Gmina Chynów
LOKALNY PLAN ROZWOJU GMINY CHYNÓW na lata 2007 2013
OPRACOWANIE: AGENCJA ZARZĄDU NIERUCHOMOŚCI I ROZWOJU REGIONALNEGO SP. Z O.O . Radom, ul. Starowolska 13 A
Chynów 2007 SPIS TREŚCI WSTĘP ...... 3 1. Cel opracowania Lokalnego Planu Rozwoju ...... 3 2. Metodyka sporządzania Planu...... 4 I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI LOKALNEGO PLANU ROZWOJU...... 5 II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAśANIEM PLANU ...... 5 1. Charakterystyka gminy ...... 5 1.1 PołoŜenie i powierzchnia ...... 5 1.2. Ludność...... 7 2. Zagospodarowanie przestrzenne...... 7 2.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego...... 8 2.2. Środowisko przyrodnicze...... 9 2.3. Komunikacja i infrastruktura techniczna ...... 11 2.4. Środowisko kulturowe...... 15 3. Gospodarka ...... 18 3.1. Rolnictwo...... 18 3.2. Gospodarka pozarolnicza...... 21 3.3. Oferta dla inwestorów...... 22 4. Sfera społeczna...... 23 4.1. Struktura i dynamika demograficzna...... 23 4.2. Bezrobocie ...... 25 4.3. Mieszkalnictwo...... 27 4.4. Bezpieczeństwo publiczne...... 28 4.5. Opieka zdrowotna ...... 30 4.6. Pomoc społeczna...... 30 4.7. Oświata i wychowanie...... 31 4.8. Turystyka, kultura, sport i baza noclegowa ...... 33 III. OPIS PROGRAMÓW I ZADAŃ INWESTYCYJNYCH REALIZOWANYCH W LATACH 2007 2013 ...... 37 IV. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ...... 48 V. PLAN FINANSOWY ...... 50 1. BudŜet gminy ...... 50 2. Prognoza budŜetu na lata 2007 2013 ...... 52 VI. SYSTEM WDRAśANIA LOKALNEGO PLANU ROZWOJU...... 55 VII. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ...... 57 1. System monitorowania Lokalnego Planu Rozwoju...... 57 2. Sposoby oceny Lokalnego Planu Rozwoju...... 57 3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi...... 57 4. Informacja i promocja Lokalnego Planu Rozwoju ...... 58
2 WSTĘP
1. Cel opracowania Lokalnego Planu Rozwoju
Lokalny Plan Rozwoju jest niezwykle waŜnym narzędziem wspomagającym proces zarządzania na poziomie samorządu. Dokument ten charakteryzuje strategię społeczno gospodarczą gminy, określa cele i kierunki zaangaŜowania środków z funduszy strukturalnych, krajowych i własnych gminy. Plan Rozwoju Lokalnego zawiera zarówno cele ogólne, jak i konkretne zadania, terminy ich realizacji oraz sposoby finansowania. Pozwala to dostrzec moŜliwości inwestycyjne, umoŜliwia koncentrację inwestycji, a tym samym zwiększa szybkość ich realizacji, jednocześnie zmniejszając koszty. Potrzeba opracowania nowego Lokalnego Planu Rozwoju (poprzedni sporządzony był w 2004 roku) wynika z: ze zmian horyzontu czasowego (tracą aktualność zadania zrealizowane w latach 2004 2006 zawarte w Planie, a takŜe przesuwa się realizacja niektórych zadań z tych lat na okres późniejszy), rozszerzenia struktury dokumentu, wprowadzenia dalszych, nowych zadań i projektów, konieczności doprowadzenia do spójności z unijną zasadą programowania, to jest dostosowania Planu do siedmioletniego okresu programowania pomocy strukturalnej UE. Niniejszy dokument zawiera przegląd aktualnej sytuacji, identyfikuje problemy, diagnozuje potrzeby lokalnej społeczności, określa kierunki działań zmierzających do poprawy istniejącego stanu. Lokalny Plan Rozwoju wskazuje w okresie planistycznym wytypowane do realizacji projekty i źródła ich finansowania. Uzupełnienie stanowią prognozy przepływów finansowych, przewidywane sposoby wdraŜania, monitorowania, oceny i zmiany Planu. W przypadku, kiedy jednostka samorządowa chce skorzystać ze środków unijnych dostępnych w ramach Europejskiego Funduszy Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego jednym z wymogów jest posiadanie opracowanego Lokalnego Planu Rozwoju. Zgodnie z zapisami wytycznych odnoszących się do PRL, jego struktura obejmuje między innymi takie elementy jak: obszar i czas realizacji; aktualną analizę społeczno – gospodarczą obszaru objętego PRL, listę precyzyjnie określonych zadań zaplanowanych do realizacji w okresie wdraŜania PRL; komplementarność wskazanych projektów z innymi działaniami i programami realizowanymi na terenie gminy, powiatu, województwa; plan finansowy PRL; charakterystyka wskaźników osiągnięć zamieszczonych w Planie celów; system monitorowania i wdraŜania PRL. Niniejszy Plan nawiązuje zarówno do dotychczasowego Planu Rozwoju Lokalnego, zaktualizowanej Lokalnej Strategii Rozwoju Gminy Chynów,
3 Wieloletniego Planu Inwestycyjnego Gminy Chynów, Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego, Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007 2013 (wersja z lipca 2007r.) a takŜe Programów Operacyjnych.
2. Metodyka sporządzania Planu
Lokalny Plan Rozwoju jest wynikiem prac przedstawicieli Urzędu Gminy Chynów, społeczności lokalnej reprezentowanej przez Radnych Gminy Chynów oraz zespołu Agencji Zarządu Nieruchomości i Rozwoju Regionalnego sp. z o.o. (AZNiRR) w Radomiu. Przystępując do pracy wykorzystano materiały oraz informacje uzyskane z Urzędu Gminy – komórek organizacyjnych Gminy, Powiatowego Urzędu Pracy, GUS u i innych jednostek organizacyjnych z terenu powiatu grójeckiego. Przeprowadzona została analiza materiałów źródłowych, w tym Plan z 2004 roku, inwentaryzacja i analiza dokumentów o znaczeniu strategicznym z poziomu: gminy, powiatu, regionu. Materiały te stanowiły wytyczne do zdiagnozowanie stopnia rozwoju społeczno gospodarczego regionu w odniesieniu do moŜliwości wykorzystania potencjału gminy. Lokalny Plan Rozwoju ma charakter otwarty, a kolejność realizacji poszczególnych zadań będzie dostosowywana do zmieniających się warunków społeczno gospodarczych i moŜliwości finansowych gminy. Efekt końcowy: dokument Lokalny Planu Rozwoju zgodny z wymogami, w wersji tradycyjnej oraz na płycie CD.
4 I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI LOKALNEGO PLANU ROZWOJU
Lokalny Plan Rozwoju Gminy Chynów obejmuje obszar Gminy Chynów i określa cele i zadania Gminy na lata 2007 –2013. Dokument ten będzie słuŜył jako punkt odniesienia dla działań o charakterze rozwojowym podejmowanych ze środków własnych Gminy Chynów oraz ze środków pozyskanych ze strony funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.
II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAśANIEM PLANU
1. Charakterystyka gminy
1.1 PołoŜenie i powierzchnia Gmina Chynów połoŜona jest nad rzeką Czarną, w środkowej części województwa mazowieckiego i w północnej części powiatu grójeckiego, w odległości około 40km w kierunku południowym od Warszawy. Połączenie Gminy z zewnętrznym układem komunikacyjnym stanowi droga krajowa nr 50 oraz linia kolejowa Warszawa – Kraków. Gmina Chynów graniczy: od północy z gminami PraŜmów i Góra Kalwaria (powiat piaseczyński) od południa z gminami Jasieniec i Warka (powiat grójecki) od wschodu z gminami Warka i Góra Kalwaria od zachodu z gminą – miastem Grójec (powiat grójecki) GMINA CHYNÓW NA TLE POWIATU GRÓJECKIEGO
GMINA CHYNÓW
5 Gmina połoŜona jest w rejonie ukształtowanej specjalizacji sadowniczej o znaczeniu krajowym w tzw. „grójecko wareckim zagłębiu sadowniczym”. Rejon ten obejmuje 11 gmin, w którym sady zajmują ponad 46 tys. ha, produkując 1/3 owoców w kraju. Ogólna powierzchnia gminy wynosi 13707ha (137 km² ), z czego większość stanowią uŜytki rolne (przede wszystkim grunty orne). Strukturę osadniczą gminy tworzą następujące sołectwa: 1. Adamów Rososki 28. Marynin 2. Barcice Drwalewskie 29. Mąkosin 3. Barcice Rososkie 30. Milanów 4. Budy Sułkowskie 31. Nowe Grobice 5. Budziszyn 32. Ostrowiec 6. Budziszynek 33. Pawłówka 7. Chynów 34. Pieczyska 8. Dobiecin 35. Piekut 9. Dąbrowa DuŜa 36. Przyłom 10. Drwalew 37. Rososz 11. Drwalewice 38. Rososzka 12. Edwardów 39. Staniszewice 13. Franciszków 40. Sułkowice 14. Gaj śelechowski 41. Sułkowice Osiedle 15. Gliczyn 42. Watraszew 16. Grobice 43. Węszelówka 17. Henryków 44. Widok 18. Jakubowizna 45. Wola Chynowska 19. Janów 46. Wola Kukalska 20. Jurandów 47. Wola Pieczyska 21. Kukały 48. Wola śyrowska 22. KręŜel 49. Wygodne 23. Lasopole 50. Zalesie 24. Ludwików 51. Zawady 25. Machcin 52. śelazna 26. Marianów 53. śelechów 27. Martynów 54. śyrów oraz osiedla: 1. osiedle Drwalew 2. osiedle Biowet
6 1.2. Ludność Obszar gminy Chynów zamieszkuje 9360 mieszkańców (dane na 31.12.2006r.), w tym 4676 kobiet. Stanowi to ok. 9,7% ludności powiatu grójeckiego oraz ok. 0,18% województwa mazowieckiego. Tabela nr 1. Liczba ludności gminy Chynów w latach 2002 2006 Liczba ludności Wyszczególnienie Lata 2002 2003 2004 2005 2006 gmina Chynów 9167 9198 9292 9296 9360 Źródło: Opracowanie i wyliczenia własne na podstawie informacji uzyskanych z UG Chynów
Ludność gminy Chynów w latach 2002 2006
9400 9360 9350 9292 9296 9300 9250 9198 9200 9167 9150 9100 9050 2002 2003 2004 2005 2006 Liczba ludności na przestrzeni ostatnich lat uległa zwiększeniu i w dalszym ciągu utrzymuje się niewielka tendencja rosnąca.
2. Zagospodarowanie przestrzenne
Ogólne zasady zagospodarowania przestrzenią gminy Chynów, uwarunkowania lokalne i predyspozycje poszczególnych terenów zawarte zostały w zmianie „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Chynów” – studium jest na etapie przygotowania projektu do uzgodnień. Ponadto władze gminy przystąpiły do sporządzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu wsi Budziszyn i Gliczyn – obejmującego teren zespołu pałacowo parkowego oraz części wsi Kukały – z przeznaczeniem terenu pod zabudowę usługową, przemysłową, produkcyjną, magazynową, składową, przetwórstwa rolnego oraz obsługą produkcji rolniczej i sadowniczej. Zagospodarowanie poszczególnych sołectw w gminie Chynów tworzy róŜnorodne układy przestrzenne dostosowane do istniejących uwarunkowań. Najczęściej występują układy liniowe, o zabudowie mniej lub bardziej skupionej, wzdłuŜ istniejących ciągów komunikacyjnych. Rozproszone osadnictwo wiejskie o jednorodnej funkcji zabudowy zagrodowej pod wieloma względami stanowi bardzo nieefektywną strukturę przestrzenną. Rozproszenie osadnictwa utrudnia dostęp do infrastruktury społecznej. Czas podróŜy z miejsca zamieszkania do szkoły, ośrodka zdrowia czy urzędu zwiększa się, wzrastają teŜ koszty podróŜy. Efektem są m.in. problemy związane z dowozem
7 dzieci do szkół. DłuŜsze odcinki dróg wymagają większych nakładów na budowę, remonty i utrzymanie. Budowa i eksploatacja infrastruktury wodno kanalizacyjnej i energetycznej przy małym zagęszczeniu odbiorców jest znacznie kosztowniejsza ze względu na wydłuŜenie niezbędnych odcinków sieci. Pod względem natęŜenia problemów wynikających z niekorzystnej struktury osadnictwa, sytuacja gminy Chynów nie odbiega specjalnie od sytuacji innych rejonów pozametropolitarnych Mazowsza. Jednak ze względu na słabość ekonomiczną, istniejący model sieci osadniczej stanowić moŜe źródło zaostrzenia problemów społecznych oraz powód dodatkowego obciąŜenia budŜetu lokalnego samorządu. 2.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego Tereny cenne przyrodniczo w obrębie gminy Chynów budują system przyrodniczy mający znaczenie regionalne (ponadlokalne) i lokalne. Rangę ponadlokalną posiadają ciągi korytarzowe rzek: Czarnej przepływającej z południa na północ przez środkową część gminy i Kraski (dopływ rzeki Jeziórki) przepływającej kilkukilometrowym odcinkiem zachodniej granicy gminy. Korytarze te łączą poza granicami gminy Chynów elementy systemu o znaczeniu międzynarodowym: obszar węzłowy Puszczy Pilickiej (system rzeki Pilicy), na południu z obszarem węzłowym Doliny Środkowej Wisły (m. in. zdelimitowany obszar wodno błotny) poprzez Obszar Krajobrazu Chronionego „Dolina rzeki Jeziorki”, Chojnowski Park Krajobrazowy i Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu. Korytarz rzeki Czarnej wykazuje wyraźną asymetrię związaną z „podchodzeniem” kompleksów sadów od wschodu prawie do koryta rzeki. ZawęŜenie to wzmocnione jest zabudową miejscowości gminnej. Czynniki te powodują zmniejszenie droŜności korytarza i ograniczenie jego funkcji klimatyczno sanitarnej. Ponadto, na długim odcinku korytarzem biegnie droga tranzytowa. Wysokie natęŜenie ruchu związane z udziałem duŜych samochodów cięŜarowych w ponad 50% powoduje silne zanieczyszczenie spalinami sąsiedztwa trasy, w tym wspomnianego korytarza ekologicznego. Lokalne znaczenie posiadają obszary węzłowe połoŜone w zachodniej części gminy (rozległe obniŜenia powytopiskowe wciągnięte we współczesną sieć rzeczną z ekosystemami łąkowo pastwiskowymi, drobne powierzchnie leśne, sporadycznie pagórki kemowe) i wschodniej (znaczne zróŜnicowanie geomorfologiczne i krajobrazowe: wydmy, wzniesienia kemowe, zagłębienia róŜnego pochodzenia, ekosystemy leśne, łąkowo pastwiskowe). Gmina Chynów jest w niewielkim stopniu atrakcyjna pod względem obszarów o szczególnych walorach krajobrazowych czy unikalnej przyrodzie objętej róŜnymi formami ochrony prawnej. Na uwagę zasługują występujące w gminie pomniki przyrody oŜywionej i nieoŜywionej tj.: − 170 letnie dęby szypułkowe (2 szt.) znajdujące się w zabytkowym parku w Budziszynie − 220 letni dąb szypułkowy w miejscowości Edwardów oraz − głaz narzutowy – gnejs szary w Pieczyskach. W okolicy Watraszewa znajduje się oczko wodne wraz z roślinnością szuwarowo torfowiskową usytuowane w zgłębieniu powstałym w wyniku topnienia stagnującego lądolodu. Obszar ten jest miejscem gnieŜdŜenia się i Ŝerowania wielu gatunków ptaków wodno błotnych. Teren wskazany jest do objęcia ochroną prawną jako uŜytek ekologiczny.
