Dożynki W Gminie Kłodawa
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DOŻYNKI W GMINIE KŁODAWA Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich – Europa inwestująca w obszary wiejskie. Publikacja opracowana na zlecenie Gminy Kłodawa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 – Leader, działanie 413 „Małe projekty” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. Instytucja zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. DOŻYNKI W GMINIE KŁODAWA DOŻYNKI W GMINIE KŁODAWA SOŁTYSI GMINY KŁODAWA TRADYCJA KŁODAWSKICH DOŻYNEK 1. Bierzwienna Długa Kolonia Andrzej Woźniak Od 2007 roku samorząd Kłodawy wspólnie z Gminnym Ośrodkiem Kul- Pokaz wieńców 2. Bierzwienna Długa Wieś Jan Cieśliński tury w istotnym wymiarze dokonał rozszerzenia formy obchodów dożynkowych. Do dożynkowych 3. Bierzwienna Krótka Bernarda Rządkowska dotychczasowych obchodów na stałe wprowadzono obrzęd kościelny w formie mszy - Leszcze 2010 4. Cząstków Andrzej Dziedzic dziękczynnej w intencji rolników i ich rodzin, przyjęto stałą datę obchodów – 15 sierp- 5. Dąbrówka Marian Matusiak nia każdego roku. Ponadto odstąpiono od organizacji dożynek w mieście Kłodawa i 6. Dębina Henryk Banasiak corocznie organizowane są w innym sołectwie, których Gmina Kłodawa posiada w 7. Dzióbin Adam Klimczak składzie 27. Kierując się zasadą organizacji uroczystości w miejscowościach, gdzie 8. Głogowa Edward Więtczak możemy pozyskać mieszkańców włączając ich w szereg prac przygotowawczych, tj. 9. Górki Jan Kołodziejczak dekoracje tras dojazdowych do miejsc, gdzie odbywają się dożynki - w formie sło- 10. Janczewy Jan Stegienta mianych „chochołów”, drogowskazów, miejsc na których odbywają się uroczystości, 11. Kobylata Marek Rosiak a także powoływanie komitetów dożynkowych w sołectwach, z których pochodzą 12. Krzykosy Wojciech Kołacki wybrani starostowie. Obrzędom towarzyszą wystawy starego sprzętu rolniczego 13. Korzecznik Ewa Wajer oraz sporadycznie spektakle teatralne przedstawiające pracę rolników od siewu do 14. Leszcze Krystyna Kacprzak chleba. 15. Luboniek Dariusz Ziółkowski 16. Łążek Jan Pszczoliński Największą zmianą i wartością ubogacającą obchody jest organizacja 17. Łubno Stefan Rosiak stołów sołeckich z całym staropolskim dziedzictwem kulinarnym wsi. Jest to naj- 18. Okoleniec Aleksander Łopaciński wartościowszy element i rzeczywisty w podnoszeniu aktywności społecznej na wsi. 19. Podgajew Marian Komasiak Stoły sołeckie absorbują i integrują mieszkańców sołectw w sposób praktyczny, 20. Pomarzany Fabryczne Wiesława Olczyk rzeczywisty a zarazem w formie bardzo „swojskiej”, wesołej, piknikowej, co sprzyja 21. Rgielew Czesław Miszczak rozwojowi nowych więzi i wartości. 22. Rysiny Kolonia Eugenia Mikołajczyk 23. Rycerzew Antoni Rzetelski Józef Chudy 24. Słupeczka Sławomir Michalak Burmistrz Kłodawy 25. Tarnówka Tadeusz Topolski 26. Wólka Czepowa Dariusz Cieśliński 27. Zbójno Zygmunt Kubiak Stół z tradycyjnym jadłem - Leszcze 2010 2 3 DOŻYNKI W GMINIE KŁODAWA DOŻYNKI W GMINIE KŁODAWA TRADYCJA POLSKICH DOŻYNEK DOŻYNKI PARAFIALNO - GMINNE 2010 Dożynki - największe w roku święto gospodarskie rolników będące spodarza dożynek, który z szacunkiem przyjmował wieniec od