Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

UrbanistiČki Razvojni Plan Kamenice

Schweizerische Eidgenossenschaft Confédération suisse Confederazione Svizzera Confederaziun svizra

Swiss Cooperation Office Kosovo Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Opština Kamenice Dokument pripremljen od strane opštine Kamenica Direkcija za Urbanizam i Prostorno Planiranje u saradnji sa ostalim direkcijama i sektorima opštine podržani na profesionalan način od HELVETAS Intercooperation i „INSI“ Sh.p.k. PREDGOVOR Smatrajući Razvojni Urbani Plan, dokumentom za uređenje, korišćenje i razvoj Opštinskog prostora, na kraju 2010 doneli smo odluku za izradu ovog plana i počeli proces za izradu istog. Ova odluka zasnovana na dva glavna razloga.  Potreba za planiranu obradu (zaštita i razvoj) opštine Kamenica i uspostavljanje osnova održivog i dugoročnog razvoja u funkciji i sprečavanja nelegalnog razvoja.  I drugi razlog, pripremanje ovog dokumenta zasnovano na zakonske obaveze koje mi kao opština smo imali od usvajanja Zakona o Prostornom Planiranju 2003 godine. Možemo nabrojati na desetine razloga kao što su: Potreba za praćenje tokova i standarda iz ove oblasti i stvaranje jedne planirane strukture koja bi garantovala kvalitet i efikasnost današnjim generacijama i bez pretnji generacijama koje dolaze. Ja sam ubeđen u postizanju vizije i strateških ciljeva koji su definisani na ovom dokumentu i koji će doprineti u mnogim vidovima ali tri bismo izdvojili: . Socijalni vid . Ekonomski vid i . Ekološki vid Proces izrade Razvojnog Urbanog plana Kamenice s obzirom na sve vidove protekao po ne baš lako vreme i okolnosti. Ali se nadamo da će njegovo sprovođenje vršiti u drugim okolnostima i mi svi zajedno imamo privilegiju ali i odgovornost za veoma brižljivo sprovođenje ovog plana koji je mapa puta u fazi razvoja neprekidnog poboljšanja kvaliteta i postizanja evropskih standarda. Nakon mnogobrojnih analiza i proučavanja, mi sada svi se slažemo da nivo i ritam privrednog i socijalnog razvoja naše Opštine će se zasnovati na ovom Planu i zavisiće od nivoa znanja izraženog od naših opštinskih stručnjaka i ostalih koji su pomagali ovom procesu. Pomoću jednog sveobuhvatnog i transparentnog procesa, tokom izrade Razvojnog Urbanog plana, postigli smo širok politički, građanski i stručni konsenzus. Jedan takav pristup omogućilo je da u Planu budu obuhvaćeni interesi i specifičnosti svih društvenih grupa Opštine što znači da je jedna dobra osnova da i u procesu sprovođenja ima jednu široku podršku od svih strana od interesa. Opština pozdravlja angažovanje svih aktera koji su učestvovali u ovom procesu koji njihovim primedbama, sugestijama i predlozima obogaćivali nacrt Razvojnog Urbanog plana, prvobitno pripremljen od stručnjaka. Ovom prilikom želim da izrazim moju i zahvalnost Opštine radnim grupama, Savetu Eksperata, predstavnicima civilnog društva, privatnom sektoru, vođama svih političkih partija kao i onima koji su učestvovali na pripremi ovog važnog dokumenta. Jedno posebno priznanje za glavne nosioce razvojnog plana, medije koji su stvarali prostora za prezentovanje ovog strateškog dokumenta pred građanima.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Opština od institucija, donatora, partnera i prijatelja očekuje pomoć u sprovođenju ovog dokumenta kako bi zajedno realizovali nove perspektive za održivi razvoj Kamenice. Našim zajedničkim radom u sprovođenju ovog plana doprinećemo da naši građani žive dostojanstveno. Duboko sam uveren da zajedno možemo obezbediti energiju i izvore za sprovođenje ovog Plana.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Sadržaj 1 UVOD ...... 15

1.1 INDEKS TERMINOLOGIJE ...... 22 2 PROFIL PROSTORNOG RAZVOJA I ANALIZA STANJA ...... 25

2.1 SADRŽAJNE INFORMACIJE O GEOGRAFSKOJ, FIZIČKOJ, EKOLOŠKOJ I SOCIO-EKONOMSKOJ SITUACIJI OPŠTINE KAMENICA ...... 25 2.1.1 ISTORIJAT KAMENICE ...... 25 2.2 OSNOVNI PODACI ...... 25 2.3 DEMOGRAFIJA I SOCIJALNI RAZVOJ ...... 28 2.3.1 SOCIJALNI SLUČAJEVI ...... 30 2.3.2 STRUKTURA NEZAPOSLENIH U KAMENICI ...... 32 2.3.3 NEZAPOSLENI POD SOCIJALNOM POMOĆI ...... 33 2.3.4 STANOVANJE ...... 36 2.3.5 OBRAZOVANJE U GRADU KAMENICA...... 38 2.3.6 ŽIVOTNA SREDINA I KORIŠĆENJE ZEMLJIŠTA...... 40 2.3.7 KLIMATSKI USLOVI, KLIMATSKA VALORIZACIJA, OSOBENOSTI ...... 48 2.3.8 KULTURNA I PRIRODNA BAŠTINA...... 51 2.3.9 PRIRODNE NEPOGODE I OSTALO ...... 53 2.4 PRIVREDNI RAZVOJ ...... 58 2.4.1 POLJOPRIVREDA ...... 58 2.4.2 INDUSTRIJA ...... 60 2.4.3 TRGOVINA ...... 60 2.4.4 ZANATSTVO ...... 61 2.4.5 TURIZAM ...... 61 2.4.6 ENERGETIKA ...... 62 2.4.7 NEJEDNAKI PRIVREDI RAZVOJ ...... 62 2.5 TEHNIČKA INFRASTRUKTURA ...... 64 2.5.1 SAOBRAĆAJ I NJEGOVA INFRASTRUKTURA ...... 64 2.5.2 AUTOMOBILISTIČKI TRANSPORT ...... 64 2.5.3 ŽELEZNIČKI SAOBRAĆAJ...... 64 2.5.4 VAZDUŠNI SAOBRAĆAJ ...... 64 2.5.5 TELEKOMUNIKACIJA ...... 65 2.5.6 VODOVODNI SISTEM U OPŠTINI KAMENICA ...... 67 2.5.7 ENERGETSKA INFRASTRUKTURA ...... 70 2.5.8 Groblja ...... 77 2.5.9 UPRAVLJANJE OTPADOM ...... 77 2.6 UKLJUČIVANJE KLJUČNIH RASPOLOŽIVIH IZVEŠTAJNIH INFORMACIJA I SEKTORIJALNIH STRATEGIJA ...... 84 2.6.1 EKONOMIJA I FINANSIJE ...... 84 2.6.2 URBANIZAM, KATASTAR I ZAŠTITA SREDINE ...... 85 2.6.3 OBRAZOVANJE ...... 87 2.6.4 ZDRAVSTVO I SOCIJALNA ZAŠTITA ...... 89 2.6.5 POLJOPRIVREDA, ŠUMARSTVO I RURALNI RAZVOJ ...... 90 2.7 KLJUČNO PITANJE ŠIREG SPORNOG PROSTORA INKORPORIŠE PLANIRANA UPUTSTVA I OBAVEZE KOJE POTIĆU OD DOKUMENTACIJE I PLANOVA (PROSTORNE) ŠIREG REGIONA I UTIĆU URBANU ZONU KAMENICE ...... 91

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.7.1 STANOVANJE ...... 91 2.7.2 STRATEŠKE LOKACIJE I CILJEVI PRIVREDNOG RAZVOJA ...... 92 2.7.3 Čuvanje i razvoj baštine - zaštita postojećih vrednosti ...... 95 2.7.4 MOMENTALNO STANJE DEPONIJA I MENADŽIRANJE OTPADOM ZONE INDUSTRIJSKOG OTPADA ...... 96 3 PROCENA STANJA U GRADU, SADRŽI: ...... 97 3.1.1 Analiza stanja u gradu Kamenice(koristeći SWOT) ...... 97 3.2 UZAJAMNA ANALIZA POLITIČKIH I PROGRAMSKIH PITANJA ...... 104 4 PROCENA INVESTICIONIH KAPACITETA OPŠTINE USVOJENA JE I ZA URBANSKI NIVO, KAO ADMINISTRATIVNI CENTAR KAMENICE KOJI SADRŽI INFORMACIJE O INVESTICIONIM KAPACITETIMA I RESURSIMA ...... 109 4.1.1 Predviđeni Sopstveni prihodi – Opština Kamenica ...... 109 4.2 GLAVNI RAZVOJNI IZAZOVI GRADA KAMENICA ...... 116 4.2.1 EKONOMSKI RAZVOJ I VELIKA STOPA NEZAPOSLENOSTI ...... 116 4.2.2 KORIŠČENJE PROSTORA ...... 117 4.2.3 ŽIVOTNA SREDINA ...... 117 4.2.4 INFRASTRUKTURA ...... 118 4.2.5 NASLEĐE ...... 118 4.2.6 NIVO ZDRAVSTVENIH, SOCIJALNIH, KULTURNIH, SPORTSKIH I DR...... 118 4.2.7 SIROMAŠTVO ...... 118 4.2.8 STANDARDI, NORME I NAČELA ...... 119 5 VIZIJA, PRINCIPI I CILJEVI ...... 120

5.1 VIZIJA O BUDUĆNOSTI GRADA KAMENICA...... 120 5.1.1 OPŠTA NAČELA RAZVOJA /ZAŠTITA ...... 121 5.1.2 RAZVOJNI DUGOROČNI CILJEVI ...... 122 5.1.3 STRATEŠKI PRIORITETI ...... 124 5.2 OKVIR PROSTORNOG RAZVOJA GRADA KAMENICA ...... 125 5.2.1 GLAVNI POJMOVI PROSTORNOG PLANIRANJA ...... 125 5.3 STANOVNIŠTVO, NASELJA, NEFORMALNA NASELJA ...... 127 5.3.1 STANOVNIŠTVO ...... 127 5.3.2 Definisanje i merenje razvoja stanovništva ...... 128 5.3.3 Komponente OILJR ...... 129 5.3.4 STANOVANJE ...... 130 5.3.5 STAMBENA GUSTINA I VISINA ...... 130 5.3.6 PREDVIĐENA STAMBENA GUSTINA I VISINA ...... 131 5.3.7 TRETIRANJE URBANIH CELINA ...... 131 5.3.8 NEFORMALNA NASELJA ...... 132 5.4 INFRASTRUKTURA – URBANI SAOBRAĆAJ, KOMUNIKACIJA ...... 145 5.4.1 INFRASTRUKTURA KAO SISTEM ZA FUNKCIONALNO ORGANIZOVANJE PROSTORA ...... 145 5.5 TEMATSKA OBLAST DEMOGRAFIJA, SOCIJALNA PITANJA STANOVNIŠTVA, STANOVANJA, NASELJA, KULTURNO NASLEĐE ...... 158 5.5.1 OBRAZOVANJE ...... 158 5.5.2 ZDRAVSTVO ...... 161 5.5.3 KULTURA OMLADINA I SPORT ...... 162 5.6 AMBIJENAT UKLJUČUJUĆI PRIRODNO NASLEDSTVO I RESURSE, PEJSAŽI ...... 166

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5.6.1 VODA ...... 166 5.6.2 BIODIVERZITET ...... 169 5.6.3 ZEMLJA ...... 171 5.6.4 UPRAVLJANJE OTPADOM ...... 173 5.6.5 RADIOAKTIVNOST (JONIZIRAJUĆI I NE-JONIZIRAJUĆI) ...... 173 5.6.6 PRIRODNO NASLEĐE ...... 178 5.6.7 PEJZAŽI I ZELENILO ...... 178 5.6.8 PRIRODNE I DRUGE NEPOGODE ...... 180 5.7 OBELEŽAVANJE VAŽNIH IZGRADNJI, STRATEŠKI PROJEKAT ILI PROJEKAT POSEBNE ZONE USVOJEN U PROSTORNI PLAN KOSOVA ILI PLANOVI POSEBNIH ZONA ...... 185 5.7.1 PROCENA SOCIO-EKONOMSKOG I UTICAJA SREDINE U PREDLOŽENOM URBANOM OKVIRU ...... 185 6 STRATEGIJE I AKCIJE ZA SPROVOĐENJE ...... 189

6.1 STRATEGIJE I POSEBNE DELATNOSTI ZA PRIMENU URP PO TEMATSKIM OBLASTIMA ...... 189 6.1.1 STRATEGIJE I GENERALNE DELATNOSTI ZA PRIMENU URP ...... 189 6.1.2 INDUSTRIJA ...... 193 6.1.3 GRAĐEVINARSTVO ...... 193 6.1.4 ZANATSTVO ...... 193 6.1.5 TRGOVINA ...... 194 6.1.6 TURIZAM ...... 194 6.1.7 UGOSTITELJSTVO...... 196 6.1.8 SAOBRAĆAJ, TELEKOMUNIKACIJA, MOBILNI TRANSPORT ...... 196 6.1.9 TELEKOMUNIKACIONI SAOBRAĆAJ, PTK I PRIVATNI OPERATERI ...... 196 6.1.10 ENERGIJA ...... 197 6.1.11 BANKARSKI SISTEM ...... 197 6.1.12 Mala i Srednja Preduzeća ...... 197 6.2 STRATEGIJE I DELATNOSTI ZA TEHNIČKU INFRASTRUKTURU ...... 198 6.2.1 Putna Infrastruktura ...... 198 6.2.2 ŽELEZNIČKA INFRASTRUKTURA ...... 199 6.2.3 INFRASTRUKTURA AKUMULACIJE I SNABDEVANJE SA VODOM ...... 199 6.2.4 Sistem Kanalizacije (otpadne vode) ...... 200 6.3 FUNKCIONALNOST ELEKTRIČNOM ENERGIJOM I OSNAŽIVANJE TELEKOMUNIKACIONE MREŽE...... 201 6.4 TEMATSKE GRANE DEMOGRAFIJE I SOCIJALNA PITANJA ...... 202 6.4.1 STRATEGIJA I AKCIJE ZA SOCIJALNU INFRASTRUKTURU ...... 202 6.4.2 PREBIVALIŠTE ...... 203 6.4.3 NASELJA ...... 203 6.4.4 NEFORMALNA NASELJA ...... 203 6.4.5 OBRAZOVANJE ...... 204 6.4.6 ZDRAVSTVO ...... 205 6.4.7 KULTURA ...... 205 6.4.8 SPORT I REKREACIJA ...... 206 6.4.9 OMLADINA ...... 206 6.4.10 NEZAPOSLENOST I SIROMAŠTVO ...... 207 6.5 STRATEGIJE I AKCIJE ZA KORIŠĆENJE ZEMLJIŠTA I ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE ...... 207 6.5.1 VAZDUH ...... 207 6.5.2 VODA ...... 208

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

6.5.3 ZEMLJA ...... 208 6.5.4 KORIŠĆENJE ZEMLJIŠTA ...... 209 6.5.5 PRIRODNO NASLEĐE ...... 209 6.5.6 Biodiverzitet ...... 210 6.5.7 UPRAVLJANJE OTPADOM ...... 210 6.5.8 PRIRODNE KATASTROFE I DRUGE ELEMENTARNE NEPOGODE...... 210 6.6 PROCENE STRATEGIJE, NA OSNOVU KRITERIJUMA UTVRĐENIH PRINCIPA, POLITIKA I ZAKONI...... 214 6.6.1 EVALUACIJA STRATEGIJE ZA IMPLEMENTACIJU U OBLASTI EKONOMSKOG RAZVOJA ...... 214 6.6.2 EVALUACIJA STRATEGIJE ZA IMPLEMENTACIJU U OBLASTI DEMOGRAFIJE I SOCIJALNE POLITIKE ...... 216 6.6.3 EVALUACIJA STRATEGIJE ZA IMPLEMENTACIJU U OBLASTI INFRASTRUKTURE ...... 217 6.6.4 EVALUACIJA STRATEGIJE ZA IMPLEMENTACIJU U OBLASTI KORIŠĆENJA ZEMLJIŠTA I ZAŠTITA ŽIVOTNE...... 218 6.7 VREMENSKI ROKOVI, FINANSIJSKE IMPLIKACIJE,INSTITUCIONALNI OKVIR ...... 219 7 MERE ZA SPROVOĐENJE ...... 248

7.1 UPUTSTVA O PITANJIMA INTERPRETACIJE RAZVOJNOG URBANOG PLANA TOKOM NACRTA REGULATIVNIH I DRUGIH PLANOVA ...... 248 7.2 ODREĐENI USLOVI OD STRANE LOKALNE VLADE ZA VAŽNA PITANJA RAZVOJA I KORIŠĆENJE ZEMLJE U URBANOJ ZONU, KOJI OBUHVAĆAJU ...... 249 7.2.1 USLOVI ZA ODREĐIVANJE I DEFINISANJE JAVNIH POVRŠINE, I ONIM OD DRUGIH NAMENA ...... 251 7.3 USLOVI ZA REGULISANJE PROSTORA ZA OBJEKTE KOJI SU VAŽNI ZA KOSOVO I OPŠTINU U GRADU KAMENICA ...... 253 7.3.1 a OBJEKTI KOJI SU VAŽNI ZA KOSOVO I OPŠTINU U GRADU KAMENICA ...... 253 7.3.2 b GRAĐEVINSKE ZONE ZA RAZVOJ GRADA ...... 253 7.3.3 c IZGRAĐENE STRUKTURE VAN GRAĐEVINSKOG ZEMLJIŠTA ...... 254 7.3.4 USLOVI ZA POSTAVLJANJE EKONOMSKIH DELATNOSTI; ...... 254 7.3.5 5.2.7. USLOVI ZA POSTAVLJANJE OBJEKATA ZA JAVNE DELATNOSTI ...... 255 7.3.6 USLOVI I NAČIN IZGRADNJE STAMBENIH OBJEKATA ...... 256 7.3.7 USLOVI ZA POSTAVLJANJE MREŽE POVRŠINA KORIDORA ILI TELEKOMUNIKACIONIH TRASA I MREŽE OPŠTINSKE INFRASTRUKTURE ...... 257 7.3.8 USLOVI ZA REGULISANJE ZONA I CELINA OD POSEBNE VREDNOSTI ...... 259 7.3.9 MERE ZA ZAŠTITU PEJZAŽA,PRIRODNIH VREDNOSTI I KULTURNOISTORIJSKIH CELINA ...... 259 7.3.10 NAČIN RUKOVOĐENJA OTPADOM (PRERADA, SKLADIŠTENJE I PRENOS) ...... 261 7.3.11 MERE ZA SPREČAVANJE ŠTETNIH UTICAJA NA SREDINU ...... 262 7.3.12 A OBAVEZE ZA IZRADU DETALJNIH REGULACIONIH PLANOVA ...... 264 7.3.13 B. MERE ZA REGULISANJE I ZAŠTITU ZEMLJIŠTA ...... 265 7.3.14 C. REKONSTRUKCIJA ZGRADA ČIJA JE NAMENA U SUPROTNOSTI SA PLANIRANOM DESTILACIJOM ...... 266 7.3.15 Odredbe o konsultacijama, saradnji i učešću ...... 266 7.3.16 Poboljšanje obuhvatanja, učešća i svesnosti ...... 266 7.3.17 Centralizacija prostornih informacija ...... 266 7.3.18 Građevinska Dozvola ...... 267 7.3.19 Procena i monitoring ...... 267 7.3.20 ODREDBE O HRONOLOŠKOM RASPOREDU ILI ETAPE IMPLEMENTACIJE ...... 267 7.3.21 ELEMENTI I UPUTSTVA ZA DALJE ISTRAŽIVANJE...... 267

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

7.4 ZAVRŠNE ODREDBE...... 268 7.4.1 STUPANJE NA SNAGU ...... 268 7.4.2 OPRAVDANOST / VAŽNOST ...... 268 7.4.3 PROCENA ...... 268 7.4.4 PRILOG DOKUMENATA ...... 268

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

MAPE (Mapa. 1. Geografski položaj Kamenice na Karti Republike Kosova str.) (Mapa. 2. Gustina stanovništva Kamenice str.) (Mapa. 3. Socijalni slučajevi str.). (Mapa. 4. Nezaposlenost/Struktura tražioca posla str.). (Mapa. 5. Mapa prostiranja naselja Kamenica str.). (Mapa. 6. Osnovne škole str.). (Mapa. 7. Hidrološka karta opštine Kamenica str.) (Mapa. 8. Pedologija str. (Mapa 9. Korišćenje zemljišta str). (Mapa. 10. i 11. Bonitet zemljišta str.) (Mapa. 12. Kulturno i prirodno nasleđe Kamenice str.). (Mapa. 13. Ugrožene oblasti str.) (Mapa. 14. Poplave i erozije str.) (Mapa. 15. Prostorno prostiranje biznisa str.) (Mapa. 16. Infrastruktura snabdevanja pijaćom vodom u gradu Kamenica str.) (Mapa. 17. Telekomunikacija str.) (Mapa. 18. Energetska Mreža Kamenice str.) (Mapa. 19. Socijalna infrastruktura str.) (Mapa. 20. Upravljanje otpadom str.) (Mapa. 21 i 22 Prostorna podela Kamenice – Koncept 8 sati str. i) (Mapa. 23. Koncept urbanog razvoja.) (Mapa. 24. Predviđena stambena gustina i visina) (Mapa. 25. Neformalna naselja u gradu Kamenice. str.) (Mapa. 26. Ekonomski razvoj. str.) (Mapa. 27. Struktura saobraćaja str.) (Mapa. 28. Javni transport str.) (Mapa. 29. Telekomunikacija str.) (Mapa. 30. Energetska mreža str.) (Mapa. 31. Infrastruktura snabdevanja vodom str.) (Mapa. 32. Infrastruktura kanalizacije (otpadne vode) str.) (Mapa. 33. Infrastruktura kanalizacije atmosferskih voda str.) (Mapa. 34. Socijalna infrastruktura str.) (Mapa. 35. Obdaništa/vrtići str.) (Mapa. 36. Osnovne škole str.) (Mapa. 37. Srednje škole str.) (Mapa. 38. Školski i sportski prostori i groblja str.) (Mapa. 39. Zdravstvo str.) (Mapa. 40. Socijalne usluge str.) (Mapa. 41. Mere za zaštitu vazduha od zagađenja str.) (Mapa. 42. Vodeni resursi str.) (Mapa. 43. Biodiverzitet str. 174) (Mapa. 44. Planirane granice grada Kamenica str.) (Mapa. 45. Upravljanje otpada str.) (Mapa. 46. Korišćenje zemljišta str.) (Mapa. 47. Parkovi i zeleni koridori str.) (Mapa. 48. Mere za poplave i erozije str.) (Mapa. 49. Hitno planiranje str.)

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

TABELE Tab. 1. Struktura stanovništva po starosnom dobu str. Tab. 2. Broj stanovništva u Kamenici (Kamenica 1948-2011) str. Tab. 3. Broj tražioca posla po godinama str. Tab. 4. Struktura tražioca posla po kvalifikaciji i starosnom dobu str. Tab. 5. Nacionalna struktura tražioca posla str. Tab. 6. Demografski podaci za Kamenicu str. Tab. 7. Nastavno osoblje u srednjem obrazovanju po poziciji 2008/9 str. Tab. 8. Odnos izmešu školskih prostora i učenika str. Tab. 9. Utvrđivanje valjanosti zemljišta po vrstama u Opštini Kamenica str. Tab. 10 Prosečne vrednosti Padavina, Prosečnih Temperatura, Vlažnosti, % vazdušnog pritiska, vetar m/sec str. Tab. 11. Prosečne vrednosti za Kamenicu 2002 u Kamenici padavina, Prosečne atmosferske temperature, vetra. m/s str. 45 Tab. 12. Lista predloženih zona za zaštitu od strane KIZP str. Tab. 13. Pristup finskoj telefoniji u Kamenici str. Tab. 14. Planiranje budžeta 2010-2020 str. Tab. 15. Planiranje budžeta 2010-2020 izraženo u procentima str. Tab. 16. Učešće vladinog granta u ukupnom budžetu po ekonomskim kategorijama str. Tab. 17. Učešće sopstvenih prihoda u ukupnom budžetu po ekonomskim kategorijama str. Tab. 18. Koncesije i privatne investicije str. Tab. 19. Pozajmica, donacije i dijaspora str.

GRAFIKONI Graf. 1. Dinamika rasta stanovništva str. Graf. 2. Broj tražioca posla po godinama str. Graf. 3. Korišćenje zemljišta u (ha) str. Graf. 4. Podela zemlje prema valjanosti u procentima (%) i u hektarima (ha) (Zogaj, 2010) str. Graf. 5. Površina klasa zemljišta po bonitetu u (ha) (pripremljeno od. Dr. Bashkim Kabashi sa ekipom eksperata opštine Kamenice str. Graf. 6. Erozivna stopa u opštini kamenica str. Graf. 7. Vlasništvo zemljišta u opštini Kamenica str. Graf. 8. Dinamika rasta stanovništva u opštini Kamenica str. Graf. 9. Prihodi po glavi stanovnika str.

FIGURE Fig. 1. Vetar ruže u opštini Kamenica str. Fig. 2. Jedno polarna šema 400/220/110 kV na geografskoj karti Kosova str. Fig. 3. Pozicioniranje trafostanica i linija 110/35/10 kV u regioni Kamenici str. Fig. 4. Poprečni preseci vazdušnih linija 35 kV, 10 kV u regionu Kamenice str. Fig. 5. Strategija za prostorni razvoj, radni dokument str. Fig. 6. Strategija Prostornog razvoja za region Gnjilane-Uroševac str.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Menadžment

Direkcija za Urbanizam, Katastar i Zaštitu Sredine –Kamenica

Koordinator projekta Ilir Kastrati – Dipl. Ing. Arhitekture, direktor: Direkcije za Urbanizam i Prostorno Planiranje – Kamenica

Menadžer Projekta

Lulzim Leci - Potpredsednik i SO Kamenica

Glavni nosioci izrade URP

1. Ilir Kastrati, master A.N. – direktor DUPP 2. Mehmet Thaçi, master A.N. – odgovorni za planiranje u DUPP 3. Muhamet Thaçi , master N.Z.S – direktor i D.I. 4.Nexhmije Kallaba, ecc.dipl. – službenica Evropskih integracija. 5.Enver Ajvazi, dipl. pravnik – direktor opšte Administracije. 6.Jakup Cakolli, građ. ing. – građevinski inspektor. 7.Ramush Ismajli, geometer. – odgovorni za geo. sektor.

Uporavni odbor

Bajram Dërmaku šef parlamentarne grupe / PDK /

Shqipe Maliqi šef parlamentarne grupe / AAK /

Jeton Biqkaj šef parlamentarne grupe / LDK /

Nebi Sylejmani šef parlamentarne grupe / AKR /

OPŠTINSKA EKIPA ZA PLANIRANJE

I. EKIPA ZA PROCENU INVESTICIONIH KAPACITETA

1. Nexhmije Kallaba, ecc.dipl. 2. Mustafë Borovci , ecc.dipl.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

3. Shaban Kastrati , ing.dipl 4. Naser Hashani, ecc.dipl. 5. Raif Ramabaja, mr. ekonomije 6. Ramiz Kryeziu , ecc.dipl. 7. Agim Hoda, ecc.dipl. 8. Bujar Kastrati , ecc.dipl. 9. Fatmir Krasniqi, dipl. Pravnik proizvodnja 10. Ilmi Dërmaku, trgovina 11. Nehat Bixhaku , dipl. Pravnik proizvodnja 12. Dejan Blagojević, srpska zajednica

II. OPŠTINSKA EKIPA ZA PROFILIZACIJU

1. Mehmet Thaçi , master i NA.– odgovorni za planiranje DUPP 2. Tasim Rexha, prof.geog. 3. Sali Canaj, ecc.dipl 4. Nebi Sylejmani, lekar 5. Bektesh Dërmaku, ing poljoprivrede 6. Shaban Tahiri, mr. geologije 7. Fehmi Jakupi, građ. ing. 8. Ismet Ahmeti, ecc.dipl 9. Zijadin Thaqi, geodet

III. OPŠTINSKA EKIPA ZA PLANIRANJE (OEP)

Cetifikovana ekipa opštinskih planera 1. Mehmet Thaci, master i NA.– odgovorni za planiranje DUPP 2. Jakup Cakolli , građ. ing. 3. Fehmi Jakupi , građ. ing. 4. Tajar Dërmaku, građ. ing. 5. Ruzhdi Basha, građ. ing. 6. Ramush Ismajli, geometer U Kamenici 2003, 2004, 2005 – su vršili pripremu urbanog profila u saradnji sa MSPP

Koordinator za radne grupe I-III je Ilir Kastrati, dipl. Arhitekta, direktor

IV. OBRAZOVANJE, ZDRAVSTVO, DEMOGRAFIJA I SOCIJALNA PITANJA

Obrazovanje 1. Fahrije Kryeziu , prof., direktorica obrazovanja 2. Nexhat Rexha, prof 3. Rexhep Vranja, prof 4. Sabri Morina, prof 5. Bajram Dërmaku, prof 6. Shyhrete Kastrati, pedagog 7. Biljana Ničić - srpska zajednica

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Zdravstvo 1. Fehmi Kastrati, prof, direktor zdravstva i socijalnih pitanja 2. Ismet Morina, lekar 3. Rabit Dërmaku, lekar 4. Sinan Sadiku, dipl. Pravnik, kancelarija za zapošljavanje 5. Rifat Hajdari, dipl. Pravnik, Socijalni centar

Stanovanje – Smeštaj 1. Enver Ajvazi , dipl. Pravnik, direktor 2. Abdullah Hashani, prof 3. Nijazi Kastrati, prof Nasleđe 1. Hazir Berisha , prof- direktor 2. Shaban Berisha, prof 3. Milit Thaçi, prof

V. EKONOMSKI RAZVOJ Poljoprivreda 1. Gani Sadiku, ing poljoprivrede – direktor 2. Imer Dërmaku, ing poljoprivrede. 3. IbrahimBunjaku, ing poljoprivrede. 4. Dobrivoje Miljković, srpska zajednica

Ekonomija 1. Rabit Halili , dipl. Arh.- direktor 2. Halit Sylaj, ecc.dipl 3. Vojisllav Jevtić, srpska zajednica Industrija 1. Salih Canaj, ecc.dipl Trgovina 2. Naser Hashani, ecc.dipl Turizam 1. Hazir Berisha, direktor 2. VI. ŽVOTNA SREDINA I KORIŠĆENJE ZEMLJIŠTA Prirodni resursi 1. Muhamet Thaçi, master NZS– direktor DI 2. Shaban Tahiri, mr. Geologije 3. Shaip Hyseni, ing. Geologije Životna sredina 1. Ibrahim Kastrati, ing. poljoprivrede

Zagađenje i degradacija

1.Musah Ismajli, ing. poljoprivrede 2. Ibrahim Bunjaku, ing. poljoprivrede

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

VII. INFRASTRUKTURA

1. Hysen Jerliu, direktor 2. Ruzhdi Qehaja, direktor 3. Shaban Kastrati 4. Bu rim Krasniqi 5. Afrim Muja, direktor vodovoda 6. Isuf Rrudhani, direktor higijene 7. Selami Spahiu, KEK 8. Ejup Kastrati, ecc.dipl

VIII. SAVET OPŠTINSKIH STRUČNJAKA

- Predsednik Opštine Kamenica Shaip Surdulli - Potpredsednik Opštine Kamenica Lulzim Leci

- dipl.mr.gr. Kadri Morina ‐ dipl.mr.hidr. Shyqeri Dërmaku ‐ dipl.agr. Islam Isufi ‐ d.i. geol. Xhelal Hoda ‐ d.i.a. Fadil Dalipi ‐ geogr. Shpend Agaj ‐ lekar Avdush Kastrati ‐ d.i. saob. Arsim Dërmaku.

IX. NEFORMALNI SAVET – CIVILNO DRUŠTVO

- Valmir Klaiqi, D. Press- - Milaim Limani, bachelor kriminalistike - Sanije Jahiri , Fortesa - Aleksandra Savić, CDKD - Bajrush Kryeziu, JEKIPE - HANDIKOS - Rexhep Bugaqku, Lovačko društvo - Halil Dërmaku, Udruženje pčelarstva

X. LEKTOR: - Sabri Morina, prof.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

1 UVOD

Opština Kamenica, i pored tradicije iz oblasti planiranja, u prošlosti u različitim vremenskim periodima bila je suočena velikim prostornim i urbanim problemima. Neadekvatno učešće grupa od interesa i domaćih stručnjaka u procesu izrade i usvajanja planova pogotovu u periodu (1981-1999) rezultiralo je ograničenjima i stručnom osposobljavanju i obavljanju delatnosti prostornog i urbanog planiranja. U periodu, posle 1999, planirani razvoj baziran na produženje roka za izradu Generalnog Plana ORP-e Kamenica, na osnovu UNMIK-ove uredbe o sprovođenju zakona i drugih akata na Kosovu. Osnivanjem centralnog autoriteta za prostorno planiranje, Ministarstva Sredine i Prostornog Planiranja (MSPP-e) nakon prvih nacionalnih izbora, potreba za novim planovima očevidno je povećana. MSPP- e je na Kosovu počelo reformama sistema prostornog i urbanog planiranja, usvajanjem Zakona Skupštine Kosova o Prostornom Planiranju 2003/14 od 05 Jula 2003, objavljen 10 Septembra 2003 godine od SIGS-e i izmenom i dopunom istog I stupanjem na snagu Zakona Z-03/Z- 106. o Izmenama i dopunama Zakona o Prostornom Planiranju, Značaj ovog akta stoji u obavezama opštine što u roku od 18 meseci usvajaju njihove opštinske razvojne i urbane planove, primenjujući međunarodna načela uspešnog upravljanja, među kojima sveobuhvatnosti, transparentnost i stvaranje jednog osećanja prema imovinskom planiranju PROCES IZRADE URP U KAMENICI Suočeni budžetskim ograničenjima opštine sa jedne strane i svakodnevnih zahteva građana za ponovnu izgradnju i novom izgradnjom, interesi o održivom razvoju i stvaranje ponude u uslovima sistema slobodne tržišne privrede s druge strane i pored zakonom predviđenog roka na izradu ove dokumentacije do 2010 godine nije započeto procesom izrade ORP-e. Mnogo što šta je uticalo da Skupština Opštine Kamenica (SOK-e) donese odluku br. 1.-139i da 04/10.2010 da izradi ORP-e i kao nosilac ovog zadatka određuje Odeljenje Urbanizma i Prostornog Planiranja (OUPP) Opštine Kamenica. Dana 20.07.2010 god u skladu odgovarajućih zakonskih odredaba Opština Kamenica donela odluku za osnivanje Saveta Eksperata Planiranja (SEP) kao stručno nezavisno savetodavno telo za Skupštinu Opštine (SO) Kamenica iz oblasti Prostornog i Urbanog Planiranja. Na početku, aktivnosti su koncentrisane na mobilizaciji odeljenja Opštine Kamenica I drugih aktera u procesu, formiranje (OTP-e) Opštinskog tima za Planiranje, Tim za Profilizaciju, Tematskih Radnih Grupa (TRG-e), (KZS-e) Korišćenje Zemljišta i Sredine, (DSP),Demografija i Socijalna Pitanja, (PR), Privredni Razvoj, i (I), Infrastruktura, međutim i upravni komiteti za Planiranje sastavljeni od vođa svih političkih partija. Opština Kamenica, takođe potvrdila da OUPP ima stručno i sertifikovano osoblje, zadužena svakodnevnim obavezama a na sebe na teret ne može staviti i pripremati ORP-e i OUP-e, zato je od Borda Direktora (BD) zatraženo kasnije i od Skupštine Opštine Kamenica (SOK), tokom izrade planova potrebno je obezbediti stručno - tehničku podršku. Tako SOK-a donosi odluke za objavljivanje aukcije za ugovaranje stručnih radova u izradi Planova. U Kamenici 2010 godine obavljene su pripreme, započeto je sastavljanjem projektnog zadatka dvaju planova bazirano na Zakon o Prostornom Planiranju, doneto od MSPP-e 2003 godine i kasnije Administrativnim aktima donesenih prema ovom zakonu, objavila tender i među 3 kompanije, nadležna Komisija obavila tenderske procene odredivši se za kompaniju “INSI” S.o.o., kompanija koja nakon redovnih postupaka o nabavkama i izbora dobitnika, potpisan ugovor saradnje. Započeto profilizacijom prostornog razvoja opštinskog i Urbanog dela. Od opštinskih odeljenja, radnih grupa i javnih preduzeća garantovano prikupljanjem svih geografskih, fizičkih, ekoloških i socio-

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

ekonomskih podataka za našu opštinu. U intenzivnom procesu uključena su sva opštinska odeljenja, pogotovu njihovo stručno osoblje kao i prvobitno formirana opštinska ekipa planiranja. U kontinuitetu odeljenja u saradnji sa javnim preduzećima pripremali izveštaj i sektorske strategije, na kome je prikazano trenutno stanje odeljenja, napravljena specifikacija, izazovi, problemi i potrebe, na nivou odeljenja, urađena SWOT analiza, stvorena je vizija za ubuduće i strateški prioriteti iz tematske oblasti. Ti izveštaji su protokolisani i registrovani u svako odeljenje i kao takvi su deo dodatne dokumentacije ovog procesa Sve vreme radne grupe u profesionalnim i multisektorijalnim sastavima i rukovođene od pretpostavljenih svoj deo posla su uradile odvojeno u sledećim tematskim oblastima. I. Demografija i Socijalna Pitanja, II. Korišćenje Zemljišta i Sredine, III. Tehnička infrastruktura, IV. Privredni Razvoj, V. Saradnja i Među-komuniciranje. Od početka procesa do objavljivanja javne rasprave oba dokumenta, održano i evidentirano više susreta, razume se na različitom nivou. Nakon prikupljanja svih podataka, predloga, primedbi, kao i komentara sa ovih susreta, intenzivno je započeto analizom stanja SWOT-a metodom, prvo od radnih grupa, stručnih rasprava do organizovanja trodnevne Radionice sa ovim grupama koja je održana u Prevalac “Vizija Kamenice 2022+”. Ova Radionica doprinela da se dokument još više obogaćuje jer na njoj učestvovali su predstavnici civilnog društva, ekipa opštinskih planera, organizovano i materijalno i stručno podržano od SOK, Logos intercoorporation i „INSI“ Opština Kamenica u skladu zakonskih odredbi i administrativne uredbe donela odluku br01- 2247. da organizuje Javnu Raspravu koja je objavljena u tri dnevne štampe i lokalnim medijima. Javna Rasprava je održana u periodu od 60 dana od10/08/2012 do 10/10/2012. Javna rasprava, jednim transparentim pristupom o radu radnih ekipa prema građanima održana u holu Doma Kulture „ISA KASTRATI“ u Kamenici i stvorila prostora za sve slojeve stanovništva koji prema Planu daju sugestije, primedbe, savete. O sadržini Javne Rasprave i o aktivnostima tokom ovog perioda stanovnici opštine Kamenica su obavešteni na razne načine informisanja, urađena je brošura za Javnu Raspravu koja je sadržala isečke značajnih dela Plana i informacije o aktivnostima Javne Rasprave. S obzirom na finansijska ograničenja koje imala Opština Kamenica, možemo zaključiti da je organizovanje Javne Rasprave bila jedna uspešna aktivnost i učešće zadovoljavalo. Zato sa ovim možemo zaključiti još jedan veći stepen punovažnosti preporuka i upućenih primedbi. Odmah nakon završetka Javne Rasprave o Planu usaglašen je izveštaj javne rasprave uzevši u obzir sve primedbe, sugestije i komentare stručnim obrazloženjem i od celokupnog interesa. Konačno INSI Soo, Logos Intercooperation i Opština Kamenica organizovale su susrete za konsolidaciju završnog dokumenta i ovu finalnu verziju uručili na dalji postupak. Dokument kao takav je podvrgnut redovnom postupku za dobijanje saglasnosti od MSPP-e. U nastavku Skupština Opština donela odluku br...... od……… i službeno usvojila ORP-e Kamenice.