8 2.2. Środowisko przyrodnicze PołoŜenie i rzeźba terenu Gmina Chynów połoŜona jest na terenie Równiny Warszawskiej (makroregion Niziny Środkowomazowieckiej), w części leŜącej na zachód od doliny Wisły. Urozmaiceniem powierzchni są wzniesienia kemowe, wały wydmowe o łagodnych kształtach, wysokości 2 6 m i spadkach około 5%. Ta lekko falista wysoczyzna morenowa przecięta jest doliną rzeki Czarnej dzielącą obszar gminy na prawie równe części zachodnią i wschodnią. Rzeźba terenu w gminie cechuje się płaską i niskofalistą rzeźbą korzystną do organizacji produkcji rolniczej i wpływa pozytywnie na rozwój osadnictwa, czy teŜ innych funkcji. Obszarem niewskazanym do zabudowy jest dolina bezimiennego dopływu Wisły w południowo wschodniej części gminy z uwagi na niestabilność zboczy i tendencję do powstawania procesów osuwiskowych. Surowce mineralne Na terenie gminy nie ma udokumentowanych złóŜ surowców mineralnych. Dorywczo, w sposób nielegalny eksploatowane jest kruszywo. Z dotychczasowego rozeznania wynika, Ŝe istnieją moŜliwości udokumentowania surowców okruchowych o zasobach mogących zabezpieczyć potrzeby lokalne (rejon Kukał i Barcic). Klimat Gmina Chynów charakteryzuje się korzystnymi warunkami klimatycznymi. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi od +7,5oC do +8,5 oC, zaś średnia roczna suma opadów w skali roku wynosi 500 550mm. Okres wegetacyjny trwa na tym terenie ok. 210 220 dni. Lasy Lesistość gminy jest niewielka i wynosi ok 13,2% powierzchni. 71% stanowią lasy prywatne z dominującymi siedliskami borowymi o duŜym udziale sosny, z przewagą drzewostanów młodych w wieku 40 80 lat. Powierzchnie leśne występują w formie rozproszonej we wschodniej, środkowej i północnej części gminy. Stanowią istotny element krajobrazu podnosząc jego walory estetyczne oraz wpływają szczególnie korzystnie na warunki higieny atmosfery Pewnego rodzaju rekompensatą niskiej lesistości są zadrzewienia w formie sadów. Okres ich kwitnienia nadaje swoisty wyraz (walor) krajobrazowi Mazowsza. Zasoby wodne Wody podziemne Na terenie gminy występują dwa poziomy wód podziemnych, są to Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 215 A „Subniecka Warszawska” i czwartorzędowy Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 222 „Dolina Środkowej Wisły”. Poziom GZWP Nr 222 „Dolina Środkowej Wisły” eksploatowany jest przez większość studni wierconych, których wydajność wynosi od 8m 3/h w Chynowie do 50m 3/h w śelechowie. Zbiornik ten jest bardzo zasobny, a wody zalegają stosunkowo płytko. Jednak połoŜenie gminy w strefie peryferyjnej zbiornika (obejmuje on jedynie północno wschodnią część gminy) powoduje mniej dogodne warunki ujmowania wody. Zdecydowana większość powierzchni gminy znajduje się w zasięgu trzeciorzędowego GZWP Nr 215 A „Subniecka Warszawska” część centralna.
9 Zasobność tego zbiornika jest mała (moduł zasobów dyspozycyjnych wynosi 0,1 l/s/km 2). Mieszkańcy odczuwają braki wody w studniach, szczególnie w południowo zachodniej części gminy. Wody powierzchniowe W gminie sieć rzeczna jest dobrze rozwinięta, stanowią je rzeki małe o niskich przepływach, mające charakter cieków nizinnych. Na terenie gminy mają swoje źródła rzeki: Czarna (dopływ Wisły), Kraska (dopływ Jeziórki) oraz bezimienne dopływy Wisły i Pilicy. Uzupełnienie sieci hydrograficznej w zagłębieniach powytopiskowych stanowią liczne oczka wodne oraz sieć rowów melioracyjnych. Czystość rzeki Kraski płynącej kilkukilometrowym odcinkiem granicznym nie odpowiadała normatywom non (2001 rok). Pozostałe rzeki nie są badane. W gminie występuje 20 zbiorników małej retencji (większość z nich ma charakter naturalny) o przeznaczeniu gospodarczym i do hodowli ryb. Są to obiekty małe o powierzchni do 1 ha, tylko 7 z nich ma powierzchnię nie przekraczającą 1,8 ha. Połowa z nich charakteryzuje się złym stanem technicznym i wymaga modernizacji. Identyfikacja problemów Bariery i problemy związane z uwarunkowaniami ochrony środowiska: niska świadomość ekologiczna, brak wykształconych postaw ekologicznych niekontrolowana gospodarka śmieciowa i gospodarka wodno ściekowa obciąŜenie środowiska naturalnego komunikacją drogową ograniczenia dla lokalizacji obiektów mogących wpływać na czystość wód podziemnych (obszar szczególnej ochrony GZWP „Dolina Środkowej Wisły") brak odpowiedniego wyeksponowania turystycznych oraz środowiskowych atutów gminy Zadania gminy prowadzące do poprawy: promowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy promocja róŜnych form turystyki na obszarze gminy zalesianie przestrzeni rolniczo nieprzydatnych objęcie ochroną najcenniejszych obszarów i obiektów kulturowych występujących na terenie gminy
10 2.3. Komunikacja i infrastruktura techniczna Dostępność komunikacyjna jest elementem kluczowym z punktu widzenia moŜliwości rozwoju gminy. Drogi Istniejący układ drogowy na terenie gminy Chynów obejmuje trzy kategorie dróg publicznych: drogę krajową, drogi powiatowe i gminne. Główne powiązania komunikacyjne gminy z układem zewnętrznym stanowi droga krajowa nr 50 (połączenie z Warszawą przez Grójec lub Górę Kalwarię oraz z Radomiem przez Grójec). Sieć obsługującą obszar gminy tworzą drogi gminne o funkcji dróg lokalnych i dojazdowych oraz drogi powiatowe o funkcji dróg lokalnych. Długość dróg gminnych na terenie gminy wynosi 61 km. Ponad połowa dróg gminnych posiada powierzchnie nieutwardzone, z czego część stanowią drogi obsługujące tereny zainwestowane osadnictwa wiejskiego. Praktycznie większość dróg gminnych, z uwagi na wieloletnie uŜytkowanie i znaczne zaległości w zakresie odnowień, wymagają modernizacji i remontów. W przypadku dróg o nawierzchni twardej zakres robót obejmie ich remont bądź w niektórych przypadkach budowę. Tabela nr 2. Wykaz dróg gminnych w gminie Chynów Nowy numer Stary numer Lokalizacja drogi nazwa drogi / miasto drogi drogi 160301W 3422001 (Mięsy) gr.gminy śyrów 160302W 3422002 dr. przez wieś Drwalewice 160303W 3422003 śyrów Kukały 160304W 3422004 Drwalewice gr.gminy Chynów (Miedzechów) 160305W 3422005 Drwalew Barcice Drwalewskie 160306W 3422006 Barcice (Słonawka) 160307W 3422007 Drwalew Budziszyn 160308W 3422008 (Michalczew) gr.gminy Chynów Watraszew 160309W 3422009 Martynów gr.gminy Chynów (Gąski) 160310W 3422010 Zalesie Rososz (Pęcław) 160311W 3422011 dr.krajowa nr50 Wola śyrowska 160312W 3422012 Wola Pieczyska Hipolitów Sułkowice 160313W 3422013 dr. krajowa nr 50 Nowe Grobice 160314W 3422014 Grobice Staniszewice (dawna gr.województwa) (Pęcław) 160315W 3422015 Dąbrowa DuŜa Rososz 160316W 3422016 Wola śyrowska (dawna gr.województwa) – (Rybno) 160317W 3422017 Machcin Grabina 160318W 3422018 Jurandów (dawna gr.województwa) (Potycz) 160319W 3422019 Zalesie śelazna 160320W 3422020 Janów gr gminy Chynów (Michalczew)
11 160321W 3422021 Paczkowizna Wygodne 160322W 3422022 Budziszyn Pawłówka dr.gminna nr 160304W 160323W 3422023 Budziszyn Franciszków dr.gminna nr 160304W 160324W 3422024 dr. krajowa nr 50 Lasopole 160325W 3422025 Grobice Nowe Grobice 160326W 3422026 Barcice Drwalewskie –(dawna gr.województwa) (Rybno) 160327W 3422027 Machcin Staniszewice 160328W 3422028 Staniszewice Adamów 160329W 3422029 Grabina Kozłów (dawna gr.województwa) (Zalesie) 160330W 3422030 Chynów Wola Chynowska 160331W 3422031 śyrów Wola śyrowska Źródło: Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Warszawie Łączna długość dróg powiatowych na terenie gminy Chynów wynosi 69 km Tabela nr 3. Wykaz dróg powiatowych Nr drogi Nazwa drogi Lokalizacja Długość od do w km 34 157 Barcice Drwalewskie – Pieczyska 0,000 3,700 3,700 34 158 Drwalew – Pieczyska 0,000 3,800 3,800 34 159 Chynów – Pieczyska 0,000 5,336 5,336 34 160 Chynów – Grobice 0,000 3,173 3,173 34 161 Drwalew – Kukały 0,000 2,210 2,210 34 163 Kociszew – Budziszynek 5,710 9,624 3,914 34 178 Chynów – Nowa Wieś 0,000 8,030 8,030 34 182 Warka – Chynów 8,750 15,400 6,650 34 183 Zawady – Michalczew 0,000 1,420 1,420 34 184 Budziszynek – Zalesie 0,000 7,106 7,106 34 185 Wola Chynowska – Konary 0,000 8,605 8,605 34 186 Chynów – Rososzka 0,000 9,950 9,950 34 187 KręŜel – Watraszew 0,000 5,045 5,045 Razem 68,939 Źródło: Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Warszawie W ciągach dróg gminnych znajduje się 41 sztuk przepustów. Wskaźnik gęstości dróg o powierzchni twardej na 100 km wynosi ogółem 60,80. Transport publiczny DuŜe znaczenie komunikacyjne w gminie ma I rzędna linia kolejowa relacji Warszawa – Radom – Kielce – Kraków, na której zlokalizowana jest stacja w Chynowie oraz przystanki w KręŜelu i Sułkowicach. Przewozy towarowe związane z gospodarką gminy, to głównie spedycja owoców wyprodukowanych w rejonie grójeckim. Obecnie udział kolei w przewozie osób i towarów systematycznie maleje. Koszty i zmniejszająca się liczba połączeń kolejowych w ruchu osobowym powodują spadek zainteresowania to formą transportu. Ponadto gmina Chynów posiada połączenia autobusowe na trasie Grójec Chynów Góra Kalwaria. Obsługiwane są przez PKS Grójec.
12 Zgodnie z trendami ogólnokrajowymi, dynamicznie rozwija się transport indywidualny. Liczba zarejestrowanych pojazdów wynosi 2200. Pomimo wzrostu liczby samochodów indywidualnych nie wpływa to negatywnie na poziom bezpieczeństwa na drogach gminy. Gospodarka wodno – ściekowa Sieć wodociągowa gminy aktualnie zasilana jest z pięciu ujęć: w śelechowie (wydajność 365 m 3/d), Jakubowiźnie (720 m 3/d), Woli Chynowskiej (300 m 3/d), Drwalewie (700 m 3/d) i Watraszewie (386,5 m 3/d). Z sieci wodociągowej na terenie gminy korzysta prawie 80% mieszkańców. Pozostali korzystają z indywidualnych ujęć wody. Władze gminne dąŜą do całkowitego zwodociągowania gminy. Obecnie realizowana jest budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami dla wsi: Budziszyn, Gliczyn, Pawłówka, Wola Kukalska, Franciszków, Przyłom o łącznej długości 16980m oraz przepompowni we wsi Budziszyn. Do sieci tej zostanie podłączone 139 gospodarstw. Zakończenie budowy sieci nastąpi 30 maja 2008 roku. Na terenie gminy znajduje się biologiczno mechaniczna oczyszczalnia ścieków w Sułkowicach o wydajności 300m 3/d. Z oczyszczalni tej korzysta około 1200 osób. Długość sieci kanalizacyjnej w gminie wynosi 11,2km. Około 92% gospodarstw nie ma dostępu do sieci kanalizacyjnej. Z uwagi na tak niskie skanalizowanie gminy zachodzi potrzeba intensywnej rozbudowy sieci kanalizacyjnej. Energetyka Całkowita długość sieci SN wynosi 123,73 km (w tym 1,73 km linii kablowych), z czego 32,2% linii jest starszych niŜ 30 lat. Całkowita długość sieci NIM wynosi 205,5 km (w tym 10,8 km linii kablowych), z czego ok. 50% w wieku ponad 30 lat. Atutem systemu elektroenergetycznego gminy jest dwustronne zasianie z dwu GPZ ów, gwarantujące odpowiedni poziom niezawodności dostaw energii. Problemem są spadki napięcia w niektórych sołectwach i brak zasilania wolnych terenów, przeznaczonych pod budownictwo w obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Zaopatrzenie w gaz W miejscowości gminnej Chynów znajduje się wykorzystana w ok. 7% stacja gazowa o wydajności nominalnej 9000m 3/h. Sieć gazowa średniego ciśnienia o łącznej długości 66,7 km obsługuje odbiorców w miejscowościach: Chynów, Wola Chynowska, Widok, Jakubowizna, Nowe Grobice, Grobice, Sułkowice, Henryków, Adamów, Machcin, Lasopole, Drwalew, Ostrowiec, Drwalewice, Wola śyrowska i śyrów. Istniejące sieci są w dobrym stanie technicznym. Istnieje moŜliwość ich rozbudowy, pod warunkiem spełnienia wymogów opłacalności takiej inwestycji. Sieć ciepłownicza Na terenie gminy nie istnieją sieci ciepłownicze ani zakłady produkujące energię cieplną na potrzeby innych odbiorców. Większe instalacje grzewcze funkcjonują jedynie na potrzeby obiektów uŜyteczności publicznej. Szansą na poprawę efektywności zaopatrzenia gminy w energię cieplną są zasoby biomasy oraz redukcja strat poprzez modernizację instalacji i termoizolację.
13 Gospodarka odpadami Gmina Chynów nie posiada składowiska odpadów komunalnych na własnym terenie. Dzięki zawartej umowie z Gminą Grójec, korzysta ze składowiska w Częstoniewie. We wszystkich miejscowościach umieszczone są kontenery oraz w coraz szerszym zakresie wprowadzane są pojemniki na sortowane odpady. W perspektywie gmina obsługiwana ma być przez wysypisko zlokalizowane w Nowym Mieście. Na terenie gminy natomiast, zakłada się moŜliwość budowy sortowni, której promień obsługi wykraczałby poza granice gminy. Gospodarka odpadami w gminie Chynów w odbiorze społecznym nie jest wystarczająco efektywna. ZastrzeŜenie budzi zbyt mała ilość kontenerów i nie zawsze właściwie zlokalizowanych. W najbliŜszych latach władze gminy planują zakup pojemników na odpady (szkło, plastik) dla wszystkich miejscowości z gminy, w celu wprowadzenia powszechnego systemu segregacji „u źródła” tj. w miejscu ich wytworzenia. Obecnie jest ich niewiele, głównie przy trasach, którymi dojeŜdŜają mieszkańcy do giełdy samochodowej w Słomczynie, gm. Grójec. Jest to szczególnie widoczne bezpośrednio po zamknięciu giełdy a więc w niedzielę po południu i w poniedziałek. Obserwuje się wtedy ogromne ilości śmieci przy drogach, w lasach, a kontenery są przepełnione. Konieczna jest lepsza organizacja sprzątania gminy po niedzielnej giełdzie. Ponadto „dzikie” wysypiska występują prawie w kaŜdym sołectwie. Śmieci, w tym opakowania po środkach ochrony roślin (odpady niebezpieczne) zrzucane są do rowów melioracyjnych, wyrobisk kruszywa, lasów gdzie stwarzają powaŜne zagroŜenie poŜarowe. W Drwalewie, na terenie Zakładów Przemysłu Bioweterynaryjnego „BIOWET” znajduje się składowisko przemysłowe, na którym gromadzone są m.in. odpady niebezpieczne tj.: przeterminowane chemikalia i inne. Zgodnie z „Planem gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego na lata 2004 2011”, przewiduje się likwidację wysypiska zakładowego oraz modernizację dwu działów produkcji (takŜe w kierunku zmniejszenia uciąŜliwości). Identyfikacja problemów Bariery i problemy: − zły stan techniczny dróg gminnych i powiatowych − brak odpowiedniego uzupełnienia infrastruktury drogowej – chodniki, parkingi − niski poziom wyposaŜenia mieszkańców gminy w elementy infrastruktury technicznej − brak przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach wiejskich (rozproszona zabudowa) − słabo rozwinięta gospodarka ściekowa Zadania mające na celu poprawę sytuacji w gminie: budowa i modernizacja dróg przebiegających przez teren gminy budowa obwodnicy w miejscowości Chynów i Drwalew likwidacja dzikich składowisk odpadów rozbudowa gminnej sieci wodociągowej rozbudowa gminnej sieci kanalizacyjnej rozbudowa sieci gazowej potrzeba doskonalenia działań w zakresie selektywnej zbiórki odpadów modernizacja sieci elektroenergetycznej
14 2.4. Środowisko kulturowe Na poziom i jakość Ŝycia ludności znaczny wpływ ma środowisko kulturowe, w którym przyszło jej funkcjonować. W wąskim znaczeniu przez środowisko kulturowe rozumieć naleŜy dziedzictwo historycznej kultury materialnej. Stanowi ono istotny element tyleŜ niewymiernej, co istotnej konstrukcji toŜsamości społeczności lokalnej, ale moŜe mieć dla tejŜe społeczności przełoŜenie na aspekty czysto materialne (np. zyski czerpane z turystyki). Najbardziej znanymi zabytkami gminy są obiekty sakralne, takie jak: zabytkowy modrzewiowy kościół z XVw. pw. św. Trójcy w Chynowie kościół parafialny w Drwalewie zbudowany w latach 1768 1774 neogotycki kościół w Pieczyskach zbudowany w latach 1904 1908 oraz obiekty kulturowe: zespół pałacowo parkowy w Drwalewie wybudowany w XIX wieku zespół dworsko parkowy w Budziszynie z XIX wieku Jednym z nich bez wątpienia jest najstarszy na Mazowszu zabytkowy modrzewiowy kościół z XVw . w Chynowie. ZałoŜycielem parafii w 1434r. oraz fundatorem kościoła był Piotr Pilikowicz, dziedzic dóbr Skały i wojewoda mazowiecki. Obecny kościół został wzniesiony w pierwszym ćwierć wieczu XVIII z wykorzystaniem ele mentów z XVIIw. Wnętrze kościoła wy posaŜone jest ołtarze, ambonę, pro spekt organowy, konfesjonały, ławki z XVII i XVIIIw. Obok kościoła znaj duje się drewniana dzwonnica z XVIIIw. Zespół pałacowo parkowy w Drwalewie wybudowany został z XIX w. Składa się z pałacu, oficyn i parku. Klasycystyczny piętrowy pałac posiada w elewacji frontowej portyk o czterech kolumnach joński zwieńczony trójkątnym szczytem z kartuszem i herbami, w elewacji ogrodowej ganek na planie półkola z tarasem wspartym na sześciu kolumnach toskańskich. Obecnie obiekt stanowi własność prywatną. Neogotycki kościół z lat 1904 1908 w Pieczyskach z fragmentami gotyckimi pierwotnego kościoła zbudowanego w połowie XV w. Wnętrze kościoła zdobią trzy barokowe ołtarze. Kościół w Pieczyskach stanowi sanktuarium maryjne, odwiedzane nie tylko przez mieszkańców, ale równieŜ turystów z całego regionu.
