Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

Hellenistik Dönem Kios Sikkeleri Hellenistic Coinage of

Remzi Ege ERSÖZ1

Özet

Günümüzde Bursa il sınırları içerisinde yer alan, bir liman kenti olmasıyla ön plana çıkan Gemlik, antik dönemlerde Kios veya Prusias ad Mare adıyla bilinmekteydi. Bu çalışma, yayımlanmış örnekler, çevrimiçi koleksiyonlar ve müzayede kataloglarında yayınlanan örnekler vasıtasıyla kentin Hellenistik Dönem sikkelerine ilişkin bulguların arkeolojik ve nümismatik açıdan değerlendirmelerini özetlemektedir.

Anahtar Sözcükler: Kios, Prusias ad Mare, Nümismatik, Arkeoloji, Hellenistik Dönem

Abstract

Nowadays, Gemlik is known as a port city in Bursa and it is known as Cius or Prusias ad Mare in ancient times. This paper focuses on Hellenistic coinages of Cius and summarizes the archaeological and the numismatic evaluations of the material about the city's Hellenistic coinages, in the light of the published material, online collections and Auction catalogues.

Keywords: Cius, Prusias ad Mare, Numismatics, Archaeology, Hellenistic Period

1 Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi, [email protected], ORCID ID: 0000-0002-7461-2443.

161 Remzi Ege ERSÖZ ______GİRİŞ

Anadolu kültürel miras açısından bitmek tükenmek bilmeyen bir kaynağa sahiptir. Arkeoloji bilimi de, bu toprakların üzerinde yeşermiş medeniyetlerin ve kültürlerin izini sürmemize olanak sağlamaktadır. Özellikle yazının icadından sonra ortaya çıkan medeniyetlerin incelenmesindeki en önemli dayanak noktamız, yazılı kaynaklardır. Bu kaynakları destekleyecek materyal bulgulara da erişildiğinde, arkeolojik açıdan doğru bilgiye giden yolun önü açılmış olur. Sikke bilimi nümismatik bu iki içeriği de özünde barındırmasından dolayı, arkeolojiyi destekleyen en önemli dallardan biridir. Nümismatik verilere dayanarak, kent halkının inançları, refah durumu, ticari kapasitesi ve temel geçim kaynakları hakkında bilgi sahibi olunabilmektedir.

Bu makalenin amacı, kuruluşundan günümüze kadar çeşitli evrelerden geçen Kios kenti tarihini genel hatlarıyla ele alıp, Hellenistik Dönem kapsamında değerlendirilmekte olan sikkelerinin bir derlemesini oluşturmak ve bunları kent hakkındaki arkeolojik veriler ile birleştirerek, kentin Hellenistik evresine dair bilgilere nümismatik açıdan katkı sağlamaktır. Çalışma kapsamında, yayımlanmış örnekler, çevrimiçi koleksiyonlar, müze ve müzayede katalogları taranarak ulaşılabilen kırk beş tipte toplam 228 adet sikke değerlendirmeye alınmış olup, makalenin konusunu sözü geçen sikkeler oluşturmaktadır.

KİOS ANTİK KENTİ

Kios Coğrafyası

Antik dönemlerde adı Kios veya Prusias ad Mare olarak geçen kent günümüzde Gemlik ismiyle bilinmektedir. Gemlik bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nde, Bursa il sınırları içerisinde yer almaktadır.

Kuzeyinde Samanlı dağları, güneyinde ise Mudanya Sırtları ve Katırlı Dağları ile sınırlanan, Pleistosen’de şekillenmiş Doğu – Batı doğrultulu tektonik oluğun içinde bulunan kent, kendi ismiyle anılan körfezin ucunda yer alır. Gemlik körfezi (Kianos Kolpos), Marmara denizinin İzmit körfezinden (Astakenos Kolpos) sonraki ikinci büyük körfezidir ve İznik gölünün bir uzantısı olan Karsak Deresi’nin getirdiği alüvyal ova ile sınırlanmıştır (Mansel 1974, s. 181). Ovanın genişliği 2 km kadar olup, Doğu istikametinde daralarak, alüvyal tabanı Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______ile birleşmektedir (Harita 1). Şehrin kuzeyindeki Samanlı Dağları, 900 metre yüksekliğe sahip olup, Gemlik’i kuzeyden gelen soğuk hava kütlelerinden korumaktadır.

Gemlik coğrafi konumu dolayısıyla Batı Anadolu şehirlerinin, ve Trakya ile bağlantısını sağlayan yolların üzerinde konuşlanmaktadır. Alüvyal dolguların katkısı ile ulaşıma engel olacak bir yükselti bulunmaması sonucu ve de denize olan komşuluğu neticesinde Gemlik, çevresi için bir liman konumuna gelmiştir (Kamış Bulur 1993, s. 5-18). Denizyolu ile Karadeniz, Ege ve Akdeniz’le, karayoluyla ise Anadolunun her yeri ile bağlantı kurulabilecek konumda bulunan Gemlik, denizyolu ve karayolu düğümünde bulunması nedeniyle ticaretin en önemli etmenlerinden biri olan lojistik için elverişlidir.

Gemlik’in doğusunda kalan İznik Gölü kıyısındaki Ilıpınar’da yerleşim M.Ö. 5000’e kadar uzanmaktadır (Doğancı 2018, s. 36). Burada yaşayan topluluğun, mitolojik kuruluş tarihi M.Ö. XII. yüzyıla kadar giden Kios kentiyle bir bağlantısı olduğu düşünülmektedir (Kaplanoğlu 2011, s. 25). Fakat buna dair somut herhangi bir kayıt bulunmamaktadır.

Harita 1: Gemlik’in Coğrafi Yapısı (Kamış Bulur 1993)

163 Remzi Ege ERSÖZ ______

Kısa Tarihçe

Kios kenti hakkında şimdiye kadar arkeolojik anlamda detaylı bir çalışma yapılmamış olması nedeniyle, kentin tarihi hakkında bilgi sahibi olma noktasındaki en önemli materyaller antik kaynaklar ve seyyahların yazdıklarıdır. Kent hakkındaki ilk bilgiler M.Ö. III. yüzyılda yaşamış Rodoslu Apollonios’un Argonautika eserinde geçmektedir (Strabon XII, 4.3). Altın postu bulmak için Kolkhis’e doğru yola çıkan Argonautlar Kios Körfezi’nde karaya çıkarlar. Bölge halkı onlara iyi davranıp yiyecek ve şarap verir. Bölgede kalınan süre sonrası tayfadan arkadaşları Hylas, Herakles ve Polyphemos’u almayı unutup denize açılırlar ve burada kalan Polyphemos da Kios şehrini kurar (Apollonius 2018, s. 40-46). Bu efsane dışında Kios’un M.Ö. XIII. yüzyılda kurulduğuna dair başka bir kanıt bulunmamaktadır. Kios hakkındaki tarihsel bilgiler Büyük Kolonizasyon dönemine (M.Ö. 750-550) dayanmaktadır (Doğancı 2018, s. 36-37). Bu dönem esnasında İonia kentlerinden Miletos’tan gelen koloniciler Myrleia’nın (Mudanya) yanı sıra Kios kentini de kurmuştur (Magie 1950, s. 306).

Kent M.Ö. 546 yılına kadar Lydia Krallığı’nın egemenliği altındadır. Lydia kralı Kroisos’un Pers kralı Kyros’a yenilmesinin ardından tüm Lydia ile birlikte Pers himayesi altına girmiştir (Karatekir 2018, s. 8). Pers-Hellen savaşları (M.Ö. 490-478) sonucunda Perslerin yenilip Anadolu’nun batısından çekilmesiyle tekrar bağımsız hale gelen kent, M.Ö. 478-477’de Perslere karşı Atina önderliğinde kurulan I. Attika Delos Deniz Birliği’nin üyesi olur. Birliğin amacı Perslere karşı ortak hareket etmek ve Perslerin Batı Anadolu’daki Hellen kentlerinin bağımsızlıklarını kısıtlayıcı eylemlerinin önüne geçmektir (Doğancı 2018, s. 37). Birlik üyeleri ekonomik güçlerine paralel olarak birlik hazinesine yıllık vergi ödemekteydiler, listelere bakıldığında M.Ö. 454 yılında Hellespontos vergi bölgesinde on üç kentin vergi ödemekte olduğu görülmektedir. Bu kentler arasında , Artake, Astakos, Berytis, Daskyleion, Didymoteikhitai, Kebrene, Kios, Lamponeia, Mysoi, Neandreia, Parion, Kherronesos bulunmaktadır (Doğan 2017, s. 8). Attika Delos Birliğinin gücünü kaybetmesiyle Persler yani Akhaemenid İmparatorluğu bölgeye tekrar hâkim olmuştur. Bu dönemde bölge tarihinde satrapların rolü önemlidir.

