangesteld en een planteam samengesteld.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 44

Figuur 26: Extract uit het projectdossier voor de projectoproep Stadsvernieuwingsprojecten van het Stedenbeleid Vlaanderen

• Ontwikkeling Stadsrandbos Erembald De afgelopen jaren werden ter hoogte van Ten Bos een 20-tal percelen aangekocht (goed voor ongeveer 10 ha) voor de verdere ontwikkeling van het stadsrandbos Erembald. Voor het stadsrandbos is er, met oog op toekomstige aankopen, dringend nood aan een uitgewerkte gebiedsvisie (identiteit, inrichting en beheer eigendom, ontsluiting gebied, ecologische en recreatieve potenties,…). ✓ In de studieopdracht ‘Opmaak ontwikkelingsvisie en –strategie voor de groenpool’ wordt de zone Stadsrandbos Erembald als focuszone gebruikt om via ontwerpend onderzoek de ontwikkelingsvisie en -strategie op toe te passen.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 45

Uitvoering én input geven aan ruimtelijke beleid

Met dit deelproject wordt uitvoering gegeven aan het RSV. - Er wordt ingezet op een kwalitatieve ontwikkeling van het randstedelijk gebied, rekening houdend met het belang en de waarde van de open ruimte. De bestaande open ruimte wordt niet enkel behouden, maar ook verder ontwikkeld en ingericht om er de kwaliteit, de betekenis, de bruikbaarheid en de duurzaamheid van te verbeteren. - ‘Restruimtes’ worden mee opgenomen in het groot netwerk van open ruimte. Deze ‘restruimtes’ worden kwalitatief ingevuld. - De vallei van de Dender is samen met haar sterk vertakt netwerk van beekvalleien structuurbepalend in de groenpool. Integraal waterbeheer wordt hier ondersteund en de relatie tussen rivier/beek en vallei versterkt. - In de deelzone stadsrandbos Erembald wordt, in de nabijheid van de stad Aalst, ecologische bosuitbreiding gerealiseerd aansluitend bij bestaande bossen in functie van natuurontwikkeling en -verbinding. - In de groenpool komen natuurgebieden in droge en natte omstandigheden voor. Het behoud en de ontwikkeling van de diversiteit en de herkenbaarheid van de landschappen wordt versterkt. Structurerende reliëfcomponenten blijven aanwezig.

Met dit deelproject wordt de kwaliteit van het habitatrichtlijngebieden Osbroek en Wellemeersen en van de VEN-gebieden Kluisbos en Vallei van de Dender versterkt. Het project draagt bij aan de ontwikkeling van een sterk natuurnetwerk.

Met dit deelproject wordt de kwaliteit van de aangeduide ankerplaatsen Osbroek en Wellemeersen versterkt.

Dit deelproject integreert de principes van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Aalst voor het vooropgestelde werkingsgebied.

Met dit deelproject wordt uitvoering gegeven aan de realisatie van het ‘stadsbos’, grenzend aan het stedelijk gebied (beslissing CBS – 12 februari 2001).

Dit deelproject geeft uitvoering aan het ‘Ontwikkelingskader beleefbare Dendervallei’, opgemaakt in het kader van het strategisch project ‘Denderland’ (2015-2018).

Dit deelproject zal insteken leveren voor toekomstige beleidsvorming.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 46

2. Leirekensroute

Doelstelling

De projectpartners van het strategisch project willen de kwaliteiten van de Leirekensroute als belangrijke ecologische verbinding, recreatief lint en functionele fietsverbinding versterken.

Aanleiding

De Leirekensroute volgt het traject van de vroegere spoorlijn 61 Mortsel/Kontich-Aalst. Tussen Londerzeel en Aalst is deze vroegere treinbedding een groen wandel- en fietspad (20,1km).

De Leirekensroute is een belangrijke landschappelijke drager die verschillende functies vervult. De Leirekensroute fungeert als ecologische verbinding, recreatief lint en functionele fietsverbinding.

Vanuit verschillende diensten van Vlaamse, provinciale en lokale overheden en vanuit lokale organisaties worden initiatieven genomen om de kwaliteiten van de Leirekensroute te versterken en haar potenties ten volle uit te spelen (overzicht in Bijlage 7).

• Vanuit toerisme worden de potenties van de Leirekensroute als recreatieve verbinding uitgespeeld (als onderdeel van het wandelnetwerk Brabantse Kouters). • Vanuit mobiliteit wordt gewerkt aan de opschaling van de route tot fietssnelweg (als onderdeel van het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk). o Studie ‘Fietsers in de voorrang’ (incl. plaatsing proefopstellingen) door studiebureau Mint i.o.v. de Fietsersbond. o Studieopdracht i.o.v. dienst mobiliteit van de provincie Vlaams-Brabant i.s.m. Oost-Vlaanderen ‘visie en concept van inrichting voor het tracé van de fietssnelweg ‘Leirekensroute’ (Aalst- Londerzeel, 20,6 km) vanuit het oogpunt mobiliteit met aandacht voor de randvoorwaarden natuur en landschap en de potenties op recreatief vlak’. • Vanuit leefmilieu worden initiatieven genomen om ecologische en landschappelijke waarde van de Leirekensroute en haar omgeving te versterken (incl. aandacht voor het watersysteem). • Vanuit de Sport Vlaanderen wordt i.s.m. de sportdienst van de Stad Aalst een nieuwe ruiterroute ontwikkeld waarin stukjes van de Leirekensroute opgenomen zijn.

Aanpak

Eerste werkingsjaar strategisch project

Vanuit het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ wordt het initiatief genomen om de bestaande initiatieven op elkaar af te stemmen en te komen tot een geïntegreerde visie, over provinciegrenzen en beleidsdomeinen heen.

Tegelijkertijd wordt ingezet op de realisatie van enkele quick wins. De rol van het coördinatieteam is de ene keer initiatiefnemer, de andere keer ondersteunend.

Komen tot een geïntegreerde visie

• De projectcoördinator brengt de verschillende betrokken partners en actoren samen om lopende initiatieven beter op elkaar af te stemmen en samen een geïntegreerde visie te ontwikkelen. • De projectcoördinator volgt de verschillende lopende initiatieven op en geeft waar nodig advies.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 47

Gebundelde inzet van instrumenten en financiële middelen

• Het coördinatieteam helpt partners om bestaande instrumenten en middelen in te zetten voor de opmaak van een geïntegreerde visie en de realisatie van quick wins. • Het coördinatieteam ondersteunt Leireken vzw om ondernemers aan of in de directe omgeving van de Leirekensroute samen te brengen en om hen te stimuleren gezamenlijk aan de recreatieve uitbouw van de Leirekensroute te werken. • Het coördinatieteam nam contact op met het Departement Omgeving om te kijken of de Leirekensroute als pilootproject opgenomen kan worden in het project Groene Functionele Belevingspaden.

Quick wins: realisatie speelzones langs de Leirekensroute

• Realisatie kwaliteitsvol speelweefsel, met heraanleg van de speelnatuurzones Bunder en Heiveld die aan de Leirekensroute liggen (in opstart – gemeente Opwijk i.s.m. RLSD en RLBK). Dit project werd opgestart vanuit het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’. Het bevindt zich momenteel nog in de opstartfase. Rol coördinatieteam SP: potentie aankaarten bij de gemeente, zoeken naar financiële middelen voor realisatie, visie opmaken (breder plan - speelweefsel), plannen tekenen, uitvoering werken.

• Realisatie Rozekensbos, officiële opening 29 april 2018 (Stad Aalst i.s.m. RLSD) Dit project was reeds lopende bij aanvang van het strategisch project. Vanuit het strategisch project wordt ingezet op een vlotte verbinding van het speelbos met de Leirekensroute via het wandelnetwerk Brabantse Kouters (opening 23 september 2018) en fietsknooppuntennetwerk.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 48

• Realisatie park- en bufferzone De Staak Opwijk (Gemeente Opwijk, POM Vlaams-Brabant, Haviland i.s.m. RLBK) Dit project was reeds lopende bij aanvang van het strategisch project. o Doelstellingen: ▪ De ontwikkeling van een duurzaam buurtparkje dat rekening houdt met de gevraagde extra aandacht voor biodiversiteit en de integratie in het omliggende landschap. ▪ De realisatie van een kwaliteitsvolle groenbuffer die beantwoordt aan de gevraagde functie als groenscherm , maar die bovendien opgebouwd is uit inheemse bomen en struiken. o Omschrijving In navolging van de opmaak en de goedkeuring van het RUP Nijverseel (Opwijk), werd RLBK verzocht om zijn expertise en medewerking te verlenen aan de realisatie van de groenzones. Het RUP voorzag immers de herziening van de afbakening en de inrichting van de zone voor een lokaal bedrijventerrein en de zone voor park en openbaar groen. POM Vlaams-Brabant is houder van de opdracht inzake de realisatie en inrichting van deze KMO-zone. Bij deze ontwikkeling hoort dus tevens de inrichting van een park- en bufferzone van ca. 2,5ha. De parkzone is ongeveer 1,8ha groot en krijgt een publiek karakter. De bufferzone is ongeveer 0,7ha en heeft een ‘schermfunctie’. o Timing ▪ Grondwerken zomer 2018 ▪ Aanleg groen winter 2018 ▪ Officiële opening 2018

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 49

Tweede werkingsjaar strategisch project

Komen tot een geïntegreerde visie

Studiebureau BUUR werkt i.o.v. dienst mobiliteit van de provincie Vlaams-Brabant i.s.m. Oost-Vlaanderen de visienota met voorontwerp uit voor de Leirekensroute als fietssnelweg. Vanuit het strategisch project werd erover gewaakt dat in dit voorontwerp de randvoorwaarden rond landschap, landbouw en natuur, evenals de kansen voor recreatie uitgebreid opgenomen werden. RLSD werkte hiervoor een visietekst uit. Op de IGBC op 4 juli 2019 werd het voorontwerp goedgekeurd. Het coördinatieteam bracht ook in kaart op welke locaties langs de Leirekensroute ruimte is om groen te compenseren.

De gesprekken met het Departement Omgeving om te kijken of de Leirekensroute als pilootproject opgenomen kan worden in het project Groene Functionele Belevingstrajecten werden verder gezet. In dat kader werd een filmpje ‘Groene Functionele Belevingstrajecten’ opgemaakt met vermelding van het strategisch project en de Leirekensroute. Ook werden de eerste gesprekken gevoerd met de HOGent en de Erasmus Hogeschool Jette om de verbinding van de Leirekensroute met andere delen van het projectgebied via Groene Functionele Belevingstrajecten als opdracht voor studenten landschapsontwikkeling aan te bieden.

Terreinrealisaties en beheerregelingen

Inrichting bij particulieren i.f.v. herstel KLE • Vervanging coniferenhaag door gemengde, inheemse heg (via landschapsloket RLSD).

Beheerovereenkomsten Samen met bedrijfsplanner Roald Steeno werden de mogelijkheden voor het sluiten van beheerovereenkomsten met landbouwers langs de Leirekensroute bekeken, meer specifiek voor Emmerechts (landbouwbedrijf gelegen aan de Leirekensroute).

Inrichtingsplan landbouwbedrijf De Koker LV (zie ook Deel IV, hoofdstuk 1) • Ontwerp ingroeningsplan nieuwe stal • Ontwerp speelnatuur/aaiweide (landbouwverbreding).

Derde werkingsjaar strategisch project

Komen tot een geïntegreerde visie

Eind juni 2019 werd een consensus bereikt over het voorontwerp voor het buitengebied Aalst (Bergekouter- grens Opwijk). Alle betrokken partijen (ANB, stad Aalst, RLSD, Departement Landbouw,…) verklaarden zich akkoord met de principes en de randvoorwaarden om de Leirekensroute als groencorridor te versterken op een breedte van 4 m breed ter ondersteuning van de integrale gebiedsontwikkeling en waarbij (juridische) compensatie zoveel mogelijk op het openbaar domein zal gerealiseerd worden.

Eind november 2019 werden de plannen toegelicht door de stad Aalst en de provincie Oost-Vlaanderen aan Natuurpunt afdeling Aalst. Nadien werden de ingrepen met betrekking tot groen ter plaatse bekeken en besproken.

De Provincie (dienst Mobiliteit, dienst leefmilieu) werkte een ontwerpvoorstel uit op basis van terreinwerk. Deze terreinstudie wees uit dat er bovenop het voorontwerp van BUUR nog heel wat bijkomende, waardevolle groenelementen kunnen bewaard blijven.

In het voorjaar van 2020 zou er een infomarkt voor het brede publiek gehouden worden omtrent de opwaardering van de Leirekensroute fase 1, maar deze kon omwille van coronamaatregelen nog niet plaatsvinden

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 50

Provincie Oost-Vlaanderen betrok alle partijen (stad Aalst, Regionaal Landschap Schelde-Durme en projectteam ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’, Natuurpunt en Provincie Oost-Vlaanderen) bij de finalisatie van het groencompensatieplan voor deelzone 1 door een terreinbezoek te organiseren in juli 2020. Met dit terreinbezoek beoogde de Provincie het technisch detailplan op punt te kunnen zetten voor deelzone 1 (traject Bergekouter-Beugemstraat) en input te krijgen voor het beplantingsplan. Daarbij werd ter plekke aangegeven hoe het vooropstelde dwarsprofiel (fietspad, schrikzone, werkzone) vorm zal krijgen op het terrein. De vereiste compensatie zal in 1e plaats lokaal gebeuren en op openbaar domein. Indien dit niet mogelijk is, wordt een ruimere bufferzone aangelegd aansluitend op de groencorridor.

De Provincie Oost-Vlaanderen mikt op oktober 2020 om voor de deelzone 1 van het buitengebied (Bergekouter- Beugemstraat) de omgevingsvergunning in te dienen (incl. volledige groencompensatieplan buitengebied).

Terreinrealisaties

• Realisatie park- en bufferzone De Vlaamse Staak Opwijk (Gemeente Opwijk, POM Vlaams-Brabant, Haviland i.s.m. RLBK) Tijdens de afgelopen projectperiode werd de KMO-zone ter hoogte van Rodeveld gefaseerd gerealiseerd. Gelijklopend werd ook een natuurlijk buurtpark aan de Leirekensroute gerealiseerd. De buurtbewoners, jeugdvereniging en de school werd betrokken bij het ontwerp. Dit resulteerde in een multifunctioneel park met aandacht voor natuur onder de vorm van houtkanten, een hoogstamboomgaard, een poel en een heus speellandschap bestaande uit natuurlijke speelelementen, dat normaal gezien in april 2020 officieel geopend zou worden.

Figuur 27: Belevingszone met speellandschap parkje Vlaamse Staak

• Realisatie kwaliteitsvol speelweefsel, met heraanleg van de speelnatuurzones Bunder en Heiveld die aan de Leirekensroute liggen (gemeente Opwijk i.s.m. RLSD en RLBK). In navolging van het aftoetsen van de potentiekansen werden er financiële middelen gezocht en gevonden in de projectsubsidie ‘Natuur in je Buurt’ van ANB. Hiervoor werd, in samenwerking met de gemeente Opwijk, RLSD en RLBK een projectvoorstel ingediend waarbij er begin 2020 51.577 euro toegekend werd voor de realisatie van speelnatuur in de omgeving van de Leirekensroute. Twee

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 51

gemeentelijke speelterreinen langsheen de Leirekensroute zullen ingericht worden als een natuurlijk speelterrein met ruimte voor spel, sport en rust. De komende projectperiode zullen de verschillende participatietrajecten opstarten als begin van de projectrealisatie.

Uitvoering ruimtelijk beleid

Met dit deelproject wordt uitvoering gegeven aan de realisatie van het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 52

3. Abdij Affligem en omgeving

Doelstelling

Het projectpartnerschap ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ wil de landschappelijke kwaliteit en de erfgoedwaarde van de Abdij Affligem en het omgevende abdijlandschap versterken en beschermen. Tegelijkertijd wil ze de Abdij Affligem versterken in haar rol als belangrijke toeristische aantrekkingspool en als toegangspoort tot het hele gebied, met respect voor en behoud van een sfeer van stilte en bezinning.

Aanleiding

De uitstraling van de Abdij Affligem en haar omgeving getuigen nu niet van haar rijke geschiedenis en haar belang voor de streek. De potenties van de Abdij Affligem op vlak van sociaal en toeristisch/recreatief medegebruik zijn weinig ontwikkeld.

De abdij Affligem is een van de belangrijkste bakens van de streek. Ze getuigt van een rijke, tumultueuze geschiedenis. Ze is de enige Vlaamse benedictijnenabdij die bijna duizend jaar na haar stichting nog steeds door benedictijnen wordt bewoond.

De religieuze, sociale, culturele en economische activiteiten van de abdij Affligem hadden een enorme impact op het omgevende landschap en het maatschappelijke leven in de regio. Ook vandaag blijft de abdij een belangrijke rol spelen. Voor veel mensen is een bezoek aan de abdij een traditie. De abdijgemeenschap ontvangt individuele bezoekers die de rust van de abdij opzoeken voor studie of bezinning. In de voormalige hoevegebouwen zijn een religieus centrum, een jeugdheem, een taverne, een museum en een cultureel centrum ondergebracht. Bezoekers gebruiken de abdijsite als uitvalsbasis voor wandelingen of fietstochten in de omgeving.

De hopvelden aan de voet van de abdij getuigen nog van het rijke hopverleden van de streek. Tot 1940 werd het Affligem-bier binnen de abdijmuren gebrouwen door Affligemse monniken en werd er ook kaas gemaakt op de abdijsite. Sindsdien wordt het brouwen en kaasmaken uitbesteed. Groepen internationale vertegenwoordigers van het Affligem-bier komen echter nog steeds naar de Abdij Affligem omwille van de oorsprong van het Affligem-bier. Jaarlijks wordt het oogstfeest van de hop gevierd in de Abdijstraat.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 53

Aanpak

Eerste werkingsjaar strategisch project

Vorming werkgroep

Vanuit het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ werd het initiatief genomen om een samenwerking op te zetten tussen de abdijgemeenschap, de gemeente Affligem en de stad Aalst om samen te werken aan de opwaardering van de Abdij Affligem en het omgevende abdijlandschap. Deze samenwerking werd vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst.

✓ 3 februari 2017: Ondertekening samenwerkingsovereenkomst tussen de Abdij Affligem, de stad Aalst, de gemeente Affligem en het projectpartnerschap Landschap van Erembald tot Kravaalbos (zie Bijlage 4).

Figuur 28: Ondertekening samenwerkingsovereenkomst ‘Masterplan Abdij Affligem en abdijlandschap’ ( 3 februari 2017)

Als ‘abdijlandschap’ beschouwen de projectpartners van het strategisch project de contouren van de aangeduide ankerplaats ‘Kluisbos, Faluintjes en abdij van Affligem’, aangevuld met de contouren van het GNOP-gebied ‘Omgeving Domentse Bossen – Bleregem’, ook wel ‘Koudenbergbeekvallei’ genoemd. De Abdij Affligem ligt op het scharnierpunt tussen deze deelgebieden.

In het Abdijlandschap worden 4 deelgebieden onderscheiden: 1. De abdijsite en haar directe omgeving 2. De Faluintjes 3. Het Kluisbos en de Kluiskouter 4. De Koudenbergbeekvallei

Figuur 29: De aangeduide ankerplaats ‘Kluisbos, Faluintjes en Abdij Affligem’

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 54

Komen tot een geïntegreerde visie - gebundelde inzet van instrumenten en middelen

Via de Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester werd een studieopdracht gelanceerd. Het projectdossier werd uitgeschreven door de coördinator van het strategisch project.

✓ 4 juli 2017: lancering studieopdracht ‘Volledige studieopdracht voor de opmaak van (1) een masterplan voor de abdij van Affligem en haar omgeving en (2) een inrichtingsplan voor de heraanleg van de Abdijstraat en de publieke ruimte van de abdijsite’ via de Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester. De opdracht is drieledig: 1) Opmaak landschapsvisie op de aangeduide ankerplaats ‘Kluisbos, Faluintjes en Abdij Affligem’ 2) Opmaak masterplan voor de Abdijsite 3) Opmaak inrichtingsplan voor de Abdijstraat en de aanpalende publieke ruimte ✓ 6 november 2017: selectie 4 bureaus uit de 32 kandidaturen: 1. Omgeving 2. Architectuur Atelier ARAT i.s.m. BUUR, Bureau voor Urbanisme 3. Bailleul Ontwerpbureau i.s.m. Buro voor vrije ruimte – vof Vermander & Van Mol 4. OKRA Landschapsarchitecten (Nederland) ✓ 18 juni 2018: presentatie ontwerpvisie van de vier geselecteerde bureaus aan de jury, waarna wordt overgegaan tot de aanduiding van de laureaten.

Figuur 30: Eerste briefing i.h.k.v. de Open Oproep - rondleiding geselecteerde studiebureaus (februari 2018)

Tegelijkertijd werd door de projectcoördinator een samenwerking in gang gezet met Alken-Maes, die het Affigem-bier brouwt. Ook die samenwerking werd in een samenwerkingsovereenkomst verankerd (zie Bijlage 5). Met Alken-Maes wordt de ontwikkeling van de recreatieve gebouwencluster aan de Abdij Affligem onderzocht, evenals het gebruik van lokaal geteelde hop voor het brouwen van het Affligem-bier.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 55

Realisaties op het terrein

Ontwikkeling van het GNOP-gebied Koudenbergbeekvallei (gemeente Affligem i.s.m. RL P&Z)

De perceelsverwerving, natuurinrichting en recreatieve inrichting van het GNOP-gebied was reeds lopende bij de start van het strategisch project. Vanuit het strategisch project wordt deze werking versterkt waardoor grondverwerving en investeringen verviervoudigd zijn. Op deze wijze wordt het GNOP-gebied bekender bij de bevolking en verankerd in het ruimere abdijlandschap.