15 Znaczna część zasobów dziedzictwa kulturowego ma raczej lokalne znaczenie. Jeśli będą odpowiednio zadbane i wyeksponowane mogą przyczynić się do poprawy wizerunku i podniesienia atrakcyjności turystycznej. Warto wspomnieć o istniejących obiektach przy parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Pieczyskach. Znajdujące się przy parafii budynki gospodarcze i obiekty towarzyszące wymagają rewitalizacji. Ponadto planuje się zagospodarować teren pod rozwój bazy agroturystycznej z uwzględnieniem oddziaływań ekologicznych i ochrony środowiska Działania takie mają szczególne znaczenie na obszarze o unikatowych walorach przyrodniczych i krajobrazowych, gdzie istnieje moŜliwość rozwoju turystyki. Tabela nr 4. Obiekty zabytkowe na terenie gminy Chynów Lp. Miejscowość Obiekt, czas powstania Uwagi 1. Barcice Drwalew 12 dom murowany l. 10 te XXw . 2. Budziszyn park krajobrazowy, z l poł. XIX w. rej. zabyt. 3. Budziszyn dwór murowany z 1825 r. rej. zabyt. 4. Budziszyn d. budynek gospodarczy, mur. 1825 5. Budziszynek b. szkoły podstawowej, mur. z 1914 r. została rozbudowana 6. Budziszynek bud. punktu skupu mleka , mur. z 1924 r wł. Urząd Gminy 7. Budziszynek kapliczka przydroŜna, mur. z 1920 r. 8. Budziszynek pozostałości dworu, mur. z ok. 1900 r. 9. Chynów kościół p.w. św. Trójcy, drew. z ok. 1725r. rej. zabyt. 10. Chynów dzwonnica (zesp. sakr.), drew. , 1867 r. 11. Chynów czworaki dworskie, mur. z I ćw. XX w. 12. Chynów 53 dom murowany z 1921 22 r. 13. Chynów kaplica przydroŜna , mur. 2 poł. XIXw. 14. Dobiecin kapliczka, mur. I ćw. XX w. 15. Drwalew kościół p.w. św. Piotra i Pawła , mur. z rej. zabyt. 1768 74r 16. Drwalew dzwonnica, mur. z ok. 1774 r. rej. zabyt. 17. Drwalew ogrodzenie kościoła z 4 kapliczkami z 4 rej. zabyt. ćw. XVIII w. 18. Drwalew kapliczka przy kościele , mur. XVIII w. 19. Drwalew kuźnia ob. warsztaty, mur. l. 30 te XXw. 20. Drwalew pałac, mur. 2 ćw. XIX w. rej. zabyt. 21. Drwalew oficyna pałac. (ob. mieszkania), mur. ok. rej. zabyt. 1850r. 22. Drwalew oficyna pałac. ob. przedszkole, mur. z rej. zabyt. 1850r. 23. Drwalew chlewnia, ob. magazyn, mur. l. 30 te XXw. 24. Drwalew park krajobrazowy, poł. XIX w. rej. zabyt. 25. śyrów dworek , mur. XIX/XX w. 26. Grobice kapliczka, mur. 2 poł. XIX w. 27. Machcin kapliczka, mur. XIX w. 28. Pieczyska kapliczka, mur. XIX w. 29. Janów 10 dom drew., pocz. XX w. 30. Janów 15 dom drew., z k. XIX w. 31. KręŜel 3 dom drew., pocz. XX w. 32. Machcin 11 dom mur., ok. 1926 r.
16 33. Pieczyska plebania, drew. z XVIII w. przeniesiona do Muzeum Wsi Radomskiej 34. Pieczyska kościół parafialny, mur. ok. 1603, XVII, rej. zabyt. 1906. 35. Pieczyska szkoła podstawowa, drew. z . XX w. 36. Rososzka 13 dom, mur. p. XX w. 37. Watraszew kapliczka przydroŜna, mur. II ćw. XX w. 38. Watraszew 8 dom drew., l. 20 te XX w. (?) 39. Widok 37 dom, drew. l. 20 te XX w. 40. Wola Kukalska szkoła drew. l. 20 XX w. 41. Wola Kukalska d. dom, ob. sklep, drew. l. 20 te 42. Wola Kukalska 1 dom drew., l. 20 te XX w. 43. Wola śyrowska przy kapliczka, mur. I ćw. XX w. domu nr 3 44. Wygodne 17 dom, drew. l. 20 te XX w. 45. Zalesie dworek, mur. z 1923 r. 46. Zalesie szkoła, socrealizm z 1966 r. 47. Zalesie d. dom, ob. sklep, mur. k. XIX w. rozbudowany 48. śelechów 1 dom, mur. XIX w. 49. śelechów 13 dom drew., l. 20 te XX w. 50. śelechów 31 dom drew., I ćw. XX w. 51. śelechów kapliczka, mur. XIX/XX w. 52. śelechów kapliczka przydroŜna, mur. z 2 poł. XVIIIw. 53. śyrów park krajobrazowy z XIX w. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa rej. zabyt. 54. śyrów kapliczka przydroŜna, mur. z 1933 r. 55. śyrów obok sklepu kapliczka, mur. I ćw. XX w. 56. śyrów nr 18 kapliczka, mur. l. 30 te XX w. 57. śyrów dwór, ob. dom mieszkalny, mur. z pocz. Agencja Własności XX w. Rolnej Skarbu Państwa 58. śyrów dworek, mur. pocz. XX w. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Chynowie Na terenie gminy znajdują się trzy cmentarze parafialne (w Chynowie, Drwalewie i Pieczyskach) i jeden cmentarz Ŝołnierski z I wojny światowej w Dobiecinie. Identyfikacja problemów Bariery i problemy: − brak środków i funduszy na rewaloryzację obiektów zabytkowych − słaba reklama i promocja walorów kulturowych gminy Zadania gminy prowadzące do poprawy: − objęcie ochroną najcenniejszych obiektów kulturowych występujących na terenie gminy − adaptacja i porządkowanie obiektów zabytkowych wraz z otoczeniem
17 3. Gospodarka
3.1. Rolnictwo Dominującą funkcją gospodarczą gminy jest rolnictwo, którego przestrzeń produkcyjna stanowi niewiele ponad 80% całej powierzchni gminy. Tabela nr 5. UŜytkowanie gruntów na terenie gminy Chynów Powierzchnia Grunty Sady Łąki Lasy i Grunty Grunty NieuŜytki ogółem orne tereny pod zabudo leśne wodami wane 13707 6208 2540 2217 1867 107 675 93 45,3% 18,5% 16,2% 13,6% 0,8% 4,9% 0,7% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Chynowie.
Struktura uŜytkowania gruntów
4,9% 0,7% 0,8% Grunty orne 13,6% Sady Łąki 45,3% Lasy i tereny le śne Grunty pod wodami Grunty zabudowane 16,2% Nieu Ŝytki
18,5%
UŜytki rolne zajmują powierzchnię 10965 ha (w tym: 6 208 ha gruntów ornych (56,6% uŜytków rolnych), 2 540 ha sadów (23,1% uŜytków rolnych) oraz 2 217 ha trwałych uŜytków zielonych (20,3% uŜytków rolnych). Warunki naturalne dla produkcji rolnej w gminie biorąc pod uwagę: gleby, klimat, warunki wodne i rzeźbę terenu określa się jako średnio dobre . Syntetyczny wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynosi dla gminy 59,9 pkt w skali 100 pkt – przy średnim dla podregionu radomskiego – 62,8 pkt (ocena wg Instytutu Uprawy NawoŜenia i Gleboznawstwa w Puławach). Obszar gminy cechuje równorzędny udział gleb o duŜej i małej wartości do produkcji rolniczej. Udział poszczególnych klas bonitacyjnych wynosi odpowiednio: • klasy I – III – 17%, • klasy IV – 32%, • klasy V – VI – 51%.
18 Na terenie gminy znajduje się 2300 gospodarstw rolnych o zróŜnicowanej powierzchni, która przedstawia się następująco: - o pow. 1 2 ha 531 gospodarstw - o pow. 2 5 ha 860 gospodarstw - o pow. 5 7 ha 288 gospodarstw - o pow. 7 10 ha 309 gospodarstw - o pow. 10 15 ha 222 gospodarstw - o pow. powyŜej 15 ha 90 gospodarstw
Struktura obszarowa gospodarstw rolnych
1000
800
600
400
200
0 1-2 ha 2-5 ha 5-7 ha 7-10 ha 10-15 ha pow. 15 ha Jak wynika z powyŜszych danych w gminie Chynów przewaŜają gospodarstwa małe do 5ha – stanowią one 60% ogólnej powierzchni indywidualnych gospodarstw rolnych. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi około 4,3ha. Reszta powierzchni rolniczej wykorzystywana jest pod uprawę: zboŜa, ziemniaków, buraków cukrowych, roślin okopowych pastewnych, truskawek oraz łąk. W produkcji zwierzęcej kierunkiem dominującym jest chów bydła mlecznego, uzupełniającym trzoda chlewna i drób. Obsługę instruktaŜowo doradczą z zakresu agro i zootechniki świadczą doradcy z Powiatowego Zespołu Doradztwa w Grójcu, natomiast obsługa weterynaryjna lecznica z pełnym wyposaŜeniem znajduje się w Chynowie. W Chynowie, Maryninie, Nowych Grobicach i Woli Chynowskiej znajdują się podmioty zajmujące się naprawą maszyn rolniczych. Podmioty gospodarcze świadczące usługi kombajnem i prasą do słomy znajdują się w Budziszynie, KręŜelu, Martynowie, Watraszewie i Gaju śelechowskim. Na terenie gminy działa Kółko Rolnicze. Funkcjonująca na terenie gminy Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” zaopatruje rolników w środki produkcji. Ponadto na terenie gminy funkcjonuje kilka prywatnych sklepów ogrodniczych. W Marianowie i Woli Pieczyskiej zlokalizowane są ubojnie zwierząt.
19 Skupem mleka od rolników zajmują się 3 podmioty: „Rolmlecz” Rolnicza Spółdzielnia Mleczarska w Radomiu; „Obory” Spółka z o.o. w Kozienicach; „Milkar” Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Karczewie. W Janowie, Chynowie, Edwardowie, Woli Chynowskiej, Grobicach, śelechowie, Pawłówce, Jurandowie znajdują się punkty skupu owoców i warzyw. Skupem owoców na export zajmują się następujące firmy: • Sun Sad – Nowe Grobice • Polex Nowe Grobice • AgroService Nowe Grobice • Lider Sad Nowe Grobice • Handlo Sad – Wola Chynowska • Jabłuszko – Pawłówka • Filia Intertrade – Machcin • Filie Activ: Franciszków, śyrów, Budziszyn Sadownictwo Obszar powiatu grójeckiego to największy region produkcji sadowniczej w Polsce. Wielowiekowa tradycja i dobre przygotowanie zawodowe sadowników sprawiają, Ŝe region Grójecki naleŜy zaliczyć do przodujących w Polsce w zakresie organizacji produkcji i technologii, jak równieŜ jakości produkowanych owoców. Według danych GUS powierzchnia upraw sadowniczych w regionie grójeckim wynosi ponad 40 tys. ha. Średnia produkcja jabłek w ostatnich latach kształtowała się na poziomie 600 700 tys. ton, co stanowi około 30% produkcji krajowej. Gmina Chynów usytuowana jest w rejonie ukształtowanej specjalizacji sadowniczej o znaczeniu krajowym w tzw. „grójecko wareckim zagłębiu sadowniczym”. Rejon ten obejmuje 11 gmin, w którym sady zajmują ponad 46 tys. ha, produkując 1/3 owoców w kraju. Powierzchnia nasadzeń sadowniczych w gminie systematycznie wzrasta i obecnie wynosi ok. 2.540 ha. Korzystne warunki glebowe i klimatyczne decydują o rolniczym charakterze gminy Chynów. Specyficzna produkcja sadownicza preferuje region do rozwoju przetwórstwa owocowo warzywnego. Odbiorcami owoców są głównie hurtownie prywatne i spółdzielcze, m.in. Radomska Giełda Rolna i Warszawski Rynek Hurtowy „Bronisze”. Znaczna część produktów sadowniczych jest eksportowana, głównie do Niemiec, krajów WNP, Skandynawii, Holandii, Belgii, Austrii, Wielkiej Brytanii. Produkcja sadownicza stanowi równieŜ bazę surowcową dla funkcjonujących w rejonie zakładów przetwórczych. Ostatnie lata przyniosły pogorszenie opłacalności i zwiększenie wymagań rynku. Wywołuje to potrzebę marketingu oraz organizacji dystrybucji poprzez giełdy towarowe. Tegoroczne majowe przymrozki spowodowały 70 90 proc. a w niektórych przypadkach nawet 100% straty w uprawach sadowniczych; dla konsumentów oznacza to 50 60 proc. wzrost cen owoców w porównaniu z rokiem ubiegłym Minister rolnictwa i rozwoju wsi zaoferował pomoc rządu dla sadowników. Przygotowany projekt uchwały będzie konsultowany ze wszystkimi zainteresowanymi, a zwłaszcza ze Związkiem Sadowników RP i Izbami
20 Rolniczymi. W przedstawionych wstępnie propozycjach mają się znaleźć zapisy o karencji na spłatę kredytów inwestycyjnych, obrotowych i klęskowych. Nowe kredyty obrotowe i klęskowe podzielone byłyby na dwie transze – pierwsza w roku 2007, a druga transza w roku 2008. Proponowane rozwiązania byłyby podobne do tych, które były przyjęte w stosunku do rolników poszkodowanych w 2006 roku w wyniku długotrwałej suszy. Dotyczy to zagadnień związanych z ulgami w podatku rolnym, czy teŜ w czynszu dzierŜawnym, w przypadku gospodarujących na gruntach Agencji Nieruchomości Rolnych. Na terenie gminy funkcjonują grupy producenckie zrzeszające producentów owoców i warzyw, są to: Sun Sad w Grobicach Nowych Jabłuszko w Pawłówce. Część sadowników naleŜy do grup producenckich spoza terenu gminy. 3.2. Gospodarka pozarolnicza Na koniec 2006 roku w gminie Chynów zarejestrowanych było 470 podmiotów gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne. Ponadto na terenie gminy funkcjonuje 17 spółek handlowych, Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Chynowie, Drwalewska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Drwalewie oraz Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej w Chynowie. Obecnie wśród podmiotów prowadzących działalność gospodarczą dominuje sektor prywatny, w tym przede wszystkim jednoosobowe firmy osób fizycznych. Większość wspomnianych podmiotów zajmowała się: handlem 50, budownictwem – 40, naprawami – 30, transportem magazynowym i łącznością – 30, przetwórstwem przemysłowym – 20 oraz 3 podmioty prowadzące hotel i restaurację. Do największych podmiotów gospodarczych zlokalizowanych na terenie gminy Chynów, które posiadają dla jej gospodarki największe znaczenie i tworzą najwięcej miejsc pracy naleŜą: Zakład Produkcji Leków Weterynaryjnych BIOWET S.A w Drwalewie Fabryka Farb i Lakierów MALCHEM w Sułkowicach SOKÓŁ Sp. z o.o. w Nowych Grobicach stacja paliw, gastronomia, sklep POLEX Sp. z o.o. w Grobicach – skup i sprzedaŜ owoców i warzyw Serwis samochodów uŜywanych – Nowe Grobice SUN SAD Grobice Nowe – skup sprzedaŜ owoców i warzyw AGRO SERVICE Sp. z o.o. Nowe Grobice – skup sprzedaŜ owoców i warzyw MERICO – Chynów – stacja paliw, gastronomia, baza noclegowa Jabłuszko Pawłówka – skup sprzedaŜ owoców i warzyw GGP HANDLO SAD s.c. w Chynowie skup sprzedaŜ owoców i warzyw ITM Gołębiowski – Wola Chynowska – produkcja okien KOMERS – Wola Chynowska – produkcja palet DREW MAT Chynów – produkcja palet PPHU Cybulska, Borowski – Chynów – skup, sprzedaŜ owoców, transport TAR PLAST Drwalew – produkcja opakowań foliowych.
