1

WELSTANDS- EN MONUMENTEN- COMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016 2 3 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016

Voorwoord

'Mooi is: goed kijken met mensen die hier 2016 was het eerste jaar dat MOOI Noord- Wijdemeren is mooi, ‘overmooi’ zelfs. Met Holland haar nieuwe naam voerde, en de wat elkaar zorgen we dat dat zo blijft – of misschien zorgelijke lading van haar oude naam maken we Wijdemeren samen nóg wel iets dagelijks komen. (Welstandszorg Noord-Holland) afschudde. De mooier in de toekomst. nieuwe naam zorgde ook voor een nieuw elan: En ook: mensen laten zien waar je aan kan we willen het met u hebben over de kwaliteit Dorine van Hoogstraten van alles wat we zien als we op straat lopen, Voorzitter Welstands- en Monumenten- over de Loosdrechtse Plassen varen, in de auto commissie Wijdemeren (tot 1 januari 2017) denken, wat mooi zou kunnen zijn.' zitten of over de dijk fietsen.

Theo Reijn, wethouder RO gemeente Wijdemeren Omdat we als organisatie in 2016 honderd jaar bestonden, hebben we het gesprek over kwaliteit met betrokken burgers, bestuurders, ambtenaren en andere deskundigen gevoerd op een reuzenkaart van Noord-Holland, die we op zes plekken in de provincie hebben uitgerold. Met dat evenement, Overmooi, waren we ook een dag in . Het leidde tot een diepgravende en tegelijk vrolijke vorm van burgerparticipatie die nieuwe inzichten opleverde over wat mensen waarderen in hun leefomgeving, en waarom. Erg inspirerend!

De hernieuwde opvatting van de missie van MOOI Noord-Holland lijkt in Wijdemeren in vruchtbare aarde te vallen. De Welstands- en Monumentencommissie voert tijdens de vergaderingen constructieve gesprekken met aanvragers en andere betrokkenen over plannen die worden ontwikkeld.

Enkele projecten waar we op basis van die gesprekken over adviseerden, brengen we in dit jaarverslag graag nog eens over het voetlicht. Niet alleen omdat de Woningwet van ons verlangt dat we een jaarverslag uitbrengen, maar vooral ook omdat het een uitgelezen kans biedt het belang van goede omgevingskwaliteit nog eens extra nadruk te geven. Want de bevolking van Wijdemeren verdient de hoogste kwaliteit in haar leefomgeving. 4 5 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016

Inhoud

1. Het jaar 2016 6

2. Commissie 8

BIJZONDER PLAN Woning Noordereinde 235 ’s Graveland 12

3. Adviezen 14

GROOT PLAN Oud-Loosdrechtsedijk (Porceleinhaven) Loosdrecht 18

4. Beleid 20

MONUMENT Oud Over 152 (achter) Loenen aan de vecht 22

5. Op weg naar de Omgevingswet 24

KLEIN PLAN Wachtruimte begraafplaats 26

6. Conclusies en aanbevelingen 28

Colofon 30

Schaep en Burgh tuin met slangenmuur – ’s Gravenland. Inzending voor de Collectie MOOI in Noord-Holland door Dorine uit

'Deze tuin met slangenmuur is statig en idyllisch tegelijk, cultuur en natuur komen samen.' 6 7 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016

Hoofdstuk 1 Het jaar 2016

1.1 Advisering en technisch verantwoorde gebouwen De leefomgeving is de plek waar je woont, neerzetten is moeilijk genoeg, maar gebouwen werkt of wandelt. Als je geluk hebt, is dat een en openbare ruimten maken die de plek en het mooie plek. Een mooie buurt heeft leven verrijken, is nog een lastiger opgave. Uit economische waarde en is gezond, veilig en alle gesprekken hebben we tien agendapunten duurzaam. Mensen houden van zo’n plek en gefilterd die zijn gevat in het manifest 10 OVER gaan er zorgvuldig mee om. MOOI. In 2017 zullen we deze agendapunten breed uitdragen en hopen u en veel Noord- In 2016 mochten we uw gemeente weer Hollanders hierin te ontmoeten. adviseren over welstand, monumenten en ruimtelijke kwaliteit. Het groeiende inzicht in 1.4 Verrijkende projecten wat ‘mooi’ gevonden wordt en hoe we dat De mensen die mooie projecten voor elkaar zichtbaar en bespreekbaar maken, speelt krijgen verdienen lof. Daarom rijken we om de daarbij een belangrijke rol. twee jaar de Arie Keppler Prijs uit aan personen of organisaties die een bijzondere prestatie 1.2 Wat is jouw mooiste plek in Noord- hebben geleverd op het gebied van Holland? architectuur, stedenbouw, landschap of Die vraag stelden we dit jaar aan honderden ruimtelijke ordening en cultuurhistorie in de Noord-Hollanders. Iedereen kon (en kan nog provincie Noord-Holland. Voor de editie 2016 steeds) zijn foto’s van mooiste plekken in ontvingen we 89 inzendingen, waaruit de jury Noord-Holland uploaden in de collectie MOOI 12 nominaties en uiteindelijk 4 winnaars heeft in Noord-Holland. Van bankje, brug, voordeur, geselecteerd. Het zijn stuk voor stuk verrijkende huis, kantoor, stal, tot plein, erf en landschap. projecten die een bezoek waard zijn. Voor de Inzending Arie Keppler Prijs 2016 Fort Kijkuit in Alle inzendingen worden op de website www. gemeente Wijdemeren is in de categorie collectiemooi.nl geplaatst. We maken met deze Cultuurhistorie Fort Kijkuit in Kortenhoef collectie nieuwe vormen van participatie bij ingezonden. Kortom; er is zeer veel om over ruimtelijke processen mogelijk en de beeldbank door te praten. Dat doen we graag met u. Ook biedt inspirerende praktijkvoorbeelden voor in 2017! vormgevers en bouwers. Wij nodigen u van harte uit uw mooiste, opvallendste of interessante plek in de gemeente Wijdemeren te delen via www.collectiemooi.nl.