SVRHA PROJEKTA – Glavni cilj ovog projekta je da Opština Kamenica ima jedan realan i Razvojni Urbani Plan, sprovodljiv ali i moderan Plan, efikasan i zasnovan na evropskim standardnim normama. Ovaj projekat biće potpuno usaglašen sa zahtevima i obavezama „Zakona o Prostornom Planiranju 2003/14 i Zakona o izmenama Zakona o Prostornom Planiranju Z-03/Z-106 i u skladu Nacrt Ekološkog Plana Kosova. Urbani Razvojni Plan garantuje osnovu jednog održivog razvoja grada Kamenica zasnivano na:  Racionalno korišćenje, zaštitu i uređenje Opštinske površine;  Sačuvanje prirodnih vrednosti ostvarene radom;

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 Realizacija prostornog planiranja pripremanjem osnova za donošenje planova nižeg ranga;  Uređenje prostora prilagođavanjem prostornih potreba;  Donošenje Plana kao dugoročni Plan Prostornog Planiranja i uzajamna usklađenost ovog Plana polazeći od načela jedno vremenskog i neprestanog planiranja i  dokumentacije centralnog nivoa;  Pripremanju i donošenje Plana prema utvrđenom načinu po zakonu postupka;  Učešće svih korisnika prostora u procesu određivanja politike organizovanja, uređenja i korišćenja prostora. Održivi razvoj biće uravnotežen u smislu prostornog razvoja i podržan na tri osnovna stuba, privredni, socijalni i ekološki. Ovaj razvoj promovisaće održivo korišćenje resursa za sadašnje generacije ne zapretivši budućim generacijama, koordinirajući socijalne, ekonomske i ekološke zahteve prostora i njegovim funkcijama. Urbani Razvojni Plan postaće jedan dokumenat urađen za teritoriju Opštine Kamenica, za period 2012 – 2022+, dokument koji prikazuje stanje analizirano u Opštini, za buduću viziju, okvir prostornog planiranja, strategiju i mere o sprovođenju, pruža više konkretna uputstva o postupcima koje treba preduzimati: Zašto je potrebno preduzimati te postupke? Takođe objašnjava kako treba realizovati takve postupke. Postupci koji bi uticali na poboljšanju života građana Kamenice na rast socijalnog, ekonomskog, ekološkog i fizičkog kvaliteta odgovarajućeg prostora. Cilj projekta je sačiniti Plan koji pruža orijentaciju dugoročnog razvoja ali i fleksibilnost u promenama koje mogu se pojaviti kao zahtev za budući razvoj. Plan je orjentisan prema procesu i bazirano delovanje na jednu realnu i održivu viziju, koja za osnovu rada ima ovaj konsenzus sa akterima planiranja o pitanjima preko procesa javnih konsultacija i na osnovu procene postojećeg stanja, potencijalnih resursa, identifikovanjem stvari ili oblasti gde treba preduzeti hitne postupke, ciljem zaštite, negovanja i razvoja socio-ekonomskih i ekoloških vrednosti Opštine Kamenica. Na završetku ovog projekta, koji će biti sastavljen, izvršiće se strukturiranje na osnovu podzakonskog akta o URP: Sadržajne informacije o Socijalnom, Ekonomskom i Ekološkom stanju Infrastrukture, prostorno širenje pojava, jasno će se utvrditi ciljevi gradskog razvoja. Strateški prioriteti i oblasti od prioriteta za intervencije i željeni prostorni razvoj, aktivnosti o sprovođenju predviđenog okvira (put kako postići taj razvoj) ili završne i prelazne mere Jedan od ciljeva projekta je pomak u pravcu jedne strukture integrisanog planiranja – Integrisano Planiranje se smatra kao jedna umetnička struktura Evrope koja prvobitno integriše prostorno i razvojno planiranje, dalje sadrži integraciju razvojnih pitanja u relevantnim oblastima i utvrđuje nosioce njihovih postupaka. Sadrži objedinjavanje različitih nivoa planiranja. Te zato integrisano planiranje poboljšava ili uvećava efikasnost Opštinskog razvojnog plana. Urbani Razvojni Plan (RUP), odigraće odlučnu ulogu u pružanju baze za podsticanje, odstupanje ili orijentisanje investicija

SISTEM PROSTORNOG PLANIRANJA Sistem planiranja na nivo Opštine Kamenica, bazira se na zakonskom sistemu koji su nadovezani oblašću planiranja posebno na osnovu Zakona o Prostornom Planiranju 2003/14 i Izmena Zakona o Prostornom Planiranju Z-03/Z-106. Sistem prostornog planiranja je organizovan na dva nivoa planiranja, na nivou Kosova i na nivo opština, po kome se vrši planiranje za teritoriju Opština. Vrste Planova na osnovu zakona koji su pripremljeni na nivou Opštine i urbanih oblasti su: 1. Razvojni Plan Opštine 2. Urbani Razvojni Plan 3. Urbani Regulativni Planovi.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Na osnovu zakona, svaka opština je odgovorna za pripremu razvojnog plana grada na njegovoj teritoriji. Ovaj plan je strateški i multi-sektorski plan, koji određuje dugoročne ciljeve ekonomskog, društvenog i prostornog razvoja. Razvojni plan grada treba da obuhvati i razvoj urbane zone. Zakon utvrđuje da opštine unutar koje postoje Posebne zaštitne Oblasti, sprovode zakonske odredbe za posebne oblasti zaštićene tokom izrade Opštinskog Razvojnog i Urbanog Plana Na osnovu sistema planiranja na Kosovu, Opštinski Razvojni Plan sastoji se od pet glavnih poglavlja i razvijen je u istim fazama: • Profil prostornog razvoja i analiza postojećeg stanja – U ovo poglavlje je sadržano informativni deo Plana koji opisuje postojeće stanje u Opštini i procenu postojećeg stanja • Vizija, Načela i Ciljevi – Obuhvata drugo poglavlje kojim se utvrđuje vizija za ubuduće kao i strateški ciljevi prostornog razvoja Opštine. • Okvir Prostornog Razvoja – Ova faza utvrđuje željena predviđanja dugoročnog prostornog razvoja za celu urbanu oblast. • Strategija i postupci za sprovođenje- Ova faza formuliše paket strategija i postupke za realizaciju unutar prostornog okvira, vremenske rokove, finansijske implikacije i institucionalni okvir. • Odredbe za sprovođenje – Sadrže elemente obavezujućeg sprovođenja koji se nadovežu Opštinskog nivoa. Nakon pripremanja Opštinskog Razvojnog Plana, javne rasprave, Opštinski Razvojni Plan se na Skupštinu usvaja. IZVOR PODATAKA ZA IZRADU I PROFILA I URP-A Identifikacija, prikupljanje i strukturiranje podataka bili su veoma važna aktivnost u ovom procesu, kao osnova za izradu Urbanističkog Razvojnog Plana. Za prikupljanje podataka, bila je nadležna Grupa za Profilisanje (GP) i druge pomoćne strukture iz javnog sektora, privatnog, civilnog društva, predstavnika kompanija itd, kroz blisku saradnju sa radnim grupama. Osnovni podaci za izradu urbanističkog razvojnog plana, korišćene su iz različitih izvora

Kao prvi izvor, smatrani su zvanični i dokumentovani podaci . Zvanični podaci iz Sektora Opštinskih Odeljenja . Podaci iz opštinskih i regionalnih kancelarija Vlade Kosova (Kancelarija za rad i zapošljavanje, Kancelarija za socijalnu zaštitu, SZK, itd.) . Podaci iz raznih ministarstava Vlade Republike Kosova . Podaci iz zavoda, institucija, agencija kao, Komisija za rudnike na nivou Kosova . Podaci i istraživanja Zavoda za urbanizam i projektovanje, Priština koji su povezani sa Kamenicom . Podaci iz opštinskih i regionalnih javnih preduzeća . Granice i Katastarske Zone: Kosovska Katastarska Agencija (KKA). . Topografske mape . Orto-fotografije (2004 i 2009): Kosovska Katastarska Agencija (KKA) . Primena GIS i GPS

Kao drugi izvor, smatrani su izvori Međunarodnih Agencija koji su radili ili nastavljaju da rade na Kosovu, a koji su prikupljali ili nastavljaju da prikupljaju informacije, koristeći i procenu broja stanovništva koja je sprovedena u Kamenici 2011 godine, od strane opštine Kamenice. I kao treći izvor, korišćene su profesionalne projekcije, na osnovu prethodnih informacija i naučne literature. Tokom celog procesa izrade plana, ažurirani su podaci i prošireni su izvori, stvarajući važan digitalni sistem za formiranje Geo-Baze-Podataka opštine Kamenica.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

PROMOVISANJE PARTICIPATIVNOG I TRANSPARENTNOG PROCESA Na osnovu Zakona o prostornom planiranju 2003/14 i Zakonu L-03/L-106 o izmeni i dopuni Zakona o Prostornom Planiranju, Urbanistički Razvojni Plana je plan, koji u kvalitetu procesa određuje kvalitet učešća svih učesnika koji mogu imati interes, uticaj ili, su pod uticajem plana za sprovođenje načela javnog učešća i transparentnosti u procesu izrade Urbanističkog Razvojnog Plana. U poštovanje zakona o ljudskim pravima i međunarodnih načela, posebno Agende(Program) 21 i Agende(Program) UN-HABITAT-a, pokušali smo da imamo kvalitetno učešće svih zainteresovanih strana u ovom procesu, tako da principi sve-uključivanja , transparentnosti, efikasnosti, jednakosti i održivost, da budu promovisane i sprovedene u praksi od strane opštine. U tom smislu, mi smo održali veliki broj sastanaka sa predstavnicima civilnog društva, privatnog sektora, poslovnog i javnog sektora uključujući i međunarodne subjekte. Od početka procesa, organizovali smo sastanke u gradu Kamenice koje su bili informativnog karaktera o procesu i planu, objavili smo letak sa osnovnim informacijama za građane i koristili smo lokalne medije za informisanje, i sve ove aktivnosti su podržane od strane OEBS. Rasprave sa građanima su intenzivno nastavljeni u urbanim i ruralnim sredinama, sa privatnim sektorom i civilnom društvom, neki od kojih su podržani od strane LOFOS-a. Sastanci su održani i u naseljima naseljenim sa srpskom zajednicom. Sastanci su organizovani sa različitim kategorijama društva, uključujući učenike osnovnih i srednjih škola. Pored sastanaka održanih sa građanima urbanog i ruralnog dela, održani su sastanci i sa predstavnicima centralnog nivoa: sa raznim ministarstvima, posebno sa MSPP, Kosovskim zavodom za Urbanizam, Institutom za Nasleđe, Kosovskom Katastarskom Agencijom, Komisijom za Rudnike i Minerale. Ministarstvo za Infrastrukturu, Ministarstvo Poljoprivrede i Ruralnog Razvoja, KPS, KFOR, OEBS-a itd. Za sve održane sastanke, postoji zapisnici koji ukazuju na broj sastanaka i učesnika u njima. Uloga u donošenju odluka, pored lokalne samouprave, sto se tiče ovog procesa, pripada i civilnom društvu, privatnom sektoru, nevladinim organizacijama, nezavisnim ekspertima, raznim institucijama koje su doprinele i učestvovali u donošenju odluka. I učesnika iz centralnog nivoa, predstavnika ministarstava Vlade Kosova, takođe. Predstavnici javnih i privatnih kompanija su učestvovali u procesu, bivajući kao oni koji u nekim trenucima su upravljali razvoj i učestvovali u donošenju odluka, vredi spomenuti industrijsku zonu. Bilo je učešće stručnjaka svih političkih stranaka, bez razlike. Jednostavno, verujemo da je ovaj proces definisao najbolje učešće u donošenju odluka za orijentacije planiranja, uz učešće svih nadležnih aktera, i doprinoseći u donošenju odluka, do osećanja vlasništva dokumenta

OPŠTINSKA SAMOUPRAVA Na osnovu Zakona o lokalnoj samoupravi Br. 03/L-040, opština ima punu i izvršnu vlast što se tiče lokalnog interesa, poštujući standarde navedene u primenljivom zakonodavstvu u sledećim oblastima: a. Lokalni Ekonomski Razvoj b. Urbanističko Planiranje c. Korišćenje Zemljišta i Razvoj d. Primena građevinskih propisa i standarda za kontrolu gradnje e. Zaštita Lokalne Životne Sredine f. Pružanje i održavanje javnih usluga i komunalija, uključujući vodosnabdevanje, kanalizaciju i odvodnjavanje, rešavanje otpadnih voda, upravljanje otpadom, lokalnih puteva, lokalnim transportom i lokalnog grejanja. g. Reagovanje u lokalnim vanrednim situacijama

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

h. Pružanje javnog pred-školskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja, uključujući registraciju i licenciranje obrazovnih institucija, zapošljavanje, isplatu plata i obuku nastavnog osoblja i administratora i. Promocija i zaštita ljudskih prava j. Pružanje javne primarne zdravstvene zaštite k. Obezbeđivanje porodičnih i drugih socijalnih usluga, kao što je briga za ranjive grupe, porodični smeštaj, zaštite detinjstva, brige za starije, uključujući registraciju i licenciranje ovih centara za starateljstvo, zapošljavanje, isplatu plata i obuku profesionalaca socijalne zaštite. l. Javno stanovanje m. Javno zdravstvo n. Licenciranje javnih usluga i objekata, uključujući i one koji se bave zabavom, kulturnim, rekreativnim i slobodnim aktivnostima, hranu, smeštaj, pijace, ulične prodavce, lokalni javni prevoz i taksi o. Imenovanje ulica, sporednih ulica i drugih javnih mesta p. Pružanje i održavanje parkova i javnih prostora q. Turizam r. Kulturne i slobodne aktivnosti s. Bilo koje pitanje koje nije eksplicitno isključeno iz njihove nadležnosti, odnosno da nije određeno drugom organu Opštinski ključni organi vlasti su: Gradonačelnik opštine koji rukovodi izvršnu službu opštine i Skupštinu Opštine Kamenica, sa 27 delegata

Odbori ili grupe delegata:  Komitet za Politiku i Finansije  Komitet za Zajednice

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

TABELA SKRAČENICA:

KAP KOSOVSKA AGENCIJA PRIVATIZACIJE AKO ASOCIACIJA KOSOVSKIH OPŠTINA SB SVETSKA BANKA EU EVROPSKA UNIJA BDP (GDP) BRUTO DOMAĆI PROIZVOD (GROSS DOMESTIC PRODUCT) KBK KONSOLIDOVANI BUDŽET KOSOVA SZK STATISTIČKI ZAVOD KOSOVA MMF (IMF) MEĐUNARODNI MONETARNI FOND RND RASPOLOŽIVI NACIONALNI DOHOCI SOK SKUPŠTINA OPŠTINA KAMENICA MSPP MINISTARSTVO SREDINE I PROSTORNOG PLANIRANJA IPP INSTITUT ZA PROSTORNO PLANIRANJE LPR LOKALNI PRIVREDNI RAZVOJ MSP MALA I SREDNJA PREDUZEĆA MTPT MINISTARSTVO TRANSPORTA POŠTE I TELEKOMUNIKACIJA OBSH SZO SVETSKA ZDRAVSTVENA ORGANIZACIJA NVO NEVLADINE ORGANIZACIJE OEBS ORGANIZACIJU ZA EVROPSKU BEZBEDNOST I SARADNJU ORP OPŠTINSKI RAZVOJNI PLAN URP URBANI RAZVOJNI PLAN UNDP UNITED NATION DEVELOPMENT PROGRAM PROGRAM UJEDINJENIH NACIJA ZA RAZVOJ UNHCR UNITED NATIONS HIGH COMMISSIONER FOR REFUGEES VISOKI KOMESARIJAT UJEDINJENIH NACIJA ZA IZBEGLICE IES INDEKS EKSTREMNOG SIROMAŠTVA ILJR INDEKS LJUDSKOG RAZVOJA MSP MALA I SREDNJA PREDUZEĆA SZO SVETSKA ZDRAVSTVENA ORGANIZACIJA NVO NEVLADINE ORGANIZACIJE ILJR IZVEŠTAJ LJUDSKOG RAZVOJA LKZ LOKALNA KANCELARIJA ZAJEDNICA NFP NEFORMALNA PREBIVALIŠTA KIZP INSTITUT KOSOVA ZA ZAŠTITU PRIRODE RCKB REGIONALNI CENTAR KULTURNE BAŠTINE

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

1.1 INDEKS TERMINOLOGIJE

“Opštinski Razvojni Podrazumeva plan za uređenje, korišćenje i prostorni razvoj kao: Plan” opštinska teritorija, posebna oblast i teritorije Kosova. Prostorni Plan je Prostorni Plan Kosova, Prostorni Planovi Posebnih Oblasti i Opštinski Razvojni Plan Ovaj plan opisuje vremenske rokove i obuhvata realne investicione projekcije. “Urbani Razvojni Plan” Podrazumeva utvrđeni plan iz člana 14 zakona o planiranju “Naselje” Podrazumeva oblast urbanog karaktera, poljoprivredno zemljište, grad i druga naselja koje je skupština opština proglasila stambenog karaktera; “Neformalno naselje” Su ljudska naselja koja stanovnicima ne omogućavaju da uživaju svoja prava za jednim povoljnijim životnim standardom, posebno prilagodivo stanovanje. Kao takve neformalna naselja imaju sledeće karakteristike, kao: neformalno upravljanje imovine neadekvatan pristup ili lišenje u elementarnim uslugama, neadekvatno učešće ili neučestvovanje u upravljanju ili visoka opasnost. “Grad” Podrazumeva naselje koje s obzirom na stepen izgradnje, delovanja i drugih osobina urbanog karaktera Skupština opštine je utvrdila kao takvo ”Urbani Regulativni Plan koji određuje uslove za uređenje prostora kao i pravila Plan” lokacije objekata i urbane zemljišne parcele. Plan koji će utvrditi građevinske oblasti i koje obuhvataju linije uređenja, linije izgradnje, tehničke urbanističke stope i druge uslove u vezi lokacije zgrada i druge izgradnje u urbanim zemljišnim parcelama. . “Korišćenje zemljišta” Podrazumeva postojeću namenu ili predloženu za koju se zemljišna parcela koristi; “Urbana oblast” Je zemljište utvrđenim granicama unutar okvira, kojim je planirana urbanistička izgradnja; “Selo” Je naselje na kojoj se stanovništvo uglavnom bavi poljoprivrednom delatnošću; “Poljoprivredno Je zemljište namenjena za gajenje poljoprivrednih kultura ; zemljište” “Plan infrastrukture ” Je planom prikazivanje instalacije i postojećih i planiranih podzemnih i nadzemnih objekata iz oblasti: prevoza, električne instalacije, gasovoda, naftovoda, snabdevanja vodom i vodenih sistema već upotrebljavanih, telekomunikacije i druge instalacije; “Građevinsko Je zemljište na kome su u skladu regulativnog plana odnosno zemljište” urbanističkim, ili donošenim aktom izgrađeni objekti, na osnovu

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

ovog zakona kojim je predviđena izgradnja objekata; “Zaštićena površina” Su površine zaštićenih prirodnih i ekoloških vrednosti kao i poljoprivredne površine, kulturne nekretnine i arheološka zaostavština; “Zaštićena oblast” Je deo površine utvrđena ciljem očuvanja prirodnih, kulturnoistorijskih i arheoloških vrednosti, zaštita od zagađenja životne sredine, ili obezbeđivanje prostornih uslova za bez ometanja delatnosti i po bezbednost stanovništva i okoline “Uslovi izgradnje” Su uslovi koji utvrđuju vrstu, veličinu, način izgradnje, uslove obezbeđenja i svaki drugi uslov za izgradnju objekata; Vrednovanje Analiza koja opisuje sve buduće investicione kapacitete, investivnih kapaciteta uključujući sve vidove mogućnosti investicija počevši od postojećih prirodnih resursa, ljudskih resursa, državnog budžeta, privatni sektor, međunarodne finansijske organizacije ; SWOT Analiza Analiza Prioriteta, Slabosti, Mogućnosti i Pretnje (SWOT), pomaže da se stvari koje se pojavljuju (identifikovane) kvalifikuju od strane četiri grupa i lakše upravljaju u procesu planiranja; ; Analiza međuveza Analiza preko koje se traže moguće veze između dve stvari političkih I programskih tema o kojima se raspravlja; GSI Geografski Sistem informacija . Radne Grupe Su grupe koje su osnovane na inicijativu Opštine i sastoje se od broja stručnjaka iz odeljenja i javnih preduzeća, dužne su da rade na razvoju glavnih elemenata ORP-e; Vizija Deklaracija za željenu budućnost na osnovu postojećeg stanja; Strateško Planiranje Orijentacija planiranja na rešavanju glavnih problema, koncentrisano planiranje u ograničenom broju pitanja, promoviše proaktivni proces u vezi razvoja i dr; Pojmovi Način razmišljanja za postizanje jednog željenog stanja. Idejni pojam pomaže na istraživanju rešavanja problema. Pojmovi mogu biti teme ili prisvojne fraze koje garantuju usred usređenija istraživanja; Plan Delovanja Tok aktivnosti koje opisuje delovanja, odgovorno delovanje, očekivane rezultate, vremenske, organizacione i financijske implikacije; Urbani rast Razni aspekti povećanja jedinice naseljenog mesta – grada,teritorijalni/fizički, socio/demografski, ekonomski aspekt

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Opštinski održivi razvoj Socijalno-ekonomski i ekološki razvoj jedne opštine koja korišćenje resursa smatra kao bogatstvo koje treba koristiti za sadašnje generacije bez pretnji (čuvajući i za buduće generacije); Opštinski policentrični Razvoj koji se sastoji u razvoju više od jednog snažnog centra razvoj na jednoj teritoriji određene opštine i insistira na ravnopravno/ komplementarno raspoređivanje osnovnih razvojnih funkcija;

Oblasti-zeleni pojasevi Oblasti koje imaju jednu strogu kontrolu razvoja. Cilj zelenih pojaseva je neograničena kontrola protezanja građevinskih oblasti, ometanje pripajanja susednih gradova, ugrožavanje pejsaža, sačuvanje ekoloških specifičnosti, istorijskih gradova i pomogne urbano nastajanje ohrabrujući ponovno korišćenje napuštenog i drugih vrsta zemljišta; Posebne Zaštićene Je jedna mapom utvrđena oblast, ili jedna utvrđena oblast koju Oblasti okružuje jedan istorijski objekat, nekoliko stambenih zgrada, celina, selo ili istorijski centar grada koji je zaštićen od svakog razvoja ili aktivnost koja može oštetiti njegov istorijski, kulturni, arhitektonski ili arheološki kontekst, prirodno okruženje ili estetski vizuelne kadrove .

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2 PROFIL PROSTORNOG RAZVOJA I ANALIZA STANJA

Ovo je informativni deo Plana koji opisuje postojeće stanje Opštine i treba da sadrži:

2.1 SADRŽAJNE INFORMACIJE O GEOGRAFSKOJ, FIZIČKOJ, EKOLOŠKOJ I SOCIO- EKONOMSKOJ SITUACIJI OPŠTINE KAMENICA

2.1.1 ISTORIJAT KAMENICE

Opština Kamenica se prostire na istočnom delu Kosova. Na Južno-zapadnom delu se graniči sa Opštinom Ranilug, na zapadu sa Novo Brdom, na severozapadu sa Prištinom, na severu sa Opštinom Medveđa i Leskovac, na istoku sa opštinom Vranje i na Jugo-Istoku sa opštinom Bujanovac. Površina opštine Kamenica je 417 km2, broj stanovnika je 36204 stalnih stanovnika i 4020 koji nisu stalni, Opština Kamenica ima ukupno 40224 stanovnika, povoljan geografski položaj može se smatrati jedna mogućnost za dobrim regionalnim i međudržavnim vezama. Naziv, grad Kamenica se pominje ’30-ih godina XV veka u knjizi dužnika Mikela Llukara imenom Chameniza. Kasnije se pominje u turskom delovodniku Vilajeta “Vëllk” iz 1455 godine. Tokom drugog svetskog rata bila deo okupirane Bugarske oblasti, dok 1944 ponovo se osvaja od Komunističke Jugoslavije. 1959 Kamenica dobija status Opštine, kao ravnopravna jedinica sa drugim opštinama u zemlji.

2.2 OSNOVNI PODACI Geografski položaj Opština Kamenica se prostire na istočnom delu Kosova. Na Južno-zapadnom delu se graniči sa Opštinom Ranilug, na zapadu sa Novo Brdom, na severozapadu sa Prištinom, na severu sa Opštinom Medveđa i Leskovac, na istoku sa opštinom Vranje i na Jugo-Istoku sa opštinom Bujanovac. Površina opštine Kamenica je 417 km2. Geografski položaj Opštine Kamenica je periferijski, na istočnom kraju Kosova ali je vezivni most između Kosova i opština Južne Srbije uglavnom nastanjenim Albancima. Magistralom Gnjilane – Bujanovac povezana je sa ostalim centrima Kosova. Gnjilane se nalazi daleko 30 km, Priština od Kamenice 75 km. Sa Prištinom može se povezati i kraćim putevima, preko Novog Brdo i Labljana, u oba pravca put se uskraćuje za 50-55 km. Najbliža železnička stanica je Uroševac i Bujanovac, najbliži aerodrom je Prištinski 90 km i Skopski 130 km. Prostiranje grada Kamenice je kompaktnog tipa, u poslednje vreme ima pokušaja linearnog prostiranja duž puteva Berivojce – Kamenica, Grizime – Kamenica, usluge su u centru grada (opštinska uprava, sud, kancelarija za civilnu registraciju, obdanište, osnovne kao i srednje škole). Grad Kamenica je naselje individualnog i kolektivnog tipa. Grad Kamenica ima rekreativnu, tržišni i poljoprivrednu funkciju. Ovo naselje služi za izvršenje nekih osnovnih funkcija života ljudi, stanovanja, lečenja i rekreacije, života u zajednici, radnoj funkciji, snabdevanju, obrazovanju, zabavi, odmaranju, komunikaciji itd. Skoro ceo grad za grejanje koristi ogrevno drvo i struju. Pijaća voda se koristi od vodovodova „Hidromorava“. Kuće u gradu Kamenice su izgrađene sa čvrstim materijalom. U ovom gradu nema

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice objekata od arhitektonske vrednosti ili sa nekim posebnim značajem. Prirodni resursi ovog naselja su: reka Kriva Reka, poljoprivredno zemljište je dosta plodno (klasa I boniteta kao i klasa I-III drugi deo). U grada Kamenica razvijaju se ove delatnosti: poljoprivreda, zanatstvo (građevinar, mehaničar, elektrotehničar, vodinstalater, i informaciona tehnologija) trgovina i industrija.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa 1. Geografski položaj Kamenice na Karti Republike Kosova.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.3 DEMOGRAFIJA I SOCIJALNI RAZVOJ Bazirajući se na komponentama toka demografskog razvoja realno mogu se planirati zahtevi za sadašnjost i budućnost. Podaci o broju stanovnika uglavnom pružaju popis stanovništva. Za vremenski period 1948 – 1981 i, postoje podaci o broju stanovnika opštine Kamenica prema popisu stanovništva. Takođe su korišćeni podaci popisa iz 1991 koji daju još jednu ocenu činjenicom da je u to vreme bilo manipulacija, međutim smatraju se relativno tačnim. Vrlo važni podaci za stanovništvo opštine smatraju se oni iz 2004 godine, kada opština Kamenica vršila jedan popis za unutrašnje opštinske potrebe. Korišćeni su podaci drugih institucija i istraživanja koja su realizovane iz oblasti demografskog razvoja na Kosovu i u opštini. Više od 34 % celokupnog stanovništva opštine su godišta od 0 do 19. Dok godišta starija od 65 je mali broj ili oko 5% celokupnog stanovništva

Tab. 1. Struktura stanovništva po starosnom dobu Starosno doba Procenat Starosno doba (0-14 godina) 28,9 %

Starosno doba (15-65 godina) 64 %

Stariji (nad 65 godina) 7,1 %

Tab. 2. Broj stanovnika u Kamenici 1948-2010

Kamenica Br. stanovnika Kamenica 1948 756 Kamenica 1961 1.298 Kamenica 1971 2.422 Kamenica 1981 5.383 Kamenica 1991 9.312 Kamenica 1998 9.870 procena Kamenica 2008 10.580 procena Kamenica 2010 10.850 procena

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Karta. 2. Gustina stanovništva u gradu Kamenice

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.3.1 SOCIJALNI SLUČAJEVI

Teritorija Opštine Kamenica je brdovito-ravničarska , koja se deli pored Krive Reke, zemljište je uglavnom plodno, bogato pašnjacima, prikladno za razvoj voćarstva, povrtarstva, oranica i stočarstva.

Kamenica ima srednju kontinentalnu klimu toplim letnjim dobima i hladnim zimama atmosferske padavine u proseku se kreću od 499 – 675 l/m2.

Stanovanje je osnovna funkcija grada, delimično kolektivno stanovanje i drugi deo individualno, što utiče na tok celokupnog razvoja društva, uglavnom tržišnim biznisima koji su izvor zapošljavanja kao i je od ključnog značaja za socijalnu stabilnost, sredinu, zdravstvo e kvalitetni razvoj ljudskog blagostanja, i istovremene je važna komponenta ekonomsko – socijalnog razvoja, odnosno životnog standarda građana uopšte.

Stanovanje je jedan od esencijalnih problema za socijalni, ekonomski i politički razvoj zemlje, tako važno je stvaranje mehanizama koji će pružiti rešenje adekvatnih uslova za stanovanje za sve građane, posebno sa ugrožene socijalne kategorije.

Od analize podataka procenjeno je da u Kamenici nedostaju stambene jedinice.

Nakon rata migracija porodica u pravcu srednjih i većih gradova kao i visoki natalitet su glavni faktori za povećanje zahteva za stanovanje. Nedostatak ekonomskih aktivnosti i i drugih standarda društvenog života uticali na migraciju porodica selo- grad, posebno posle 1999 god. Gde je uništena društvena ekonomija, radnici su ostali bez posla, i to je vidljivo uticalo na migraciju stanovništva iz grada u pravcu drugih grada na Kosovu posebno u pravcu Prištine. I pored velikog broja nezaposlenih, malih primanja, visokog proseka članova po domaćinstvu, visoke cena stanova i zakupnine, neophodno je stvaranje mehanizama i angažovanje lokalnih institucija na olakšanju i pružanju uslova za adekvatno stanovanje. U uslugama socijalne pomoći obuhvaćeno je dve kategorije korisnika socijalne pomoći, prva i druga kategorija. U prvoj kategoriji obuhvaćeno je 130 porodica sa ukupno 530 člana, dok u drugoj kategoriji ima 43 porodica sa 125 člana, ili pomoćima obuhvaćeno je 173 porodica Broj korisnika se menja od meseca na mesec zavisno od uslova koji su utvrđeni zakonom. Treba napomenuti da je broj korisnika socijalne pomoći ove godine u porastu kao posledica nezaposlenosti i rasta siromaštva u našoj opštini

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 3. Socijalni slučajevi u Kamenici

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.3.2 STRUKTURA NEZAPOSLENIH U KAMENICI

Zbog nižeg nivoa privrednog razvoja stanovništvo opštine Kamenica najveću nevolju ima kod nezaposlenosti koja je oko 45%. Na kraju oktobra 2010 godine u opštinskoj kancelariji za zapošljavanje u Kamenici je bilo registrovano: 2560 tražioca posla, 1750 muškaraca ili 68.35% 810 žena ili 31.65% . Svrha ili cilj ovog rada je, predstavljanje slojevitosti nezaposlenosti između polova, godišnjeg doba, hendikepa i zajednica u gradu Kamenica. U epicentru ovog rada je pitanje zaposlenosti građana Kamenice i slojevitost nezaposlenosti kao i i njene posledice. Slojevitost društva je postojalo i nastavlja da postoji u svim društvima u svetu. U zemljama sa velikim ekonomskim razvojem i demokratskim mestima stratifikacija društva je u manjoj dozi. Dok u mestima koji su u fazi tranziciji ima veće razlike društva i stratifikacija društva postoji u velikoj meri. - 1940 ili 64,82% ne kvalifikovani. - 77 ili 2,63% su polu-kvalifikovane - 80 ili 2,62% kvalifikovane - 755 ili 28,73% su sa srednjom školom - 12 ili 0,35 % su sa visokom školom - 25 ili 0,85 % su sa fakultetom.

Nekvalifikovanim smatraju se oni interesovani za posao koji su završili osnovnu školu ili neku godinu srednje škole, ukoliko nema neka potvrda da su prilično osposobljeni nekom zanatskom delatnošću. Činjenica je da imamo 64,82% koji traže posao a su nekvalifikovani, ukazuje na veliku potrebu da se oni šalju na raznim stručnim osposobljavanjima. Trenutno u sklopu institucija možemo ih poslati na osposobljavanju u Centar za stručno osposobljavanje u Gnjilane. Tamo osposobljavanje je besplatno, ali putni troškovi, gubljenje vremena i činjenica da se osposobljavanje može sprovesti samo u pet struka, je uticalo da samo jedan mali broj zainteresovanih za posao iz naše opštine odu na tim Osposobljavanjima.

