HQI NGHI CCiN TRCING HQC QUOC GIA LAN THI> 7 - HA NQI 2011

LIEN HO Pentatomoidea (Insecta: Heteroptera) (H Vl6T NAM Phin 2: HQ Bp xit mai rua

S^ng Due Khirong, Cao Thi Quynh Nga Vifn Sinh Ihdi vd Tdi nguyen sinh vdt

MdDAU Ho Bo xit mai rua thuoc lien hg Bp xit Pentatomoidea la hp co s6 lugrng loai khong nhiSu nhung gap phfi biin 6 nuoc ta. Cac loai thufic ho nay thuang sfing a tren cSy b\ii va cay gfi, co b'ch thuofc khong lon. Mfit sfi loai la dfii tugng gay hai cho cSy trong nhu Canlao ocellatus (Thunberg), grandis (Thunberg), Poecilocoris latus Dallas, Lamprocoris lateralis (Guerin)... gay hai cho cay che, Hotea curcullonoldes Henich - Schaeffer gay hai cho cay bfing... Theo k^t qui cia Vien Bao v$ th\ic vat (1976) thi o cac tinh phia BSc tij Quang Binh tra ra, hg nay co 6 gifing 13 ioai [10]. Theo Mai Quy vd nnk. ("1981), hg nay da bat gap 6 gifing 9 loai 6 mien Bac nuoc ta [9]. Dang Due Khucmg (2007) da ghi nhan 4 loai hg Bg xit mai riia tir Quang Bmh den Quang Nam [3]. Cao Thi Quynh Nga va Dang Die Khuong (2009) da ghi nhan 6 loai hg Bg xit mai tu Thanh Hoa den Ha Tinh [1]. Trong bai bao nay chung tfii cfing bo 23 loai thufic 11 * giong ciia hg nay. Cfing trinh dugc thuc hi$n vod sir hfi trg kinh phi cua NAFOSTED, dfi tai ma sfi 106.12.15.09.

VAT LIEU VA PHUONG PHAP NGHIEN CtTU Cac mlu vat nghien ciiu dugc thu thap tir nam 1977 dfin nay va luu giu tai phong miu cua Phong He thfing hgc cfin tning, Vien Sinh thai va Tai nguyen sinh vSt. Tai lifiu phan loai chu yfiu dua vao Distant W. L., 1902, 1907, 1918 [4, 5, 6] va Hsiao T. Y. 1977, 1981 [7]. Hinh dua trong bai nay la anh ve ciia tac gia.

KfiT QUA NGHIEN CUtJ VA THAO LU^N Hien nay, hg Bg xit mai riia tren thfi gioi dS bifit khoang 500 loai thugc khoang 80 gifing [2]. C) khu vuc Dong Phucmg da ghi nhan khoing 120 loai thugc 21 gifing [8]. Ci Viet Nam cho toi nay da phat hien dugc 11 gifing gfim 23 loai. Khoa djnh lo^l cac giong thuoc ho Scutelleridae ff Vift Nam. 1 (2) Tam bung nguc giiJa va sau co sfing dgc nhfi rgng fit giua (toe Elvisurini) Selanostethium 2 (1) Tam bung nguc giQa va sau khong co sfing dgc nhfi rgng firgiua , doi khi con cfi ranh dgc 3 (20) Dau chia thSng hoac chi hoi chech xufing, khflng lam thanh voi true dgc thSn the mot goc 90° ho^c gin 90°