1.3 Manifest over mooi We stelden de mooi-vraag ook aan de bezoekers van het festival OVERMOOI, waarmee MOOI Noord-Holland in september 2016 zijn eeuwfeest vierde. We hebben met veel, heel veel betrokken mensen gesproken over wat zij mooi vinden. Hoe zij hun omgeving zien en waarderen. We hadden het niet over regels, toetsingscriteria en vergunningen maar over bezieling, verbondenheid, waardering en vakkundigheid. We zagen hoe mensen op de reuzenkaart ineens beseften wat de waarde en de kwaliteit van hun leefomgeving is. Bruikbare 8 9 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016

Hoofdstuk 2 Commissie

2.1 Samenstelling De Welstands- en Monumentencommissie ervaren adviseurs die onafhankelijk zijn ten Wijdemeren is één van de 34 gemeentelijke opzichte van het gemeente¬bestuur en de adviescommissies op het gebied van ruimtelijke gemeentelijke organisatie. De commissieleden kwaliteit georganiseerd door MOOI Noord- zijn benoemd door de gemeenteraad. Holland. In opdracht van de gemeente In 2016 was de commissie als volgt Wijdemeren is de commissie samengesteld uit samengesteld:

Drs. Dorine van Hoogstraten Ir. Hans Kodde Drs. Dorine van Hoogstraten is architectuurhistoricus en voorzitter van de commissie. Is in 1987 afgestudeerd aan de Technische Hogeschool te Delft, afdeling Zij heeft gepubliceerd over diverse onderwerpen binnen de Nederlandse architectuur, Bouwkunde. Sinds 1996 is hij eigenaar van Kodde Architecten te , een monumentenzorg en landschapsarchitectuur. Daarnaast maakte zij bureau met grote kennis op het gebied van restauratie en renovatie. Als bestuurslid onderzoeksrapportages over specifieke monumentale gebouwen, parken en van de Stichting De Oude Kerk heeft hij het oudste gebouw van Amsterdam onder complexen. In de periode 2006-2014 was ze voorzitter van de Erfgoedcommissie en zijn hoede. sinds 2015 is ze bij MOOI Noord-Holland in dienst als strategisch beleidsmedewerker. Op 1 januari 2017 zat haar termijn als voorzitter van de Welstands- en monumentencommissie van Wijdemeren er op en is zij als voorzitter opgevolgd door drs. Sophie van Ginneken. De commissie wordt ondersteund door: Ing. Wil Smulders Mariette Bruin Wil Smulders was tot 1-4-2016 secretaris van de commissie. Hij is architect en gaf commissiecoördinator MOOI Noord-Holland les in het architectuuronderwijs. Hij heeft zeer ruime ervaring in monumentencommissies en ruimtelijke adviescommissies in Noord-Brabant en Noord-Holland. Wil werkt samen in HSH Architecten en is, voor Mooi Noord- Holland, architect-secretaris van de regionale adviescommissies Noord-Holland Zuid en Noord- Holland Noorderkwartier. Omdat hij naar het oosten des lands verhuisde heeft hij zijn werkzaamheden in Noord-Holland beëindigd.

Egon Kuchlein Mike van Drunen Egon Kuchlein is secretaris van de commissie vanaf 1-4-2016. Hij is architect avb en Plantoelichter gemeente Wijdemeren is oprichter van Egeon Architecten. Daarnaast realiseerde hij een aantal eigen projecten en tentoonstellingen en werkte aan stedenbouwkundige studies. Tevens is hij als cultureel entrepreneur verantwoordelijk voor de organisatie van een reeks van culturele projecten en manifestaties en als adviseur beeldende kunst heeft hij diverse gemeente en provincie overheden van advies voorzien. Sinds 2007 is hij als architect verbonden aan MOOI Noord- Holland voor diverse gemeentelijke adviescommissies. 10 11 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016