Akhaemenid İmparatorluğunun sisteminde, Roma’daki gibi senato veya ona yakın bir yetki bulunmamasından satrapların atanmasında söz sahibi tek kişi Pers kralıydı. Bu nedenle görevlendirmeler yalnızca kral tarafından yapılmaktaydı (Sarıkaya 2015, s. 99). Satraplık görevinde öncelik Perslerde olmasına rağmen, yerel halktan kişiler de satraplık görevine getirilebilmekteydi. Akhaemenid İmparatorluğunda en dikkat çekici atamalar, yedi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______hanedan Pers ailesinin birinden gelenler, kraliyet ailesi ve dynastes’lerin olarak atanmasıydı (Sarıkaya 2016, s. 76-80). Bu soylu kişiler vergiden muafiyet gibi farklı imtiyazlara sahiptiler. Ayrıcalıklar, görevli oldukları eyalet bölgelerine değil, kişilerin kendilerine tanınan istisnai bir haktı (Klinkott 2005, s. 47-52).

Eyalet yöneticileri, yönetmesi gereken alanın büyüklüğünden dolayı, bölgelerinde güvenlik ve vergilerin aksatılmamasını sağlayacak kişileri görevlendirmekteydi (Sarıkaya 2015, s. 112). Kios kentinde de bu görevlilerin ve satrapların izine rastlamak mümkündür. Kent M.Ö. IV. yy ortalarından itibaren yerel tiranlar tarafından yönetilmektedir. Bu tiranların varlığı, Mithradates isimli son tiran’ın Antigonos tarafından idamıyla son bulur (Magie 1950, s. 306).

M.Ö. 334’te Makedonyalı Büyük İskender’in Perslere karşı doğu seferini başlatması ve günümüz Biga çayı kenarında yapılan Granikos Savaşı’nda Pers ordusunu yenmesinden sonra tüm Küçük Asya kentleri gibi Kios da Büyük iskender imparatorluğunun bir parçası haline gelir. Kios M.Ö. 323 yılında İskender’in ölümünden sonra Diadokhlar arasındaki savaşlar sırasında sık sık el değiştirmiştir. Kent öncelikle bölgenin hali hazırda yöneticisi konumundaki, doğu ordularının başkomutanı Antigonos’un, M.Ö. 301 yılında Ipsos savaşıyla Lysimakhos’un ve M.Ö. 281 yılındaki Kyroupedion savaşından sonra ise Seleukos’un egemenliği altına girer (Magie 2001, s. 3-4). Hindistan’dan Yunanistan’a kadar geniş bir alana hükmeden Seleukos Krallığı’nın gevşek yapılı bir krallık olmasından mütevellit kısa süre sonra yerel beyler ayaklanarak kendi bölgelerinde yerel krallıklar kurmuşlardır (Doğancı 2018, s. 37). Bu dönemde oraya çıkan bir diğer güç ise güney Marmara bölgesini kapsayan Bityhnia Krallığıdır.

Kios, I. Prusias döneminde Bithynia topraklarına dâhil olmuştur. Prusias, V. Phillippos’un kızı ile siyasi bir evlilik yapar ve Makedonya kralı ile akrabalık ilişkisi kurar (Polybios XV, 22.1-2). Yayılımcı bir politika izleyen Prusias, Philippos’un da teşvikiyle Krallığı topraklarına saldırır (Doğancı 2018, s. 37). Bu arada M.Ö. 202’de Anadolu’ya geçen V. Philippos da Kios dâhil olmak üzere bazı kentleri ele geçirir (Strabon XII, 4.3). I. Prusias kentin ismini ilk başta “Prusia” olarak değiştirir ve savaş esnasında harabeye dönen kent yeniden imar edilir. Sonraları kent, Bithynia’daki diğer Prusia kentleri olan ve Prusias ad Olympium ile karışmaması açısından Prusias ad Mare ismiyle anılmaya başlar (Polybios XV, 22-23). Bithynia Krallığı döneminde önemini yitiren kent hakkında çok fazla bilgi bulunmamak ile beraber, Nikaia ve ’ya liman olma

165 Remzi Ege ERSÖZ ______görevine devam ettiği bilinmektedir (Magie 1950, s. 305). M.Ö. 89 - M.Ö. 85 arasında Pontos Kralı VI. Mithradates'in işgalinde kalan kent (Arslan 2007, s. 137-143), M.Ö. 74'te Bithynia Krallığı'yla birlikte vasiyet yoluyla Roma Cumhuriyeti'ne miras kalmıştır (Howorth 1908, s. 79).

KENT SİKKELERİ

Erken dönem Kios sikkeleri genel olarak M.Ö. IV-III. yy.’a tarihlendirilmektedir. Kios sikkeleri hakkında terminus post quem belirleyebilmek için kentin kuruluş tarihine göz attığımızda, Rodoslu Apollonius’un Argonautika hikâyesinin verdiği tarih olan M.Ö. XIII. yy’ı herhangi bir maddi buluntu ile destekleyemediğimizden ötürü, Miletos’lu kolonicilerin gelişi olan M.Ö. 630 tarihini göz önünde bulundurmak durumundayız (Doğancı 2018, s. 36). Bu tarih ise sikkenin, kabul gören ilk kullanım tarihine çok yakın bir tarihtir. M.Ö. 546 yılına kadar Lydia Krallığı egemenliği altında olmalarından dolayı, sikke kullanımına yabancı olmadıkları düşünülmektedir. Lakin bilindiği kadarıyla M.Ö. IV. yy ortalarına kadar Kios’ta herhangi bir sikke basımı bulunmamaktadır.

Bronz sikkeler arasında yer alan iki serinin, ön yüzünde Mithras başı olduğu düşünülen bir erkek başı görülmektedir. Bu iki seriden birinin (Seri 31) arka yüzünde “Kantharos” bulunmakta olup, 28 adet sikkeden oluşmaktadır. Diğer serinin (Seri 32) arka yüzünde ise “Labut” bulunmakta olup, 13 adet sikkeden oluşmaktadır. Ön yüzdeki tasvirinde görülenin Mithras, Satrap başı ya da Phryg başlıklı farklı bir kişi olduğu da düşünülebilir. Fakat değerlendirme açısından Mithras, özellikle Pontos coğrafyasındaki tasvirleri ile benzerliği ve bazı sikke serilerinde taç takması ile en yakın ihtimal olarak göze çarpmaktadır. Bilindiği üzere Mithras, İran-Hindistan kökenli bir tanrı olmasına rağmen Roma İmparatorluk Döneminde Anadolu halkları ve Roma’lılar tarafından da kabul görülmüştür.

Ön yüzdeki tasvirin Mithras olduğunu kabul edersek Bu sikkelerin Roma İmparatorluk Dönemin’de basılmış olabileceği düşüncesi oluşabilir, fakat sikkeler karakteristik ve stilistik olarak Hellenistik Dönem’e ait olmalıdır.

M.Ö. 407 ile M.Ö. 362 yılları arasında Hellespontos Phrgia’sında satraplık yapmış olan Phrygia’lı Ariobarzanes (Bulut 2007, s. 20-21) ya da bilinen diğer ismi ile Kios’lu I. Ariobarzanes, satrap tasvirlerinin sikke üstündeki tipolojiye uygunluğu bakımından (Bodzek 2013, 64-65, 68, fig. 21, 27, 41, 42), bu sikke grubuna uygulanabilecek en uygun başlangıç Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______tarihini vermektedir. Polybios (V, 43.2), Ariobarzanes’in köklerinin, Perslerin yedi hanedan ailesinden birine dayandığını ve bu toprakların kendisine I. Darius tarafından hediye edildiğini iddia etmektedir. Ksenephon’a göre Ariobarzanes babası Pharnabazos gibi ve Atina ile iyi ilişkiler içerisindedir (Hell. VII, 1.27). Atina vatandaşı da olmuş olan Ariobarzanes, Akhamenid İmparatorluğuna karşı tertip edilen M.Ö. 367 – M.Ö. 363 yılları arasındaki büyük satrap ayaklanmasında önemli bir rol oynamıştır (Bulut 2007, s. 21). Ariobarzanes oğlu Mithridates’in ihanetine uğrayarak idam edilmiştir. Mithradates’in de sikkeler üzerinde kesin bir yazıt olmaması nedeniyle tarihlendirme unsurları arasında göz önünde bulundurulması gerekir.

Kios’lu Mithradates2’in M.Ö. 386 ve M.Ö. 302 yılları arasında yaşamış olduğu ve Kassandros ile birlik olmasından dolayı Antigonos tarafından idam edildiği bilinmektedir (Diodorus XV, 90). Mithradates isminin de etimolojik bakımdan Mithras ile aynı kökeni barındırması 3 bu sikke grubu değerlendirilirken dikkat edilmesi gereken bir husustur. Bu sikke grubu için verilebilecek kesin tarih M.Ö. 407 ve M.Ö. 302 arasında bir dönemde basılmış olduğudur.