Sinds de start van het strategisch project werden volgende stappen gerealiseerd:

• Subsidies perceelsverwerving: o Goedgekeurd door ANB: 1,56ha (€ 73.000 waarvan 50% subsidie VSGB door ANB) o In aanvraag bij de PVB (gemeentelijk natuurproject) : 4 percelen + inrichting (€ 33.380 waarvan € 20.000 subsidie) • Participatieve inrichting: o Bosrand aanplanten (300 leerlingen – 1000 stuks plantgoed – 165 meter) o Wilgen knotten - knotteam o Educatief natuurbeheer (takkenrillen maken met schoolkinderen) o Verleggen Roofridderspad, verbeterde ontsluiting

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 56

Tweede werkingsjaar strategisch project

Komen tot een geïntegreerde visie

De studieopdracht voor de opmaak van een masterplan die opgestart was via de Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester staat on hold. De gemeente Affligem wil eerst weten welke concrete engagementen de Brouwerij Alken-Maes gaat opnemen. De gemeente Affligem duidde advocaat Wim Rasschaert aan om hen te begeleiden bij deze publiek private samenwerking. Het coördinatieteam stelde voor om een subsidiedossier in te dienen in het kader van de oproep ‘onthardingsprojecten’ van het departement Omgeving, maar de gemeente wou daar in deze fase nog geen gebruik van maken.

Terreininrichting en beheerregelingen

Ontwikkeling van het GNOP-gebied Koudenbergbeekvallei (gemeente Affligem i.s.m. RL P&Z)

• Grondverwerving door de gemeente Affligem loopt verder, onder begeleiding van RLP&Z. In totaal werden 7 percelen aangekocht in 2018 via minnelijke verwerving, voor een totale oppervlakte van 2,67 hectare. Grondverwerving draagt bij aan een gecoördineerde natuurontwikkeling, een duurzaam natuurbeheer en een betere recreatieve ontsluiting van de Koudenbergbeekvallei, als onderdeel van het ruimere Abdijlandschap Affligem. • Opvolgingsbeheer van natuurinrichtingen uit 2017, o.a. vrijstellen en inboeten van bosomvorming en bosrandontwikkeling in de Koudenbergbeekvallei. • Opmaak van 2 bijkomende subsidiedossiers voor grondverwerving en natuurinrichting in Koudenbergbeekvallei, bij de provincie Vlaams-Brabant, voor een totaal van 50.000 euro. • Opstart van opmaak natuurbeheerplan in het Abdijlandschap Affligem (grondgebied Affligem), voor gemeente en particuliere eigenaars, met RLP&Z en Steunpunt Bos (provincie Vlaams-Brabant). • Afspraken-overleg met jachtgroep Blereghem over wildbeheer in Abijlandschap Affligem. • Plaatsing van bijkomende infoborden: groot formaat portaalborden en klein formaat thematische borden, als uitvoering van VSGB-dossier (middelen ANB).

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 57

Communicatie/draagvlak • Open wandeling in Koudenbergbeekvallei, i.s.m. milieuraad en Natuurpunt. • Klassen in winter en zomer op bezoek in de Koudenbergbeekvallei, voor natuureducatie i.s.m. Natuurpunt Educatie en streekgidsen Affligem. • Draaiboek over natuur en erfgoed in de Koudenbergbeekvallei opgemaakt door RLP&Z, voor de streek- en natuurgidsen van Affligem.

Wandelknooppuntennetwerk Brabantse Kouters • Uitrol van het wandelknooppuntennetwerk ‘Brabantse kouters’. Overleg met provincie Vlaams-Brabant (dienst toerisme) over traject en bebording. Afspraak rond ‘centraal’ infobord voor wandelrecreatie aan de Abdij van Affligem

Verwerving, inrichting en openstelling van het Kluisbos (Natuurpunt i.s.m. stad Aalst en gemeente Affligem) • Natuurpunt verwierf, met steun van het departement Omgeving, de stad Aalst en de gemeente Affligem 23ha in het Kluisbos. Het tot voor kort ontoegankelijke bos werd toegankelijk gemaakt en een omvormingsbeheer zal de komende jaren worden opgestart (omvorming populierenbos). • Vanuit het strategisch project werd mee gezocht naar cofinanciering voor de verwerving van het Kluisbos en werd mee nagedacht over beheer en openstelling.

Derde werkingsjaar strategisch project

Komen tot een geïntegreerde visie

De Open Oproep – studieopdracht werd nog steeds niet gegund. De gemeente wil eerst een duidelijk financieel plan voor de verdere uitrol van de herinrichting van de abdijomgeving vooraleer de opdracht te gunnen. Bouwmeester Leo Van Broeck bood aan om dit dossier samen met het college te bespreken, maar de gemeente wenste hier niet op in te gaan. De dienst Ruimtelijke planning van de provincie Vlaams-Brabant zal het coördinatieteam bijstaan om verder uit te zoeken hoe dit dossier terug in gang getrokken kan worden.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 58

Terreininrichting en beheerregelingen

Ontwikkeling van het GNOP-gebied Koudenbergbeekvallei (gemeente Affligem i.s.m. RL P&Z) • Grondverwerving door de gemeente Affligem liep verder in 2019 en 2020, onder coördinatie van RLP&Z en stimulans van de milieuraad. In totaal werden 3 percelen bos in 2019, en 1 perceel bos en 1 perceel bouwland in 2020 aangekocht via minnelijke verwerving, voor een totale oppervlakte van 0,69 hectare. Eigenaars van deze percelen gaven meestal aan dat ze te oud werden voor enige vorm van beheer, en dat de jonge generatie hier geen interesse voor toont. Grondverwerving draagt bij aan een gecoördineerde natuurontwikkeling en vormt de basis voor een duurzaam natuurbeheer en een betere recreatieve ontsluiting van de Koudenbergbeekvallei, als onderdeel van het ruimere Abdijlandschap Affligem. • Samenwerking met de Vlaamse overheid, afdeling Vastgoedtransacties, voor de schatting van gronden en de afhandeling van aankoopdossiers werd in 2019 opgestart. Hiermee kunnen we de doorlooptijd van een aankoopdossier verkorten terwijl administratieve kosten teruglopen. Voor een reeks prioritaire gronden werd een schatting verkregen en de begeleiding verloopt soepel. • Recreatieve infrastructuur: in 2019 plaatsten we een plankentrappad op het Roofridderspad om een kwetsbare locatie in het bos te beschermen, en werd een mooi steenuil-kunstwerk als totem voor de Koudenbergbeekvallei gezet. In 2020 werden bijkomende infoborden geplaatst langs het Roofridderspad en ook in de omgeving Kluiskouter-Kluiskapel, met thema’s als Marilandica-populier, landbouw, jacht, hoogstamboomgaarden, Kluiskapel, Maria-Mediatrix,… Ook werd in volle corona-drukte langs de wandelpaden mini-infobordjes geplaatst met sensibilisering rond zwerfvuil, fietsen, honden, jacht, kwetsbare plekjes,… Enkele klappoortjes langs het wandelpad ontmoedigen dat niet-wandelaars de kwetsbare stukken van het wandelpad gebruiken. • Opvolgingsbeheer van natuurinrichtingen uit 2018, o.a. vrijstellen en inboeten van bosomvorming en bosrand in de Koudenbergbeekvallei, liep door. Ook Japanse duizendknoop werd aangepakt op 1 locatie. • 1 afgerond en 2 lopende subsidiedossiers voor grondverwerving en natuurinrichting in Koudenbergbeekvallei, bij de provincie Vlaams-Brabant, voor een totaal van bijna 60.000 euro, werden goedgekeurd en uitgevoerd voor een subsidie van 42.080,00 euro. Looptijd van de laatste 2 dossiers tot oktober 2020. • 2 subsidiedossiers ANB flankerend beleid VSGB voor grondverwerving, natuurinrichting en recreatieve infrastructuur in het Abdijlandschap Affligem (totaalbudget ruim 180.000 euro, met subsidie van 133.223,59 euro) werden in 2017 gestart en in het voorjaar 2020 afgerond. • 1 nieuw subsidiedossier voor grondverwerving (ruim 3 hectare), natuurinrichting en recreatieve infrastructuur natuurinrichting (van ca. 8 hectare) in Koudenbergbeekvallei, bij ANB onder flankerend beleid VSGB, voor een totaal van ruim 260.000 euro en een gevraagde subsidie van 167.983,00 euro werd begin 2020 gestart met een looptijd tot 2023. • Opmaken van een geïntegreerd natuurbeheerplan volgens de nieuwe Vlaamse normen, met focus op de gemeentelijke terreinen in de Koudenbergbeekvallei maar ook met particuliere (bos)percelen in het Abdijlandschap op grondgebied Affligem: opmaken van een verkenningsnota (stap 1), organiseren van een infoavond (maart 2019) voor particuliere boseigenaars i.s.m. Steunpunt Bos (provincie Vlaams- Brabant) en het opmaken van bestek voor externe monitoring, opmaak plan,... (stap 2-5). • Jachtopleiding (november 2019) voor politie, gemeente, medewerkers en vrijwilligers betrokken in de Koudenbergbeekvallei, n.a.v. afsprakennota met jachtgroep Blereghem over wildbeheer in Abijlandschap Affligem. • Bosplantactie Koudenberbeekvallei in maart 2020 met meer dan 2.200 kleine en grote bomen op een schapenweide van ca. 0,5 hectare langs de Zwijnweg in Hekelgem. Ook in 2021 en 2023 zullen hier bijkomende bomen worden geplant om te resulteren in een nieuw bos van 1,6 hectare, goed voor meer dan zesduizend bomen. Samen met de bosaanplantingen in 2015 en 2017 groeit er tussen de Zwijnweg en de Veldekenslos een bos van ca. 5 hectare. • Aanplant van poten van zwarte populieren in maart 2020 in de Koudenbergbeekvallei. Een tiental poten waren afkomstig van de monumentale zwarte populier langs de Romeinse weg op de grens tussen

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 59

Affligem en Aalst en werden aangeplant in de buurt van de Zwijnweg. Een tiental poten waren afkomstig van de Marilandica-populier langs het Roofridderspad en werden aangeplant in de buurt van de Veldekenslos.

Communicatie/draagvlak

• Nieuwe, verbeterde wandelbrochure Abdijlandschap. • Tientallen gegidste wandelingen in Koudenbergbeekvallei, i.s.m. streekgidsen en milieuraad. • Klassen in winter en zomer op bezoek in de Koudenbergbeekvallei, voor natuureducatie en natuurbeheer i.s.m. Natuurpunt Educatie en streekgidsen Affligem. • Bosplantactie met inwoners van Affligem en omgeving (maart 2020, zie hogerop), met bus-aan-bus flyer in de omliggende straten/wijken en persmoment.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 60

Uitvoering van en input voor het ruimtelijk beleid

Dit deelproject geeft uitvoering aan de doelstellingen van het RSV:

- Het open houden van het open ruimte netwerk in de Vlaamse Rand. - Het behoud en de ontwikkeling van de diversiteit en de herkenbaarheid van de landschappen in Vlaanderen. Behoud en de versterking van de structurerende landschapselementen in het gave Abdijlandschap. - Het maximaal vrijwaren van de onbebouwde ruimte van het openruimtenetwerk van aansnijding voor wonen, werken of nieuwe infrastructuren. - Beekvalleien van de Koudenbergbeek, Steensemeersbeek en de Weimeersbeek: inzetten op integraal waterbeheer, versterken relatie tussen de beek en de vallei, natuurwaarden versterken. - Robuuste en samenhangende open ruimte ontwikkelen en vrijwaren voor landbouw, natuur, bos en water, waarbij aandacht is voor het versterken van de identiteit van het Abdijlandschap. - Ruimtelijk rendement verhogen door slimme herontwikkeling van bebouwde ruimte die vrijkomt. - Uitbouw van een netwerk van functionele en toeristisch/recreatieve onthaalpoorten en fiets- en wandelverbindingen.

Met dit deelproject wordt expliciet mee invulling gegeven aan de beleidsdoelstelling van de Vlaamse regering om in het Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel 1000 ha bijkomend toegankelijk groen te realiseren en het groene en open karakter van de Vlaamse Rand te versterken.

Dit deelproject fungeert i.h.k.v. de afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur (AGNAS) als platform om de opmaak van gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen voor de actiegebieden van categorie II op gang te trekken (actiegebied 59: Kluisbos en omgeving + actiegebied 60: Ruim gebied om en rond de Molenbeek tot aan het centrum van Moorsel).

Met dit deelproject wordt de kwaliteit van de aangeduide ankerplaats ‘Kluisbos, Faluintjes en Abdij Affligem’ versterkt. De omzetting naar een erfgoedlandschap wordt onderzocht.

Dit deelproject integreert de principes van het Ruimtelijk Structuurplan Affligem voor dit deelgebied.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 61

4. Opwijk en de Brabantse Kouters

Doelstelling

De gemeente Opwijk wil zich door een team experten, aangesteld door het Team Vlaams Bouwmeester, laten begeleiden om werk te maken van een duurzame ruimtelijke planning.

Aanleiding

In uitvoering van het door de Vlaamse Regering goedgekeurde Meerjarenprogramma 2017-2020 met als titel ‘Ruimte maken voor mens en natuur’, ontwikkelde het Team Vlaams Bouwmeester de Bouwmeester Scan. Met deze tool kunnen lokale besturen voor het grondgebied van hun gemeente een diagnose laten opmaken van de ruimtelijke en beleidsmatige sterktes en zwaktes, met het oog op ‘de ontwikkeling van een concrete agenda van projecten en beleidsmatige ingrepen, voor de transitie naar een aangenamere, gezondere, beter uitgeruste en meer inclusieve leefomgeving, gekoppeld aan een zorgzamere en duurzamere omgang met ons leefmilieu en met natuurlijke hulpbronnen.

De gemeente Opwijk kampt met een aantal ruimtelijke uitdagingen op haar grondgebied met betrekking tot mobiliteit, kernversterking, vrijwaring en kwaliteitsverhoging open ruimte, parkeren, geïntegreerde aanpak Leirekensroute…. Het instrument Bouwmeester Scan kan de gemeente Opwijk begeleiden om oplossingen te zoeken voor deze uitdagingen.

Aanpak

Eerste werkingsjaar strategisch project Vanuit het strategisch project werd de gemeente Opwijk aangespoord om zich kandidaat te stellen.

✓ September 2017: de projectcoördinator organiseert een verkennend gesprek tussen de gemeente Opwijk en de Vlaamse Bouwmeester m.b.t. de Bouwmeester Scan. ✓ December 2017: lancering door de Vlaamse Regering en de Vlaamse Bouwmeester Leo Van Broeck van een oproep aan gemeentebesturen om zich kandidaat te stellen voor de Bouwmeester Scan. ✓ 16 januari 2018: het College van Burgemeester en Schepenen van Opwijk beslist om zich kandidaat te stellen voor de Bouwmeester Scan. ✓ 22 januari 2018: de projectcoördinator van het strategisch project meldt de gemeente aan. ✓ Maart 2018: goedkeuring kandidaatstelling Opwijk.

Tweede werkingsjaar strategisch project

De Bouwmeester Scan voor de gemeente Opwijk werd uitgevoerd door BLAUWDRUK stedenbouw, PALMBOUT Urban Landscapes en LAMA Landscape Manifesto (landscape architects). Het eindrapport is een snelle doorlichting en resulteert in een advies ter attentie van het lokaal bestuur. Het eindrapport vertolkt niet noodzakelijk het standpunt van de gemeentelijke beleidsmakers. De aangereikte transitieagenda is niet exhaustief. De focus ligt op strategische projecten en beleidsmatige ingrepen die cruciaal, effectief en representatief zijn en als hefboom kunnen fungeren voor de ruimtelijke transitie. Hieronder de transitieagenda zoals die opgenomen is in het eindrapport. Het volledige eindrapport kan nagelezen worden op de website van de Vlaams Bouwmeester.

De realisatie van het project ‘Bronnengebied Opwijk’ sluit helemaal aan bij de doelstellingen van het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ en zal hierin verder uitgewerkt worden.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 62

Figuur 31: Transitieagenda Bouwmeester Scan Opwijk

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 63

Figuur 32: Transformatiestrategie voor ‘Bronnengebied Opwijk’ (uit: Eindrapport Bouwmeester Scan Opwijk)

Derde werkingsjaar strategisch project

Voor het derde werkingsjaar werden er voornamelijk terreinacties gerealiseerd binnen de basiswerking van RLBK in het bronnengebied Opwijk:

• Aanleg hoogstamboomgaard met historische fruitrassen ter hoogte van het natuurgebied Puttebeek. • Terreininrichting van particuliere eigenaars met KLE’s. • Poelherstel ter hoogte van Dokkenebos. • Aanleg bufferbos aan het recreatiegebied Vetweyde. • Knotten van knotbomen via groenjobs RLBK.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 64

Figuur 33: Facebookpost Natuurpunt Ijsvogel-Opwijk

De ontwikkeling van het Bronnengebied zal deel gaan uitmaken van de nieuwe projectperiode Strategisch Project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’. Daarbij zal gestart worden met de uitwerking van de eerste visie met het oog op de realisatie. Een eerder traject, waarbij Regionaal Landschap Brabantse Kouters een actieve gebiedsgericht aanpak over dit gebied liet lopen, zal een bijkomende basis vormen om op verder te bouwen.

In afwachting van een totaalvisie en aanpak worden de hoger aangehaalde quick wins, in het versterken van het KLE-weefsel, bij particulieren verder gerealiseerd.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 65

5. Kravaalbos en omgeving

Doelstelling

De projectpartners van het strategisch project willen verder inzetten op een duurzame ontwikkeling van de SBZ Kravaalbos en haar directe omgeving. Een van de deelacties hierbij is het herstel van de historische kersenboomgaardengordel rond Mazenzele.

Aanpak

Eerste werkingsjaar strategisch project

Werkgroep

De vrienden van het Kravaalbos vormen een lokale, dynamische groep vrijwilligers die de kwaliteiten van het Kravaalbos en haar omgeving willen beschermen en versterken. Ze slaan hiervoor de handen in elkaar met andere lokale verenigingen (Natuurpunt Aalst), buurtbewoners, het Agentschap voor Natuur en Bos, de Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen, ambtenaren van de dienst leefmilieu van Aalst, medewerkers van RLSD en RLBK en enkele lokale ondernemers (o.a. Hof Den Tuitelaar). Momenteel zijn er voornamelijk actoren van de kant van Aalst in de werkgroep betrokken. Het zou fijn zijn om ook mensen van de kant van Opwijk en Asse in deze groep te kunnen betrekken. De projectcoördinator en de projectmedewerkers van het strategisch project proberen de werking van deze groep te ondersteunen en een brug te slaan met verschillende beleidsniveaus en beleidsdomeinen.

Opmaak geïntegreerde gebiedsvisie

Er bestaat een uitgebreid bosbeheerplan voor het 181ha grote boscomplex Kravaalbos - Herenbos, Kluisbos en enkele satellietbossen (afgekort KraHeK). De bosgroep Midden Oost-Vlaanderen begeleidt de boseigenaars bij de uitvoering ervan.

Mazenzele is een klein dorp aan de oostelijke rand van het Kravaalbos. Het werd vroeger ‘het witte dorp’ genoemd omdat het in de lente wit kleurde door de vele bloeiende kersenboomgaarden. Het relatief compacte dorp is omgeven door waardevolle open ruimte met in het westen het Kravaalbos en het oosten een landbouwgebied, doorsneden door twee beekvalleien. De projectpartners zetten zich gezamenlijk in om de kersenboomgaarden in en rond Mazenzele te herwaarderen. Via de Bouwmeester Scan zal verder nagedacht worden hoe de dorpskern versterkt kan worden en hoe de kwaliteiten van de open ruimte rond Mazenzele verder versterkt kunnen worden.

Meldert is een dorp aan de westelijke rand van het Kravaalbos. Recente, nieuwe ontwikkelingen (opening nieuwe, succesvolle taverne en herbestemming pastorie tot ‘Huis van de streek’ met streekproductenwinkel, toeristisch infopunt en museumcafé) zorgen voor veel extra parkeerdruk. Vanuit het strategisch project denken we mee na hoe de mobiliteit aangepakt kan worden.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 66

Terreinrealisaties

De recreatieve infrastructuur in en rond het Kravaalbos werd verbeterd en officieel ingewandeld tijdens de Erembald-Kravaal Happening 2017.

✓ Oktober 2017: plaatsing infoborden (ANB i.s.m. de verschillende projectpartners). ✓ Oktober 2017: ontwikkeling bewegwijzerde wandellussen door het Kravaalbos (ANB i.s.m. de verschillende projectpartners). ✓ Oktober 2017: plaatsing zitbanken (stad Aalst).

Herstel kersenboomgaarden Mazenzele

✓ Particulieren en landbouwers worden proactief benaderd met de vraag hoogstamboomgaarden te herstellen of aan te leggen. Hierbij worden zoveel mogelijk lokale variëteiten gebruikt (vb. Pistoolpeer, Ganzenbol, Grise d’Alost, Moorselaar, Voskespeer). Oude, lokale variëteiten worden geënt en vermeerderd. De groene bolletjes op onderstaand kaartje geven het aantal kersenboomgaarden weer (en het aantal bomen per boomgaard) die tot hier toe werden hersteld/aangelegd.