Prilikom izrade potrudio sam se da se radi na obradu svih pitanja što je moguće objektivnije i realnije i što je tačnije moguće društvenog raslojavanja upotrebljavajući statističke podatke u vezi nezaposlenosti i zaposlenosti građana Kamenice. Rad u sebe sadrži tri centralna pristupa: nastupajući, kojim se pruža pregled određenog pitanja, analiza-ili razglabanje pitanja i njena razrada, zaključci-pružanje mišljenja i donošenje zaključka za sva obrađena pitanja Celokupan rad sadrži raslojavanja, statističke podatke, zaključke po pitanju raslojavanja nezaposlenosti u Opštini Kamenica. Sve statistike o raslojavanju društva su prikazane u ovom radu, i uzeti su u Centru za Zapošljavanje u Kamenici. Zaposlenost u sebi sadrži dve obrađene teme; nezaposlenost i efekte nezaposlenosti u opštini Kamenica i temu raslojavanja o opštinskim statistikama nezaposlenosti. Zbog niskog nivoa ekonomskog razvoja stanovništva grada Kamenica najveću brigu imaju nezaposlenost koja je 45%. Na kraju oktobra u 2010 godini u opštinskog kancelariji za zapošljavanje u Kamenici je registrovano 2560 tražioca posla, od kojih 810 ili 31.65 % su bile žene.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.3.3 NEZAPOSLENI POD SOCIJALNOM POMOĆI

Pod socijalnom pomoći su dve kategorije, I-va i II-ga kategorija. U prvoj kategoriji spadaju lica nesposobna za rad, dok u drugu kategoriju spadaju lica koja traže posao, koja nemaju nikakva primanja i imaju decu ispod 5 godina. Lica koja traže posao i jesu korisnici socijalne pomoći II-ge kategorije, su obavezna uzeti izjavu nezaposlenosti namenjeno za socijalnu pomoć, popunjavaju je, dok overava i evidenciju održava Opštinska Kancelarija Zapošljavanja. (Karta. Nezaposlenost/Struktura onih koji traže posao str. 34).

Starosno Kvalifikovana struktura doba Ne Polu Kvalifikov Sa Sa Sa Ukupno kvalifikova kvalifikova ani srednjom visokom fakultetom ni ni školom školom M F M F M F M F M F M F M F od 15-24 215 135 9 5 14 0 185 80 2 1 12 3 394 267 od 25-39 540 345 34 12 65 6 298 95 2 1 16 3 985 433 od 40-54 185 124 12 4 28 1 55 24 5 1 6 0 340 105 Više 55 2 2 2 1 2 1 21 3 1 0 1 0 31 5 Ukupno 942 606 57 22 109 8 559 202 10 3 35 6 175 810 0 UKUPNO TRAŽIOCA POSLA 2560

Tab. 4. Struktura tražioca posla po kvalifikacije i starosnom dobu

Graf. 4. Struktura tražioca posla po starosnom dobu

Tab. 5 Struktura tražioca posla po kvalifikacijama i čekanja za zapošljavanje Iz ovde tabele vidi se da 2560 ili 91% tražioca posla su osobe koje čeka za posao od godinu pa i više. Tj. Su dugoročni tražioci posla

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Nacionaln Kvalifikovana struktura ost Ne Polu- Kvalifikov Sa Sa Sa Ukupno kvalifikov kvalifikov ani srednjom visokom fakulteto ani ani školom školom m M F M F M F M F M F M F M F Albanci 584 395 243 116 68 2 615 259 8 3 26 4 155 712 8 Srbi 57 43 0 0 3 1 22 8 3 1 1 0 85 53 Romi 94 42 0 0 1 0 9 2 0 0 0 0 104 44 Ostali 3 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 1 Ukupno 738 481 243 116 72 3 646 269 11 4 27 4 175 810 0 Tab 6. Nacionalna struktura tražioca posla u gradu Kamenica

Posle odvajanja 18 stambenih sela sa Srbima, etnička sturktura tražioca posla izgleda kao gore, gde 5576 ili 91.72 su Albanci..

Godine Broj tražioca posla 2001 2180 2002 2242 2003 2355 2004 2431 2005 2455 2006 2515 2007 2535

2008 2560

Tab.3. Broj tražioca posla po godinama

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa.4. Struktura tražioca posla po selima po polu i kvalifikacijama.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.3.4 STANOVANJE

Kamenica se po prvi put kao naselje pominje u knjizi dužnika Mikelja Lukara u 30-tih godina 15- tog veka nazivom Chameniza. Onda se spominje u turskoj svesci (defter) vilajeta Vlk od 1455. U Kamenici 1959 godine, kada se transformišu okruzi Kamenica se pretvara u samostalnu opštinu kao jedinica jednaka drugim opštinama. . Tipologija naselja po veličini

Prostire se u istočnom delu Kosova, graniči se na zapadu sa opštinom Gnjilane, Novo Brdo, kao i na severozapadu sa Prištinom, i ravnici reke Kriva reka koja protiče po gradu. Ima površinu od 701 hektara. Broj stanovnika (nezvanična evidencija, ali podaci iz lokalnog saveta): u Kamenici 1998 grad je imao 9.870 stanovnika. Severozapadno od ovog prebivališta nalaze se temelji Ilira-dardanskog lokaliteta na mestu zvanom “Kulina” koje se nalazi na periferiji grada. U pisanim dokumentima 1863 godine do prvog svetskog rata Kamenica je bila jedno malo naselje u blizini crkve koja je bila izgrađena iste godine (1863). Pre drugog svetskog rata bilo je 73 kuća sa preko 400 stanovnika, jedno nerazvijeno naselje ali posle drugog svetskog rata, podelom teritorija ovo naselje formirano je kao centar sreza sa sedištem u Kamenici. U Kamenici 1948 godine imao je 756 stanovnika; 1953 broj stanovnika se postepeno povećao tako da prema podacima je imao 928 stanovnika. Godine 1961 bilo je 1298 stanovnika, tako da između 1961 i 1971 godine obeležen je veliki porast zbog razvoja privrede i industrije, pošto su sa ostalih naselja opštine emigrirali u grad. Prema podacima iz godine 1971 grad je brojao 2422 stanovnika, dok prema podacima iz 1981 godine grad Kamenica je imao 5.383 stanovnika/ Sve specifikacije za planiranje i profil su navedene Urbani Razvojni Plan (URP) za grad Kamenica.

Tab. 6. Podaci za demografiju i naselja Kamenice Br. Naselja Br. Zone u ha Površina prostora po glavi stanovnik stanovnika u ha a Katastars Građevinsk Za Za građevinske ke e katastarske zone zone 1 Kamenica 10.850 701 350 0.096 0.048

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 5. Mapa prostiranja naselja Kamenica.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.3.5 OBRAZOVANJE U GRADU KAMENICA Edukativni i obrazovni proces u opštini Kamenice se razvija na ovim nivoima: vrtići i obdaništa, predškolsko, osnovno, nisko srednje i visoko srednje obrazovanje. Nastava se odvija na dva jezika, tj. na Albanskom i Srpskom jeziku. Romski učenici pohađaju srpske škole. U gradu se nalazi i dečije obdanište, gde je smešteno đ dece, 7 učiteljica i 8 tehničkih i administrativnih radnika. Objekat je veoma odgovarajući i ima veoma lep ambijent. - Infrastruktura: zakonska i uredbe, se poštuju i primenjuju sa preciznošću. Učenici u obaveznim nastava od I-IX razreda pohađaju sve obuhvatajući i učenike za ograničenim sposobnostima – jedno odoljene u osnovnoj školi „Fan S. Noli“ u Kamenici i jedno odeljenje u osnovnoj školi „Metush Krasniqi“ u Rogačici.

Visoko srednje obrazovanje U opštini Kamenica postoje 2 dve srednje škole sa 2265 učenika1. Gimnazija i Tehnička škola u gradu imaju svoje objekte, istureno odeljenje u Rogačici nema svoj objekat, radi u objekat osnovne škole, dok srednja škola gimnazija Ismajl Qemali” u gradu ima svoj objekat, isturena odeljenja u Ogošte i Rogačici nemaju svoje objekte ali rade u objektima osnovnih škola. Srednje škole sa nastavom na srpskom jeziku, u gradu rade u objektima osnovnih škola. Gore navedene škole imaju svoje školske objekte ali potrebni su im pomoćni objekti, kao radionice, kabineti i laboratorijumi ali i učionice za nastavu.

Tabela 9. Broj srednjih škola učenici i razmer učenik/škola u srednjem obrazovanju razred (X-XIII), 2011 godine.

Broj škola Broj učenika Razmer učenik/škola

A(4+3 istur. odeljenje)) 2265 324/ škola

Tab. 14. Razmera učenik/škola Nastavnika Osoblje Pomoćno Ukupno Administracije osoblje nastavno osoblje Broj % Broj % Broj % Broj % 130 84.3 6 2.9 20 12.8 156 100

Obrazovne institucije: - Osnovna škola “F.S.Noli” ima ukupno 595 učenika; - Osnovna škola ”Dëshmorët e Kombit” 646 učenika

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa 6. Školski prostor i obrazovne ustanove

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Povećanje i poboljšanje školskog prostora u cilju poboljšanja po evropskim standardima kao i istraživanja postojećeg standarda je jedan kontinuirani proces. Sektor obrazovanja u Kamenici ima 4 školskih objekata i jedno predškolsko. Nekoliko njih je oštećeno jer su pogođeni od starosti, klimatskih uslova ili od nepažnje održavanja, tako većina objekata ima potrebu za ponovnu izgradnju, obnovu, rehabilitaciju, uvođenje grejanja, uvođenje električne energije, uređenje vodovodne mreže i kanalizacije i održavanje objekta

Tab .8. Odnos između školskih prostora i učenika u opštini Kamenica Br.. Naziv škole Mesto Br. Br. Površina Površ. Uč./Nas. učenika nastavnika objekta uče./ m² u m2 1 ,,Ismail Kamenica 1333 75 1719 m² 2.1954023 10.44 Qemali” 2 ,,Andrrea Kamenica 791 55 1719 m 2.1954023 7.05454545 Durresaku” 3 ,,F.S.Noli” Kamenica 1241 72 2667 m² 2.1490733 17.2361111 4 “Filizat Kamenica 34 15 5 Ukupno 3.399 217 m² 1.70 31.71

2.3.6 ŽIVOTNA SREDINA I KORIŠĆENJE ZEMLJIŠTA Voda

Grad Kamenice karakteriše reka Kriva Reka, koja prikuplja sve male reke. Kriva Reka je izvorni deo južne Morave koja prolazi po sredini gradi grada Kamenice. U Krivoj Reci veći protok vode se pojavljuje u martu mesecu, februaru i maju dok najmanje tokom avgusta i septembra meseca. U površinskim vodama spadaju: - reka “Kriva Reka” Gradsko Snabdevanje pijaćom vodom RKV ”Hidromorava” AD-Gnjilane, Jedinica u Kamenici shodno nadležnosti i odgovornosti koje poseduje, vrši snabdevanje grada Kamenice pijaćom vodom i upravlja otpadnim vodama. Proces proizvodnje, obrada i distribucija pijaće vode se realizuje od dve (2) crpne stanice u odvojenim međusobno lokacijama ali integrisanom pijaćom vodom u distribucionom sistemu.

Crpna Stanica Br. 1 Najveća količina vode u ovoj pumpi dolazi iz sistema za drenažu postavljeno u korito reke ”KRIVA REKA”, koja vrši snabdevanje pet (5) otvorenih bunara i tri (3) bušenih bunara od kojih kroz vodoravni i ronećih pumpi rezervoar kapaciteta od 142 m3 se puni, dalje, drugim pumpama vrši se distribucija u glavnu vodenu mrežu. Sada je pri kraju projekat za snabdevanje pijaćom vodom jednog dela naselja “MALËSIA” u Kamenici po jedan rezervoar kapaciteta od 300 m3.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Crpna Stanica Br. 2 Pijaća voda u ovu stanicu dolazi preko dva izbušena bunara dubine 54 m, oni ispunjavaju jedan otvoreni bunar, otuda kroz vodoravne pumpe vrši se distribucija vode u glavnu gradsku mrežu.

Proizvodni kapacitet pijaće vode Proizvodni uvođeni kapacitet proizvodnje vode u Crpnoj stanici Br. 1 je 28 litara/sec dok u Crpnoj stanici Br. 2 je 14 litara/sec, znači ukupan kapacitet može biti 42 litara/sec. Od toga može se računati godišnji bilans proizvodnje vode koji iznosi 1.306.368 m3 vode. Ali ovaj kapacitet se ne može postići nikada iz raznoraznih razloga, glavni su:

1. Nedovoljna pijaća voda kod nalazišta pogotovu tokom letnje sezone; 2. Prekid električne energije; 3. Održavanje proizvodne opreme vode, (zamena rezervnih delova, lubrifikacija pumpi i dr.). 4. Prekid procesa proizvodnje prilikom opravke na glavnoj mreži kao i drugih kvarova različite prirode.

Kada uzmemo u obzir ovu situaciju možemo zaključiti da je za 2010 godinu proizvedeno 601.652 m3( 19.34 litara/sec), ili izraženo u procentima 46.05 % od količine koja se može proizvesti ukoliko prvobitno ne utiču gore navedeni faktor.

Distribucija pijaće vode Pijaća voda u proizvodnim stanicama do potrošača se distribuira kroz odvodne cevi raznog materijala i profila. Širi profil distribucionih cevi za vodu je Fi-225 mm, dok najuži je Fi-16 mm (obično u ekskluzivnim objektima stanovanja). Distribucione cevi su od: AC (azbestni cement) ZN (Cink) i HPDE (Polietilen). Od naj ozbiljnih izazova a kojima se suočava kompanija za vodu je nepovoljno stanje vodenih cevi zbog amortizacije i slabog materijala i zato i tehnički gubici su ogromni. U Kamenici 2009 godine uspeli smo da fakturišemo samo 56.67 % vode od celokupne količine vode, dok razlika je 43.33 % računa se kao tehnički i komercijalni gubitak.

Kvalitet vode Kao što je gore navedeno, za grad Kamenica, voda se uzima od podzemnih izvora i zbog toga površinske turbulencije ne utiču na to. U crpnim stanicama izvodi se njegova obrada gasnim sistemom za čišćenje sa hlorom a u njegovom nedostatku i hipohlorom. Kvalitet vode se neprestano kontroliše od naših odgovornih radnika ali i od JNI-e (Javni Nacionalni Institut za Zdravstvo), se vrše redovne periodične analize i možemo reći da je gradska voda na osnovu redovnih rezultata koje pruža ovaj institut ispunjava sve standarde predviđene zakonom o pijaćoj vodi

Režim vode

Ovo stanje je posledica, pre svega činjenice, jer tokom aktivnosti o uređenju vodotoka i zaštite od poplava više su postale delo parcijalnog karaktera. Ali intenzitet realizacije ovih poslova još uvek je nepovoljan. Situaciju najviše otežava loše održavanje i kontrola zaštitnih objekata uzduž reka, nedovoljan istraživački i naučni rad.. Reka i potoci u Kamenici nisu uređeni tako da bi mogli da prime sve što donose (nekontrolisano povećanje nivoa reke) i kao posledica su poplave većih razmera. Na osnovu sistematizovanih podataka (master plana 1986 godine), dužina reke i potoka koje ugrožavaju da poplave je 94.36 km. Od toga, dosada je uređeno samo 3 km ili oko 3.17 %

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Zagađenje vode Tok otpadnih voda na celoj teritoriji opštine je veoma veliki problem, gde samo 30% se računa da je priključeno u kanalizacionoj meri gde se izliva u reci „Morava“ bez tretiranja, dok kanalizacione mreže izgrađene posle rata u nekim selima, njihovo izlivanje se vrši u otvorenim površinama van standarda i na divlji način. Vredi spomenuti da jedan deo grada nije povezan sa kanalizacionom mrežom što i izaziva probleme životne sredine. Na sprovedenim analizama od strane Hidrometeorološkog Instituta Kosova u reci Kriva Reka u Kamenici, od 2002 godine do 2008 godine u Kamenici mogu se primetiti promene u vrednostima pH, nitrata i nitrita i svih ostalih hemijskih parametara kao posledica nekontrolisanog izlivanja zagađivača u vodama reke Kriva Reka.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Karta 8. Hidrološka karta opštine Kamenica

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Pedologjia boniteti 100, Kafena žičasta zemlja iznad jezerske gline IV 101, Kafena zemlja iznad jezerske gline III

105, Plitka kafena zemlja iznad čvrste krečne podloge V

107, Plitka kafena zemlja iznad filišanog sloja VII

108, Prosečno duboka kafena zemlja iznad filišanog sloja VI

12. Stena iznad stenastih kamenih formacija – pečeni (gnais, mikašisastus, filitus, glinasta V 120, Plitka kafena zemlja iznad kamene podloge- pečena ( filitus, mikašisastus i dr. ) VI 121, Kafena Zemlja prosečno duboka iznad kamen podloge-pečena (filitus,mikašisastus i dr.) V 129, Kafena zemlja plitka iznad acidnih stena (kvarc, slepljevina, i dr.) VI 130, Kafena zemlja prosečno duboka iznad acidičnih stena (golaste stene i dr.) VII 16, Peščani aluvijum-žičasti II

2, Regosol iznad jezerske gline III

23, Žični deluvijum III

26, Alovionjalno-Delovionijalno, Pešćano-žičasto III

4, Regosol iznad flišastih stena V

61Tipični ranker iznad kamenje-pečeni (filitus, i dr.) V 70, Nekarbonizirana smonica III 71, Smonica u procesu kafenizacije IV 72, Kafenizirana smonica III 74, Lesirana smonica pseudo-glejima IV 77, Skinuta /razjedana/smonica IV 78, Kafena glejirana smonica IV 8, Stena iznad acidičnih formacija (golaste stene idr.) V 89, Crvena kafena zemlja iznad krečnog čvrstog ležišta V

ZEMLJIŠTE

Ukupno oko 30% stanovništva Kamenice bave se sa poljoprivredom i jedan veliki deo stanovništva živi u inostranstvu gde i stvaraju dovoljne prihode za neke od porodica. Plodno zemljište se prostire oko reke „Kriva Reka“ i uglavnom koriste se za poljoprivredu, sa jedni trendom rasta transformisanja plodnih zemljišta u onim građevinskim i ne posejanim površinama (pustoša). U ovom aspektu nedostaju odgovarajuća istraživanja za njihov kvalitet i korišćenje.

Treba spomenuti da u gradu Kamenice delimično je sproveden regulacioni urbani plan podeljen u građevinskim zonama i poljoprivrednim zonama. Tabela. 19 Utvrđivanje valjanosti zemljišta po vrstama u Opštini Kamenica

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Graf. 3. Korišćenje zemljišta po stanju u Kamenici 2011.

Od ukupne površine oko 55% je poljoprivredno zemljište, dok drugi deo od 45% je građevinsko zemljište. Sažeti izveštaj za korišćenje zemljišta za grad Kamenice.

Utvrđivanje valjanosti zemljišta po vrstama – Klasifikacija klasne valjanosti zemljišta za zemljišta opštine Kamenica je urađena prema uputstvima FAO (1976, 2007) i predloženih uslova na osnovu izvršenih istraživanja u opštini Klina (Zogaj, 2010). (Pedološka Mapa-Mapa valjanosti zemljišta)

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 9. Korišćenje zemljišta

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 11. Klase zemljišta po bonitetu (pripremljeno do prof. Dr. Bashkim Kabashi sa ekipom stručnjaka grada Kamenice)

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Na grafikonu 7 prikazana je stopa valjanosti zemlje opštine Kamenica, na kojoj po grafikonu se vidi da najveći deo sastoji se od valjanosti vrste VI 46 %, dalje V-ta i VII-ma klasa sa 14%, dok plodnije zemlje II-ge klase ima 5%.

Graf. 11. Podela zemlje prema valjanosti u procentima (%) i u hektaru (ha) Opštine Kamenica uputstvima FAO-s (1976, 2007).

2.3.7 KLIMATSKI USLOVI, KLIMATSKA VALORIZACIJA, OSOBENOSTI

Opština Kamenica ima srednju kontinentalnu klimu, toplim letnjim periodima i hladnim zimama. Prosečna temperatura u Januaru je –1°C, dok jula 21.50°C. Apsolutne maksimalne temperature avgusta meseca su +37°C, dok minimalne –32 °C. Atmosferske padavine se kreću od 499 – 675 l/m2. Najniža nadmorska visina je kod ”Bele Zemlje” 380 m, dok najviša 1223 m kod “ Crni Kamen”, (s.Trstena) Vlažnost vazduha – prosečna godišnja vrednost relativne vlažnosti je 76.8%. Naj sušni mesec je Avgust 66%, dok vlažni meseci su Novembar i Decembar 84 % Padavine– prosečne godišnje padavine u opštini Kamenica dostižu 596 l/m2, dok se u planinskim predelima povećavaju na 800 l/m2. Najbogatiji meseci sa padavinama su novembar i maj mesec sa 76.1 i 71.9 l/m2, dok u planinskim predelima mesec decembar sa 101.0 l/m2. Naj suši meseci su juli i avgust. Vetrovi – U opštini Kamenica učestali vetrovi su oni koji duvaju sa severa i retki sa jugo-zapada. Prosečna brzina vetra je 3m/sek.

Tab. 20 .Prosečne vrednosti Padavina, Prosečnih Temperatura, Vlažnosti, % vazdušnog pritiska, vetar m/sec

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2008 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII S. god. Max T. 3.4 10.0 13.0 17.0 22.2 26.5 28.0 30.3 21.2 18.4 11.6 6.6 18.7 Min T. -2.3 -1.9 1.7 5.9 8.0 12.2 13.9 13.8 8.9 6.2 2.7 -1.8 5.6 Pros T. 0.8 3.5 7.2 11.6 15.7 19.8 21.0 21.9 14.8 11.8 6.9 3.4 11.5 Vlažnost 86 78 72 67 70 73 66 59 73 80 82 82 74 %. Atm. Prit 950.7 953.6 938.2 947.6 946.0 946.6 946.0 942.2 946.5 950.3 947.1 947.3 946.8 Vetar 0.9 0.7 1.5 1.3 0.8 0.7 0.7 0.4 0.5 0.8 1.1 2.1 0.9 m/s. padavine. 13.5 21.7 88.8 25.2 46.5 64.8 64.1 5.3 50.4 23.5 59.7 94.8 46.5

Tab.19 .Prosečne vrednosti Padavina, Prosečnih Temperatura, Vlažnosti, % vazdušnog pritiska, vetar m/sec

U planinskim predelima Kamenice gde su nadmorske visine iznad 1000 metara, temperature su niske i vegetativni period kasni. Klima u opštini Kamenica se menja i u drugim delovima zemlje, na severoistočnim i severozapadnim delovima Kamenice imamo niske temperature (za 3.0oC) padavine više, dok na južnom delu u pravcu Koretine i Toponice prostiru se doline reka, klimatske brojke se menjaju.

2002 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII S. god. Max T. 1.3 10.2 13.2 15.0 21.5 25.6 27.4 24.8 20.5 16.4 11.6 3.6 15.9 Min T. -6.1 -2.1 3.1 4.4 10.2 12.7 15.3 13.7 9.6 5.7 2.2 0.4 5.6 Pros T. -3.6 4.5 8.0 10.0 16.0 19.4 23.5 19.6 14.5 10.9 5.6 1.4 10.9 Vlažnost 87 79 74 78 78 73 68 80 85 83 84 91 80 %. Atm. Prit 954.1 949.6 938.4 942.6 948.5 950.1 948.4 948.2 948.6 948.6 948.7 948.6 947.9 Vetar 1.0 1.5 2.5 2.7 1.9 2.4 2.2 1.9 1.8 1.8 2.2 2.6 2.0 m/s.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Padavine 31.6 38.1 55.7 56.0 93.9 23.3 85.4 113.3 94.6 170.0 32.1 115.8 909.8

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Fig.1. Vetar ruže u Opštini Kamenica

2.3.8 KULTURNA I PRIRODNA BAŠTINA

Naselja Kosova postoje od ranijih doba. Mnogo naselja tokom istorije je uništeno tokom ratova u raznim vremenskim periodima kao posledica toga bilo uništenje stanova i drugih pratećih objekata, kao: tvrđave, crkve, džamije, turbe i dr. koje čine prošlost ili kulturnu baštinu jednog kraja. Naselja u opštini Kamenica datiraju od ranijih doba, zahvaljujući prirodnim uslovima i bogatstvima (šume bogatim planinama i plodnim zemljištima), bogat kraj florom i faunom i mnogobrojnom rudom-zlato, srebro, olovo, gvožđe i dr), prilagodljiva klima prepletana sredozemnom klimom kao i pristupačnim geografskim i geostrateškim položajem.

PODACI O KULTURNO-ISTORIJSKIM SPOMENICIMA Opština Kamenice je jedno bogato mesto kulturno-istorijskim spomenicima davnine. Starodrevni spomenici: Tvrđave, Gradovi, Groblja, Džamije, Crkve i dr., nalaze se u Kamenici. Prema nekim proučavanjima arheološkog materijala koji je nađen u njima pripadaju dvema periodima stare istorije: 1. Ilirski period 2. Period Rimske vladavine do V-ti vek.

Prema događanjima uočeno da je teritorija Kamenice bogata baštinom istorijske prošlosti koja dokazuje kulturu našeg naroda. Za jedan njihov veliki broj se zna mesto događaja, dok veći broj ostaje da se istražuje. Ovi spomenici su tipa Tvrđava, Utvrđenja i “Gjytet”- Gradića. Njihovo trenutno stanje je vrlo loše, tokom kasnijeg perioda sistematski su uništeni, jer do sada kao takvi nisu uzeti u obzir u zaštitu, stoga zidovi su im u propadanju od seljaka i koristili su za izgradnju privatnih kuća.

Tvrđava na severozapadnom delu grada Na jednom brdu na strateškom položaju, pored koje prolazi reka, na severozapadnom delu nalazi se tvrđava. Građevinski materijal uzet od građana, uglavnom ostali su njeni osnovni tragovi. Ovaj objekat nije nikada istražen od arheologa. U blizini ove tvrđave pronađene su Zvezde –Stele od II-gog veka. Ovo grobno kamenje imaj jedan veliki arheološki značaj, jer pokazuje jednu Ilirsko-Dardansku grobnicu. U figuri 1a. prikazan je jedan grobni kamen II-gog veka, na kome piše da je majci PIRUSTES umrla njena šestogodišnja ćerka MEKASTA DIDIA. U njenu čast u II-gom veku podignuta je ova grobna spomenica. Figura 1b. takođe prikazuje jednu grobnu spomenicu iz II-gog veka, na kome jedna ilirska kraljevina sahranjuje svoje dete na jednoj grobnici Tumale. Sličan kamen nije nađen nigde na Kosovu. Figura 1c. Takođe predstavlja jednu grobnicu iz III-eg veka, prikazana jedna stela jednog deteta, preostaje da se ovo mesto istražuje od budućih arheologa

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 12. Kulturno i prirodno nasleđe Kamenice.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.3.9 PRIRODNE NEPOGODE I OSTALO Prirodne nepogode - Zemljotresi:

Prirodne nepogode - Zemljotresi: Poplave, snežna klizišta, veliki sneg, jak vetar, grad, led, suša, masovno pojavljivanje zaraznih bolesti kod ljudi, stoke i biljaka i druge nepogode koje prouzrokuje priroda.

Ostale nepogode – Ostale nepogode podrazumeva velike nesreće u drumskom, vazdušnom i železničkom saobraćaju, nesreće u rudnicima, uništavanje brana i drugih ekoloških i industrijskih katastrofa, koje može čovek prouzrokovati radom i ponašanjem, vanredno, hitno stanje, visoke temperature, tehničko beznađe ili kolaps energetskog sistema snabdevanja električnom energijom, telekomunikacije i informativne tehnologije, teroristički akti i drugi načini masovne opasnosti. Teritorija opštine Kamenica neprestano je suočena i može se suočiti prirodnim nepogodama i drugim. Tako Odeljenje Javnih Usluga i Sredine i Odeljenje Civilne Emergencije odgovorne su za upravljanje ovim hitnim slučajevima , kao: - Požarima - Poplavama - Zemljotresima - Ostalim elementarnim nepogodama

Jedna od elementarnih nepogoda izazovniji je zemljotres, zna se u seizmološkom pogledu, opština Kamenica kao i ostali delovi Kosova predstavljaju jedan region visokog seizmičkog delovanja koji je ranije pogođen i može se pogoditi i ubuduće od autohtonih jačih zemljotresa kojima žarišta su im plitka

Teritorija Kamenice ima značajno područje Seizmičkih izvora ili seizmičkog područja (kao što se drugačije nazivaju) kao u nastavku: seizmičko područje Gnjilane – Kamenica, maksimalnom magnitudom M=6.1 Riterove skale uporedo sa Kosovom koje označavaju i seizmološka područja Prizren – Peć i seizmološko područje Kopaonika.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Ova područja seizmičkih izvorišta u prošlosti su generisale i mogu generisati i u jakoj termičkoj budućnosti..

Od jakih zemljotresa koji su pogodili region, pominjemo: Region Uroševac – Gnjilane uključujući i Vitinu koja je dotaknuta od dva jaka zemljotresa, 1755 i 1921 godina. Zemljotres iz 1921 godine., istog intenziteta sa onim iz 1755 god., što znači da je ponovljen nakon 166 godina. Zemljotresu iz 1921 god. pridruženi su jaki udari posle prvog zemljotresa jačine 7 i 8 stepeni MCS (Merkalove Skale), i trajalo jednu godinu, od avgusta 1921 do septembra 1922. Značajno je da je u regionu Uroševac – Gnjilane registrovan zemljotres magnitude ispod 5.0 Riterove skale i intenzitetom epicentra 6–7 stepeni i to: - Zemljotres od 5 Marta 1936, magnitude od 4.9 i intenzitetom epicentra 6-7 - Zemljotres iz i 8 Juna 1956 magnitude 4.6 stepeni i intenzitetom epicentra 6 stepeni.

Od ovoga se vidi da nakon 1956 godine nije registrovan neki zemljotres sa intenzitetom u epicentar od 6 ili više od 6 stepeni. I 24 aprila 2002 godine jedan zemljotres intenzitetom u epicentar od 7.5 stepeni MSK-64 pogodio region Gnjilana. Iz ovoga zaključujemo da je ovaj zemljotres ponovljen nakon 46 godina od zemljotresa od 6 stepeni iz 1956 godina posle 66 godina od zemljotresa od 6-7 stepeni iz 1936 godine. Od ovoga što je gore rečeno proističe da teritorija Kamenice kao i najveći deo teritorije Kosova predstavljaju jedno mesto sa seizmološkog gledišta aktivno i visokom seizmičkom visokom opasnošću isto kao u susednim zemljama. Visoke seizmičnosti i zemljotres 24 aprila 2002 godine, koji je zahvatio region Gnjilana – Kamenica, ali takođe treba navesti druge povremene zemljotrese koji se neprekidno događaju kao onaj 09.10.2010 godine, i koji po Seizmološkom Institutu Kosova bila tri zemljotresa i ako manjeg intenziteta, od 3.6, 3.4 i 3.7 Riterove skale.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa.13. Ugrožene oblasti u Opštini Kamenica

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

SNEŽNA KLIZIŠTA Snežna klizišta u opštini Kamenica može imati samo u planinskim područjima koje ne predstavljaju neku opasnost za stanovništvo Kamenice i njenu privredu.

VETROVI U Kamenici nema jakih vetrova koji bi ugrozili stanovništvo i njenu privredu. Od vetrova poznati u Kamenici su: 1. Južni vetar (Karadački vetar) brzinom v=3.2 m/s 2. Severni vetar brzinom v=3.3 m/s 3. Severozapadni vetar (Prištevka) brzinom v=2.5 m/s 4. Istočni vetar (Vlasinka) brzinom v=2.5 m/s 5. Jugozapadni vetar brzinom v=2.5 m/s

GRAD Često, grad u opštini Kamenica može se smatrati kao opasnost za privredu s obzirom na prethodne godine kada je bilo provala jakog grada kao onaj iz 2002 godine koji je uništio sve poljoprivredne strukture sela na jugozapadu opštine Kamenica. Značajno je skoro sve padavine koje naiđu od severno-istočnog dela, odnosno strujanja vetrova sa oblacima koje dolaze iz doline Morave u pravcu viših planinskih područja praćene su gradom.

LED I teritorija Kamenice kao i celi svet u prošlosti je bila obuhvaćena ledom i prošla kroz ledeni period. U našim vremenima teritorija Kamenice u višim planinskim predelima obuhvaćena je od leda i snega i ne predstavljaju neku opasnost za privredu i poljoprivredu.

SUŠA Sušom može se smatrati kao opasnost za poljoprivredna dobra tokom letnje sezone, uglavnom u mesecima juli i avgust, kada su temperature veće i padavine retke.

POPLAVE Poplave se ne mogu zaustaviti, ali njihova šteta može se amortizovati i njima upravljati. Voda koja se sakuplja od padavina ili topljenjem snega mora naći pravac kretanja. Tom prilikom važno je da se njoj stvaraju uslovi za slobodno i sigurno pražnjenje. Opština Kamenica raspolaže rečnom mrežom, ali najvažnije su: Kriva Reka, Ogošćanska Reka i Desivojačka reka . Sve ove reke se slivaju u Moravu. U ovoj opštini postoji i jezero u selo Robovac. Reke Kamenice veći tok vode imaju tokom meseci februar, mart i maj, dok manji protok vode imaju u mesecima avgust i septembar. Regulisanje rečnog korita i čišćenje u reci Rubovce. Kriva Reka do njenog slivanja u Moravu, uglavnom prolazi kroz naseljena mesta i pored poljoprivrednog zemljišta. Pošto ima veliku dužinu, tokom poplava često prouzrokuje značajne štete. Projekat “Uređenje korito reke” uglavnom sa privrednog aspekta ima potpuno opravdanje ali i sa aspekta bezbednosti stanovništva, sa aspekta poplava Realizacija ovog projekta sprečavalo bi poplave poljoprivrednih zemljišta i štitio bi naselja, puteve od poplava. Tokom velikih padavina, Kriva Reka stalno izlazi iz korita reke prouzrokujući ogromne materijalne štete. Uređenje korito reke stvara dobre mogućnosti i za korišćenje zemljišta pored reke za potrebe u poljoprivredi.

Faktori koji utiču na porast stepena opasnosti od poplava su:

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

- Prirodni poremećaj rečnog korita (nezakonito vađenje inertne mase) - Sužavanje korito reka od uzurpacija - Bacanje tvrdih otpadaka u korito reka, - Zasad visokih rastinja i samorastina pored brežuljaka reka i td. - Uništenje hidrotehničkih objekata njihova neprekidna nepažnja (brane) i dr.

Reka ,,Kriva Reka” Danas kao naj ugrožene tačke od poplava je identifikovan predeo teritorije grada počevši od mosta kod Autobuske stanice pa do izlaza sela Topanice. Deo na ulaz i izlaz grada je uređen, dok drugi deo zahteva hitne intervencije zbog toga, jer u tom delu ima mnogo otpada, treba da se uradi proširenje rečnog korita i regulisanje sa kamenjem i zemljom, sađenjem drveća jer je veoma usko, i u slučaju poplava neće izdržati povećanje nivoa vode reke Kriva Reka. U toj zoni, u slučaju poplava sve kuće na levoj i desnoj strani Krive Reke pa do izlaza grada Topanica su ugrožene od poplave. U tom delu žive negde oko 1649 porodica, ili približno 7103 stanovnika. EROZIONI EROZIJA

Erozija ugrožava prirodu i planirana i stvorena bogatstva od čoveka. Ona se manifestuje degradacijom poljoprivrednog zemljišta, šumskog zemljišta, biljaka, prenošenjem i akumulacijom erozivnog materijala koji negativno utiče na poljoprivredno zemljište i naselja. Oko 6000 km² ili 56% teritorije Kosova je ugroženo od negativne pojave I,II i treće stope (I – vrlo jaka erozija, II – jaka erozija i III – srednja erozija). I na teritoriji opštine Kamenica prisutan je erozivni prirodni faktor koji za posledicu ima gubljenje poljoprivrednog zemljišta i štetu u domaćinstvima. Od stope erozivne opasnosti obuhvaćeno je 25050 ha ili 48% opštinske površine koja pripada stopi sa jakom i vrlo jakom erozijom. Stopa opasnosti je u porastu kao posledica prirodnog i ljudskog faktora. Od stope veće opasnosti koju ima vrlo jaka erozivna kategorija obuhvaćeno je 11550 ha zemlje..