przodownicy, osobi- Tegoroczne uroczystości dożynkowe podobnie jak w latach ubiegłych odbyły się 15 ukoronowaniem ich całorocznego trudu, obchodzone po zakończeniu wszystkich ście wnosił go do domu i ustawiał na stole, po czym prosił przodownicę do tańca. sierpnia, czyli w Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Zgodnie z przy- najważniejszych prac polowych i zebraniu plonów, a głównie plonu zbóż. Następnie prowadził wszystkich do stołów, ustawionych na dziedzińcu lub w stodole jętym zwyczajem organizacji obchodów dożynkowych przez każde z 27 sołectw, W dawnej Polsce zwano je również Wieńcowem (od najważniejszego i częstował ich dobrym jedzeniem i napitkiem. Po uczcie rozpoczynały się tańce, gospodarzem tegorocznego święta plonów było sołectwo Leszcze. Organizatorami ich symbolu wieńca ze zbóż i kwiatów) lub Okrężnem (od starodawnego obyczaju trwające nieraz do późnych godzin nocnych. Wieniec dożynkowy przechowywano obchodów były Gmina Kłodawa, Gminny Ośrodek Kultury, Parafia pw. św. Dominika jesiennego obchodzenia, lub objeżdżania, czyli okrążania pól po sprzęcie zboża). w stodole, aż do następnego roku, do nowego siewu, a wykruszone z niego ziarna w Bierzwiennej Długiej i Państwowy Instytut Geologiczny w Leszczach. Dożynki obchodzono w Polsce prawdopodobnie już w XVI lub na wsypywano do worków z ziarnem siewnym. przełomie XVI i XVII wieku, kiedy na naszych ziemiach rozwinęła się gospodarka Zachowane w Polsce do dzisiejszych czasów obchody dożynkowe mają Obchody dożynkowe zainaugurowała msza dziękczynna w Kościele parafialnym folwarczno - dworska. Urządzali je dla żniwiarzy, służby folwarcznej i pracowników więc już kilka wieków tradycji, chociaż nieco zmieniły swój charakter. w Bierzwiennej. Główna część uroczystości odbyła się w parku Centralnego Ar- najemnych właściciele majątków ziemskich. Była to zabawa, poczęstunek i tańce - w U schyłku XIX wieku, wzorem dożynek dworskich, zaczęto urządzać chiwum Rdzeni Państwowego Instytutu Geologicznego w Leszczach. Starostowie nagrodę za dobrze wykonaną pracę przy żniwach i zebrane plony. dożynki chłopskie, gospodarskie. Bogaci gospodarze wyprawiali je dla swoich do- dożynek – Irena Rosiak i Michał Szyburski, przekazali dorodny bochen na ręce Bur- Uroczystości dożynkowe, odbywające się we wszystkich regionach mowników, rodziny, parobków i najemników. Przebiegały one bardzo podobnie do mistrza Kłodawy - Józefa Chudego, jego zastępcy - Stanisława Marciniaka i prze- Polski, charakteryzowały zwyczaje związane np. z ostatnią garścią, kępą lub pa- dożynek dworskich, chociaż były znacznie skromniejsze. wodniczącej Rady Miejskiej - Jadwigi Jaroniewskiej. Ponad dwadzieścia delegacji sem niezżętego zboża, które po żniwach pozostawiano jakiś czas na pustym już W okresie międzywojennym zaczęto organizować dożynki gminne, po- sołectw, instytucji i organizacji wzięło udział w korowodzie dożynkowym, składając polu, dla ciągłości wegetacji zbóż i ciągłości urodzaju. Pozostawione na polu kłosy wiatowe i parafialne. Organizowały je lokalne samorządy, partie chłopskie, Kościół pomysłowe wieńce i bochenki chleba. Wśród zaprezentowanych wieńców panowała zwano przepiórką (na Mazowszu i Podlasiu), perepełką (na kresach