2.2 Werkwijze initiatiefnemer reeds uitgewerkte wensen moet De commissie adviseert op basis van het beleid bijstellen. van de gemeente (zie hoofdstuk 4 Beleid). De plannen worden analoog en digitaal Niet alleen initiatiefnemers maar ook gepresenteerd door de plantoelichter van de belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van gemeente. De plantoelichter maakt daarbij harte welkom. De commissie komt op gebruik van een omgevingsinformatiesysteem maandag in de oneven weken van het jaar waardoor de commissie de inpassing van het bijeen in het Gemeentehuis te Loosdrecht. plan in de omgeving goed kan beoordelen. Voor het vergaderschema zie de Indien nodig gaan de commissieleden ter gemeentepagina van Wijdemeren op plekke kijken. De commissie werkt binnen het www.mooinoord-holland.nl/gemeenten beleid van de gemeente (zie hoofdstuk omgevingskwaliteit en beleid). Bij de grotere 2.3 Contacten en activiteiten in de plannen wordt zo vroeg mogelijk overlegd met gemeente de afdeling stedenbouw. De commissie gebruikt OVERMOOI een omgevingsinformatiesysteem waarmee de In september trok MOOI Noord-Holland ter ere inpassing van het plan in de omgeving goed van haar honderdste verjaardag met het kan worden beoordeeld. evenement OVERMOOI door de provincie Noord-Holland om met bestuurders, Na elke planbehandeling wordt een kort advies ontwerpers, betrokkenen te praten over ‘mooi’. uitgebracht. Als er meerdere behandelingen Op zes verschillende locaties werd een enorme nodig zijn, is het voorgaande advies steeds het kaart van Noord-Holland neergelegd waarop uitgangspunt. Daardoor verloopt de advisering de polders, duinen, wegen, meren, dijken, De commissie consistent en efficiënt. Alle adviezen worden steden en dorpen en zelfs je eigen woning verwerkt in een door MOOI Noord-Holland haarscherp te zien zijn. ontwikkeld planregistratiesysteem. Zowel de architect-secretaris, de commissiecoördinator Op woensdag 21 september werd op de als de plantoelichter heeft toegang tot dit Porseleinhaven Oud-Loosdrecht de enorme systeem en kan te allen tijde de geschiedenis luchtfoto van Noord-Holland uitgerold, waarop van de planbehandeling raadplegen. De verschillende activiteiten plaatsvonden. plantoelichter draagt zorg voor het openbaar Tijdens OVERMOOI ontstond een publieke maken en verspreiden van de adviezen richting brainstormsessie met onder andere input van het college, de aanvrager en eventuele andere Jos Eldonk over architectuur voor iedereen, het belanghebbenden. verhaal van de ontstaansgeschiedenis van Loosdrecht door architectuurhistorica Irmgard Openbaar van Koningsbruggen, pitches van lokale De vergaderingen van de Welstands- en ondernemers en de frisse blik van leerlingen Monumentencommissie Wijdemeren zijn van de Curtevenneschool en de J. openbaar. De commissie stelt het zeer op prijs Terpstraschool. dat initiatiefnemers de vergadering bezoeken om hun ideeën toe te lichten en gaat graag het Naast een inhoudelijk programma bood gesprek aan over optimale inpassing in de OVERMOOI ook meeslepend theater. Midden omgeving. Planbesprekingen in een vroeg op de enorme kaart werd door het stadium leveren de meest constructieve gerenommeerde gezelschap De Dansers hun gesprekken op. Juist dan is er ruimte om te energieke en acrobatische voorstelling Ten zoeken naar mogelijkheden zonder dat de Noorden van Nergens gedanst. De voorstelling 12 13 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016

was, evenals alle andere Ontwikkelingen binnen de gemeente programmaonderdelen van OVERMOOI, voor Gemeente Wijdemeren bereidt zich voor op de iedereen toegankelijk. Op het evenementterrein Omgevingswet. Samen met aangrenzende werd een fototentoonstelling over Noord- gemeenten, waaronder , wordt Holland getoond, live muziek van Skere Heren. gewerkt aan een overkoepelende Omgevingsvisie. Op 18 april had de commissie overleg met de Verbindende thema’s op regionaal niveau zijn portefeuillehouder, wethouder de heer (1) behoud van groen, (2) bereikbaarheid en Th.H.A.M Reijn, over het jaarverslag 2015. (3) economie. De commissie wil hier de kernwaarde van cultuurhistorie en monumenten 2.4 Evaluatiegesprek portefeuillehouder aan toevoegen. Op 10 mei 2017 vond het jaarlijkse Herontwikkeling Loosdrechtsedijken: de evaluatiegesprek met de portefeuillehouder ondernemersvereniging stelt met Landschap Theo Reijn plaats over het jaar 2016. Namens Noord-Holland een ruimtelijk de gemeente Wijdemeren is aanwezig de ontwikkelperspectief op. wethouder de heer Theo Reijn en medewerkers Herontwikkeling West End: woningbouw en Mike van Drunen en Tjerk . Namens jachthaven. MOOI Noord- Holland is aanwezig Dorine van Hoogstraten, strategisch beleidsmedewerker en De gemeente onderkent het belang in een de commissieleden Sophie van Ginneken, vroeg stadium van de planvorming te voorzitter, de architectleden Egon Kuchlein en overleggen met verschillende partijen. Dit zou Hans Kodde. De belangrijkste uitkomsten van in de toekomst wel sterker kunnen (de dat gesprek zijn: commissie als sparring partner in ruimtelijke kwaliteit). Gemeente Wijdemeren is een constellatie van zeer diverse dorpskernen met elk eigen leef- en bouwculturen. Dit vraagt volgens wethouder Theo Reijn om continue afstemming tussen de gemeenschappen en de gevoeligheden die er leven. In het oog springende projecten van het afgelopen jaar waren: diverse herinrichting van begraafplaatsen (Nederhorst, Ankeveen), Knorr terrein, Porceleinhaven. Wethouder Reijn geeft aan vooral tevreden te zijn met de herontwikkelde Porceleinhaven. De commissie merkt op dat het bij een aantal projecten lastig is te sturen op ruimtelijke kwaliteit, als deze pas in een gevorderde ontwerpfase worden voorgelegd. De verplaatsing van een varkensboerderij nabij Kasteel Nederhorst en de bouw van een nieuwe tennishal (ook in Nederhorst) zijn hier voorbeelden van. De commissie benadrukt dat cultuurhistorie in Wijdemeren een van haar kernwaarden is. t t 14 15 WELSTANDS-PROJECT EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAGBIJZONDER PLAN 2016 'S GRAVENLAND Woning Noordereinde 235