21 Przestrzenne rozmieszczenie podmiotów wskazuje na znaczną ich koncentrację w miejscowości gminnej Chynów oraz sołectwach: Wola Chynowska, Drwalew, Nowe Grobice, Grobice i Sułkowice. Do instytucji otoczenia biznesu w gminie Chynów naleŜy zaliczyć: Bank Spółdzielczy w Chynowie oraz Pocztę Polską w Chynowie. Identyfikacja problemów: Bariery i problemy: - rozdrobnienie gruntów hamujące proces mechanizacji - ograniczona chłonność lokalnego rynku na produkty rolne - brak zainteresowania rolnictwem ekologicznym - pomoc w tworzeniu gospodarstw agroturystycznych - odchodzenie ludzi młodych od pracy w rolnictwie, migracje za pracą do metropolii oraz krajów UE - niska dochodowość prowadzonej działalności gospodarczej uniemoŜliwiająca kumulowanie środków na inwestycje Zadania gminy prowadzące do poprawy sytuacji gospodarczej: - zalesiania terenów nieprzydatnych rolniczo - scalanie gruntów - tworzenie grup producenckich (producenci owoców i warzyw, trzody chlewnej, bydła mlecznego) duŜe moŜliwości rozwoju związane z sadownictwem - tworzenie źródeł dodatkowego dochodu dla gospodarstw rolnych - organizacja imprez promujących gminę - upowszechnianie informacji na temat moŜliwości pozyskiwania funduszy pomocowych dla rolników oraz przedsiębiorców - funkcjonowanie atrakcyjnych terenów pod inwestycje 3.3. Oferta dla inwestorów Potencjalnym inwestorom gmina oferuje: tereny inwestycyjne posiadające korzystną lokalizację (sąsiedztwo aglomeracji warszawskiej), dogodną infrastrukturę (trasa tranzytowa wschód zachód, stacje PKP, bocznica kolejowa z placem przeładunkowym, tereny pod zabudowę posiadające częściowe uzbrojenie), tereny rolnicze (naleŜące do grójeckiego „zagłębia sadowniczego”), ciekawe tereny rekreacyjne (13% powierzchni zalesionej, rzeka Czarna, liczne zbiorniki wodne, wydmy plejstoceńskie porośnięte sosnowym lasem, tereny łowieckie), wszechstronna pomoc władz samorządowych, zwolnienie z podatków od nieruchomości na okres 2 lat.
22 4. Sfera społeczna
4.1. Struktura i dynamika demograficzna Gminę Chynów na koniec 2006 roku zamieszkiwało 9360 osób, z czego kobiety stanowiły 49,9% ogółu mieszkańców. Tabela nr 6. Ludność gminy Chynów na tle województwa oraz powiatu Wyszczególnienie Liczba ludności województwo mazowieckie 5.171700 powiat grójecki 96600 gmina Chynów 9360 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Chynowie, GUS Gęstość zaludnienia w gminie wynosi 68 os./km², co wprawdzie jest wskaźnikiem niŜszym niŜ średnia gęstość zaludnienia w województwie mazowieckim (145 osoby na 1 km²) czy powiecie grójeckim (76 osób na 1 km²), ale przekracza średnią liczoną tak dla gmin wiejskich powiatu grójeckiego, jak i dla ogółu obszarów wiejskich d. województwa radomskiego (w obu tych przypadkach wskaźnik ten wynosi 57 osób na 1 km²). PoniŜsza tabela przedstawia kształtowanie się populacji gminy Chynów na przestrzeni pięciu lat tj. 2002 2006: Tabela nr 7. Ludność gminy Chynów na przestrzeni lat 2002 2006 Wyszczególnienie 2002 2003 2004 2005 2006 Ogółem 9167 9198 9292 9296 9360 kobiety 4544 4563 4620 4636 4676 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Chynowie
Ludność gminy na przestrzenini lat 2002 2006
2006
2005
2004
2003
2002
0 2000 4000 6000 8000 10000
ogółem kobiety Na przestrzeni analizowanego okresu liczba ludności gminy Chynów wykazywała tendencję rosnącą. Największy przyrost ludności nastąpił w 2003 i wynosił on 94 osoby. Udział kobiet w populacji zamieszkującej gminę kształtował się na podobnym poziomie oscylującym w granicy 50%.
23 Na terenie gminy na przestrzeni analizowanego okresu dodatni przyrost naturalny odnotowany został tylko w 2004 roku. Tabela nr 8. Przyrost naturalny w gminie Chynów w latach 2002 2006 Wyszczególnienie 2002 2003 2004 2005 2006 urodzenia 71 104 127 87 97 zgony 88 119 93 127 104 przyrost naturalny 17 15 34 40 7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Chynowie, GUS
Przyrost naturalny w gminie Chynów w latach 2002 2006
150
100
50
0 2002 2003 2004 2005 2006
urodzenia zgony Wart podkreślenia jest fakt, iŜ wzrost liczby ludności mimo ujemnego przyrostu (poza rokiem 2004) ma wpływ dodatnie saldo migracji rozumianych tu jako zameldowanie na pobyt stały, związane ze zmianą kodu terytorialnego i daty zameldowania. Istotnych informacji na temat populacji dostarcza analiza struktury wieku mieszkańców. Wiek przedprodukcyjny – są to męŜczyźni i kobiety poniŜej 18. roku Ŝycia. W gminie Chynów na koniec 2006 roku łącznie w wieku przedprodukcyjnym było 2064 osoby, czyli 22% ogółu ludności gminy. Według płci: - męŜczyźni 1088 - kobiety – 976. Wiek produkcyjny –w wieku produkcyjnym znajdują się : - męŜczyźni pomiędzy 18. a 65. rokiem Ŝycia, - kobiety pomiędzy 18. a 60. rokiem Ŝycia. W gminie w wieku produkcyjnym było łącznie 5870 osób, co stanowiło 63% ogółu ludności. W podziale na męŜczyzn i kobiety: - męŜczyźni – 3119 - kobiety – 2751. Wiek poprodukcyjny w wieku poprodukcyjnym znajdują się: - męŜczyźni powyŜej 65 roku Ŝycia - kobiety powyŜej 60 roku Ŝycia
24 Według danych pozyskanych z Urzędu Gminy w Chynowie liczba osób w wieku poprodukcyjnym wynosiła łącznie 1426 osoby, czyli 15 % ogółu ludności. W podziale na męŜczyzn i kobiety: - męŜczyźni – 477 - kobiety – 949. Tabela nr 9. Struktura wieku ludności w 2006 roku Wiek męŜczyźni kobiety ogółem przedprodukcyjny 1088 976 2064 22% produkcyjny 3119 2751 5870 63% poprodukcyjny 949 477 1426 15% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Chynowie, GUS Jak wynika z powyŜszego zestawienia największą grupę wśród mieszkańców stanowią osoby w wieku produkcyjnym jest to 63% populacji zamieszkującej gminę. 4.2. Bezrobocie Zjawisko bezrobocia jest jednym z najtrudniejszych problemów współczesnego rynku pracy w Polsce. Dane o poziomie bezrobocia publikowane są na podstawie sprawozdawczości sporządzanej przez Powiatowe Urzędy Pracy we wszystkich powiatach w Polsce. Gmina Chynów podlega pod Powiatowy Urząd Pracy w Grójcu. Stan bezrobocia w omawianej gminie na tle powiatu grójeckiego przedstawia poniŜsza tabela: Tabela nr 10. Struktura bezrobocia na przestrzeni lat 2004 2006 w gminie Chynów na tle powiatu grójeckiego Wyszczególnienie 2004 2005 2006 Kwiecień 2007 Bezrobotni ogółem powiat 4271 3741 3249 3169 Bezrobotni ogółem – gm. Chynów 351 294 271 246 w tym kobiety 174 130 142 122 Bezrobotni z prawem do zasiłku 56 46 53 51 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Grójcu
Poziom bezrobocia w gminie Chynów na tle powiatu grójeckiego
4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2004 2005 2006 kwi 07 bezrobotni gmina bezrobotni powiat
25 W analizowanym czasie bezrobocie na poziomie gminy charakteryzowało się niewielkim utrzymującym się spadkiem. W kwietniu 2007 było najniŜsze – bez pracy pozostawało 246 osób. Udział kobiet w populacji bezrobotnych równieŜ nie wykazywał znaczących wahań wielkość ta kształtowała się na poziomie 50%. Tabela nr 11. Struktura wieku bezrobotnych w gminie Chynów Wyszczególnienie 2005 2006 kwiecień 2007 do 25 tego roku Ŝycia 81 75 57 od 25 50 roku Ŝycia 164 152 146 powyŜej 50 tego roku Ŝycia 49 44 43 Razem 294 271 246 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Grójcu
Struktura wieku bezrobotnych w gminie Chynów
180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2005 2006 kwi 07
do 25 roku Ŝycia 25 50 roku Ŝycia powyŜej 50 roku Ŝycia Analiza struktury wieku bezrobotnych pokazała, iŜ największą grupę stanowią osoby z grupy wiekowej 25 50 lat, czyli grupy w wieku produkcyjnym. Udział osób bezrobotnych w wieku 25 50 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych w poszczególnych analizowanych okresach kształtował się następująco: - rok 2005 56% - rok 2006 – 56% - kwiecień 2007 – 59%. Formy przeciwdziałania bezrobociu Łagodzenie negatywnych skutków bezrobocia na terenie gminy w znacznym stopniu uzaleŜnione jest od moŜliwości rozwoju gospodarczego samej gminy jak równieŜ powiatu grójeckiego. Ponadto działalność władz gminy powinna skupiać się na zwalczaniu tego negatywnego zjawiska między innymi poprzez podnoszenie stopnia świadomości społeczności gminnej i stwarzania dogodnych warunków wspomagania na rzecz wszelkiej inicjatywy gospodarczej na obszarze gminy. Wg danych z PUP w Grójcu liczba osób zarejestrowanych na przestrzeni lat 2004 2006 wykazywała tendencję malejącą, zarówno w gminie Chynów jak i w powiecie. Niewątpliwie jest to
26 zasługa Powiatowego Urzędu Pracy oferującego osobom bezrobotnym pomoc w uaktywnieniu się na rynku pracy dzięki m.in. takim programom jak: „Aktywny start” Głównym celem projektu jest przeciwdziałanie bezrobociu wśród młodzieŜy poprzez stworzenie warunków do zdobycia doświadczenia zawodowego oraz zwiększenie szans zatrudnienia na lokalnym rynku pracy. W roku 2006 do projektu skierowano 126 osób, (z tego 75 kobiet), co stanowi 55,5% ogólnej liczby beneficjentów projektu. Aktywizacja beneficjentów odbywała się poprzez działania wspierające zatrudnienie oraz samozatrudnienie. W ramach działania urząd zorganizował następujące formy wsparcia: 1) szkolenia – 3 szkolenia grupowe dla 27 osób ( w tym 13 kobiet). Szkolenia dotyczyły: • ABC Przedsiębiorczości – 6 osób • Kierowca operator wózków widłowych – 11 osób • Sekretarka – Asystentka – 10 osób Szkolenia ukończyło 27 osób, z tego 9 podjęło zatrudnienie. „Droga do zatrudnienia” Głównym celem projektu jest przeciwdziałanie i ograniczenie zjawiska długotrwałego bezrobocia i jego przyczyn poprzez wsparcie dla osób bezrobotnych, bezrobotnych tym długotrwale bezrobotnych w zakresie reintegracji zawodowej tak, aby nie wypadły z rynku pracy. Aktywizacja bezrobotnych odbywa się poprzez działania wspierające zatrudnienie oraz samozatrudnienie. Innowacyjnością projektu jest to, iŜ wszyscy beneficjenci przed kierowaniem do wybranych przez siebie form wsparcia zostaną objęci szkoleniem z zakresu „Asertywność i percepcja społeczna” Szkolenie to ma na celu zwiększenie aktywności zawodowej osób powyŜej 25 roku Ŝycia. W roku 2006r. załoŜenia projektu dotyczące liczby beneficjentów wykonano w 57% tj skierowano 114 osób z 200 planowanych. W ramach aktywizacji bezrobotnych realizowane były następujące formy wsparcia: 1. Szkolenie „Asertywność i percepcja społeczna” skierowano 114 osób (w tym 50 kobiet). 2. Szkolenia zawodowe skorzystało 56 osób w tym 26 kobiet, w zakresie: • ABC Przedsiębiorczości – 22 osoby • Kierowca operator wózków widłowych – 17 osób • Księgowość komputerowa – 14 osób • Opiekunka osób starszych – 3 osoby 4.3. Mieszkalnictwo Zasoby mieszkaniowe gminy to głównie mieszkania indywidualne. Według danych na rok 2006, ogół zasobów mieszkaniowych w gminie Chynów wynosił 3031 mieszkań, zaś łączna liczba izb wynosiła 10.706. Mieszkania te charakteryzowały się dość duŜą powierzchnią (średnia powierzchnia mieszkania
27 75,5m², średnia powierzchnia mieszkania zaś na 1 osobę 24,3m²). Statystycznie na jedno mieszkanie przypadało 3,53 izb, a na izbę przypadała 1 osoba. Stan wyposaŜenia mieszkań w wodociąg czy centralne ogrzewanie przedstawia poniŜsza tabela: Tabela nr 12. Stan wyposaŜenia w instalacje sanitarne w gminie Chynów Rodzaj instalacji Liczba wyposaŜonych mieszkań Udział w % Wodociąg 2421 79,9 Ustęp 2030 67,0 Łazienka 2033 67,1 Centralne ogrzewanie 1950 64,3 Gaz sieciowy 823 27,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS PowyŜsza tabela pokazuje, w jakim stopniu mieszkańcy gminy mają dostęp do instalacji sanitarnych. W wodociąg wyposaŜonych jest juŜ blisko 80% mieszkań. Niestety ciągle bez podstawowych urządzeń sanitarnych takich jak łazienka czy ustęp pozostaje ok. 30% mieszkań. Choć w gminie Chynów jak w większości gmin wiejskich wiele mieszkań cechują wciąŜ braki odnośnie infrastruktury technicznej, to sytuacja ta poprawia się w lokalach nowobudowanych. Aktualnie istniejącą sytuację mieszkaniową cechują głównie: zadowalające wskaźniki wskazujące na brak przeludnienia, niedostateczny poziom wyposaŜenia mieszkań w podstawowe urządzenia, wzrastające róŜnice w standardzie mieszkań. 4.4. Bezpieczeństwo publiczne
StraŜ poŜarna Zabezpieczenie przeciwpoŜarowe w gminie Chynów zapewnia 7 Jednostek Ochotniczej StraŜy PoŜarnej, podległe Komendzie Powiatowej Państwowej StraŜy PoŜarnej w Grójcu. Jednostki OSP funkcjonują w następujących miejscowościach: - Chynów - Drwalew - Pieczyska - Machcin - Janów - śelechów - Watraszew Stan wyposaŜenia jednostek OSP funkcjonujących na terenie gminy Chynów wymaga modernizacji i uzupełnienia. RównieŜ działań remontowych wymagają budynki zajmowane przez te jednostki.
28 Na stanie w/w jednostek znajdują się następujące typy samochodów Tabela nr 13. WyposaŜenie jednostek OSP na terenie gminy w pojazdy Lp. Siedziba jednostki Typ samochodu 1 OSP Chynów samochody: Magirus Deutz, Lublin III, Mercedes 2 OSP Drwalew samochody: Jelcz 315, Mercedes 3 OSP śelechów samochód Star 244 4 OSP Machcin samochód Star 244 5 OSP Janów samochód Jelcz 315 6 OSP Watraszew Volkswagen Transporter pozyskany z policji Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Komendy Powiatowej Państwowej StraŜy PoŜarnej w Grójcu W 2005 roku liczba odnotowanych zdarzeń na terenie gminy Chynów gwałtownie wzrosła. Szczególnie wzrósł poziom poŜarów w roku 2005, gdzie odnotowano prawie dziesięciokrotny wzrost zdarzeń tego rodzaju w stosunku do roku 2004. Tabela nr 14. Zestawienie zdarzeń na terenie gminy Chynów Rodzaj zdarzenia 2004 2005 2006 PoŜary 39 135 95 Miejscowe zagroŜenia 17 25 23 Alarmy fałszywe 1 8 3 Razem 57 168 121 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Komendy Powiatowej Państwowej StraŜy PoŜarnej w Grójcu
Zestawienie zdarzeń odnotowanych na terenie gminy przez KPSP w Grójcu
150
100
50
0 2004 2005 2006
poŜary miejscowe zagroŜenia alarmy fałszywe Policja Na obszarze gminy funkcjonuje Posterunek Policji, który swoim zasięgiem obejmuje wszystkie sołectwa. Posterunek mieści się w budynku Urzędu Gminy w Chynowie. Obecnie na Posterunku zatrudnionych jest 7 funkcjonariuszy, tj. kierownik i sześciu policjantów. Według statystyk Posterunku Policji w Chynowie na terenie gminy w 2006 roku odnotowano 383 popełnionych przestępstw.