Eğer bir adım daha ileri gitmek gerekirse. Mithras sikkelerinin Pontos coğrafyasındaki Amastris kentinde görülmeye başladığı (Aulock 1952, s. 152, Lev. 5) M.Ö. 300 ile M.Ö. 285 tarihlerine daha yakın bir zaman dilimi olması açısından, Kios’lu II. Mithradates’in hüküm sürdüğü M.Ö. 337 ve M.Ö. 302 arasında basıldığını kabul etmek, yanlış bir düşünce olmayacaktır. Dikkat edilmesi gereken bir diğer unsur, Seri 32’nin ön yüzünde Pers kökenli Mithras olmasına rağmen, arka yüzünde kentin kuruluş efsanesinde ismi geçen Yunan mitolojisi kahramanı Herakles’in lobutunun bulunmasıdır. İki farklı kökenden gelen, mitolojik varlığın bir arada bulunması, sikkeleri bastıran kişinin her iki kültürden de etkilenmiş olabileceğini gösterir.

Bütün bunlara rağmen Ariobarzanes döneminde basılmadığına dair kesin bir kanıt bulunamamıştır. Eğer bu sikke grubunun tarihi M.Ö. 407 yılına kadar yani M.Ö. V. yy’a kadar uzanabiliyorsa, Kios kentinin en eski sikkeleri olabileceğini söylemek gibi, Mithras ikonografisinin kullanıldığı ilk sikkeler olduğunu söylemek de yanlış olmaz.

2 Pontos Krallığının kurucusu I. Mithradates Ktistes’in babası ya da akrabası. Bu Mithridates’in de baba adı Ariobarzanes’tir, fakat satrap Ariobarzanes ve oğlu Mithridates ile aynı kişiler olup olmadıkları bilinmemektedir. 3 Mithradates; “Mithras verdi”, “Mithras’ın hediyesi” anlamına gelmektedir (Arslan 2007, s. 123).

167 Remzi Ege ERSÖZ ______Kios’ta sayısal yoğunluk bakımdan çokluğuyla göze çarpan en önemli sikke grubu, M.Ö. IV. yy’ın ikinci yarısında görevli adı ile basılmış sikkelerdir (Tablo 1). Kentteki görevli ismi taşıyan sikkelerin hepsinin aynı tipte olduğu görülmektedir. Ön yüzde Apollon, arka yüzde gemi pruvası 4 , pruvanın üstünde ve altında ise görevli ismi bulunmaktadır. Bu sikkelerin arka yüzünde görülen gemi pruvasının, kentin kuruluş efsanesi ile alakalı bir mit olan Argonotların gemisi veya kentin liman özelliğine bir vurgu olabileceği gibi, satrap sikkelerinde örnekleri görülmesinden (Bodzek 2017, s. 49-50, fig. 1, 2, 5), Pers geleneğinin bir devamı da olabilir. Ön yüzdeki Apollon ise yine aynı mitte geçtiği üzere bölge halkı Mysia’lılar tarafından adaklar adanan tanrıdır (Apollonius 2018, s. 40-46). Görevli sikkeleri altın ve gümüş olarak iki farklı materyalden darb edilmiş olup altı altın seride (Seri 1-6) 10 adet, yirmi dört gümüş seride (Seri 7-30) 127 adet olmak üzere toplam otuz tipte 137 adet sikke barındırmaktadır. Kios’un erken dönem sikkeleri arasında tip ve sayı bakımından en büyük grubun görevli sikkeleri olduğu görülmektedir. Bu gruptaki sikkelerin Pers İmparatorluğunun, bölgeden seçtiği yerel görevliler tarafından basıldığı düşünülmektedir, fakat kentin İskender ve sonrasında Antigonos’un egemenliği altında kaldığı dönemde de bu görevliler varlığını sürdürmüş olabilirler. Bu durumda her iki dönemi de göz önünde bulundurmalıyız.

İskender’in ölümü ile başlayan Diadokhlar arasındaki savaşlarda, Kios sıkça el değiştirmiştir. M.Ö. 301 yılında Lysimakhos Batı Anadolu’nun egemen gücü olmuştur. Kios da bu dönemde Lysimakhos’un hükümdarlığı altına girmiştir. Bu durum Kios kentinin sikkelerinde de açık olarak gözlemlenebilmektedir. Thrakeia kralı Lysimakhos’un Batı Anadolu’ya hâkim olmasıyla beraber, gücünün ve krallığının doruk noktasına geldiği bilinmektedir.

M.Ö. III. yy’ın başlarına ait olduğu düşünülen bronz bir serinin (Seri 33) de ön yüzünde Herakles ve “TON KTIΣTHN” lejantı, arka yüzünde Athena ve “KIANΩN” lejantı bulunmaktadır. Herakles’in çevresinde yazmakta olan “TON KTIΣTHN” yani kurucu, yine Argonot efsanesine bir göndermedir (Apollonius 2018, s. 40-46). Bu sikkeyi Prusias öncesi döneme tarihlemeyi sağlayan unsur lejantın Prusias ad Mare değil Kios olmasıdır. Tarihsel olarak net bir sonuca varmak mümkün değildir fakat bu grup için verilebilecek en yakın tarihin M.Ö. III. yy’ın ilk çeyreği olduğu düşünülmektedir (Carradice 1992).

4 Pruva’nın bir benzeri, Bodzek 2013, s.64, fig. 21’deki satrap Pharnabazus sikkesinde görülebilmektedir. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

Lysimakhos’un Batı Anadolu’daki egemenliği M.Ö. 281 yılında Kyroupedion savaşında son bulmuştur. Gelişen süreçte Seleukoslar Batı Anadolu’dan Hindistan’a kadar yayılan devasa bir imparatorluğa sahip olmuşlardır. Bu dönemde Kios toprakları da Seleukosların hâkimiyeti altındadır. Seleukos İmparatorluğu yerel kralların isyanı sonucu dağılmıştır (Doğancı 2018, s. 37).

Kataloglardaki bilgilere dayanarak bu dönem için üç tip bronz seri göze çarpmaktadır. İlk tipin (Seri 34) ön yüzünde Herakles başı, arka yüzünde sadak içinde yay, lobut ve ikisinin ortasında da “KIANΩN” yani kentin ismi olan “Kios” lejantı bulunmaktadır. Serideki tasvirlerin kentin kuruluş hikâyesine dayandığı görülmektedir. Bu seriden 11 adet günümüze ulaşmıştır. Dönemin sikkeleri birbirine benzer özelliktedir ve üzerlerinde tarih belirtebilecek herhangi bir ipucu bulunmamaktadır. İkinci seride (Seri 35) 1 adet sikke bulunmakta olup ön yüzünde Apollon başı ve arka yüzünde lobut ile “KIANΩN” lejantı görülmektedir. Üçüncü serideki (Seri 36) tek sikkede ise yine ön yüzde Apollon başı mevcut fakat arka yüzünde Kantharos ve “K-I-I-A” lejantı bulunmaktadır. Bu gruptaki sikkelerde tarih belirtecek bir ipucu ya da farklı görüşleri destekleyebilecek maddi kanıtlar bulunmadığından dolayı, grup hakkındaki tartışmalar şu an için bir sonuca bağlanamamaktadır.

Yerel krallıkların kurulmasıyla yeni savaşlara sahne olan M.Ö. III. yüzyılın sonlarında; Kios, Makedonya kralı V. Philippos tarafından ele geçirilip, damadı Bithynia Kralı I. Prusias’a hediye edilir. Prusias kentin adını Prusia olarak değiştirir. Fakat sonraları adı Prusia olan bugünkü Bursa kenti ile karışmaması açısından kentin ismi, denizdeki Prusia anlamına gelen “Prusias ad Mare”ye çevrilir (Polybios XV, 22-23). Bu farklılık nümismatik açıdan da gözlemlenebilmektedir.