Stopa erozije Pov.ha % Bez erozije 0 0 Vrlo slaba erozija 0 0 Slaba erozija 11550 22 Srednja erozija 15900 30 Jaka erozija 13500 26 Vrlo jaka erozija 11550 22

Tab. 24 Stopa erozije

Erozija je jedan od vrlo važnih faktora za obradu jer ugrožava poljoprivrednu zemlju, infrastrukturu ali i planirana i stvorena dobra od ljudskog faktora. Ova pojava je prisutna takoreći na celoj teritoriji opštine Kamenica u raznim oblicima i veličinama. Ubrzanje ove pojave u većini slučajeva odigrao ljudski faktor kao rezultat neracionalnog korišćenja poljoprivrednog zemljišta, nekontrolisana seća šuma, ali i tokom nekontrolisanog korišćenja inertnog i građevinskog materijala. Više je prisutno u molasičkim formacijama kao rezultat degradacije planina, vegetacije i strmine terena koji predstavlja oblik površinskog ispranja i obilnih brazdi, ali uzduž brežuljaka i korito reka, nepristupačnog korišćenja zemlje, ne izgradnjom planinskih brana, “zaseda” i dr.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Erozija u opštini Kamenica Faktori koji utiču na visoku stopu erozije su: - Meteorološki uslovi - Strmina terena - Geografski sadržaj - Flora i fauna - Uništenje planina - Korišćenje nekretnina i dr. - Neracionalno korišćenje prirodnih resursa i dr. - Način korišćenja poljoprivrednog zemljišta - Preporuke za eroziju: - Melioracija šuma - Izgradnja zaštitnih pojasa u strmenskim brdima - Sprečavanje nezakonite seče šuma i dr. - Zemljište koje ima terensku strminu više od 15% zasade pašnjacima ili šumskim rastinjama

Graf.13. Erozivna stopa u opštini Kamenica

2.4 PRIVREDNI RAZVOJ

2.4.1 POLJOPRIVREDA Opština Kamenica raspolaže resursima za razvoj voćarstva, stočarstva, pčelarstva, proizvodnju mesa, živinarstva, takođe treba imati u obzir i šumske resurse koji omogućavaju gajenje šumskih proizvoda i medicinskih biljaka koje mogu odigrati jednu važnu ulogu u razvoju poljoprivrede. Pošto jedan značajan deo površine su planine, to omogućuje razvoj flore i faune. Geografski položaj opštine omogućava komuniciranje ljudi i kapitala sa nekoliko opština pogranične zone kao Medveđe,Gnjilane, Bujanovac i dr. Lov je vrlo razvijen. Proizvod meda i drugih proizvoda od meda mogu dati dobre rezultate budući da imamo dobre poznavaoce ove delatnosti, pa i klimatski uslovi i šarolikost biljaka stvara dovoljno uslova za gajenje pčela. Mogu se zamisliti i drugi načini za gajenje ribe, jer reke prodiru opštinu sa obe strane. Grad je osamdesetih godina imao jedno povećanje i ekspanziju kada su funkcionisali proizvodni kapaciteti, ali to je stalo jer pravac kretanja stanovništva bila Priština i Gnjilane. U gradu problem je nefunkcionisanja proizvodnih kapaciteta, oštećenje poljoprivredne zemlje, nedostatak deponije za smeće i nedostatak centralnog grejanja.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Ali ipak oko 60% stanovništva živi u ruralnim zonama i bavi se poljoprivredom. Poljoprivredna mehanizacija je stara, radne parcele su malene, nedostaju zadruge i profilizacija poljoprivrednika, što pokazuje, o nepovoljnom položaju poljoprivrede.

Sabirni izveštaj korišćenja zemlje za opštinu Kamenica

Graf.7. Vlasništvo zemljišta u Kamenici

Opština Kamenica ima jednu površinu od 417 km² zemlje, od koje 39199.8308 ha je poljoprivredna zemlja i šume .

Obradiva zemlja- Njive 12284 ha

Pašnjaka 7365.3691ha

Livade 2842.3312ha

Voće i povrće 197 ha Vinogradi 1.0 ha

Šume 16510.1305ha

Ukupno 39199.8308ha

Tab. 26. Poljoprivredna zemlja i šume:

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.4.2 INDUSTRIJA U gradu Kamenica tokom 1970-90 godina obeležen jedan izuzetan razvoj u industriji i trgovini. Industrija u opštini je bazirana na eksploataciji i preradu postojećih mineralnih bogatstava. Na bazi ovih resursa u prošlosti u našoj opštini povećani su proizvodni kapaciteti, kojom prilikom zaposleno jedan znatan broj radnika. Industrijska preduzeća na kojima se zasniva ovaj razvoj, bile se uglavnom u društvenom sektoru. Investicije u razvoju prerađivačke industrije minerala (metala i nemetala), građevinskog materijala smatraju se da su dobar oslonac za ekonomski razvoj i zaposlenje u gradu i opštini. Potreba za investicijama u ovom pravcu je visoka i trenutno neostvarljiva. Ali u nastavku u strateškom periodu, veruje se da će opština u partnerstvu sa privatnim sektorom i eventualnim investitorima početi investicijama u ovom pravcu.

BR. RUDE KOLIČINA BR. RUDE KOLIČINA 1. Magnezit 1.3m/il/t 8. Tuf... 665.000t 2. Andezit 635.000 m3 9. Glina 30.000 m3 3. Kaolin 3.5 mil/t 10. Krečnjak 250.000 m3 4. Bentonit 1.2mil/t 11. Granit 1.800 t. 5. Kvarc 2.5mil/t 12. Feldspat 50.000 t. 6. Pesak 200.000 m3 13. Šljunak 60.000 t. 7. Gvožđe 50.000 t

Tab. 36. Mineralni resursi u opštini Kamenica

2.4.3 TRGOVINA

Posle rata na Kosovu, s‘obzirom na slobodnu ekonomiju i slobodno tržište Kosovo u celini se opredelilo u privredni razvoj. Broj poslovnih subjekata,u privatnom sektoru pre 1999 bio simboličan zato i neka tačna informacija o broju i njihovoj strukturi ne postoji. Posle 1999 godine, privatni sektor opštine je doživeo jednu pravu ekspanziju ali ne na organizovan način, i ne sa nekom pravom razvojnom strategijom. m. U opštini Kamenica, je registrovano 950 poslovnih subjekata različitih profila. Od ovog broja registrovanih subjekata, približno deluju njih 870, dok ostali su pasivni (iz raznoraznih razloga). U privatnom sektoru biznis se uglavnom obavlja na dva polja, u trgovini i u usluge. Od opšteg broja registrovanih biznisa 462 su trgovinske. Prodaja na veliko i malo, su način kojim ova trgovina se obavlja. Prema jednoj evidenciji u opštini, broj zaposlenih u 187 Razvojni Plan Opštine Kamenica privatnom sektoru se kreče oko 2000 radnika. U opštini Kamenica deluje javna dnevna pijaca; Zelena pijaca u Kamenici, upravlja se od uslužnog Preduzeća “Higijena”. Broj aktivnih poslovnih subjekata i njihova struktura je prikazana u tabeli:

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Aktivnih poslovnih subjekata ima 875 i to: Poslovnih subjekat 650 I Autotaxi 95

B Nacionalno Broj biznisa Muškarc Žene Trgovinski 516 45.84 r. st i Zanatski 138 13.70

1. Albanci 860 Transportni 95 16.96

Uslužni 72 11.01 2. Srbi 20 3. Romi 3 Ugostiteljski 8 7.94

4. Englezi 1 Građevinski 26 2.58

5. Kinez 1 Proizvodni 18 1.78

Ukupno 725 150 Rekreativni 2 0.19

Total 875

Tab.37. Struktura komercijalnih subjekata

2.4.4 ZANATSTVO Nastavlja preostati jedna važna oblast za ekonomski razvoj opštine Kamenica. Postojanje jednog značajnog iskustva u zanatskim delatnostima, bilo da je u proizvodnom zanatstvu, uslužnoj, umetničkoj ili artizanatskoj, smatra se jedna prednost za ekonomski razvoj.

2.4.5 TURIZAM Trenutno u opštini Kamenica ne postoje objekti i potrebna infrastruktura za obavljanje turizma. U privatnom sektoru nakon rata uređena su dva bazena koji deluju tokom letnje sezone, ali i oni u nedostatku iskustva i stručnih saveta nisu na potrebnom nivou i nisu ispoštovali kriterijume za obavljanje aktivnosti u većim razmerama turizma Razvoj kulture ribolova u Kamenici može da se razvije jer u rekama naše opštine ima dovoljne vrste riba, ali oblik urbanog razvoja na divlji način nije rešen problem puteva, električne mreže, vodovodne mreže i kanalizacije, odnosno izlivanje kanalizacije i otpadnih voda u rekama je alarmantna delatnost gde treba preduzeti hitne mere kako bi se zaustavio ovaj negativni fenomen u cilju da spasimo prirodne reke, organizme u rekama i povećamo kulturu turizma i ribolova, gde mogućnosti za izgradnju bazena za gajenje riba postoji u ravnicama reke Morava, dok položaj bolji bi bio u relaciji reke Morava kod Kamenice. U opštini Kamenici ne postoji zatvoreni sportski centar koji se ubuduće može se koristiti za vreme zimske sezone, zato je više nego neophodno da se takav objekat kompletira u periferiji grada sa svom pratećom infrastrukturom, da bi ispunjavao potrebe građana opštine Kamenica za razvoj sportskih rekreativnosti za zimsku sezonu, ujedno da bude opremljen centar i sa drugim sportskim igralištima na otvorenim terenima. Ovaj zatvoreni sportski kompleks treba da ima pokriveni bazen, salu za sportske igra, centar za fitnes, kao i ostale prateće objekte za razne sportske aktivnosti.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.4.6 ENERGETIKA Glavni problem za sadašnje stanje snabdevanja električnom energijom u Kamenici kao i na Kosovu je nedostatak nedovoljne električne energije. Razlog za to je nedostatak proizvodnih i dotrajalih kapaciteta (termoelektrane Kosovo A, Kosovo B), onda amortizovana mreža distribucije i veliki gubici koji na neki način su posledica neisplaćivanja usluga od potrošača. Energetski problem utiče na dvoumljenju stranih investitora za investiranje u opštinu Kamenica, kao jedna od mogućnosti za preporod privrede. Proizvodnja električne energije je manja nego zahtevi potrošača, što znači da je potrebno graditi nove proizvodne kapacitete, čime bi se poboljšalo i snabdevanje potrošača i razmena energije u regionu bila bi jedna mogućnost razvoja ovog sektora. Dotrajali kapaciteti su zagađivači sredine, stoga novi kapaciteti trebalo bi imati svoju ekološku komponentu. Podizanje novih kapaciteta omogućilo bi sigurno snabdevanje električnom energijom u zonama ekonomskog razvoja. Sada planirana je nova termocentrala “Kosova e re – Novo Kosovo” sa 2000 MW, ali i Kamenica može da proizvede električnu energiju od hidrocentrale koja može da se igradi blizu brane šušta. U budućnosti planira da se koriste alternativne energije (vetar, sunce, geotermalna energija, smeće i dr).

2.4.7 NEJEDNAKI PRIVREDI RAZVOJ

Iz korišćenih izvora informacija, nailazili smo na ne-jednako raspoređivanje ekonomskog razvoja koji je prisutan u svim oblastima ekonomskog razvoja, počev od fabrike, malih i srednjih preduzeća, malih marketa, supermarketa, zanata, industrijskih kapaciteta ali i u poljoprivredi. Gledajući prostorno prostiranje Kamenica vodi što se tiče broja biznisa. (Mapa: Prostorno raspoređivanje Biznisa) U gradu Kamenica postoje 310 preduzeća od kojih, najveći deo je koncentrisan u centralnom delu grada i duž puteva. U centralnom delu grada je koncentrisan najveći boj malih preduzeća i zanatstva sa malim kapacitetima. U južnom delu grada sa najveći broj preduzeća su koncentrisani duž puta Kamenica – Koretin, u ovom delu stanovnici se bave i sa poljoprivredom i biznisom ili intenzivnim kulturama. Zapadni deo grada je veoma siromašan što se tiče biznisa, u ovom delu nalazi se zelena pijaca koja je nedeljna pijaca. Dok na severoistoku ima manje biznisa i malih preduzeća.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa.15.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.5 TEHNIČKA INFRASTRUKTURA

2.5.1 SAOBRAĆAJ I NJEGOVA INFRASTRUKTURA

Opština Kamenica na osnovu prostiranja teritorije prema drugim teritorijama ima sledeće razdaljine: sa Opštinom Gnjilane 30 km, Novo Brdo, ako se ide prema Gnjilane, daljina je oko 50 km, dok put koji vodi kroz nekoliko sela opštine Kamenica, kao Busovato i td, je oko 25 km blizu opštini Priština dužim putem koji prolazi kroz Gnjilane je oko 75 km, dok onaj koji prolazi preko Novo Brdo oko 50 km, što govori da se put u oba pravca skraćuje za oko 50 km.

2.5.2 AUTOMOBILISTIČKI TRANSPORT

Daljina centra opštine sa ostalim centrima na teritoriji Srbije, sa opštinom Bujanovca je oko 25 km. Sa opštinom Medveđa je oko 35 km ali putna infrastruktura je veoma slaba. Transport predstavlja jednu veoma važnu aktivnosti za građane, institucije i biznise Kamenice. To je sadržajni faktor za ekonomski, socijalni i ekološki razvoj ali i posledica ovih razvoja igra veoma važnu ulogu u prostornim odnosima između površina i njenih destinacija. Transport u Kamenici uglavnom se realizuje putem automobilističkih puteva. Pojava ilegalne izgradnje na putnom pojasu je alarmantno i zahteva brzu intervenciju društva. Što se kasnije interveniše, štete će biti veće i teško će biti njihovo saniranje.. Zbog nedostatka železničkog prevoza, posebno roba sa velikom tonažom, automobilistički putevi su previše opterećeni i tako dolazi do njihovog oštećenja. Infrastruktura opštine Kamenica generalno gledano je na nezadovoljavajućim nivou. Gledajući tako i prostiranje terena, planinske oblasti i prostiranje stanovništva, onda imamo velikih poteškoća što se tiče prevoza ljudi, raznih proizvoda itd.

2.5.3 ŽELEZNIČKI SAOBRAĆAJ

Na teritoriji opštine Kamenica ne postoji železnički saobraćaj. Najbliža železnička stanica je železnička stanica Uroševac-Bujanovac-Kosovo Polje-Skopje. Sama činjenica da na Kosovu još od 1963 godine nije građena nijedna nova linija dosta govori o stanju u železničkom saobraćaju. Nedostatak železničkih stanica i udaljenost od trenutnih stanica, opštinu stavljaju u nezavidan saobraćajni položaj, ovde pogotovu se odnosi masivnog saobraćaja roba i proizvoda

2.5.4 VAZDUŠNI SAOBRAĆAJ

U opštini Kamenica nema aerodrom, najbliži aerodrom je “Priština” udaljen 80 km i Skopski aerodrom 160Km . U nekoj budućnosti se ne predviđa izgradnja nekog aerodroma, još uvek će se opština opredeliti na Prištinski i Skopski aerodrom

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.5.5 TELEKOMUNIKACIJA Fiksna telefonija – mreža finske telefonije u opštini Kamenice je povezano putem optičkog kabla, koji prirada liniju Kamenica – Gnjilane. Ova mreže se upravlja od strane PTK u Kamenici, koja ima samo jedan poštanski objekat i ima povezanu centralu putem optičkog kabla. Mreža fiksne telefonije se nalazi u procesu modernizacija sprovođenja digitalne tehnike, optičkih kablova i sistema SDH. Sada već od mreže može da se koristi i Usluga iznajmljenih linija (Lease Lines), linija ISDN (Digitalna mreža integrisanih usluga) itd.

Mobilna telefonija – Teritorija Kamenice je veoma dobro pokrivena, svi delovi Kamenice imaju pristup na usluge mobilne telefonije. Za usluge mobilne telefonije brinu se dve nacionalne kompanije mobilne telefonije GSM Vala 900 koja koristi evropski standard tehnologije GSM. Mobilni operater GSM Vala 900 ima oko 21.000 korisnika. Vala pruža telefonske usluge, prenos podataka, prijem i slanje telefaksa, kratkih tekstualnih poruka (SMS), kao i ostale dodatne usluge. Mreža Vala 900 pokriva 100% teritoriju Kamenice. Na usluzi mobilne telefoni, pružaju usluge i ostali operatori i nacionalni mobilne telefonije IPKO. Mreža IPKO pokriva 100% teritoriju Kamenice.

Usluge Interneta – U Kamenici postoje dve velike kompanije IPKO i “Kujtesa” –” koje pružaju internet usluge i nekoliko male lokalne kompanije koje deluju u ovoj oblasti. Od ovih dvaju kompanija prostirajući svoju bežičnu mrežu. Ljudski izvori, po kojima Kamenica ima razvojne prednosti, mogu da budu u funkciji modernog razvoja samo ukoliko se obrazovanje i osposobljavanje iz oblasti informativne tehnologije usavršava. Karta pokrivanja talasima mobilne telefonije, površine prema kapacitetima pokrivanja talasima mobilne telefonije: postojeća mreža PTK-e, Postojeća mreža (lokalna), i Postojeća linija

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

(Mapa. Telekomunikacija)

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.5.6 VODOVODNI SISTEM U OPŠTINI KAMENICA

Proces proizvodnje, obrada i distribucija pijaće vode u gradu Kamenica, Berivojce i Robovac, ostvaruje se preko dve (2) crpne stanice, u odvojenim lokacijama međusobno ali integrisane u distributivnom sistemu pijaće vode. Velika količina vode dolazi od drenažnog sistema postavljenog u korito reke ”KRIVA REKA”, koji vrši snabdevanje pet (5) otvorenih bunara i tri (3) bušenih od kojih preko horizontalnih i ronjivih pumpi puni se rezervoar vodom kapaciteta od 142 m3 i preko drugih pumpi vrši se distribucija u glavnu vodenu mrežu. Sada je pri samom završetku projekat za snabdevanje pijaćom vodom na jednom delu naselja”MALËSIA” u Kamenici. Snabdevanje se vrši putem jednog rezervoara sa kapacitetom od 300 m3. Pijaća voda na ovoj crpnoj stanici dolazi od dva izbušena bunara dubine 54 m, koji pune jedan otvoreni bunar i otud preko horizontalnih pumpi se vrši distribucija vode u glavnu gradsku mrežu. Većina stanovništva opštine Kamenice koja živi u ruralnim zonama, snabdeva se pijaćom vodom od raznih individualnih izvora (otvoreni bunari, planinski izvori, reke i dr.) koji stručno se ne obrađuje i nije proverena od službenih institucija. Trenutno u funkciji su vodovod u: Toponici, Donje Karačevo i Rečane dok u toku izgradnje su u: Gornjoj Šipašnici, Koprivnici, Kololeću i Koretinu. Opština Kamenice je bogata sa vodenim rezervama, zahvaljujući 3 (tri) reke: reka Kriva reka, reka Hogošta i reka Desivojca, kao i ostalih manjih reka i potoka koji maju odgovarajuću konfiguraciju, dobar kvalitet i dovoljnu količinu za korišćenje pijaće vode.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa.16. Infrastruktura snabdevanja pijaćom vodom u gradu Kamenica

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa 17.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.5.7 ENERGETSKA INFRASTRUKTURA Kamenica sa okolinom snabdeva se sa transmisijom od 110 kV koja polazi od trafostanice Priština 4, koja posle dolazi u trafostanici u Gnjilanu i dostiže do kamenice, odnosno u selu Berivojce u opštini Kamenica, i zatim ta linija od 110 kV nastavlja za Srbiju. Na dole predstavljenoj figuri 1. je predstavljena mapa Kosova, geografska šema i jedno polarna šema 400/220/110 kV po celoj teritoriji Kosova, i veza Kosova sa susednim zemljama putem linija 400/220 kV i takođe je predstavljen prelaz linije 110 kV u regionu Kamenica1 .

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Fig 2. Jedno polarna šema 400/220/110 kV na geografskoj mapi Kosova..

U regionu Kamenice je instaliran jedna transformator 1100/35 kV sa jačinom instaliranom od 20 MVA i dva transformatora od 35/10 kVu realnom radu instalirane jačine (4+8) u selu Ramnište u Kamenici, i dva transformatora 35/10 kV u paralelnom radu sa instaliranom jačinom (4+8) MVA u selu Klokot, i ukupno postoje 9 izlaza dalekovoda 10 kV. U regionu Kamenici je instaliran je jedan transformator 110/10 (20) kV sa instaliranom jačinom 31.5 MVA. Trafostanica u Berivojcu snabdeva se sa električnom energijom iz Gnjilana putem dve paralelne linije od 35/10 kV.  U Kamenici imamo _ poprečne sekcije vazdušnih linija 35 kv,10 kv, izlaz Rubovca _ poprečne sekcije vazdušnih linija 35 kv,10 kv, izlaz Ropotova _ poprečne sekcije vazdušnih linija 35 kv, 10 kv, izlaz Maliq Petrol _ poprečne sekcije vazdušnih linija 35 kv, 10 kv, izlaz Muçivrca _ poprečne sekcije vazdušnih linija 35 kv, 10 kv, izlaz Magnokroma _ poprečne sekcije vazdušnih linija 35 kv, 10 kv, izlaz Koretina _ poprečne sekcije vazdušnih linija 35 kv, 10 kv, izlaz Kamenice

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Sekcije vazdušnih poprečnih linija 35 kV, 10 kV na području Kamenice izlaz iz Robovca

Sekcije vazdušnih poprečnih linija 35 kV, 10 kV na području Kamenice izlaz iz Ropotova

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Sekcije vazdušnih poprečnih linija kV, 10 kV na području Kamenice izlaz iz Maliqi Petrol

Sekcije vazdušnih poprečnih linija 35 kV, 10 kV na području Kamenice, izlaz iz Mućivrce

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Sekcije vazdušnih poprečnih linija 35 kV, 10 kV na području Kamenice, izlaz kod Magnohroma

Sekcije vazdušnih poprečnih linija 35 kV, 10 kV na području Kamenice, izlaz iz Koretina

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Sekcije vazdušnih poprečnih linija 35 kV, 10 kV na području Kamenice, izlaz iz Kamenice

Sekcije vazdušnih poprečnih linija 35 kV, 10 kV na području Kamenice, izlaz industrijska zona

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa.18.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.5.8 Groblja

Od informacija koje su uzete iz verskih zajednica u Kamenici i sprovedenih analiza u ovoj oblasti naselje Kamenice ima dve vrste groblja, albansko muslimansko groblje i srpsko pravoslavno groblje. Na osnovu analiza na terenu, istraživačka ekipa zastupljena je od predstavnika verskih zajednica, na celoj teritoriji opštine. Kamenica identifikovala lokacije grobalja i zaključila da jedan deo njih ispunjava zahteve još za 10 narednih godina, potrebno je ispunjavanje mase u infrastrukturi, održavanju i upravljanju.. Tokom dobijanja informacija uočeno da je skoro većina grobalja po naseljima u lošem stanju i na svim albanskim grobljima (muslimanskim),i srpskim (pravoslavnim), nedostaje infrastruktura i prateći elementi grobalja. Na gradskim grobljima Kamenice, nedostaje infrastruktura potrebna za sahranu i zadržavanje, organizovanje prostora i uređenje grobalja, zelenila i druge potrebne aktivnosti. Ista situacija je i u drugim naseljima opštine Kamenica..

2.5.9 UPRAVLJANJE OTPADOM

Urađenim analizama od radnih grupa i kompanije “Univerzal” i drugih učesnika, predviđena izgradnja tranzitne deponije inertnog otpada (građevinskog), skoro u svim selima planirane su tranzitne deponije opštinskog otpada.. Predviđene su intervencije kod gradske deponije stare lokacije (rehabilitacija zone i izolacija, slično je planirano da se izvrši i rehabilitacija lokacije na kojoj je ponovo lociran otpad stare deponije u selo Koretin. Predviđeno je prikupljanje i obrada otpada koje je bačeno na nekontrolisan način prioritetno imaju brežuljci reka, Kriva Reka, Ogošte, reke Desivojca i druge površine. Predviđeno i u naseljima gde ne postoji uopšte upravljanje otpadom, u naseljima koje su delimično pod sistemom upravljanja otpadom da se uključuju u sistem pod potpunim upravljanjem, dok u naseljima u kojima se obavlja upravljanje otpadom da sistem upravljanja preko infrastrukturnog sistema elemenata i drugih sastavnih delova ojača. Grad trenutno ima strategiju za obradu otpada na sigurno mesto bazirajući se kontrolnih principa i odlaganja. Bacanje otpada se vrši preko velikih i malih kontejnera, po određenim mestima, posle se prevozi na glavnim deponijama blizu Gnjilana. Osim grada i lokaliteta u Berivojce, Koretin i u ostalim naseljima opštine uopšte se ne sprovodi upravljanje otpadom kao i obrada. Ranija lokacija deponije gde je deponovan otpad pokriveno i vraćeno u stanje ponovne kultivacije. Problem po sebi su promena ulja motornih vozila, stare gume, najlonske vreće, plastične flaše, oslobađanje gasova od starih motornih vozila

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

POLOŽAJ, ZNAČAJ I KONKRETNI PROBLEMI ZA TERITORIJU OPŠTINE KAMENICA U KONTEKSTU PPK (PROSTORNOG PLANA KOSOVA)

“Prostorni Plan Kosova za 2012 – 2022 + godinu”

Institucije Kosova imaju jedno dobro iskustvo iz oblasti prostornog planiranja koje je postignuto tokom izrade Prostornog Planiranja Kosova iz vremena 70-80 godina XX-og veka od zavoda urbanizma i projektovanja u Prištini kao OECD-e iz Pariza, na tom dokumentu u obzir je uzeta i opština Kamenica. Posebna obrada je urađena nacrt prostornim Regionalnim planom Kosovskog Pomoravlja, urađen od zavoda za urbanizam i projektovanje u Prištini i stručnjaka OECD uključujući teritoriju Kamenice, Gnjilana i Vitine. Predratnih i posleratnih godina poslednjeg rata bile su godine degradacije i mnogobrojnih uništavanja od onoga što je planirano za čuvanje i razvoj Kosova, imajući uticaj i na opštinu Kamenica. “Zakonom o Prostornom Planiranju “- 2003 i njegova sofistikacija 2008 godine, stvoren jedan novi zakonski okvir o Prostornom Planiranju. Prostorno Planiranje Kosova 2012-2022+ prvi je prostorni plan koji pokriva celu teritoriju Kosova (istovremeno u pripremi su ORP i OUP e za opštinu Kamenica 2011), prostorni plan Kosova je još kao radni dokument.. U sklopu procesa izrade prostornog plana Kosova stvorena je vizija za budućnost Kosova normalno je da se vizijom teži realizacija na celoj teritoriji Kosova u kontekstu toga i za opštinu Kamenica za vreme izrade ORP-e i OUP-e, analizira se položaj, značaj i konkretna pitanja koje treba obraditi. Glavni deo nacrt prostornog plana Kosova je razvojna strategija koja se bazira u tri glavna načela

- Razvoj jake urbane mreže privrednog razvoja, većina urbanih zona je poboljšano i osnivana je infrastrukturalna mreža između malih i velikih naselja, gradovima je pruženo zdravstveno zbrinjavanje, edukacija, poljoprivreda i laka industrija koja je podržana i u ruralnim mestima, teška industrija je rehabilitovana, turizam i trgovina je podržano.

- Razvoj i čuvanje prirodnih resursa, zaštita i korišćenje sredine, kulturna i prirodna baština, kvalitet poljoprivrednog zemljišta, mineralni resursi i kontrola razvoja i širenja naselja.

- Razvoj strateških veza, integracija u regionalnoj i evropskoj saobraćajnoj mreži, poboljšanje saobraćajnih potreba na Kosovu kao i održivo snabdevanje električnom energijom i vodom za stanovnike i industriju. - Strategija i ciljevi za jednim željenim prostornim, ekonomskim, ekološkim društvenim razvojem su podeljeni na četiri grupe: 1. Kosovsko Pristanište- plava zona 2. Kosovska Riznica-zelena zona 3. Kosovski mostovi-žuta zona, obuhvata region okoline Gnjilane, Uroševac, opštinu Kamenica i region Đakovice za zdržavanje usluga, trgovine, lake industrije i turizam. 4. Kosovski parkovi-naranđasta zona.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

- U dokumentu prostorne strategije Kosova, opštine Gnjilana i Uroševca zabeležene kao žute zone, definisane kao “Kosovski mostovi”. Opštine Kamenica, Novo Brdo, Vitina, Kačanik i Štrpce takođe su obuhvaćene u ovoj zoni. Ova zona karakteriše se kvalitetnim poljoprivrednim zemljištem, bogatim izvorima mineralne vode, trgovinom i turističkom tradicijom. Međugranične veze sa Makedonijom i Srbijom garantuju dobre uslove za investicije na ovom regionu.

- Ovaj dokument predviđa jednu važnu ulogu za region kao jednu vezu između Kosova i susednih zemalja, i treba napomenuti, veza sa graničnom tačkom “Bela Zemlja” sa Srbijom, to jest veza Kamenica-Crepana-Bujanovac.

- Glavni ciljevi za region Gnjilane – Uroševac, gde pripada i opština Kamenica su:

- Razvoj naseljskih mreža koje garantuju jednostavan pristup i dobre životne uslove i uspešan rad u gradovima: Gnjilane, Kamenica kao i u selima ovih opština.

- Podrška održivoj privredi lokalnog urbanizma, konkurencija u unutrašnjem i spoljnjem tržištu.

- Razvoj infrastrukture (drumskog, železničkog i vazdušnog saobraćaja, informativna tehnologija i tehnologija komunikacija) za stvaranje pristupačne međugradske veze sa ostalim delovima Kosova i van nje.

- PPK postavlja granice u regionu koje se uvrštavaju sa Srbijom i Makedonijom, od posebnog interesa za celo Kosovo. Ova zona se karakteriše kvalitetnom poljoprivrednom zemljom, bogata mineralnom vodom, trgovinom i turističkom tradicijom, vrednosti koje čine region važnim ali i specifično pitanje da bi se tretiralo tokom sačinjavanja razvojnog i urbanog opštinskog plana Kamenice. Jedan od predloga za razvoj infrastrukture je i izgradnja železničke pruge Uroševac-Gnjilane-Bujanovac preko opštine Kamenica

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Fig.3: Strategija prostornog razvoja, radni dokument (vidi novu verziju)

Fig. 4: Strategija Prostornog razvoja za region Gnjilane-Uroševac, tu pripada i opština Kamenica, “Kosovski Mostovi”, radni dokument

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

“Razvojni Plan Opštine Kamenica, 2010 – 2022 + ” Okvir prostornog razvoja odražava željena prostorna predviđanja za teritoriju opštine. On definiše prostorno gledište strategije za sprovođenje planova delovanja i donošenja odluka. Okvir prostornog razvoja treba u najmanju ruku da sadrži:

Glavne pojmove prostornog planiranja

Na opštinskom nivou

Opštinski tim planiranja i drugi timovi angažovani na izradu Opštinskog Razvojnog Plana sa aspekta ekonomskog, socijalnog, ekološkog analizirali su i neke druge moguće scenarije prostornog razvoja naselja. Nakon ozbiljne analize sa stručnog, političkog gledišta i sa civilnim društvom, obzirom na činjenice u opštini i dešavanja koja su se događala na opštinskim prostorima opštine Kamenice, ali i svih drugih implikacija koje odražavaju ovo stanje sa ekonomskog, socijalnog i ekološkog aspekta utvrđeno je da se postigne:

• Razvoj i zaštita poljoprivrednog zemljišta • Širenje opštine na održiv način • Održivi, ekonomski, socijalni, ekološki i uravnoteženi razvoj • Pružanje sve bližih usluga i mogućnosti, brzo i jeftino za građane.

Obaviti razvoj naselja uz koncept prostornog poliocentričnog razvoja u tri linearna segmenta, prvi segment Kamenica – Rogačica, drugi segment Kamenica – Ogošte i treći segment Kamenica – Strezovce što bi drugačije nazvali i Koncept “Sunce”. Za završetak gradskih naselja sa funkcijama i sadržinom za jedan štoviše uravnoteženi prostorni razvoj teritorije opštine Kamenica, od prioriteta se procenjuje brži razvoj grada Kamenica, Rogačice, Ogošte, Strezovca i nekoliko manjih-centara kao: Koretin, Odanovce, i Mućivrce, u funkciji veza, usluga, gustine i obavljanja drugih socijalnih, ekonomskih i ekoloških dopunskih funkcija. Ovaj koncept od radnih ekipa za opštinski planirani razvoj smatran kao racionalan i efikasan, kao svoja orijentisana okosnica za postizanje vizije opštine Kamenica, smatran za potrebu razvoja (ekonomskog, socijalnog, demografskog i ekološkog), sinhronizovano, u vremenu i prostoru opštinskog centra i manjih centara koji će biti u položaju dopunskog naselja u smislu da osnovne funkcije ovih naselja, ispunjavaju druge funkcije u okviru prostorne poliocentrične podele, i obezbeđuju i redovnu i funkcionalnu i dobru celokupnu površinu unutar opštine i regiona Specifičnosti razvoja naselja u opštini Kamenica, zahtevaju da se ubuduće koncepciji urbanizma pristupi na elastičan način. Osim urbanizma o glavnim i manjim-centrima, lansirati koncept i za kompaktni urbanizam ostalih sela. Opštinski Centar (Kamenica) treba se orijentisati i izgraditi sa svim elementima kompletne urbane strukture. On će garantovati urbani način života, sa svim funkcijama i sadržajima koji odgovaraju održivom urbanizmu, značajnog razvoja u nekoliko opremanja i druge urbane sadržine, treba sačekati i u Rogačici, Ogošte, Strezovce, i odgovaralo bi funkcionisanju Kamenici prostorno, opštini, regionu i nivou Kosova ali i u Rogačici, Ogošte i Strezovce, u okviru ovog razvoja. Stopa razvoja urbanizma treba rasti u skladu globalnih trendova, trenutno više od polovine stanovništva sveta živi po urbanim naseljima. Brz rast urbanog stanovništva i drugo polu – urbano stanovništvo može se očekivati narednih godina, kao rezultat investicija za ispunjavanje standarda pred nastup Kosova u Evropskim strukturama, ekonomskom razvoju, i u izgradnji industrijskih kapaciteta za ovaj period do 2021 godine Broj urbanih i polu urbanih naselja predložene ovim planom ubuduće kompletiraće urbanu strukturu. Važniju

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

ulogu u ovom pravcu nastaviće da ima Kamenica kao administrativni i opštinski centar i najveće naselje opštine.

Treba raditi na razvoju naselja konceptom prostornog policentričnog razvoja u tri linearna segmenata, prvi segment Kamenica-Rogačica, drugi segment Kamenica – Ogošte i treći segment Kamenica – Strezovce, što ćemo drugačije nazvati i Koncept “Sunca”.

Ovaj sadržajni koncept je policentričan, kombinovan linearnim elementima u tri segmenata. Prvi segment Kamenica - Rogačica, drugi segment Kamenica – Ogošte, i treći segment Kamenica – Strezovce što ćemo drugačije nazvati i “Sunčev” koncept, linearni elementi su postojeći i ubuduće neće se drugim segmentima dati prednost, ovaj koncept razvoja za cilj ima jačanje podcentara kao i monitoring, funkcionalizaciju i rehabilitaciju koliko je moguće za sva tri segmenata izradom regulativnih planova.

Izražene tendencije u porastu i koncentracija stanovništva i ostale okolnosti koje imaju uticaj u procesu urbanizovanja – prirodnih uslova razvoj i sastav infrastrukture i drugih elemenata ekstremne prostorne ekonomije, će uticati da ovi procesi budu izraženiji u zoni oko Ogošte – Bela Zemlja i Kriljevo – Kamenica. Ujedno bi to bila glavna teritorijalna razvojna okosnica, na kojoj će se formirati jedna od glavnih grana glavnog urbanog sistema, ali i segment Kriljevo – Kamenica – Rogačica – Ogošte ovde će se težiti jačanju deonice Kamenica – Mućivrce – Rogačica – Vranje, Kamenica – Ogošte – Trstena – Leskovac, Kamenica – Tuđevce – Sijarinjska Banja, Kamenica – Kriljevo – Priština, Kamenica – Busovato – Novo Brdo, Kamenica – Petrovce – Gnjilane, Kamenica – Bela Zemlja – Bujanovac, punim obrazloženjem time i se kompletira i glavna urbana okosnica. Ove razvojne okosnice i manji centri u njima treba da imaju prioritet u prostornom i urbanom planiranju i u celini u razvoj.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 21.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.6 UKLJUČIVANJE KLJUČNIH RASPOLOŽIVIH IZVEŠTAJNIH INFORMACIJA I SEKTORIJALNIH STRATEGIJA

U opštini Kamenica izrađeni su izveštaji i sektorske strategije u svim odeljenjima i u tom poglavlju obuhvaćene su ključne izveštajne informacije i na raspolaganju sektorskih strategija odgovarajućih opštinskih odeljenja

2.6.1 EKONOMIJA I FINANSIJE

Opšte Informacije: Ciljevi Odeljenja Ekonomije, Finansija i Razvoj, u prvom redu su pružanje usluga građanima i pravnim subjektima i podrška lokalnom privrednom razvoju u svim ekonomskim oblastima na opštinskom nivou i unutar opštinskih nadležnosti.

Odeljenjem upravlja direktor, on koordinira poslove sa svim sektorima Odeljenja i u celini osobljem, s namerom ostvarivanja godišnjih ciljeva. Prisustvuje na svim sastancima Saveta Direktora, na sastancima raznih komisija, sarađuje sa svim opštinskim odeljenjima, kontaktira sa predstavnicima centralnih organa, pogotovu sa Ministarstvom Ekonomije i Finansija i Ministarstvom Trgovine i Industrije. Neposredno odgovara Predsedniku opštine.