Figuur 34: Dorpsrand van Mazenzele – de groene bolletjes geven de herstelde boomgaarden weer (met telkens het aantal nieuwe bomen dat werd aangeplant) – de gele bolletjes geven locaties weer waar gesprekken met de eigenaars lopende zijn om bestaande, oude boomgaarden te herstellen of nieuwe boomgaarden aan te planten.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 67

Tweede werkingsjaar strategisch project

Terreinrealisaties

Herstel oude kersenboomgaard, centraal in het Kravaalbos – door ANB • Rassenkeuze + contact met nationale boomgaardenstichting RLSD • 50 kersenbomen aangeplant ANB • Oude stal afgebroken ANB • Nieuwe afsluiting geplaatst ANB • Boszoom aangeplant ANB • Aanleg picknickplaats Stad Aalst

Kersenboomgaarden Mazenzele

• Aanleg kersenboomgaarden bij particulieren • Daan 7 bomen • Bewaert 17 bomen • Meskens 20 bomen

• Gemeentelijke boomgaard • Plaatsing infobord + zitbanken + picknicktafel + wilgenhut • De plaatsing van de wilgenhut gebeurde flankerend aan de realisatie van het wandelnetwerk Brabantse Kouters

• Opname van de Kersenboomgaardenwandeling als themawandeling in het wandelnetwerk Brabantse Kouters

• Subsidiedossier ingediend en goedgekeurd (ondersteuning gemeentelijk natuurbeleid – ingediend door Opwijk – subsidies van de provincie Vlaams-Brabant). • Beheer veteraanfruitbomen • Vermeerdering oude lokale rassen (oogsten en opkweken van enten) • Aanplant oude, lokale rassen • Communicatie (infoavond, folder, wandeling,…)

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 68

Wandellus rond het Kravaalbos • Potentie om wandeling rond het Kravaalbos te realiseren, zonder de verharde Putstraat te moeten gebruiken door missing link in het trage wegennetwerk op te lossen (rode tracé op onderstaande kaart). Tegelijkertijd biedt dit potenties voor natuurontwikkeling, waterbuffering en erosiebestrijding. • Mogelijkheid onderzocht tot aankoop van twee percelen gelegen langs Putbeek (provincie Oost- Vlaanderen laat een schatting opmaken). • Overleg provincie Oost-Vlaanderen i.v.m. integrale aanpak van het gebiedje langs de Putveldweg • Waterbuffering (water) • Erosiebestrijding (landbouw) • Natuur versterken (natuur) • Wandelpad verbeteren (recreatie)

Derde werkingsjaar strategisch project

Wandellus rond het Kravaalbos In 2019 werd onderhandeld met de eigenaars van de percelen langs traject 1 en traject 3. Eén eigenaar bleek bereid zijn perceel te verkopen aan de Provincie Oost-Vlaanderen, weliswaar pas in 2020. Dit opent mogelijkheden: via zijn perceel kan traject 3 op bovenstaande kaart gerealiseerd worden. Bovendien is het perceel geschikt om in te richten zodat verschillende knelpunten rond de Putveldweg worden opgelost. Via de aanleg van een poel kan aan waterbuffering worden gedaan; het overtollige water kan gefaseerd afvloeien naar de Semelaarbeek. Hiermee kan ook de erosie van het naastliggende perceel bestreden worden. De hoge populieren op het perceel kunnen op termijn vervangen worden door meer diverse begroeiing.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 69

In augustus 2020 werd een akkoord bereikt tussen de eigenaars en de provincie Oost-Vlaanderen voor de verkoop van het perceel waarop op heden een populierenbos staat. Er werd een verkoopbelofte ten gunste van de provincie Oost-Vlaanderen opgemaakt.

Kersenboomgaarden Mazenzele

• Aanleg kersenboomgaarden bij particulieren • De Witte 10 bomen • Bewaert 2 bomen • Van Mulders 2 bomen

• Gemeentelijke boomgaard • Aanvullen van de boomgaard met enkele extra hoogstamfruitbomen • Ingroenen van de perceelsranden • Vormsnoei van de nieuwe bomen alsook begeleidingssnoei van de bestaande bomen

• Het toegekende subsidiedossier (ondersteuning gemeentelijk natuurbeleid – ingediend door Opwijk – subsidies van de provincie Vlaams-Brabant) werd uitgerold. • Beheer van bestaande veteraanfruitbomen in de perimeter van Mazenzele. • Vermeerdering oude lokale rassen door het oogsten van enten en deze vervolgens te laten opkweken door de Nationale Boomgaardenstichting vzw. De opgekweekte enten zullen voor het eerst gebruikt kunnen worden in het plantseizoen 2020-2021.

Herstel oude kersenboomgaard, centraal in het Kravaalbos – door ANB • Inboet hoogstamfruitbomen • Eerste vormsnoei

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 70

Uitvoering ruimtelijk beleid

Met dit deelproject wordt de kwaliteit van het habitatrichtlijngebied Kravaalbos versterkt.

Met dit deelproject wordt de kwaliteit van de aangeduide ankerplaats Kravaalbos versterkt.

Dit deelproject fungeert i.k.v. de afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur (AGNAS) als platform om de opmaak van gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen voor de actiegebieden van categorie I op gang te trekken (actiegebied 56: Kravaalbos + actiegebied 135: Randen van het Kravaalbos).

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 71

6. Valleigebied Molenbeek-Graadbeek

Doelstelling

Het bekenstelsel van de Molenbeek-Graadbeek vormt de ruggengraat van het landschappelijk netwerk dat de boscomplexen en de Dendervallei met elkaar verbindt. Er wordt gestreefd naar een verdere versterking van de ruggengraat; de beekvallei als boslint in het landschap, die de natuurverbinding robuust maakt en de landschappelijke identiteit bepaalt. Satellietbossen vormen stapstenen in het natuurnetwerk. Voor het omliggende landschap wordt een raamwerk van kleine landschapselementen gestimuleerd binnen de agrarische bedrijfsvoering. De ervaring van dit landschappelijk geheel wordt sterker door missing links in het trage wegennetwerk aan te pakken en plekken met een verhoogde belevingswaarde te verbinden.

Aanpak

Gebiedsvisie en actieprogramma

Sinds 2015 wordt sterk geïnvesteerd in de ontwikkeling van het valleigebied Molenbeek-Graadbeek via het project ‘Gestroomlijnd Landschap’ van de provincie Oost-Vlaanderen. In 2015 werd een gezamenlijk actieprogramma opgesteld.

Figuur 35 Project ‘Gestroomlijnd Landschap’ valleigebied Molenbeek-Graadbeek

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 72

Eerste werkingsjaar strategisch project

2017 was het vierde en laatste uitvoeringsjaar in het kader van het project ‘Gestroomlijnd Landschap’ op basis van het actieprogramma dat gezamenlijk werd opgesteld.

Terreinrealisaties

• Verdere aanpak resterende lozingen benedenstrooms (met stad Aalst) en in brongebied (met gemeenten Asse en Affligem) • Wegwerken resterende kleine vismigratieknelpunten • Wegwerken grote vismigratieknelpunten: studiewerk vistrap t.h.v. watermolen aan de Langestraat • Realisatie van houtige kleine landschapselementen (i.s.m. RLSD, provinciale projectsubsidie van 20.000 euro): heggen, houtkanten, bosranden, knotbomenrijken, poelen en boomgaarden • Realisatie bosrand Kloosterbos • Soortgerichte acties: o visuitzetting structuurrijke middenloop Molenbeek o studie wilde bijen met beheeradvies • Optimalisatie van trage wegverbindingen

Vanaf 2018 worden projecten met een langere looptijd wel nog verder opgevolgd (vb. wegwerken grote vismigratieknelpunten).

Tweede werkingsjaar strategisch project

Terreinrealisaties

• Motte Hof ’t Heksel (zie Figuur 36 rood) o Landmeter aangesteld om percelen op te meten • Verbinding Motte – Mijlbeekbos via Doctoorstraat en Zandbeekweg o Realisatie hoogstamboomgaard (26 bomen) met gelegde heg (100 meter) (De Sutter- De Saedeleer) (zie Figuur 36 groen) en herstel poel (zie Figuur 36 blauw) • Landschapsloketvraag om weide in te richten zodat ze beter aansluit bij Mijlbeekbos • Bestek uitgeschreven om drie grote vismigratieknelpunten op de Molenbeek op te lossen. Deze knelpunten werden mee opgenomen op de Europese prioritaire lijst.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 73

Figuur 36: Verbinding Motte – Mijlbeekbos via Doctoorstraat en Zandbeekweg

Derde werkingsjaar strategisch project

• Visuitzetting beekforel, waarneming riviergrondel (na uitzetting stekelbaars en riviergrondel 2015). • Broedsucces kerkuilnestkast, ringen uilskuikens - bij Stinne. • Plaatselijke verbetering structuurkwaliteit Molenbeek. • Voorbereiding geïntegreerde inpassing fietssnelweg Leirekensroute met behoud en optimalisatie van de functie als groencorridor.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 74

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 75

DEEL IV STAND VAN ZAKEN THEMATISCHE DEELPROJECTEN

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 76

1. Landbouw

Doelstelling

Het projectpartnerschap wil samen met de landbouwers uit het projectgebied synergiën zoeken tussen voedselproductie, landschap en de samenleving.

Aanpak

Werkgroep Landbouw

Tijdens de vorige projectperiode werd een werkgroep landbouw opgericht. In de werkgroep brachten landbouwers zelf ideeën, wensen en noden aan die verband houden met of bijdragen aan de ontwikkeling van het landschap en/of de versteking van de landschapsbeleving.

Hierbij werd rond vier deelthema’s nagedacht:

1. Hopteelt 2. Landschapszorg 3. Plattelandstoerisme 4. Korte keten landbouw

Ideeën uit deze werkgroepen werden met ondersteuning van de projectpartners verder uitgewerkt. Dit leidde o.a. tot de oprichting van de agrobeheergroep ‘De Faluintjes’ en de opmaak van de korte keten brochure ‘(H)EERLIJK LOKAAL’ waarin consumenten kunnen kennismaken met 50 lokale landbouwers die aan korte keten verkoop doen en hun producten. Consumenten krijgen meer inzicht in de voordelen van korte keten voor zichzelf, voor de boer en voor het milieu.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 77

Eerste werkingsjaar strategisch project

In het kader van het strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ werd verder ingezet op de ondersteuning van de landbouwers om hun ideeën verder vorm te geven.

De werkgroep landbouw, subgroep Korte Keten, kwam op 26 april 2017 samen voor een brainstorm over hoe de korte keten verkoop verder gestimuleerd kan worden. Er waren 48 deelnemers.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 78

(Terrein)realisaties

• Fietsroute (H)EERLIJK LOKAAL Vanuit de werkgroep werd gevraagd om een fietsroute uit te stippelen die langs verschillende korte keten bedrijven zou leiden. Vanuit het projectbureau werd een fietsroute uitgewerkt langs zes korte keten bedrijven. De kaart werd gelanceerd op de Erembald-Kravaal Happening (oktober 2017). Op elk van de korte keten bedrijven werd een leuke activiteit aangeboden. Door de mindere weersomstandigheden op de Erembald-Kravaal Happening (regen en veel wind) kregen de bedrijven jammer genoeg niet zo veel bezoekers over de vloer.

• Het goede voorbeeld Op alle evenementen die getrokken worden vanuit het projectbureau Landschap van Erembald tot Kravaalbos, worden lokale producten gebruikt (bijv. catering vergaderingen, Erembald-Kravaal Happening, pers- en netwerkmomenten…).

• Herdruk brochure (H)eerlijk lokaal (3500 exemplaren)

• Ondersteuning landbouwbedrijf Ons Dagelijks Groen Vanuit het strategisch project werd Ons Dagelijks Groen, een gemengd landbouwbedrijf met zorgcomponent, automatenwinkel en educatief aanbod rond beleving van landbouw en natuur (teambuildings, workshops…), ondersteund om haar educatieve werking op een landschappelijk kwaliteitsvolle manier verder uit te bouwen.

Ons Dagelijks Groen wou een nabijgelegen perceel inpassen bij de uitbating van het bedrijf. Het perceel is volgens het gewestplan gelegen in natuurgebied en wordt op dit moment gebruikt als paardenweide.

Vanuit het projectbureau werd een ontwerpplan opgemaakt dat de landschappelijke inpassing van het bedrijf vergroot, de natuurwaarde van het perceel - en daarmee ook de beekbegeleidende zoom van de Koestaartbeek - versterkt én de educatieve functie van het landbouwbedrijf vergroot.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 79

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 80

• Ondersteuning landbouwbedrijf De Koker LV Het melkveebedrijf De Koker LV is gelegen langs de Leirekensroute en doet aan korte keten verkoop (op het bedrijf zelf en via melkautomaten). Het melkveebedrijf wil graag een bijkomende koeienstal bouwen en ook de ligging langs de Leirekensroute als potentie verder uitspelen.

Vanuit het projectbureau werden samen met het bedrijf de mogelijkheden besproken om: o de landschappelijke inpassing van het landbouwbedrijf te versterken; o een avontuurlijke en natuurrijke speelzone te realiseren aan het bedrijf, grenzend aan de Leirekensroute.

De plannen zijn nog in volle ontwikkeling, maar het bedrijf zet zich intussen op de markt als ‘De Leirekenshoeve’.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 81

Tweede werkingsjaar strategisch project

(Terrein)realisaties

• Ons Dagelijks Groen • Realisatiefase speelnatuur (landbouwverbreding/educatie) • Uitwerking picknick en farm food festival (landbouwverbreding) i.s.m. dienst toerisme Aalst (Leen Chiau)

• Overleg met Roald Steeno (VLM) in het kader van beheerovereenkomsten

• Zelf het goede voorbeeld geven: (H)EERLIJK lokaal picknick tijdens de Erembald-Kravaal Happening (180 picknickpakketten met lokale producten)

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 82

Derde werkingsjaar strategisch project

(Terrein)realisaties

• Korte keten fietstocht. In het voorjaar van 2019 werd ondersteuning geboden bij de organisatie van een korte keten fietstocht met stops bij korte keten producenten. Het initiatief voor de fietstocht kwam van enkele korte keten producenten in het projectgebied, in het kader van de Week van de Korte keten.

• Vernieuwde versie brochure (H)eerlijk Lokaal. Wegens succes verlengd. Er is nog steeds veel vraag naar de brochure (H)eerlijk Lokaal. Omdat er de voorbije jaren enkele korte keten producenten bij gekomen zijn, werd beslist om de brochure te herzien en een vernieuwde versie uit te brengen. In de brochure werden drie wandel- en fietslussen uitgewerkt langsheen de producenten. In het voorjaar van 2020 werden 10.000 exemplaren van de nieuwe brochure gedrukt.

• In mei 2020 werd de gelijknamige website, www.heerlijklokaal.be, vernieuwd en verder ontwikkeld. De in 2016 opgerichte website bestond tot dan enkel uit een doorbladerbare weergave van de (H)eerlijk Lokaal brochure. De vernieuwde website bevat een overzicht van de hoeveproducenten, imkers, lokale brouwerijen (die brouwen met Belgische hop) en initiatieven die via voedselpakketten korte keten producten aan de man brengen. De locaties van alle korte keten producenten uit de brochure worden er weergegeven op een handige google map. Er is de mogelijkheid om via de website de wandel- en fietslussen te downloaden om onderweg via een smartphone of gps het traject te volgen. Ook kan de nieuwe brochure gedownload worden in pdf-formaat.

• Er werden A3 stickers/posters gedrukt voor de producenten die aan huis verkopen om aan mogelijke kopers te tonen dat ze aan het juiste adres zijn.

• Smul-fietstocht In het kader van de Zomer van de Korte keten werd ondersteuning geboden bij de organisatie van een smul-fietstocht in juli 2020 met 4 stopplaatsen bij korte keten producenten.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 83

2. Hop

Doelstelling

Het projectpartnerschap ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ heeft zich tot doel gesteld de hopteelt en de hopcultuur in de regio te versterken en een integraal project op te zetten om dit te realiseren. Hop moet terug deel uit gaan maken van de streekidentiteit.

Aanleiding

De regio rond Aalst, Affligem en Asse stond eeuwenlang bekend als een van de rijkste hopschuren van Europa. De teelt begon als smaakmaker en natuurlijk bewaarmiddel in het abdijbier van de Affligemse monniken. De teelt is sinds de helft van de twintigste eeuw sterk achteruit gegaan als gevolg van de toenemende concurrentie uit het buitenland en door de arbeidsintensiteit die deze teelt nog weinig rendabel maakt.

De hopvelden zijn intussen schaars geworden in het gebied. Niettemin leeft de hopcultuur sterk, getuige daarvan zijn de hopfeesten met hopplukwedstrijden, de oprichting van de projectvereniging Hoperfgoed, de aanleg van demo-hopvelden, de door Toerisme Vlaanderen en Toerisme Vlaams-Brabant ontwikkelde thematische fietsroutes, de organisatie van de eerste hopkeestensteek, de zoektocht naar lokale hoprassen, menu’s met hopkeesten… Aalst, Asse, Affligem en Opwijk investeren sterk in het behoud van dit erfgoed.

De hopcultuur biedt veel opportuniteiten op vlak van regionale economie, landbouw, toerisme en recreatie. Er wordt gezocht naar manieren om de hopteelt opnieuw economisch rendabel te maken zodat hopvelden weer deel gaan uitmaken van het landschap. Aanpak

Eerste werkingsjaar strategisch project

Oprichten werkgroep / samenwerkingsverbanden smeden

• Juni 2017: ondertekening samenwerkingsintentie tijdens het pers- en netwerkmoment ‘Hop op de kaart’ door openbare besturen, brouwerijen, lokale verenigingen, toeristische organisaties, landbouwers en lokale ondernemers.

Figuur 37: Pers- en netwerkmoment ‘Hop op de kaart’

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 84

• 16 juni 2017: ondertekening samenwerkingsovereenkomst met de projectvereniging Hoperfgoed. De projectvereniging draagt de loonkost voor een hopcoördinator gedurende 3 jaar. • Augustus 2017: aanwerving hopcoördinator, Joris Vanderveken (wordt aangesteld bij het Regionaal Landschap Schelde-Durme en maakt deel uit van het projectteam ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos) • September-oktober 2017: verkennende bilaterale gesprekken met landbouwers, hopverenigingen, brouwers, onderzoeksinstellingen… • Oktober 2017: ondertekening samenwerkingsovereenkomst met Alken-Maes (cofinanciering van 70.000 euro om de hopteelt en de hopcultuur in de ruime omgeving van de Abdij Affligem terug op de kaart te zetten).

Opmaak actieprogramma

• November 2017: opmaak van een gedragen actieprogramma om de hopteelt terug op de kaart te zetten en de hopcultuur en de hopbeleving te versterken (i.s.m. de hierboven vermelde lokale actoren).

LANDBOUWGERICHTE ACTIES: • ACTIE 1: Opleiding en vorming hopboeren • ACTIE 2: Oprichting coöperatieve door hopboeren • ACTIE 3: Afsluiten rendabele voorcontracten met brouwerijen

TOERISME GERELATEERDE ACTIES: • ACTIE 4: Faciliteren inrichten hop-gerelateerde toeristische infrastructuur • ACTIE 5: Hop als streekproduct / regional branding • ACTIE 6: Hopfeesten en -evenementen ondersteunen

ERFGOED GERELATEERDE ACTIES: • ACTIE 7: Inventariseren, archiveren en ontsluiting van hop-gerelateerd (im)materieel erfgoed en kennis van oude hopboeren • ACTIE 8: Uitbouw gidsenwerking en educatieve pakketten • ACTIE 9: Veredeling van oude streekvariëteiten

• December 2017: opmaak subsidiedossier ‘HOP AAA+’, ingediend bij de provincie Vlaams-Brabant in het kader van de projectoproep ‘PDPOIII – Versterking van de kwaliteit en vitaliteit van het platteland door samenwerking’. Projectpartners: Inagro, Le Centre wallon de Recherches agronomiques, lokale hopboeren, Provinciale Landbouwkamer van Vlaams-Brabant, Abdij Affligem, Proefcentrum Herent - dienst landbouw van de Provincie Vlaams-Brabant, Brouwerijen Alken-Maes NV, Intergemeentelijke Vereniging Hoperfgoed / Stakenhuis, Orde van de Groene Bel, Vrienden van de Hop, Hopduvelcomité, V.V.V. DE FALUINTJESSTREEK, Heemkundige kring De Faluintjes, Toerisme Vlaams-Brabant, Streekproducten Vlaams-Brabant vzw, Stad Poperinge, Centrum voor Agrarische Geschiedenis, COOPBURO, Gidsen Affligem, Innovatiesteunpunt Boerenbond, Landelijke Gilden, Boerenbond, Gemeente Dilbeek, Gemeente Affligem, Gemeente Opwijk, RL P&Z, RLBK. • Januari 2018: goedkeuring subsidiedossier ‘HOP AAA+’. • Februari-april 2018: start systematische uitvoering van het actieprogramma o De focus ligt de eerste maanden op het oprichten van een coöperatieve voor hopboeren en het onderhandelen van rendabele voorcontracten met brouwerijen. Tegelijkertijd worden bestaande hopfeesten (eerste hopkeestensteek, hopduvelstoet, hopdag…) en de communicatie hierrond (vb. via de provinciale campagne ‘(h)op smaak’) ondersteund.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 85

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 86

Tweede werkingsjaar strategisch project

Uitvoering landbouw relateerde realisaties

• Meester-Leerling traject ingediend bij Vlaamse Gemeenschap (sept 2018 ; ok gekregen in dec 2018): opleiding jonge hopboeren • Vergunningsaanvraag landbouwloods met ruimte voor hopplukmachine en droogast te Meldert gefaciliteerd (stad Aalst) • Optie genomen op hopplukmachine, droogast etc. voor investering in hopinfrastructuur HOP AAA+ (uitvoering 2019-2020) • Overleg (met diverse grondeigenaars) i.v.m. aanleg hopveld 1 ha te Affligem (huren grond + bestellen palen en draad en hopwortels). • Overleg met brouwerijen voor afname hop (Alken-Maes, Witkap, De Block, Palm, Lindemans, hobbybrouwers…) • Opmaak statuten hopcoöperatieve

Uitvoering toerisme relateerde realisaties

• Asse: Hopduvelstoet organiseren (40 verenigingen/1 000 figuranten/ 10 000 toeschouwers) sept 2018 • Dilbeek : Hoppepluk ondersteunen via ‘Orde van de Groene Bel’ + actie ‘Bier met hop van hier’ (Record-bier brouwen e.a.) • Deelname aan hopfeesten in diverse hopgemeenten in kader van actie ‘(H)op Smaak’ van provincie Vlaams-Brabant • Lanceren studieopdracht: Ontwikkelingsprogramma hop (focus op toerisme en erfgoed) – in kader van PDPO HOP AAA+. Idea-Consult haalt de studieopdracht binnen.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 87

Logo: Belgische hop

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 88

Derde werkingsjaar strategisch project

Uitvoering landbouw relateerde realisaties

• Aanschaf en ingebruikname hopplukmachine (officiële eerste ingebruikname op 7 september tijdens de Erembald-Kravaal Happening, Affligem) (zie Figuur 38 ). De machine werd aangekocht met middelen van het PDPOIII-project ‘HOP AAA+’.