Prusias dönemine ya da sonrasına eklenebilecek grup “Prusias ad Mare” ismiyle basılmış sikkelerdir. Bu sikke grubunda dört tip bronz seri görülmektedir. İlk serinin (Seri 37) ön yüzünde Herakles, arka yüzünde sadak içinde yay, laobut ve “Prusias ad Mare” lejantı görülmektedir. Daha önce de gördüğümüz ve birlikte kullanılmış bu tasvirlerin önceki seriden (Seri 34) farkı lejantın Kios değil Prusias ad Mare olmasıdır. Bu seride 11 adet sikke bulunmaktadır. İkinci serideki (Seri 38) 6 adet sikkenin ön yüzünde Apollon, arka yüzünde ise tanrının atribülerinden tripod ve “Prusias ad Mare” lejantı bulunmaktadır. Bir diğer seride (Seri 39) yine ön yüzde Herakles başı ve arka yüzde Lobut beraber görülmektedir. Fakat bu seriye ait tek bir sikke olmasından ve sikke üstündeki “E BΠO ΑPΓY POTAMIAΣ ΠPOYΣIE” lejantının eksik olmasından dolayı tam olarak ne yazdığı anlaşılamamıştır. Farklı bir seriden

169 Remzi Ege ERSÖZ ______(Seri 40), ön yüzünde Hermes, arka yüzünde Kerykeion ve “ΠΡΟΥCΙΕΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟC ΘΑΛΑCCΗΙ” lejantı bulunan 2 adet sikke kayda geçmiştir.

Birim Gümüş Altın Drahmi Stater Drahmi Görevli 1 ½ ¼ 1 ¼ Proxenos 1 27 5 3 Agnonides 3 Hierokles 1 Miletos 18 2 Athenodors 12 4 1 Poseidonios 14 3 Sosandros 9 Sosigenes 1 5 1 Kteson 5 Bakheus 4 Demetrios 4 Nikas 3 Lynoklis 1 1 Teisandros 2 Posis 2 Herodoros 1 1 Aristokrates 1 Hegestratos 1 Philinos 1

Tablo 1: M.Ö. 350-300 görevli isimli sikke tipleri, birimleri ve adetleri.

Birim Altın Gümüş Br İkonografi Drahmi Stat Drahmi onz Dönem ÖyK/AyK 1 ¼ er 1 ½ ¼ M.Ö. 407-302 Mithra/Kantharos 1 M.Ö. 407-302 Mithra/Lobut 1 M.Ö. 350-300 Apollon/Pruva 1 1 4 5 12 7 M.Ö. 300-275 Herakles/Athena 1 M.Ö. 300-200 Herakles/Sadak-Yay-Lobut 1 M.Ö. 300-200 Apollon/Lobut 1 M.Ö. 300-200 Apollon/Kantharos 1 Herakles/ Sadak-Yay-Lobut M.Ö. 202-74 1 (Prusias ad Mare) M.Ö. 202-74 Apollon/Tripod 1 M.Ö. 202-74 Herakles/Lobut 1 M.Ö. 202-74 Hermes/Kerykeion 1

Tablo 2: İkonografilere göre dönemler, birimler ve tip sayıları. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

KRALİ SİKKELER

Kentte Lysimakhos adıyla basılmış iki seri görülmektedir. Her iki seride de aynı tasvirler görülmekte olup, ön yüzlerinde Aleksandros büstü, arka yüzlerinde de Lysimakhos’un zaferini simgeleyen; Athena, Nike tasvirleri ve “Basileus Lysimakhos” lejantı bulunmaktadır. Bu iki seri arasındaki tek fark, birinin altın stater, diğerinin gümüş tetradrahmi olmasıdır.

Lysimakhos adına basılan altın seride (KS 1) 1 adet stater, gümüş seride (KS 2) ise 12 adet tetradrahmi, toplamda iki seri ve 13 adet sikke bulunmaktadır. Bahsi geçen grup kentteki sikkeler arasında, üzerinde “Basileus” yazılı olan, bir kralın kentte kendi adına bastırdığı ya da üzerinde bir kralın ismi geçtiği kesin olan ve Hellenistik tipte darb edilmiş ilk sikkelerdir. Thrakeia kralı Lysimakhos’un Batı Anadolu’ya hâkim olmasıyla beraber, gücünün ve krallığının doruk noktasına geldiği bilinmektedir.

I. Prusias, Lysimakhos’tan sonra kentte Basileus unvanıyla sikke bastırmış ikinci kişidir. Çalışmamızda “Basileus Prusias” lejantı bulunan üç seri bulunmakta olup, bahsi geçen serilerin ikisi bronz biri ise gümüştür. Bronz sikkelerin ilk serisinin (KS 4) ön yüzünde Apollon, ikincisinin (KS 5) ise Athena bulunurken, ikisinin de arka yüzünde zaferini sembolize etmek için Nike ve “Basileus Prusias” lejantı bulunmaktadır ve her iki seriden birer adet sikke kayda geçmiştir. Gümüş serideki (KS 3) tek sikke tetradrahmi olup, ön yüzünde Prusias büstü, arka yüzünde ise Zeus ikonu ile “Basileus Prusias” lejantı bulunmaktadır.

SONUÇ

Kios kenti darphanesinin, Hellenistik dönem ve öncesinde yoğun bir şekilde sikke bastığını görmekteyiz. Efsaneye göre M.Ö. XIII. yy’da, tarihsel kaynaklara göre ise M.Ö. VII. yy’da kurulan kentin, ilk sikke baskılarının tam olarak ne zaman başladığını söylemek güç olmasına rağmen, başlangıç noktasının M.Ö. IV. yy’da olduğu görülmektedir. Bronz sikkeler arasında yer alan 31. ve 32. Serilerde kullanılmış olan Mithras ikonografisi dikkate değer bir bulgudur.

Kentteki en karakteristik sikkeler, toplamda 30 tipte görülmekte olan görevli ismiyle basılmış, ön yüzlerinde Apollon, arka yüzlerinde pruva bulunan sikkelerdir. Bahsi geçen grup araştırma kapsamına alınmış 137 adet sikke ile sayısal olarak en geniş grubu oluşturmaktadır.

171 Remzi Ege ERSÖZ ______Lysimakhos döneminden önce olduğu kesin olarak bilinmesinden dolayı, bu grup da kentin M.Ö. IV. yy’da bastığı sikkeler arasındadır.

Bahsi geçen Mithras’lı ve Apollon/Pruva’lı görevli ismi barındıran tiplerin, Hellenistik değil, Pers sikkeleri kategorisinde değerlendirilmesi gerektiği kanısına varılmıştır.

Prusias ad Mare ismi ile basılmış dört tip bronz seri, şüphe götürmeyecek şekilde Bithynia Krallığı döneminde basılmıştır.

Kentteki Krali sikke tipleri Lysimakhos ile başlayıp Prusias ile devam eden beş seridir.

Genel kapsamda bakıldığında Kios darphanesi M.Ö. IV. yy’daki kullanımıyla ön plana çıkmaktadır. Hellenistik dönemin sonlarına doğru kent darphanesinin kullanımı azalmıştır. Bu durum da darphanenin en parlak günlerinin, Persler ve Yunanlar arasında sürekli el değiştirdiği M.Ö. IV. yy olduğu söylenebilir. M.Ö. III. yy’ın sonlarında kentin Bithynia egemenliğine girmesiyle, kent darphanesinin Prusias döneminde kullanılmasına rağmen, takip eden süreçte eskisi kadar rağbet görmediği gözlemlenmiştir. Kios’taki baskıların azalmasının en önemli sebebinin, Bithynia’nın merkezi olarak sadece belirli yerlere sikke basma hakkı tanıması olduğu araştırma bulgularınca saptanabilmiştir.

Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

KAYNAKÇA

Antik Kaynaklar

Diodorus (1954), Diodorus Siculus, Library of History, vol. VI: Books 14-15.19 (Çev. C. H. Oldfather), Harvard University Press, Cambridge.

Polybios (1925), Polybios The Histories, vol. IV: Books 9-15 (Çev. W. R. Paton), Harvard University Press, Cambridge.

Rodoslu Apollonius (2018), Argounatika (Çev. A. Çokona), İş Bankası Yayınları, İstanbul.

Strabon (1993), Antik Anadolu Coğrafyası (Çev. A. Pekman), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.

Xenephon (1962), Anabasis (Çev. H. Örs), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.

Xenephon (1984), Hellenica (Çev. B. Umar), Sergi Yayınevi, İzmir.

Modern Kaynaklar

Arslan, M. (2007), Roma’nın Büyük Düşmanı Mithradates VI Eupator, Oda Yayıncılık, İstanbul.

Bakır, T. (2003), “Daskleion Hellespontine Phrygia Bölgesi Akhamenid Satraplığı”, 25, s. 1-26.

Bodzek, J. (2013), “Achaemenid Asia Minor: Coins of the ans of the Great King”, K. Dörtlük, O. Tekin, R. B. Seyhan (Ed.), Birinci Uluslararası Anadolu Para Tarihi ve Numismatik Kongresi, Suna – İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya, s. 59-78.

Bodzek, J. (2017), “A New Achaemenid Coin. Several Comments on a Unique Tetradrachm of the Type ‘Great King/Prow’ and Some Other Issues of the Satraps”, Notae Numismaticae 12, s. 33-50.