In een beschermd dorpsgezicht wordt een vergunning aangevraagd voor de bouw van twee woningen na sloop van een bestaand dubbel winkel woonhuis. De nieuwe panden worden identiek aan elkaar, in afwijking van de bestaande panden. De commissie heeft haar waardering uitgesproken over het ontwerp maar is van mening dat de grote, ongedeelde hoofdmassa, met de steile dakvlakken niet passend is bij de karakteristieke kleinschalige parcellering in het beschermd stadsgezicht. Vooral de doorlopende bijna verticale ‘dakgevel’ en de gesloten ongedeelde topgevels veroorzaken deze schaalsprong ten opzichte van de omgeving. In een aangepast plan zijn de woningen nu als een familie ontworpen, verbonden door de gevel op de begane grond en beide voorzien van een dwars geplaatste mansarde kap. De woningen verschillen nu qua plattegrond en indeling van elkaar. Hierdoor heeft de rechter woning een iets lagere kap dan de linker en toont zich naar de straat als een woning van één laag met een kap. De linker woning toont zich als twee lagen met een kap. Aan de voorzijde wordt de overgang van de woning naar de straat in beide gevallen met een zogenaamde Delftse stoep gemaakt. De woning is eigentijds gematerialiseerd. Door de onderlinge verschillen en de eigentijdse en zorgvuldige uitwerking is de nieuwbouw goed ingepast in het beschermd dorpsgezicht.

Bestaande situatie 16 17 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016

Hoofdstuk 3 Adviezen

3.1 Cijfers 3.3 Advies grote ruimtelijke plannen In 2016 heeft de Welstands- en De commissie kan ook worden ingezet als Monumentencommissie Wijdemeren 152 klankbord voor grote en beeldbepalende vergunningaanvragen behandeld, waarvan 17 ruimtelijke ontwikkelingen, betrekking hadden op aanvragen van beeldkwaliteitplannen en cultuurhistorische voorgaande jaren. In verband met herhalingen opgaven binnen de gemeente. De gemeente was het totaal aantal planbehandelingen 192. maakt daar weinig gebruik van. Dit zou Dat zijn er 15 meer ten opzichte van 2015. bijvoorbeeld kunnen door dergelijke Het aantal gevallen waarin vóór de grootschalige plannen in een vroeg stadium vergunningaanvraag advies gevraagd aan de aan de commissie voor te leggen. commissie, het vooroverleg, was in 2016 22 gevallen ten opzichte van 11 in 2015.

Bij 47% van de aanvragen kon in één keer een positief advies gegeven worden

Bij 65% van de planbehandelingen was de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig.

3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het College van B&W. In het jaar 2016 zijn voor zover bekend alle adviezen van de commissie overgenomen door het College van B&W. 18 19 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016

Aantal planbehandelingen

Aantal planbehandelingen Hoe vaak behandeld? TabelAantal 1 planbehandelingen Hoe vaak behandeld?