Figuur 38: officiële eerste ingebruikname hopplukmachine

• Sluiten van een huurovereenkomst voor een perceel landbouwgrond voor de aanleg van een hopveld voor de kweek van oude variëteiten. Het terrein is gelegen dichtbij de abdij van Affligem, naast de Koudenbergbeekvallei (het GNOP Affligem), aan het Roofridderspad. Op dit nieuw aan te leggen veld zullen oude variëteiten gekweekt worden. • Gunning aan Rob Lagache van de inrichtingsopdracht van het nieuw aan te leggen hopveld in Affligem. • Aanleg en onderhoud ‘babyhopveldje’ te Opdorp, waar oud-Vlaamse hop-variëteiten worden opgekweekt zoals Groene Bel, Coigneau en Record. Begin 2021 zullen deze uitgeplant worden op het nieuwe hopveld in Affligem. • Openvelddag te Herent: diversifiëren naar Hopteelt.

Uitvoering toerisme en erfgoed relateerde realisaties

• In het kader van de opmaak van het ‘Ontwikkelingsprogramma - Hopbeleving in de streek Affligem – Asse - Aalst +’ door studiebureau Idea Consult werden verschillende hopsessies gehouden met toeristische en erfgoedactoren. Er werden 15 acties omtrent landbouw, toerisme en erfgoed geformuleerd. De studie werd opgeleverd in maart 2020. De komende periode zal werk gemaakt worden van de acties die in de studie werden voorgesteld. • Vanuit het strategisch project werd het Meester-Leerling-traject verder begeleid. Met dit traject wordt een nieuwe jonge generatie hopboeren opgeleid. I.s.m. de erfgoedcel Denderland werd een fotoreportage gemaakt van het Meester-Leerling traject in Erembodegem (zie Figuur 39).

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 89

Figuur 39 Meester-Leerling traject

• Ondersteuning, organisatie en deelname aan hopfeesten: o 25 aug 2019 : openhouden hopschuur te Dilbeek o 1 sept 2019: hopplukdag tijdens Meldert-kermis o 7 sept 2019: Erembald-Kravaal happening en Hopdag te Affligem o 15 sept 2019: hoppluk Kapelle-op-den-Bos o 22 sept 2019: hoppluk te Opwijk

• De hopfestivals van september 2020 zullen omwille van de COVID19-maatregelen in beperktere mate doorgaan te Asse en Opwijk. De hopfeesten van Meldert en Affligem werden verschoven naar 2021.

Oprichting hopcoöperatieve

In het najaar van 2019 werd officieel de hopcoöperatieve vzw Orde van de Groene Bel opgericht. De naam verwijst naar de oud-Vlaamse hopvariëteit ‘Groene Bel’. Deze vzw vormt het hart van de werking van het hopgebeuren. Haar hoofdkwartier is in Meldert op 1 km van de abdij van Affligem. Deze vzw adviseert haar leden bij de teelt, oogst en vermarkting van de hop in Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 90

3. Recreatieve fiets-, wandel- en ruiterpaden

Doelstelling

Het projectpartnerschap wil inzetten op de uitbouw van een netwerk van functionele én van toeristisch/recreatieve fiets- en wandelverbindingen die tot in de kernen van de omliggende steden en woonkernen doordringen.

Aanpak

Vanuit het strategisch project wordt enerzijds input en advies geven bij lopende initiatieven (vb. realisatie wandelnetwerk Brabantse Kouters, realisatie ruiterroute Aalst, herziening fietsknooppuntennetwerk Scheldeland). Anderzijds worden ook eigen initiatieven opgestart (wandelroutes Kravaalbos, toegankelijkheid en ontsluiting Abdijlandschap, toegankelijkheid en ontsluiting Groenpool Aalst, opmaak trage wegenplan Erembodegem, realisatie missing links in het bestaande wandelnetwerk…). Daarnaast wordt vanuit het projectbureau ook gezorgd voor afstemming van de verschillende lopende initiatieven over provinciegrenzen, gemeentegrenzen en beleidsdomeinen heen (vb. opmaak geïntegreerde visie op ontwikkeling van de Leirekensroute).

Hieronder worden enkele van de projecten besproken die eerder niet aan bod kwamen in het voortgangsrapport.

• Realisatie missing links : verbinding tussen het Kravaalbos en het Abdijlandschap - Realisatie grote wandellus rond het Kravaalbos

Vanuit het projectbureau worden initiatieven genomen om twee missing links in het trage wegen netwerk van Meldert te realiseren en op die manier

1. een wandelroute te creëren van het Kravaalbos naar de Abdij van Affligem; 2. een wandelroute te creëren rond het Kravaalbos langs onverharde wegen.

De eigenaars van de betrokken percelen werden benaderd. De onderhandelingen zijn lopende.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 91

Figuur 40: situering gewenste trajecten op de topografische kaart

• Wandelnetwerk Brabantse Kouters

o Omschrijving: in het kader van het Impulsprogramma fiets- en wandelnetwerken van Toerisme Vlaanderen wordt het wandelnetwerk Brabantse Kouters ontwikkeld. Het wandelnetwerk Brabantse Kouters zal op 2/3 van het projectgebied ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ ontrold worden. Wandelaars zullen het netwerk kunnen ontdekken via thematische wandelingen. Langsheen de wandelwegen worden netwerkcafés voor lokale ondernemers georganiseerd om hen kennis te laten maken met het wandelnetwerk en ideeën uit te wisselen rond commerciële productontwikkeling en beleving. o Initiatiefnemers: Toerisme Vlaams-Brabant vzw i.s.m. Toerisme Oost-Vlaanderen en Regionaal Landschap Brabantse Kouters. o Rol vanuit het projectbureau: vanuit het projectpartnerschap worden inspanningen geleverd om nog enkele missing links op te lossen om de kwaliteit van het wandelnetwerk te vergroten en de potenties van de streek ten volle uit te spelen. Het projectbureau adviseert de initiatiefnemers vanuit de kennis op het terrein en de kennis van andere lopende projecten in het gebied. o Officiële opening: 23 september 2018.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 92

Figuur 41: kaart wandelnetwerk Brabantse Kouters

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 93

• Digitaal wandelplatform Brabantse Kouters

In aanvulling op het wandelnetwerk wordt een digitaal wandelplatform ontwikkeld. Dit biedt de mogelijkheid om de regio toeristisch op een dynamische manier te ontsluiten door de wandeltrajecten te linken met bezienswaardigheden, overnachtingsmogelijkheden, horeca en sterke toeristische thema’s zoals bv. bier en hop. Het digitaal wandelplatform zal ook relevante initiatieven rond plattelandsontwikkeling en landbouwverbreding in één beweging kunnen ontsluiten.

• Trage wegen plan Aalst

o Omschrijving: de stad Aalst wil haar netwerk trage wegen opwaarderen. Er werd in 2018 gestart met de opmaak van een trage wegen plan voor Erembodegem. Dit plan zal input leveren voor de opmaak van de gebiedsvisie voor de Groenpool Aalst. Sinds 2019 tot op heden werd gewerkt aan de opmaak van trage wegen plannen voor Moorsel, Baardegem en Herdersem. Enkel de plannen voor Moorsel en Baardegem dienen nog gefinaliseerd te worden. Voor de blauwe gebieden op Figuur 42 wordt in 2020 nog een subsidiedossier ingediend. Het dossier voor Aalst centrum zal opgevolgd worden door Trage Wegen vzw. De drie buitengebieden (Gijzegem, Hofstade en Nieuwerkerken) door RLSD. o Initiatiefnemers: Stad Aalst i.s.m. Regionaal Landschap Schelde-Durme en de provincie Oost- Vlaanderen. o Timing: ▪ September 2020: finalisatie trage wegen plannen Moorsele en Baardegem. ▪ 2020: indienen subsidiedossier voor opmaak trage wegen plan Aalst centrum.

Figuur 42: Overzicht stand van zaken trage wegen plannen Aalst (rood: afgerond of in eindfase / blauw: nog op te maken)

• Realisatie missing links : Motte hof te Eksel

Aanleiding Het Hof te Eksel (Moorsel) is nog duidelijk leesbaar in het landschap, wat uitzonderlijk is. In Vlaanderen zijn er slechts een 10-tal mottes, waarvan slechts een 5-tal goed bewaard zijn. De motte Hof te Eksel is bovendien uitzonderlijk vanwege de vorm van het voorhof (driehoekig) en het feit dat een stromende beek (Molenbeek) als afboording van het voorhof gebruikt wordt. Een extra troef is de mooie zichtas tot aan de kerk van Moorsel.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 94

Figuur 43: Topokaart en kadasterpercelen

Figuur 44: Huidige toestand van de motte

Heden is er geen fysieke toegang tot de motte. Toegang is noodzakelijk om de voorgestelde inspanningen in functie van de landschappelijke opwaardering van de motte te verantwoorden. Bij voorkeur worden twee toegangswegen geopend, zodat doorstroming mogelijk is. Dit verhoogt de beleefbaarheid en koppelt bovendien een functioneel nut aan de motte.

Initiatief vanuit het strategisch project • Vanuit het projectbureau werd de potenties om de motte op te waarderen aangekaart. • Vanuit het projectbureau werd de eigenaar van de motte gecontacteerd om te vragen of de motte landschappelijk terug beter leesbaar gemaakt mag worden. Na positief antwoord werd begin 2017 een inrichtings- en beheerplan opgemaakt. • Vanuit het projectbureau werden de eigenaars van de omliggende percelen gecontacteerd om een trage wegen verbinding te kunnen realiseren die langs de motte zou lopen.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 95

• Vanuit het projectbureau werden de nodige partners gecontacteerd (provincie Oost- Vlaanderen Onroerend erfgoed en Leefmilieu) om de ontwikkeling en de financiering van de motte rond te krijgen.

Figuur 45: Streefbeeld motte

De betrokken eigenaars om de verbinding langs de motte te realiseren, werden allemaal gecontacteerd.

De kadastrale situatie bleek echter niet overeen te stemmen met de inrichting van het terrein. Fysieke perceelgrenzen (prikkeldraad, bomenrijen…) vallen niet samen met de kadastrale grenzen. Vervolgens werd door stad Aalst een landmeter aangesteld om het terrein in te meten. De opmetingen bevestigden de vaststellingen op het terrein. Op basis van zijn resultaten kunnen concrete gesprekken worden aangeknoopt met de eigenaars voor de inrichting van de trage weg.

In juni 2020 overleed de eigenaar van het terrein. De projectcoördinator nam in augustus 2020 contact op met de onderneming die de gronden van de eigenaar beheert om kenbaar te maken dat het projectpartnerschap graag verder gaat met de opwaardering van de motte. In september 2020 wordt aan de erfgenamen voorgelegd dat de provincie Oost-Vlaanderen geïnteresseerd is om het terrein met de motte aan te kopen.

Uitvoering ruimtelijk beleid

Met dit deelproject worden toeristisch-recreatieve knooppunten en gebieden van primair toeristisch-recreatief belang ontwikkeld in de zoekzones zoals afgebakend door Toerisme Vlaanderen.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 96

4. Natuur

Tijdens de vorige projectperiode werd een werkgroep natuur opgericht. In de werkgroep werden ideeën, wensen en noden aangebracht die verband houden met of bijdragen aan de ontwikkeling van het landschap en/of de versteking van de landschapsbeleving.

In het kader van het strategisch project wordt verder ingezet op het ondersteunen van lokale verenigingen bij de uitvoering van de geopperde ideeën. Hierbij wordt sterk ingezet op acties die samenwerking tussen natuur en landbouw versterken.

Terreinrealisaties

• Project Landbouw Bij-gekleurd

In het kader van de projectoproep ‘Landbouw-Natuur: op zoek naar een win-win’ van het departement Omgeving, werkte het coördinatieteam een dossier uit rond wilde bijen.

Met het project ‘Landbouw BIJgekleurd’ worden landbouwers binnen het projectgebied ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ bewust gemaakt van het belang van wilde bijen voor land- en tuinbouw en worden concrete realisaties ook effectief de leefomgeving voor deze wilde bestuivers verbeterd. De bestaande kennis (uit onderzoek en eerdere projecten) en middelen worden gebundeld, om ze vervolgens op een overzichtelijke manier en door middel van opleiding en concrete realisaties tot op het terrein, tot bij de landbouwer te brengen.

Dit project geeft uitvoering aan de aanbevelingen die gegeven werden in de wilde bijen studie die uitgevoerd werd in het kader van het project ‘Gestroomlijnd Landschap’, komt tegemoet aan vragen

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 97

die komen vanuit de thematische werkgroepen landbouw en natuur binnen het strategisch project en draagt bij aan de doelstellingen van het strategisch project.

Het subsidiedossier werd goedgekeurd. Echter, wegens acuut personeelstekort (ten gevolge van langdurige ziekte van de projectcoördinator en een deeltijds medewerker bij RLSD, en capaciteitstekort bij RL P&Z en RLBK) kon het project ‘Landbouw BIJgekleurd’ niet uitgevoerd worden binnen de subsidietermijn. De verkregen subsidie werd terug gestort.

• KLE’s bij landbouwers en inwoners van het projectgebied Landbouwers en private grondeigenaars worden proactief aangesproken om op hun terreinen kleine landschapselementen aan te leggen die bijdragen aan de versterking van de identiteit en de natuurwaarde van de streek. Hieruit voortvloeiend werden tijdens de zomermaanden verschillende poelen aangelegd en zullen in het najaar hoogstamboomgaarden, houtkanten, knotbomenrijen e.a. worden aangelegd. De Regionale Landschappen begeleiden de grondeigenaars hierbij.

• Uitvoeren soortgerichte acties Alle acties die de natuurwaarde van het gebied versterken, dragen bij aan het verbeteren van het leefgebied van tal van soorten. Soms worden specifieke terreinacties opgezet met het oog op het verbeteren van de leefgebieden van specifieke soorten. We spreken dan van soortgerichte acties.

• Koesterburencampagne (provincie Vlaams-Brabant, gemeenten Affligem, Asse en Opwijk) • Soortgerichte acties voor de vuursalamander • Herstel leefgebieden van steenuil, laatvlieger, patrijs, sleedoornpage • Nestkasten voor zwaluwen • Nestkasten voor de grote gele kwikstaart (12 stuks) • Nestkasten voor kerkuilen (15 stuks) • Aanplant kamperfoelie voor de kleine ijsvogelvlinder • Aanplant sleedoorn voor de sleedoornpage • Poelen graven voor alpenwatersalamander, vinpootsalamander, kleine watersalamander • Inrichting ijskelders in Osbroek, Gerstjens en Ronsevaal voor vleermuizen • Zwarte populieren De zwarte populier (Populus nigra) is een van de meest bedreigde boomsoorten van Europa. In Vlaanderen komt de soort enkel nog voor onder de vorm van verspreide, geïsoleerde en meestal oude exemplaren. In de Denderstreek komen er nog enkele tientallen exemplaren voor. De zwarte populier zal waarschijnlijk uitsterven in Vlaanderen wanneer geen acties worden ondernomen. Het beheer van de in het gebied gekende exemplaren wordt opgevolgd (een aantal zijn beschermd als monument). Er worden nieuwe zwarte populieren opgekweekt uit lokaal genetisch materiaal en lokaal terug aangeplant. Dit draagt bij tot de genenbewaring en verrijkt het landschap en de biodiversiteit.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 98

DEEL V COMMUNICATIE DRAAGVLAKVORMING

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 99

1. Algemene doelstelling communicatie

De verschillende acties inzake communicatie (intern en extern) en draagvlakvorming dragen bij tot volgende doelstellingen:

✓ Het project is herkenbaar. ✓ Er is actief draagvlak voor het project (actieve medewerking, ontwikkelen van eigen initiatieven, passend in een breder, gedragen visie). Er is aandacht voor het bestuurlijk draagvlak, het maatschappelijk draagvlak en het publieke draagvlak. ✓ De realisaties worden opgemerkt.

2. Interne communicatie

De projectstructuur bestaat uit de stuurgroep, het netwerk van betrokken actoren en overheden, het projectbureau, het coördinatieteam en een aantal voorbereidende en uitvoerende werkgroepen. Naast de vaste overlegmomenten is er ook veel bilateraal overleg tussen de verschillende projectpartners.

De stuurgroep is het overlegorgaan waar de strategische beslissingen omtrent de ontwikkeling van het projectgebied genomen worden. Het voorzitterschap wordt uitgeoefend door de gouverneur van Oost- Vlaanderen. De stuurgroep komt in principe twee maal per jaar samen.

Het projectbureau bereidt de stuurgroepvergaderingen voor en zorgt nadien voor de opvolging van de genomen beslissingen. Het projectbureau komt in principe vijf maal per jaar samen.

Het coördinatieteam bestaat uit de projectcoördinator, drie projectmedewerkers (een bij elk regionaal landschap) en de hopcoördinator. Zij bereiden de vergaderingen van het projectbureau voor. Het coördinatieteam vergadert in principe twee maal per maand. Daarnaast vergadert de projectcoördinator op

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 100

heel regelmatige basis met de verschillende projectmedewerkers rond de aanpak van de focuszones of thematische deelprojecten.

Per focuszone en per thematisch deelproject vergaderen kleinere werkgroepen die bestaan uit het netwerk van betrokken actoren en overheden. De samenstelling van deze werkgroepen en frequentie waarop deze samenkomen, is afhankelijk van fase waarin de deelprojecten zitten.

De klankbordgroep heeft een adviserende rol, waarbij de leden van de klankbordgroep beschouwd worden als bevoorrechte getuigen. De klankbordgroep wordt in principe één maal per jaar samen geroepen.

3. Erembald-Kravaal Happening

De Erembald-Kravaal Happening is een publieksevenement waarbij het strategisch project, de projectpartners en de lopende acties worden voorgesteld aan het brede publiek. De Erembald-Kravaal Happening sensibiliseert en informeert bezoekers over landschapsontwikkeling en draagt bij aan de lokale verankering en de sterke betrokkenheid van het lokale middenveld en de bewoners van de streek.

Eerste werkingsjaar strategisch project

De Erembald-Kravaal Happening ging door op 22 oktober 2017 in Landbouwmuseum De Vedderboom (Mazenzele), aan de rand van het Kravaalbos. Ondanks de minder gunstige weersomstandigheden kwamen ruim 1.000 mensen mee wandelen en fietsen. Minister Joke Schauvliege, gedeputeerde Tie Roefs en schepen Inez De Coninck (Opwijk) openden de Happening symbolisch met de aanplant van een kersenboom.

Bezoekers konden deelnemen aan 12 begeleide wandelingen. Voor gezinnen was er een aanbod op maat: een postjestocht en een voelsprietenwandeling. Er werd ook een (h)eerlijk lokaal-fietstocht georganiseerd langs lokale korte keten bedrijven. Dankzij foodtrucs op het evenemententerrein konden ook andere bezoekers zich tegoed doen aan lokaal lekkers. De aandacht voor korte ketenaanbod groeit merkbaar sinds de (H)EERLIJK LOKAAL-brochure en -website gelanceerd werden.

Op het centrale plein waren meer dan 20 infostanden van projectpartners en lokale verenigingen die bezig zijn rond erfgoed, natuur, landbouw en landschapsbeleving.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 101

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 102

Tweede werkingsjaar strategisch project

De Erembald-Kravaal Happening ging het tweede werkingsjaar door op 30 september 2018 In Asbeek.

• 3.000 bezoekers • Website opgemaakt • Facebookpagina opgemaakt • Huis aan huis bedeling 30.000 flyers • Artikel in • Gemeentebladen (Asse, Aalst, Opwijk) • PASAR-magazine • Natuurpunt-magazine • Kerk en leven • Folder (H)OPsmaak • Netwerkmoment • Koesterbuur in de kijker: salamander (waterdiertjesonderzoek provincie, grime en tattoo, bodypaint, koesterkermis) • Erfgoed in de kijker: bakoven, watergraanmolen, hop • Knutselen met hout • Insectenhotel bouwen (Natuurpunt) • Demo herder • Lokaal infomarktje • Toerisme Vlaams-Brabant (groene gordel) • Provincie Oost-Vlaanderen – Beplant het landschap • Provincie Vlaams-Brabant – koesterkermis • Provincie Vlaams-Brabant – steunpunt bos – Mathias Vermeiren • Agentschap Natuur en Bos (Reinhart Cromphout) • Agilas • Natuurpunt • Hoeve Heierveld • Koperen Markies • Gidsen Affligem • Timotheus • Basecamp • PASAR

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 103

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 104

Derde werkingsjaar strategisch project

De Erembald-Kravaal Happening ging door in de Abdijstraat en op de Abdijsite van de Abdij Affligem op zaterdag 7 september 2019. Omdat er heel wat te vieren viel op het vlak van het thema hop, werd de happening voor de gelegenheid samen met de Hopdag Affligem georganiseerd.

Er waren, ondanks het barslechte weer, toch een 1.000-tal bezoekers. Weinigen trotseerden echter de felle regenbuien waardoor de wandelingen weinig succes kenden en er amper mensen tot in het Heuvelpark geraakt zijn. Tijdens de happening werd de hopplukmachine voor het eerst officieel in gebruik genomen en voorgesteld aan de pers. Er werd ook een herwerkte versie van de wandelbrochure ‘Ontdek het abdijlandschap’ uitgegeven.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 105

4. Roll-ups

Om het strategisch project en de verschillende deelprojecten op een wervende en aantrekkelijke manier voor te stellen op publieksevenementen werden het eerste werkingsjaar drie roll-ups gemaakt. Naast een algemene roll-up die het project in zijn totaliteit voorstelt, werden ook een roll-up rond het thema HOP en een rond het deelproject Kersenboomgaarden van Mazenzele gemaakt, dit naar aanleiding van een netwerkevenement rond Hop en de Erembald-Kravaal Happening die doorging in Mazenzele.