Bulut, H. (2007), Daskleion’da Akhamenid Satraplığı Sonu ve Hellenistik Dönem, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü Doktora Tezi, İzmir.

Carradice, I., M. Price (2001), Hellen Dünyasında Sikke (Çev. O. Tekin), Homer Kitabevi, İstanbul.

Doğan, A. (2017), “MÖ V. Yüzyılda Pers-Hellen İlişkileri Bağlamında Hellespontos Bölgesi: Kyzikos Örneği”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi 39, s. 1-21.

Doğancı, K. (2018), “Eskiçağda Kios (=Gemlik) ve Çevresi”, Bursa’da Yaşam: Tarih İçinde Gemlik Mayıs, s. 36-40.

173 Remzi Ege ERSÖZ ______Howgego, C. (1998), Sikkelerin Işığında Eskiçağ Tarihi (Çev. O. Tekin), Homer Kitabevi, İstanbul.

Howorth, H. (1908), “The Rise of Gains Julius Ceaser, with an Account of His Early Friends, Enemiesi and Rivals: Part II”, Transactions of the Royal Historical Society, Third Series 2, s. 51-128.

Kamış Bulur, P. (1993), Gemlik’in Kuruluşu, Gelişmesi ve Fonksiyon Alanlarının Dağılışı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.

Kaplanoğlu, R. ve Y. Oğuzoğlu (2011), Asri Gemlik, Gemlik Belediyesi Yayınları, Bursa.

Karatekir, E. (2018), “Persler Anadolu’da: Büyük Kyros’un Lydia Seferi ve Sonuçları”, Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 2, s. 1-27.

Klinkott, H. (2005), Der Satrap ein Achaimenidischer Amtsträger und seine Handlungsspielräume, Verlag Antike, Frankfurt.

Kraay, C.M. (1976), Archaic and Classical Greek Coins, Mathuen, London.

Magie, D. (1950), Roman Rule in Asia Minor To the End of the Third Century After Christ Volume 2 (Notes), Princeton University Press, Princeton.

Magie, D. (2001), Anadolu’da Romalılar Attalos’un Vasiyeti (Çev. N. Başgelen), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.

Mansel, A.M. (1971), Ege ve Yunan Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.

Mansel, A.M. (1974), “Gemlik Tümülüs Mezarı”, Belleten 38(150), s. 181-208.

Sarıkaya, S. (2015), Pers İdari Sistemi Perspektifinde Bir Satraplık Merkezi Daskleion, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Antalya.

Sarıkaya, S. (2016), “Anadolu’da Pers Satraplık Sistemi”, Cedrus 4, s. 75-90.

Sevin, V. (2016), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.

Tekin, O. (1994), Grek ve Roma Sikkeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.

Tekin, O. (2007), Eski Anadolu ve Trakya, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.

Tekin, O. (2008), Antik Nümismatik ve Anadolu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.

Tekin, O. (Ed.) (2009), Ancient History Numismatics and Epighraphy in the Mediterranean World Studies in Memory of Clemens E. Bosch and Sabahat Atlan an in Honour of Nezahat Baydur, Ege Yayınları, İstanbul.

Ulugün, F.Y. (2006), Kocaeli Çevresi Tarihi Bithynia Arkeolojik Epigrafik Numizmatik Biblografyası, Kocaeli Yüksek Öğrenim Derneği, Kocaeli.

Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

Elektronik Kaynaklar

Ac Search. Erişim: http://www.acsearch.info

American Numismatic Society. Erişim: http://numismatics.org

Asia Minor Coins. Erişim: http://www.asiaminorcoins.com

Bibloteque Nationale France Gallica. Erişim: http://gallica.bnf.fr

Boston Museum of Fine Arts, Erişim: http://www.mfa.org

British Museum, Erişim: http://www.britishmuseum.org

Sylloge Nummorum Graecorum. Erişim: http://www.sylloge-nummorum-graecorum.org

Vcoins, Erişim: http://www.vcoins.com

175 Remzi Ege ERSÖZ ______KATALOG

Kısaltmalar

BMC Pontus: Wroth, W. (1889), A Catalogue of the Greek Coins in the British Museum Pontus, Paphlagonia, Bithynia, and the Kingdom of Bosporus, The Trustees, London.

Hunterian: MacDonald, G. (1901), Catalogue of Greek Coins in the Hunterian Collection University of Glasgow Vol. II, James MacLehose and Sons, Glasgow.

McClean III: Grose, S.W. (1929), Fitzwilliam Museum Catalogue of the McClean collection of the Greek Coins, Part 3 Asia Minor Farther Asia Egypt Africa. Cambridge Univesity Press, London.

SNG Cop: Breitenstein, N. (1944), Sylloge Nummorum Graecorum: The Royal Collection of Coins and Medals, Danish National Museum, Part 18, Bosphorus-Bithynia, Munksgaard, Kopenhag.

SNG Delepierre: Anonim (1983), Sylloge Nummorum Graecorum France Biblotheque Nationale Cabinet des Medailles Collection Jean Et Marie Delepierre, Paris: Bibloteque Nationale.

SNG Finland: Ashton, R. (1999), Sylloge Nummorum Graecorum The Erkkı Keckman Collection in the Skopbank Helsinki Part II Asia Minor Except Karia, The Finnish Society of Sciences and Letters, Helsinki.

SNG IV Fitz 6: Heichelheim, F. (1965), Sylloge Nummorum Graecorum Fitzwilliam Museum Leake and General Collections Part VI Asia Minor-Phrygia, Oxford University Press, London.

SNG Liepzig: Schultz, S. (1993), Sylloge Nummorum Graecorum Sammlung der Universitatsbiblothek Leipzig 1. Band Autonome Griechische Münzen, Hirmer Verlag, München.

SNG Sweden II: Westermark, U. ve H. Nilsson, (1991), Sylloge Nummorum Graecorum The Collection of the Royal Cabinet National Museum of Monetary History Stockholm Part 3 Attica-Lesbos, The Royal Academy of Letters History and Antiquities, Stockholm.

SNG V Oxford: Ashton, R., Ireland, S. (2007), Sylloge Nummorum Graecorum Ashmolean Museum Oxford Part IX Bosphorus–Aeolis, Oxford University Press, London.

SNG v.Aul.: Aulock, S.V. (1957), Sylloge Nummorum Graecorum Pontus-Paphlagonien-Bithynien 1- 1049. Berlin: Gebr. Mann., Aulock, S.V. (1967), Sylloge Nummorum Graecorum Nachtrage I Pontus-Paphlagonien-Bithynien 6674-7190, Verlag Gebr. Mann, Berlin.

SNG VI Lewis: Carradice, I. (1992), Sylloge Nummorum Graecorum Lewis Collection in Corpus Christi College Cambridge Part II The Greek Imperial Coins, Oxford University Press, Oxford.

Weber: Forrer, L.(1922), The Weber Collection Volume III Part I Asia, Spink & Son Limited, London.

Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

Kent Sikkeleri

Altın M.Ö. 350 – M.Ö. 300

Proxenos Seri 1 (Stater) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli, altta; KIA. Ay. Pruva, yıldızlı sola, üstte labut, solda, sola d., kartal; ΠΡΟΞENΟΣ 3 adet, AV, ort. 17mm, 8,57g. (1. Asia Minor Coins 68975, 2. Asia Minor Coins 109766, 3. Paris Luynes 24157)

Agnonides Seri 2 (Stater) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Pruva, yıldızlı sola, solda, sola d., kartal; ΑΓΝΩΝΙ∆ΗΣ 3 adet, AV, ort. 18mm, 8,52g (1. McClean III 7458,18, 2. BMC Pontus 19, 3. Paris Luynes 241410)

Lynoklis Seri 3 (Stater) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Pruva, yıldızlı sola, solda, sola d., kartal; ΛΙΝΟΚΛΗΣ 1 adet, AV, 8,65g (Paris Waddington 28511)

Hierokles Seri 4 (Stater) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΙEPOKΛΗΣ 1 adet, AV, 8,941g (BMC Pontus 212)

Athenodoros Seri 5(Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola, sağda tahıl başağı; AΘΗΝΟΔΩΡΟΣ 1 adet, AV, 4,11g (Paris 2013:2313)

5 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=6897 6 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=10976 7 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8477240c 8 Grose 1929, s. 25. 9 Wroth 1889, s.130. 10 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8477239q 11 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555183v 12 Wroth 1889, s.130. 13 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b10316897r

177 Remzi Ege ERSÖZ ______Herodoros Seri 6 (Çeyrek Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Pruva, sola; HPΟΔΩΡΟΣ 1 adet, AV, 10mm, 1,43g (Asia Minor Coins 1323314)