U sklopu ovog odeljenja dejstvuju sledeći sektori: Sektor Ekonomije i Razvoja, Finansije, Porez na imovinu i Budžet

Teme i problemi − Eksploatacija prirodnih resursa − Određivanje posebnih razvojnih zona − Poboljšanje zakonske infrastrukture − Stvaranje fondova za pozajmljivanje MSP, naročito proizvodnih − Podsticanje poljoprivrednih preduzeća − Stvaranje olakšavajući uslova za preduzeća koja zapošljavaju veliki broj radnika. − Izbor najuspešnijih opštinskih preduzeća − Radovi na sistemu snabdevanja sa tehničkom vodom. − Povoljan međugranični položaj Kamenice

Obrađeni Predlozi i Strateški Prioriteti:

- Razvoj malih i srednjih preduzeća - Stvaranje inkubatora biznisa. - Identifikacija industrijskih zona. - Organizovanje Sajmišta. - Registrovanje biznisa na Centralni i lokalni nivo. - Održavanje i opravka postojećih i izgradnja novih puteva. - Povećanje količine i kvaliteta pijaće vode - Podizanje jednog kapaciteta za preradu drveta - Otkupna stanica poljoprivrednih proizvoda

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

- Podizanje jednog kapaciteta za preradu voća i povrća.

Budžet

• Pomaže Predsedniku opštine na pripremi nacrt budžeta, njegovog izlaganja pred članovima Komiteta za Politiku i Finansije i na Skupštinu; • Dinamični Plan realizacije projekata i odobravanje za budžetske tražitelje-jedinice; • Planiranje tekućeg pregleda gotovog novca; • Pruža stručne savete opštinskim organima u vezi upravljanja budžetom; • Nazire postupke potrošnje budžetskih sredstava; • Prima mesečne izveštaje o dinamici realizacije projekata odeljenja i Kancelarije o Nabavkama; • Priprema izveštaja o budžetu prema potrebi.

Finansije

• Sastavlja opštinske nacrt pravilnike iz finansija; • Upravlja finansijama; • Odgovorno je za vođenje godišnjih finansijskih računa i izveštaja; • Odgovorno je za nadzor i posmatranje sistema i postupaka izvršenja budžeta; • Priprema postupke i knjigovodstvene izveštaje; • Upućuje stručne savete iz oblasti budžeta opštinskih organa; • Pravi plan, utvrđuje obaveze na osnovu opštinskih pravilnika određenih subjekata • Opštine, dažbinsku stopu, taksativno tarifu i opštinske kazne..

Angažuje se na inkasiranju dugova poslovnih subjekata, za fizička lica opštinske takse, porez na imovinu, korišćenje javnog prostora, zakupnine i dr.

2.6.2 URBANIZAM, KATASTAR I ZAŠTITA SREDINE

Opšte informacije: U procesu izrade Opštinskog i Urbanog razvojnog Plana, prema zakonskim i stručnim obavezama, ovo odeljenje kao institucija je glavni nosilac ovog procesa. Stručni tim Odeljenja Urbanizma i Prostornog Planiranja radio na izradi ovog nacrt izveštaja i sektorske strategije ubeđenjem da će biti dobra osnova za ORP-e i OUP-e..

Teme i problemi ovog izveštaja:

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Teme i problemi ovog izveštaja:

− Komasacija u imovinskim uverenjima, registrovanje ovih imovina u katastarskim zemljišnim knjigama, jer veći deo zemlje nema komasaciona deobska rešenja, ali i tabele zemljišne komasacione deobe. Glavno iskušenje ostaje digitalizacija svih izvršenih terenskih promena. Postepeno smanjenje zagađenja, degradaciju i štetu životne sredine kao i smanjenje ili sprečavanje onih ekonomskih aspekata i ostalih aktivnosti koje sadrže veliki rizik za zdravlje čoveka i životnu sredinu; − Procena uticaja na životnu sredinu, još uvek mnogo delatnosti nisu podložene PUŽS − Zaštita biodiverziteta i opšte ekološke ravnoteže u opštini Kamenica − Racionalno i održivo korišćenje prirodnih resursa i proizvodnog zemljišta kao i zaštita genetskih prirodnih akumulacija; − Zaštita vrednih prirodnih prizora; − Očuvanje i rehabilitacija diverziteta, kulturnih i estetskih vrednosti pejzaža u prostoru opštine Kamenica. − Uvođenje u sistemu upravljanja otpada celog grada − Odlaganje opštinskog otpada, inerta kao i ukopavanje životinja i njihovih ostataka; − Tretiranje opasnih i medicinskih otpada; − Otpadne vode i njihovo tretiranje, uvođenje sistema kanalizacije u celom gradu; − Sprečavanje seče šuma koje predvodi eroziji; − Eliminisanje divljih deponija u svim delovima grada; − Eliminisanje ili izolacija mesta koji redovno emitiraju zagađenje, teški metali; − Revitalizacija autohtonih raznih ekosistema Kamenice duž reke Kriva reka.

Predlozi i tretirani prioriteti i strategije:

− Izrada regulativnih planova. − Zaustavljanje divlje gradnje, sa posebnim naglaskom na poljoprivrednoj zemlji i duž ulica. − Razvoj funkcionalne infrastrukture projektovane u opštini − Povećanje stambenog kvaliteta i odvajanje ove zone od drugih zona − Namena sa posebnim naglaskom administrativne zone u sklopu Urbanog Razvojnog Plana. − Izgradnja funkcionalnih fizičkih prostora civilnih službenika u svim ministarstvima; − Postavljanje tačke monitoringa vazduha u naj prometnim mestima saobraćaja u Kamenici. − Izgradnja biciklističkih i pešačkih staza duž puteva; − Izgradnja zelenih pojaseva duž puteva; − Potpuna rehabilitacija deponije otpada; − Izgradnja jedne deponije sa standardima, za prikupljanje opštinskih otpadaka, kao i izgradnju deponije za inerte i deponije za zakopavanje uginuli životinja. − Razvoj infrastrukture za upravljanje otpadaka − Uključenje u sistem kanalizacije svih crnih voda na teritoriji opštine kao i izgradnja nekoliko kolektora za tretiranje crnih voda − Očuvanje biodiverziteta bilja i životinja u zonama u blizini urbanog dela.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

− Obeležavanje monumenata i zona prirode, sa tabelama za posebnu pažnju i njihovo konzervisanje − Proširenje putne infrastrukture Kamenica – Crepana – Bujanovac i Crepana – Gnjilane − Otvaranje novih puteva i povezanost sa susednom državom, Ogošte – Polička – Desivojce – Trstena – Lebane. − Povezanost spoljnim prstenom deonicom Kamenica – Kriljevo – Podujevo

2.6.3 OBRAZOVANJE

Opšte informacije: Opština Kamenica, je posebna i razlikuje se od ostalih opština na Kosovu. Takva je zbog reljefa, etničke strukture (92% albanaca. Ostali su srbi i romi, oko 300 roma), zato i plan program rada OOO se oslanja u navedenim faktorima, u nadležnostima i odgovornostima zakonski podržanim i u opštinskom statutu. Razvoj opštinskih obrazovnih ustanova, oslanja se na Strategiju Razvoja Obrazovanja izrađenog od MONT, Plan programa OOO, koji neće uvek biti neizmenjen ali će se prilagoditi procesu izrade Opštinskog Razvojnog i Urbanog Plana Opštine Kamenica KRATAK OSVRT OBRAZOVANJA U KAMENICI Nastavni i vaspitni proces u opštini Kamenica se sprovodi u sledećim nivoima: obdaništa i vrtići, predškolsko, nisko srednji i visoko srednji nivo. Nastava se odvija na dva jezika, albanskom i srpskom. Romski učenici nastavu pohađaju u školama nastavom na srpskom jeziku.

Obrazovne institucije: − Srednja škola,. gimnazija Ismail Qemali sa 1333 uč − Tehnička srednja škola Andrea Dursaku sa 791 uč − Osnovna škola F.S.Noli sa 1241 uč − Predškolska institucija Filiyat sa 34 dece

U ovim institucijama, na svim obrazovnim nivoima je zaposleno oko 217 radnika. U gradu nalazi se dečje obdanište, smešteno je 34 dece, 7 vaspitačica i 8 tehničkih i radnika uprave. Objekat je vrlo pristupačan i ima jedan lep ambijent. Teme i problemi ovog izveštaja:: Gore navedeni opis izazova za izradu ORP i OUP, je dovoljan pokazatelj čime se suočava OOO u Kamenici: • Naše škole od 2007 godine osim planinsko-brdovitih sela i dolinsko-ravničarskih suočavaju se očevidnim opadanjem broja učenika; • Odvijanje nastave u tri smene i redukovanim nastavnim časovima; • Upravljanje budžeta vrlo centralizovanim procedurama; • Vrlo složeni postupci procesa o nabavkama; • Nedostatak finansijskih sredstava; • Dugo putovanje učenika od jedno selo u matičnu školu; • Nedostatak praktičnog dela odgovarajuće opreme, kabineta i laboratorija po školama; • Nemogućnost organizovanja adekvatnih praktičnih časova za učenike stručnih škola; • Nemogućnost organizovanja neformalne nastave osnovnog i nisko srednje nastave;

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Nedostatak centralnog grejanja u dom i u nekoliko drugih škola; • Nedostatak lekarskog pregleda učenika; • Nedostatak hala fizičkog vaspitanja u većim školama; • Paralelno funkcionisanje škola nastavom na srpskom jeziku; • Zakonske smetnje na neposredno posmatranje nastavnog procesa od OOO.

Predlozi i tretirani prioriteti i strategije: Za naredni petogodišnji period OOO-e, podržavajući stručna načela, za pred-univerzitetsku nastavu u opštinu teži se: - obezbeđivanju dovoljnog školskog prostora; - garantovati školovanje za sve, to jest za sve vrste i mogućnostima pred-univerzitetske nastave; - da se radi svim mogućnostima za integraciju škola nastavom na srpskom jeziku zajedničkim sistemom Republike Kosova; - pružati jednake uslove i organizovanju privatnom obrazovanju; - osposobljavanje reformi prema univerzitetskoj strategiji za sve nivoe pred-univerzitetskog obrazovanja, u cilju poštovanja i ravnopravnog prihvatanja od naj razvijenih zemalja sveta. MONT za sve nivoe obrazovanja: - obezbeđivanje neophodnih školskih prostora - obezbeđivanje obrazovanja za sve - postizanje prihvatljivih rezultata svih učenika u svim školskim nivoima u skladu sa međunarodnim standardima.

• Ispunjavanje higijenskih uslova - Čista i provetrena lokacija - Potrebna izolacija - Zaštita od vetra - Dobra orijentacija

• Ispunjavanje pedagoških uslova - Objekat u svom obliku i veličini treba da omogući realizaciju procesa reformi nastave (učionice, časovi u prirodi, laboratorije, ulazi, igrališta, zelenilo itd).

• Ispunjavanje urbanih uslova za bezbednost - Postavljanje gabarita, odnosno ograde radi zaštite i očuvanja školskog prostora. - Udaljenost školskog objekta od puteva visokog intenziteta. - Udaljenost školskog objekata od zagađenih zona. - Udaljenost objekata od regulativne linije. - Udaljenost školskih objekata od susednih objekata.

• Ispunjavanje tehničkih i ekonomskih uslova - Seizmičke karakteristike. - Topografske karakteristike

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.6.4 ZDRAVSTVO I SOCIJALNA ZAŠTITA

Opšte informacije: S obzirom da u našoj opštini postoji samo primarno zdravstveno osiguranje, njena uloga je vrlo značajna jer pred nama se postavlja neotuđivi zadatak da bi poboljšali nivo na većoj mogućoj stopi.

Primarno zdravstveno zbrinjavanje u našoj opštini je organizovano, po sledećem: - Pružanje prvobitnih zdravstvenih usluga konceptom Porodične Medicine - Upravljanje hroničnim bolestima (hipertenzija, dijabetesa, astma, TBC i dr.).); - Smanjenje smrtnosti i dečje ospe ispod 5 godina; - Poboljšanje mentalnog zdravlja razvijajući usluge mentalnog zdravlja bazirano na zajednicu i u saradnji sa Centrom za Mentalno Zdravlje; - Povećana stopa imunizacije; - Redukovanje ili smanjenje zaraznih bolesti; - Racionalno upravljanje lekovima na lokalnom nivou i medicinskom opremom; - Stalno stručno usavršavanje zdravstvenih i ne-zdravstvenih radnika.

Teme i problemi i ovog izveštaja:

Problemi kojima se suočava centar porodične medicine

- Pružanje zdravstvenih usluga preko koncepta Porodične Medicine 228 - Razvojni Plan Opštine Kamenica - U svemu ovome nedostaju prateći objekti kao garaže, depoi, pećnice za sagorevanje otpada. - Primarno zdravstveno zbrinjavanje u našoj opštini je organizovano po sledećem - Pružanje prvobitnih zdravstvenih usluga preko koncepta Porodične Medicine - Upravljanje hroničnim bolestima (hipertenzija, dijabetesa, astma, TBC i dr) - Smanjenje smrtnosti i dečje ospe ispod 5 godina - Poboljšanje mentalnog zdravlja razvijajući usluge mentalnog zdravlja bazirano na zajednicu i u saradnji sa Centrom za Mentalno Zdravlje, - Povećana stopa imunizacije, - Redukovanje ili smanjenje zaraznih bolesti - Racionalno upravljanje lekovima i medicinskom opremom na lokalnom nivou, - Stalno stručno usavršavanje zdravstvenih i van zdravstvenih radnika. - Potrebno je uvesti kanalizaciju u mnogim APM-e, po lokalitetima. - Renoviranje zdravstvenih objekata je potrebno da se vrši u GCPM-e, CPM-e u Rogačici i Ogošte i većinu APM-e, po lokalitetima

Predlozi i Obrađeni Prioriteti i Strategije: - Odvajanje urgentnog odeljenja od GCPM-e ubuduće se misli da bude posebna jedinica - Funkcionisaće 24 časa. Misli se da urgencija za urgentne slučajeve treba imati svoj zasebni objekat sa svom potrebnom opremom. - Brzo pružanje prve pomoći i bez ometanja od drugih pacijenata - Izbegavati suočavanje običnih pacijenata težih hitnih slučajeva. - U Kamenici potreban je jedan zdravstveni centar - da se gradi novi objekat.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.6.5 POLJOPRIVREDA, ŠUMARSTVO I RURALNI RAZVOJ Opšte Informacije: Prostire se na istočnom dela Kosova, graniči se na zapadu za opštinom Gnjilana, Novog Brda kao i na severozapadu sa Prištinom, na delu ravnice reke Kriva Reka koja prolazi po gradu. Ima površinu od 701 ha. Prosečan kapacitet farme po domaćinstvu je 2.2 - 2.4 ha, podeljeno u 6-8 parcela, farme uglavnom su male i srednje komercijalne. IA Veličina farme u opštini Kamenica ali i na Kosovu je za nekoliko puta manja nego one farme u zemljama Evropske Zajednice. Svojina u proseku u EU za 1997 bila 18.4 ha sa varijetetima između 4.3 ha u Grčkoj i 69.3 ha u Velikoj Britaniji. Više od 60% stanovništva živi u ruralnim zonama, za opštinu Kamenica se misli da ima oko 4500 domaćinstava koje se bave poljoprivredom.

Tema i problemi ovog izveštaja: - Zaštita poljoprivrednog zemljišta - Parcijalizaciju poljoprivrednog zemljišta - Uređenje obradivih zemljišnih površina putem oblika komasacije, - Niska proizvodnja, - Nedostatak vodovodnog sistema za poljoprivredno zemljište - Preduzimanje meliorativnih mera - Upravljanje i korišćenje prirodnih pašnjaka, - Nedostatak objekata za konzerviranje poljoprivrednih proizvoda - Nedostatak adekvatne poljoprivredne mehanizacije - Nedostatak prerađivačkih kapaciteta - Male farme, - Nedostatak saradnje između poljoprivrednika, - Neorganizovanje i nefunkcionisanje udruženja – poljoprivrednih zadruga na potrebnom nivou - Zaštita šuma, - Privatizacija. -

Predlozi i tretirani prioriteti i strategije: - Obezbeđivanje hrane: Čuvanje ekonomskih mogućnosti opštine Kamenica da na efikasan način koristi svoje ruralne resurse i umanjilo bi potrebu uvoza hrane i stočne hrane; - Stvaranje pristupačnih uslova za razvoj stočarskih aktivnosti prema uslovima tržišne privrede; - Stvaranje potrebnih mehanizama za sprovođenje zakona i podrške poljoprivrednika; - Privatizacija imovine društvenih preduzeća; - Podrška komercijalnim poljoprivrednicima putem povoljnih kredita; - Razvoj poljoprivrednih prerađevina; - Izrada projekata za zapošljavanje ruralnog stanovništva ciljem stvaranja prihoda odnosno primanja i sprečavanje migriranja. Sve ove delatnosti za cilj imaju stvaranje jednog komercijalnog sistema velikih farmi orijentisane za tržište, jednim fondom i rasnom održivom i produktivnom strukturom, i jednom prerađivačkom industrijom koja bi odgovarala proizvodnim kapacitetima i garantovalo kvalitetu po ( HASAP-u i ISO-u) zahteva potrošača i dr.

• Određivanje granica opštine za građevinsku zonu u funkciju očuvanja poljoprivredne zemlje • Izrada dugoročne strategije o poljoprivrednom razvoju,orijentisanje tradicionalne poljoprivredne proizvodnje u industrijalizovanoj proizvodnji.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Izrada strateškog i razvojnog plana grada Kamenica. • Izrada razvojnog i urbanog plana opštine Kamenica. • Određivanje granica za očuvanje poljoprivredne zemlje u katastarskoj zoni Kamenice • Poboljšanje putne infrastrukture. • Grupisanje površina zemljišta. • Projekti za podizanje prerađivačkih kapaciteta. • Projekti za podizanje sistema za navodnjavanje (podizanje brana) • Korišćenje termalne vode za zagrejavanje staklenika. • Organizovanje poljoprivrednih zadruga kao najbolja perspektiva za razvoj poljoprivrede. • Promena metodologije u kultivisanju ratarskih kultura (pšenica i kukuruz), putem aplikacije biljne cirkulacije. • Povećanje površina sa povrtarstvom. • Promena načina gajenja životinja i njihove hrane. • Povećanje kapaciteta farmi (prelazak sa malih i srednjih na velike farme • Otvaranje punktova za prikupljanje, u cilju prikupljanja poljoprivrednih proizvoda (jedini način za poljoprivrednike, da prodaju svoje proizvode na bezbedan način) • Otvaranje fabrika za preradu poljoprivrednih proizvoda. • Projekti za razvoj organske poljoprivrede (potreba i perspektiva vremena) • Povećanje mreže savetodavaca za poljoprivredu.,

2.7 KLJUČNO PITANJE ŠIREG SPORNOG PROSTORA INKORPORIŠE PLANIRANA UPUTSTVA I OBAVEZE KOJE POTIĆU OD DOKUMENTACIJE I PLANOVA (PROSTORNE) ŠIREG REGIONA I UTIĆU URBANU ZONU KAMENICE

Sabirna uputstva u ovo poglavlje jasno stavljaju doznanja da puno pitanja koja proizilaze od Prostornog Plana Kosova I Razvojnog opštinskog Plana, u vezi s tim šta svaka opština u ovom slučaju opština Kamenice treba uzeti u obzir prilikom izrade i Urbanog opštinskog Plana, ujedno kao materijalna građa bi olakšala komunikaciju između dva nivoa planiranja.

2.7.1 STANOVANJE – Lokalne vlasti planiranja treba da: - Prave plan zahteva za stanovanje za sve, od nižih slojeva, onih za potrebom za pogodno stanovanje i posebnim potrebama; - Pružaju mogućnosti i bolje rešenje stanovanja, boljom kombinacijom po veličini, vrsti i lokaciji stanovanja, tražeći stvaranje mešovite zajednice; - Pružaju dovoljno zemljišta za stanovanje, prioritet se daje ponovnom korišćenju zemljišta unutar urbanih zona, koristeći i prazne kuće, vršeći transformaciju postojećih kuća. - Stvaraju održive modele razvoja gradeći i obezbeđujući javni saobraćaj za poslovne usluge, obrazovanje i zdravstvene ustanove, trgovinu, zabavne delatnosti i lokalne usluge; - Na efikasan način koriste zemlju politikom i standardima planiranja; - Procenjuju potrebe ljudstva za gradskim prevozom, zahtevi koji su za kretanje unutar naselja, gradskih zona i veze sa drugim centrima;

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

- Umanjuju zavisnost prema motornim vozilima omogućujući više saobraćaju pešaka i biciklista, putem poboljšanja javne saobraćajne veze stanovanja, radnog mesta, lokalnih usluga i lokalne mogućnosti planirajući mešovite pravce; kao i - Podstičući dobar dizajn u novom razvoju stanovanja stvarajući atraktivne ambijente, visokog kvaliteta na kojima ljudi će birati da žive.

Neformalna naselja - Tokom izrade opštinskih i urbanih planova traži se identifikacija svih NFN prema opštim uslovima. Lokalni planovi takođe treba da obrađuju ova naselja ciljem poboljšanja socio- ekonomskog, ekološkog i infrastukturalnog stanja.

2.7.2 STRATEŠKE LOKACIJE I CILJEVI PRIVREDNOG RAZVOJA

Teme i razlozi o uputstvima Na osnovu činjenice da Kosovo nema jednaku razvijenost na svim njenim prostorima, u nedostatku planiranja za jednim racionalnijem korišćenju prostora, veća naselja-gradovi nastavljaju njihov trend rasta, neformalnog razvoja, visoke cene investicija u fizičku infrastrukturu i nemogućnosti u uslugama i energično delovanje. Trend migracije u pravcu velikih centara se nastavlja, dok nedostatak prostora za stanovanje, pristupom i povoljnim uslovima je prisutno. Gradovi nastavljaju njihov razvoj i uslovima tržišne ekonomije, uslovima preživljavanja ali ne i pronalaženja dopunskog razvoja. Zbog funkcije kao administrativni i univerzitetski centar Priština okuplja glavne ekonomske i socijalne delatnosti, koje pružaju koristan položaj u regionalnom tržištu, ali u kosovskom pogledu obuhvata nejednak socio-ekonomski i prostorni razvoj ostalih delova Kosova napuštanjem ruralnih zona i manje urbanih centara, socijalne tenzije i podelu Kosova u one razvijene i nerazvijene. Zbog nedostatka razvojne strategije i sprovođenja važećih zakona imamo nepovratne gubitke prirodnih resursa, dok stvorene vrednosti baštinskog karaktera degradiraju i kreču se u kritičnim granicama funkcionisanja i njihovog korišćenja. Nastavak nivoa nekontrolisanog razvoja, povećava cene civilnog i robnog saobraćaja, i za posledicu ima otežani pristup u infrastrukturi i negativne implikacije u ekonomskom razvoju zemlje. Sužavanje glavnih drumskih saobraćajnica ometa normalno kretanje unutar i van Kosova, dok usporavanje usluga u naseljima podstiče indirektno migracije, nepovoljna situacija za moguće investicije. Strategija koja se preporučuje prostornom planiranju Kosova u ekspanzionom razvoju mreže gradova, ekonomskom razvoju, preko ljudskih resursa – osnovno povećanje znanja, racionalnog i planiranog korišćenja prirodnih i kulturnih resursa, delimičnog pristupa fizičkoj infrastrukturi (putnoj, železničkoj, vazdušnoj, IT), za obezbeđivanje usavršavanja životnog standarda (stanovanje i usluge), socijalne jednakosti, težeći kao gradovi konkurenciju u regionu, sve ovo uz podršku organizacionih kapaciteta (rukovođenje, uspešno upravljanje, politička podrška, društvena podrška strateške mreže i dr.)). Uputstva za urbani nivo - Ovaj vodič treba da pomogne gradu u izvršenju obaveza prema prostornom planiranju pogotovu u:

- Izradi opštinskih razvojnih i urbanih planova, - Izradi razvojnih regionalnih strateških planova – zajedničko razvojno planiranje za nekoliko opština; planiranja (i/ ili upravljanja) metropolitenskog urbanog regiona (Priština sa nekoliko njenih okolnih opština),,

Opštinski razvojni planovi njihovom strategijom treba da

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

- Inspirišu – podižu svest i mobilišu stanovnike grupe od interesa, političare u osnivanju budućeg opštinskog planiranja. - Formulisani su za jedan određeni vremenski razvojni period i zasnovan na prioritetnim pitanjima i postojećem stanju u opštinama. - U sebi sadrže viziju njihovog razvoja u skladu Strategije za prostornim razvojem i formulisano jasno i na specifičan način, da referišu o lokalnim karakteristikama, problemima i mogućnostima razvoja. - Ciljevi treba da su rešenje problema ili potreba građana, o određivanju njihovog lociranja u određenom prostoru. Ukoliko ciljevi su povezani (pr. Ublažavanje nezaposlenosti i investicije u ekonomiji), treba uvrstiti prioritete i ciljeve pre nego što se utvrđuje strategija. - Opštinski razvojni planovi treba da prema ustavnom okviru za upravljanje lokalnom decentralizacijom pronalaze privredni i socijalni razvoj, i to u: - Obezbeđivanju strategije planiranja lokalnog razvoja, - Uticajem uloge koju će odigrati lokalne vlasti na promociji LER-a, (Lokalni ekonomski Razvoj) da bi stvari usmeravali u ekonomskom razvoju, shodno lokalnih resursa, nezaposlenosti, osnivanju novih radnih mesta, distribucije resursa i ekonomskih prilika na dobrobit građana (ublažavanje siromaštva) koordinacije između tržišnih zahteva i specijalizovanog obrazovanja, visokog obrazovanja i stručnog unapređenja. - Uticajem ciljeva za ekonomsko povećanje i konkurenciju. Razvojni planovi služe kao sredstvo podrške LER-u, garantujući da se pitanja od prioritetne važnosti adresuju ili usmeravaju preko inicijative za LER-e - Upućivanje strategije za LER-a, ekonomskim sektorima da bi se vršila promocija (na pr. u Turizam, poljoprivredna industrija, prerađivačka industrija, usluge i dr.), - Garancije postupaka za postizanje ciljeva LER-a, - Određenih zona u sklopu teritorije opštine ili zajedničkih zona među opštinama kao indikator integrisanog planiranja..

Pojam Gradova- Generatori Privrednog Razvoja Lokalna Opštinska vlast za planiranje dužna je uzeti u obzir namere i ciljeve PPK-e za gradove kao čvor lokalnog ekonomskog razvoja (LER) kao pojam koji garantuje ekonomski razvoj Kosova.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Gradovi treba da budu ti koji sprovode utvrđene ciljeve putem korišćenja: 1) Gradskih centara za uslužne trgovinske aktivnosti, kulturi, zabava i rekreacije, da budu žive zone izraženim gradskim identitetom, i načelima kombinovanog razvoja I imale bi kombinovanu celinu i druge prateće delove stanovanja; noćna ekonomija po gradovima sa kulturnim, zabavnim aktivnostima; 2) Gradskih ekonomskih zona, zone koncentracijom ekonomskog delovanja blizu gradova kao grupacije aktivnosti industrijskog, uslužnog, tržišnog delovanja istraživačko razvojnih institucija, grupacije koje promovišu konkurenciju i saradnju istodobno (“TZHEK” i ostale grupacije u opštinama); 3) Zone delovanjem teške prerađivačko metalurške industrije; 4) Potencijalnih Zona sa turističkim potencijalima; 5) Transportna Ekonomija; 6) Turistička Ekonomija

Zone visoke poljoprivredne vrednosti

Teme i razlozi o uputstvima

- Gubitak poljoprivrednog kvalitativnog zemljišta – njena zaštita kao prirodni resurs za održivi ekonomski razvoj.

- Razvoj poljoprivrede – obezbeđivanje hrane za domaće stanovništvo, smanjenje troškova uvoza i prehrambenih dobara i mogućnosti izvoza poljoprivrednih proizvoda.

- Razvoj ruralnih zona – kao proces na kome ruralno stanovništvo objedinjuje njegove resurse i poboljšava uslove za život i poslovanje, razvija svoje sposobnosti, stvara nova radna mesta, poboljšava edukaciju i zdravlje, infrastrukturu i usluge.

- Rešavanje sukoba: poljoprivredno zemljište divlja i neplanirana gradnja, površinski iskop, degradacija sredine i dr.

- Zajedničko dejstvo ekološkom sredinom, prirodnom, kulturnom baštinom i turizmom

Uputstva Prostornim, razvojnim i urbanim planovima garantovati zaštitu poljoprivredne kvalitativne zemlje (I - IV) i iz šeme upravljanja navodnjavanja; - Za naredni razvoj koristiti neobradivo zemljište, najnižu klasu (V-VIII) poljoprivredno zemljište samo u posebnim i specifičnim slučajeva zahtevanja koristiti i kvalitativno poljoprivredno zemljište; - Osnivanje jedne grupe centralnog i lokalnog nivoa o upravljanju poljoprivrednom zemljom od relevantnih institucija; - Sprečavanje izgradnje na poljoprivredno zemljište i u šemama navodnjavanja;; - Nadgledanje stanja na terenu i sprovođenje zakona od strane inspektora poljoprivrede, izgradnje, saobraćaja i sredine oba nivoa centralnog i lokalnog; - Revitalizacija postojećih i planiranih površina za površinski iskop što nakon vađenja lignita povratiti na poljoprivredno zemljište;

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

- Rehabilitacija površina na poljoprivredno zemljište, koje su služile kao da su bile ilegalne deponije ili deponije industrijskog pepela; - Rehabilitacija površina na poljoprivredno zemljište, pretrpele su degradaciju od poplava, erozije, ceđenja i klizanja zemljišta; - Utvrđivanje zona i prostornih zaštićenih pejsaža; - Privatizacijom i ponovnim prilagođavanjem, koriste se objekti, industrijski kompleksi sa pratećom infrastrukturom, da ne bi nestale nove zemljišne poljoprivredne površine za izgradnju novih objekata odakle bi i investicije bile manje; - Rehabilitacija postojećih sistema navodnjavanja i projekti za izgradnju novih kapaciteta upravljanja navodnjavanja; - Sprovođenje konsolidacije poljoprivrednog zemljišta i osnivanje novog katastra za poljoprivredno zemljište; - Identifikacija zona pristupačnim zemljištem za korisne delatnosti u poljoprivredi za dobrobit ruralnog razvoja; - Izrada i prezentovanje planova za lokalitete od posebnog značaja u opštinskom poljoprivrednom sektoru; - Podela po zonama i striktno ograničavanje poljoprivrednog zemljišta od korisne delatnosti za dva glavna regiona, Metohijska i Kosovska ravnica: Metohijska Ravnica (Peć, Istog, Klina, Dečane, Đakovica, Orahovac, Mališevo, Prizren, Suva Reka i Dragaš); Kosovska Ravnica / Mitrovica, Leposavić, Zvečane, Zubin Potok, Srbica, Vućitrn, Podujevo, Priština, Obilić, Kosovo Polje, Glogovce, Lipljane, Štimlje, Novo Brdo, Kamenica, Gnjilane, Vitina, Kaćanik, Štrpce i Urošavac.

Opštinski Razvojni planovi i njihova strategija ruralnim zonama garantuju pristup u zapošljavanju, dovoljno stambenog prostora, edukaciji, zdravstvu, uslugama isaobračaju

2.7.3 Čuvanje i razvoj baštine - zaštita postojećih vrednosti Stanje, teme i razlozi o uputstvima

Na Kamenici, kulturna baština je jedna od važnih elemenata i sastavni deo životne sredine. Ona predstavlja istovetnost identiteta društva i zemlje. Smatra se potencijalom za razvoj i održive društvene i ekonomske integracije u regionu i šire. Svugde pa i na Kamenicu je potrebno jedno uravnoteženje između starog i novog. Njen gubitak je nepovratna vrednost na štetu identiteta zemlje i čovečanstva. Ona obuhvata stvaralaštvo starog doba do današnjih dana. Ovo nasleđeno bogatstvo umetničkim, estetskim, istorijskim vrednostima i tradicionalnim karakteristikama, ilustruje se bogatom baštinskom raznovrsnošću: arhitektonskom, arheološkom, pokretnim, arhivskom i duševnom građom. U Kamenicu sistem brige prema kulturnoj baštini nije u skladu sa savremenim zahtevima. Ova situacija je posledica monistički politike u prethodnom periodu i stara je više od pedeset godina. Vrednovanje kulturne baštine nije urađeno prema realnim uslovima koji omogućavaju čuvanje i održivo korišćenje. Tokom rata1998/99 sledi teško razaranje i uništenje spomenika kulturno – istorijskih vrednosti. Na domaćem i međunarodnom planu razvijene su aktivnosti na poboljšanju stanja, ali situacija nije se konsolidovala na potrebnom nivou.

Uputstva

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Lokalne vlasti za planiranje i upravljanje prostornim, kulturnim i istorijskim planiranjem treba da: - Promovišu uspešno upravljanje prostorno istorijski građene sredine, štititi od nepravednog razvoja koji može uzrokovati štetu; - Adaptacija na jedan integrisani pristup štiti namenjene zone, ispunjavajući socijalne i ekonomske potrebe lokalne zajednice; - Štiti sva važna gledišta pejsaža, putem priključaka prizora i posebne lokacije; - Čuvaju i unapređuju, tamo gde je moguće, osobenosti i vrste pejsaža ujedno ocenjujući lokalne pejzažne destinacije; - Integrišu jedan osnovani pristup na lokaciji za razvojni Plan, jednom opštom pažnjom o raznolikostima biljaka i ostalih ekoloških pitanja; - Zahtevaju vračanje vrednosti i oštećene i izgubljene prizore, tamo gde se pruža prilika; - Razvojni planovi treba prednost da daju zaštiti i razvoju lokacija kulturne baštine nacionalnog i međunarodnog karaktera. Razvoj koji ima mogućnosti da utiče na takve lokacije, može se dozvoljavati samo ukoliko ima druge alternativne mogućnosti.

Nekoliko pejsaža koji mogu doprineti na lepotu, raznovrsnost i specifičnosti regiona treba smatrati od nacionalnog interesa, ali i unapređenje i zaštitu pejsaža lokalnog karaktera treba smatrati važnim

2.7.4 MOMENTALNO STANJE DEPONIJA I MENADŽIRANJE OTPADOM ZONE INDUSTRIJSKOG OTPADA

Teme i obrazloženja za uputstvima - Potreba za koordiniranim planiranjem da se obezbede efikasne usluge. - Postojanje ilegalnih deponija i nepostojanje specifičnih deponija za opasne otpatke. - Jemčenje jasnog okvira za investicijama.

Uputstva - Planiranje oko deponija se uslovljava mogućnostima njihovog proširenja. - Opština treba da predloži lokacije za eventualnu izgradnju specifičnih deponija za opasne otpatke. - Predložena lokacija za izgradnju deponija treba da je na sigurnom mestu i ne ugrožava zdravlje najbližih stanovnika. - Ne treba predlagati da lokacija bude u zoni gde je bilo podzemnih bogatstava, na poljoprivredno zemljište od I-IV kategorije, u samoj blizini jezera i blizu putnih pojasa. - Nelegalne deponije treba zatvarati. - Sastavljanje planova za nova naselja u slučaju eventualne dislokacije naselja iz razloga izgradnje neke deponije.