104 HQI NGHI CON TRONG HOC QUOC GIA LAN THg 7 - HA NQI 2011

4 (19) Tim lung nguc truoc va tim mai lung a gfic, it nhieu hoi go len, mep sau tim limg nguc truoc cut, nhin chung thiy goc gfic tam mai lung 5 (6) Diu dai hep vfi phia dinh, m^p chi hoi ufin cong Cantao 6 (5) Diu ngin va rgng, mep ben ufin cong rfi rang 7(10) RSu diu 4 dfit 8 (9) Mat bimg phin bmg cfi ranh dgc 6 giOa Tetrarthria 9 (8) M^t bvng phin hifng khflng co ranh dgc o giila Fitha 10(7) Rau diu 5 dfit. 11(16) Mjt bung phin bgng cfi ranh dgc cr giua. 12 (15)M5t bvng phin bung co ranh dgc dai qua nua mat bung. 13 (14)Than thfi hinh tning rgng Poecilocoris 14 (13)Than thfi thufin dai Scutellera 15 (12)Mat bung phan byng chi co ranh dgc or phan gfic Brachyaulax 16 (1 l)Mat bung phan bung khfing co ranh dgc 17 (18)D6t thii 3 rau dau dai gip 2 lin hojc hon 2 lin dfit thu: 2 Chrysocoris 18(17)Dfitthii3 rau dau chi hoi dai hon dot thii 2, chii khfing gap 2 lan dfit thii 2 .' Lamprocoris 19 (14)Tim lung nguc truoc va tam mai lung phan gfic nhfi dgc theo chifiu dgc, hifim khi dgt nggt nhfi len. Mep sau tam lung ngyc truoc nhfi vfi phia sau giiia hai goc gfic tim mai lung (tgc Tetyrarini) Hotea 20 (3) Diu chia thing xufing lam thing vfi'i true dgc than thfi mgt goc 90° hojc gin 90° (tgc Sphaerocorini) .• Hyperoncus I. Giong Solenostethrum Spinola, 1837 Gifing nay 6 Viet Nam mori phat hien dugc 1 loai. \. Solenostherium rubropunctatum (Guerin, 1830) (hinh 1) Viet Nam: Bic Kan, Lang Son, Ha Giang,Yen Bai, Phii Thg, Hai Phong, Ha Nam, Ngh$ An, Quang Tri. The gicri: Mianma, Malaixia, Indfinfixia, Trung Quoc, Thai Lan. IL Gi6ng Cantao Amyot et Serville, 1843 Gifing nay g Viet Nam chi co 1 Ioai. 2. Cantao ocellatus (Thunberg, 1784) (hinh 2) Vi$t Nam:,Yen Bai, Bic Kan, Lang Son, Lao Cai, Phii Tho, Vinh Phuc, Ninh Binh, Thanh Hoa, Nghe An, Ha Tinh, Quang Binh, Quang Nam, Dfing Nai. The gioi: Mianma, An Do, Trung Qufic, Xrilanca, Philippin, Malaixia, Indfinfixia, Nhat Ban.

105 HQI NGHI CON TRCING HOC QUOC GIA LAN TH1> 7 - HA NOI 2°1 1

in. Giong Poecilocoris Dallas, 1848 Gifing nay o Vifit Nam phat hifin dugc 3 loai. Khoa dinh loai cac Ioii thuoc giong Poecilocoris Sf Viet Nam 1 (4) Mat lung than thfi co mau den tia hojc lam tia. Tim lung nguc trudc chi cfi cac mep mau vang 2 (3) Mjt lung than the mau den anh tia. Tim lung nguc truoc chi co mfip truoc mau vang cam Poecilocoris baltaetus Distant 3 (2) Mat lung than thfi miu lam tia. Tim lung nguc trucrc co mep truoc, mep bfin va vach dgc giua mau vang cam Poecilocorispulcher Dallas 4 (1) Mat lung than thfi co mau vang hoac ving do. Tim lung nguc truoc phia truoc CO 2 difim den gan gfic truoc, phia sau gin gfic co 2 van den lo'n Poecilocoris latus Yialla^ 3. Poecilocoris latus Dallas, 1848 (hinh 3) Viet Nam: Lai Chau, Lio Cai, Yfin Bai, Cao BJng, Bic Kan, Lang Scm, Phu Tho, Vinh Phiic, Hoi Binh, Thanh Hoa, Nghfi An, Gia Lai. Thfi gifiri: An Dg, Trung Qu6c, Mianma, Butan. 4. Poecilocoris pulcher Dallas, 1848 Viet Nam: Nghe An (Vuom Qufic gia Pii Mat). The gioi: An Dp, Indfinfixia. 5. Poecilocoris balteatus (Dallas, 1892) Viet Nam: Phii Thg (Vuom Qufic gia Xuan Son). The giai: An Do. IV. Gi6ng Tetranhria Dallas, 1851 Gifing niy 6" Viet Nam phit hifin 2 loii. Khoi djnh loai cac loii thU9C giong Tetrarthria I (2) Tam lung nguc truac vi tim mai lung co hoa vjn mau den ro rang Tetrarthria variegataHaViai 2(1) Tam lung nguc truac va tim mai lung chi co miu vang khflng co van difim mau den Tetrarthria varia Walker 6. Tetrarthria varlegata Dallas, 1851 (hinh 4) Viet Nam: Thai NguySn (Khu Bio tfln thien nhifin Thin Sa). Thfi gioi: Mianma, Philippin, Indfinfixia. 7. Tetrarthria varia Walker, 1867 (hinh 5) Vifit Nam: Quang Nam (deo Lo Xo). Thfi giod: Mianma, Trung Quflc.