Gümüş M.Ö. 350 – M.Ö. 300 Proxenos Seri 7 (Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΠΡΟΞENΟΣ 1 adet, AR, 5.07g (Asia Minor Coins 31515)

Seri 8 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΠΡΟΞENΟΣ 27 adet, AR, ort. 14,07mm, 2,43g (1. Boston 04.930 16, 2. Vcoins 11532576 17, 3. Vcoins 12080518, 4. Vcoins AC7375519, 5. Vcoins 1083520, 6. Vcoins 09167521, 7. Pegasi Num. Auc. 35 lot 145, 15.10.201622, 8. SNG III Lockett 267623, 9. SNG Delepierre 250524, 10. SNG Liepzig 1072 25, 11. SNG IV Fitz 6 409226, 12. SNG IV Fitz 6 409327, 13. SNG IV Fitz 6 409428, 14. SNG IV Fitz 6 409529, 15. McClean III 746030, 16. SNG Oxford 5 36031, 17. SNG Oxford 5 36132, 18. SNG Cop. 37333, 19. SNG v.Aul. 700134, 20. SNG v.Aul. 50435, 21. Hunterian II. s.242. 436, 22. Weber III

14 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=13233 15 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=315 16 http://www.mfa.org/collections/object/hemidrachm-of-kios-with-head-of--struck-under-proxenos-2647 17 https://www.vcoins.com/en/stores/pegasi_numismatics/123/product/bythinia_cius__350300_bc__ar_hemidrac hm/906632/Default.aspx 18 https://www.vcoins.com/en/stores/artemis_gallery/262/product/greek_bithynia_kios_ar_silver_hemistater_coin __325_bce/890326/Default.aspx 19 https://www.vcoins.com/en/stores/civitas_galleries/33/product/bithynia_kios_c_350300_bc_hemidrachm_vf/8 71855/Default.aspx 20 https://www.vcoins.com/en/stores/musa_numismatic_art/193/product/bithynia_kios_ar_half_siglos_proxenos_ magistrate_circa_350300_bc_apollo__prow/845455/Default.aspx 21 https://www.vcoins.com/en/stores/aegean_numismatics/1/product/bithynia_kios_350300_bc_hemidrachm/791 726/Default.aspx 22 https://www.acsearch.info/search.html?id=3462021 23 http://www.s110120695.websitehome.co.uk/PHP/SNG_PHP/04_03_Reply.php?Series=SNGuk&AccessionNo =0300_2676 24 Anonim 1983, levha 68. 25 Schultz 1993, levha 51. 26 Heichelheim 1965, levha 75. 27 Heichelheim 1965, levha 75. 28 Heichelheim 1965, levha 75. 29 Heichelheim 1965, levha 75. 30 Grose 1929, s. 25. 31 Ashton 2007, levha 15. 32 Ashton 2007, levha 15. 33 Munksgaard 1944, levha 10. 34 Aulock 1967, levha 241. 35 Aulock 1957, levha 15. 36 MacDonald, s.242. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

485937, 23. SNG XIII Newcastle 41938, 24. BMC Pontus 1139, 25. BMC Pontus 1240, 26. Paris 44341, 27. Paris Luynes 241642)

Seri 9 (Çeyrek Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΠΡΟΞENΟΣ 5 adet, AR, ort. 9mm, 1,21g (1. Asia Minor Coins 691843, 2. SNG Cop. 37844, 3. SNG Cop. 37945, 4. SNG III Lockett 267746, 5. Vcoins g7247)

Miletos Seri 10 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli;KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; MIΛHTOΣ 18 adet, AR, ort. 13,41mm, 2,45g (1. SNG IV Fitz 6 409048, 2. McClean III 746049, 3. SNG Oxford 5 36250, 4. SNG Oxford 5 36351, 5. SNG Cop. 37052, 6. SNG Cop. 37153, 7. SNG Cop. 37254, 8. SNG Cop. 37655, 9. SNG v.Aul. 699956, 10. Weber III 485757, 11. Asia Minor Coins 31258, 12. SNG IV Fitz 6 409159, 13. BMC Pontus 660, 14. BMC Pontus 761, 15. Paris 43962, 16. Paris 43863, 17. Paris 43664, 18. Paris 43765)

Seri 11 (Çeyrek Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli;KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; MIΛHTOΣ 2 adet, AR, ort. 1,17g (1. Paris 44766, 2. Asia Minor Coins 644167)

37 Forrer 1922, s. 42. 38 http://www.s110120695.websitehome.co.uk/PHP/SNG_PHP/04_03_Reply.php?Series=SNGuk&AccessionNo =1301_0419 39 Wroth 1889, s.130. 40 Wroth 1889, s.130. 41 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85551952 42 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8477241s 43 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=6918 44 Munksgaard 1944, levha 10. 45 Munksgaard 1944, levha 10. 46 http://www.s110120695.websitehome.co.uk/PHP/SNG_PHP/04_03_Reply.php?Series=SNGuk&AccessionNo =0300_2677 47https://www.vcoins.com/en/stores/ars_coin_wien/223/product/bithynia_kios_circa_350300_bc_diobol__xf__gr eek_coin/931404/Default.aspx 48 Heichelheim 1965, levha 75. 49 Grose 1929, s. 25. 50 Ashton 2007, levha 15. 51 Ashton 2007, levha 15. 52 Munksgaard 1944, levha 10. 53 Munksgaard 1944, levha 10. 54 Munksgaard 1944, levha 10. 55 Munksgaard 1944, levha 10. 56 Aulock 1967, levha 241. 57 Forrer 1922, s. 42. 58 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=312 59 Heichelheim 1965, levha 75. 60 Wroth 1889, s.130. 61 Wroth 1889, s.130. 62 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555192t 63 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555191d 64 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555189b 65 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85551900 66 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85551989 67 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=6441

179 Remzi Ege ERSÖZ ______Athenodoros Seri 12 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola, sağda tahıl başağı; AΘΗΝΟΔΩΡΟΣ 12 adet, AR, ort. 13 mm, 2,44g (1. Boston 04.92968, 2. Vcoins 544469, 3. Vcoins 12080670, 4. SNG Finland II 14171, 5. SNG IV Fitz 6 409772, 6. SNG Oxford 5 36773, 7. SNG Cop. 36974, 8. Hunterian II. s.242. 175, 9. Asia Minor Coins 31376, 10. BMC Pontus 377, 11. BMC Pontus 478, 12. Paris 43279)

Seri 13 (Çeyrek Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola, sağda tahıl başağı; AΘΗΝΟΔΩΡΟΣ 4 adet, AR, ort. 11 mm, 1,1g (1. BMC Pontus 1680, 2. BMC Pontus 1581, 3. Weber III 486182, 4. SNG Sweden II 194683)

Poseidonios Seri 14 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KΙA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΠΟΣΕΙΔΩNΙΟΣ 14 adet, AR, ort. 13 mm, 2,45g (1. SNG Delepierre 250384, 2. SNG Delepierre 250485, 3. SNG Oxford 5 36486, 4. SNG Oxford 5 36587, 5. SNG Oxford 5 36688, 6. SNG v.Aul. 700089, 7. SNG v.Aul. 50390, 8. Weber III 485891, 9. Asia Minor Coins 30992, 10. BMC Pontus 893, 11. BMC Pontus 994, 12. BMC Pontus 1095, 13. Paris 44096, 14. Paris 44197)

68 http://www.mfa.org/collections/object/hemidrachm-of-kios-with-head-of-apollo-struck-under-athenodoros- 2646 69 https://www.vcoins.com/en/stores/ancient_numismatic_enterprise/9/product/bithynia_kios_circa_350300_bc_a r_half_siglos__hemidrachm_12_mm_223_gm_2h_athenodoros_magistrate_ef/664512/Default.aspx 70 https://www.vcoins.com/en/stores/artemis_gallery/262/product/bithynia_kios_silver_hemistater_coin__325_bc e/890327/Default.aspx 71 Ashton 1999, levha 6. 72 Heichelheim 1965, levha 75. 73 Ashton 2007, levha 15. 74 Munksgaard 1944, levha 10. 75 MacDonald, s.242. 76 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=313 77 Wroth 1889, s.130. 78 Wroth 1889, s.130. 79 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555185p 80 Wroth 1889, s.131. 81 Wroth 1889, s.131. 82 Forrer 1922, s. 42. 83 Westermark 1991, levha 59. 84 Anonim 1983, levha 68. 85 Anonim 1983, levha 68. 86 Ashton 2007, levha 15. 87 Ashton 2007, levha 15. 88 Ashton 2007, levha 15. 89 Aulock 1967, levha 241. 90 Aulock 1957, levha 15. 91 Forrer 1922, s. 41. 92 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=309 93 Wroth 1889, s.130. 94 Wroth 1889, s.130. 95 Wroth 1889, s.130. 96 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85551937 97 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555194n Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