In de toekomst zullen bijkomende roll-ups gemaakt worden in functie van geplande publieksactiviteiten rond bepaalde focusgebieden.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 106

5. Website – nieuwsbrieven – gemeentebladen

Alle projectpartners en verschillende lokale verenigingen communiceren regelmatig over het strategisch project via hun eigen communicatiekanalen (website, nieuwsbrieven, landschapskrant, gemeentelijke infobladen…). Enkele voorbeelden:

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 107

6. Participatie bij visievorming, inrichting en beheer

Door lokale partners, scholen en verenigingen te betrekken bij visievorming, aanleg en beheeractiviteiten, vergroot de betrokkenheid bij deelprojecten en bij uitbreiding ook bij het gehele project.

Het project wil open communiceren met buurtbewoners, verenigingen, ondernemers uit het gebied en inspelen op bestaande dynamieken en initiatieven om tot snellere en breder gedragen realisaties te komen. Dit geeft weer nieuwe impulsen.

Enkele voorbeelden van participatieve acties uit de voorbije werkperiode:

• Overlegmomenten met lokale verenigingen i.f.v. visievorming: 19/4/2017: Vrienden van het Kravaalbos, 23/4/2107: Natuurpunt Aalst, 18/08/2017: Projectvereniging Hoperfgoed, 21/09/2017: Hof Den Tuitelaar, 20/10/2018: VVV Faluintjesstreek, 18/01/2018: deelraad landbouw Aalst, 21/01/2018: Agrobeheergroep De Faluintjes, Open milieuraad Asse i.k.v. Groen Rand Asse 24/09/2019, november 2019 toelichting plannen Leirekensroute door de stad Aalst en de provincie Oost-Vlaanderen aan Natuurpunt afdeling Aalst, … • Overleg met lokale landbouwers en grondeigenaars m.b.t. landbouwverbreding/terreininrichtingen: 06/04/2018: De Koker nv, 19/04/2018: Willy Michiels, 20/04/2017: Ons Dagelijks Groen, 14/05/2018: Luc Van Langenhove… • Activiteiten i.s.m. bewoners: o 13-14/11/2017: aanplant bosrand in de Koudenbergbeekvallei i.s.m. scholen o 26/11/2017: aanplant geboortebos Ten Rozen o 07/06/2019: educatief natuurbeheer in de Koudenbergbeekvallei met ca. 60-tal tienjarigen o 10/12/2019: aanplant Forest Farm; aanplantactie voedselbos o 14/12/2019: aanplant Broekebeekvallei ikv Groene Rand Asse i.s.m. Natuurpunt Asse o 11/02/2020: aanplant met personeelsleden Asse i.k.v. Dikke truiendag in zone Wolfrot Groene Rand Asse o 08/03/2020: bosplantactie Koudenbergbeekvallei Affligem i.s.m. burgers o …

7. Artikels en interviews in de pers

Initiatieven en realisaties binnen het project worden kenbaar gemaakt zodat het strategisch project meer bekendheid krijgt en er een breder draagvlak ontstaat. Hierdoor wordt ook duidelijk waar het project voor staat. Enkele voorbeelden:

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 108

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 109

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 110

Ringen kerkuil-jongen bij Stinne (nestkasten gefinancierd door de provincie Oost-Vlaanderen in het kader van het project ‘Gestroomlijnd Landschap’, bevestigen kerkuilkasten door Natuurpunt en de agrobeheergroep De Faluintjes).

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 111

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 112

Happening / Hopdag - hopplukmachine

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 113

Korte Keten / Nieuwe brochure (H)eerlijk Lokaal

Radio-interview lokale radio Mooyzo.

Plantacties

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 114

Verlenging Strategisch Project

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 115

Bijlagen

Bijlage 1 Verklaring gebruikte afkortingen

ADLO Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling

ALV Agentschap voor Landbouw en Visserij

ANB Agentschap voor Natuur en Bos

BG MOV Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen

CAG Centrum voor Agrarische Geschiedenis

INBO Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek

KLE Klein Landschapselement

NEC Natuur Educatief Centrum

OE Onroerend Erfgoed

POM Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (provincie Vlaams-Brabant)

RLBK Regionaal Landschap Brabantse Kouters

RL P&Z Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei

RLSD Regionaal Landschap Schelde-Durme

SBZ Speciale Beschermingszone

TOV Toerisme Oost-Vlaanderen

TVB Toerisme Vlaams-Brabant

UBP Uitgebreid bosbeheerplan

VLM Vlaamse Landmaatschappij

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 116

Bijlage 2 Rol van het projectbureau

Conform het projectdossier dat werd ingediend i.h.k.v. de achtste oproep voor strategische projecten en de samenwerkingsovereenkomst (30/06/2017) voert het projectbureau als permanent inhoudelijk secretariaat het projectmanagement en verzorgt het de nodige administratieve, ontwerpmatige en communicatieve ondersteuning voor de projectwerking, alsook de externe communicatie naar bevolking en georganiseerde belangengroepen toe.

Concreet neemt het projectbureau de volgende taken op:

Voorbereiding en opvolging van de stuurgroep

De stuurgroep is het overlegorgaan waar de strategische beslissingen omtrent de ontwikkeling van het projectgebied genomen worden. Het voorzitterschap wordt uitgeoefend door de gouverneur van Oost- Vlaanderen, als commissaris van de Vlaamse Regering.

Het projectbureau zorgt bij deze vergaderingen voor de voorbereiding (opmaak voorstel van agenda, uitnodiging leden, voorbereiding presentaties, contacteren sprekers, opmaak verslag, …) en nadien voor de opvolging van de genomen beslissingen.

Voorbereiding en opvolging thematische/gebiedsgerichte werkgroepen

De werkgroepen hebben tot taak om de strategische keuzes van de stuurgroep voor te bereiden en/of er uitvoering aan te geven.

De stuurgroep bepaalt de samenstelling en de werkwijze van deze werkgroepen.

Het projectbureau staat in voor de coördinatie van de werkzaamheden van de werkgroepen, voor de afstemming van de activiteiten uit de diverse werkgroepen op elkaar en voor de terugkoppeling naar de stuurgroep.

Ondersteuning van de partners bij hun taken in het project

Voor de meeste uitvoeringsgerichte acties is de initiatiefnemer niet het projectbureau maar wel één van de betrokken projectpartners. Het projectbureau volgt de diverse studies en overheidsopdrachten van de partners op, om de globale doelstellingen van het project en de samenhang te bewaken.

Bij verschillende acties speelt het projectbureau tevens een ondersteunende rol: voorbereiden en verstrekken van adviezen over deelprojecten, creëren van een draagvlak voor de plannen en acties, bijeenbrengen van actoren bij problemen of voor punten waar afstemming noodzakelijk is, communiceren over de plannen en acties aan derden.

Initiëren van nieuwe deelprojecten

Voor een aantal noodzakelijke deelprojecten waar er niet meteen een trekker aanwezig is, neemt het projectbureau een trekkersrol op. In voorkomend geval zal gezocht worden naar een trekker en partners om deze deelprojecten inhoudelijk vorm te geven, en naar financieringsmogelijkheden. Eens deze projecten in de steigers staan, worden ze verder getrokken door de betrokken partners.

Conform de samenwerkingsovereenkomst en het projectdossier dat werd ingediend i.h.k.v. de achtste oproep voor strategische projecten wordt verder gewerkt op de visieschets en het actieplan uit het Strategisch Project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ (2011-2013) en het vervolgproject ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ (2014-2017) met als doel een kwaliteitsvolle ontwikkeling van het open ruimtegebied in relatie tot

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 117

de bebouwde kernen door het stimuleren van de landschappelijke kwaliteit en de toeristisch-recreatieve versterking van de identiteit van het gebied, en dit via samenwerkingsverbanden, de uitbouw van netwerken, de betrokkenheid en de verhoging van het draagvlak met alle spelers van de open ruimte.

In dit verband worden deelprojecten opgezet met als doel:

1. Robuuste en samenhangende open ruimte ontwikkelen en vrijwaren voor landbouw, natuur, bos en water, waarbij aandacht is voor het versterken van de identiteit van de diverse, waardevolle landschappen in het gebied. De productie van streekproducten wint aan belang.

2. Uitbouw van een netwerk van functionele én van toeristisch/recreatieve fiets- en wandelverbindingen die tot in de kernen van de omliggende steden en woonkernen doordringen.

3. Ruimtelijk rendement verhogen in geplande nieuwe woonontwikkelingen in het openruimtegebied en door slimme herontwikkeling van bebouwde ruimte die vrijkomt.

Opvolgen en adviseren van initiatieven die van invloed zijn op het project

Het projectbureau volgt openbare en private initiatieven op die van invloed zijn op of kaderen binnen het project.

Het projectbureau verzorgt daarbij de noodzakelijke contacten met de betrokken partners en actoren en geeft waar nodig advies om ervoor te zorgen dat de doelstellingen van het project meegenomen worden. Het projectbureau probeert een meerwaarde te vormen voor deze initiatieven.

Aanbrengen van nieuwe subsidies voor het project

Het projectbureau zal een rol spelen bij het aanbrengen van nieuwe subsidies voor het project.

Communicatie

Het projectbureau staat in voor de contacten met de (vertegenwoordigers van) provincies en de gemeenten die projectpartner zijn, de betrokken actoren en overheden en de natuurlijke personen met woonplaats in het gebied (landbouwers, bewoners,…).

Het netwerk van betrokken actoren en overheden bestaat onder meer uit de vertegenwoordigers van de volgende rechtspersonen en feitelijke verenigingen: vzw Regionaal Landschap Schelde-Durme; vzw Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei; vzw Regionaal Landschap Brabantse Kouters; vzw Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen; vzw Bosgroep Vlaams-Brabant; erkende milieu- en natuurverenigingen met een werking in het gebied; erkende landbouworganisaties met een werking in het gebied; erkende verenigingen ter bevordering van toerisme en recreatie met een werking in het gebied; erkende wildbeheerseenheden met een werking in het gebied; jeugdverenigingen met een werking in het gebied; bewonersgroepen met een werking in het gebied; Intern Verzelfstandigd Agentschap zonder rechtspersoonlijkheid Agentschap voor Natuur en Bos (ANB); Extern Verzelfstandigd Agentschap Vlaamse Landmaatschappij (VLM); Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (ADLO) van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap; vzw Toerisme Oost- Vlaanderen; vzw Toerisme Vlaams-Brabant.

Fungeren als permanent aanspreekpunt

Het projectbureau fungeert tevens als permanent aanspreekpunt voor vragen van bewoners en besturen omtrent het project. Voor een omvangrijk en complex project met tal van initiatiefnemers, is de aanwezigheid van één aanspreekpunt, met een onafhankelijke positie, belangrijk.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 118

Bijlage 3 Overeenkomst ‘Strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos’

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 119

stYateøLsoh Vrojeot ECT Lnwdsoha¡vaw VlårndÈEn x= E revvtb aLd tot Kr av a aLb o s

Strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos

OVEREENKOMST

Overeenkomst Streteg¡sch Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos

J 1

Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos

OVEREENKOMST

Tussen

de Provincie Oost-Vlaanderen, met zetel in het Provinciehuis, Gouvernementstraat 1, 9000 Gent, handelend in uitvoering van de beslissing van de Provincieraad van 24 mei 2014 en vertegenwoordigd door de Deputatie, voor wie optreden de heer Jozef Dauwe, Gedeputeerde voor middenstand, cultuur en erfgoed, archiefbeleid, erediensten en vrijzinnigencentra en milieubeleidsplanning, en de heer Albert De Smet, Provinciegriffier,

de Provincie Vlaams-Brabant, met zetel in het Provinciehuis, Provincieplein 1, 3010 Leuven, handelend in uitvoering van de beslissing van de Deputatie van 8 juni 2017 en vertegenwoordigd door de Deputatie, voor wie optreden mevrouw Tie Roefs, Gedeputeerde voor Milieu en Duurzaamheid, Diversiteit en lnburgering, Jeugd en Hanenbos, Ontwikkelingssamenwerking, Dierenwelzijn en lnformatica, en mevrouw Hilde Torfs, directeur Ruimte, de Stad Aalst, met zetel in het Stadhuis, Grote Markt 3, 9300 Aalst, handelend in uitvoering van de beslissing van de Gemeenteraad van 27 juni 2017 en vertegenwoordigd door het College van Burgemeester en Schepenen, voor wie optreden de heer lwein De Koninck, Schepen voor leefmilieu, jeugd, gezin en kinderopvang en kerkfabrieken, en de heer Wim Leerman, Stadssecretaris, de Gemeente Affligem, met zetel in het Gemeentehuis, Bellestraat 99, 1790 Affligem, handelend in uitvoering van de beslissing van de Gemeenteraad van 13 juni 2017 en vertegenwoordigd door het College van Burgemeester en Schepenen, voor wie optreden de heer Bert De Roeck, Schepen voor financiën, juridische zaken, landbouw en milieu, en de heer J uliaan Van Ginderdeuren, Gemeentesecretaris, de Gemeente Asse, met zetel in het Gemeentehuis, Gemeenteplein 1, 1730 Asse, handelend in uitvoering van de beslissing van de Gemeenteraad van 26 juni 2017 en vertegenwoordigd door het College van Burgemeester en Schepenen, voor wie optreden de heer YoeriVastersavendts, Schepen voor milieu & duuzame ontwikkeling, energie, waterbeheer, kunstondenruijs, mobiliteit, personeelsbeheer en organisatieontwikkeling, en de heer Lander Van Droogenbroeck, Gemeentesecretaris, de Gemeente Opwijk, met zetel in het Gemeentehuis- GAC ll, Ringlaan 20, 1745 Opwijk, handelend in uitvoering van de beslissing van de Gemeenteraad van23 mei 2017 en vertegenwoordigd door het College van Burgemeester en Schepenen, voor wie optreden, mevrouw lnez De Coninck, Schepen voor Ruimtelijke ordening, stedenbouw en waterhuishouding, Huisvesting, Leefmilieu, Duurzame ontwikkeling - Energie, Publieke ruimten en Dierenwelzijn, en mevrouw Katleen Biesemans, Gemeentesecretaris, de vzw Regionaal Landschap Schelde-Durme, met zetelte Hemelstraat 133 A, 9200 Dendermonde, vertegenwoordigd door de Raad van Bestuur, voor wie optreden de heer Jozef Dauwe, voorzitter, en de heer Stijn Van Belleghem, coördinator. de vzw Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei, met zetel te Donkerstraat21,1750 Gaasbeek, vertegenwoordigd door de Raad van Bestuur, voor wie optreden de heer Gunther Coppens, voorzitter, en de heer Alwin Loeckx, directeur. en de vzw Regionaal Landschap Groene Corridor, met zetel te Houtemsesteenweg 23, 1800 Vilvoorde, vertegenwoordigd door de Raad van Bestuur, voor wie optreden mevrouw Magda Van Stevens, Voorzitter, en de heer Patrick Endels, Coördinator,

Overeenkomst Strateg¡sch Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos 2

wordt overeengekomen wat volgt Artikel I - Kader

Deze overeenkomst wordt opgemaakt in kader van het Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2017-2020); in opvolging van het Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2011-2013), waarin de partijen een visieschets hebben ontwikkeld en een charter hebben ondertekend voor de opwaardering van de open ruimte en het landschap in het gebied en in opvolging van het vervolgproject (2014-2017), waarin de partijen verder gewerkt hebben aan de realisatie van de acties uit het eerste strategisch project (2011-2013) en nieuwe acties hebben opgezet, met focus op landschapsontwikkeling en -beleving met toeristisch-recreatieve meen¡vaarde

De visieschets zoals ontwikkeld in het eerste strategisch project (2011-2013) ziet er als volgt uit:

o-

c at =)

|} a a a úäiãilñã. slmerø P6ldl,.îôd?ú Eomb.! lot a ^'{^^

Het gebied waarop het nieuwe strategisch project (2017-2020) betrekking heeft ziet er als volgt:

r

Deze overeenkomst regelt de samenwerking en de afspraken tussen de partijen in het kader van het tweede strategisch project (2017-2020).

Overeenkomst Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos 3

Artikel 2 - Doel

Het doel van het strategisch project (2017-2020) is de kwaliteitsvolle ontwikkeling van het open ruimtegebied in relatie tot de bebouwde kernen door het stimuleren van de landschappelijke kwaliteit en de toeristisch-recreatieve versterking van de identiteit van het gebied, en dit via samenwerkingsverbanden, de uitbouw van netwerken, de betrokkenheid en de verhoging van het draagvlak met alle spelers van de open ruimte.

ln dit verband zullen de partijen in het gebied deelprojecten opzetten met als doel: 1. Robuuste en samenhangende open ruimte ontwikkelen en vrijwaren voor landbouw, natuur, bos en water, waarbij aandacht is voor het versterken van de identiteit van de diverse, waardevolle landschappen in het gebied. De productie van streekproducten wint aan belang. 2. Uitbouw van een netwerk van functionele én van toeristisch/recreatieve fiets- en wandelverbindingen die tot in de kernen van de omliggende steden en woonkernen doordringen. 3. Ruimtelijk rendement verhogen in geplande nieuwe woonontwikkelingen in het open ruimte gebied en door slimme herontwikkeling van bebouwde ruimte die vrijkomt.

ln dit verband zullen de partijen in het gebied deelprojecten opzetten rond onder meer de volgende thema's:

1' de landschappelijke structuur van het gebied; 2' toeristisch-recreatieve netwerken en poorten; 3' natuurwaarden: habitats en soorten; 4" erfgoedwaarden; 5' integraal waterbeleid; 6' de landbouwstructuur en landbouwverbredingsmogelijkheden in het gebied; 7'de hopcultuur.

Met het oog hierop omvat dit vervolgproject: 1' de voortzetting en de vertaling van de visieschets en acties zoals omschreven in artikel 1 naar een gedragen en geïntegreerd actieprogramma gericht op landschapsontwikkeling en landschapsbeleving; 2' een gecoördineerde samenwerking voor een kwaliteitsvolle uitvoering van dit actieprogramma; 3o een goede communicatie met alle belanghebbenden, waaronder de natuurlijke personen metwoonplaats in hetgebied (landbouwers, middenstanders, bewoners,, en de rechtspersonen en feitelijke verenigingen met een werking in het gebied (milieu- en natuurverenigingen, jeugdverenigingen, culturele verenigingen, de regionale landschappen en bosgroepen,...).

De doelstellingen voor natuur en bos worden gerealiseerd langs 2 kanalen: 1' via een versterking van het netwerk van kleine landschapselementen, geschraagd door de aanwezige valleigebieden en boskernen, waarbij een win/win-situatie met andere sectoren wordt beoogd; 2' door deze doelstellingen samen te brengen met de Europese instandhoudingsdoelstellingen, geclusterd in de Natura 2000-9ebieden "Kravaalbos", "Osbroek" en "Wellemeersen"

Overeenkomst Strategisch Project !andschap van Erembald tot Kravaalbos 4

Artikel 3 - Structuur

De structuur van dit vervolgproject ziet er schematisch uit als volgt

Project LANDSCHAP van ERE M BALD tot KRAVAALBOS

STUURGROEP WERK- lrblìd.nr, GROEPEN ProYin€i:s, sÞd cn gcrncrntcn

rEordttlf: gourr€mcûr oct-Vbandcrcn

Ð NETWERK

8cl¡obr ectoæn cn oulrñcdcn

Deze structuur bestaat uit de volgende onderdelen: 1' de stuurgroep; 2' het netwerk van betrokken actoren en overheden; 3' het projectbureau: een ondersteunend permanent inhoudelijk secretariaat; 4o een aantal voorbereidende en uitvoerende werkgroepen.

Artikel 4 - De stuurgroep

De stuurgroep bestaat uit de stemgerechtigde vertegenwoordigers van Ruimte Vlaanderen, de 2 provincies, de 4 gemeenten en de 3 regionale landschappen die partij zijn bij deze overeenkomst, in die zin dat:

1' Ruimte Vlaanderen in de stuurgroep wordt vertegenwoordigd door 1 ambtelijke deskundige; 2' de Provincie Oost-Vlaanderen in de stuurgroep wordt vertegenwoordigd door 1 bestuurder; 3' de Provincie Vlaams-Brabant in de stuurgroep wordt vertegenwoordigd door 1 bestuurder 4" de Stad Aalst in de stuurgroep wordt vertegenwoordigd door 1 bestuurder 5' de Gemeente Affligem in de stuurgroep wordt vertegenwoordigd door 1 bestuurder 6' de Gemeente Asse in de stuurgroep wordt vertegenwoordigd door 1 bestuurder 7" de Gemeente Opwijk in de stuurgroep wordt vertegenwoordigd door 1 bestuurder 8" het Regionaal Landschap Schelde-Durme in de stuurgroep wordt vertegenwoordigd door de coördinator 9" het Regionaal Landschap Groene Corridor in de stuurgroep wordt vertegenwoordigd door de coördinator 10' het Regionaal Landschap Pajottenland&Zennevallei in de stuurgroep wordt vertegenwoordigd door de coördinator

De stuurgroep leidt en coördineed de werkzaamheden van het strategisch projecl (2017- 2020). De Gouverneur van de Provincie Oost-Vlaanderen zit voor.

Daarnaast kan de stuurgroep beslissen om werkgroepen op te richten die de beslissingen van de stuurgroep voorbereiden en uitvoeren. ln voorkomend geval bepaalt de stuurgroep de samenstelling en de werkwijze van deze werkgroepen.

Overeenkomst Strategisch Project [andschap van Erembald tot Kravaalbos 5

Artikel 5 - Het netwerk van betrokken actoren en overheden

Het netwerk van betrokken actoren en overheden bestaat onder meer uit de vertegenwoordigers van de volgende rechtspersonen en feitelijke verenigingen. 1" de vzw Regionaal Landschap Schelde Durme; 2" de vzw Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei; 3'de vzw Regionaal Landschap Groene Corridor; 4' de vzw Bosgroep Midden-Oost-Vlaanderen; 5'de vzw Bosgroep Groene Corridor; 6' de erkende milieu- en natuurverenigingen met een werking in het gebied; 7' de erkende landbouworganisaties met een werking in het gebied; 8' de erkende verenigingen ter bevordering van toerisme en recreatie met een werking in het gebied; 9' de erkende wildbeheerseenheden met een werking in het gebied; 10' de jeugdverenigingen met een werking in het gebied; 1 1' de bewonersgroepen met een werking in het gebied; 12" het lntern Vezelfstandigd Agentschap zonder rechtspersoonlijkheid Agentschap voor Natuur en Bos (ANB); 13' het Extern Verzelfstandigd Agentschap Vlaamse Landmaatschappij (VLM); 14" de Afdeling Duuzame Landbouwontwikkeling (ADLO) van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap; 15' het Agentschap Onroerend Erfgoed (OE); 16" de vzw Toerisme Oost-Vlaanderen; 17" de vzw Toerisme Vlaams-Brabant.