29 Tabela nr 15. Zestawienie popełnionych przestępstw Rodzaj zdarzenia Ilość Postępowania 264 KradzieŜe 89 Włamania 29 Gwałty 1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Komisariatu Policji w Chynowie Wykrywalność przestępstw popełnionych na terenie gminy kształtuje się na poziomie 40%. WyposaŜenie posterunku stanowią: - samochód Daewoo Lanos - radiostacja stacjonarna - dwie radiostacje przenośne - urządzenie do badań trzeźwości – alcosensor. Stan etatowy policji w gminie Chynów jak równieŜ wyposaŜenie techniczne nie pozwalają skutecznie przeciwdziałać przestępczości. Dodatkowym elementem utrudniającym działanie policji jest specyfika obszaru gminy, tzn. fakt rozrzucenia na duŜym terenie szeregu niewielkich wsi i osad. 4.5. Opieka zdrowotna Obsługę ludności w zakresie ochrony zdrowia na terenie gminy zapewnia Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chynowie. Struktura zatrudnienia pracowników medycznych cywilnej słuŜby zdrowia na terenie gminy przedstawia się następująco: - lekarz medycyny 3 - lekarz ginekolog 2 - stomatolog 2 (prywatne gabinety w Chynowie i w Drwalewie) - pielęgniarka 6 - połoŜna 1 Na terenie gminy prowadzą działalność dwie apteki – obie znajdują się w Chynowie. W Drwalewie natomiast działa punkt apteczny. Dochody SPZOZ to przede wszystkim wpływy z NFZ z tytułu zawartych umów na świadczenia medyczne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej i specjalistycznej (ginekologia) oraz z pozostałych przychodów operacyjnych. Obsługę ambulatoryjną i specjalistyczną zapewnia mieszkańcom gminy szpital w Grójcu. 4.6. Pomoc społeczna Pomoc społeczna jest waŜną częścią systemu zabezpieczenia socjalnego. Jej zadaniem jest wspieranie ludzi znajdujących się w cięŜkiej sytuacji Ŝyciowej. Na terenie gminy zadanie to wypełnia Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Chynowie, który w 2006 roku łącznie na pomoc przeznaczył kwotę 483.793zł .
30 Formy, w jakich była udzielona pomoc oraz kwoty wsparcia przedstawia poniŜsza tabela: Tabela nr 16. Rodzaj oraz struktura udzielonej pomocy przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Rodzaj pomocy Liczba Kwota udzielonej pomocy Udział w zł w % Zasiłki stałe 33 osoby 113.472 23,45 Zasiłki okresowe 92 rodziny 73.722 15,24 Zasiłki celowe i w naturze 239 rodzin 153.301 31,69 Usługi opiekuńcze 9 osób 37.045 7,66 DoŜywianie dzieci 208 dzieci 59.868 12,37 Dom Pomocy Społecznej 3 osoby 37.645 7,78 Składka zdrowotna 20 osób 8.740 1,81 Razem 483.793 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Jak widać z przedstawionych powyŜej danych największa kwota została przeznaczona na zasiłki celowe i w naturze – było to ponad 31% ogólnej kwoty przeznaczonej na pomoc społeczną. Drugą, co do wielkości formą pomocy mieszkańcom były zasiłki stałe – ponad 23%. W roku 2006 w gminie Chynów w sytuacji, która kwalifikuje się do uzyskania pomocy w formie zasiłku okresowego znalazło się 92 rodziny. Szczególną troską objęte są dzieci i młodzieŜ szkolna. GOPS w 2006 roku przeznaczył 59.868zł na doŜywianie w szkołach. Z posiłków skorzystało 208 uczniów. 4.7. Oświata i wychowanie Jednym z priorytetowych zadań gminy jest rozwój oświaty. Wykształcenie jest jedyną szansą dla młodego pokolenia mieszkańców wsi i szansą rozwoju gminy. Gmina Chynów posiada dobrze rozwiniętą sieć placówek oświatowo – wychowawczych. Oświata jest jednym z większych pracodawców na terenie gminy. Na terenie gminy funkcjonuje 9 placówek oświatowych, w których łącznie jest 1785 miejsc. Tabela nr 17. Stan szkolnictwa w gminie Chynów Nazwa szkoły Liczba Liczba Liczba Liczba izb lekcyjnych miejsc uczniów oddziałów PSP w Budziszynku 120 89 7 6 PSP w Chynowie 225 175 8 9+ sala gimnastyczna PSP w Machcinie 150 61 6 6 PSP w Pieczyskach 120 65 7 6 PSP w Sułkowicach 200 150 8 8+ sala gimnastyczna PSP w Watraszewie 150 99 7 7+ sala gimnastyczna PSP w Zalesiu 120 72 7 7+ sala gimnastyczna
31 PG w Chynowie 450 369 16 17+ sala gimnastyczna ZS w Drwalewie: 250 215 11 8+ sala gimnastyczna PSP PG Razem 1785 1295 77 74+ 6 sal gimnastycznych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z UG w Chynowie W roku szkolnym 2006/2007 wolnych miejsc w szkołach na terenie gminy było blisko 27%. We wszystkich szkołach w gminie pracuje łącznie 177 pedagogów, na jednego nauczyciela przypada 7 uczniów. W rozbiciu na poszczególne typy placówek liczba nauczycieli kształtuje się następująco: - 106 nauczycieli zatrudnionych w Publicznych Szkołach Podstawowych (na jednego nauczyciela przypada 6 uczniów) - 51 nauczycieli zatrudnionych w Publicznych Gimnazjach (na jednego nauczyciela przypada 9 uczniów) - 20 nauczycieli zatrudnionych w Oddziałach „0” (na jednego nauczyciela przypada 7 uczniów) Wskaźniki określające ilość uczniów przypadających na jednego nauczyciela w placówkach oświatowych gminy Chynów są zadowalające. Dodatkowo kaŜda placówka zatrudnia pracowników niepedagogicznych. Łącznie na PSP przypada 29 osób natomiast na PG – 10 osób. KaŜda szkoła posiada własną bibliotekę – łączna liczba woluminów wynosi 25.588, z czego największym zbiorem pochwalić się moŜe Zespół Szkół w Drwalewie – 4500 woluminów. Dodatkowo cztery placówki dysponują bibliotekami multimedialnymi i są to: - PSP w Sułkowicach - PSP w Chynowie - PG w Chynowie - ZS w Drwalewie. Obecnie w kaŜdej szkole istnieje wyposaŜona pracownia komputerowa. Na jedną szkołę przypada średnio 15 komputerów. W placówkach o mniejszej liczbie uczniów, liczba dostępnych komputerów nie powoduje większych problemów, gorzej przedstawia się sytuacja w szkołach gdzie na jeden komputer przypada 14 uczniów.
Publiczne Gimnazjum im. Władysława Stanisława Reymonta w Chynowie
32 Standard techniczny obiektów szkolnych utrzymywany jest na zadowalającym poziomie. Obiekty szkolne w Chynowie, Sułkowicach, Watraszewie, Zalesiu i Drwalewie posiadają sale gimnastyczne. Ponadto na terenie gminy funkcjonuje Gminny Zespół Obsługi Placówek Oświatowych w Chynowie, jako samodzielna jednostka organizacyjna gminy, realizująca zadania w zakresie obsługi ekonomiczno administracyjnej szkół, dla których gmina Chynów jest organem prowadzącym. Przedszkole Na terenie gminy z dniem 1 września 2007 roku rozpocznie swoją działalność przedszkole, które będzie funkcjonować w ramach Zespołu Szkolno – Przedszkolnego w Chynowie. Zostanie on utworzony poprzez połączenie Publicznej Szkoły Podstawowej im. K. Makuszyńskiego w Chynowie oraz Przedszkola Publicznego w Chynowie. 4.8. Turystyka, kultura, sport i baza noclegowa Turystyka staje się coraz waŜniejszą dziedziną dla rozwoju lokalnego i rozwoju gospodarczego. Rozwojowi turystyki w Polsce towarzyszą zmiany w zakresie sposobu, form i preferencji dotyczących spędzania wolnego czasu. Obecnie turyści coraz częściej wybierają tereny nizinne, kompleksy leśne, wzrasta zainteresowanie dawnym budownictwem. Wspomniane zmiany powodują, Ŝe w okolicach Chynowa istnieją doskonałe warunki do wypoczynku oraz do rozwoju turystyki wycieczkowej, rekreacyjnej i poznawczej. Walory miejscowego krajobrazu w powiązaniu z kulturowym dziedzictwem materialnym, znalazły potwierdzenie w wytyczeniu szlaku turystyki pieszej (szlak Ŝółty nr 15, relacji PKP Warka Gośniewice KręŜel Chynów), o długości 19,5 km. Jest to szlak atrakcyjny dla rekreacji i turystyki weekendowej, bazujący na walorach typowego krajobrazu Mazowsza. Do ciekawszych obiektów środowiska kulturowego z obszaru gminy Chynów, zlokalizowanych na tym szlaku zaliczyć naleŜy: Kościół pw. Św. Trójcy (pierwotnie z XV w, ufundowany przez Wojewodę Mazowieckiego Piotra Pilikowicza, stan obecny w większości z XVIIIw.), drewniana dzwonnica z XVIII w., kopiec z pomnikiem „Ku czci partyzantów ziemi grójeckiej” (wystawionym w 1959 r.). Wraz z rozwojem infrastruktury w gminie istnieje moŜliwość pojawienia się budownictwa letniskowego oraz gospodarstw agroturystycznych i ekologicznych. Turystyczną atrakcyjność gminy podniosłoby wyznaczenie ścieŜek rowerowych, ciągów i punktów widokowych. Niezbędne jest równieŜ opracowanie materiałów promocyjnych w postaci przewodników i map tego terenu. Kultura Aktywnym orędownikiem kultury są bez wątpienia wszelkiego rodzaju organizacje, stowarzyszenia, placówki czy przejawy lokalnych inicjatyw. Wśród instytucji kulturalnych działających w gminie, na pierwszy plan wysuwa się funkcjonująca w Chynowie Gminna Biblioteka Publiczna z filią w Drwalewie. Łączny księgozbiór stanowi 26.655 tys. woluminów, w tym: • literatura piękna dla dorosłych – 12.326 woluminów, • literatura piękna dla dzieci – 6.981 woluminów, • literatura niebeletrystyczna 7.348 woluminów.
33 Na terenie gminy działają trzy przyszkolne świetlice – dwie w szkołach na terenie Chynowa oraz jedna w Drwalewie. Zadaniem świetlic jest organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla swoich uczniów. Ponadto działalność kulturalna prowadzona jest w ramach jednostek oświatowych. Szkoły są inicjatorami masowych imprez kulturalnych i uroczystości dla mieszkańców. Warto wymienić: - Gminny Konkurs Recytatorski, - Gminny Dzień Edukacji Narodowej, - przedstawienia teatralne dla rodziców - festyn „Powitanie Jesieni”, kiermasze ksiąŜek - Gminne Biegi Przełajowe - rozgrywki piłkarskie - zlot z okazji święta „Kwitnącej Jabłoni”. „Dni Chynowa” KaŜdego roku Publiczne Gimnazjum im. Władysława Stanisława Reymonta w Chynowie wraz z Urzędem Gminy, co roku organizuje festyn „Dzień Chynowa” dedykowany integracji lokalnego społeczeństwa. Fundusze pozyskane z imprezy słuŜą wzbogaceniu bazy dydaktycznej szkoły. Jest to impreza, która uzyskała dofinansowanie w ramach omówionego poniŜej programu „Działaj lokalnie”. „Działaj Lokalnie” Silne i świadome organizacje pozarządowe to bardzo waŜny element rozwoju lokalnego. Działają w nich ludzie społecznie zaangaŜowani, chcący zrobić coś więcej dla swojego otoczenia. W przeciwieństwie do samorządu, który musi dbać o rozwój lokalny, bo takie m.in. jest jego zadanie, działacze z organizacji pozarządowych chcą i robią to najczęściej za darmo, poświęcając swój wolny czas i energię, a niejednokrotnie równieŜ i własne środki finansowe. „Działaj Lokalnie” to program realizowany od 2000 roku przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce oraz Polsko Amerykańską Fundację Wolności. Od 2006 roku program realizowany jest przez Stowarzyszenie W.A.R.K.A. na terenie czterech gmin: Chynów, Grójec, Jasieniec i Warka. „Działaj Lokalnie” wspiera bardzo róŜnorodne przedsięwzięcia. KaŜda społeczność jest inna: inni są ludzie, zasoby lokalne, tradycje i doświadczenia. Mieszkańcy poszczególnych miejscowości odmiennie definiują swoje problemy i potrzeby, wybierają róŜne metody działania. Program ten umoŜliwia realizację tych projektów, które w danej społeczności są naprawdę potrzebne. Finansowane są zarówno projekty kulturalno edukacyjne, jak i te nastawione na podtrzymywanie tradycji, a takŜe promujące turystykę i przedsiębiorczość. Wspólnym mianownikiem wspieranych inicjatyw jest zawsze lokalna aktywność.
34 W gminie Chynów z projektów zgłoszonych do realizacji w 2007 roku wsparcie uzyskały następujące inicjatywy: • „Nasza Strona Świata” PSP im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Budziszynku. Działania: szkolenia dla młodzieŜy przygotowujące do pracy reporterskiej i dziennikarskiej, wyjazdy mające na celu kulturalny rozwój dzieci i młodzieŜy, zwiedzanie zabytków, oglądanie spektakli teatralnych, piknik rodzinny połączony z obchodami Dnia Ziemi, którego głównym załoŜeniem będzie propagowanie treści ekologicznych i prozdrowotnych. • „Dzień Unii Europejskiej” PSP im. Jana Brzechwy w Sułkowicach Działania: zorganizowanie Dnia Unii Europejskiej w ramach, którego przewidziano prezentacje państw UE, za pomocą inscenizacji, konkursów, jak równieŜ występów wokalno – tanecznych i degustacji. • „Kolorowy Świat Malucha” PSP w Drwalewie. Działania: utworzenie placu zabaw dla dzieci „Kolorowego Świata Malucha” przy szkole w Drwalewie. • „Jak Chuck Norris” Uczniowski Klub Sportowy GROT Chynów. Działania: organizacja Mazowieckiego Turnieju Karate oraz Międzywojewódzkich Mistrzostw Młodzików, bezpłatne zajęcia sportowe z elementami samoobrony, konkurs plastyczny oraz festyn. • „Z przeszłością w przyszłość” Publiczne Gimnazjum im. Wł. St. Reymonta w Chynowie. Działania: propagowanie kultury i tradycji ludowych w ramach przygotowań do corocznych obchodów Dni Patrona Szkoły oraz festynu gminnego Dni Chynowa, w tym zorganizowanie szkoły muzyki ludowej, festyn, warsztaty dla nauczycieli, obóz letni, wydanie śpiewnika. • „Zielona klasa wymarzone miejsce nauki i relaksu” PSP im. Kornela Makuszyńskiego w Chynowie. Działania: zorganizowanie moŜliwości odbywanie lekcji poza szkolnymi klasami tj. na świeŜym powietrzu, przygotowanie przez uczniów terenu, obsadzenie roślinami, przygotowanie do odbywania lekcji, na zakończenie uroczystość otwarcia obiektu. Sport Sport odgrywa istotna rolę w Ŝyciu kaŜdej społeczności. Sport to nie tylko sposób na kształtowanie osobowości, hartu ducha, szeroko rozumianej zdrowej rywalizacji, ale równieŜ alternatywa na spędzenie wolnego czasu. Niestety gmina nie dysponuje wystarczającą bazą sportową zapewniającą mieszkańcom moŜliwość aktywnego spędzenia czasu. Do dyspozycji pozostaje gminne boisko zlokalizowane w Drwalewie. Pozostałe obiekty hala sportowa w gminazjum, to boiska, sale gimnastyczne naleŜące do szkół działających na terenie gminy. Na terenie gminy działają: - Uczniowski Klub Sportowy GROT Chynów reprezentujący styl karate Shotokan wersja sportowa WKF. Klub jest członkiem Polskiego Związku Karate oraz F.S.K.A Polska. Zawodnicy zrzeszeni w klubie GROT odnoszą liczne sukcesy na arenie lokalnej oraz krajowej. W Chynowie od trzech lat
35 organizowany jest w Hali Pamięci Jana Pawła II Mazowiecki Turniej Karate WKF pod Patronatem Starosty Grójeckiego oraz Wójta Gminy Chynów. - Gminny Klub Sportowy Chynów – załoŜony w 1996 roku. Zawodnicy klubu trenują na stadionie gminnym znajdującym się w Drwalewie. Stadion moŜe pomieścić 1.000 kibiców. Baza noclegowa Aby z turystyki uczynić dochodową dziedzinę Ŝycia nie wystarczy posiadać w zanadrzu: atrakcyjne miejsca, obiekty czy szlaki. Konieczna jest przede wszystkim odpowiednia infrastruktura, na którą między innymi składa się baza noclegowa. Chcąc przyciągnąć turystów naleŜy zapewnić im komfort związany z moŜliwością łatwego oraz szybkiego znalezienia noclegu, oczywiście spełniającego odpowiednie standardy. Na terenie gminy jedynym miejscem gdzie turysta moŜe skorzystać z noclegu jest zajazd „Pod Lasem”. Do dyspozycji gości jest 12 komfortowych pokoi 2 i 3 osobowych, obszerna sala restauracyjna oraz kameralna sala konferencyjno szkoleniowa. Identyfikacja problemów: Bariery i problemy: − brak odpowiedniej bazy sportowej − brak szkół ponadpodstwowych − brak ośrodków kultury − niska aktywność społeczności lokalnej i brak chęci do działania − niski standard Ŝycia i wyposaŜenia budynków mieszkalnych w infrastrukturę techniczną − słabe wyposaŜenie w sprzęt słuŜb bezpieczeństwa publicznego − bariery architektoniczne uniemoŜliwiające swobodny dostęp osobom niepełnosprawnym do budynków uŜyteczności publicznej − rosnące obciąŜenie budŜetu gminy wydatkami na pomoc społeczną Zadania sprzyjające poprawie sfery społecznej w gminie: pobudzanie lokalnej społeczności do podejmowania inicjatyw lokalnych zwiększenie bezpieczeństwa na drogach (zapewnienie bezpieczeństwa osobistego, ochrona przed zdarzeniami losowymi, klęskami Ŝywiołowymi) poprawa bezpieczeństwa poprzez wyposaŜenie jednostek OSP i Policji w niezbędny sprzęt powiększanie zasobów mienia komunalnego z przeznaczeniem na budownictwo mieszkaniowe utrzymanie obiektów uŜyteczności publicznej na wysokim poziomie poprzez termomodernizacje, remonty podnoszenie kwalifikacji kadry nauczycielskiej kultywowanie zwyczajów, tradycji i historii związanych z gminą propagowanie róŜnych imprez sportowych wśród młodzieŜy
36 III. OPIS PROGRAMÓW I ZADAŃ INWESTYCYJNYCH REALIZOWANYCH W LATACH 2007 2013