106 HQI NGHI CON TRCING HOC QUOC GIA lAU THQ 7 - HA NOI 2011

V. Giong Scutellera Lamarck, 1801 Gifing niy d Viet Nam mod phat Men duac I loai. 8. Scutellera fassciata Panz, 1798 (hinh 6) Viet Nam: Phii Thg (Vuon Qu6c gia Xuan Scm). Thi gifii: Mianma, An Do, Trung Qufic, Xrilanca, Indfinfixia. VI. Gi6ng Brachyaulax Stal, 1873 Gifing nay fi" Vifit Nam mcri phat hifin 1 loai. 9. Brachyaulax oblonga (Westwood, 1837) (hinh 7) Vi?t Nam: Hoa Binh, Nghfi An, Dfing Nai. Thfi gioi: Mianma, An Dg, Trung Qufic, Malaixia, Indfinfixia. VII. Giong Chrysocoris Hahn, 1834 Gifing nay fifVie t Nam da phat hien dugc 8 loai. Khda dinh loai cac loai thugc giong Chrysocoris 1 (4) Diu hoi lon, mep ben uon cong vira phai. Gfic tim mai lung khfing loi lfin. Dflt fing chan c6 ranh tu gfic tod dinh. 2 (3) Mjt bung phin bung chi cfi mau tim, khflng co miu ving CArysoeoris gra«(/ij (Thunberg) 3 (2) Mjt bung phan bung phan giiia mau ving Chrysocoris spilogaster Walker 4(1) Dau hod nho, mfip bfin thing. Goc tim mai lung hod Ifii lfin. Dfit ong chan chi co ranh a dinh. 5(12) Mep bfin tim lung ngyc tru6c tron nhut, khong bet ra. 6 (9) Tam lung nguc truac co 8 vin to miu den. 7 (8) Thin thfi tucmg doi lom hinh tning rfing, dai than lcm han 11 nun Chrysocoris slollii (Wolft) 8 (7) Thin thfi tuong doi nho, hinh tning dii, chifiu dai than khong vugt qui 10 mm.... Chrysocoris patricus (Fahrlcius) 9 (6) Tam lung ngyc truoc co 5 hojc 7 van to mau den 10(1 l)Tam lung nguc truoc co 5 vin to miu den.... Chrysocorispurpureus Westwood 11 (lO)Tam lung ngyc truo'c co 7 van to mau den Chrysocoris ornatus Dallas 12 (5) Mep bfin tim lung ngyc truac nho bet ra. 13 (14)MJt byng phan byng khflng c6 viing giila miu ving Chrysocoris eques (fahrldus) 14 (13)MJt byng phan byng co vimg giOa miu ving .... Chrysocoris dilaticollis Guerin

107 HQI NGHI CON TRONG HQC QuOc GIA LAN THCf 7 - HA NOI 2011

10. Chrysocoris grandis (Thunberg, 1783) (hinh 8) Viet Nam: Lai Chiu, Son La, Lao Cai, Yfin Bii, Cao Bing, BJc Kan, Lang Son, Tuyfin Quang, Ha Giang, Hoa Binh, Phii Thg, Vinh Phuc, Hi Ngi, Ninh Binh, Thanh Hoa, Nghfi An, Hi Tinh, Quing Nam. The gioi: An Dp, Butan, Thai Lan, Trung Quoc, Nhat Bin, Indonexia. 11. Chrysocoris spilogaster Walker, 1867 Vifit Nam: Bic Kan, Vinh Phuc, Nghfi An. Thfi gioi: Xrilanca. 12. Chrysocorispatriclus Fabricius, 1798 (hinh 9) Viet Nam: Lai Chau, Yfin Bii, Hii Phong, Hi Tinh, Quing Tri, Hufi, Quing Nam. Thfi giod: Mianma, An Dp, Thai Lan, Xrilanca, Tnmg Qufic. 13. Chrysocoris purpureus (Westwood, 1837) Viet Nam: Quang Tri (Da Krong). The giod: An Dfi. 14. Chrysocoris stollii (Wolff, 1801) (hinh 10) Viet Nam: Lio Cai, Lai Chau, BJc Kan, Lang Son, Son La, Hi Giang, Vinh Phuc, Phii Thg, Hai Duong, Hi Ngi, Thai Binh, Nghfi An. Thfi giod: Mianma, An Do, Xrilanca, Trung Quflc. 15. Chrysocoris dilaticollis (Guerin, 1830) Vifit Nam: Nghe An (Vuan Qufic gia Pu Mat), Quang Binh (VQG. Phong Nha - Ke Bing). Thfi gioi: An Dg, Trung Quoc, Malaixia. 16. Chrysocoris eques Fabricius, 1794 (hinh 11) Viet Nam: BJc Kan, Thai Nguyfin, San La, Hi Nfii. Thfi giod: An Do, Mianma, Tnmg Qufic, Indfinfixia, Malaixia. 17. Chrysocoris ornatus Dallas, 1851 Viet Nam: Phii Thg (Vuan Quflc gia Xuin Son). Thfi giai: Trung Qufic, Malaixia. VIII. Giing Lamprocoris Stal, 1864 Gifing niy 6" Viet Nam co 3 loai. Khoa ajnh lo?i cac lo^i thu^fi giong Lamprocoris 1 (4) Goc bfin tam lung nguc truoc tron nhyt, khfing co gai nhfl ra. 2 (3) Moi bfin phin chinh giira gflc cua tim lung ngyc trufirc co 3 van dgc miu den chay song song Lamprocoris lateralis (^Guerin)