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

3 PROCENA STANJA U GRADU, SADRŽI: Analiza koja prikazuje prednosti, nedostatke, mogućnosti i pretnje

3.1.1 Analiza stanja u gradu Kamenice(koristeći SWOT)

TEMATSKE OBLASTI: DEMOGRAFIJA I SOCIJALNA PITANJA

PREDNOSTI SLABOSTI Dominacija nove strukture Visoka stopa siromaštva, Visoka stopa nezaposlenosti stanovništva Produženi životni vek uporedo sa Nizak nivo ekonomskog razvoja prethodnim decenijama Balansirana polna struktura Balansirana polna struktura Još uvek nizak nivo savremenih Nizak životni standard bolesti Privatni sektor je snažan i stalno se Nedovoljno prostora za omladinske aktivnosti, ili i za učvršćuje starije osobe i druge kategorije kod dece Početak planiranja porodice Nedostatak prostora i adekvatnog zbrinjavanja, školskog, socijalnog i ekološkog Tolerantno stanovništvo (sa gledišta Neadekvatno korišćenje višenacionalnih zajednica u verskog i nacionalnog) funkciji donacija i dr. Pristupačni uslovi sredine Nema adekvatan sistem vrednosti (industrijsko zagađenje na niskom nivou) Dovoljan i stvoreni prirodni Neplanirano, neracionalno i neodrživo korišćenje potencijal prostora Veliko interesovanje omladine za Neadekvatna prostorna infrastrukturna raspodela obrazovanje, sport i kulturu Radna kvalifikovana snaga u nekim Ne uspostavljanje uslova, ne podržavanje i neadekvatna profilima stimulacija privatnog sektora u svim oblastima Osnivanje zdravstvenih privatnih Neadekvatno prostorno uspostavljanje školskih, institucija zdravstvenih i kulturnih objekata u nekim naseljima Nedostatak socijalnog i zdravstvenog osiguranja Manji broj investicija u novu tehnologiju Osposobljavanje radne snage u skladu domaćih i inostranih tržišnih zahteva Migracija populacije u pravcu grada ali i iz opštine Kamenica u drugim gradovima i zemljama

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

MOGUĆNOSTI PRETNJE Prostiranje naselja na planski način i sa svim Skraćeni životni vek Komponentama Stvaranje prostora za održivo zdravstvo, rad, Rast broja smrtnih slučajeva kao posledica usluge stvorene sredine u svakoj oblasti i odmor Stvaranje prostora za sport i rekreaciju Povećanje promenljivih pojava, posebno kod mlađeg stanovništva, u urbanim zonama Stvaranje jedne održive socijalne, ekonomske i Nekontrolisani slučajevi socijalnog stanja i ekološke sredine u Kamenici ekstremno siromaštvo Sprovođenje socijalnog blagostanja od Dalje produbljivanje ekonomske krize lokalnog nivoa (prenošenje nadležnosti od MRSZ-e) Korišćenje baštine u turizam Pretnja stvorenim i nasleđenim vrednostima Privatizacija i usisanje investicija, domaćih i Protesti i nemiri međunarodnih donacija ciljem osnivanja novih radnih mesta Podrška zapošljavanju putem projekata Promena strukture stanovništva zbog emigracije mladih van zemlje. Podrška zapošljavanju za lica sa ograničenim Depresija sposobnostima Stvaranje jedne održive infrastrukture u svim Rast plodnosti oblastima koristeći privatno javno partnerstvo, investicije i donacije unutar i van zemlje Stvaranje prostora za adekvatno stanovanje i sniženje cene po m2 Osvešćivanje stanovništva za očuvanje zdravlja i bolje obrazovanje putem raznih kampanji

TEMATSKE OBLASTI: EKONOMSKI RAZVOJ PREDNOSTI SLABOSTI Postojanje prirodnih resursa (Bentonita, antita, Ograničena energetska infrastruktura, gline, vodena kanalizacija, industrijska voda, ilovače, tufa, kvarca, leucita, uglja, silikona, telekomunikacije i dr. (trenutna industrijska Antimona, Çelika, Gvožđa i dr zona) Postojanje posebnih industrijskih-proizvodnih Saobraćaj, telekomunikacije, prevoz, skupo, zona i sporo i neefikasno kretanje planiranje nekoliko sličnih zona: Industrijska zona Berivojce, Toponica i nekoliko naselja i površine s industrijskom mogućnošću Industrijska prerađivačka tradicija sokova, Gubitak tržišta (1990-1999) kao i nestabilno Keramike, tržište Građevinskog materijala drveta i dr.) Ljudski resursi Zastarela tehnologija u postojećim kapacitetima

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Koristi privatnog sektora i mogućnosti stranih Nedovoljni profesionalni kadar u uslovima investicija globalnog razvoja Postojanje malih i srednjih proizvodnih Fiskalna i kreditna nepovoljna politika, preduzeća Postojanje infrastrukture (putevi, struja i dr...) Neplanirani prostor za industriju i neadekvatna dosadašnja raspodela prostora Proces privatizacije (nekoliko preduzeća kao Spori razvoj kao i nedovoljno korišćenje Magnohrom industrijskih Rik, RIM Strezovce, Niteks su privatizovane)) kapaciteta, Postojanje uslova za razvoj i gajenje Neadekvatno korišćenje uslova za poljoprivrednih proizvodnju žitarica, kultura u proizvodnji žitarica voćarstvo, povrtarstvo, stočarstvo, živinarstvo i dr Postojanje zemljišta i šumske mase kao resurs Nedovoljna posvećenost društvenog i za privatnog sektora prema ovoj vrlo važnoj ekonomski razvoj oblasti privrednog razvoja Prioritetna grana ekonomskog razvoja opštine Nepovoljan položaj Kamenice u odnosu na (Prema vrstama aktivnosti ima 85 % trgovinskih Kosovo iz ove oblasti ako se upoređuje poslovanja od ukupnog broja u opštini) mogućnostima koje pruža ova oblast Bogato prirodno nasleđe (pejzaži, prirodni Stalno oštećenje prirodnih resursa spomenici, stara stabla, geomorfološki spomenici i dr.)

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

MOGUĆNOSTI PRETNJE Stvaranje fizičke i poslovne sredine, na kojoj i Ekonomska nerazvijenost jedno i drugo i postojeći i mala poslovanja, mali i srednji mogu se razvijati i da napreduju Namenjene novih investicija (domaćih i stranih) Rast stanovništva Priprema regulativnog plana postojećih Porast siromaštva industrijskih zona Poboljšanje i razvoj Saobraćaja, Nemiri i ekonomska nestabilnost telekomunikacija, prevoza, plodnost Gradnja kapaciteta vađenja i prerade u novim zonama u kojima imamo prirodna bogatstva (Bentonit, Glinu, Ilovaču, Krečnjački tuf, kvarc, leucit i dr. Preispitivanje i poboljšanje fiskalne i kreditne politike Osposobljavanje ljudskih i stručnih resursa Korišćenje postojeće aktuelne alternativne energetske mreže u aktuelnoj zoni Stvaranje partnerstva. Korišćenje zajmova i kredita od opštine za podršku industrijskog razvoja Davanje koncesijom prostora i bogatstava Čuvanje poljoprivredne zemlje i redukcija njene Oštećenje i Razaranje poljoprivredne zemlje promene u druge svrhe, pogotovu u izgradnji. Osnivanje privatnog javnog partnerstva, Uništenje ekonomije opštine Kamenica iz ove koncesijom oblasti prostora i drugih šumskih masa (šumarstva) Osnivanje privatnog javnog partnerstva, Uništavanje tržišta koncesijom prostora i drugih šumskih masa Osnaživanje trgovinske uloge opštine Degradacija i oštećenje tržišta železnicom i autoputima Izrada glavnih projekata zajedno sa ekspertima Uništavanje turističkih resursa centralnog nivoa za razvoj turizma u opštinu Kamenica

TEMATSKE OBLASTI: INFRASTRUKTURA PREDNOSTI SLABOSTI Uslovi za razvoj infrastrukture uključujući i Slab kvalitet putne infrastrukture teren Povećanje interesovanja i zahteva za razvoj i Ne postoji železnička infrastruktura koja ne savremenu infrastrukturu prolazi na teritoriji opštine Kamenica Blizina regionalnim putevima Robna prometna brzina Potencijali za ekonomski razvoj Nedostatak željene hidro-ekonomske

100

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

infrastrukture Infrastruktura telekomunikacije kojom Delimično pokrivanje teritorije opštine raspolaže Kamenica Kamenica Širenje u nekoliko naselja vodovodne mreže Neadekvatno infrastrukturno funkcionisanje snabdevanja vodom u nekoliko segmenata i naselja Širenje u nekoliko naselja kanalizacione mreže Ne pokrivanje i nefunkcionisanja sistema snabdevanja vodom svih naselja Pokrivanje cele teritorije mrežom električne Dotrajala energetska infrastruktura energije od 10 KV Prelazak dalekovoda 400KV na teritoriji Nekoliko izuzetno otečenih segmenata Kamenice opasne za bezbednost Prelazak dalekovoda 110KV na teritoriji Slabo upravljanje ovom infrastrukturom Kamenice Prelazak optičkih vlakana kroz opštinsku Ne kompletirana internet mreža na teritoriji teritoriju opštine Pružanje usluga od nekoliko operatera Opterećena mreža ograničenom telekomunikacionom mrežom i nekvalitetnim internet uslugama Svakodnevna obrada više kao prioritet od svih Korišćenje korito reka i drugih površina za učesnika za obradu otpada ilegalne deponije Postojanje javnog preduzeća Neadekvatno upravljanje otpadom

MOGUĆNOSTI PRETNJE Povezanost putevima iz Kamenice u pravcu Mogući nemiri Gnjilana i Prištine Izgradnja železnice Bujanovac, Gnjilane, Povećanje kriminala Vitina, Uroševac u pravcu koridora VIII i X Planiranje snabdevanja vodom putem efikasne Socijalni poremećaji infrastrukture po celu opštinu Modernizacija prenosne i distribucione mreže Socijalni nemiri obezbeđujući njenu integraciju u regionalnu mrežu Izgradnja podzemne elekroenergetske mreže Havarije i ekonomska razaranja Kamenica –Priština Pokrivanje teritorije opštine Kamenica Internet Nemiri i opšte nezadovoljstvo zbog slabog mrežom telekomunikacionog kvaliteta Pojačanje mreže na nivou Evropskih Pretnja od “hakera” u elektronskim standarda računarima Planiranje privremenih deponija po naseljima Pojava i širenje neke opake bolesti odvojenim prostorima za građevinske i industrijske deponine i dr. Izrada projekata i obezbeđivanje fondova za Degradacija i razaranje neke ekološke zone hitno sprovođenje Planiranje jedne privremene deponije na Zagađenje podzemnih voda opštinskom nivou

101

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

TEMATSKE OBLASTI: KORIŠČENJE ZEMLJE I SREDINE PREDNOSTI SLABOSTI Nedostatak jedne razvijene industrije koja ima Nedostatak putne infrastrukture omogućava efekte da se stvaraju kolone i pražnjenje gasova od u ekološkoj sredini staklenika u ekološku sredinu Nedostatak vazdušnog i drumskog saobraćaja Motorna vozila i druga motorna vozila nisu velikim intenzitetom omogućava da na ovom zakonski standardizovana zagađenosti mestu ne postoje velike količine staklene gasne (filtriranje I dr.) mase Značajne količine podzemnih i površinskih Oštećenje i fizičko uništavanje nekoliko vodenih izvora vodenih izvora U opštini Kamenica postoje velike povoljne Smanjenje šumskog zemljišta: zemljišne površine I - IV nekontrolisanom drvnom sečom, požari (ovo utiče i na povećanje erozije) U smislu korišćenja zemljišta može se smatrati Degradacija i uništavanje velikih šumskih kao prednost postojanje šumskog zemljišta površina U smislu korišćenja zemljišta može se smatrati Neadekvatno upravljanje i održavanje šuma prednost i postojanje zemljišta za pašnjake Opština Kamenica ima pristupačnu floru i Prirodni resursi nisu dovoljno istraženi i faunu, raspolaže značajnim bogatstvima na pretraženi površini i u zemlji Samo nekoliko ograničene zone imaju jaku Velika količina otpada po glavi stanovnika eroziju (2kg/po glavi stanovnika/dnevno, divlje deponije skoro u svako naselje, naročito oko korito reka

102

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

MOGUĆNOSTI PRETNJE Planiranje i priprema projekata za ozelenjavanje Stvaranje acidične kiše i pošumljavanje raznih opštinskih površina u Kamenici Oštećenje do razaranja vodenih resursa Stvaranje mehanizama na centralnom i Degradacija i nepovratno razaranje zemljišta lokalnom nivou u celini za zaštitu zemlje, posebnim naglaskom poljoprivrednog zemljišta minimalnog zauzimanja zemljišta za naselja (urbanizam) Degradacija do razaranja šumskog zemljišnog resursa Planiranje i priprema projekata konzerviranja Degradacija i razaranje zemljišnog resursa šumskog zemljišta u funkciji postepene namenjeno za pašnjake promene (prirodno, veštačko) niskih šuma u visoke šume Planiranje i razvoj projekata koji obezbeđuju potpune ekosisteme neprekidan protok i zatvorene cikluse Sastavljanje planova i projekata za uvođenje u Degradacija i razaranje zona pejzažima i zaštićenim zonama u bogate zone florom i prirodnim spomenicima faunom izdvajajući i pejzaže i prirodne spomenike Planiranje i razvoj projekata za odvojenu Od prirodnih nepogoda kao Zemljotres visoke deponiju za otpatke na nivou naselja ili nekoliko skale može ugroziti opštinu Kamenica jer se naselja u jednu deponiju, jednu deponiju treba nalazi na jednoj seizmičkoj zoni planirati na opštinski nivo, i sve deponije da su privremenog karaktera, dok funkcioniše regionalna deponija Razvoj pojma kompaktnost na nivo naselja Neodrživo i neracionalno korišćenje građevinskog zemljišta

ZAJEDNIČKA SARADNJA I POVEZANE STVARI SARADNJA I SUDELOVANJE PREDNOSTI SLABOSTI Postojanje odeljenja na opštinski nivo Neadekvatno funkcionisanje horizontalne Postojanje društvenih preduzeća saradnje (međusobno direkcije) Postojanje Civilnog Društva Nefunkcionisanje saradnje donator – agencija ili NVO-e sprovodilac projekata Postojanje Sudova Neadekvatno funkcionisanje vertikalne saradnje Postojanje Policije Kosova (saradnja između ministarstva, agencija, Postojanje Agencija centralnog nivoa opštine i grada) Postojanje ministarstava Neadekvatno funkcionisanje saradnje između Postojanje donatora javnog i privatnog sektora Postojanje Međunarodnih i domaćih NVO-e Neadekvatno funkcionisanje saradnje civilnog Postojanje privatnog sektora društva i vlasti Neadekvatno funkcionisanje horizontalne saradnje Opština – Sudstvo-Policija

103

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

MOGUĆNOSTI PRETNJE

Stvaranje uzajamnog sistema informisanja i Degradacija i uništavanje razvoja saradnje između direktora Institucionalna kriza Stvaranje uzajamnog informisanja saradnje i Tendencije i pogrešno shvatanje Gubitak investicija adekvatne saradnje na centralnom-lokalnom Nezadovoljstva i nemiri nivou Nesprovođenje planova Podizanje kapaciteta na uzajman način Neefikasnost i socijalna kriza Identifikovanje prioritetnih projekata Povećanje kriminala i korupcija Obezbeđivanje fondova za implementaciju Osnivanje javnih privatnih partnerstva Korišćenje zona, dogovorom za određene namene Stvaranje uzajamnog sistema informisanja i adekvatna saradnja u Opštini-Sudu-Policiji Poveća standarda Povećanje saradnje institucija-građanin

3.2 UZAJAMNA ANALIZA POLITIČKIH I PROGRAMSKIH PITANJA

Stručna i integrisana obrada prostora opštine Kamenica, je jedan od vrlo važnih faktora koja će poslužiti kao dobra osnova i za analizu međuveza privrednog i socijalnog razvoja i pitanje zaštite sredine ali i obrađivanja međuveze u stvorenoj političkoj saradnji na centralnom i lokalnom nivou ili onih u skladu sporazuma i međunarodnih obaveza, kao što je stambena politika za poljoprivredu, ekonomski razvoj, socijalna politika, ekološka politika, politika saobraćaja i programski deo ove oblasti. Prema zakonu i podzakonskim aktima tokom izrade Opštinskog i Razvojnog Urbanog Plana dužni smo u obzir uzeti sva važna pitanja, napravili smo analizu međuveza među njima, među politikama i programima i u koordinaciji sa radnim ekipama kao i sa relevantnim faktorima. Identifikovati problematična pitanja i one koje su vezane i stvaraju probleme u mnogim drugim oblastima i, u socijalno-ekonomskom smislu, ekološkom, predstavljaju pretnju kod jednog velikog broja ljudi u smislu balansiranja i korišćenja one politike koja je proizvod otpornosti i podržavanja programske realnosti, neophodne i u našim sprovodljivim okolnostima.

104

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Analiza ljudskih prava i planiranje-posebno pravo na život, informisanje, zdravlje, rad i rekreaciju i dr. Pravo na zdravlje-vrlo je široki i kompleksan zbir međusobno povezanih pitanja, pošto zdravlje i blagostanje su u svim životnim fazama usko povezane. Posebna prava o zdravlju mogu se nalaziti po međunarodnim dokumentima priznatim od strane Kosova kao što je dokument za ljudska prava. U suštini, sva ljudska prava su međusobno povezana i međusobno zavisne, stvarajući, oklevajući u kršenje ljudskih prava, o jednom velikom broju prava, ne samo prema jednom samom i izolovanom pravu od ostalih prava. Ova međupovezanost postaje jasnija kada se uzima u obzir da jedno ljudsko pravo zahteva (npr. zdravlje) ispunjavanje svih ljudskih potreba, bilo fizičkih, (potreba za vazduhom, vodom, hranom i dr.), ili socijalnih i psiholoških, kao što je potreba za ljubav, porodicu, društvo i td)). Polazeći od Univerzalne Deklaracije o Ljudskim Pravima, 1948, u članu 25 se kaže: “Svako ima pravo na nivo života koji obezbeđuje zdravlje i blagostanje njegove porodice, uključujući hranu, obuću, odeću, stanovanje, medicinska nega i druge socijalne potrebe. Ljudska prava se odnose na obaveza koje imaju zemlje (Kosovo), u ovom slučaju i opština Kamenica kao jedna državna jedinica da bi doprinela ispunjavanju ovih obaveza i da bi omogućilo grupama i ljudima jedan život prema evropskim standardima. Opštinski Razvojni i Urbani Plan Kamenice je više – sektorski i obuhvata sve oblasti, i za cilj ima ispunjavanje, stvaranje i racionalno održivo korišćenje prostora i uslova, da bi ozbedilo za ovu generaciju, nezapretivši budućnošću, puno zdravlje koje podrazumeva: puno fizičko i mentalno zdravlje i socijalno blagostanje i ne samo nedostatak bolesti ili slabog zdravstvenog stanja” podrazumeva značaj međuveze između ovih pitanja, gledišta, politike i programa i planiranja kao proces i plana, dokument koji teži sačuvati i razvija prostore i projekta da bi se postiglo ova svojstva u skladu deklaracije o ljudskim pravima u vezi prostora. Slične analize kao za zdravlje su urađene i za ljudska prava tokom izrade dokumenta. Jasno je da je opština Kamenica i veći deo Kosova suočena smanjenim izvorima za finansiranje kapitalnih projekata, što se snažno odražava na pitanje privrednog razvoja i privredne politike, nezaposlenost, (procenjena vrednost nezaposlenosti je 55-65%) i siromaštva sa socijalnog gledišta vezana je javnim sektorom u poboljšanju javne infrastrukture. Aktuelno stanje u sektoru energetike, telekomunikacija i drumskog saobraćaja može se smatrati kao jedno pitanje koja predstavlja jedan limitirani privredni, socijalni i ekološki faktor. Investicione aktivnosti privatnih biznisa u posleratnom periodu obeležile su mali privredni rast i zapošljavanje, ali već na početku primećeni su znaci recesije u smislu opadanja obima i prosečnog prometa za jedno preduzeće i povećanja zapošljavanja. Investicione aktivnosti privatnih biznisa se vežu i neracionalnim korišćenjem i planiranjem prostora i zona (industrijska zona i inkubatori biznisa) za privlačenje investicija i drugih aspekata. Pod ovim uslovima stvaraoci ekonomske politike sučeljavaju se potrebom podsticanja novih investicija. Stoga stvaranje jedne prijateljske i institucionalne sredine adekvatne za usisanje neposredno stranih investicija nameće jednu važnu ekonomsku politiku ekonomskih reformi. Jasno je samo (NSI-e), Neposredne Spoljne Investicije ne mogu spasiti više nego neophodne investicione aktivnosti. Težištem treba stvoriti jedan značajan i dopunski izvor sa ostalim izvorima finansiranja. - U Opštinskim i urbanim razvojnim planovima finansiranja treba planirati industrijske zone vezano sa održivi ekonomski razvoj i kadrovsku politiku, infrastrukturu i usisanje investicija od opštinskih poslovanja, drugi biznisi na Kosovu i van Kosova. Politike Ruralnog razvoja-nadoveže se smanjenjem spoljnih migracija kao pitanje koje treba obrađivati, stvarati “potrebne uslove za uklanjanje teških ljudskih i socijalnih problema koji rezultiraju

105

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

migracijama stanovništva od ruralnih zona. Ruralni razvoj je jedno pitanje koja u sebi obuhvata: razvoj poljoprivrede, racionalno korišćenje prirodnih resursa, razvoj ruralnog saobraćaja, vodu i higijenu, razvoj telekomunikacija, školstvo, zdravstvo i socijalne usluge. Sa ovog aspekta tokom izrade ovog dokumenta trudićemo se da predstavljamo sve glavne faktore ruralnog razvoja i njihovu vrlo čvrstu međusobnu povezanost. Aktuelno siromaštvo u celoj opštini prisutno je uglavnom u ruralnim mestima, pogotovu u brdovito planinskim predelima. Kao rezultat ove situacije, ruralni razvoj je nadovezan ublažavanjem siromaštva Iz ove analize političke i programske povezanosti i o drugim pitanjima možemo zaključiti, za jedan ruralni održivi razvoj u opštini Kamenica koji treba imati više javne i privatne investicije u ruralnim zonama. Orijentisanje samo u razvoj poljoprivrede u ruralnim zonama nije dovoljan za rast životnog standarda ruralnih domaćinstava. Investicije treba usmeravati uglavnom u razvoj infrastrukture, poboljšanju poslovne sredine u ruralnim zonama, razvoj školovanja i zdravstva, i pružanje javnih usluga, razvoju turističko – rekreacionih zona i dr. Za jedan održivi ruralni razvoj opštine, potrebno je imati više orijentisanih investicija prema ne-poljoprivrednim biznisima, kao što može industrija za preradu drveta, prehrambena industrija i industrija medicinskih biljaka. Kao pitanje koje se veže i o većim fiskalnim olakšicama poljoprivredne proizvodnje, kako bi gotovi proizvodi u opštini Kamenica i u ostalim delovima Kosova bili konkurentni sa proizvodima u zemljama regiona. Stvari se vežu i Porezom na dodatnu vrednost (PDV-e) tehnološku opremu, jer aktuelno stanje sprovođenja PDV-e prouzrokuje velika ograničenja privatnih investicija u ruralnim zonama i potencijalno udaljava strane investitore. Pitanje obezbeđivanja čistog vazduha-u celini je povezana ljudskim zdravljem, industrijskim razvojem, sagorevanjem goriva, fosilima kao i drastično povećanje saobraćaja još više su dodali na zagađenost vazduha grada Kamenica i drugih naselja, kao posledica može prouzrokovati ozbiljne zdravstvene probleme. Paralelno zdravstvenih problema kao rezultat globalnog zagrejavanja predstavljaju velike socijalne muke. Pitanje Vode-kao suštinski životni faktor, je vezano poljoprivrednom i industrijskom proizvodnjom i dr. ali pitanje vode se odnosi i u mogućnostima da u vanrednim prilikama predstavlja veliku pretnju za život i životnu sredinu, poljoprivredu i ekonomski razvoj. Voda ne zna za granicu i preko njenog prirodnog protoka je u našem stalnom raspolaganju. Međutim voda nije neograničeni resurs, te zato iziskuje posebnu zaštitu. Slobodno se može reći da je voda vezana i cene kada se radi ekonomskog nestanka prirodnih ekosistema (biljnih i stočnih vrsta) farmaceutski i industrijski je važno. Kvalitet vode u opštini Kamenica je jedno pitanje koje se usko povezuje zdravljem stanovništva, do sada je imala veliki uticaj na uzrokovanje mnogih bolesti bubrega (nefropathia endemica). Poljoprivreda-tradicionalno bila jedan od glavnih sektora u opštini Kamenica. Danas je poljoprivreda zapostavljena, kao pitanje se pominje programskom i razvojnom politikom i poljoprivredom (jedan paket projekata za podsticanje, zaštitu od poplava, meliorativne mere do grupisanja parcela) kao razvoj se povezuje i pitanjem tržišta jer većina poljoprivrednih proizvoda koji se uvozi iz inostranstva, vezano je pitanjem tržišta u celini, socijalnim problemima i siromaštvom. I pored toga što ima još otvorenih pitanja kojima se odnose kao kod oblasti planiranja, što sada se uništava poljoprivredno zemljište, do uslova za jednako razvijene poljoprivrede, zasnivano na organskim načelima koje su, kao i prehrambene industrije i dr. i pored toga što u nekim slučajevima od upotrebe veštačkih đubriva voda se zagađuje na teritoriji Kamenice. Održivi razvoj-vezano je na poboljšanju kvaliteta života što predstavlja jednu socijalnu dimenziju i racionalno korišćenje prirodnih resursa i smanjenju pritiska na sredinu i ekološku dimenziju. Životni kvaliteti su uveliko povezani korišćenjem energije i uslugama koje ona pruža. Glavni izvor za

106

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

proizvodnju električne energije koju koristi celo Kosovo je ugalj. Stvar stoji u tome kako koristiti postojeće resurse održive energije i kako ih zameniti sa obnovljivim izvorima, voda, sunce, vetar, biomasa otpaci koji međusobno vezuju mnogo pitanja i projekte i kao energija povezana standardima izgradnje i izolacije pošto utiču na obim energije za upotrebu. Energija koja se koristi za grejanje u Opštini Kamenica, u velikoj meri dolazi kao oslobođena energija od paljevine drveta čime odražava i socijalni aspekat kvaliteta života grejanja za 40 000 stanovnika ili približno oko 6500 porodica što ako za jednu sezonu se troše 10 m3 drva, ili ukupno 65000 m3 drva za ekološko pitanje, ako se to obrađuje onako kako treba, može se zamisliti koje površine drvetom se seku, u kontekstu ponovnog pošumljavanja i upravljanja šumama, korišćenjem alternativnom energijom i politike za obnovljivom energijom kao i aspekat zagađenja u smislu obima zagađenja koji se oslobađa ali i ekonomskog razvoja u smislu cene grejanja i industrijskog prerađivačkog razvoja drveća do legalnog aspekta. Stvaranje otpada – predstavlja jedno od većih uznemiravajućih pitanja koja se odnosi sredine i je jedna velika odgovornost za privredu i društvo. Nakon nagomilavanja otpada se prikuplja, obrađuje i odlaže. Ovaj proces se ponavlja primenom resursa što predstavlja jednu potencijalnu opasnost za zagađivanje. Iz tih razloga bavljenje otpadom se sastoji od mnoštvo ekoloških pitanja uključujući ovde i korišćenje prirodnih resursa, štednju energije, oslobađanje gasova koji utiču na klimu, kontaminacija voda, zemlje i vazduha. Iz tih razloga, opština Kamenica o upravljanju otpadom treba da odlučuje kao jednu od glavnih prioriteta vezano i sa finansijskog aspekta i humanih i tehnoloških resursa. Zaštita, konzerviranje i korišćenje održive baštine, , priroda i razne vrste živih bića, tokom poslednjih godina postala politička osnova i vezana je mnogim razvojnim kulturnim politikama i dr., vezana pitanja identiteta koju predstavlja baština, sa aspekta ekološkog, raspad ekosistema, ekološkog, raspad nad raspadom i degradacije u posebnim oblastima sa ekonomskog aspekta razvoja predstavljena je kao iskušenje za vrlo posebne resurse u smislu omogućavanja razvoja turizma i drugih dobara ovih vrednosti, i sa socijalnog aspekta skoro svi su zadovoljni sa ovim vrednostima i svi prihvataju da je zaštita baštine, prirode i drugih živih bića jedna suštinska razvojna kategorija za opštinu Kamenica. Planiranje, Razvoj i modernizacija infrastrukture- je jedna od sadržajnih pitanja, tako da mreža i kvalitet infrastrukture predstavlja osnovu prostorne integracije, nadoveže se složenih pitanja privrednog razvoja ako i prvi preduslov postizanja ekonomske usklađenosti (korišćenje resursa, stvaranje zona ekonomskog razvoja, počevši od industrijskih, rekreativnih zona, socijalno-kulturnih zona i dr.) adekvatna raspodela infrastrukture se nadovezuje i sa realizacijom prostornog uravnoteženja u smislu koncentracije stanovništva u socijalnom pogledu (stvaranje jednog kvaliteta života, mogućnosti zapošljavanja, smanjenju siromaštva i dr.) ali i u ekonomskom pogledu se nadovezuje sa potencijalnim efektima zagađenja sredine, zaštitnih mera i približne cene kao u fazi izgradnje takođe i u fazi delovanja planirane infrastrukture, koja će se razvijati i modernizovati i na opštinski nivo. Vaspitanje, obrazovanje i savest socijalno –ekonomski razvoj i razvoj sredine je jedan vrlo kompleksan proces. Obrazovno vaspitno uzdizanje i savesti o socijalnoekonomskom razvoju i zaštiti, čuvanju i prijateljskom odnosu prema pitanjima i ekološkim problemima, tesno je povezano stvaranjem adekvatnih prostora infrastrukture, uvođenja plana i programa savremene tehnologije predavanja i osposobljavanja. Ovaj proces podrazumeva stvaranje pozitivnog stava i kritičkog razmišljanja svih zahteva i ponuda na opštinskom tržištu rada, Kosovskom i međunarodnom tržištu. Ovaj proces, podrazumeva i zauzimanje stava prema onome šta želimo i kako možemo da pripremimo našu

107

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

omladinu da bude konkurentna na tržištu vrednosti. U kakvom profilu treba se pripremati da bi doprinela ekonomskom aspektu i osnivanju novih radnih mesta i stimulisanju ekonomskog razvoja, socijalnog aspekta i stvaranju jednog kvalitetnog života, smanjenju siromaštva kao i pozitivnog i kritičkog stava prema onima koji prouzrokuju negativne pojave socijalnog i ekonomskog i sredinu ili njenih delova. Ovaj proces takođe se odnosi na uspostavljanju pitanja osetljivosti građana i učestvovanje u svim procesima donošenih odluka o budućnosti socijalno – ekonomskog razvoja sredine kao i njegovom trenutnom stanju u preuzimanju odgovornost.

ZAKLJUČAK Ova analiza na videlo donela jedan broj pitanja koje treba obrađivati, recimo o ljudskim pravima, Pijaćoj vodi, Grejanja, Nezaposlenosti, određenih obrazovnih, poljoprivrednih struktura i smeća i dr. zbog velikog uticaja koje imaju oblasti ekonomskog razvoja i i dr.

108

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

4 PROCENA INVESTICIONIH KAPACITETA OPŠTINE USVOJENA JE I ZA URBANSKI NIVO, KAO ADMINISTRATIVNI CENTAR KAMENICE KOJI SADRŽI INFORMACIJE O INVESTICIONIM KAPACITETIMA I RESURSIMA

INVESTICIONI KAPACITETI OPŠTINE KAMENICA Izveštaj u nastavku obeležava performanse opštine iz prošlosti i generiše sopstvene prihode i vrši interpretaciju raznih sopstvenih prihoda u toku perioda 2007-2009. Izveštaj obeležava napravljene pretpostavke u modelu predviđanja za proizvodnju sopstvenih prihoda za period 2012-2017. Garancijama ovih predviđanja, postignut je izveštaj i analizira predviđene trendove i trudi se da prikaže razloge takve predviđene performanse. Sasvim na kraju izveštaj daje neke indikativne sugestije na kojima opštinama pružala bi se u projektima pomoć i postigao cilj sopstvenih prihoda koje opština generiše.

4.1.1 Predviđeni Sopstveni prihodi – Opština Kamenica

Kao što se vidi na tabeli, predviđanja sopstvenih prihoda, SPR-e za opštinu Kamenica dostižu do 913,846.87 Evra na kraju 2015 godine. Kada posmatramo celokupne prihode jasno se vidi, postoji jedan pozitivno kretanje. Uporedo sa prethodnom godinom SPR-e za svaku godinu su povećani osim za 2011 godinu, kao što je predviđeno u dole navedenoj tabeli:

109

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

SPR-e iz prošlosti i predviđene iz godine u godinu procentualnom promenom

Iako je 2008 bila jedna uzvišena tačka, glavni pokretači su bili grantovi i donacije, ukoliko se uračunavaju na taj nivo predviđenih godina, pružale bi jedan vrlo visoki nivo celokupnih sopstvenih prihoda. Bilo kako bilo, kada bude pažljiva sa grantovima i donacijama, opština prema predviđanjima, može da postigne do 34% više godišnje uporedo sa sopstvenim postignutim prihodima u 2009 godini. Ovo se može postići boljim upravljanjem i korišćenjem izvora i komunalnih usluga i efikasnom nadgledanjem, inspekcijske kontrole i sprovođenjem.

U nastavku grafikon pokazuje od ranije i projektovane SPR-e do 2015:

Sopstveni prihodi iz prošlosti i predviđeni prihodi

110

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Učešće svake kategorije sopstvenih prihoda u celokupnim sopstvenim prihodima predviđeno za opštinu Kamenica:

Kao što se vidi na gornjem grafikonu, glavni pomerači SPR-e tokom tekućeg perioda ostaje da su porez na imovinu, takse u poslovanje i porez opštinskih usluga, administrativnih taksi, tarife i kazne koje je doneo sud, saobraćajna policija i opština. To su oblasti gde je potrebno da se opština založi da postigne što se povećanja tiče preko dodatne efikasnosti u finansijskom upravljanju i sprovođenju.

Povećanje svake kategorije sopstvenih predviđenih prihoda

Sopstveni prihodi poreza na imovinu nastavljaju da rastu zbog poboljšane registracije upravljanja osnovnih podataka, poboljšanog fakturisanja i boljeg sprovođenja. Prihodi iz ovog poreza takođe će rasti zbog prirodnog i ekonomskog rasta opštine. I na kraju takođe u zbiru prihoda poreskih obaveza iz prethodnih godina, mora se raditi u tesnoj saradnji sa departmanom poreza na imovinu Ministarstvom Ekonomije i Finansija.

111

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Prezentacija prihoda od poslovnog poreza

Poslovni porez ima jedan veliki potencijalni rast zbog ekonomskog rasta, boljeg registrovanja, poslovnih službi i poboljšanog sprovođenja. Povećana naplata poslovnog poreza takođe se može postići preko jedne bolje saradnje sa opštinama i Ministarstvom Trgovine i Industrije (jedinica za registrovanje poslovne delatnosti). Sasvim na kraju poboljšano prisustvo opštinskih zvaničnika unutar poslovne zajednice i boljeg sprovođenja opštinskih pravlinika može pomoći na poboljšanju poslovnog poreza.

Opštinski prihodi od korišćenja svojine

Prihodi od korišćenja opštinske svojine ne sadrže jedan veliki procenat celokupnih sopstvenih prihoda, u svakom slučaju, poboljšanim upravljanjem opštinske imovine, rast prihoda iz ove kategorije može biti 3 puta veći uporedo sa 2009 godinom i do tada sadrže 3.19% celokupnih sopstvenih prihoda.

112

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Prihodi od opštinskih usluga

Prihodi pružanjem opštinskih usluga su jedan važan činilac sopstvenih prihoda, i sadrže prosek od 10.44% predviđenih prihoda. Predviđanja su, ukoliko ima neka povećana efikasnost i bolje pripremanje opštinskih usluga, opština Kamenica može postići jedan rast od 38.92% u produkciji prihoda od pružanja opštinskih usluga.

Opštinski prihodi Policije i Suda

Prihodi od sudskih donošenih kazni, policije i opštine, nastavljaju da budu veliki činioci opštinskih sopstvenih prihoda, pružajući doprinos sa 17.44 % na sakupljenim prihodima opštine u godinama do 2015. Opština treba da se zalaže i poveća učešće na ovim tarifama uz povećanje doprinosa u ovoj kategoriji koja dolazi od opštinskih kazni preko poboljšanja efikasnosti opštinskih usluga i inspekcije.

113

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Opštinski prihodi od administrativne takse

Administrativne takse, tarife i porezi očekuje se da doprinose jednim prosekom od 19.11% u sopstvenom opštinskom procesu prihoda. Rast sopstvenih prihoda ove kategorije rezultiraće jednim povećanjem od 34.94% u uvećanim prihodima upoređujući sa 2009.

Opštinski prihodi iz obrazovanja i zdravstva

Predviđeni prihodi stvaraju se učešćem građana u zdravstvenoj i obrazovnoj naplati, doprinose jednim prosekom od 9.46% sopstvenih prihoda za period 2010 – 2015. Ovo rezultira jednim rastom od 26.48% sopstvenih sakupljenih prihoda ove kategorije uporedo sa onim 2009 godine.