Program 1 – Poprawa jakości usług publicznych świadczonych przez gminę W ramach tego programu wdraŜane będą zadania (realizujące cel strategiczny I „Lokalnej Strategii Rozwoju Gminy Chynów”), które będą miały duŜy wpływ na rozwój gospodarczy gminy oraz na jakość Ŝycia mieszkańców, będą pobudzały rozwój inwestycji oraz wpłyną na rozwój lokalnej inicjatywy społecznej. Usługi publiczne obejmują dobra publiczne, w odniesieniu, do których niemoŜliwe jest wykluczenie kogokolwiek z korzystania z nich. Są to dobra, od których oczekujemy określonej jakości niezaleŜnie od liczby osób z nich korzystających (kaŜdy nowy konsument nie narusza uprawnień pozostałych). Doskonalenie zarządzania usługami publicznymi dokonuje się poprzez zwiększanie powszechnej dostępności oraz poprawę jakości usług świadczonych przez jednostki administracji publicznej. Powszechna dostępność oraz poprawa jakości jest efektem sprawnego zarządzania usługami przez jednostki administracji publicznej, które dbają o zapewnienie warunków do efektywnej ich realizacji, bazując na zdefiniowanych standardach ich realizacji oraz określonym rynku usługodawców. Usługi te obejmują takie sfery jak oświata, kultura, opieka zdrowotna czy administracja. Wymienione sfery to fundamenty kaŜdego społeczeństwa. Im lepszy poziom usług świadczonych w ich zakresie tym wyŜszy poziom zadowolenia mieszkańców. Bez wątpienia przekłada się to na polepszenie warunków Ŝycia identyfikację z otoczeniem. Cele realizacji programu: • Poprawa warunków Ŝycia mieszkańców • Rozwój bazy materialnej oświaty i kultury • Podniesienie kwalifikacji kadry nauczycielskiej szkół gminnych • Rozwój bazy materialnej słuŜby zdrowia • Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego • Usprawnienie administracji gminnej • Wzrost zadowolenia mieszkańców Zadania:
Lp. Nazwa programu i Przewidywany Przewidywane źródła finansowania zadania Okres tytuł zadania całkowity (projektu) w latach 2007 2013 realizacji (projektu) koszt Ogółem z tego oraz inwestycyjnego realizacji BudŜet Środki Inne źródła ewntualne zadania gminy pomocowe finansowania nakłady do (projektu UE poniesienia w zł) w ramach danego zadania po roku 2013 Razem wydatki inwestycyjne, 17660000 17660000 2705000 14875000 80000 w tym: 1. Modernizacja 80000 Przedszkola w 160000 160000 80000 (Urząd 2007 Chynowie Marszałkowski)
37 2. Budowa straŜnicy OSP 1000000 1000000 150000 850000 2008 2013 Chynów 3. Rozbudowa siedziby administracyjnej gminy 5000000 5000000 750000 4250000 2008 2012 biblioteka Urząd Gminy 4. Budowa ogródków 300000 jordanowskich na osiedlach: 300000 45000 255000 2008 2010 Sułkowice (100000 Drwalew 100000 Chynów 100000) 5. Modernizacja szkół: 1500000 PSP Zalesie (650000) 1500000 225000 1275000 2008 2009 ZS Drwalew (850000) 6. Budowa sali sportowej w miejscowości 2000000 2000000 300000 1700000 2009 2011 Sułkowice 7. Modernizacja SPZOZ w Chynowie (termomodernizacja, 500000 500000 75000 425000 2009 2011 wymiana stolarki okiennej) 8. Wymiana i modernizacja c o w Zespole Szkolno 200000 200000 30000 170000 2009 2011 Przedszkolnym w Chynowie 9. Budowa sali sportowej 2000000 2000000 300000 1700000 2011 2013 w miejscowości Zalesie 10. Budowa sali sportowej w miejscowości 2000000 2000000 300000 1700000 2012 2013 Watraszew 11. Budowa sztucznego 1000000 1000000 150000 850000 2012 2013 boiska w Chynowie 12. Budowa sali sportowej w miejscowości 1000000 1000000 150000 850000 2013 Pieczyska 13. Budowa sali sportowej w miejscowości 1000000 1000000 150000 850000 2013 Machcin Spójność zadań z innymi programami: • Strategia Rozwoju Gminy Chynów Cel strategiczny I. Rozwój usług publicznych Cele operacyjne: 1.3. Budowa i modernizacja budynków uŜyteczności publicznej, 1.4. Rozwój bazy oświatowej, 1.6. Rozwój systemu ochrony zdrowia • Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Chynów • Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013 Priorytet VII. „Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału ludzkiego” • Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Oś 3 Jakość Ŝycia na obszarach wiejskich i róŜnicowanie gospodarki wiejskiej, Działanie: Odnowa i rozwój wsi • Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2020 roku 4.2. Wzmocnienie potencjału rozwojowego ośrodków subregionalnych i małych miast 4.4. Budowa i rozwój infrastruktury społecznej • Program Operacyjny „Kapitał ludzki” – 3.6 Wyrównywanie szans edukacyjnych oraz rozwój kompetencji kluczowych • Narodowa Strategia Spójności na lata 2007 2013
38 Program 2 – Poprawa jakości usług komunalnych świadczonych przez gminę W ramach tego programu wdraŜane będą zadania (realizujące cel strategiczny II „Strategii…) mające pozytywny wpływ na jakość Ŝycia mieszkańców, pobudzające rozwój inwestycji oraz wpływające na rozwój lokalnej inicjatywy gospodarczej. Wraz ze wzrostem poziomu Ŝycia, zmianami standardów, zmienia się takŜe oczekiwania mieszkańców, co do poziomu i jakości świadczenia usług w sferze komunalnej. Ich jakość nie powinna odbiegać od poziomu i norm, w odniesieniu do sfery komercyjnej. Ze względu na szczególny charakter zaspokajania potrzeb, usługi komunalne mają opiniotwórczy charakter. Kształtują pośrednio wizerunek gminy i administracji i w oczach mieszkańców. Zadowalający poziom ich świadczenia, po pierwsze zachęca mieszkańców do powszechnego z nich korzystania, po drugie umacnia zaufanie i sprzyja postawom obywatelskim. Cele realizacji programu: • Zwiększenie poziomu inwestycji • Zwiększenie poziomu zwodociągowania obszaru gminy • Zwiększenie poziomu skanalizowania obszaru gminy • Rozbudowa gminnych zbiorowych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków • Poprawa warunków Ŝycia mieszkańców • Ochrona środowiska naturalnego • Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i ekonomicznej gminy • Stworzenie lepszych warunków do rozwoju przedsiębiorczości Zadania: Przewidywane źródła finansowania zadania Okres (projektu) w latach 2007 2013 realizacji Przewidywany z tego oraz całkowity ewntualne Nazwa programu i tytuł koszt nakłady do Lp. zadania (projektu) realizacji Środki poniesienia inwestycyjnego zadania Ogółem BudŜet Inne źródła pomocowe w ramach (projektu gminy finansowania UE danego w zł) zadania po roku 2013 Razem wydatki inwestycyjne, 21160000 22160000 2492000 30243000 900000 500000 w tym: 1. Projekt – Modernizacja SUW w śelechowie 30000 30000 30000 2007 2. Projekt Budowa SUW w Grobicach 50000 50000 50000 2007 3. Projekt budowy wodociągu o kolejne miejscowości: KręŜel, Janów, Martynów, Zawady, Węszelówka,Wola Chynowska, 80000 80000 12000 68000 2008 Nowe Grobice, Drwalew Osiedle, Lasopole 4. Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej dla miejscowości: Sułkowice,Nowe Grobice, 12000000 12000000 1200000 10200000 600000 2008 2010 Chynów,Wola Chynowska, Urząd Jakubowizna,Widok,Machcin Marszałkowski 1, Węszelówka
39 5. Budowa wodociągu w miejscowościach: DuŜa Dabrowa, Gaj śelechowski, Machcin, Dobiecin, Rososz, Rososzka, Staniszewice, Kozłów, Adamów Rosowski, Jurandów, Grobice, Ludwików, Zbyszków, 6000000 6000000 900000 5100000 300000 2008 2009 Zalesie, Grabina, Adamów Urząd Drwalewski, Wola Pieczyska, Marszałkowski Sułkowice, Hipolitów, Budy Sułkowskie wraz z modernizacją stacji w śelechowie oraz budowa nowej stacji w Grobicach 6. Zakup pojemników na odpady oraz samochodu 1500000 1500000 225000 1275000 2008 2010 specjalistycznego do odbioru odpadów 7. Rozbudowa wodociągu o kolejne miejscowości: KręŜel, Janów, Martynów, 1000000 1000000 150000 850000 2009 2011 Zawady, Węszelówka,Wola Chynowska, Nowe Grobice, Drwalew Osiedle, Lasopole 8. Budowa kanalizacji burzowej 2012 2015 w: Sułkowice Budy (nakład do Sułkowskie Nowe Grobice 2000000 1500000 225000 1275000 poniesienia Grobice po 2013r 500000) Spójność zadań z innymi programami: • Strategia Rozwoju Gminy Chynów Cel strategiczny II – Poprawa jakości usług świadczonych przez gminę, Działanie 2.2. Budowa sieci wodno kanalizacyjnej i burzowej • Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Chynów • Program Ochrony Środowiska dla Gminy Chynów • Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Chynów • Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Oś 3 Jakość Ŝycia na obszarach wiejskich i róŜnicowanie gospodarki wiejskiej, Działanie: Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej • Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2020 roku 4.2. Wzmocnienie potencjału rozwojowego ośrodków subregionalnych i małych miast 4.3. Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich 4.5. Ochrona i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego dla zapewnienia trwałego i zrównowaŜonego rozwoju
40 Program 3 – Poprawa skomunikowania obszaru gminy W ramach tego programu wdraŜane będą zadania (realizujące cel strategiczny II „Lokalnej Strategii Rozwoju Gminy Chynów”), które będą miały duŜy wpływ na rozwój gospodarczy gminy oraz na jakość Ŝycia mieszkańców, będą pobudzały rozwój inwestycji oraz wpłyną na rozwój lokalnej inicjatywy społecznej. Infrastruktura drogowa to priorytet w działaniach władz gminnych. To jedna z priorytetowych kwestii w społecznych odczuciach. Nic dziwnego, skoro infrastruktura jest siłą napędową rozwoju gospodarczego i czynnikiem poprawy jakości Ŝycia lokalnej społeczności. Tworzy ona miejsca pracy bezpośrednio przy jej budowie, obsłudze i pośrednio, poprzez poszerzenie pola inwestycji gospodarczych uruchamianych dzięki tej infrastrukturze. Wzrost dostępności do dróg i poprawa ich jakości zwiększa mobilność społeczną, co poza wieloma innymi korzyściami ułatwia znalezienie pracy poza miejscem zamieszkania. Cele realizacji programu:
Poprawa stanu dróg gminnych i powiatowych Poprawa warunków Ŝycia mieszkańców Poprawa bezpieczeństwa drogowego w gminie Poprawa estetyki gminy Zwiększenie atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej Ochrona środowiska naturalnego Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i ekonomicznej gminy Zadania:
Lp. Nazwa programu i Przewidywany Przewidywane źródła finansowania zadania ZaangaŜowanie tytuł zadania całkowity (projektu) w latach 2007 2013 wydatków (projektu) koszt Ogółem z tego (wydatki do inwestycyjnego realizacji BudŜet Środki Inne źródła poniesienia po zadania gminy pomocowe finansowania 2013r.) (projektu UE w tys. zł) Razem wydatki inwestycyjne, 40076200 39676200 5936430 33724770 15000 400000 w tym: DROGI GMINNE 1. Modernizacja drogi Barcice Wola 1000000 1000000 150000 850000 2008 2009 śyrowska śyrów do drogi nr 50 (3197m) 2. Modernizacja drogi od dr nr 50 –śyrów – 1000000 1000000 150000 850000 2008 2009 Kukały (3258m) 3. Budowa drogi Zalesie Rososz 700000 700000 105000 595000 2008 2009 (2500m)
4. Budowa drogi 15000 Rososz Pęcław 300000 300000 30000 255000 2008 2009 (1500m) U. Marszał. 5. Budowa drogi KręŜel 300000 300000 45000 255000 2008 2010 – Janów (1200m) 6. Budowa drogi Wola Pieczyska – w 300000 300000 45000 255000 2008 2012 kierunku Osiedla (1300m) 7. Budowa drogi Lasopole (przez wieś 200000 200000 30000 170000 2008 2012 Lasopole) (1000m)
41 8. Budowa ulic w miejscowości Nowe 1000000 1000000 150000 850000 2008 2012 Grobice (w ciągach ulic) (5000m) 9. Budowa ulic w miejscowości Budy 1000000 1000000 150000 850000 2008 2012 Sułkowskie (5000m) 10. Budowa ulic w miejscowości 700000 700000 105000 595000 2008 2012 Sułkowice (3000m) 11. Budowa drogi Wola Chynowska – Piekut 1000000 1000000 150000 850000 2009 2010 (3500m) 12. Budowa drogi w miejscowości 200000 200000 30000 170000 2009 2010 Ludwików (1000m) 13. Budowa drogi Rososz 200000 200000 30000 170000 2009 2010 – Jurandów (1000m) 14. Budowa drogi Sułkowice – Hipolitów 500000 500000 75000 425000 2009 2011 (2000m) 15. Budowa drogi Sułkowice – Budy 1100000 1100000 165000 935000 2009 2011 Sułkowskie (5000m) 16. Budowa drogi Pieczyska Chosna 800000 800000 120000 680000 2009 2012 (3000m) 17. Budowa drogi Marysin – Potycz 300000 300000 45000 255000 2009 2012 (1500m) 18. Dokończenie budowy drogi Kukały – 500000 500000 75000 425000 2009 2012 Falęcin (2300m) 19. Budowa drogi w miejscowości Gliczyn 200000 200000 30000 170000 2010 (1000m) 20. Budowa drogi w Chynowie (Szmulki) 200000 200000 30000 170000 2010 (800m) 21. Budowa drogi Wola Chynowska – 200000 200000 30000 170000 2010 Hydrofornia (1200m) 22. Budowa drogi Piekut KręŜel (PKP) 200000 200000 30000 170000 2010 2011 (1000m) 23. Budowa drogi Widok – Węszelówka 300000 300000 45000 255000 2010 2012 (1500m) 24. Budowa drogi śelechów – Janina 400000 400000 60000 340000 2010 2012 (2500m) 25. Budowa drogi Drwalewice – 600000 600000 90000 510000 2010 2013 Edwardów (2500m) 26. Budowa drogi od dr nr 50 –Adamów – 1200000 1200000 180000 1020000 2010 2013 Grabina Kozłów (5000m) 27. Budowa drogi od lecznicy weterynaryj. 150000 150000 22500 127500 2010 2013 do banku (700m) 28. Budowa drogi Jakubowizna działki 200000 200000 30000 170000 2011 2012 (1000m) 29. Budowa drogi Wola Kukalska – przez 600000 600000 90000 510000 2011 2012 miejscowość Sikuty (2300m) 30. Budowa drogi śyrów 600000 600000 90000 510000 2011 2012 – Mięsy (2500m)
42 31. Budowa drogi Staniszewice – 300000 300000 45000 255000 2011 2013 Wincentów (1500m) 32. Budowa drogi w miejscowości Wola 300000 300000 45000 255000 2012 Kukalska (1500m) 33. Budowa drogi Zawady Budzisznyek 600000 600000 90000 510000 2012 2013 (2700m) 34. Budowa drogi Drwalew – Przyłom 1000000 1000000 150000 850000 2012 2013 (4000m) 35. Budowa drogi śelazna – Borowe 600000 600000 90000 510000 2012 2013 (3000m) 36. Budowa drogi Ludwików– 700000 700000 105000 595000 2012 2013 Staniszewice (3200) 37. Budowa drogi Drwalewice – 500000 500000 75000 425000 2012 2013 Ostrowiec (2000m) 38. Budowa drogi osiedle Drwalew do nowe 600000 600000 90000 510000 2012 2013 osiedle (w kier. lasu) (2000m) 39. Budowa drogi Janów 400000 400000 60000 340000 2012 2013 – Piekut (2000m) 40. Budowa drogi Watraszew – w kier. 300000 300000 45000 255000 2012 2013 Warki (1500m) 41. Budowa drogi Watraszew – stacja 100000 100000 15000 85000 2012 2013 PKP (600m) 42. Tłuczniowanie drogi śyrów Częstoniew 600000 600000 90000 510000 2012 2013 (2500m) 43. Budowa drogi KsięŜyzna Chynów 300000 300000 45000 255000 2012 2013 – do dr nr 50 (1500m) 44. Budowa drogi od przejazdu PKP – 300000 300000 45000 255000 2012 2013 Jakubowizna (1500m) 45. Wytłuczniowanie dr. Wola Kukalska – 200000 200000 30000 170000 2013 Pawłówka (1000m) 46. Budowa drogi Staniszewice –Linin 300000 300000 45000 255000 2013 (1500m) 47. Budowa drogi Barcice Drwalewskie – 300000 300000 45000 255000 2013 Dobrzenica (gr. gminy) (1500m) 48. Budowa drogi Barcice Drwalewskie – 300000 300000 45000 255000 2013 Drwalew (1500m) 49. Budowa drogi Barcice Drwalewskie 350000 350000 52500 297500 2013 Gościeńczyce (1800m) 50. Budowa drogi Franciszków Przyłom 200000 200000 30000 170000 2013 (1000m) 51. Budowa drogi Pawłówka przez wieś 300000 300000 45000 255000 2013 Karbowice (1300m) 52. Budowa drogi DuŜa Dąbrowa – Machcin 500000 500000 75000 425000 2013 (1800m)
43 53. Budowa drogi Gaj śelechowski – 400000 400000 60000 340000 2013 Winiary (1800m) 54. Budowa drogi KręŜel – Borkowizna 200000 200000 30000 170000 2013 (1000m) 55. Budowa drogi 2013 2015 Henryków – (nakład do Watraszew (3000m) 600000 200000 30000 170000 poniesienia po 2013r 400000) DROGI POWIATOWE 56. Modernizacja drogi Barcice Drwalewskie 500000 500000 287500 212500 2007 2008 Pieczyska (2000m) 57. Poszerzenie odcinka drogi od dr nr 50 – 1000000 1000000 150000 850000 2008 2012 Konary (9000m) 58. Modernizacja drogi Chynów Edwardów Budziszyn Budziszynek 800000 800000 120000 680000 2008 2012 Mąkosin Zawady Nowa Wieś (odnowa nawierzchni) (5000m) 59. Modernizacja drogi Drwalew Pieczyska 200000 200000 30000 170000 2008 2012 (1000m) 60. Modernizacja drogi Budziszynek – Zalesie (odnowa 1000000 1000000 150000 850000 2009 2012 nawierzchni) (7000m) 61. Modernizacja drogi Budziszynek Przyłom 300000 300000 45000 255000 2009 2012 (przez Budziszynek) (1500m) 62. Modernizacja drogi KręŜel Janów 800000 800000 120000 680000 2009 2012 Watraszew (4000m) 63. Modernizacja drogi Pieczyska – Chynów 800000 800000 120000 680000 2009 2012 (4000m) 64. Modernizacja i poszerzenie drogi 400000 400000 60000 340000 2009 2012 Drwalew Kukały (2500m) 65. Modernizacja drogi Chynów Sułkowice 500000 500000 75000 425000 2009 2012 Nowe Grobice (3000m) 66. Modernizacja i poszerzenie drogi Chynów 1000000 1000000 150000 850000 2010 2012 Jakubowizna Machcin Dobiecin Rososzka (7000m) 67. Odbudowa nawierzchni drogi 500000 500000 75000 425000 2010 2013 Chynów Konary (5000m) MODERNIZACJA OŚWIETLENIA ULIC 68. Modernizacja oświetlenia 14400 14400 2160 12240 2009 Jakubowizna Grobice 24 szt. 69. Modernizacja oświetlenia w 15000 15000 2250 12750 2009 miejscowości Henryków 25szt.