De leden van dit netwerk van betrokken actoren en overheden maken actief deel uit van de werkgroepen zoals omschreven in artikel 4, laatste lid, dit naar gelang van het thema van de werkgroep en de geografische situering van de deelprojecten zoals omschreven in artikel 2, 3d" lid. Daarnaast wordt dit netwerk van betrokken actoren en overheden als klankbordgroep betrokken bij het geheel van deze deelprojecten.

Artikel 6 - Het coördinatieteam

De coördinatieteam van het strategisch project (2017-2020) bestaat uit een projectcoörd inator en drie projectmedewerkers.

De projectcoördinator wordt tewerkgesteld bij vzw Regionaal Landschap Schelde-Durme en heeft zijn plaats van tewerkstelling op de zetel van de vzw, gelegen te Hemelstraat 133 A, 9200 Dendermonde. Van daaruit staat de projectcoördinator ten dienste van het volledige gebied zoals omschreven in artikel 1, 3d" lid.

Bij elk regionaal landschap die partij is bij deze overeenkomst, wordt een projectmedewerker tewerkgesteld die de projectcoördinator ondersteunt en project-uitvoeringsgericht werkt.

Artikel 7 - Het projectbureau

Het coördinatieteam vormt, samen met de ambtelijke deskundigen van de provincies en de gemeenten zoals omschreven in artikel4, 1't" lid het projectbureau. Hiertoe duiden de provincies en de gemeenten elk 1 ambtelijke deskundige aan.

Het projectbureau heeft de volgende taken

Overeenkomst Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos 6

1' de voortzetting en vertaling van de visieschets en de acties zoals omschreven in artikel 1 naar een gedragen en geïntegreerd actieprogramma, gericht op landschapsontwikkeling en -beleving met toeristisch-recreatieve meenruaarde; 2' het voorbereiden van de deelprojecten zoals omschreven in artikel 2,3d" lid, het leggen van de noodzakelijke voorbereidende contacten met de partijen en met de uitvoerders van de verschillende deelprojecten ; 3' het coördineren van de werkzaamheden van de werkgroepen zoals omschreven in artikel 4, laatste lid en het verzorgen van de terugkoppeling van deze werkgroepen naar de stuurgroep; 4' het voorbereiden en verstrekken van adviezen over de deelprojecten zoals omschreven in artikel 2, 3d" lid; 5' het voorbereiden van de communicatie over dit vervolgproject: nieuwsbrief, contacten met de provincies en de gemeenten zoals omschreven in artikel4, 1't" lid, de betrokken actoren en overheden zoals omschreven in artikel 5, 1't" lid en de natuurlijke personen met woonplaats in het gebied (landbouwers, bewonett,...); 6' het voorbereiden van de vergaderingen van de stuurgroep, het maken van de verslagen van deze vergaderingen en het uitvoeren of laten uitvoeren van de beslissingen van de stuurgroep.

Artikel I - Financiering van dit vervolgproject

Dit vervolgproject wordt gefinancierd met 2 soorten bijdragen:

1" een basisbijdrage voor de bezoldiging van de coördinator zoals omschreven in artikel 6 Binnen de perken van de daartoe op het budget van de provincie, stad of gemeente goedgekeurde delen van kredieten en de daartoe in de subsidielijst opgenomen ramingen wordt voorgesteld deze basisbijdrage op jaarbasis te verdelen als volgt: - Provincie Oost-Vlaanderen. 15.000 EUR; - Provincie Vlaams-Brabant: 11.250 EUR; - Stad Aalst: 7.500 EUR; - Gemeente Affligem: 5.250 EUR; - Gemeente Asse: 5.250 EUR; - Gemeente Opwijk: 5.250 EUR.

De vzw Regionaal Landschap Schelde-Durme centraliseert deze basisbijdragen en staat in voor het beheer ervan, met dien verstande dat: - de stuurgroep bij de goedkeuring van het jaarprogramma zoals omschreven in artikel 9 de verdeelsleutel voor de besteding van de financiêle middelen vaststelt; - deze besteding elk kalenderjaar wordt opgenomen in het jaarverslag van dit strategisch project (2017-2020); - elke partijjaarlijks een gedetailleerd overzicht van deze besteding kan opvragen; - de financiële middelen die in een bepaald financieel boekjaar niet worden besteed, zullen worden overgedragen naar het volgend financieel boekjaar.

Bij de evaluatie van deze overeenkomst zoals omschreven in aftikel 10,2d" lid evalueert de stuurgroep eveneens de grootte van deze basisþijdrage;

2' specifieke bijdragen voor de realisatie van de deelprojecten zoals omschreven in artikel 2, 3d" lid.

Per deelproject dragen de betrokken partijen bij in de kosten voor de realisatie van het betrokken deelproject. Het aantal en de identiteit van de betrokken partijen verschillen naar gelang van de geografische situering van het deelproject, de doelstelling, het strategisch belang,...

Overeenkomst Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos 7

Binnen elk deelproject wordt gestreefd naar maximale win/win-situaties en koppelingsmogelijkheden om beschikbare beleidsinstrumenten en middelen gebundeld in te zetten voor realisaties in het betrokken gebied. Het gebundeld inzetten van de verschillende financieringsmogelijkheden is een onderdeel van de opdracht van de coördinator.

Artikel 9 - Jaarverslag en jaarprogramma

Met ingang van 2018 stelt het projectbureau bij het begin van elk werkingsjaar (te rekenen vanaf 3 april 2017) een jaarverslag en een jaarprogramma op. Het jaarverslag omvat een inhoudelijk en een financieel luik. Het jaarprogramma stelt de prioritaire deelprojecten van dat werkingsjaar voor. Vervolgens worden dit jaarverslag en jaarprogramma uiterlijk tegen 1 juli van elk werkingsjaar ter goedkeuring voorgelegd aan de stuurgroep.

De stuurgroep zorgt ervoor dat de verschillende thema's en deelprojecten zoals omschreven in artikel 2,3o" lid in elk jaarprogramma op een evenwaardige wijze aan bod komen.

Artikel l0 - Duur

Deze overeenkomst treedt in werking op 3 april 2017 en wordt beëindigd op 2 april 2020. ln de eerste 3 maanden van 2O2O evalueren de partijen de uitvoering van deze overeenkomst. ln geval van een posítieve evaluatie kan deze overeenkomst worden verlengd tot en met 2 april2022. ln voorkomend geval ondertekenen de partijen een nieuwe overeenkomst die de samenwerking en de afspraken tussen hen regelt voor de voortzetting van 2 jaar.

Onverminderd de 2 vorige leden kan elke partij deze overeenkomst eenzijdig opzeggen bij aangetekende brief en mits naleving van een opzeggingstermijn van 6 maand. Deze termijn neemt, behoudens tegenbewijs, een aanvang op de 3d" werkdag die volgt op de dag van de verzending van deze brief, waarbij deze dag is inbegrepen in de termijn. De datum van de poststempel geldt als bewijs van de datum van verzending.

Artikel 1l - Slotbepalingen

Deze overeenkomst komt in de plaats van eerder gemaakte mondelinge en schriftelijke afspraken en overeenkomsten.

Overeenkomst Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos 8

Opgemaakt te Affligem, op 30 juni2017, in 9 exemplaren. Elke partij verklaart 1 ondertekend exemplaar te hebben ontvangen.

Voor de Provincie Oost-Vlaanderen,

De bevoegde G edeputeerde De Provinciegriffier

Jozef Dauwe Albert De Smet

Voor de Provincie Vlaams-Brabant,

In opdracht van de gouverneur, ln opdracht van de Provinciegriffier, Gedeputeerde De directeur van de directie Ruimte

Tie Roefs Hilde Torfs

Overeenkomst Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos 9

Voor de Stad Aalst,

De bevoegde Schepen De Sfadssecretaris

lwein Koninck Wim Leerman

Voor de Gemeente Affligem,

De bevoegde Schepen De Gemeentesecretaris

Bert De Roeck Ju n Van Ginde euren

Voor de Gemeente Asse, De bevoegde Schepen De Gemeentesecretaris \N

Lander Van Droogenbroeck

Voor de Gemeente Opwijk, De bevoegde Schepen De Gemeentesecretaris @ lnez De Coninck Katleen Biesemans

Overeenkomst Strateg¡sch Project [andschap van Erembald tot Kravaalbos 10

Voor de vzw Regionaal Landschap Schelde-Durme, De Voonitter De coördinator

q. Jozef Dauwe Stijn Van Belleghem

Voor de vzw Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei, De De directeur

Gu

Voor de vzw Regionaal Landschap Groene Corridor, De Voorzitter De coördinator

Magda Van Stevens Patrick Endels

Overeenkomst Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaalbos

Bijlage 4 Overeenkomst ‘Opmaak masterplan Abdijlandschap’

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 120

Landschap van Erembald tot Kravaalbos Overeenkomst: Opmaak masterplan Abdijlandschap $

Tussen

t, De Gemeente AFFLIGEM, vertegenwoordigd door de heer Walter DE DONDER, Burgemeestér.

2, De Stad AALST, vertegenwoordigd door de heer Christoph D'HAESE, Burgemeester

3. De Abdij Affligem vzw, vertegenwoordigd door dom Gerard Van Malderen, Abt.

4. Het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos', vertegenwoordigd door de heer Jan BRIERS, Gouverneur van de provincie Oost- Vlaanderen en voorzitter stuu rgroep,

verder "de projectpartners" genoemd

wordt overeengekomen wat volgt:

Artikel 1 - Kader

De overeenkomt 'Opmaak masterplan Abdijlandschap' wordt opgemaakt in kader van het project'Landschap van Erembald tot Kravaalbos'. Het project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' is het onderwerp van een samenwerkingsovereenkomst tussen de provincie Oost-Vlaanderen, de provincie Vlaams-Brabant, de stad Aalst, de gemeente Affligem, de gemeente Asse, de gemeente Opwijk, het Regionaal Landschap Schelde-Durme, het Regionaal Landschap Groene Corridor en het Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei. De heer Jan Briers, gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen, is voorzitter van de stuurgroep. Het project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' heeft tot doel de landschappelijke kwaliteit en de toeristisch-recreatieve versterking van de identiteit van het gebied. Dit wordt gerealiseerd via samenwerkingsverbanden, de uitbouw van netwerken, de betrokkenheíd en de verhoging van het draagvlak met alle spelers van de open ruimte.

1 Artikel 2 - Doel

Het doel van de overeenkomst 'Opmaak masterplan Abdijlandschap' is het vrijwaren, versterken en herstellen van de landschappelijke kwaliteit, de recreatieve waarde en de erfgoedwaarde van de Abdij Affligem en haar omgeving, rekening houdend met de godsdienstige, historische, esthetische, sociale, culturele, wetenschappelijke, ruimtelijke, educatieve en recreatieve waarden en functies van het gebied (waaronder die van stilte en rust).

ln dít verband zullen de partijen volgende acties ondernemen: FaseL: L. Lanceren van de projectoproep 'Opmaak van een masterplan voor de Abdij Affligem en haar omgeving en een ínrichtingsplan voor de heraanleg van de Abdijstraat en de onthaalpleinen van de abdijsite'vía de Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester. 2, Selectie van vier ontwerpbureaus die elk een ontwerpvoorstel mogen uitwerken via de procedure Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester. Elk ontwerpbureau ontvangt een vergoeding van € 5.000 voor het uitwerken van een ontwerpvoorstel. De ontwerpvoorstellen moeten o.o. beeldmøteriool bevotten m.b.t. de visie von het ontwerpbureou op de ruimtelíjke ontwikkeling van de abdijsite en het omlíggend londschop en een voorstel voor de inrichting van de Abdijstroat en de onthoalpleinen von de Abdij oon de hønd van de uitwerking vsn twee locatíes: het kruispunt Langestroat - Abdijstrøat en het plein/de parking voor het Bisschoppenhuis en de kerk van de Abd| Affligem. 3, Jurering van de vier ontwerpvoorstellen via de procedure Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester. 4. Onderhandeling tussen de gemeente Affligem, de stad Aalst en de Abdij Affligem over de voorwaarden om de ontwerpvoorstellen tot uitvoering te kunnen brengen (fina nciering, eigendomssituatíes... ).

Met de ondertekening van voorliggende overeenkomst, engageren de projectpartners zich enkel tot het verlenen van hun medewerking aan fase 1 (acties 1t.e.m. 4). Leidt actie 4 tot een overeenkomst dan moet een nieuwe samenwerkingsovereenkomst worden opgesteld Leidt actie 4 niet tot een overeenkomst dan wordt de samenwerking na fase 1 stopgezet.

Artikel 3 - Structuur fase 1

Taakverdeling projectpartners fase l.: o De gemeente Affligem treedt op als opdrachtgever voor de Open Oproep en sluit hiervoor een samenwerkingsprotocol af met de Vlaamse Bouwmeester en mandateert de Vlaamse Bouwmeester om het project op te nemen in de procedure van de Open Oproep. o De stad Aalst en de Abdij Affligem vzw geven input bij het uitschrijven van de opdracht 'Opmaak van een masterplan voor de Abdij Affligem en haar omgeving en

2 een inrichtingsplan voor de heraanleg van de Abdijstraat en de onthaalpleinen van de abdijsite'. o De coördinator van het project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' ondersteunt de projectpartners bij hun taken in het project 'Opmaak van een masterplan voor de AbdijAffligem en haar omgeving en een inrichtingsplan voor de heraanleg van de Abdijstraat en de onthaalpleinen van de abdijsite'. De coördinator volgt het project op om de globale doelstellingen van het project en de samenhang te bewaken, De coórdinator speelt tevens een ondersteunende rol: voorbereiden en verstrekken van advíezen, creëren van draagvlak voor de pfannen en acties, bijeenbrengen van actoren bij problemen of voor punten waar afstemming noodzakelijk is, communiceren over de plannen en acties aan derden. De coördinator heeft een onafhankelijke positie en kan als aanspreekpunt fungeren voor vragen van bewoners, verenigingen en besturen omtrent het project.

Artikel 4 - Financiering fase 1

Dit project wordt in fase 1 gefinancierd met twee soorten bijdragen van de projectpartners: L. Een bijdrage voor de vergoeding van de vier ontwerpbureaus. Deze bijdrage wordt verdeeld als volgt: o Gemeente Affligem: €15.000 o AbdijAffligem: €5.000

2. Een bijdrage voor de vergoeding van de externe juryleden: o Stad Aalst: €2.500

De gemeente Affligem centraliseert deze bijdragen en staat in voor het beheer ervan

Artikel 5 - Duur

Deze overeenkomst treedt in werking op 1 februari 7OL7 en wordt beëindigd na het voltooien van Fase L.

Artikel 6 - Slotbepalingen

Deze overeenkomst vervangt alle eerder gemaakte mondelinge en schriftelijke afspraken en overeenkomsten.

3 Opgemaakt te Affligem, op 3 februari 2017 in 4 exemplaren. Elke partijverklaart L ondertekend exemplaar te hebben ontvangen.

Voor de gemeente m

De burgemeester De gem ns Walter De Donder Juliaan Van Ginderdeuren

De schepen van Leefmilieu De voorzitter van de gemeenteraad Bert De Roeck PaulGeeraerts

Voor de stad Aalst

De burgemeester De rls Christoph D'Haese Wi n

van Leefmilieu De voorzitter van de gemeenteraad lwein De inck Sanne Nieulandt

4 Voor de Abdij Afflieem vzw

L, ¡L

De abt-administrator, en voorzitter van de vzw Abdij Affligem Gerard Van Malderen

Voor het '[andschap van Erembald tot Kravaalbos'

Gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen, en voorzitter van de stuurgroep ian Briers

Bijlage 5 Overeenkomsten in kader van hop

- Overeenkomst ‘Hop-regio Aalst-Asse-Affligem-Opwijk’ - Overeenkomst ‘Hop AAA+’

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 121

Landschap van Erembald tot Kravaalbos

Overeenkomst: HOP-regio Aalst - Asse - Affligem - Opwijk

ïussen

1. De projectvereniging 'HOPERFGOED', vertegenwoordigd door de heer Paul STOCKMAN, Voorzitter.

2. Het projectpartnerschap 'LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS', vertegenwoordigd door de heer Jan BRIERS, Gouverneur van de provincie Oost- Vlaanderen en voorzitter stuurgroep.

3. De Gemeente AFFLíGEM, vertegenwoordigd door de heer Walter DE DONDER, Burgemeester.

4. De Gemeente OPWIJK, vertegenwoordigd door de heer Albert BEERENS, Burgemeester.

5. De vzw REGIONAAL LANDSCHAP SCHELDE-DURME, vertegenwoordigd door de heer Stijn VAN BELLEGHEM, coördinator. verder "de projectpartners" genoemd wordt overeengekomen wat volgt

Artikel 1- Kader

De overeenkomst 'Hop-regio Aalst-Asse-Affligem-Opwijk' wordt opgemaakt in kader van het strategisch project'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' en de projectvereniging 'Hoperfgoed'.

Het strategisch project'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' is het onderwerp van een samenwerkingsovereenkomst tussen de provincie Oost-Vlaanderen, de provincie Vlaams- Brabant, de stad Aalst, de gemeente Affligem, de gemeente Asse, de gemeente Opwijk, het Regionaal Landschap Schelde-Durme, het Regionaal Landschap Groene Corridor en het Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei. De heer Jan Briers, gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen, is voorzitter van de stuurgroep. Het project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' heeft tot doel de landschappelijke kwaliteit en de toeristisch- recreatieve versterking van de identiteit van het gebied. Dit wordt gerealiseerd via samenwerkingsverbanden, de uitbouw van netwerken, de betrokkenheid en de verhoging van het draagvlak met alle spelers van de open ruimte.

1. De contouren van het projectgebied'Landschap van Erembald tot Kravaalbos'zien erals volgt uit: É ø

)' 't{{. -a . ..t '. J.

f å _l

De projectveren¡g¡ng'Hoperfgoed' is een intergemeentelijk samenwerkingsverband tussen de stad Aalst en de gemeente Asse en heeft als doel de regionale en interprovinciale samenwerking tussen de verschillende deelnemende gemeenten te organiseren om zo een kwaliteitsverhoging in het integrale hopbeleid te realiseren. De werking van de projectvereniging bevat, kaderend binnen de voormelde algemene doelstelling, volgende specifieke hoofddoelstellingen : L. De herintroductie van hopvelden als landschappelijke element. 2. Het behoud en de herwaardering van de hopteelt als cultuurhistorisch erfgoed. 3. De exploitatie ervan.

Artikel 2 - Doel en taakverdeling projectpartners

Het doel van de overeenkomst 'Hop-regio Aalst-Asse-Affligem-Opwijk' is het versterken van de hopteelt en hopcultuur in de regio Aalst - Asse - Affligem - Opwijk. ln dit verband zullen de partijen volgende acties ondernemen: 1. Aanwerven van een projectmedewerker die o.a. een werking zal uitbouwen en coördineren met als doel het versterken van de hopteelt en hopcultuur in de regio Aalst - Asse - Affligem - Opwijk. Het betreft een opdracht van bepaalde duur (3 jaar) waarbij minstens 30%VTE besteed zal worden aan het versterken van de hopteelt en hopcultuur in de regio Aalst - Asse - Affligem - Opwijk. 2. Opzetten van een werkgroep 'hop', met het oog op een vlotte en correcte samenwerking en besluitvorming. 3. Uitwerken van een gedragen en geïntegreerde beleidsvisie rond de herwaardering van de hopteelt en de hopcultuur in de regio i.s.m. de betrokken actoren en overheden. 4. Opmaken van een gedragen en geïntegreerd actieprogramma. 5. lnitiëren van acties/deelprojecten met maximale win-win situaties en koppelingsmogelijkheden met de beschikbare beleidsinstrumenten en middelen. 6. Communiceren over de plannen en acties aan derden.

2 Ta a kverdeli n g projectpa rtners: o Alle projectpartners werken op een geïntegreerde en constructieve manier samen om de doelstellingen van deze overeenkomst te kunnen realiseren. o Het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' en de projectvereniging 'Hoperfgoed' staan gezamenlijk in voor de aanwerving van de projectmedewerker. Deze zaltewerkgesteld worden bij vzw Regionaal Landschap Schelde-Durme en heeft zijn plaats van tewerkstelling op de zetel van de vzw, gelegen te Hemelstraat 133 A, 9200 Dendermonde. Van daaruit staan de projectmedewerker ten dienste van het volledige projectgebied 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos', zoals omschreven in artikel 1, 3de lid. o Het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' en de projectvereniging 'Hoperfgoed' sturen de projectmedewerker aan vanuit de stuurgroep 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos'. De projectcoördinator van de strategisch project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' volgt de werking van de projectmedewerker op om de globale doelstellingen en de samenhang te bewaken. De vzw Regionaal Landschap Schelde-Durme oefent echter als enige werkgeversgezag uit over de projectmedewerker. Worden echter niet beschouwd als werkgeversgezag: instructies omtrent arbeids- en rusttijden en instructies omtrent de uitvoering van het overeengekomen werk (bvb. uitvoering van het werk, te volgen handelswijzen, te vervullen taken ...). Het voormelde aansturen en het geven van instructies kaderen steeds in de samenwerking tussen de partijen, zoals verduidelijkt in artikel 1 en 2 van deze overeenkomst. Dit instructierecht holt op geen enkele wijze het werkgeversgezag van de vzw Regionaal Landschap Schelde-Durme uit. o Het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' staat in voor de huisvesting (kosten huur kantoor, nutsvoorzieningen, onderhouds- en herstellingswerken), kantoorbenodigdheden (laptop, gsm, softwarelicenties), verp laatsin gson kosten, telefoon kosten en een a rbeidsongeva llenverzekering va n de projectmedewerker.