POTENCIJALNE OBLASTI O INTERVENCIJAMA I PODRŠKE

Potencijalne oblasti o podršci projekta za opštinu Kamenica u povećanju nivoa reprodukcije sopstvenih prihoda treba usmeravati u kategoriju SPR-e koji se kasnije mogu koristiti opštinske vlasti i imati jasne koristi u poboljšanju opštinske performanse. Porez na imovinu, budući da je jedan od najvećih činilaca iz ove oblasti treba ga podržati. Trenutno opština ne osvežava bazu svojinskih podataka kako se zahteva u zakonu (1/3 baza podataka, godišnje osveženje), i fakturisanje se obavlja na postojećoj bazi podataka od Centralnog Departmana

114

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

poreza na imovinu Ministarstva Finansija, bez ijedne neposredne komunikacije među opštinama i centralnog nivoa. Postoje nekoliko izveštaja, da će jedan finansirani švedski projekat podržati opštine na osvežavanju baze podataka svojina tokom 2011 godine. Ovo će opštinama omogućiti da imaju jedan jasan pregled baze oporezovanog poreza i poboljšanje poreske politike, poboljšanju efikasnosti u sprovođenju i reakciji opštine na upućivanju kapitalnih investicionih projekata da u odgovarajućim katastarskim zonama vrše isplatu. Jedna oblast podrške iz projekta može služiti u pripremanju publikacija i situacije na terenu čime bi se prezentovani postignuti rezultati u naplati poreza na imovinu i promovisanju efekta poboljšane naplate u svakodnevnom životu građana odgovarajućih zona. Opština, takođe je podržana na produkciji poslovnih prihoda. Ovo može se izvoditi u dva pravca. Jedan je da se njima pomogne na poboljšanju registracije poslovnih delatnosti i raspoređena i kao rezultat povoljnija proizvedena poreska politika poslovanja. Takođe, projekat pruža mogućnosti poboljšanja veza među opštinama i Ministarstva Trgovine i Industrije u razmeni informacija za registrovane poslovne delatnosti i njihovo trenutno funkcionisanje. Jedna baza podataka naplaćenog poreza može se stvarati u opštini i osvežiti u godišnjoj bazi, tako mogu se eliminisati poslovne delatnosti koje su zatvorene, bankrotirale ili nisu aktivne, dok istovremeno omogućava bolje ciljanje postojećih funkcionalnih i uspešnih poslovnih delatnosti. Treba primeniti politiku za uslovljavanje opštinskih usluga za poslovanja koja imaju nepodmirene poreske i taksativne obaveze. Opština Kamenica, ne naplaćuje nijedan prihod od licenci za korišćenje prostora za reklame. Preporuka, da opština počne da postavi tarife na opštinski pravilnik i sprovodi iste na jakoj osnovi za sva poslovanja i ponuđače za reklamiranje. Naplata tarife za korišćenje šuma i poboljšano sprovođenje ovih tarifa, podržano od najvišeg političkog vrha za lobiranje na način kao bi opština upravljala tarifama i porezom koje se prikupljaju od korišćenja šuma, može dati rezultate na jedan povoljan izvor prihoda za opštinu. Davanje u zakup opštinske zemlje, zgrada i površine je jedan drugi povoljan izvor prihoda ukoliko se upravlja pravično. Opština trenutno ima neodržive prihode iz ove kategorije,uglavnom zbog neadekvatnog upravljanja. Korišćenje opštinske imovine može postati atrakcija preko strateških investicija, odluka i stimulativne politike. Kompletiranje dokumentacije prostornog planiranja, uključujući urbani i detaljni regulativni plan, opštini će se omogućiti podsticanje razvoja, pogotovu kod građevinskog sektora. To bi opštini pomoglo u povećanju prihoda od dozvola za izgradnju kao i drugih usluga, stimulišući aktivnosti izgradnje i legalizaciju neregistrovane imovine i bez dozvole. Projekat, takođe može podržati opštinu u identifikaciji potencijalnih donatora koji profitiraju i grantova i drugog oblika podrške od donatora. Ova podrška može uključiti pomoć i osposobljavanje u planiranju projekata, pripremljenih predloga, stvaranju fondova i tehniku posmatranja i vrednovanja. Opštini bi pomoglo da kuca na potencijalne grantove i na raspolaganju i tako da se pomogne na uvećanju raspoloživih sopstvenih prihoda. Ovaj izveštaj je pripreman informacijama koje pokrivaju finansijsku performansu do finansijske 2009 godine. Savetodavac sugeriše da se ova analiza potkrepi po redovnoj godišnjoj osnovi i njegove konstatacije da se usklade kada nove i detaljne informacije budu na raspolaganju.

Kapitalne Investicije

Kapitalne investicije treba da sadrže finansijske doprinose postojećih i potencijalnih kapaciteta. Postojeći kapaciteti sadrže :

115

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Opštinski budžet, privatni sektor, javni sektor, prirodne izvore, kapacitete javne infrastrukture (zgrade) i ljudske resurse (omladina) Potencijalni kapaciteti sadrže: • Strane investicije, međunarodne fondove, druge donacije, kredite i grantove kao i investicije vlade. - Iako isplata osoblja zajedno sa troškovima za robe i usluge se pokriva od vladinog fonda, prikupljena sredstva ni izbliza ne ispunjavaju lokalne infrastrukturne uslove (putevi, vodovod, kanalizacija) kao i poboljšani ekonomski kapaciteti koji bi omogućili otvaranje novih radnih mesta , iskušenje to kojom ćemo se suočavati i u narednim godinama - Poslovne zajednice čine mala i srednja, preduzeća, ekonomska domaćinstva uglavnom iz oblasti ugostiteljstva, zanatstva, poljoprivrede i manje iz građevinarstva. - Društvena preduzeća koja su sada već privatizovane, i u prošlosti bili giganti nisu, pružale očekivane rezultate. - Prirodni resursi se koriste na što je moguće racionalan način štiteći životnu sredinu. - Kod redovnih grantova vlade Kosova. - Opština može primeniti posebnu taksu za posebne investicije. - Smanjenje investicije za robe i usluge, opštinskih troškova, mogu povećati kapitalne investicije. - Najbolji mehanizam za dobijanje stranih donacija je formula: zajednica, opština i donator.

Preporuke za povećanje investicionih kapaciteta opštine Preporuke za povećanje investicionih kapaciteta opštine su: • Povećanje kapaciteta za privlačenje stranih investicija, • Stvaranje povoljnih uslova za poslovanje, • Definisanje jedinstvenih, jednostavnih i bržih pravila za osnivanje novih poslovnih delatnosti, • Promovisanje lokalnog potencijala, • Priprema informativno-promotivnog materijala za opštinske kapacitete, • Omogućavanje redovnih susreta sa potencijalnim investitorima (stranim i domaćim), • Omogućavanje susreta i podrška zajednice, • Poboljšanje izveštaja i komunikacija na redovnoj osnovi sa glavnim institucijama – odgovornim za ekonomski razvoj.

4.2 GLAVNI RAZVOJNI IZAZOVI GRADA KAMENICA

Glavni razvojni izazovi koji su urađeni od radnih ekipa u obzir su imale prioritete Vlade, načela i međunarodne standarde kao odražavanje potreba stanovništva opštine Kamenica, pomenuto kroz javno učešće su:

4.2.1 EKONOMSKI RAZVOJ I VELIKA STOPA NEZAPOSLENOSTI Osnovni ciljevi našeg društva su definisani našom neposrednom orijentacijom: održivi razvoj, integracija, postizanje ciljeva milenijuma i poštovanje zakona i Ustava Republike Kosova. Za Kosovske prilike ovi ciljevi su obrađeni u Nacrt Prostornog Plana Kosova kao i u mnoga dokumenta (strategija, politika i planovi na državnom nivou), stoga treba prihvatiti kao sastavni deo osnovne dokumentacije ovog Plana.

116

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Od njihovog značaja, ciljevi se mogu deliti na: osnovne ili globalne i na ciljeve opštinskog nivoa. Glavni ciljevi prema širem posmatranju koji se odnose i sa ovim planom mogu se definisati kao:

 Dalji razvoj jednog sistema vrednostima gde svi učesnici uživaju svoja prava, da bi se upoznali, čuli, i uticali na odluke koje imaju u životu i u njihov razvoj. Jedan od globalnih ciljeva je da tokom izrade i sprovođenja ovog dokumenta imamo kvalitetno učešće;  Održiv, brz i intenzivan razvoj i promene socijalno – ekonomske strukture, uključujući i ravnopravan razvoj u okviru opštine;  Stvaranje uslova za jedno stalno povećanje zaposlenja, iskorenjivanje siromaštva, borba protiv bolesti, poboljšanje zdravlja kao i smanjenje smrtnosti dece prema normi koja će garantovati glavne ciljeve promena socio – ekonomske strukture, dinamičnog ekonomskog razvoja nivoa života, i ojačanje privatnog sektora za socio-ekonomski razvoj;  Kontinuirano povećanje bezbednosti u svim njenim okvirima (stvaranje bezbednosti za primarno obrazovanje, socijalno ekološko i fizičko i dr.);  Izgradnja jednog globalnog partnerstva za razvoj.

4.2.2 KORIŠČENJE PROSTORA - Osnovna namena i bilans površina (poljoprivreda, industrija, turizam, stanovanje i dr). Prostorno planiranje i organizovanje stanovanja u naseljima i u gradu u skladu sa gustinom stanovništva i infrastruktura; - Većina objekata je izgrađeno na poljoprivredno zemljište (nenadoknadiv gubitak poljoprivrednog zemljišta) i uzduž prolaza puteva (nemogućnost proširenja postojećih puteva); - Planiranje prostora za ekonomski razvoj (industrijska zona i poslovni inkubatori) koji će omogućiti održivost ekonomskih ciljeva, za očuvanje izuzetnih prostornih vrednosti i naselja; - Planiranje javnog prostora za javne ciljeve, koji će stvarati urbanu i savremenu gradsku sredinu, stvarajući jedan dovoljan javni planirani prostor u urbanoj zoni i u selima; - Planiranje prostora za razvoj sporta i rekreacije – ne samo za stanovnike Kamenice, nego i u selima cele teritorije opštine; - Identifikacija, definisanje i predlozi za zaštitu i razvoj u zonama vrednostima građevinske, kulturne, prirodne, istorijske baštine kao i podzemna i površinska bogatstva.

4.2.3 ŽIVOTNA SREDINA

- Velik izazov iz oblasti sredine je, planiranje i razvoj jedne zdrave, bezbedne, privlačne, atraktivne i lekovito-rehabilitacione sredine gde bi ljudi i mladi želeli da žive, da lakše i slobodno pristupe svim uslugama; - Zaštita i unapređenje kontinuiranog sistema površinskih i podzemnih protoka vode, unapređenje dobrog kvaliteta vode i održavanje vodene količine, prirodna filtracije do tamo koliko je moguće, obrađivanje površinskih voda kao atraktivni elementi pejsaža u gradu Kamenica i selima, je poseban izazov iz oblasti sredine;

117

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

- Takođe izazov je obezbeđivanje čistog vazduha i tolerantnog nivoa buke naročito u osetljiva područja (stanovanja, školama i drugim mestima); - Nega i zaštita čistog zemljišta, minimalna kontaminacija, nemešanje u geomorfološkim karakteristikama i očuvanje poljoprivrednog zemljišta od izgradnje; - Planiranje privremenih i stalnih lokacija za deponije za građevinski, industrijski i farmaceutski otpad, upravljanje komunalnim otpadom i njihova reciklaža je jedan od najvećih ekoloških izazova; - Obezbeđivanje jednog kreativnog, racionalnog, efikasnog prevoza prema sredini kao sledeći izazov.

4.2.4 INFRASTRUKTURA

- Opremanje infrastrukturom za obrađivanje nepotrebnih, hidroekonomskih voda, za sakupljanje i obradu otpada, za opštinu Kamenica iz oblasti infrastrukture su veliki izazov; - Infrastruktura saobraćaja, telekomunikacije, energetske mreže, snabdevanja vodom, infrastruktura kanalizacije, tretman voda, zaštita vode od zagađenja, i to je jedan od sledećih izazova; - Zaštita koridora za planirani razvoj i planiranje novih koridora u skladu sa potrebama za budući razvoj (glavni kolektor kanalizacije, železnički, dalekovod 110 kw Priština – Kamenica i dr.) predstavljaju sledeći izazov; - Kompletiranje socijalne infrastrukture (obrazovne, kulturne, sportske, zdravstvene i dr.)

4.2.5 NASLEĐE • Identifikacija, snimanje, definisanje, zaštita i razvoj arheoloških lokaliteta se nastavlja kao veliki izazov nasledstva; • Zaštita, konzerviranje, revitalizacija i rekonstrukcija struktura i kulturno istorijskog prostora (Dvorova, tvrđava koja se nalaze u opštini Kamenica, Ilirske – Dradanske crkve) i drugi kultski objekti; • Zaštita od raspadanja vrednosti etnografskog nasleđa; • Stvaranje jednog identiteta za opštinu Kamenica; • Opremanje infrastrukturom u arheološko, kulturno-istorijskim prostorima uzimajući u obzir korišćenje ovih vrednosti za njihovu zaštitu za buduće generacije, i ovo je jedan izazov; • Generisanje sredstava vrednosti nasledstva je izazov, koje treba da se tretira i planirana u detalje u budućnosti.

4.2.6 NIVO ZDRAVSTVENIH, SOCIJALNIH, KULTURNIH, SPORTSKIH I DR.

- Pružanje kvalitetnih usluga predstavlja izazov ove oblasti; - Omogućavanje pristupa u objektima i usluge cele javnosti obrazujući to prema baziranom modelu u raznim potrebama raznih grupa javnosti; - Povećanje kvaliteta zdravstvenih i socijalnih usluga u celini po standardima koji zahtevaju bilo u urbanoj zoni ili ruralnoj tretirati kao poseban izazov; - Omogućavanje kao i pravedno rešavanje statusa funkcionisanja privatnog sektora i javnog privatnog partnerstva, stvorilo bi jednu zdravu alternativu školovanja, zdravstva i drugih funkcija

4.2.7 SIROMAŠTVO • Stopa siromaštva, ekstremno siromaštvo je veliki izazov za opštinu Kamenica ;

118

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Povećanje stope siromaštva zbog tranzicije, ograničenja, fiskalne politike i globalne krize i dr. • Neadekvatno funkcionisanje mehanizama o socijalnoj podršci na nivou države ali i opštine i smanjenje pomoći od nevladinih organizacija; • Širenje siromaštva i u gradu Kamenica (porodice ruralnih područja koje su migrirale u pravcu gradu i suočavaju se nedostatkom ljudskih izvora) je još jedan izazov.

4.2.8 STANDARDI, NORME I NAČELA Pošto se cilja integraciji u Evro-atlantskim strukturama, imamo za obavezu da ispunimo nekoliko standarde i norme kao i da se angažujemo prema načelima međunarodno priznatim i one nam se javljaju kao izazovi u svim oblastima • Sva zbivanja koja se dešavaju iz oblasti Ekonomije, treba da ispunjavaju standarde i primenjiva načela koja su obavezna i za nas i predstavljaju jedno iskušenje • Sva zbivanja koja se dešavaju iz oblasti baštine treba da ispunjavaju standarde, norme i primenjiva načela. • Sva zbivanja koja se dešavaju iz oblasti infrastrukture treba da ispunjavaju standarde, norme i primenjiva načela, da napomenemo većina cevi snabdevanje vodom su od azbestnog cementa. • Sva zbivanja koja se dešavaju iz oblasti životne sredine treba da ispunjavaju standarde, norme i primenjiva načela, koja su obavezne i za nas i predstavljaju iskušenje • Sva zbivanja koja se dešavaju iz oblasti zapošljavanja, siromaštva, treba da ispunjavaju standarde, norme i primenjiva načela, • Sva zbivanja koja se dešavaju iz oblasti korišćenja zemljišta treba da ispunjavaju standarde, norme i primenjiva načela koja su obavezna i za nas i predstavljaju iskušenje. Kako vladati i planirati zbivanja ubuduće da bi ispunili međunarodne standarde,transparentnost kao pristup u donošenje odluka su posebni izazovi za obradu.

− Jednu posebnu važnost treba dati javno – privatnom partnerstvu koje je jedna realna mogućnost povećana investicionih kapaciteta − Da se poveća saradnja sa građanima van grada i u saradnju sa njima ostale investicije na Kosovu, da ne idu samo na potrošnju, ali da se orijentišu investicije, u cilju otvaranja novih radnih mesta i generisanja prihoda.

119

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5 VIZIJA, PRINCIPI I CILJEVI

5.1 VIZIJA O BUDUĆNOSTI GRADA KAMENICA

Ovo poglavlje predstavlja jedan od glavnih poglavlja kojim se opisuje željena budućnost radnih ekipa, institucija, sektora i svih građana Kamenice. Ocenjujući vrlo visoko rad na angažovanju izrade Opštinskog Razvojnog Plana kao dokument koji utvrđuje uređenje i korišćenje teritorije opštine za period 5 + (pet I više godina) izvršena je jedna mobilizacija svih ljudskih resursa i intelektualaca iz i van nje da bi izradili ovaj deo dokumenta, i kao rezultat neprekidnih aktivnosti radnih ekipa, institucija, sektora i svih građana Kamenice koji su istraživali, analizirali i obradili različita pitanja i nakon organizovanja vizionističke radionice, utvrđena je željena budućnost građana grada Kamenica

Prema1.0 viziji iz Prostornog plana Kosova, region ubuduće vidi kao: Mostove Kosova (Zelene2.0 površine) Vezivni most razvoja Kosova sa regionom, čvrsta funkcionalna mreža gradova i sela, atrakcija da bi se živelo i radilo na njima, ekonomskim, 3.0 trgovinskim, industrijskim turističkim aktivnostima, atrakcija za investicije i 4.0 preduzetništva u prerađivačkoj industriji, agrobiznis, banjska i rekreativna turistička 5.0 l čilišt i j j l štit di I u viziji opštine koja opštinu vidi kao:

Kolevka kulture i albanske škole, most održivog razvoja, modernog, jakog, funkcionalnog sa svim sadržajima, policentrična opština, atraktivna za život i rad, javno privatna partnerstva determinisaće kvalitetne usluge, tržišne ekonomske, industrijske i turističke aktivnosti u razvoju, opština Kamenica biće atraktivna sa

svim resursima za investicije i preduzetništvo, posebno u prerađivačkoj industriji, agrobiznisu, lekovitog turizma, kulture i rekreacije, sa posebnim naglaskom na razvoj poljoprivrede i prijateljski razvoj životne sredine.

Inspirisani budućnošću grada, u kvalitetnom procesu razmene informacija, ideja, predloga i iskustava i mobilizacije svih stanovnika, zajednica, institucija, stranaka, političara i službenika u pravcu stvaranja željene budućnosti za prostor (opštinski) konstatovano je da:

Poslednji je trenutak (2010) da se veoma ozbiljno bavimo sa statusom prosta grada Kamenice; „Ozbiljnije“ znači da treba da se prekinu trendovi neodrživog razvoja prethodnih decenija i godina posle rata. Grad Kamenice je potrebno povećanje i razvoj ali i želja, volja i obaveza naša da u buduće ovaj razvoj bude održiv razvoj.

120

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Ovim planom treba da se omogući Kamenice da poraste na održiv razvoj, stambene, industrijske, rekreativno turističke zone i svi tokovi treba da budu planirani i izgrađeni na način na koji bi bio pozitivan po sredinu, ekonomiju i narod, sada i u buduće. Treba da obezbedimo da zbivanja nisu u "sukobu"(imaju negativne efekte) sa drugim socijalnim interesima, kao što je sredina, zdravlje i bezbednost stanovništva

Prilikom planiranja novih tokova treba voditi računa o starim tokovima. Bilo je i nekih konstatacija koje su sažete u ovoj deklaraciji vizije grada Kamenice:

Kamenica Most održivog, modernog, jakog i funkcionalnog razvoja sa svim sastavima, kompaktnog grada, atraktivne za ivot i rad, promoter javno privatnog ž partnerstva sa kvalitetnim uslugama, ekonomskim aktivnostima i blagostanjem za

razvoj sa ulogom ojačanog identiteta.

5.1.1 OPŠTA NAČELA RAZVOJA /ZAŠTITA

Opšta načela za izradu Urbanog Razvojnog Plana Kamenice, zasnovani su u zakonima Kosova, konvencijama i međunarodnim agendama kao i važnim dokumentima preporučljivim za prostorno planiranje. Specifičnostima grada Kamenica, u cilju uređenja, korišćenja i održivog razvoja teritorije, priprema, sprovođenje, ponovno sagledavanje i monitoring plana potrebno ispoštovati još sledeća osnovna načela

 Integrisani pristup (ovaj plan treba da sadrži prostorne elemente saobraćaja, ekonomskog, socijalnog i ekološki razvoj i drugu stratešku politiku za opštinu Kamenica).  Strategija (da predvodi ekonomskim razvojem opštine Kamenica i tretirati pitanja strateškog značaja za odgovarajuće oblasti).  Subsidijaritet (Plan treba u obzir imati proširen prostorni smisao. Prema načelima subsidijariteta, plan treba usredsrediti ga o lokalnim pitanjima, ali da nije u suprotnosti višim nivoom.  Monitoring i Pregledanje (Plan treba da je izražen onako da bi olakšao monitoring i pregledanje)  Ravnopravnost (Plan treba da u obzir uzme: manjine, žene, decu starije osobe,lica sa ograničenim sposobnostima, potrebnu adresu sličnih grupa putem javnog učešća), gledište polne osetljivosti i dr.  Zajednički interesi (Plan treba da vrši promociju zajedničkih interesa opštine štiteći i razvijajući prirodne resurse i podržavajući održivi razvoj)  Demokratski proces (Nosioci procesa i kreatori plana treba da izvrše promociju demokratskog procesa učešćem i kvalitetnim uključenje u svakoj fazi izrade i sprovođenja dokumenata)  Transparentnost (Nosioci procesa i kreatori plana treba da izvrše promociju potpune transparentnosti u planiranju procesa u donošenju odluka dozvoljavajući učesnicima pristup u podacima i potrebnim kartama)  Uravnoteženi Razvoj (ovaj plan se priprema promovišući uravnoteženi ekonomski razvoj, razvoj infrastrukture, ekološko-socijalni onoliko koliko je moguće na celoj teritoriji opštine Kamenice).  Kvalitet života (Promociju poboljšanog životnog kvaliteta).

121

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 Teritorijalna kohezija (Promocija teritorijalne kohezije preko balansiranog socio-ekonomskog razvoja regiona i poboljšanja konkurentnosti).  Ograničenje negativnih uticaja (Smanjenje ekoloških šteta kao i smanjenje uticaja od prirodnih nepogoda).  Zaštita i razvoj (Unapređenje i zaštita površinskih i podzemnih resursa, prirodne, kulturno- istorijske, arhitektonske i arheološke baštine i dr.).  Alternativna energija (opširno korišćenje obnovljive energije u svim oblastima).  Bezbednost (promocija razvoja i bezbednog prostora za život i rad).  Odgovornost (za sva dešavanja koja se događaju na prostoru treba da se promoviše osećaj odgovornosti, uključujući javni i privatni sektor do najobičnijeg građanina).  Razvoj baziran na potrebe (Razvoj objekata i opreme za jednu adekvatnu, socijalnu i tehničku infrastrukturu, koja u obzir ima potrebe građana)  Zdravo stanovanje (Uspostavljanje uslova za zdravo i atraktivno stanovanje u urbanim i ruralnim zonama).  Rekreacija i turizam (Promovisanje infrastrukture za rekreaciju i turizam).  Saobraćajni sistem (Razvoj pristupačnog saobraćajnog sistema, kretanja, uz garancije za dobar urbani i ruralni pristup)  Planirani prostorni razvoj (Svaki budući razvoj treba da je planiran i podržan odgovarajućim odlukama).  Kompaktni razvoj (Za dobrobit što racionalnijeg korišćenja prostora i zaštite resursa treba težiti za što kompaktni prostornim razvojem, usredsređenog i većom gustinom zauzimanog prostora).  Održivi razvoj (Teži najvišu bilansnu stopu socijalnog, ekonomskog i ekološkog razvoja i unutar njih).  Stimulacija sinergije (saradnje) i izbegavanje potencijalnih sukoba (Načelo da bi se najbolje koristila razvojna težnja raznih sektora i vlasti ( susedne opštine,centralni nivo i dr.).  Integracija u Evropu (Svaki razvoj vođen Planom treba da je za toliko koliko je moguće doprineti u procesu integrisanja ovog dela Kosova u EU.  Komplementarni (dopunski) razvoj (Osnovna funkcija jednog naselja ispunjava funkcije drugog naselja).

5.1.2 RAZVOJNI DUGOROČNI CILJEVI

Osnovni ciljevi građana Kamenica su definisani našim pravednim opredeljenjem: održivi razvoj, integracija, postizanje milenijumskih ciljeva i poštovanje zakona i Ustava Republike Kosova. Ovi ciljevi, su bazirani i na ciljeva opštinskog nivoa, ove tretirane u Razvojnom Planu Opštine, plan koji je osnovan na ciljeve državnog nivoa predstavljene u nacrtu prostornog plana Kosova, kao i na mnoge ostale dokumente (strategije, politike i planove državnog nivoa), tako da treba da se tretiraju kao sadržajni deo osnovne dokumentacije ovog plana, posebno za delove koji su namenjeni za građane i grad Kamenice. Po njihovoj važnosti, ciljevi mogu da se podele na one osnove i globalne, a i na ciljeve nivoa. Osnovni ciljevi šire gledano, i po onome sa čime se bave u ovom planu, mogu se definisati kao:

122

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

1/ Dalji razvoj jednog sistema vrednosti na kome svi učesnici koriste njihova prava da bi znali, čuli o odlukama,na njihov život i razvoj, jedan od globalnih ciljeva je da tokom izrade i sprovođenja ovog dokumenta kvalitetom budemo učesnici; 2/ Održivi , broj i intenzivan razvoj i promene socijalno-ekonomske strukture, uključujući ovde i ravnopravan razvoj unutar opštine; 3/ Stvaranje uslova za jedan stalni rast zaposlenja, iskorenjivana siromaštva, borbe protiv bolesti, poboljšanje zdravlja i smanjenje smrtnosti po normi koja će garantovati osnovne ciljeve socio-ekonomskih strukturalnih promena, dinamičkog ekonomskog razvoja,nivo života i ojačanje uloge privatnog sektora za socio- ekonomskim razvojem; 4/ Stalno povećanje bezbednosti u svim njenim segmentima (stvaranje bezbednosnih uslova za primarno obrazovanje, socijalna, ekološka i fizička bezbednost i dr.) 5/ Izgradnja jednog globalnog partnerstva razvoja

Opšte obaveze su: Pametno i racionalno korišćenje prostora, što podrazumeva i orijentaciju planom razvoja naselja i prostora u celini, postavlja se kao neposredna obaveza ovog plana za izgradnju postavljenih ciljeva. Savremeni procesi ekonomskog razvoja više i više nameću zahtev za proširenje proizvodnih kapaciteta kao i organizovanje života i rada u prostoru obrada na kompleksan način i u širim okvirima i ne samo u određenim naseljima. Zato cilj planiranja Urbanog plana grada Kamenica, nije samo prostor i fizička sredina, nego u prvom redu čovek i organizovanje njegovog života na jednom određenom prostoru. Organizovanje i uređenje prostora su preduslov za intenziviranje razvoja i poboljšanje životnih uslova stanovništva i radnika. Da bi utvrdili osnovne ciljeve prostornog razvoja grada Kamenica,teritoriju grada smo tretirali kao deo celokupnog prostornog sistema Kosova, čiji je sastavni deo. Oslanjali smo se na činjenice da smo pogranična opština i u ovom aspektu je planirano i učešće grada Kamenica. Razvojni Urbani Plan Kamenica, pruža racionalno organizovanje prostora, ciljem da se bolje prilagodi interesima stanovništva koja živi i radi u njoj, ne isključujući ovom prilikom i šire interese međuzavisnost i povezanost sa pograničnim područjima i ostalim opštinama. Osim ciljeva i obaveza koja proizilaze od dokumenta centralnog nivoa kao i agende međunarodnih konvencija, konkretno za opštinu Kamenica mogu se definisati još sledeći ciljevi i zadaci.

CILJ 1 Razvoj i zaštita prostora za pružanje kvalitetnih usluga za socio-kulturnu dobrobit CILJ 2 Razvoj i zaštita vrednosti nasledstva CILJ 3 Održiv ekonomski razvoj CILJ 4 Održiv ekološki razvoj CILJ 5 Održiv prostorni razvoj CILJ 6 Razvoj integrisane funkcionalne i moderne infrastrukture CILJ 7 Razvoj slobodnog i bezbednog kretanja građana i roba, privlačnog i raznovrsnog za građane naselja Kamenica i urbanih i među urbanih veza

Da bi se postizala vizija, i ciljevi plana na opštinski nivo, proizilaze još nekoliko konkretnih zadataka: − Redefinisanje o lokaciji i uloga grada Kamenica u sklopu države Kosovo - − Prezentiranje prirodnih bogatstava i drugih resursa kao faktor razvoja,i maksimalno i racionalno korišćenje prirodnih faktora i onih koji su stvoreni

123

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

tokom razvoja ciljem realizacije gore navedenih ciljeva i razvoja u skladu sa prostorom,globalni dugoročni koncept socijalno-ekonomskog razvoja opštine orijentacijom razvoja i manjih celina. − Stvaranje uslova za povoljnijim raspoređivanjem ekonomskih efekata, zavisno od rasturanja stanovništva, infrastrukture I zaposlenja; − Prostorni infrastrukturni raspored (puteva, sistema snabdevanja vodom,kanalizacije, energetske mreže, telefonske mreže, interneta, hidroprivrednih objekata i dr.); − Stvaranje uslova za organizovanje prostorne raspodele uslužnih delatnosti; − Prostorni raspored i organizovanje stanovanja u naseljima i u gradu u skladu sa rasporedom stanovništva i infrastrukture; − Norma rasta razvoja treba da je u smislu utvrđenih načela. − Promene koje će uslediti u socijalno-ekonomskom razvoju opštine,nalažu se promene da bi proces postao nerazdvojni, samo koristeći nerazdvojno strateško i prostorno planiranje, može se sačuvati ravnoteža između socijalno- ekonomskog razvoja i ekološkog prostora

5.1.3 STRATEŠKI PRIORITETI − Izrada Regulacionih Planova za pet zona, − Tretiranje neformalnih naselja − Tretiranje javnih prostora − Kompletiranje infrastrukture za nisko i srednje obrazovanje − Kompletiranje infrastrukture za postojeće kulturne i sportske objekte − Kompletiranje zdravstvene infrastrukture − Tretiranje industrijske zone − Funkcionalizacija i ponovan razvoj ekonomskih aktivnih, polu aktivnih i pasivnih prostora − Razvoj novih rekreativnih – sportskih zona − Priprema glavnih projekata i realizacija projekta reke Kriva reka sa svim sadržajima − Zaštita struktura i zelenih površina − Tretiranje otpada − Tretiranje mešanih zona i prateće infrastrukture po normama i standardima − Primena seizmičkih kriterijuma − Stvaranje i kompletiranje kvaliteta javnih prostora (groblja, autobuska stanica, parkinzi, zelene površine, rehabilitacija tržišnih zona) − Centralno tretiranje pijaće vode i infrastrukture snabdevanje vodom − Izvori i snabdevanje sa energijom za grejanje − tretiranje otpadnih voda i atmosferskih voda − Poboljšanja putne mreže sa pratećom infrastrukturom. − Poboljšanje tranzitnih puteva sa pratećom infrastrukturom. − Podrška kompaktnog razvoja naselja u funkciji koncepta opštinskog policentričkog razvoja i olakšanje pristupa od urbanog dela u pravu ruralnih podcentara − Obezbeđivanje i regulisanje urbanog transporta

124

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5.2 OKVIR PROSTORNOG RAZVOJA GRADA KAMENICA Okvir prostornog razvoja odražava željena prostorna predviđanja za katastarsku teritoriju grada Kamenica . Ona definiše prostorno gledište strategije za sprovođenje planova delovanja i donošenja odluka. Okvir prostornog razvoja treba u najmanju ruku da sadrži

5.2.1 GLAVNI POJMOVI PROSTORNOG PLANIRANJA Na urbanom nivou Opštinski tim planiranja i drugi timovi angažovani na izradu Urbanog Razvojnog Plana sa aspekta ekonomskog, socijalnog, ekološkog analizirali su i neke druge moguće scenarije prostornog razvoja grada, nakon ozbiljne analize sa stručnog,političkog gledišta i sa civilnim društvom, obzirom na činjenice u gradu i dešavanja koja su se događala na gradskim prostorima Kamenice ali i drugih implikacija koje odražava ovo stanje sa ekonomskog, socijalnog i ekološkog aspekta utvrđeno je da se postigne: • Razvoj i zaštita poljoprivrednog zemljišta • Širenje grada na održiv način • Održivi, ekonomski, socijalni, ekološki i uravnoteženi razvoj • Pružanje sve bližih usluga i mogućnosti, brzo i jeftino za građane

Treba ciljati razvoj grada sa konceptom prostornog kompaktnog razvoja sa funkcionalnim vezama sa dve linearna segmenta, prvi segment Kamenica – Gnjilane i drugi segment Kamenica – Priština itd. Za ispunjavanje urbane zone sa funkcijama i sadržajima i sa jednim balansiranim razvojem prostora teritorije grada Kamenice, procenjuje se kao prioritetan brz razvoj centra grada Kamenice i ostalih zona, kao u funkciju veza, usluga, povećanja gustine kao i primenjivanja ostalih dodatnih ekonomskih, socijalnih i ekoloških delatnosti Ovaj koncept od radnih ekipa za urbani planirani razvoj smatran kao racionalan i efikasan,kao svoja orijentisana okosnica za postizanje Urbane vizije i opštine Kamenica, smatran za potrebu razvoja(ekonomskog, socijalnog, demografskog i ekološkog), sinhronizovano, u vremenu i prostoru opštinskog centra i manjih centara koji će biti u položaju dopunskog naselja u smislu da osnovne funkcije ovih naselja, ispunjavaju druge funkcije u okviru prostorne policentrične podele, i obezbeđuju i redovnu i funkcionalnu i dobru celokupnu površinu unutar opštine i regiona. Specifičnosti razvoja grada Kamenica, zahtevaju da se ubuduće koncepciji urbanizma pristupi na elastičan način. Opštinski centar (Kamenice) treba da se orijentiše i izgradi sa svim strukturiranim kompletnim urbanim elementima. Ono će obezbediti urbani način života, sa svim funkcijama i sadržajima koji odgovaraju održivom urbanizmu. Stopa razvoja urbanizma treba rasti u skladu globalnih trendova, trenutno više od polovine stanovništva sveta živi po urbanim naseljima. Brz rast urbanog stanovništva i drugo polu – urbano stanovništvo može se očekivati narednih godina, kao rezultat investicija za ispunjavanje standarda pred nastup Kosova u Evropskim strukturama, ekonomskom razvoju, i u izgradnji industrijskih kapaciteta za ovaj period do 2020 godine. Važniju ulogu u ovom pravcu kompletiranja urbane strukture nastaviće da ima Kamenica kao administrativni i opštinski centar i najveće naselje opštine.

125

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 22. Prostorna podela Kamenice – Koncept sata 8.

126

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Bazirajući se na koncept opštinskog razvoja i imajući u vidu faktično stanje naselja ali i implikacije koje odražava ovo stanje, konstatovano je da grad Kamenice razviće se ovim konceptom kompaktnog urbanizma (Karta. Koncept urbanog razvoja). Ciljanje ovog koncepta, je moderan i održiv socio – ekonomski i ekološki razvoj, gustina, funkcionalizacija, kompletiranje sa urbanim elementima i povećanje kvaliteta života. Za moderan razvoj naselja, planira se unutrašnje organizovanje, veličina i struktura prostora, koje će odgovarati uslovima tržišne ekonomike, proizvodne, ekološke i socijalne za život. Uslovi ekonomskih aktivnosti, organizovanje ekonomskih aktivnosti, uvođenje urbanih elemenata i načina života, treba prilagoditi položaj, veličinu i tip zone. Racionalno prostorno organizovanje i snabdevanje prostora, zahteva izradu određenih planova (osnove) za sve zone od prioriteta i teritorije sa jednim intenzivnim razvojem. Ovaj koncept omogućiće racionalno korišćenje zemljišta, povećanje gustine stanovništva, razvoj infrastrukture, smanjenje troškova za investicije u infrastrukturi, kao i lakši pristup stanovnika u ovom sistemu, dok sa druge strane smanjiće se obim ostalih usluga: škola, zdravstvenih usluga, administrativnih id. Samo kompaktan razvoj grada uštedeće zemljište od nekontrolisane gradnje, dok u ovom kontekstu naselje će postati funkcionalna zona, gde treba delovati sa konsolidovanjem postojeće infrastrukture i izgradnja one koja nedostaje. Po demografskim prognozama, ima potrebe za generisanje planiranog prostora za izgradnju u gradu Kamenice za jedan period od 15 – 20 godina i treba da se koriste prazne površine unutar planirane zone za izgradnju koja će se ispuniti sa sadržajima u funkciji i u kompletiranju stambenog kvaliteta (infrastruktura, javni prostor, parkovi, površina za sport, rekreaciju itd).

5.3 STANOVNIŠTVO, NASELJA, NEFORMALNA NASELJA

5.3.1 STANOVNIŠTVO Tokom analize razvoja stanovništva u gradu Kamenica osim prirodnog priraštaja, migracije i emigracije bilo je i drugih faktora koji su uticali na dinamiku priraštaja, kao u dole predstavljenoj figuri kao što su ratovi u bivšoj Jugoslaviji i rat na Kosovu i u Kamenici 1997 godine.