44 70. Modernizacja oświetlenia Drwalew 21600 21600 3240 18360 2009 Drwalewice 36 szt.
71. Dokończenie modernizacji oświetlenia Widok 6000 6000 900 5100 2010 (w kier. Konar) Gaj śelechowski 10szt
72. Modernizacja oświetlenia Kukały 21000 21000 3150 17850 2010 Drwalewice 35 szt. 73. Modernizacja oświetlenia Adamów 7200 7200 1080 6120 2010 Wola Pieczyska 12szt. 74. Modernizacja oświetlenia Janów 12000 12000 1800 10200 2010 KręŜel (przy dr. powiatowej) 20szt. 75. Modernizacja oświetlenia Nowe 34800 34800 5220 29580 2010 Grobice (wzdłuŜ dr. nr 50) 58 szt 76. Modernizacja oświetlenia Wola 27000 27000 4050 22950 2010 Chynowska Piekut 45szt. 77. Modernizacja oświetlenia Ludwików 24000 24000 3600 20400 2010 Rososz Jurandów 40szt. 78. Modernizacja oświetlenia Zalesie 9600 9600 1440 8160 2010 śelazna 16 szt. 79. Modernizacja oświetlenia Janów 32400 32400 4860 27540 2010 2011 KręŜel(w kier. stacji PKP) 54 szt 80. Modernizacja oświetlenia we wsi 36000 36000 5400 30600 2010 2011 Wola Kukalska 60szt.
81. Modernizacja oświetlenia Machcin 18000 18000 2700 15300 2011 Zalesie 30 szt
82. Modernizacja oświetlenia we wsi 9000 9000 1350 7650 2011 Zawady 15szt 83. Modernizacja oświetlenia Drwalew 30000 30000 4500 25500 2011 w kierunku śyrów 50szt 84. Modernizacja oświetlenia Wola 12000 12000 1800 10200 2011 Chynowska (wzdłuŜ torów PKP) 20szt 85. Dokończenie oświetlenia Chynów 48000 48000 7200 40800 2011 Edwardów 80szt. 86. Modernizacja oświetlenia KręŜel 15000 15000 2250 12750 2011 Michalczew 25szt 87. Modernizacja oświetlenia Zalesie 19200 19200 2880 16320 2011 śelechów 32szt. 88. Modernizacja oświetlenia Hipolitów 24000 24000 3600 20400 2011 2012 Sułkowice 40szt
45 89. Budowa oświetlenia ulicznego w ciągach ulic: Budy 87000 87000 13050 73950 2011 2012 Sułkowskie, Nowe Grobice, Sułkowice 58szt 90. Modernizacja oświetlenia we wsi 9000 9000 1350 7650 2012 Budziszyn Kolonia 15szt 91. Modernizacja oświetlenia w 6000 6000 900 5100 2012 miejscowości Franciszków 10szt. 92. Modernizacja oświetlenia we wsi 12000 12000 1800 10200 2012 Liczyn 20szt 93. Modernizacja oświetlenia Barcice 27000 27000 4050 22950 2012 Dobrzenica 45szt. 94. Modernizacja oświetlenia we wsi 30000 30000 4500 25500 2012 2013 Martynów 50szt. 95. Modernizacja oświetlenia Machcin 24000 24000 3600 20400 2012 2013 Rososz Jurandów 40 szt 96. Modernizacja oświetlenia osiedle 15000 15000 2250 12750 2013 Drwalew wzdłuŜ dr. nr 50 25szt 97. Modernizacja oświetlenia Sułkowice 12000 12000 1800 10200 2013 ul. Ogrodowa oraz Dworcowa 20szt 98. Modernizacja oświetlenia 9600 9600 1440 8160 2013 Watraszew w kier. PKP 16szt 99. Modernizacja oświetlenia Kukały 21000 21000 3150 17850 2013 śyrów 35 szt. 100. Modernizacja oświetlenia 18000 18000 2700 15300 2013 Jakubówka osiedle 30szt. 101. Modernizacja oświetlenia Milanów 21000 21000 3150 17850 2013 Edwardów 35 szt. 102. Modernizacja oświetlenia 15600 15600 2340 13260 2013 Pieczyska Barcice 26 szt. 103. Modernizacja oświetlenia osiedla 10800 10800 1620 9180 2013 Wola Pieczyska 18szt 104. Modernizacja oświetlenia Zalesie 19200 19200 2880 16320 2013 KręŜel Janów Piekut Budziszynek 32szt. 105. Modernizacja oświetlenia Piekut 38400 38400 5760 32640 2013 Henryków 64 szt. 106. Modernizacja oświetlenia Machcin 14400 14400 2160 12240 2013 Staniszewice 24szt
46 BUDOWA CHODNIKÓW I ŚCIEśEK ROWEROWYCH W CIĄGU DRÓG POWIATOWYCH 107. Budowa chodnika Barcice Drwalewskie 500000 500000 75000 425000 2008 2009 Pieczyska (przez wieś Barcice D.) (2000m) 108. Budowa chodnika od dr. nr 50 Drwalew 250000 250000 37500 212500 2009 Kukały (do szkoły) (1000m) 109. Budowa chodnika Chynów Konary 375000 375000 56250 318750 2010 2013 (1500m) 110. Budowa chodnika Chynów Wola 875000 875000 131250 743750 2011 2013 Chynowska Widok (3500m) 111. Budowa chodnika od dr. nr 50 Chynów Edwardów 1000000 1000000 150000 850000 2011 2013 Budziszyn Budziszynek Nowa Wieś (4000m) 112. Budowa chodnika Drwalew Pieczyska 500000 500000 75000 425000 2011 2013 Wola Pieczyska Marianów (2000m) 113. Budowa chodnika Wola Chynowska 500000 500000 75000 425000 2012 2013 Jakubowizna (2000m) 114. Budowa chodnika Chynów Sułkowice 750000 750000 112500 637500 2012 2013 (do szkoły) (3000m) 115. Budowa chodnika od dr. nr 50 Grobice 500000 500000 75000 425000 2012 2013 (przez miejscowość Grobice) (2000m)
Spójność zadań z innymi programami: • Strategia Rozwoju Gminy Chynów Cel strategiczny II – Poprawa jakości usług świadczonych przez gminę Działanie 2.1. Budowa i modernizacja dróg oraz infrastruktury drogowej • Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Chynów • Program Ochrony Środowiska dla Gminy Chynów • Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Chynów • Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2007 2013 Priorytet III. Regionalny system transportowy • Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2020 roku 4.1. Poprawa dostępności komunikacyjnej i transportu w regionie, w tym lotnictwa cywilnego 4.2. Wzmocnienie potencjału rozwojowego ośrodków subregionalnych i małych miast • Narodowa Strategia Spójności na lata 2007 2013
47 IV. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU
Według terminologii stosowanej przy programowaniu pomocy pochodzącej ze środków strukturalnych udzielanych przez Unię Europejską wyróŜnić moŜna następujące kategorie wskaźników osiągnięć: produkty – bezpośrednie, materialne efekty realizacji przedsięwzięcia mierzone konkretnymi wielkościami, rezultaty – bezpośredni wpływ zrealizowanego produktu na otoczenie społeczno ekonomiczne uzyskany po zakończeniu planu, oddziaływania – długofalowe konsekwencje zrealizowanego produktu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów. Wśród produktów uzyskanych w latach 2007 2013 będących efektem realizacji zadań zawartych w Planie wymienić naleŜy: → długość wybudowanych i zmodernizowanych dróg gminnych –11,5km, → długość wybudowanych i zmodernizowanych dróg powiatowych –51km, → długość ułoŜonych chodników 21km → rozbudowana i zmodernizowana sieć oświetlenia ulicznego → rozbudowana sieć kanalizacyjna → rozbudowana sieć wodociągowa → wybudowana Stacja Uzdatniania Wody w Grobicach → zakup samochodu specjalistycznego i pojemników na odpady → przebudowa c.o. w Zespole Szkolno Przedszkolnym w Chynowie → wyremontowane budynki szkolne: PSP Zalesie ZS Drwalew → wybudowane obiekty sportowe: sala sportowa w Zalesiu sala sportowa w Sułkowicach sala sportowa w Pieczyskach sala sportowa w Machcinie sala sportowa w Watraszewie sala sportowa w Budziszynku sala sportowa w PG w Chynowie → wybudowane boisko sztuczne w Chynowie → wyremontowane kominy w ZS w Drwalewie → zaadaptowanie pomieszczeń na przedszkole w Chynowie → zmodernizowanie SPZOZ w Chynowie → wybudowana straŜnica dla OSP Chynów → wybudowane ogródki jordanowskie Sułkowice Drwalew Chynów → rozbudowana siedziba administracyjna gminy
48 Wśród rezultatów wdroŜenia zadań objętych Planem wymienić moŜna: - zwiększenie długości dróg o nawierzchni ulepszonej - zwiększenie długości sieci kanalizacyjnej i wodociągowej - poprawa bezpieczeństwa jazdy (zmniejszenie ryzyka wypadków) - poprawa bezpieczeństwa pieszych - zmodernizowana oczyszczalnia ścieków - usprawnienie systemu zbierania odpadów - lepsze warunki dla uczniów i wychowanków korzystających z lokalnych obiektów edukacyjnych - poprawa warunków nauczania - poprawa stanu technicznego, podniesienie standardu funkcjonalnego i wyposaŜenia obiektów publicznych, obiektów kulturalnych - poprawa warunków pracy Oddziaływanie efektów wdroŜenia projektów objętych Planem przejawiać się będzie w następujący sposób: - poprawa jakości Ŝycia mieszkańców i wzrost zadowolenia społecznego - poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego - zwiększenie atrakcyjności gminy dla potencjalnych inwestorów oraz turystów - poprawa stanu środowiska naturalnego - liczba nowo utworzonych miejsc pracy - poprawa dostępności i jakości obiektów publicznych
49 V. PLAN FINANSOWY
1. BudŜet gminy
Główną część finansów publicznych w gminie stanowi budŜet gminy. Wielkość środków budŜetowych, jakimi dysponuje gmina naleŜy do podstawowych czynników wyznaczających moŜliwości rozbudowy infrastruktury technicznej i zaspokojenia wielu potrzeb społecznych mieszkańców. Według uchwały nr VIII/48/07 Rady Gminy Chynów z dn. 26 czerwca 2007r. gmina planuje uzyskać dochody w wysokości 18.323.125 zł natomiast wydatki zaplanowano na kwotę 19.910.897 zł. Dochody Tabela nr 18. Zestawienie dochodów i przychodów ujętych w budŜecie gminy Chynów na rok 2007 Wyszczególnienie 2007 Wyszczególnienie 2007 Przychody z tyt. zaciągniętych Dochody własne 6.714.855 poŜyczek i kredytów na rynku 1.442.196 krajowym Dotacje celowe z 3.880.077 budŜetu państwa Przychody z tyt. innych rozliczeń 835 901 Subwencje ogólne z krajowych 7.728.193 budŜetu państwa RAZEM DOCHODY 18.323.125 RAZEM PRZYCHODY 2.278.097 SUMA DOCHODÓW I PRZYCHODÓW 20.601.222 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Chynowie
Dochody własne gmin to bez wątpienia najwaŜniejsza część budŜetu stanowiąca o niezaleŜności jednostki, o jej sile finansowej. Są odzwierciedleniem potencjału gospodarczego oraz zdolności inwestycyjnej. Trudno nie docenić znaczenia dochodów własnych w funkcjonowaniu jednostek samorządowych biorąc pod uwagę fakt rosnących dysproporcji między przekazywanymi zadaniami a środkami na ich realizację. Nie bez znaczenia jest deficyt budŜetu państwa, który ma tym większe znaczenie dla budŜetów gminnych im większy jest udział dochodów transferowanych w ich dochodach. W analizowanej gminie struktura dochodów prezentowała się następująco: - dotacje celowe 21 % - dochody własne 42% - subwencje ogólne z budŜetu państwa – 37%.
Struktura dochodów gminy Chynów
21% 37%
42%
dotacje celowe subwencja ogólna dochody własne
50 Udział dochodów własnych stanowi 42% ogółu dochodów gminy, podczas gdy subwencje z budŜetu państwa to 37% gminnych dochodów zaplanowanych na rok 2007. Dochody własne to przede wszystkim podatki i opłaty lokalne. MoŜliwość kształtowania wysokości oraz zasad naliczania podatków lokalnych ma dość duŜe znaczenie dla samodzielności finansowej gminy. Dzięki władztwu podatkowemu gmina moŜe wpływać na wysokość swoich dochodów. Najistotniejsze źródło dochodów własnych gminy stanowi podatek od nieruchomości. W gminie Chynów udział tego podatku w dochodach własnych stanowi 12%. Prawo zastrzegło udział gmin w podatkach: dochodowym od osób fizycznych oraz dochodowym od osób prawnych. Na rok 2007 w gminie Chynów dochód z tego tytułu planowany jest na kwotę 2.618.793 zł czyli 39% dochodów własnych gminy. Kolejną kategorią dochodów gminy są tzw. dochody transferowane, czyli dotacje celowe oraz subwencje ogólne. Są to środki, co do wysokości, których gmina nie ma Ŝadnego wpływu. Kwoty transferów ustalane są na szczeblu centralnym według określonych prawem zasad ustalonych dla poszczególnych kategorii zasileń. Przesłanką dla występowania tego typu dochodów jest konieczność zniwelowania róŜnic potencjału finansowego oraz warunków rozwoju między poszczególnymi gminami. Istotną składową budŜetu kaŜdej gminy są subwencje ogólne przeznaczone na finansowanie zadań własnych stanowiące jednocześnie uzupełnienie dochodów budŜetu jednostki. Generalnie nie są one powiązane z konkretnymi zadaniami (wyjątek np. część subwencji przeznaczona na cele oświatowe) a więc gmina ma swobodę w ich wykorzystaniu. Pomimo bezzwrotnego charakteru subwencja podobnie jak dotacja wpływa znacząco na ograniczenie samodzielności gminy. W budŜecie gminy Chynów udział subwencji w dochodach ogółem wynosi 37%. Dotacje celowe przeznaczone są na realizację z góry określonego celu. Finansują zadania własne oraz zlecone. Udział dotacji celowych w budŜecie gminy Chynów w 2007 roku wynosi 21 % ogółu gminnych dochodów. Dochody transferowane są jak najbardziej poŜądaną kategorią dochodów jednak bez wątpienia stanowią formę wpływu państwa na kierunki i dziedziny działalności samorządu. Przychody na rok 2007 zostały zaplanowane na kwotę 2.278.097zł z czego 1.442.196 zł pochodzić będzie z tzw. zwrotnych źródeł finansowania czyli z kredytów i poŜyczek z przeznaczeniem na finansowanie zadań inwestycyjnych. W przychodach znalazły się równieŜ wolne środki wygospodarowane przez gminę – 835 901zł. Wydatki Tabela nr 18. Zestawienie wydatków i rozchodów ujętych w budŜecie gminy Chynów na rok 2007 Wyszczególnienie 2007 Wyszczególnienie 2007 Wydatki bieŜące Rozchody z tytułu spłaty kredytów i 15.583.221 690 325 poŜyczek Wydatki 4.327.676 Inne rozchody 0 inwestycyjne RAZEM WYDATKI 19.910.897 RAZEM ROZCHODY 690.325 SUMA WYDATKÓW I ROZCHODÓW 20.601.222 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Chynów
51 Wydatki gminy moŜna podzielić na wydatki bieŜące i inwestycyjne. Wydatki bieŜące pokrywają koszty bieŜącego funkcjonowania gminy oraz realizacji zadań własnych, jaki zleconych. Natomiast wydatki inwestycyjne obejmują nakłady na budowę i rozbudowę obiektów komunalnych, zakupy środków trwałych, inwestycje kapitałowe jak wniesienie kapitału do spółek, zakup akcji.