108 HQI NGHI CON TRONG HQC QUOC GIA LAN THI> 7 - HA NOI 2011

3 (2) Moi bfin phin chinh giOa gfic tim lung ngyc truac chi co 2 van mau den khflng song song Lamprocoris roylli (Westwood) 4(1) Gfic bfin tim lung nguc truo'c cfl gai nhgn nhfi ra ro ring Lamprocoris spiniger (Dallas) 18. Lamprocoris lateralis (Guerin, 1830) (hinh 12) Viet Nam: Hoa Binh, Thanh Hoa, Quang Nam. Thfi giod: Mianma, An Do, Butan, Trung Qufic, Indfinfixia. 19. Lamprocoris roylli (Westwood, 1837 (hinh 13) Vifit Nam: Ninh Binh (VQG. Ciic Phuang), Nghfi An (Vuflm Qufic gia Pu Mat) Thfi giod: An Do, Butan, Trung Quflc 20. Lamprocoris spiniger (Dallas, 1849) (hinh 14) Vifit Nam: Son La (Copia). The giod: An Do, Mianma, Butan, Trung Quoc. IX. Giong Fitha Walker, 1867 Giong nay o Viet Nam mod phat hifin I ioai. 21. Fitha ardens (Walker, 1867) (hinh 15) Viet Nara: Vinh Phuc, Kon Tum, Dflng Nai, Tay Ninh, Cin Tho, Kifin Giang (Phii Qufic). The gioi: An Dp. X. Giing Hotea Amyot ct Serville, 1843 Gifing nay 6 Viet Nam mod phat hifin 1 loai. 22. Hotea curcullonoldes (Herrich - Schaffer, 1835) (hinh 16) Viet Nam: L?ing Son, Hfla Binh, Hi Ngi, Thanh Hoa, Nghfi An, Gia Lai, Dflng Nai. Thfi gioi: Mianma, An Do, Trung Quoc, Indflnfixia,Xrilanca, Malaixia. XI. Giong Hyperoncust Stal Gifing niy or Viet Nam moi phat hifin 1 loii. 23. Hyperoncus laterltius (Westwood, 1837) (hinh 17) Viet Nam: Vinh Phiic (Mfi Linh). Thfi gioi: An Do, Trung Quoc.

KET LUAN Da ghi nhin mcd cho khu he cfin trimg Vifit Nam 5 gifing li: Tetrarthria Dallas, Fitha Walker, Scutellera Lamack, Lamprocoris Stal va Hyperoncus Stal; 14 loii li: Poecilocoris pulcher Dallas, P. balteacus (Dallas), Tetrarthria varlegata Dallas, T. varia Walker, Scutellera fassciata Panz, Chrycocoris purpueus Westwood, Ch. ornatus Dallas, Ch. dilaticolis Guerin, Ch. spilogaster Walker, Lamprocoris lateralis (Guerin), L. roylli (Westwood), i. spiniger (Dallas), Fitha ardens (Walker) va Hyperoncus

109 HOI NGHI CON TRDNG HOC QUOC GIA LAN THCf 7 - HA NOI 2011 .

laterltius (Westwood). Mgt sfl loii trong kfit qua difiu tra con triing 1967 - 1968 cfing bo nam 1976 nhu: Poecilocoris capilatus Yangi, P. nepalensis Herrich - Schaffer, P. nigrocollis Horvath, P. rufigenis Dallas vi Solenosthedlum chinensis Stal chiing tfli chua phat hifin ra.