AantalSOORT planbehandelingen AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN HoeTabel vaak 4 behandeld? Tabel 1 Tabel 4 OmgevingsvergunningTabel 1 130 162 ADVIEZEN AAN B&W 2016 2015 2014 SOORT AANVRAAG AANTALAANTAL AANVRAGENAANVRAGEN AANTALAANTAL BEHANDELINGEN BEHANDELINGEN ADVIEZEN AAN B&W 2016 2015 2014 waarvan een monument 12 15 Totaal nieuwe aanvragen* 135 97 107 Omgevingsvergunning 130130 162162 Totaal nieuwe aanvragen* 135 97 107 waarvan nieuwbouw 48 63 Bij eerste behandeling akkoord 47 % 62 % 49 % waarvan een monument 1212 1515 Bij eerste behandeling akkoord 47 % 62 % 49 % waarvan verbouwing 70 84 Bij eerste behandeling niet waarvan nieuwbouw 48 63 waarvan nieuwbouw 48 63 akkoordBij eerste tenzij behandeling (kleine aanpassing niet 14 % 4 % 9 % Preadvies* 18 25 akkoord tenzij (kleine aanpassing 14 % 4 % 9 % waarvan verbouwing 7070 8484 nodig) Reclameaanvraag 3 4 nodig) Preadvies* 1818 2525 Bij tweede behandeling akkoord Bij tweede behandeling akkoord 7 % 9 % 8 % Overige vergaderonderwerpen 1 1 (of niet akkoord tenzij) 7 % 9 % 8 % Reclameaanvraag 33 44 (of niet akkoord tenzij) Totaal 152 192 Bij derde of verdere behandeling Overige vergaderonderwerpen 11 11 Bij derde of verdere behandeling 2 % 3 % 3 % * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was akkoord (of niet akkoord tenzij) 2 % 3 % 3 % 37.Totaal 152152 192192 akkoord (of niet akkoord tenzij) Nog in behandeling of definitief * Dit zijn de preadviezen waarvoor nognog geengeen omgevingsvergunningaanvraagomgevingsvergunningaanvraag is is ontvangen. ontvangen. Het Het totaal totaal aantal aantal preadviesaanvragen preadviesaanvragen wa wass Nog in behandeling of definitief Aantal37. planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: niet akkoord of aanvraag 15 % 10 % 10 % 37. niet akkoord of aanvraag 15 % 10 % 10 % ingetrokken ingetrokken TabelAantal 2 planbehandelingen ten opzichte voorgaandevoorgaande jaren:jaren: Plan wel akkoord op hoofdlijnen maarPlan wel nog akkoord geen aanvraag op hoofdlijnen voor 16 % 11 % 21 % AantalSOORT planbehandelingen AANVRAAG ten opzichte2016 van voorgaande2015 jaren 2014 Tabel 2 vergunningmaar nog geen aanvraag voor 16 % 11 % 21 % Nieuwe aanvragen 135 98 107 vergunning SOORT AANVRAAG 20162016 20152015 20142014 * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. Aanvragen van voorgaande jaren 17 15 7 * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. Nieuwe aanvragen 135135 9898 107107 Herhalingen 40 25 27 Erfgoedaanvragen Aanvragen van voorgaande jaren 1717 1515 77 Erfgoedaanvragen Totaal behandelingen 192 138 141 Erfgoedaanvragen Herhalingen 4040 2525 2727 Tabel 5 Tabel 5 Totaal behandelingen 192192 138138 141141 ERFGOEDAANVRAGEN 2016 2015 2014 ERFGOEDAANVRAGEN 2016 2015 2014 Vorm van behandelingen Totaal aantal 22 23 22 Totaal aantal 22 23 22 rijksmonumenten 7 7 8 Vorm van behandelingen TabelVorm 3 van behandelingen rijksmonumenten 7 7 8 Vorm van behandelingen gemeentelijke monumenten 5 8 3 VERDELING AANVRAGEN 2016 2015 2014 gemeentelijke monumenten 5 8 3 Tabel 3 beeldbepalende panden 1 1 1 Totaal behandelingen 192 138 141 beeldbepalende panden 1 1 1 VERDELING AANVRAGEN 20162016 20152015 20142014 panden in beschermd gezicht 8 7 10 Gemandateerd behandeld 25 % 28 % 22 % panden in beschermd gezicht 8 7 10 Totaal behandelingen 192192 138138 141141 gebied met cultuurhist. waarde 1 0 0 In de welstandscommissie gebied met cultuurhist. waarde 1 0 0 Gemandateerd behandeld 256025 %% 285028 %% 225822 % % behandeld In de welstandscommissie In de geïntegreerde commissie 6060 %% 5050 % % 5858 % % behandeld met monumentenleden 15 % 22 % 20 % Op www.mooinoord-holland.nl/cijferbijlagewijdemeren2016 kunt u meer cijfers vinden. behandeldIn de geïntegreerde commissiecommissie met monumentenleden 1515 %% 2222 % % 2020 % % behandeld t t 20 21 WELSTANDS-PROJECT EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAGGROOT PLAN 2016 LOOSDRECHT Nieuwbouw Oud-Loosdrechtsedijk

Aan het Loosdrechtse Terras, de Porceleinhaven, wordt een nieuw plan ontwikkeld voor grond gebonden woningen aan beide zijden van de haven met aan elke kop een appartementengebouw. Een sterke voorkeur ging uit naar een 5 laags statig volume aan weerszijde van deze verblijfsplek.

Een vijflaagse bebouwing komt echter in deze omgeving niet voor, met uitzondering van de kerk. Dat zal zich door haar massa sterk onderscheiden, zowel aan het lint als vanaf het water. De commissie vraagt de ontwerpers om aandacht te besteden aan het ontwerp van de beide achterkanten van het plan en daarin ook de ontsluitingen, parkeervoorzieningen en de inrichting van de grens van het plangebied mee te nemen.