Artikel 3 - Stuurgroep

De projectmedewerker wordt aangestuurd vanuit de stuurgroep 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos'. Gedurende de looptijd van de overeenkomst krijgt elke deelnemende gemeente in de projectvereniging'Hoperfgoed' L stemgerechtigde vertegenwoordiger in de stuurgroep 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos'.

Artikel 4 - Financiering

Dit project wordt gefinancierd met drie soorten bijdragen van de projectpartners: 1,. Een bijdrage van het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' die de kosten voor huisvesting (kosten huur kantoor, nutsvoorzieningen, onderhouds- en herstellingswerken), kantoorbenodigdheden (laptop, BSffi, softwa relicenties), verplaatsingson kosten, telefoon kosten en een arbeidsongevallenverzekering van de projectmedewerker dekt. De nodige middelen werden hiervoor voorzien in de goedgekeurde subsidieaanvraag 'Landschap van

3 Erembald tot Kravaalbos' in kader van de achtste oproep voor strategische projecten in uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen.

2. Een jaarlijkse bijdrage voor de vergoeding van het loon van de projectmedewerker: o Projectvereniging'Hoperfgoed': € 20.000

3. Een jaarlijkse bijdrage voor de werkingsmiddelen o Gemeente Affligem: € 1.000 / jaar o Gemeente Opwijk: € 1.000 /jaar

De Regionaal Landschap Schelde-Durme centraliseert deze bijdragen en staat in voor het beheer ervan.

Artikel 5 - Duur/evaluatie

Deze overeenkomst treedt in werking vanaf de eerste werkdag van de aan te werven projectmedewerker en wordt beëindigd drie jaar na indiensttreding van de aan te werven projectmedewerker.

Na één jaar evalueren de partijen de uitvoering van deze overeenkomst. ln geval van een positieve evaluatie wordt de overeenkomst met twee jaar verlengd.

Onverminderd de 2 vorige leden kan elke partij deze overeenkomst eenzijdig opzeggen bij aangetekende brief en mits naleving van een opzeggingstermijn van 6 maand. Deze termijn neemt, behoudens tegenbewijs, een aanvang op de 3de werkdag die volgt op de dag van de verzending van deze brief, waarbij deze dag is inbegrepen in de termijn. De datum van de poststempel geldt als bewijs van de datum van verzending.

Artikel 6- Slotbepalingen

Deze overeenkomst vervangt alle eerder gemaakte mondelinge en schriftelijke afspraken en overeenkomsten.

Opgemaakt te Affligem op 30 juni2OtT in 4 exemplaren. Elke partijverklaart l ondertekend exemplaar te hebben ontvangen.

4 Voor de projectvereniging'Hoperfgoed'

De voorzitter De er PaulStockman Geert ert

Voor het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos'

Gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen, en voorzitter van de stuurgroep Jan Briers

Voor de gemeente Affligem

De burgemeester De gemeentes ns Walter De Donder iuliaan Van Gind euren

5 I

Voor de gemeente Opwiik

De eentesecretaris Katleen.Biesemans

Voor de vzw Regionaal landschap Schelde-Durme

De coördinator Stijn Van Belleghem

6 W Overeenkomst HOP AAA* 0 ALKËÑ, IL u^dçhql !e^ eraalnø$ tâ Krevtallþs MAES

Tussen:

7. Regionaal Landschap Schelde-Durme vzw, vertegenwoordígd door Jozef Dauwe, Gedeputeerde van de provincie Oost-Vlaanderen en voorzitter van het Regionaal Landschap Schelde-Durme

2. Brouwerijen Alken-Maes NV, met maatschappelijke zetel te 2800 Mechelen, Blarenberglaan 3C bus 2, KBO 0405.655.681, vertegenwoordigd door Bart De Keninck, Sales Director On Trade, en Jan Bosselaers, Marketing Director, hierna "Alken-Maes" genoemd

Verder geza me n lij k "de projectpa rtners" genoemd

wordt overeengekomen wat volgt

Artikel 1- Kader

De overeenkomst 'Hop AAA*' wordt opgemaakt in kader van het strategisch project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos'.

Het strategisch project'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' is het onderwerp van een samenwerkingsovereenkomst tussen de províncie Vlaams-Brabant, de provincie Oost- Vlaanderen, de gemeente Affligem, de gemeente Asse, de gemeente Opwijk, de stad Aalst, het Regíonaal Landschap Schelde-Durme, het Regionaal Landschap Groene Corridor en het Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei. De coördinatíe van het strategisch project gebeurt vanuit het Regionaal Landschap Schelde-Durme, waar het strategisch project is gehuisvest. De heer Jan Briers, gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen, is voorzitter van de stuurgroep. Het project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' heeft tot doel de landschappelijke kwaliteit en de toeristísch-recreatieve versterking van de identiteit van het projectgebied. Híertoe streeft het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' naar een versterkíng van de hopteelt en hopcultuur in de regio en werkt ze aan de ontwikkeling van de omgeving van de Abdij Affligem. Dit wordt gerealiseerd via samenwerkíngsverbanden, de uitbouw van netwerken en de verhoging van het draagvlak bij alle spelers van de open ruímte. De contouren van het projectgebied 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos'zien er als volgt uit:

K I

\'

I

Brouwerijen Alken Maes nv heeft in 2010 NV Affligem Brouwerij BDS in haar structuur geïntegreerd en daarmee het kennis- en brouwcentrum voor alle Affligembieren. Ook alle rechten en verplichtingen voorvloeiende uit de licentíeovereenkomst tussen Abdij Affligem en de NV Affligem Brouwerij BDS, werden hiermee aan Alken-Maes overgedragen. Alken- Maes dient als licentiehouder de bepalingen van de licentieovereenkomst te respecteren. Het gebruik van de naam 'Abdij Affligem', alsook het logo (afbeelding en wapens) van de Abdij Afflígem binnen het kader van het project zal ten allen tijde onderworpen zijn aan voorafgaande toestemming van Alken-Maes in zoverre dit gelinkt zou kunnen worden aan of implicaties kan hebben op het Affligem Bier.

De abdijbieren van Affligem staan bekend om hun hoge en artisanale kwaliteit. De Affligem- bieren winnen zeer regelmatig awards op bierwedstrijden wereldwijd (Affligem Blond in 2Ot2 op de European Beer Star Awards, Beste Tripel van Europa op de World Beer Awards 2O'J.4,4 golden award op lnternational Craft Beer Awards 2015).

De Abdij Affligem ligt historisch gezíen aan de oorsprong van de rijke hopgeschiedenis van de regio en het Affligembier.

Artikel 2 - Doelen taakverdeling projectpartners

2.L Het doel van de overeenkomst 'HOP AAA*' is het versterken van de hopteelt en hopcultuur in de regio Affligem - Asse - Aalst - Opwijk (AAA+), met bijzondere aandacht voor de omgeving van de Abdij Affligem. De projectpartners willen het historisch gelinkte Affligem- bier centraal stellen in de ontwikkeling van de Abdij Affligem en haar directe omgeving. Het historisch kader van de Abdij leent zich uitstekend om het verhaal rond de brasserie, het bezoekerscentrum en de hopvelden te dragen.

De projectpartners willen hop en bier terug centraal stellen in de streekidentiteit en deze vermarkten via belevingsprojecten. Ze willen de hopteelt terugbrengen in de regio en daaraan toeristische activiteiten koppelen. Het terugbrengen van de hopteelt, zorgt tegelijkertijd voor een versterking van het cultuurhistorische waardevolle 'traditionele' landschap en dus ook van de uitstraling van het abdijlandschap en de ruimere omgeving (Aalst, Asse, Opwijk). &

2

2.2. Alken-Maes wordt erkend als prioritaire brouwerijpartner in het HOP AAA+ project met betrekkíng tot initiatieven die gelinkt zijn aan de dírecte omgeving van de Abdij Affligem (zijnde 0,5 km rond de abdij) en het Affligem bier (hierna: 'de scope').

:,: o -=

r

De concrete implícatíes híervan zijn: - Betrokkenheid van Alken-Maes bij de ontwikkeling en lancering van de communícatie die in dit kader en met betrekking tot deze scope gevoerd wordt vanuit het project. De projectpartners werken alle communicatie, materialen en persmomenten samen uit met betrekking tot de scope. Hierbij komen beide partijen onderling tot een overeenkomst voor welke doelgroepen en actíes het opportuun is om hun communicatie afzonderlijk te organíseren. Alken-Maes zal niet deelnemen aan communicatie gericht op minderjarígen. Alken-Maes ondersteunt de communicatie rond het project door aanwezig te zíjn op persmomenten en andere gelegenheden met een degustatiestand en het voorzien van Affligem-bier en andere Alken-Maes producten (in onderling overleg). - Voorkeurrecht van samenwerkíng ínzake eventuele toekomstige projecten die zouden worden ontwikkeld binnen deze scope; - Engagement tot het onderzoeken bij voorrang van de mogelijkheid tot het onderbrengen van een hop-belevingscentrum in een van de lokalen van het Gasthof (in zoverre Alken-Maes de rechten op dit Gasthof behoudt na medio 2018 en uiteraard mits toestemming van de Abdij Affligem). - Het Regionaal Landschap Schelde-Durme streeft ernaar om de híeronder beschreven engagementen te doen onderschrijven door de nog op te richten coöperatieve van zodra deze wordt opgericht (bijv. door het ervan inschrijven in de statuten of door het sluiten van een samenwerkingsovereenkomst tussen de coöperatieve en Alken- Maes), waarbij deze engagementen zullen voortduren na beëindigen van huidige overeenkomst: o Recht van voorrang in hoofde van Alken-Maes met betrekking tot hop komende van de velden die in de onmíddellijke omgeving van de Affligem Abdij gelegen zijn. D¡t betekent dat Alken-Maes steeds als eerste de keuze wordt geboden voor de aankoop van de hop komende van deze velden; o Recht op aankoop in hoofde van Alken-Maes van de hop van de coöperatieve aan lokale marktconforme voorwaarden via rendabele voorcontracten.

W 3

o Voor de goede orde wordt bevestigd dat deze prioritaire positie van A.lken- Maes m.b.t. de hop-coöperatieve geenszins het verbod impliceert voor de coöperatieve om aan andere afnemers hop te verkopen en/of met andere afnemers voorcontracten te sluíten.

Het projectpartnerschap zal deze bijzondere positie van Alken-Maes binnen de hierboven beschreven scope steeds als globaal uítgangspunt nemen en (doen) respecteren in zoverre zij hier zeggenschap heeft.

2.3 De projectpartners willen de hopteelt en de hopcultuur in de regio versterken door een geintegreerde aanpak, door in te zetten op landbouw, landbouwverbreding, erfgoed, landschap, toerisme, recreatie en streekproducten.

ln dit verband zal het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' in nauw overleg met Alken-Maes volgende acties ondernemen: L Uitwerken van een gedragen en geTntegreerd actieprogramma 'Hop AAA+' 2. lnitiëren van acties/deelprojecten met maximale win-win situaties en koppelingsmogelijkheden met de beschikbare beleidsinstrumenten en middelen. 3. Communiceren over de plannen en acties aan derden.

Taakverdeling projectpartners: ¡ De projectpartners werken op een geintegreerde en constructieve manier samen om de doelstellingen van deze overeenkomst te kunnen realiseren. ¡ Het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' zet een projectmedewerker in om de doelstellingen van deze overeenkomst te kunnen realiseren. Deze medewerker wordt tewerkgesteld bij vzw Regionaal Landschap Schelde-Durme en heeft zijn plaats van tewerkstelling op de zetel van de vzw, gelegen te Hemelstraat 133 A, 9200 Dendermonde. Van daaruit staat de projectmedewerker ten dienste van het volledige projectgebied'Landschap van Erembald tot Kravaalbos', zoals omschreven in artikel 1, 2de lid. Het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' stuurt de projectmedewerker aan vanuit de stuurgroep 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos'. Het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' staat in voor het loon, de huisvesting (kosten huur kantoor, nutsvoorzieningen, onderhouds- en herstellingswerken), kantoorbenodigdheden (laptop, gsm, softwarelicenties), verplaatsingsonkosten, telefoonkosten en een arbeidsongeval lenverzekering van de projectmedewerker. o Het Regionaal Landschap Schelde-Durme dient een subsidieaanvraag in bij de provincie Vlaams-Brabant in het kader van de PDPO-oproep 'Versterken van de omgevingskwaliteit en de vitaliteit van het platteland door samenwerking' om bijkomende financiering (Europese, Vlaamse en provinciale subsidies) te verkrijgen om de doelstellingen van deze overeenkomst, zoals beschreven in art.2, te realiseren. Alken-Maes streeft ernaar terug gebruik te maken van lokaal geteelde hop voor special editions en hiervoor voorcontracten af te sluiten met de hop- coöperatieve die opgericht zal worden door de lokale hoptelers, onder de voorwaarden zoals beschreven in art. 2.2.

*< g.44

Artikel 3 - Financiering

Dit project wordt gefinancierd met twee soorten bijdragen van de projectpartners: I. Een bijdrage van het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' die de kosten voor loon, huisvesting (kosten huur kantoor, nutsvoorzieningen, onderhouds- en herstellingswerken), kantoorbenodigdheden (laptop, BSñ, softwarelícenties), verplaatsingsonkosten, telefoonkosten en een arbeidsongevallenverzekering van de projectmedewerker dekt. Deze bijdrage is voorwerp van een andere overeenkomst die de samenwerking regelt tussen de projectpartners 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos', zoals omschreven ín Art. 1 en de projectverenigíng Hoperfgoed.

2. Een bijdrage voor de projectwerkíng van Alken-Maes van € 70.000. Deze bijdrage wordt effectief ter beschikking gesteld van het projectpartnerschap 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' zoals hierna beschreven: - De gelden worden ter beschikking gesteld ten vroegste na goedkeuring van het su bsidiedossier; - Concrete uitbetaling:SOYo in januari 20L8 en de overige 5OYoinjanuari 2019

Voorwaarden van de terbeschikkingstelling van de bíjdrage: - De uitvoering van het project, zowel inhoudelijk als qua timing, overeenkomstíg het projectdossier HOP AAA+; - Een correcte naleving van de afspraken van huidige overeenkomst, met inbegrip van de prioritaíre positie van Alken-Maes m.b.t. de Abdij Affligem en het Affligembier zoals híerboven beschreven in art.2.2.

Het Regionaal Landschap Schelde-Durme centraliseert deze bijdragen en staat in voor het beheer ervan.

Artikel 4 - Rapportering opvolging en evaluatie

Voortgangsverslagen (zowel inhoudelijk als financieel) zullen op minstens 6-maandelijkse basis met Alken-Maes gedeeld worden. lndien gewenst en binnen redelíjke grenzen kan Alken-Maes bijkomende informatie opvragen alsook overlegmomenten vragen. ln geval van onenigheden tussen de projectpartners, zullen door beide partijen alle inspanningen worden ondernomen om op zo kort mogelijke termijn in overleg te treden.

Een meer gedetailleerde rapporterings- en evaluatiemethodiek kan tussen partijen overeengekomen worden.

ln dit kader zullen een of meerdere contactpersonen bínnen Alken-Maes aangeduid worden

K 5

Artikel 5 - Duur en overige bepalingen

Deze overeenkomst treedt in werking op datum van ondertekening, onder opschortende voorwaarde van goedkeuring door de leden van de stuurgroep van het project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos'. De overeenkomst eindigt van rechtswege op 30 juní 2020.

De engagementen m.b.t. de hop-coöperatieve (zie2.2 en 2.3) overleven evenwel het einde van huidige overeenkomst.

De projectpartners verbinden zich ertoe om al het mogelijke te ondernemen om hun geschillen minnelíjk te regelen. Mocht de pogíng tot mínnelijke schikking mislukken dan zullen de Partijen hun geschillen voorleggen aan de bevoegde rechtbanken. De projectpartners zullen alle informatie die in het kader van deze samenwerking wordt verstrekt, zowel mondeling, schriftelijk of onder welke vorm dan ook, als vertrouwelijk beschouwen en behandelen, gelijkwaardig aan de wijze waarop de eigen vertrouwelijke informatie wordt behandeld.

Opgemaakt te Affligem op 30 oktober 2OL7 in 2 exemplaren. Elke partij verklaart 1 ondertekend exemplaar te hebben ontvangen.

Voor Regionaal Landschap Schelde- Durme

I Jozef Dauwe l Gedeputeerde van de províncie Oost-Vlaanderen en voorzitter van het Regionaal Landschap Schelde-Durme

Voor Brouwerijen Alken-Maes NV

Keninck mmercial Director On Trade Marketing Director

Bijlage: presentatie project HOP AAA+

6

Bijlage 6 Samenwerkingsovereenkomst ‘Groene Rand Asse’

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 122

Sa rn enwerki n g sovereen ko m st Groene Rand Asse

Tussen

Het Vlaams Gewest, vertegenwoordigd door zijn regering, bij delegatie vertegenwoordigd door mevrouw Marleen EVenepoel, administrateur-generaal van het Agentschap voor Natuur en Bos, met zetel in het Herman Teirlinck-gebouw te 1000 Brussel, Havenlaan BB, bus 75, hierna genoemd ANB.

En gemeente Asse, adres kiezend te Gemeenteplein t, t73O Asse, vertegenwoordigd door de heer Koen Van Elsen, burgemeester en de heer Lander Van Droogenbroeck, algemeen directeur

En Regionaal Landschap Brabantse Kouters vzw, mgt zetel te Houtemsesteenweg 23, 1800 Vilvoorde, vertegenwo.ordigd door mevrouw Magda Van Stevens, voorzitter en de heer Patrick Endels, coördinator.

En Regionaal Landschap Schelde-Durme vzw, met zetel te Hemelstraat 1334, 9200 Dendermonde vertegenwoordigd door gedeputeerde Jozef Dauwe, voorzitter en de heer Stijn Van Belleghem, algemeen coördinator. wordt overeengekomen wat volgt

d

1 þ Artik.l l. B.l.id"k"d.r en do"r r"n d. ""men*erkino

1.1. Beleidskader

Met voorliggende overeenkomst wordt expliciet mee invulling gegeven aan de beleidsdoelstelling van de vlaamse regering om in het Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel looo ha bijkomend toegankelijk groen te realiseren en het groene en open karakter Vlaamse Rand te versterken.

De bosuitbreiding voorzien in dit project dient gekaderd te worden in de opdracht gegeven aan de Regionale Landschappen, op basis van een samenwerkingsovereenkomst tussen de Provincies en ANB, om werk te maken van bosuitbreiding.

Met voorliggende overeenkomst wordt eveneens invulling gegeven aan het pRup rondweg N9k en het PRUP Stadsrandbos, definitief vastgesteld door de provincieraad op 28 juni 2016 in het kader van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Asse. Het versterken van robuuste natuur- ên boskernen en natuurverbindingen en in het bijzonder realisatie de van een stadsrandbos i.s.m. ANB komt mee tegemoet aan de doelstellingenvan het Klimaatactieplan 2015-2020 zoals goedgekeurd door de gemeenteraad in zitting van 15 juni 2015.

De samenwerkingsovereenkomst voor het strategisch project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' voor de projectperiode 3 april 2OL7 tot 2 april 2020 werd goedgekeurd door de gemeenteraad in zitting van 26 juni 2or7.

Het project integreert daarnaast de principes van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Asse voor het vooropgestelde werkingsgebied.

Deze overeenkomst zal ook bijdragen tot de versterking en kwalitatieve invulling van de open ruimte zoals vooropgesteld in het'Charter Open Ruimte' dat in 2016 opgesteld en ondertekend werd tussen de gemeente Asse en alle partners die in Asse actief zijn in de open ruimte.

1.2. Algemene doelstellingen

De samenwerkingsovereenkomst Groene Rand Asse staat voor de uitwerking van een recreatief groengebied op wandel- en fietsafstand van de woonkernen in de gemeente Asse als deelgebied van het strategisch project van Erembald tot Kravaalbos.

Hierbij worden de natuur-, erfgoed- en recreatieve waarden versterkt, hierbij rekening houdend met de landbouwwaarden en andere functies van de open ruimte, in de aangeduide ankerplaatsen Putberg, Vrijthoutbos en Moretteberg, Kobbegem en Bollebeek en de drie zones opgenomen in het PRUP Stadsrandbos (zone putberg, zone Boekfos- Hoogpoort-Tenberg, zone Wolfrot - hieronder 'kerngebieden' genoemd). Daarnaast worden deze gebieden via stapstenen van de open ruimte met elkaai en met de semeentekern van Asse in verbinding gebracht. w J 2 De samenwerkingsovereenkomst Groene Rand Asse beoogt eveneens de landschappetijke inpassing van de toekomstige rondweg N9k. Hierbij wordt de toekomstige rondweg N9k landschappelijk optimaal ingepast, worden groenbuffers aangelegd t.o.v. de bestaande bebouwing en de kwaliteitsvolle open ruimte en worden kwaliteitsvolle ecologische en recreatieve verbindingen, tussen de kleinstedelijke kern en het open ruimte gebied, maximaal geintegreerd.

Via gerichte acties gekaderd binnen de voorliggende overeenkomst verhogen de partijen de algemene leefkwaliteit voor de bewoners.

1.3. Specifieke doelstellingen

1, Het opmaken van een visie voor het projectgebied met de partners en daarnaast ook met bijkomende actoren (b.v. landbouw, jacht,..) in de open ruimte die betrokken wensen te worden en actief wensen bij te dragen aan de doelstellingen' 2. Kwaliteitsvolle landschappelijke versterking van de kerngebieden 3. Het voorzien van stapstenen en verbindingen tussen de kerngebieden en hun omgeving waarbij ook natuurgerichte acties tot in de gemeentekern beoogd worden 4. Verbetering van recreàtief onthaal en netwerk van fiets- en wandelpaden 5. Kwaliteitsvolle. landschappelijke ontwikkeling aangeduide ankerplaatsen, in eerste instantie op het grondgebied van de gemeente Asse 6. Landschappelijke inpassing en buffering van de rondweg N9k 7. Het actief betrekken van - en het ontwikkelen van draagvlak bij de bewoners en gebruikers van het werkingsgebied.

