ŞAH İSMAİL HATAİ’NİN VE ’IN NEFES VE DEYİŞLERİNDE MİTİK UNSURLAR

Sibel KUŞCA

(Yüksek Lisans Tezi)

Eskişehir, 2014

ŞAH İSMAİL HATAİ’NİN VE ’IN

NEFES VE DEYİŞLERİNDE MİTİK UNSURLAR

Sibel KUŞCA

T.C.

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü

Karşılaştırmalı Edebiyat Anabilim Dalı

Karşılaştırmalı Edebiyat Bilim Dalı

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Eskişehir

2014

T.C.

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTİSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE

Sibel Kuşca tarafından hazırlanan “Şah İsmail Hatai’nin ve Pir Sultan Abdal’ın Nefes ve Deyişlerinde Mitik Unsurlar” başlıklı bu çalışma 13.01.2014 tarihinde Eskişehir Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin ilgili maddesi uyarınca yapılan savunma sınavı sonucunda başarılı bulunarak, Jürimiz tarafından Karşılaştırmalı Edebiyat Anabilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Başkan …………………………………….

Prof. Dr. Özkul Çobanoğlu

Üye ……………………………………….

Doç. Dr. Medine Sivri

(Danışman)

Üye ……………………………………….

Yrd. Doç. Dr. Şeyda Ülsever

ONAY

…/ …/ 2014

Doç. Dr. Hasan Hüseyin ADALIOĞLU

Enstitü Müdürü

ÖZET

ŞAH İSMAİL HATAİ’NİN VE PİR SULTAN ABDAL’IN NEFES VE DEYİŞLERİNDE MİTİK UNSURLAR

KUŞCA, Sibel

Yüksek Lisans-2014

Karşılaştırmalı Edebiyat Anabilim Dalı

Danışman: Doç. Dr. Medine SİVRİ

Bu karşılaştırmalı edebiyat çalışmasının amacı, Alevi-Bektaşi inancının en dikkate değer mitik unsurlarını tespit etmek ve bu unsurları Şah İsmail Hatai ve Pir Sultan Abdal’ın nefes ve deyişleri vasıtasıyla ortaya koymaktır. Ayrıca çalışma boyunca bu mitolojik yapının temellerinde yer alan İslam öncesi motifler de arketipçi çözümleme ile gösterilmeye çalışılmıştır.

Çalışmada, İran ve Anadolu kültür ortamları olmak üzere iki farklı kültürde aynı inançtan beslenerek dini- tasavvufi eserler veren Şah İsmail Hatai ve Pir Sultan Abdal’ın nefes ve deyişleri arketipçi ve sosyolojik çözümleme yöntemleri ile incelenmiş, iki şair ve eserleri arasındaki benzerlik ve farklılıklar üzerinde durulmuştur.

Çalışmanın sonucunda, Alevi-Bektaşi inancının farklı birçok inançtan ve kültürden etkilenerek çok katmanlı bir yapı oluşturduğu, bu yapının ise mitik yönünün oldukça güçlü olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca incelenen nefes ve deyişlerin bu yapıyı çok net bir şekilde yansıttığı görülmüştür.

ABSTRACT

THE MYTHIC ELEMENTS IN THE NEFES AND FOLK POEMS OF SHAH İSMAİL HATAİ AND PİR SULTAN ABDAL

KUŞCA, Sibel

Master Degree-2014

Department of Comparative Literature

Adviser: Assoc. Prof. Medine SİVRİ

In this comparative literature study it is targeted to reveal the mythological structure of Alevi-Bektashi belief through the nefes and folk poems of Shah İsmail Hatai and Pir Sultan Abdal. Besides, the Pre-Islamıc motifs underlying on this mythological structure were tried to be determined by archetype analysis method throughout the study.

In this study the nefes and folk poems of Shah İsmail Hatai and Pir Sultan Abdal who are from different cultures –Iran and - but giving religious –but who have given mystical works based on the same belief were analysed by archetype and sociological analysis methods and the similarities and the differences between both poets and