Seri 15 (Çeyrek Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KΙA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΠΟΣΕΙΔΩNΙΟΣ 3 adet, AR, ort. 9 mm, 1,21g (1. SNG Sweden II 194798, 2. SNG Cop. 37799, 3. Asia Minor Coins 3326100)

Sosandros Seri 16 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Pruva, yıldızlı; ΣΩΣAΝΔPOΣ 9 adet, AR, ort. 13,5 mm, 2,49g (1. Vcoins 37818101, 2. SNG Oxford 5 368102, 3. SNG Cop. 374103, 4. SNG v.Aul. 7002104, 5. Weber III 4860105, 6. Asia Minor Coins 311106, 7. BMC Pontus 13107, 8. BMC Pontus 14108, 9. Paris 444109)

Sosigenes Seri 17 (Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΣΩΣΙΓΕΝΗΣ 1 adet, AR, 13 mm, 4,76g (SNG IV Fitz 6 4096110)

Seri 18 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΣΩΣΙΓΕΝΗΣ 5 adet, AR, ort. 13mm, 2,41g (1. SNG Cop. 375111, 2. SNG v.Aul. 505112, 3. Asia Minor Coins 310113, 4. Asia Minor Coins 2104114, 5. Paris E86115)

Seri 19 (Çeyrek Darhmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΣΩΣΙΓΕΝΗΣ 1 adet, AR, 10mm, 1,21g (Asia Minor Coins 11053116)

Kteson Seri 20 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Pruva, sola; KTHΣΩN 5 adet, AR, ort. 18,5 mm, 2,30g (1. Asia Minor Coins 8776117, 2. SNG IV Fitz 6 4089118, 3. SNG v.Aul. 6998119, 4. BMC Pontus 5120, 5. Paris 435121)

98 Westermark 1991, levha 59. 99 Munksgaard 1944, levha 10. 100 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=3326 101 https://www.vcoins.com/en/stores/marc_breitsprecher_classical_numismatist/8/product/bithynia_kios_magistr ate_sosandros_ar_hemidrachm__prow/802800/Default.aspx 102 Ashton 2007, levha 15. 103 Munksgaard 1944, levha 10. 104 Aulock 1967, levha 241. 105 Forrer 1922, s. 42. 106 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=311 107 Wroth 1889, s.131. 108 Wroth 1889, s.131. 109 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555196g 110 Heichelheim 1965, levha 75. 111 Munksgaard 1944, levha 10. 112 Aulock 1957, levha 15. 113 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=310 114 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=2104 115 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555197w 116 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=11053

181 Remzi Ege ERSÖZ ______Bakheus Seri 21 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΒΑΚΧΕΥΣ 4 adet, AR, ort. 13mm, 2,40g (1. Asia Minor Coins 317122, 2. Asia Minor Coins 6381123, 3. Hunterian II. s.242. 2124, 4. Paris Z197125)

Demetrios Seri 22 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΔΗMΗTΡΙΟΣ 4 adet, AR, ort. 2,46g (1. SNG v.Aul. 6997126, 2. Hunterian II. s.242. 3127, 3. Asia Minor Coins 319128, 4. Paris 434129)

Nikas Seri 23 (Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΝΙΚΑΣ 3 adet, AR, ort. 5,15g (1. Asia Minor Coins 308130, 2. Asia Minor Coins 318131, 3. Paris 431132)

Lynoklis Seri 24 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Pruva, yıldızlı sola, sağda tahıl başağı; ΛΙΝΟΚΛΗΣ 1 adet, AR, 14mm, 2,36g (Vcoins GR2251133)

Teisandros Seri 25 (Çeyrek Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KΙA Ay. Pruva, yıldızlı sola; TEIΣAN∆POΣ 2 adet, AR, ort. 1,27g (1. Paris 449134, 2. Paris 448135)

Posis Seri 26 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Pruva, yıldızlı sola, sağda tahıl başağı; ΠΟΣΙΣ

117 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=8776 118 Heichelheim 1965, levha 75. 119 Aulock 1967, levha 241. 120 Wroth 1889, s.130. 121 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555188x 122 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=317 123 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=6381 124 MacDonald, s.242. 125 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85551863 126 Aulock 1967, levha 241. 127 MacDonald, s.242. 128 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=319 129 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555187h 130 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=308 131 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=318 132 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85551848. 133https://www.vcoins.com/en/stores/pavlos_s_pavlou_numismatist/131/product/bithyniakios__cius_circa_35030 0_bcarhemidrachmmagistratelynoklis/851914/Default.aspx 134 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555200x 135 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555199q Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

2 adet, AR, ort. 14 mm, 2,37g (1. Vcoins GRP0003d136, 2. Asia Minor Coins 320137)

Herodoros Seri 27 (Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Pruva, yıldızlı sola; KIANΩ HPOΔΩ (?KIANΩN HPOΔΩPOΣ?) 1 adet, AR, 3,45g (Paris 450138)

Aristokrates Seri 28 (Yarım Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΗΣ 1 adet, AR, 2,56g (Asia Minor Coins 316139)

Hegestratos Seri 29 (Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΗΓΕΣΤΡΑΤΟΣ 1 adet, AR, 19,5mm, 4,57g (McClean III 7459140)

Philinos Seri 30 (Çeyrek Drahmi) Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; KIA Ay. Pruva, yıldızlı sola; ΦΙΛΙΝΟΣ 1 adet, AR, 12mm, 1,20g (SNG Oxford 5 369141)

Bronz M.Ö. 407 – M.Ö. 302 Seri 31 Öy. Mithras başı sağa, Phryg başlıklı; Ay. Kantharos, iki yanda üzüm salkımları; KΙA 28 adet, AE, ort. 13mm, 2,1g (1. Vcoins GRP0563b142, 2. Vcoins GB71987143, 3. SNG IV Fitz 6 4098144, 4. SNG Ashmolean5 372145, 5. SNG Ashmolean5 373146, 6. SNG Cop. 381147, 7. SNG Cop. 382148, 8. SNG v.Aul. 7003149, 9. SNG v.Aul. 7004150, 10. Hunterian II. s.242. 5151, 11. Weber III

136 https://www.vcoins.com/en/stores/romae_aeternae_numismatics/136/product/bithynia_cius_kios_ar_hemidrac hm_apollo__prow_grain_posis_magistrate_gvf/875322/Default.aspx 137 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=320 138 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555201b 139 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=316 140 Grose 1929, s. 25. 141 Ashton 2007, levha 15. 142https://www.vcoins.com/en/stores/romae_aeternae_numismatics/136/product/bithynia_cius_kios_ae12_laurel_ phrygian_cap__kantharos_vase_rare/470541/Default.aspx 143 https://www.vcoins.com/en/stores/forum_ancient_coins/62/product/forvm_kios_bithynia_ae14_male_mithras _head__kantharos_and_grapes_rare_vf/662877/Default.aspx 144 Heichelheim 1965, levha 75. 145 Ashton 2007, levha 15. 146 Ashton 2007, levha 15. 147 Munksgaard 1944, levha 10. 148 Munksgaard 1944, levha 10. 149 Aulock 1967, levha 241. 150 Aulock 1967, levha 241. 151 MacDonald, s.242.

183 Remzi Ege ERSÖZ ______4862152, 12. Weber III 4863153, 13. Weber III 4864154, 14. Asia Minor Coins 314155, 15. Asia Minor Coins 3246156, 16. Asia Minor Coins 9685157, 17. Asia Minor Coins 14026158, 18. BMC Pontus 20159, 19. BMC Pontus 21160, 20. BMC Pontus 22161, 21. BMC Pontus 23162, 22. Paris M4885163, 23. Paris AA.GR.1363 164, 24. Paris AA.GR.1364 165, 25. Paris AA.GR.1365 166, 26. Paris 455 167, 27. Paris 1966.453168, 28. Paris 454169)

Seri 32 Öy. Mithras başı sağa, Phryg başlıklı; Ay. Labut; KIANΩN 13 adet, AE, ort. 16mm, 4,46g (1. SNG IV Fitz 6 4099170, 2. SNG Oxford 5 370171, 3. SNG Oxford 5 371172, 4. SNG Cop. 380173, 5. SNG v.Aul. 506174, 6. Asia Minor Coins 14025175, 7. BMC Pontus 17176, 8. BMC Pontus 18177, 9. BMC Pontus 19178, 10. Paris 459179, 11. Paris 453180, 12. Paris 452181, 13. Paris 451182)

M.Ö. 300 – M.Ö. 275

Seri 33 Öy. Çıplak Herakles başı sağa; TON KTIΣTHN Ay. Athena ayakta sola, elinde patera, sağ eliyle kalkana yaslanıyor; KIANΩN 1 adet, AE, 8,01g (SNG VI Lewis 1292183)