TAI LIEU THAM KHAO 1. Cao Thj Quynh Nga, Dang Dure Khuang, 2009. Ghi nhjn cac loii bg xit (Insecta: Heteroptera) dgc duong H6 Chi Minh doan tir Thanh Hoa den Ha TTnh. Bao cao Hfii nghj Khoa hpc toan qufic ve Sinh thai va Tai nguyen sinh vat lan thii 3. NXB. Nfing nghiep, 236 - 242. 2. Cassis, Vanags, 2006. Shield bugs of Australia (Insecta: Heteroptera; Scuteleridae): Generis conspectus, new species, host plant and classification. Denisia 19; 275 - 398. 3. Dang Diic Khucmg, 2007. Thanh phan loii bg xit (Heteroptera) dgc theo ducmg Ho Chi Minh nhanh Tiy til tinh Quang Binh tqi tinh Quang Nam. Bao cao Hpi nghj Khoa hgc toan qiioc ve Sinhthai va Tai nguyen sinh vat Ian thu 2. NXB. Nfing nghi?p Ha Npi, 128 -134. Distant, L. W., 1902. The Fauna of Bristish eluding Ceylon and Bumia. Rhynchota. London Vol. I. Distant, L. W., 1907. The Fauna of Bristish India eluding Ceylon and Birnna. Rhynchota. London Vol. IV. Distant, L. W., I9I8. The Fauna of Bristish India eluding Ceylon and Burma. Rhynchota. London Vol. Vn. Hsiao T. X,, 1977. Sfi tay phan lo?ii con trimg (Bfi Canh khac Heteroptera) tgp I. NXB. Khoa hgc Trung Qufic (Tifing Trung Quoc). Jing - Fu Tsai, David Redei, 2010. Taxonomical notes on Oriental and Pacific jewel bugs. Zootaxa 2572:25-47. Mai Quy, Tran Thi Lai, Trin Bich Lan, 1981. Ket qua difiu tra ca ban cfin trimg mien Bic Vi?t Nam (1960 - 1970). NXB. Khoa hgc va Ky thuat, 99 -112. 10. Vifin Bao ve thirc vat, 1976. Ket qua dieu tra con ttimg 1967 - 1968. NXB. Nfing thfin. Ha Npi, 108-110. *Thim dinh khoa hpc: PGS.TS. Mai Phii Quy - Vifin Sinh thai va Tii nguyfin smh vit.

SUMMARY

SUPERFAMILY Pentatomoidea (Insecta: Heteroptera) OF Part 2: Fam. Scutelleridae

Dang Due Khuong, Cao Thi Quynh Nga Inslilule of Ecology and Biological Resources

The present paper deals with a list and distribution of 11 genera and 23 species of Shield - backed bugs {Scutelleridae, Pentatomoidea) from Vietnam. Among them 5 genera: Tetrarthna Dallas. FUtia Walker. Scutellera Lamack, Lamprocons Stal. Hyperoncus Stal and 14 species: Poecilocoris pulcher Dallas, P. balteacus (Dallas), Tetrarthria variegate Dallas, T. varia Walker, Scutellera fassciata Panz. Chrycocoris purpueus Westwood, Ch. ornatus Dallas. Ch. dilaticolis Guerin, Ch. spilogaster Walker, Lamprocoris lateralis (Guerin), L. roylli (Westwood), L. spiniger (Dallas), Fitha entens (Walker), Hyperoncus lateritius (Westwood) are newly recorded for Vietnam. A key to 11 genera and the keys to ail of species of Shield - backed bugs from Vietnam were also complied.

110 HOI NGHI CON TRONG HOC QUOC GIA LAN THCf 7 - HA NOI 2011

HINH ANH MQT SO LOAI TRONG HO BO XIT MAI RUA SCUTTERIDAE

Hinh I. Solenostherium ^^^ ^ ^^^^^ ocellatus Hinh S. Poecilocoris Hinh 4. Tetrarthria rubropunctatum (Thunberg, 1784) /aBjs Dallas, 1848 vanegato Dallas, 1851 (Guerin, 1830) \ a. J S •

Hinh 5. Tetrarthria varia Hinh 6. Scutellera Hinh 7. Brachyaulax Hinh 8. Chrysocoris Walker, 1867 /osraVita Panz, 1798 o6fong

Hinh 9. Chrysocoris Hinh 10. Chrysocoris Hinh 11. Chrysocoris Hinh 12. Lamprocoris patricius Fabricius, 1798 stollii (Wolff, 1801) eques Fabricius, 1794 lateralis (Guerin, 1830)

Hinh 16. Holea Hinh 13. Lamprocons Hinh 14. Lamprocoris Hinh 15. Fitha ardens curculionoides roylii (Westwood, 1837) spiniger (Dallas, 1849) (Walker, 1867) (Henich-Schaffer, 1835)

Hinh 17. Hyperoncus lateritius (Westwood, 1837)