Artikel 2. Proiectoebied

Het projectgebied waarin acties worden genomen wordt aangeduid in figuur 1' In eerste instantie ligt de focus op de zones afgebakend in het PRUP Stadsrandbos, hieronder kerngebieden genoemd (donkergroene gebieden op kaart). Bij uitbreiding zal ook in de drie aangeduide ankerplaatsen (lichtgroene gebieden op kaart) op het grondgebied van de gemeente Asse acties voorbereid en gerealiseerd worden. De oranje pijlen duiden op de intentie om landschappelijke verbindingen te realiseren tussen de ankerplaatsen en de kerngebieden enerzijds en de omgeving van het Kravaalbos anderzijds.

,'g { !"þ 3 figuur 7: overzichtskaart met deelgebieden waarin i.k.v. deze overeenkomst acties ondernomen worden voor versterk¡ng van natuur- en landschapswaarden en verbeterde toeganketijkheid van de groengebieden (tichtgroen = aangeduide ankerplaats / donkergroen = per¡meter PRTJP stadsrandbos / oranje = groenverbindingen tussen deelzones onderling (o.a. via buffering ringweg) en tussen deelzones en centrum Asse)

Artikel 3. Orqanisatie van de samenwerking

Artikel 3.1 Gefaseerde aanpak

om de in artikef 1 vermelde doelstellingen te realiseren wordt een gefaseerde aanpak gehanteerd:

Fase 1 (eerstejaar): Verken ningsfase

o concret¡seren van de doelstellingen op het terrein via de opmaak van een actieprogramma; o bepalen van de precieze rol en verantwoordelijkheid van elke in deze overeenkomst betrokken partner en andere stakeholders; o bepalen van de strategie en de bijpassende instrumenten die ingezet zullen worden per deelzone; o voorbereiding aankoopdossiers via gerichte aanschrijven van eigenaars en opvragen van schattingen; o realisatie van enkele quick-wins in de kerngebieden op vlak van aankopen en inrichting; ó( Fase (vanaf 2 het tweede projectjaar): projectuitvoering via de implementatie het actieprogramma o.b.v. een duidelijke rolverdeling tussen de partners. u

4 û Artikel 3.2. Actiepunten

De partners engageren zich tot het realiseren van volgende acties gekoppeld aan de 6 specifieke doelstellingen : 1. Kwaliteitsvotle landschappelijke versterking van de kerngebieden o uitwerken landschappelijke visie per gebied en integratie in totaalvisie o gerichte verwerving terreinen ifv. inrichting; o inrichting van eigen terreinen en terreinen in eigendom van particulieren; o opmaak van geTntegreerde natuurbeheerplannen (privé en overheid); o bosuitbreiding volgens landschappelijke visie 2. Stapstenen/verbindingen tussen de kerngebieden en hun omgeving o opmaak deelvisie en integratie in totaalvisie met aandacht voor: I versterken van groen-blauw netwerk via stapstenen en lijnelementen enerzijds tussen de kerngebieden van de Groene Rand Asse en anderzijds tussen de kerngebieden en de omliggende natuurkernen; r groene stapstenen doorheen het sttederijk weefser; r groene vingers die vanuit het open ruimtegebied tot in het stedelijk weefsel doordringen o realisatie stapstenen/groene vingers door (verwerving en) inrichting op basis van oPPortuniteiten 3. Verbetering van recreatief onthaal en netwerk van fiets- en wandelpaden binnen de kerngebieden, tussen de kerngebieden onderling en naar de woonkernen o opmaak onthaalvisie en consistente inrichting (eventueel huisstijl en toegankelijkheidsreglement) en integratie in totaalvisie o ontwikkelen van een visie voor recreatieve ontsluiting (gewenste fiets- en wandelpaden); o inrichting van onthaalzones en aanleg fiets- en wandelpaden. 4. Kwatiteitsvolle landschappelijke ontwikkeling aangeduide ankerplaatsen o het realiseren van kleine landschapselementen (KLE's), zowel bij particulieren als op eigen gronden ' o bosuitbreiding op basis van opportuniteiten o het verbeteren van de kwaliteit van het oppervlaktewater via prioritering van de sanering van huishoudelijk afvalwater en verbetering van de structuurkwaliteit van de waterlopen. o functieclassificatie en waar noodzakelijk functiewijziging en -verlaging van (trage) wegen 5. Groenbuffer/landschappeliike inpassing rondweg N9k .. o ondersteunen en begeleiden van AWV bij opmaak geïntegreerde technische inrichtingsplannen (met aandacht voor landschappelijke inpassing, groenbuffer, ecologische en recreatieve verbindingen)

-g

},tt 5 6. Het actief betrekken van en het ontwikkelen van draagvlak bij de bewoners en gebruikers van het werkingsgebied. o opstarten van een participatietraject met landbouwers, jagers, recreanten, bewoners, scholen en verenigingen i.f.v. de op te maken inrichtingsvisies; o gericht benaderen, responsabiliseren en sensibiliseren van particulieren, paardenhouders en landbouwers in functie van de realisatie van de in richtingsvisie. organisatie o van een publieksevenement in het derde projectjaar waarbij de focus ligt op de eerste realisaties en toekomstvisie o communicatie over het project o.a. in nieuwsbrieven... waar o mogelijk koppeling van het project aan de bestaande Natuur en Milieueducatie en acties rond Natuur op School.

Artikel 3.3. Projectstructuur

a Coördinatie wordt voorzien vanuit het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos. o stuurgroep van het project Erembald tot Kravaalbos (hierin zijn ANB, de gemeente Asse en RLBK vertegenwoordigd) o Lokale ambtelijke werkgroep Groene Rand Asse vogr de realisatie van dit deelproject van het strategisch project met vertegenwoordigers van de partners. van deze overeenkomst

Na afloop van het strategisch project (april 2020), zal deze projectstructuur indien nodig herzien worden.

Artikel 3.4 Rol van de partners

De rollen partners van de worden in afwachting van de toewijzing van de verantwoordelijkheden ikv. de opmaak van het actieprogramma als volgt omschreven. onderstaande opsomming is richtinggevend en niet limitatief.

Het Agentschap voor Natuur en Bos, ondersteunt dit project via het inzetten op actieve verwerving, gevolgd door inrichting van eigen terreinen, ondersteu,nen en ter beslissing voorleggen van subsidiedossier ikv. programma vSGB en inhoudelijke en procesmatige opvolging van de samenwerkingsovereenkomst.

De gemeente Asse, engageert zich voor de inrichting van eigen terreinen, de indiening van subsidiedossiers voor aankoop en inrichting, de ondersteuning van de organisatie van het communicatie- en participatietraject, het aanleveren van gegevens, de inhoudelijke en procesmatige opvolging van de samenwerkingsovereenkomst. ,

Het Regionaal Landschap Brabantse Kouters staat als projectsecretariaat in voor de opmaak van het actieprogramma, de inhoudelijke voorbereidin g en uitwerking van de landschappelijke en recreatieve gebiedsvisies, de gerichte prospectie naar mogelijkheden voor de realisatie van verbindingen en bosuitbreidingen bij particulieren, de begel ing

6 C van inrichtingsprojecten en de begeleiding van de opmaak van beheerplannen, de organisatie van de projectcommunicatie en het participatieproces.

En Regionaal Landschap Schelde-Durme staat in voor de algemene coördinatie en rapportage van het project naast de inhoudelijke en procesmatige opvolging van de sa menwerki ngsovereen komst.

In de loop van het project wordt ook bekeken hoe bijkomende partners zoals Natuurpunt; VELT, Vlaamse Landmaatschappij en Boerenbond betrokken kunnen worden.

Artikel 3.5 Overleg, rapportage en evaluatie

Tweemaal per jaar worden de vorderingen voorgelegd aan de stuurgroep, waarna deze de werking evalueert en indien nodig.bijstuurt. Tijdens de looptijd van het strategisch project worden deze stuurgroepvergaderingen zoveel mogelijk gecombineerd met deze van het strategisch project, dit zowel om vergaderefficiëntie te verhogen als om de ruimtelijke link met andere acties en deelzones binnen het strategisch project te bewaren.

De ambtelijke werkgroep overlegt op regelmatige basis (richtinggevend 4 keer per jaar, afhankelijk van de nood en de realisaties) i.f.v. de opvolging van de overeenkomst, acties en rapportage van het project. Wanneer één van de leden hierom verzoekt, roept de coördinator een extra vergadering samen.

Elk jaar zal er een kort verslag opgesteld worden, met daarin de stand van zaken van de realisaties. Gedurende de looptijd van het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos zal dit verslag verwerkt worden in het jaarverslag van het strategisch project (april).

Na het eerste projectjaar zullen op basis van de verkenningsfase meetbare doelstellingen en een concrete taakverdeling voorgesteld worden voor de te verwerven en/of in te richten terreinen en sensibiliserende acties. Deze doelstellingen en taakverdeling worden ter goedkeuring voorgelegd aan de stuurgroep. Het akkoord van alle betrokken partners over deze doelstellingen en taakverdeling is een bindende voorwaarde voor het verderzetten van het project.

Artikel 3.6. Wijze van bijeenroepen van vergaderingen

De coör"dinator van het strategisch project roept de vergaderingen samen. Tenminste tien dagen voor de vergaderdatum deelt zij de agenda van de vergadering met de daarbij horende documenten mee aan de andere partijen.

Verzoeken tot het opnemen van agendapunten worden ten minstens tien dagen voor het gepland overleg aan de coördinator bezorgd

rþ {' 7 Artikel 3.7. Nemen van beslissingen

Er worden geen beslissingen genomen zonder akkoord van alle partijen

Artikel 4. Communicatie

Artikel 4.1. Algemene bepalingen

Gedurende de overeenkomst zal op regel'matige basis gecommuniceerd worden over het project' Dit door middel van de communicatiekanalen van het strategisch project, berichten op de websites van de partners en de andere communicatiekanalen van de verschillende partners.

Alle partners hebben het recht om op eigen initiatief te communiceren rond hun deelname aan het project. Zijzullen echtersteeds bij de communicatie rond dit project.Groene Rand Asse' inhoudelijk terugkoppelen met de partners en het logo en/of naam van alle partners vermelden.

Artikel 4.2- zichtbaarheid van de partner-organisaties

De uitvoering van de maatregelen gebeuren onder de naam van Groene Rand Asse. Elke partner wordt evenwel uitdrukkelijk vermeld minstens bij alle acties waar een bijdrage werd geleverd.

Artikel 5. Financiële ondersteuninq

gemeente ANB, de Asse en Regionaal Landschap Brabantse Kouters verbinden zich ertoe om vanaf het kalenderjaar 2019 jaarlijks een budget vrij te maken, om een specifiek secretariaat en projectwerking te financieren die de lopende zaken van het project'Groene Rand Asse' opvolgt, los van de kosten voor de beschreven realisaties in deze overeenkomst.

Hiermee wordt onder ander beoogd om een projectsecretariaat aan te stellen voor de looptijd van dit project. De werking van dit secretariaat houdt zowel personeelskosten, werkingskosten als kosten voor communicatie in. Deze financiering wordt na afloop van 3 jaar geëvalueerd met het oog op eventuele verlenging (zie ook 7.3). jaarlijks De toegekende budgetten kunnen flexibel over de looptijd van het project besteed worden om maximaal als hefboom ingezet te worden i.k.v. andere bestaande en toekomstige financiering. Na elke projectjaar wordt een samenvattend kostenoverzicht aan de stuurgroep voorgesteld. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de middelen afkomstig via het stiategisch project enerzijds en de extra middelen gegenereerd n'a.v. deze overeenkomst anderziids, dit met oog op het vermijden van dubbele financiering. Na afloop van de projectperiode wordt een gedetailleerd overzicht van de kosten opgemaakt

I { Jaarlijks voorzien de partners volgende budgetten:

Agentschap voor Natuur en Bos: € 15.000. Dit bedrag wordt jaarlijk gestort op rekening van Regionaal Landschap Brabantse Kouters (IBAN BE75 7330 3025 6451).

Regionaal Landschap Brabantse Kouters: € 7.500. Tijdens de looptijd van de resp. overeenkomst wordt de financiering vanuit het strategisôh project voor begeleiding van de uitvoering van projecten in de deelzones van het strategisch project (april 2017 - maart 2O2O), hiervoor ingezet. Het regionaal landschap zal ook aanvullend - reguliere werkingsmiddelen inzetten voor de realisatie van projecten rond kleine landschapselementen bij particulieren - actief op zoek gaan naar mogelijkheden om de realisatie van deelacties i.k.v. het project te versterken door het aantrekken van verdere subsidies en cofinanciering.

Het bovenvermelde budget afkomstig van het Regionaal Landschap, via het Strategisch project, en van ANB worden door RLBK ingezet voor: - personeelsinzet en werkingskosten voor voorbereiding en uitvoering concrete deelacties (0.2 VTE gemiddeld op jaarbasis), dit zijn aanvullende middelen gegenereerd via deze overeenkomst; - personeelsinzet en specifieke kosten voor sensibilisatie en communicatie- initiatieven (0.1 VTE gemiddeld op jaarbasis); d¡t zijn middelen afkomstig via het lopende Strategisch project, M.a.w genereert deze overeenkomst, jaarlijks, een bijkomende capaciteit bij het RLBK a rato 0.2 VTE voor de projectrealisatie van 'De Groene Rand Asse', bovenop de reguliere werking van het RLBK én de specifieke acties i.k.v. het strategisch project binnen het werkingsgebied, De inzet van deze financiële middelen wordt boekhoudkundig transparant verantwoord via een aparte analytische rekening.

Gemeente Asse: € 5.250. De financiering vanuit de gemeente Asse aan Regionaal Landschap Schelde-Durme (RLSD) i,k.v. van het lopende strategische project wordt hiervoor ingezet, Dit budget is en blijft toegekend aan RLSD en is bedoeld voor de coördinatie van het project'Groene Rand Asse'. Na afloop van het strategisch project wordt deze jaarlijkse financiering behouden tijdens de duur van het project'Groene Rand Asse' en zal -dit budget tevens voor de coördinatie van het project ingezet worden. Na afloop van het strategisch project (april 2020), zal de bestemmeling indien nodig herzien worden.

Artikel 6. Wiiziqinqen

Wenst één der partijen deze overeenkomst te wijzigen, dan nodigt zij de andere partijen uit voor overleg. Iedere wijziging dient door alle partijen te worden ondertekend en aan deze overeenkomst te wordeir gehecht 'w.# C I Artikel 7.1. Looptijd

Deze overeenkomst wordt afgesloten voor drie jaar. Ze is verlengbaar met nog eens een periode van d¡ie jaar, dit na evaluatie van de resultaten na de eerste projectperiode (zie verder onder 7.3.)

Artikel 7.2. Inwerkingtreding

Deze samenwerkingsovereenkomst gaat in op 1 januari 2otg.

Artikel 7.3. Einde van de samenwerkingsovereenkomst

Deze samenwerkingsovereenkomst neemt een einde op 31 december 2021. In de maanden mei-juni van 2021 evalueren de partijen de uitvoering van deze overeenkomst. In geval van een positieve evaluatie kan deze overeenkomst worden verlengd tot 31 december 2024.In voorkomend geval ondertekenen de partijen een nieuwe overeenkomst die de samenwerking en de afspraken tussen hen regelt voor de voortzetting van 3 jaar.

Artikel 7.4. Y roegtijd ige beëind iging

In onderling akkoord kan deze samenwerkingsovereenkomst vroegtijdig worden beëindigd.

In principe kan geen der partijen deze overeenkomst eenzijdig vroegtijdig opzeggen, Wenst desalniettemin één der partijen niet langer uitvoering te geven aan deze samenwerkingsovereenkomst, dan dient een opzegtermijn van minstens zes maand gerespecteerd te worden.

10 opgesteld in zoveel exemplaren als er partijen zijn te Asse, op 23/rr/2ol}

Vqor het Agentschap voor Natuur en Bos,

Marleen Evenepoel

Ad m inistrateu r-generaa I

Voor gemeente Asse, \N Lander Van Droogenbroeck Koe Elsen Algemeen directeur Bu meester

Voor Regionaal Landschap Brabantse Kouters,

( Patrick Endels Magda Van Stevens Coördinator Voorzitter

Voor Regionaal Landscha p schelde-Durme i.k.v. het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos,

Stijn van lleghem Jozef-:_ Dauwe I Algemeen coördinator Voorzitter

11

Bijlage 7 Overzicht gerealiseerde en lopende projecten op de Leirekensroute

Wandelnetwerk Brabants Kouters

• Omschrijving: in het kader van het Impulsprogramma fiets- en wandelnetwerken van Toerisme Vlaanderen werd het wandelnetwerk Brabantse Kouters ontwikkeld. Het tracé van de Leirekensroute is grotendeels opgenomen in het wandelnetwerk. • Initiatiefnemers: Toerisme Vlaams-Brabant vzw i.s.m. Toerisme Oost-Vlaanderen en Regionaal Landschap Brabantse Kouters • Timing: officiële opening 23 september 2018.

Ruiterroute Aalst

• Omschrijving: er werd een ruiterroute ontwikkeld op grondgebied Aalst. Ter hoogte van Meldert sluit de route aan op de bestaande ruiterroute ‘Kleine Deugd Pad’ (provincie Vlaams-Brabant). • Initiatiefnemers: Sport Vlaanderen i.s.m. de stad Aalst. • Timing: het tracé voor de ruiterroute werd ter advies voorgelegd aan verschillende provinciale diensten waaronder de diensten mobiliteit, natuur en ruimtelijke ordening. De ruiterroute werd geopend in september 2018.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 123

Fietssnelweg F27

• Omschrijving: de Leirekensroute is een functionele en recreatieve fietsroute die tussen Aalst en Londerzeel loopt. De Leirekensroute maakt deel uit van het bovenlokale functionele fietsnetwerk. Dit fietsnetwerk verbindt woonkernen, schoolomgevingen, tewerkstellingspolen en winkel- en vrijetijdspolen met elkaar. Een eerste algemeen ontwerp van inrichting van de Leirekensroute als fietssnelweg (F27) werd gefinaliseerd in de zomer van 2018. • Initiatiefnemers: de dienst mobiliteit van de provincie Vlaams-Brabant i.s.m. de dienst mobiliteit van de provincie Oost-Vlaanderen

• Timing: o Juni 2018: finaliseren projectnota o 5 juli 2018 iGBC - round-up voorontwerp FSW beslissing om 3 projectnota’s op te maken • Aalst stedelijk gebied • Aalst buitengebied • Vlaams-Brabant o 27 juni 2019 Projectstuurgroep (GBC) projectnota Aalst buitengebied o najaar 2019 opmaak definitief ontwerp Aalst buitengebied o 2020 omgevingsvergunning en realisatie van Bergekouter tot Beugemstraat o 2021 omgevingsvergunning en realisatie van Beugemstraat tot Spruithoekstraat o 2022 omgevingsvergunning en realisatie van Spruithoekstraat tot Seepscherf

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 124

• Ambities De studie onderzoekt hoe de bestaande toeristische route verbeterd kan worden om een vlottere en veiligere functionele fietsverbinding te realiseren, met de focus op de natuur- en landschapswaarden zodanig dat het groene karakter van de Leirekensroute behouden en - waar mogelijk - versterkt wordt. Hieronder de ambities, zoals geformuleerd in de startnota.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 125

Recreatieve waarde Leirekensroute

• Omschrijving: de Leirekensroute wordt sterker op de kaart gezet als groen-recreatieve as waarlangs van alles te beleven is. Dit biedt extra kansen voor bestaande en nieuwe bedrijvigheden langs de route. Er worden nieuwe attractiepolen en aanlooproutes ontwikkeld en ondernemers worden gestimuleerd om zich sterker op de Leirekensroute te oriënteren.

• Gefinaliseerde en lopende initiatieven: verschillende partners ondernemen initiatieven om de attractiepolen te versterken. Via het wandelnetwerk en het fietsknooppuntennetwerk zijn ze met de Leirekensroute verbonden. Voorbeelden: o Speelbos Ten Rozen/ Rozekensbos (Aalst) – Aalst i.s.m. RLSD o Buurtpark De Staak (Opwijk) – Opwijk i.s.m. RLBK o Speelnatuur bij de Leirekenshoeve (melkveebedrijf De Koker nv – thuisverkoop – i.s.m. RLSD) o Ondernemers langs de Leirekensroute samenbrengen om samen rond de Leirekensroute te werken (korte keten bedrijven, B&B’s, ReCa, fietsenwinkel…) o Speelweefsel Opwijk / speelterreinen Heiveld en Bunder

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 126

Ecologische waarde Leirekensroute

• Omschrijving: de Leirekensroute is een belangrijk onderdeel van het blauw-groene netwerk in de streek. De Leirekensroute is een natuurrijke groene as (corridor) in een verder relatief KLE-arm landbouwlandschap. Ze verbindt geïsoleerd liggende bosjes. Op grondgebied Opwijk zijn de bermen langs het fietspad dankzij een jarenlang volgehouden ecologisch bermbeheer botanisch waardevol. De Leirekensroute kruist t.h.v. Aalst de Molenbeek die op haar beurt een ecologische verbinding vormt tussen het Kravaalbos (habitatrichtlijngebied), verschillende bronbossen en de vallei van de Dender. • Doelstellingen: o een grotere ecologische waarde: een meer robuuste groene verbinding, met sterke vertakkingen in het omgevende landschap (via KLE’s) zodat geïsoleerde bos- en natuurgebieden met elkaar in verbinding komen o een grotere landschappelijke kwaliteit: de Leirekensroute leidt nu al langs verschillende landschappen, langs open kouters, boomgaarden, bronbosjes, holle wegen, weidse panorama’s, kleinschalige landschappen met veel KLE’s … Het versterken van die diversiteit en de natuurwaarden ervan, intensifieert de landschapsbeleving. Een grotere ruimtelijke belevingswaarde zorgt ervoor dat de route aantrekkelijker wordt voor wandelaars en fietsers. Dit draagt bij tot een duurzame mobiliteit en schept kansen voor de lokale economie.

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 127

©Jo De Coninck

LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS - EINDRAPPORT SEPTEMBER 2020 128

vrijdag 31 maart