wschodnich), często także szkoła. Z zabawy urządzanej głównie dla czeladzi dworskiej stały się bardzo duża różnorodność - od tradycyjnych, poprzez motywy religijne. W korowo- brodą (we wschodniej części Mazowsza), kozą (w Małopolsce), pępem lub pępkiem świętem całego rolniczego stanu, połączonym z wystawami rolniczymi, festynami, dzie uczestniczyły także lokalne kapele i zespoły ludowe . Zespół i Kapela „Kłodawiacy” (w poznańskiem); zwano je także wiązką, wiązanką lub garstką. Ścinano je bardzo występami ludowych zespołów artystycznych. uroczyście i mógł to zrobić tylko najlepszy kośnik, po czym wręczano je żniwiarkom Po wojnie przez długie lata gospodarzami dożynek byli przedstawicie- Przybyli na uroczystości dożynkowe mieszkańcy Gminy korzystali z atrakcji kulinar- przodownicom, aby uplotły z nich wieniec. le władz administracyjnych i różnych szczebli (od gminnych do centralnych). Miały nych w postaci tradycyjnej grochówki i chleba ze smalcem, a także regionalnych Obchody dożynkowe rozpoczynały się wiciem wieńca, z pozostawio- charakter polityczny, wyrażały poparcie dla ówczesnej władzy i polityki rolnej, ale potraw ze stołów dożynkowych. nych na polu zbóż, kiści czerwonej jarzębiny, orzechów, owoców, kwiatów i koloro- zachowywano w nich również elementy tradycyjne: uroczyste pochody z wieńcami, wych wstążek. Wieńce dożynkowe miewały zwykle kształt wielkiej korony lub koła. pieśni. Towarzyszyły im także: kiermasze, zabawy itp. W przeszłości umieszczano w nich także żywe, a z czasem sztuczne koguty, kaczę- Po 1980 roku dożynki po raz kolejny zmieniły swój charakter, pozostając ta lub małe gąski, co miało zapewniać piękny i zdrowy przychówek gospodarski. świętem rolniczego stanu, stały się jednocześnie uroczystością wyznaniową, religij- Wieniec dożynkowy nazywany bywał plonem, gdyż uosabiał wszystkie ną i dziękczynieniem składanym Bogu i Matce Bożej za szczęśliwie zakończone zebrane plony i urodzaj. Niosła go na głowie lub wyciągniętych rękach najlepsza żniwa i zebrane plony. Powrócono do tradycji dożynek parafialnych. Tak jak w prze- żniwiarka, czasami z pomocą parobków i innych żeńców. Za nią postępował orszak szłości formują się barwne pochody dożynkowe z wieńcami, które rolnicy składają w odświętnie ubranych żniwiarzy, niosących na ramionach przybrane kwiatami, wy- kościołach, przy ołtarzu wraz z innymi płodami ziemi. czyszczone kosy i sierpy. Wieniec niesiono do kościoła, do poświęcenia, a następnie ze śpiewem Opracowano na podstawie zebranych materiałów źrodłowych. w uroczystym pochodzie, udawano się do dworu lub do domu właściciela pola - go- Pokaz wieńców dożynkowych - Leszcze 2010 4 5 DOŻYNKI W GMINIE KŁODAWA DOŻYNKI W GMINIE KŁODAWA IV GMINNY PRZEGLĄD REGIONALNEGO DZIEDZICTWA KULINARNEGO IV GMINNY PRZEGLĄD REGIONALNEGO DZIEDZICTWA KULINARNEGO Sołectwo Korzecznik Tradycją, która na stałe wpisała się w obchody kłodawskich dożynek stał się Gminny Przegląd Regionalnego Dziedzictwa Kulinarne- go. IV edycja konkursu, który polega na przygotowaniu przez zgłoszone do konkursu sołectwa dań kuchni wiejskiej, a następnie zaprezentowaniu ich na stoisku z tradycyjnym jadłem. Konkurs promuje tradycyjne regio- nalne „jadło” wiejskie, przyczynia się do kultywowania