Na enkele overlegrondes blijft de bebouwing beperkt tot drie lagen met een kap. De appartementengebouwen aan de koppen worden verder uitgewerkt, er wordt gezocht naar verschil binnen een familie. De grondgebonden woningen worden met meer onderlinge verschillen ontworpen. De voor- en achterzijden zijn uitgewerkt, waarbij de gevel aan de entreezijde een meer representatief karakter krijgt onder andere door de toevoeging van een veranda en er is meer aandacht besteed aan de terreininrichting. De commissie is enthousiast over de nieuwe plannen die beter passen op de locatie. Een spannende ontwikkeling. 22 23 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016

Hoofdstuk 4 Beleid

4.1 Welstandsbeleid publicatie ‘10 uitgangspunten bij het omgaan De welstandsnota, vastgesteld in 2013 door de met monumenten’ (2008) gemeenteraad, vormt het beoordelingskader van de commissie. De adviezen worden 4.3 Steunpunt Monumenten en gebaseerd op criteria uit deze nota die zijn Archeologie Noord-Holland opgesteld per welstandsgebied en type Op verzoek van de Provincie Noord-Holland bouwwerk. Tevens zijn er algemene criteria geeft MOOI Noord-Holland in samenwerking voor bijzondere, onverwachte plannen. De met Stichting NMF (de rechtsopvolger van welstandsnota bevat ook criteria voor het Cultuurcompagnie) sinds 1 januari 2017 handhaven van reeds gerealiseerde invulling aan het Steunpunt Monumenten en bouwwerken, de zogeheten excessen. Archeologie Noord-Holland. De missie van het Steunpunt is om gemeenten te helpen om de 4.2 Monumentenbeleid waarde van het Noord-Hollandse erfgoed te Aanvragen voor ondergeschikte wijzigingen onderzoeken, koesteren en etaleren, maar aan beschermde rijksmonumenten kunnen vooral te verankeren in de ruimtelijke en door de plantoelichter aan de gecombineerde maatschappelijke ontwikkelingen die de welstands- en monumentencommissie worden komende jaren gaan plaatsvinden. Gemeenten voorgelegd aangezien zowel de voorzitter als kunnen bij het Steunpunt terecht met alle een van de architect-leden ook lid is van de vragen over erfgoed, cultuurhistorie, Erfgoedcommissie. De voorzitter is omgevingswet en archeologie. Zie ook www. gemandateerd namens de Erfgoedcommissie steunpunterfgoednh.nl Schoolkinderen tijdens het landschapsspel op de kaart. om kleine plannen af te doen. Als plannen een OVERMOOI in Loosdrecht 19 september 2016. grote impact op het monument en/of hun omgeving hebben kan de commissie besluiten dat het moet worden voorgelegd aan de gespecialiseerde Erfgoedcommissie van MOOI Noord-Holland. In die commissie hebben meerdere specialisten zitting. De plantoelichter van de gemeente kan bij complexe of ingrijpende monumentenplannen ook direct besluiten om het aan de Erfgoedcommissie voor te leggen.

Bij aanvragen voor een omgevingsvergunning voor monumenten beoordeelt de commissie de wijze waarop met de monumentale waarden van het monument wordt omgegaan. Dit gebeurt op basis van de redengevende omschrijving en zoveel mogelijk informatie en documentatie over het pand. De adviezen over ingrepen aan monumenten worden gebaseerd op de Monumentenwet 1988 en de modernisering van het monumentenbeleid (MoMo) die de rijksoverheid rond 2010 inzette. Bij de advisering gebruikt de commissie ook de 24 25 WELSTANDS-PROJECT EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAGMONUMENT 2016

LOENEN AAN DE VECHT Oud Over 152 (achter)

Een bijzonder plan op de grens van de gemeente Wijdemeren. De architect presenteert in een vooroverleg zijn plan voor het verplaatsen van een theekoepel (geen beschermd monument) en het vernieuwen van een beschoeiing. Aan dit voorstel is een uitgebreide studie vooraf gegaan. De theekoepel (Evakoepel) was ooit onderdeel van het Paleis voor Volksvlijt in Amsterdam en blijft in zijn vorm gehandhaafd, maar het shingles dak wordt vervangen door een dak van koper. De bestaande gemetselde beschoeiing blijft eveneens gehandhaafd, de houten beschoeiing wordt vervangen, deels door een ecologische variant.

De monumentencommissie heeft waardering voor de plannen en is van mening dat er recht gedaan wordt aan zowel de koepel als de situatie. 26 27 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016 Hoofdstuk 5 Op weg naar de Omgevingswet