152 Forrer 1922, s. 42. 153 Forrer 1922, s. 42. 154 Forrer 1922, s. 42. 155 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=314 156 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=3246 157 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=9685 158 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=14026 159 Wroth 1889, s.131. 160 Wroth 1889, s.131. 161 Wroth 1889, s.131. 162 Wroth 1889, s.131. 163 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85552087 164 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85552050 165 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555206d 166 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555207t 167 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555204k 168 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b10311889h 169 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85552035 170 Heichelheim 1965, levha 75. 171 Ashton 2007, levha 15. 172 Ashton 2007, levha 15. 173 Munksgaard 1944, levha 10. 174 Aulock 1957, levha 15. 175 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=14025 176 Wroth 1889, s.131. 177 Wroth 1889, s.131. 178 Wroth 1889, s.131. 179 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555214z 180 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555211q 181 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85552109 182 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555209n 183http://www.s110120695.websitehome.co.uk/PHP/SNG_PHP/04_03_Reply.php?Series=SNGuk&AccessionNo =0602_1292 Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

M.Ö. 300 – M.Ö. 200

Seri 34 Öy. Aslan postlu Herakles başı sağa; Ay. Sadak içinde yay, labut; KIANΩN 11 adet, AE, ort. 19mm, 4,81g (1. SNG Oxford 5 374184, 2. SNG Cop. 383185, 3. SNG Cop. 384186, 4. SNG v.Aul. 7005187, 5. SNG v.Aul. 507188, 6. Hunterian II. s.243. 6189, 7. Weber III 4865190, 8. Asia Minor Coins 3796191, 9. Asia Minor Coins 3247192, 10. BMC Pontus 26193, 11. Paris 458194)

Seri 35 Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Labut; KIANΩN 1 adet, AE, 5,27g (BMC Pontus 24195)

Seri 36 Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay. Kantharos; K Ι Ι Α 1 adet, AE, 2,60g (BMC Pontus 25196)

M.Ö. 202 – M.Ö. 74

Prusias ad Mare adıyla Seri 37 Öy. Herakles başı sağa, diademli; Ay. Sadak içinde yay, labut; ΠΡΟΥCΙΕΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟC ΘΑΛΑCCΗΙ 11 adet, AE, ort. 24mm, 10,1g (1. SNG Sweden II 1948197, 2. SNG Cop. 386198, 3. SNG v.Aul. 508199, 4. Weber III 4866200, 5. Asia Minor Coins 4410201, 6. BMC Pontus 28202, 7. BMC Pontus 29203, 8. BMC Pontus 30204, 9. Paris 462205, 10. Paris 461206, 11. Paris M4785207)

Seri 38 Öy. Apollon başı sağa, defne çelenkli; Ay.Tripod; ΠΡΟΥCΙΕΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟC ΘΑΛΑCCΗΙ

184 Ashton 2007, levha 15. 185 Munksgaard 1944, levha 10. 186 Munksgaard 1944, levha 10. 187 Aulock 1967, levha 241. 188 Aulock 1957, levha 15. 189 MacDonald, s.242. 190 Forrer 1922, s. 43. 191 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=3796 192 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=3247 193 Wroth 1889, s.132. 194 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555213j 195 Wroth 1889, s.132. 196 Wroth 1889, s.132. 197 Westermark 1991, levha 59. 198 Munksgaard 1944, levha 10. 199 Aulock 1957, levha 15. 200 Forrer 1922, s. 43. 201 www.asiaminorcoins.com/gallery/displayimage.php?album=24&pid=4410 202 Wroth 1889, s.132. 203 Wroth 1889, s.132. 204 Wroth 1889, s.132. 205 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85552176 206 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555216s 207 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555218m

185 Remzi Ege ERSÖZ ______6 adet, AE, ort. 20mm, 5,32g (1. SNG Oxford 5 375208, 2. SNG Cop. 387209, 3. BMC Pontus 31210, 4. BMC Pontus 32211, 5. Paris 465212, 6. Paris 464213)

Seri 39 Öy. Aslan postlu Herakles başı sağa; Ay. Labut; E BΠO..ΑPΓY POTAMIAΣ ΠPOYΣIE 1 adet, AE, 18,78g (BMC Pontus 27214)

Seri 40 Öy. Petasoslu Hermes başı sağa, omzununda kerykeion; Ay. Kerykeion; ΠΡΟΥCΙΕΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟC ΘΑΛΑCCΗΙ 2 adet, AE, ort. 2,32g (1. SNG Cop. 385215, 2. Paris 460216)

Krali Sikkeler

Altın M.Ö. 301 – M.Ö. 281 Lysimakhos KS 1 (Stater) Öy. Aleksandros başı sağa, boynuzlu, diademli Ay. Athena oturuyor sola, sağ elinde Nike, aşağıda sadak içinde yay, mızrak sağ omzuna yaslı, sağda kalkan, labut; ΛΥΣIMAΧOΥ BAΣIΛEΩΣ 1 adet, AV, 8,47g (Paris 1973.1.9217)

Gümüş Lysimakhos KS 2 (Tetradrahmi) Öy. Aleksandros başı sağa, boynuzlu, diademli Ay. Athena oturuyor sola, sağ elinde Nike, aşağıda sadak içinde yay, mızrak sağ omzuna yaslı, sağda kalkan, labut; ΛΥΣIMAΧOΥ/ BAΣIΛEΩΣ 12 adet, AR, ort. 16,58g (1. SNG VII Manchester 814218, 2. Paris 185219, 3. Paris 206220, 4. Paris 203221, 5. Paris 204222, 6. Paris R2941223, 7. Paris R1998224, 8. Paris R1996225, 9. Paris R1995226, 10. Paris R1994227, 11. Paris R1997228, 12. Paris 205229)

208 Ashton 2007, levha 15. 209 Munksgaard 1944, levha 10. 210 Wroth 1889, s.132. 211 Wroth 1889, s.132. 212 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555220p 213 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85552191 214 Wroth 1889, s.132. 215 Munksgaard 1944, levha 10. 216 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8555215c 217 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8576591n 218http://www.s110120695.websitehome.co.uk/PHP/SNG_PHP/04_03_Reply.php?Series=SNGuk&AccessionNo =0700_0814 219 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8576728k 220 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85767364 Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

M.Ö. 202 – M.Ö. 185

I. Prusias KS 3 (Tetradrahmi) Öy. Prusias büstü sağa, diademli; Ay. Zeus ayakta sola, asa ve çelenk tutuyor, solda yıldırım üstünde kartal; ΠPOΥΣIOY BAΣIΛEΩΣ 1 adet, AR, 37mm, 16,72g (SNG XIII Newcastle 424230)

Bronz I. Prusias KS 4 Öy. Apollon başı sola, defne çelenkli; Ay. Nike ayakta sola, kanatlı, sağ elinde çelenk, sol elinde mızrak; ΠPOΥΣIOY BAΣIΛEΩΣ 1 adet, AE, 29mm, 9,07g (SNG XIII Newcastle 423231)

KS 5 Öy. Athena başı sağa, miğferli; Ay. Nike ayakta sola, çelenk ve acrostolion? tutuyor; ΠPOΥΣIOY BAΣIΛEΩΣ 1 adet, AE, 28mm, 10,82g (SNG XIII Newcastle 425232)

221 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8576737j 222 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8576733w 223 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85767349 224 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8576732g 225 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85767312 226 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85767290 227 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b85767275 228 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8576730n 229 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8576735q 230http://www.s110120695.websitehome.co.uk/PHP/SNG_PHP/04_03_Reply.php?Series=SNGuk&AccessionNo =1301_0424 231http://www.s110120695.websitehome.co.uk/PHP/SNG_PHP/04_03_Reply.php?Series=SNGuk&AccessionNo =1301_0423 232http://www.s110120695.websitehome.co.uk/PHP/SNG_PHP/04_03_Reply.php?Series=SNGuk&AccessionNo =1301_0425

187 Remzi Ege ERSÖZ ______

Seri 1 Seri 2 Seri 3

Seri 5 Seri 6 KS1

Seri 7 Seri 8 Seri 9

Seri 10 Seri 11 Seri 12

Seri 13 Seri 14 Seri 15 Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD) 7, Bahar 2018, ss. 161-190. ______

Seri 16 Seri 17 Seri 18

Seri 19 Seri 20 Seri 21

Seri 22 Seri 23 Seri 24

Seri 25 Seri 26 Seri 27

Seri 28 Seri 29 Seri 30

189 Remzi Ege ERSÖZ ______

KS 2 KS 3 Seri 31

Seri 32 Seri 33 Seri 34

KS 4 KS 5 Seri 37

Seri 40 Seri 38