Struktura wydatków gminy Chynów na rok 2007
20000000 15 583 221 zł
15000000
10000000 4 327 676 zł 5000000
0 wydatki bieŜące wydatki inwestycyjne Wydatki inwestycyjne są waŜnym instrumentem rozwojowym, ściśle związanym z poziomem dochodów własnych. Wydatki te stanowią równieŜ podstawową formę wspierania przedsiębiorczości przez gminę. Rozmiary wydatków inwestycyjnych stanowią wypadkową lokalnych potrzeb i moŜliwości ich zaspokajania. Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem wynosi 22%. Kwota zaplanowanych rozchodów wynosi 690 325zł z przeznaczeniem głównie na spłatę rat kredytów i poŜyczek.
2. Prognoza budŜetu na lata 2007 2013
Tabela nr 19. Prognoza budŜetu gminy Chynów na lata 2007 2013
Wyszczególnienie 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Dochody ogółem 18323125 18506356 18759240 19016009 19276729 19541467 19810292 Dochody własne 6714855 6782004 6917644 7055996 7197116 7341059 7487880 Dotacje 3880077 3918878 3958067 3997647 4037624 4078000 4118780 Subwencje 7728193 7805475 7883530 7962365 8041989 8122409 8203633 Wydatki ogółem 19910897 17957050 19661396 18579781 19110687 20207177 20913445 Wydatki bieŜące 15583221 16206550 16692746 17193529 17709335 18240615 18787833 Wydatki 4327676 1750500 2968650 1386252 1401353 1966563 2125612 inwestycyjne Deficyt/nadwyŜka 1587772 549306 902156 436228 166041 665710 1103153 Przychody 2278097 450037 1468685 141859 419971 1259771 1705386 Rozchody 690325 999343 566529 578087 586013 594061 602233 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z UG w Chynowie. Prognoza to przewidywanie, czyli sąd o danym zjawisku, wielkości na przestrzeni określonego czasu. Przedmiotem prognozy, w powyŜszym opracowaniu są wielkości stanowiące składowe budŜetu gminy. Są to dochody
52 wg źródeł ich pochodzenia i wydatki uszeregowane wg ich przeznaczenia oraz przychody i rozchody. PowyŜsza prognoza budŜetu obejmuje lata 2007 2013 czyli nowy okres programowania Unii Europejskiej. Prognoza opiera się na zbadaniu, trendu charakteryzującego kształtowanie się poszczególnych wielkości w budŜecie. Zbadano dynamikę kaŜdej z nich i na tej podstawie dokonano dalszej analizy. Prognoza jest tylko spekulacją na temat danych zjawisk w przyszłości. Niezwykle trudno w obecnej rzeczywistości przy braku stabilnych regulacji prawnych trafnie zaprognozować budŜet. W związku tym naleŜy pamiętać, iŜ wyliczone wielkości mogą w przyszłości róŜnić się od tych zaprognozowanych. W związku z wejściem w nowy okres programowania UE 2007 2013 znacznie wzrosła ilość podejmowanych przez gminę inwestycji. Prognoza wydatków inwestycyjnych opiera się na przybliŜonych kosztach planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych. Wielkość wydatków inwestycyjnych wynika z wielkości wkładu własnego, jaki gmina musi ponieść w danym roku na realizację zaplanowanych przedsięwzięć. W ramach programów unijnych podmiot występujący z wnioskiem o dofinansowanie moŜe otrzymać maksymalnie 85% dofinansowania na daną inwestycję. Pozostałe środków musi wygospodarować we własnym zakresie. Dodatkowo udział wydatków inwestycyjnych ujętych w budŜecie w ramach poszczególnych sfer kształtuje się następująco: 1. Inwestycje drogowe 51% ogólnej sumy wydatków inwestycyjnych przewidzianych na lata 2007 2013 2. Infrastruktura techniczna – 26% ogólnej sumy wydatków inwestycyjnych przewidzianych na lata 2007 2013 3. Infrastruktura społeczna – 23% ogólnej sumy wydatków inwestycyjnych przewidzianych na lata 2007 2013 Pozostałe pozycje budŜetu zaprognozowano na podstawie wspomnianej juŜ analizy dynamiki przeprowadzonej dla kaŜdej z nich. Przyjęto stały wzrost dochodów, których dynamika wzrostu została ustalona na poziomie 1% w stosunku do roku poprzedniego. Wzrost wydatków w głównej mierze determinują zaplanowane inwestycje. Jak wynika to z zestawienia zadań zawartych w niniejszym dokumencie są to liczne inwestycje które ze względu na swój charakter są bardzo kosztowne. W przypadku wydatków bieŜących przyjęto ich stały wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 3%. W przypadku budŜetu moŜliwe są trzy sytuacje. 1. MoŜe on zamknąć wynikiem zerowym, czyli dochody równe są wydatkom, co jest zjawiskiem dość rzadkim. 2. Drugi wariant przewiduje wydatki większe niŜ dochody, czyli tzw. deficyt budŜetowy. W powyŜszej symulacji deficyt budŜetowy występuje w latach 2007,2012 oraz 2013, co spowodowane jest w głównej mierze dość kosztownymi inwestycjami zaplanowanymi do realizacji w tych latach. 3. Ostatnia moŜliwa sytuacja to dochody większe od wydatków i wtedy mamy do czynienia z tzw. nadwyŜką budŜetową. W przypadku analizowanej gminy prognoza przewiduje wystąpienie nadwyŜki w latach 2008 2011
53 Na wielkość przychodów składa się wielkość nadwyŜki z lat ubiegłych, (jeśli wystąpiła) skorygowana o zaciągane ewentualne kredyty i poŜyczki z przeznaczeniem na sfinansowanie wydatków nieznajdujących pokrycia w budŜecie oraz na pokrycie deficytu. Rozchody, czyli głównie suma przypadających na dany rok budŜetowy do spłaty rat poŜyczek i kredytów wraz z odsetkami. Jednym z ograniczeń związanych z zadłuŜaniem się gmin jest limit związany z obsługą długu. Łączna kwota przypadających do spłaty w danym roku budŜetowym rat kredytów i poŜyczek oraz potencjalnych kwot wynikających z udzielonych przez gminę poręczeń wraz z naleŜnymi w danym roku odsetkami od tych kredytów i poŜyczek oraz naleŜnych odsetek i dyskonta a takŜe przypadających w danym roku budŜetowym wykupów papierów wartościowych emitowanych przez gminę nie moŜe przekroczyć 15% planowanych przez nie dochodów w danym roku. Wysokość rozchodów kształtowała się na poziomie oscylującym między 3 a 5 % czyli dalekim od ustawowej granicy. PowyŜsza prognoza jest próbą znalezienia kompromisu między realiami, w jakich funkcjonuje gmina a zakładaną przez samorząd optymistyczną wizją gminy w przyszłych latach. NaleŜy pamiętać, Ŝe w kwestiach finansowych wymagana jest rozwaga, rzeczowa kalkulacja, jednak bez załoŜenia optymistycznego scenariusza dalszy rozwój będzie dla nas czystą abstrakcją.
54 VI. SYSTEM WDRAśANIA LOKALNEGO PLANU ROZWOJU
Oprócz zestawionych powyŜej zadań przewidywanych do wdroŜenia w latach 2007–2013 przez władze samorządowe, rozwój lokalny wspomagają takŜe inicjatywy społeczne. Ich wzbudzanie, wdraŜanie oraz kontynuacja zaleŜy od mieszkańców miasta, ale równieŜ od inwestorów zewnętrznych, chcących realizować swoje przedsięwzięcia na terenie gminy Chynów. W związku z tym inicjatywy społeczne nie są całkowicie odcięte od kompetencji władz samorządowych. Takie aspekty jak wyznaczenie miejsc lokalizacji potencjalnych projektów, ustalenie zachęt dla inwestorów, przyjazny stosunek władz samorządowych do inwestorów zewnętrznych, promocja ofert inwestycyjnych, podniesienie atrakcyjności gminy poprzez sukcesywną modernizację infrastruktury społecznej oraz technicznej powodują, Ŝe gmina staje się bardziej atrakcyjną. Dotyczy to zarówno opinii lokalnej społeczności, jak i potencjalnych inwestorów. W związku z tym władze samorządowe powinny dąŜyć do wywołania takich zachowań wśród mieszkańców, które powodowałyby ich chęć do rozwijania swoich kwalifikacji, rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej, bardziej aktywnego poszukiwania pracy. Lokalny Plan Rozwoju realizowany będzie w horyzoncie czasowym 2007 2013 po jego zatwierdzeniu przez Radę Gminy. Po przyjęciu, za jego wdroŜenie oraz przedstawienie okresowych ocen z postępu jego realizacji odpowiedzialny będzie organ wykonawczy gminy tj. Wójt, który dysponuje aparatem wykonawczym w postaci Urzędu Gminy oraz jednostek organizacyjnych gminy i jednostek zaleŜnych. Wśród jednostek Urzędu Gminy najściślej zaangaŜowanych w realizację projektów wynikających z Planu wskazać naleŜy: Referat Finansowy, Referat Inwestycji, Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Dla obsługi zadań inwestycyjnych konieczne będzie współdziałanie wspomnianych komórek organizacyjnych. System wdraŜania na poziomie gminy obejmować będzie następujące działania: − bezpośrednia realizacja działań przewidzianych w Planie, − przygotowanie szczegółowych projektów zadań, − występowanie z wnioskami o dofinansowanie, − przygotowanie przetargów, − gromadzenie dokumentacji bieŜącej, − nadzór nad wykonawcą pod kątem terminowości i jakości, − informowanie o współfinansowaniu przez UE realizowanych projektów, − prowadzenie rozliczeń finansowych, − modyfikowanie juŜ zatwierdzonych działań i zadań, − ocena i opiniowanie propozycji nowych zadań, − okresowa analiza zadań i działań zawartych w Planie, − działania promocyjne i informacyjne.
55 Oprócz komórek organizacyjnych Urzędu Gminy we wdraŜaniu Planu uczestniczyć będą jednostki organizacyjne gminy: Dyrektorzy szkół w: Chynowie, Drwalewie, Zalesiu, Sułkowicach, Pieczyskach, Budziszynku, Watraszewie, Machcinie Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chynowie Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Chynowie Powiatowy Zarząd Dróg w Grójcu Przy wdraŜaniu i monitorowaniu Planu znaczący współudział ma równieŜ społeczność lokalna – 54 sołectwa Gminy Chynów, Rada Gminy i Komisje działające przy Radzie Gminy Chynów.
56 VII. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ
1. System monitorowania Lokalnego Planu Rozwoju
W celu sprawnego i efektywnego wdraŜania Planu niezbędne jest ciągłe monitorowanie efektów rzeczowych projektów wchodzących w zakres Planu oraz wydatków na ich realizację. Proces monitorowania obejmuje zbieranie danych obrazujących tempo i jakość wdraŜania projektów. Monitorowanie realizacji planu będzie odbywać się poprzez coroczną informację Wójta składaną na sesji Rady Gminy w ramach sprawozdań z wykonania budŜetu gminy. Zakres przedmiotowy raportów winien obejmować co najmniej: przebieg procesu wdraŜania poszczególnych projektów, realizację planu finansowego, sposoby promocji projektów, zidentyfikowane i przewidywane zagroŜenia realizacji planu. Stanowiska wypracowywane przez Radę w przedmiocie przedkładanych raportów z monitoringu, stanowić będą równieŜ podstawę sporządzenia oceny wdroŜenia Planu sporządzanej na zakończenie okresu planowania.
2. Sposoby oceny Lokalnego Planu Rozwoju
Plan będzie systematycznie badany w aspekcie realizacji załoŜonych zadań, zgodności z harmonogramem, zgodności finansowej i prawnej (m.in. Ustawy o Zamówieniach Publicznych). Ocena Planu dokonana zostanie po zakończeniu okresu, który objęto procesem planowania. Ocena zostanie dokonana na poziomie wewnętrznym przez zespół wdroŜeniowy składający się z pracowników Urzędu Gminy i jednostek organizacyjnych gminy. Wyniki tej oceny zostaną przedłoŜone Wójtowi Gminy. Ocena zostanie dokonana w oparciu o wskaźniki rezultatu Planu. Ponadto ocenie poddany będzie przebieg poszczególnych procesów inwestycyjnych. Ocena w szczególności winna zawierać: rzeczywiste daty rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych projektów, sposoby zarządzania projektami po ich zakończeniu, potwierdzenie kosztów projektów, potwierdzenie społeczno ekonomicznych załoŜeń.
3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi
Przy sporządzaniu załoŜeń Lokalnego Planu Rozwoju bazowano w głównej mierze na oczekiwaniach społecznych związanych z realizacją konkretnych projektów. PosłuŜyły temu m.in. wnioski dotyczące realizacji zadań składane do Urzędu Gminy. W trakcie wdraŜania Planu naleŜy spodziewać się napływu dalszych propozycji od przedstawicieli społeczności lokalnej, które w części mogą zostać uwzględnione poprzez modyfikację zapisów obecnego Planu.
57 Dlatego przy monitorowaniu Planu powinny znaleźć się osoby reprezentujące przekrój społeczny, a więc przedstawiciele biznesu oraz organizacji pozarządowych. Uczestnicząc w opracowaniu planu, później w ocenie realizacji jego etapów będą identyfikować się z jego celami. Stworzenie aktywnych grup społecznych jest najwaŜniejszym warunkiem powodzenia w realizacji planu. Wyzwolenie aktywności mieszkańców pomoŜe władzom gminy w rozwiązywaniu wielu problemów społecznych. Wypracowanie modelu współpracy gminy ze społeczeństwem będzie zadaniem niełatwym, delikatnym, wymagającym cierpliwości i dobrej woli wszystkich. Dobrze byłoby zaangaŜować do tego zadania ekspertów zewnętrznych, którzy będą równieŜ mediatorami. Przewiduje się, iŜ podczas licznych spotkań organizowanych w Urzędzie Gminy poświęconym aktualnym problemom gminy, ich tematyka uwzględniać będzie w miarę moŜliwości załoŜenia i sposób wdraŜania niniejszego opracowania.
4. Informacja i promocja Lokalnego Planu Rozwoju
Plan Rozwoju Gminy Chynów posiada duŜe znaczenie tak dla władz, jak i mieszkańców gminy. Dlatego teŜ proces jego wdraŜania powinien być procesem publicznym. Szeroka akcja informacyjna władz gminy jest jednym z podstawowych gwarantów jego skutecznego wdraŜania. Public relations (PR) określa się jako planowane i ciągłe wysiłki mające na celu stanowienie i utrzymanie wzajemnego zrozumienia między daną organizacją a społeczeństwem. Działania gminy w zakresie PR są prezentowaniem całej działalności gminy związanej z wdraŜaniem Planu i wszystkich jego funkcji w procesie zaspokajania potrzeb społecznych. Jest to koncepcja zmniejszania dystansu w stosunkach między gminą a mieszkańcami. Za właściwe informowanie i promocję Lokalnego Planu Rozwoju na poziomie gminy odpowiedzialny będzie Wójt Gminy lub upełnomocniony przez Wójta Pracownik Urzędu Gminy (np. Sekretarz Gminy). Informacja o wykazie zadań oraz harmonogram ich realizacji będzie udostępniona w następujący sposób: publikacja Planu oraz jego oceny, korekty i analizy na stronach internetowych gminy oraz w Biuletynie Informacji Publicznej, publiczne prezentacje Planu przy okazji róŜnorodnych spotkań ze społecznością lokalną. Działalność PR obejmuje: stosunki z mediami; wspieranie wprowadzania nowych inwestycji; budowanie wizerunku całej gminy, by sprzyjać jej inwestycjom, komunikacji z gminą, lobbing, doradztwo. Grupami docelowymi promocji Planu będą: • społeczność lokalna, • beneficjenci, • partnerzy społeczno gospodarczy, • media.
58