5.1 Wat is omgevingskwaliteit? omgevingskwaliteit verschilt van ruimtelijke 5.2 Aanloop naar de Omgevingswet Project OOK Welstand en ruimtelijke kwaliteit zijn voor de kwaliteit: 1) de koppeling van een initiatief met De Omgevingswet wordt van kracht in 2019. In In 2017 zullen we de eerste resultaten van meesten onder ons bekend terrein: het gaat om belangen die buiten het primaire doel van de 2016 is er meer duidelijkheid gekomen over de OOK aanbieden aan uw gemeente: een de beeldkwaliteit van de bebouwing en de initiatiefnemer liggen; 2) een actief streven inhoud van de wet en de vier bijbehorende denkmodel met tien principes voor een ruimtelijke kenmerken en waarden van naar betekenisvolle betrokkenheid van de algemene maatregelen van bestuur. Begin omgevingsplan waarin de ruimtelijke kwaliteit erfgoed, landschap, stad of dorp, openbare omgeving; 3) het gaat altijd over de kwaliteit 2017 is ook de ontwerp-Invoeringswet goed is ingebed en waarmee een stap wordt ruimte en infrastructuur. Integrale van de publieke ruimte, terwijl ruimtelijke gepubliceerd. Het Actieprogramma Aan de gezet naar een integrale benadering van omgevingskwaliteit is de grote uitdaging van de kwaliteit ook verengd kan worden tot de slag met de Omgevingswet omgevingskwaliteit. We nodigen de gemeente Omgevingswet. Maar wat is dat eigenlijk? In de kwaliteit van het object zelf. Paul Roncken, de (www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl) geeft uit om de komende jaren samen met ons dit Memorie van Toelichting wordt uitgelegd dat kwaliteitsadviseur van de provincie , sluit veel nuttige informatie en biedt gemeenten de denkmodel verder te ontwikkelen en te omgevingskwaliteit duidt op het belang van daar op zijn website op aan. “Het strenge mogelijkheid om (financiële) ondersteuning te participeren in het project OOK. aspecten als cultureel erfgoed, architectonische begrip ‘ruimte’ wordt verruild voor de veel vragen voor implementatieplannen. kwaliteit van bouwwerken, stedenbouwkundige mildere betekenis van ‘omgeving’. Een ruimte kwaliteit en kwaliteit van natuur en landschap. is iets dat uit (blijvende) wanden bestaat, De eerste stap op wet naar de Omgevingswet Het gaat daarbij zowel om de menselijke omsloten is en begrensd. Een omgeving is juist is praten over de gewenste omgevingskwaliteit. beleving van de fysieke verschijningsvormen als bruisend en wordt bepaald door wat erin Dat biedt kansen voor een maatschappelijke om de intrinsieke waarden die de maatschappij voorkomt: de natuur, de buren, de bus, het dialoog op gebiedsniveau. Wat zijn de toekent aan de identiteit van gebieden en aan klimaat, de regenbui, de geschiedenis, de bestaande kwaliteiten, welke kwaliteiten willen dier- en plantensoorten.’ (MvT p. 63) griepepidemie.” we beschermen en waar is ruimte voor nieuwe kwaliteiten? Deze vragen moeten (op Synthese van cultuur en natuur Kans voor integrale benadering hoofdlijnen) worden beantwoord in de De wetgever gebruikt omgevingskwaliteit dus We kunnen constateren dat de meningen nog omgevingsvisie en vervolgens worden voor de synthese van cultuur en natuur. Het is verdeeld zijn maar dat de tendens duidelijk is: uitgewerkt het omgevingsplan. Gelukkig hoef je interessant om nog even verder te kijken naar omgevingskwaliteit is nog meer dan ruimtelijke niet vanaf nul te beginnen: meestal kan gebruik andere omschrijvingen. In 2014 stelde de Raad kwaliteit te zien als balans tussen gemaakt worden van bestaande voor de leefomgeving en infrastructuur dat gebruikswaarde, toekomstwaarde en beleidsdocumenten. omgevingskwaliteit grote gelijkenis vertoont belevingswaarde. Het zijn nog steeds de met het begrip ruimtelijke kwaliteit maar dat eeuwenoude begrippen van Vitruvius, waarbij 5.3 Op welke wijze kan MOOI Noord- het ruimer is omdat ook sociale componenten hij nadrukkelijk zei dat het gaat om synthese Holland een bijdrage leveren aan de en aspecten als externe veiligheid en van deze drie, waarbij niet het een het ander implementatie van de Omgevingswet luchtkwaliteit deel uitmaken van de overheerst. Praten over de gewenste MOOI Noord-Holland in het algemeen en de omgevingskwaliteit. Het College van omgevingskwaliteit biedt een uitgelezen kans commissie in het bijzonder kan een bijdrage Rijksadviseurs noemde in 2015 om doelstellingen uit verschillende sectoren leveren aan de implementatie van de omgevingskwaliteit een samengaan van de samen te brengen. Dan kan een integrale Omgevingswet in uw gemeente. zorg voor grote publieke nutsvoorzieningen en benadering ontstaan: een duurzame stad is gebruiksregels daarvoor, van ruimtelijke ook een gezonde stad; in een mooie omgeving We werken op landelijk niveau actief met de kwaliteit en milieukwaliteit en van de balans zijn mensen gezonder; waterveiligheid kan collega-adviseurs en de Federatie Ruimtelijke tussen economische concurrentiekracht en bijdragen aan belevingswaarde; Kwaliteit aan Mooiwaarts (www.mooiwaarts.nl). leefbaarheid. herontwikkeling van erfgoed is vaak de motor In 2016 hebben we onder meer meegewerkt voor vernieuwd eigenaarschap. Enzovoorts. aan de lobby voor goede kwaliteitsinstrumenten Breder dan ruimtelijke kwaliteit bij de behandeling van de Omgevingswet in de In een essay in het jaarverslag 2015 van de Tweede en Eerste Kamer, de Mooiwaatscafé’s Federatie Ruimtelijke Kwaliteit beschrijft Flip ten en het project Omgevingsplan Op Kwaliteit Cate drie andere punten waarin het begrip (OOK). 28 29 PROJECT KLEIN PLAN

NEDERHORST DEN BERG Wachtruimte begraafplaats Slotlaan 4a

Voor de begraafplaats aan de Slotlaan in Nederhorst den Berg is een nieuwe wachtruimte ontworpen met een urnenmuur. In een vooroverleg wordt het plan besproken met de commissie. De bestaande wachtruimte wordt gesloopt, de fundering wordt hergebruikt. Twee cirkels in de bestrating ontmoeten een cirkelvormige overkapping op kolommen met een diameter van 12 meter in een Unp profiel. Daarnaast komen een Urnenwand van Cortenstaal en schanskorven welke uitlopen in een beukenhaag met zitgelegenheid. Onder de overkapping bevindt zich tevens een sanitaire voorziening. Het plan sluit aan op het aanwezige hoogteverschil in het landschap, de architectuur wordt zowel met bouwkundige als landschappelijke middelen gemaakt.

De commissie vindt het een mooi plan, met beperkte middelen wordt een betekenisvolle en bruikbare ruimte gecreëerd die goed aansluit op de begraafplaats en omgeving en is van mening dat het op hoofdlijnen (qua massa en plaatsing) voldoet aan redelijke eisen van welstand. De materialisering wordt doorgenomen en besproken. Een punt van aandacht is de in het zicht komende dakbedekking. De definitieve aanvraag passeert zonder opmerkingen. 30 31 WELSTANDS- EN MONUMENTENCOMMISSIE WIJDEMEREN JAARVERSLAG 2016 Hoofdstuk 6 Conclusies en aanbevelingen

6.1 Samenbrengen van publieke en • Gebruik te maken van de kennis, ervaring private belangen en activiteiten van het Steunpunt De algemene zorgplicht voor een goede Monumenten en Archeologie Noord- omgevingskwaliteit is een van de grote Holland. vernieuwingen van de Omgevingswet. Die zorgplicht beweegt zich dus tussen publiek en 6.3 Tot slot privaat belang. Om goede omgevingskwaliteit Met dit kleurrijke jaarverslag hebben we te bereiken moeten private en publieke duidelijk willen maken dat we met veel plezier ambities, wensen en belangen elkaar treffen. voor de gemeente werken. De samenwerking Dat moet je organiseren met een transparant met de ambtenaren en het College van B&W is proces waarin gezocht kan worden naar de opbouwend en open. beste kwaliteit. Een proces waarin maatschappelijke participatie kan plaatsvinden De gemeenteraad stelt het beleid vast op basis en waarin kwaliteitsgesprekken met waarvan wij adviseren. Met dit jaarverslag deskundigen gevoerd kunnen worden, op basis geven we inzicht in de manier waarop we uw van de wensen van de initiatiefnemer en de beleidskader gebruiken bij de advisering. We democratisch vastgestelde beoordelingskaders. werken de komende jaren graag met u samen Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente om ook onder de Omgevingswet een goed zien wij dat samenbrengen van publieke en kwaliteitsbeleid te realiseren. private belangen door middel van een constructieve dialoog, als onze belangrijkste Graag nodigen we alle belangstellenden uit opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de om in 2017 een vergadering bij te wonen. commissie in staat wordt gesteld vanaf een Inzending voor de kindercollectie, onderdeel van de Collectie MOOI in Noord-Holland, door Claire (10) van de vroeg moment mee te denken over de Curtevenneschool. ruimtelijke kwaliteit, samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. We zouden “Ik vind de plaatsen waar die foto's zijn genomen mooi omdat er het in uw gemeente graag hebben over hoe we mooie bomen op staan en ook mooie luchten. Wij kijken uit op het bos dat proces toekomstbestendig invulling kunnen geven. van Natuurmonumenten, daar speel ik veel. Helaas is het spelen bij mij 6.2 Aanbevelingen voor de deur wat lastiger, omdat er een hele drukke weg voor mijn huis De ervaringen en inzichten die in 2016 zijn opgedaan, leiden tot de volgende is. Maar de natuur vlak bij mijn huis is gelukkig wel mooi! Ik heb veel aanbevelingen: mooie dingen gezien.” • De nieuwe Omgevingswet komt steeds dichterbij en de meeste gemeenten zijn al op één of andere manier aan het warmdraaien. Vanuit MOOI Noord- Holland dragen we hieraan vanuit onze invalshoek en expertise graag bij met informatie en ondersteuning.

32

Colofon

Auteur Egon Kuchlein, architect-secretaris Welstands- en Monumentencommissie Wijdemeren Mariette Bruin, coördinator MOOI Noord-Holland

Met bijdragen van Dorine van Hoogstraten, MOOI Noord-Holland Hans Kodde, architect Welstands- en Monumentencommissie

Basisontwerp Funcke Creatieve Partners

Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart

MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit , juni 2017

MOOI NOORD-HOLLAND

Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar

T 072 520 44 59 [email protected] www.mooinoord-holland.nl