Graf.8. Dinamika rasta stanovništva u gradu Kamenica

127

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

U fazi analiziranja situacije analiziran i mogući demografski razvoj za grad Kamenica. O demografskom razvoju opštine Kamenica razgovarano na osnovu glavnih demografskih parametara kao:

Natalitet u gradu Kamenica – predstavlja izveštaj između broja umrlih i broja stanovnika istog godišta na hiljadu stanovnika. Mortalitet o gradu Kamenica – predstavlja izveštaj između broja umrlih i broja stanovnika istog godišta na hiljadu stanovnika.

Prirodni naraštaj grada Kamenica – predstavlja razliku između broja živorođenih i broja umrlih, u odnosu broja stanovnika istih godišta na hiljadu stanovnika. Računajući dve mogućnosti migracije, predviđanja su da će 15 narednih godina Kamenica imati održivi priraštaj broja stanovnika i može se kretati od (11636 - 14576) stanovnika

Na osnovi demografskih predviđanja može da se konstatuje da broj domaćinstava će se povećati za 606, ako računamo broj članova za 6 domaćinstava, dok sve se ide u pravcu smanjenja članova za domaćinstva, tako da u ovom slučaju, ako računamo 5 članova za domaćinstva imaćemo 728 domaćinstava. Ako se računa sa poslednjim parametrima grad Kamenice imaće potrebu i za izgradnju oko 606 do 728 stambenih jedinica (kuća ili stanova) u kojima će se smestiti ova domaćinstva. Neophodna površina za izgradnju ovih objekata obuhvatajući i infrastrukturu i ostale neophodne površine, dostići će na oko 50 ha.

5.3.2 Definisanje i merenje razvoja stanovništva

I razvoj može se proceniti kao jedan kontinuiran proces rasta i unapređenja, ne podrazumeva spektakularne promene ali podrazumeva postojanje jednog postavljenog procesa koji za cilj ima poboljšanje života građana i društva grada Kamenica. Tokom izrade ovog dokumenta konceptom razvoja stanovništva ciljamo da ljude i njihove potrebe stavimo u žiži procesa. Razvoj stanovništva je planiran istražujući proširene mogućnosti izbora građanina. Proširenjem mogućnosti izbora građanina garantovaće se jedan dug i zdrav život, školovanje, zaposlenje, bolji životni standard i aktivno učešće u životu zajednice. Procesom se teži stvaranje uslova i jednake mogućnosti za sve, posebno za one kojima je život ugrožen. Na ovaj način će se povećati potencijal svakog lica. Merenje razvoja stanovništva premašuje tradicionalnu meru primanja, da u određenom vremenu iskrivljuje činjenicu da osnovni cilj razvoja je stvarno blagostanje za ljude. Iako tradicionalna merenja su bila jako slaba, one nisu uspele da otkrivaju sadržinu primanja ili ozbiljne korisnike ekonomskog rasta. U nekoliko slučajeva možemo poviše ceniti bolji kvalitet hrane i ostalim dobrim uslugama , boljem pristupu u školovanju, većem pristupu odgovornosti i donošenje odluka, bezbednijem životu ili boljim životnim uslovima nego apsolutna primanja. Nacionalna razvojna politika ne može se oslanjati samo na produkciju primanja. U razvojni diskurs povećanje treba da je “sredstvo” i "cilj”, ali ne i zaseban cilj. Pristup razvoju stanovništva treba da skrene pažnju na uticaj razvojne politike i kako se one pretvaraju u bolji život i poboljšanje blagostanja. Dalje, tokom poslednjih godina, ovaj pristup je uvećao akcenat na osnovnim političkim i slobodama čoveka, kako bi se balansirao akcenat razvoja stanovništva u pravednom socijalnom i ekonomskom razvoju. Tako merenje razvoja stanovnika i kod izrade opštinskog razvojnog plana Kamenice, u obzir je uzet Indeks ljudskog razvoja (ILJR-e). Ovaj indeks je stvoren za merenje razvoja i drugim sredstvima, osim indeksa ekonomskog povećanja kao što je Bruto Godišnja Proizvodnja (BGP-

128

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice e), ali na njoj se računa i životni vek i obrazovanje. Druga statistička sredstva za merenje razvoja koja su korišćena su i Indeks Siromaštva i Indeks Polnog Razvoja ali i onaj etnički.

5.3.3 Komponente OILJR

Opštinski indeks ljudskog razvoja (OILJR-e) je sastav triju različitih merenja: • Ekonomsko blagostanje, izmereno od prihoda po glavi stanovnika; • Zdravstveni status, izmeren prema životnom veku; i • Obrazovanje, izmereno prema stopi popisa u primarno i sekundarno obrazovanje, kao i stopa pismenosti odraslih (iznad 15 godina); Prema analizama OILJR-e, prema komponentama opštine I grada Kamenica u ekonomskom blagostanju, izmereno od prihoda po glavi stanovnika, ubraja se među opštinama na Kosovu prosečnim primanjima2.

Graf.19. Prihodi po glavi stanovnika za pet opština – prvi gradovi i pet poslednjih opština

U prvom pokazatelju predviđeno je da se ovim planom stvore uslovi da se ekonomsko blagostanje, izmereno od prihoda po glavi stanovnika uveća zdravstveni Status, izmereno životnim vekom u gradu Kamenica, je u okviru proseka Kosova i ispod proseka nekoliko zemalja u regionu. U tom pravcu, predviđeno je i treba se potruditi da ovaj složeni pokazatelj usmeri u pravcu povećanja životnog veka Takođe – Obrazovanje, mereno po stopi popisa u primarnom i sekundarnom obrazovanju kao i stope pismenosti odraslih lica (iznad 15 godina) omogućiti uslove poboljšanja jer se nalazimo u okviru proseka Kosova i manje sa zemljama regiona.3

2 Izvor informacija: Izveštaj Ljudskog Razvoja – Kosovo 2004 3 Izvor informacija: Izveštaj Ljudskog Razvoja – Kosovo 2004

129

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

I kod ostalih pokazatelja Indeks Humanog Siromaštva , Indeks Polnog Razvoja i etnički, treba planirati, razvitak i stvoriti uslove da bi se siromaštvo stanovništva smanjilo, povećati zaposlenost, pružati uslove za polnu i etničku ravnopravnost u svim pokazateljima razvoja stanovništva našeg grada

5.3.4 STANOVANJE Stanovanje, kao glavna funkcija svakog naseljenog mesta, predviđa se je ključno za socijalnu stabilnost, zdravu životnu sredinu, dobro zdravlje i jedno ljudsko generalno blagostanje. Bivajući jedan veliki korisnik površine, naselja utiči na tok celokupnog razvoja društva, i jedan je od najvažnijih komponenata za celokupni ekonomsko – socijalni razvoj, odnosno standarda života građana u opšte. U kontekstu, Urbanog Razvojnog Plana je planirano:

• Stambeni smeštaj za sve stanovnike • Nove površine za stanovanje sa većom gustinom • Gustina zona unutar blokova u cilju boljeg korišćenja urbanog izgrađenog zemljišta i očuvanja poljoprivrednog zemljišta. • Podsticanje korišćenja stambenog nenaseljenog fonda • Renoviranje postojećih objekata putem urbane revitalizacije, regenerisanje blokova putem regulacionih urbanih planova. • Izgradnja novih više spratnih zgrada, uglavnom u centru naselja • Unapređenje socijalnog života stanovnika naselja, putem planiranja slobodnih prostorija, zelenih, igrališta, sportskih terena itd. • Poboljšanje uslova za stanovanje podrazumeva lakši pristup svih, obezbeđenje parkinga na osnovu standarda. • Obezbeđenje atraktivnog stanovanja, putem smanjenja saobraćaja (buke, zagađenja) u stambenim zonama kao i treba pojačati elemente zelenila. • Primena kvalitativnih standarda za planiranje prosečno 5 stanovnika za stambenu jedinicu • Pružanje mogućnosti za stambeni smeštaj starijih.

5.3.5 STAMBENA GUSTINA I VISINA

Urbana zona Kamenice, karakteriše se sa niskom stambenom gustinom, obezbeđenje zemljišta za stanovanje je usko povezano pitanje sa planiranjem stambene gustine. Predviđa da sa povećanjem gustine ćemo postići: • Racionalno korišćenje zemljišta u građevinskim zonama • Racionalno korišćenje postojeće infrastrukture i one nove • Racionalno korišćenje javnih usluga

Istraživanja opštinske ekipe za planiranje

130

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5.3.6 PREDVIĐENA STAMBENA GUSTINA I VISINA • D-1 min. 150 — max. 300 stanovnika po hektaru, centralna zona; • D-2 min. 80 — max. 150 stanovnika po hektaru, mešana stambena zona; • D-3 min. 50 — max. 80 stanovnika po hektaru, zona ekstremnog pojasa;

ETAŽA • H-1 min. 3 — max. 8 spratova • H-2 min. 2 — max. 5 spratova • H-3 min. 1— max. 3 spratova Urbani Indeksi unutar građevinske granice,indeks korišćenje parcele, indeks korišćenje poda biće utvrđeni tokom pripreme Urbanih Regulativnih Planova u funkciji postizanja projektovane gustine i trebaju se kretati unutar ovih vrednosti: indeks korišćenje parcele za stanovanje mešane oblasti 0.2- 0.6; indeks korišćenje parcele za Industriju 0.6 i indeks površine poda biće od min 0.8- max 3.0

Planiramo da postignemo ove beneficije od visoke gustine:

U SOCIJALNOM ASPEKTU • Socijalna blizina i raznolikost podstiče pozitivnu interakciju između rezidenta • Unapređuje mogućnosti usluge u zajednici • Omogućava više integrisanu socijalno stanovanje

U EKONOMSKOM ASPEKTU • Povećavanje komercijalne i poslovne aktivnosti utiče na ekonomski razvoj; • Obezbeđuje napredovanje infrastrukture;

U ASPEKTU ŽIVOTNE SREDINE • Smanjuje putovanje vozilom kao i potrebu za parking • Podržava javni prevoz • Povećava energetsku efikasnost • Smanjuje potrošnju sredstava • Smanjuje nivo zagađenja • Čuva i pomaže održavanje javni površina;

5.3.7 TRETIRANJE URBANIH CELINA

Na osnovu koncepta gustine prirodno je da jedan veliki deo naselja treba da se podvrgne procesu urbanog regenerisanja. Unutar naselja, identifikovane su urbane celine od prioriteta za regenerisanje (centralna zona Kamenice, oblast gde se nalazi trenutno objekat Opštine do nekadašnje pošte kao i oblast naspram policije pa do zone naspram suda, i ostalih površina), davajući prednost važnim delovima opšteg interesa. Pošto urbane celine se razlikuju sa raznim socijalnim i ekološkim karakteristikama, i način njihovog tretiranja je drugačiji. Preporučeni su i oblasti tretiranja koji treba da se detaljno razmotre u Regulacionim Urbanim Planovima: • Urbano regenerisanje – predstavlja celinu intervencija u postojećim zonama, izgradnju novih objekata i unapređenje javnog prostora u cilju podsticanja ekonomskog i socijalnog razvoja.

131

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Rekonstrukcija kao oblik tretiranje uglavnom za centralnu urbanu celinu: rušenje ili revitalizacija nekih postojećih struktura ne stabilnih i planiranje novih stambenih struktura. • Gustina urbanih blokova – predviđa interpolaciju novih stambenih struktura u izgrađenoj sredini, u cilju povećanja gustine stanovništva i efikasnijeg korišćenja prostora.

5.3.8 NEFORMALNA NASELJA Pošto su radne grupe (opštinska ekipa za planiranje i druge ekipe) zadužene za izradu opštinskog urbanog plana,analizirale stanje neformalnih naselja u gradu Kamenica, bazirajući se na identifikaciju i na proceni koje je primenio OEBS, sa ova naselja i uz pružanje podrške Ministarstvu za Sredinu i Prostorno Planiranje konstatovano je sledeće:

NFN Kamenica 1, Kamenica 2,VJF Kamenica 3 tretiraće se izradom regulacionih planova sa posebnim naglaskom za izradu plana u planiranju pružanja usluga kao i regulisanjem, formalizovanjem i orijentacijom budućih planiranih.

132

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 24.

133

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 25. Neformalna naselja u gradu Kamenica

134

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

3.2.0 STRUKTURE I PROSTORI ZA RAZVOJ I ORGANIZOVANJE U

3.2.1.0 Ekonomski razvoj, regeneracije, obuhvatajući turizam, rekreaciju, trgovinu i ostale segmente

Predviđeni željeni prostorni razvoj na teritoriji grada Kamenica na sferi ekonomskog razvoja,regeneracije,uzimajući u obzir,turizam,rekreaciju,trgovinu i ostale segmente bazira sa na analizu urbanog i opštinskog stanja i vizije,principe i strateške prednosti ili prioritete koje proizilaze iz procesa učešća u sačinjavanju ovog plana.

U ovom pravcu radne ekipe su predvidele da: Osnovna orijentacija trajnog ekonomsko proizvodnog razvoja i prijateljskog sa čuvanjem okoline Opštine Kamenica,do 2015 godine, treba biti takav da omogući realizaciju predviđenih ciljeva,razvojnih zadataka kao i smanjenje razlika što se tiče nivoa ekonomskog razvoja u poređenju sa drugim opštinama Kosova i regiona. Sledeći period treba biti preokret i novi kvalitet što se tiče razvoja grada. Budući ekonomski razvoj grada Kamenica, po predviđenoj dinamici i sa jednom drugom strukturom,zahtevaće veće angažovanje stanovništva sposobnog za rad, osim povećanja održive produktivnosti u radu čime se stvaraju uslovi i za promenu socio-ekonomske strukture građana. Nizak nivo zaposlenih građana u gradu Kamenica, nedovoljan broj zaposlenih radnika i u poljoprivredi,i u nemogućnosti da se poveća kontigent zaposlenih za svaku godinu, ukazuje na potrebu za vođenjem jedne aktivnije politike zapošljavanja,uporedo sa rastom produktivnosti. Do 2020 godine u Kamenici trebamo imati rast kontigenta osposobljenih radnika za rad,preko školovanja i profesionalnog usavršavanja. Trebamo pružiti mogućnost naročito u privatnom sektoru,raznim partnerstvima,razvoju male ekonomije,ponudama u raznim sektorima ekonomije kao i vise financijskih investicionih sredstava. Investiciona politika treba se osloniti na proširenje postojećih kapaciteta i podizanju novih kapaciteta kao preduslov za sveobuhvatni održiv ekonomski razvoj. Trebamo očekivati sredstva od mogućih javno-privatnih partnerstva,nacionalnih i međunarodnih fondova, zajmova i kredita sem sopstvenih prihoda opštine za namenu grada Kamenice. Sem investicionih sredstava trebamo ih pomoći i sa aspekta istraživačkih radova, izradi studija i projekata i sa kadrovima, centralnim institucijama i onih opštinskih u ovom pravcu treba da pruže veću pomoć.

• EKONOMSKI RAZVOJ, REGENERACIJA, OBUHVATAJUĆI TURIZAM, REKREACIJU, TRGOVINU; • EKONOMSKI RAZVOJ Oprezna procena stanja koja je sprovedena u prvoj fazi i održivo planiranja i racionalna su dobre osnove za uspešan ekonomski razvoj grada Kamenice. Jer glavni impulsi za ekonomski rast proizilaze iz privatnih preduzeća, koji postepeno ukorevaju u jednoj ne toliko povoljnoj sredini, opštinske institucije u sklopu svojih nadležnosti treba da koriste modele i iskustva zemalja istočne Evrope, jer na taj način treba da iskoriste modele i iskustva zemalja istočne Evrope, jer na taj način mogu da obezbede bolje funkcionisanje i više odgovarajuću sredinu za razvoj domaćih privatnih preduzeća. Svrha svakog plana je ekonomski razvoj tržišta ciljajući tako održiv ekonomski rast, rast zapošljavanja i pružanja uslova za jednako korišćenje ekonomskih izvora. Jer ekonomija i povećanje ekonomskog blagostanja su jedne od glavnih preokupacija svih, profesionalne ekipe u saradnji sa kompetentnim institucijama i predstavnicima civilnog društva su tretirali sa prioritetom i ovu oblast posle razmatranja svih mogućnosti, bazirajući se čvrsto i na viziji

135

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

kompaktnog i modernog grada, prostornu podelu grada u pet operativnih zona u kojima je konstatovano: • U svim zonama da se razvija ekonomska struktura imajući u vidu specifikacije i potrebe i u vremenskom aspektu. Predviđa se: Ekonomski razvoj grada Kamenica da se nastavi sa funkcionisanjem po mikro i malim preduzećima ali i da se radi i u buduće da se oni ojačaju i da imamo i srednja pa možda i velika preduzeća. Planirani su prostori u svim ekonomskim oblastima ali treba očekivati dominiranje i dalje u oblasti trgovine.

• TRGOVINA Trgovina na malo: Trgovina u Kamenici da bi bila održiva treba da se prilagodi potrebama tržišta i zahtevima potrošača, na način da snabdevanje stanovništva kako od svakodnevnih potreba tako i sa onim privremenim bude na potrebnom nivou. Po prognozama broj zaposlenih u ovoj oblasti će se povećati, kao i sam razvoj grada u aspektu organizovanju svojih funkcija rezultiraće da do kraja planiranog perioda treba raspolagati sa minimum duplom tržišnom površinom (prodaja i skladištenje). Ove površine u zavisnosti od funkcije i njihove veličine, treba da obezbede da u mešanim struktura podzemlja i prvog sprata objekta stambeno komercijalnih ili da se izgrade posebni objekti prema prostiranju grada i nivoa zgušavanja. U gradu Kamenica za planirani period posebno u novim planiranim zonama ali i za te koje se razvijaju i zgušćavaju treba da se izgrade komercijalni objekti kao i treba da se predvide prostori koji će se koristiti za skladištenje. Struktura prostora prostiranja Kamenice treba da odgovori na nove zahteve potrošača. Trgovina na veliko - Skladišta i ostale prostorije (zavisi o prirodi artikala), koja su razvijena i nadalje se još više razvijaju, preporučuje se da se smeste u industrijskoj zoni U gradu Kamenici dalje će se organizovati otvorena tržišta i to: • Stočna pijaca • Pijaca stočarskih i pčelarskih proizvoda • Pijaca mešovite robe

I dalje će se podržati dnevna otvorena javna i privatna tržišta u gradu Kamenica. Predviđa se proširenje jednodnevnih otvorenih tržišta sa dopunom ovih postojećih i onih mogućih u sadržini i infrastruktura, kao i osnivanje najmanje jedne svakodnevne, javne ili privatne, zelene pijace za domaće proizvođače u gradu. Adekvatno planiranje i izgradnja infrastrukture u prostorima gde se razvija trgovina i transport;planiranje i organizovanje tržišta i auto salona; planiranje i izgradnja infrastrukture za organizovanje sajmova; zatim organizovanje centra za rast kapaciteta trgovaca; favorizacija sa politikama, programima i projektima domaćeg proizvoda za tržište; stimuliranje prodaje domaćeg proizvoda; jačanje domaćeg proizvoda i proizvođača putem autoputa i železnice planirane za u budućnost.

- INDUSTRIA U gradu Kamenice deluju neke male radne jedinice za proizvodnju metalnih konstrukcija (vrata, prozori, stolovi, stolice i konstrukcije krova i izgradnje) kombinovanje lamarine i čelika u privatnom sektoru, fabrika za proizvodnju malih šrafova, ručki i baglama za nameštaj u Kamenici sada je već privatizovano Na severoistoku grada Kamenice imamo razvijenu i industrijsku zonu na neplaniran način, treba da se vrši razmatranje zone i da se planira i funkcionalizuje u granicama mogućnosti.

136

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

U gradu Kamenice deluju i neka preduzeća čija delatnost se prostire u preradi metala, preradi drveta, tekstila, prehrambenoj industriji itd, i tokom izrade regulacionih planova treba imati u vidu koje delatnosti nisu zabrinjavajuće i mogu da se integrišu i treba imati u obzir njihovo prostorno prostiranje.

Prehrambena industrija - U ovom gradu je u izvesnoj meri razvijeni su, osim proizvodnje hleba i nekih nus- proizvoda, uglavnom u privatnom sektoru, i neki kapaciteti za proizvodnju belog brašna od žitarica . Tokom narednog perioda, razvoj ove industrije u ovom gradu treba posvetiti posebnu pažnju. Intenzivni razvoj poljoprivrede i značajne promene u strukturi proizvodnje, posebno posle izgradnje sistema za navodnjavanje, će stvoriti povoljnije uslove za brz i raznovrstan razvoj ove industrije u ovom gradu ali i na opštinskom nivou. U buduće treba računati i na proširenje kapaciteta (mlinova, pekara) za proizvodnju brašna, hleba i simita, što sa izgradnjom silosa na opštinskom nivou stvoriće se najpovoljniji uslovi za obezbeđenje rezerva žita, zatim onda i neki deo za skladištenje, konzervaciju kao i preradu voća i povrća kao i drugih proizvoda od brašna. Postoji mogućnost za izgradnju fabrika za preradu krompira (Kamenica). Izgradnja lekare, klanice i hladnjaka doprineće boljem snabdevanju ovog grada kao i proširenju tržišta za prikupljanje i potrošnju ovih proizvoda. Duvanska industrija – Duvanska industrija - Kamenica ima tradiciju u obradi kulture duvana, znači postoje povoljni uslovi za obradu kvalitetnog duvana i povezati se sa duvanskom industrijom u ovom regionu (Gnjilane) gde postoji fabrika, odnosno kapaciteti za preradu duvana (fermentirani duvan) i fabrika duvanskih proizvoda (cigareta).

• ZANATSTVO (ZANATSKA PREDUZEĆA)

Zanatstvo i dalje će biti značajna oblast za privredni razvoj u opštini Kamenica. Predviđa se stvaranje prostora i uslovi za sve zanatske delatnosti, bilo u proizvodnom, uslužnom, umetničkom zanatstvo ili ručnih radova. Predviđa se i ponuda uslova u funkciji većih šansi za izlaz sa domaćeg malog tržišta u pravcu regionalnog i evropskog tržišta. Predviđa se i planiranje, projektovanje i dopuna infrastrukture za uređenje načina operisanja zanatstva, njihove aktivnosti, organizovanosti i profesionalno školovanje u zanatstvo. I na kraju, ništa manje, važno je ostavljanje nasledstvo radnih vrlina ostalim članovima porodice ili zajednice. Otvaranje jedne posebne kancelarije koja će raditi na obezbeđenje raznih programa i projekata, razvoj i implementacija programa za tehničku asistenciju, usluge, savetovanje u dobit zanatstva, rast sposobnosti preduzetnika, treniranje i profesionalno kvalifikovanje zanatlija. Ubuduće se očekuje osnivanje jednog pravog udruženja zanatlija za informisanje, obezbeđenje jakog tržišta kao i izgradnja zone zanatlija u gradu Kamenica i u podcentrima i nekim specifičnim naseljima u bliskoj budućnosti. Čak i u ovom segmentu privrede koji obuhvata sledeće usluge: Krojenje, frizerske salone, salone lepote i kozmetike, Prerada metala galanterije kože, galanterije drveta, beton galanterije i gline itd. Sedište zanatske radionice se nalazi u gradu i prigradskim područjima sa malim kapacitetom , uglavnom mikro biznisi. Valja napomenuti da za vreme izrade regulativnih planova treba da se predvide zone i zanatske strukture u ravnopravnoj meri životne sredine.

- POLJOPRIVREDA I AGROBIZNIS

Poljoprivreda u buduće će se ojačati još više kao primarna ekonomska grana i kao takva će odigrati značajnu ulogu u ekonomskom razvoju. Iz analize situacije u gradu zna se da grad Kamenice nema značajan fond poljoprivrednog zemljišta sa visokim kvalitetom Proširenje i unapređenje znanja i prakse u oblasti poljoprivrede, gde je zamišljeno da se otvori srednja poljoprivredna škola i otvori odsek Poljoprivrede sa više obrazovanje od strane javnih i privatnih institucija u prostorima predviđenim planom.

137

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Nakon usvajanja ovog plana, stavljanja pod zaštitom kvalitetnog poljoprivrednog od izgradnje, poplava i erozije, preduzimanje mera komasaciji, razvoj zemljišta će biti prioriteti nad prioritetima Voće i povrće: U okviru poljoprivredne proizvodnje osim industrijskih biljaka, normu dinamičkog povećanja treba da obeleži i sektor voćarstva. Ovo se odnosi na stvaranje uslova u privatnom sektoru za podizanje plantaža sa sadnicama i voćnjacima (jabuka, kruška, šljiva, itd.) i sa sitnim plodovima (malina,jagoda), podizanje novih plastenika i proširenje i modernizaciju postojećih (povrće tokom cele godine), koji se mogu razvijati u zemljište visokog kvaliteta u kadarskoj zoni Kamenice.

Razvoj organske poljoprivrede: Zaštita lekovitih biljaka, šumskih plodova, mogućnost njihovog gajenja, povećanje postojećih površina kao i stvaranje novih sušnih površina za ove biljke.

Regulacija poljoprivredne infrastrukture: organizovanje poljoprivrednika na osnovu njihovih aktivnosti (stoka, voćnjaci , povrtarstvo itd) u poljoprivrednoj zadruzi i njihovu prodaju (postojanje srednjeg tržištu). Izrada i prerada prehrambenih proizvoda trebalo bi da se fokusira i u proizvodnju voća i povrća, mlečnih farmi , modernizacija i proširenje mesta za prikupljanje mleka, ovčijeg i kozijeg mleka ,kao i osiguranja tržišta u zemljama EU. Kamenica kao grad imajući koristi od pozicije na opštinskom nivou može igrati jednu ulogu kod skladištenja, prerade i konzervacije voća, i zbog toga tokom izrade regulacionog planova treba se predvideti i proizvodnja sadnica, dekorativnog cveća imajući koristi od tradicije sa baštom (rasadnici) itd. kao i intenzivnog ratarstva (sa staklenicima) kao i prerada proizvoda stočarstva.

- GRAĐEVINARSTVO

Građevinarstvo (koje uključuje: uspostavljanje struktura, instalacije, rekonstrukcije, renoviranja, proširenje, promene (promena destinacija), rušenje građevinskih zgrada, malterisanje i sl. , održavanje zgrada i objekata u naselju) i za dugo vremena u Kamenici će biti jedna grana koja je važna za ekonomski razvoj. Sedište građevinskih preduzeća koja su trenutno uglavnom nalaze u različitim delovima grada i projektni biroi koji su uglavnom nalaze unutar grada, u budućnosti sa regulacionim planovima trebaju se predvideti prostori i pozicije za raspodelu i pravilno funkcionisanje . Projektni biroi i u buduće nastaviće da pružaju građanima: idejne projekte, glavne projekte, nadgledanje sprovođenja itd. Pružanje površina za snabdevanje sa građevinskim materijalom takođe zahteva adekvatno razmatranje. Izgradnja po plani i tržišna ponuda komercijalnih prostora i stamenih biće jedan drugi odseke ekonomskog razvoja u budućnosti Kamenice.

- NEFORMALNI BIZNIS Jedan broj ljudi sa različitih zanatima , kao elektro-serviseri, majstori raznih građevinskih radova i zanata, razvijaju zanatsku delatnost bez registrovanja. Broj takvih lica nije poznat, ali prema nekim procenama moglo bi da bude između 150-200 ljudi. U gradu Kamenice, prodavnice i komercijalne radnje koje će nastaviti da ponude potrošačima različite vrste robe , kao što su: prehrambeni proizvodi, higijenske robe i druge robe, tekstil, kožne galanterije, belu tehniku, nameštaj i ostale robe široke potrošnje.

138

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

- INKUBATOR BIZNESA Razvoj jedne zone sa namenom inkubatora biznisa u cilju pružanja usluga, proizvodnje i prodaje za preduzeća uglavnom mikro i malih preduzeća u nekadašnjim prostorijama agromorave.

- TRŽIŠTA Tržišta kao strukture za ekonomski razvoj organizovane kao otvoreni trgovi ili posebne zgrade zatvorene gde se kupuju i prodaju prehrambeni artikli i druge robe na malo, imaće zaslužno mesto u urbanom razvojnom planu, u urbanoj zoni u buduće, imaće i javnih tržišta kao i privatnih koji će se prostirati prema dinamici prostiranja grada i denzifikacije.

- SPORT I REKREACIJA Moderan razvoj sporta i rekreacije, obuhvatajući i sportsku salu, sportske javne i privatne terene, bazene i ostale prostore, pomoći će ne samo u pružanju usluga za potrebe stanovnika Kamenice, nego će i doprineti u povećanju broja zaposlenih i ekonomskom razvoju grada.

- TRANSPORT, TELEKOMUNIKACIJA, NOSIVOST I PROHODNOST

- TRANSPORTI Željeni prostorni razvoj je usko vezan za planiranje transporta i saobraćaja. Prednosti prohodnosti koje su uvek u porastu izračunate su nasuprot cene koštanja zaštite ambijenta,socijalne zaštite i ekonomske kojima se podlaže transport. Radne grupe i svi ostali uključeni akteri u procesu planiranja,predvideli su da transport i saobraćaj koji se koriste za kretanje ljudi,robe i za lokalitete i za druga naselja,da bude organizovan po ovom konceptu: Trajni i inteligentni transport Ovaj razvoj za osnovu imaće integraciju unutar vrste i među raznim vrstama transporta,korišćenje tehnoloških i ne tehnoloških mera. U ovom pravcu treba puno raditi na poboljšanje pristupa prostorima grada Kamenica, centrima mesta i pod-centrima što je glavni uslov za ekonomski razvoj • poboljšanje pristupa sistemu transporta • veće sigurnost u saobraćaju • poboljšanje kretanja u transportu • Redukcija negativnog uticaja transporta na sredinu

Novi pristup, novi modaliteti sa transportom na nivou autoputa i železnice u buduće. Korišćenje autobuske stanice u gradu Kamenica i prostora za smeštaj taksista po nekim delovima grada, kao i usluga i pratećih objekata za saobraćaj i kretanje pružiće usluge zadovoljavajućeg nivoa za stanovnike i kompanije u opštini Kamenica, kao i omogućiće veće koordiniranu povezanost sa transportnim linija drugih gradova i povezaće grad i drugim urbanim centrima kosova i van nje, obezbeđujući tako i intenzivni ekonomski razvoj. Tokom izrade regulacionih planova , treba da se predvidi adekvatan prostor i da se uzima u obzir prostorni obim ovih usluga. Broj zaposlenih u ovoj oblasti i oni koji mogu da se zaposle, predstavlja još jedan doprinos u ekonomskom razvoju

- AUTOMOBILISTIČKI SAOBRAĆAJ

Broj uključenih će i dalje nastaviti da zauzme glavni deo u opštem saobraćaju urbane zone. U automobilističkom saobraćaju grada za prevoz materijalnih dobara i ljudi, glavni teret će nastaviti da snosi privatni sektor. Poboljšanje kvaliteta kao i raspoređivanje putne mreže, treba da se izvrši u funkciju povećanja brzine kretanja putnika i robe.

139

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Postojeći kapaciteti, treba da se modernizuju, ojačaju i kompletiraju i stalno treba da odgovaraju potrebama i standardima. Broj svih tipova automobila, je u stalnom porastu i ovaj trend se očekuje da će se nastaviti. Ka o prioritetni zadatak je modernicazija putne postojeće mreže i celokupna izgradnja sa novim kružnim linijama kao i u pravcu sa Srbijom, i ispunjavanje ostalih infrastruktura komunikacije (servisi za održavanje i popravku vozila, garaže, autobuske stanice, benzinske pumpe, promet saobraćaja i poboljšanje kvaliteta eksploatacije. U tom pravcu za saobraćajni prevoz predviđa se:

• Jačanje puta Kamenica – Crep – Gnjilane i ispunjavanje sa sadržajima i momentalnim segmentima i planiranje autoputa u ovom pravcu takođe sa Bujanovcom za jedan održiv ekonomski razvoj regiona.

Urbani saobraćaj: u gradu Kamenica, za sada ne postoji gradski saobraćaj, a u perspektivi sa ekspanzijom i rastom naselja, urbanizacijom naselja i izgradnjom gradskih i meću-gradskih saobraćajnica u udaljenoj budućnosti treba sačekati njegov razvoj .Ali društveno -ekonomski i ekološki razvoj će zahtevati veći i kvalitetniji promet putnika u naseljima i prema ostalim opštinskim centrima. Broj uključenih je značajan, ali u budućnosti trebalo bi da bude povećan višestruko

- ŽELEZNIČKI SAOBRAĆAJ Predviđa se da zauzme svoje mesto u ekonomskom razvoju,sa otvaranjem železničke linije Uroševac – Vitina – Gnjilane – Bujanovac – Crep – Kamenica prema koridorima VIII i X, u funkciji prevoza robe i građana. Predviđaju se i železničke stanice,da imaju istu funkciju i budu što bliže industrijskim zonama i ujedno pruži što bolji promet građana.

- PRENOS I KRETANJE Razvoj saobraćaja i komunikacione aktivnosti navedene u gradu Kamenice, trebalo bi da doprinesu poboljšanju sistema saobraćaja i veza u celini. Uz modernizaciju i rekonstrukciju postojećih puteva i planirane izgradnja predviđenih automobilističkih puteva, gradska i prigradska putna mreža, sa ekspanzijom mreže, usluga i kapaciteta PTK-a, stvori će se nove mogućnosti za racionalniji transportnih u nacionalnom i međunarodnom nivou, kao i za bolju povezanost sa susednim teritorijama. Imajući u vidu trenutno stanje i potrebe za masivni transport, onda posebnu pažnju treba posvetiti javnom saobraćaju Organizovanje urbanog i međuurbanog saobraćaja treba da bude sastavni deo razvoja grada i naselja opštine Kamenica. Predviđeni socioekonomski razvoj i razvoj ambijenta opštine ubuduće omogućava jedan mnogo brži razvoj delatnosti saobraćaja. Obim saobraćajnih služba, kao i broj zaposlenih treba takođe povećati, takođe I broj uključenih. Izgradnja železnice Uroševac-Gnjilane u pravcu hodnika VIII i X, Modernizacija i kompletiranje energetske infrastrukture. Mogućnost da gasovod za Kosovski nivo prođe negde u blizini Kamenice biće u funkciji razvoja predviđenih za masivni transport i prenos korišćenja energije i gaza.

- KOMUNIKACIJA, TELEKOMUNIKACIJA, PTK I PRIVATNI OPERATERI

U perspektivu, ojačanje aktuelne pošte, i otvaranje novih jedinica u gradu, broj telefonskih i drugih aparata, kao i obim Interneta i kablovskih usluga treba da se mnogo povećava, dok usluge PTK i drugih privatnih operatera da se modernizuju. Broj zaposlenih treba da se više struko povećava. Pokrivanje cele teritorije grada Kamenice sa mrežom Interneta, ojačanje mreže na nivo evropskih standarda, postavljanje periferijskih centrala, pružanje usluga šireg pojasa, postavljanje novih antena PTK – VALA. U delovima grada gde postojeća mreža je 90 godina

140

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

treba da se postavi nova mreža. Pokrivanje cele teritorije sa fiksnom telefonijom. Poboljšanje kablovske mreže i pružanje HD televizijskih programa., razvoj industrije za ljudske koriste, usvajanje pravnog okvira za e-Commerce i e-potpis. Edukacija potencijalnog korisnika usluga telekomunikacije u gradu Kamenica, poboljšanje kvaliteta života putem pristupa telekomunikacionim uslugama, stvaranje jedne stabilne ekonomije bazirane na konkurentnim proizvodnim modelima, uz korišćenje informativnih usluga. Postaviti integralni i opšti telekomunikacioni sistem, do E-upravljanja.

- ENERGIJA I ubuduće potrošnja električne energije za opštinu Kamenica osloni će se u Termocentrali Obilić. Ali posle analize situacije u ovom polju, svesni toga da redovno snabdevanje sa energijom je veoma značajno za privredu, opština Kamenica treba pokušati da postigne jedan stepen nezavisnog snabdevanja energijom. Mogući potencijalni izvori su alternativna energija, pomoću vetra (Kitka), biomasa (treska, organski otpaci, seno), sunčana energija i naravno geotermalne vode. Neophodne su dalje studije izvodljivosti, koje se treba koncentrisati u prirodne potencijale dotičnih zona.

- SOLARNA ENERGIJA I ENERGIJA OD VETRA Pošto opština Kamenica ima relativno dobre klimatske uslove sa mnogim sunčanim danima, treba da se razmatra mogućnost korišćenja sunčane energije za termalnu energiju, kao i proizvod električne energije putem fotovoltnih panela (kao dugotrajno) što će se može koristiti u gradu. U ovom kontekstu preporučuje se korišćenje krovnih površina i slično sa ciljem štednje slobodnih zemljišta (stimulisanje onih koji grade objekte i koriste solarnu energiju za grejanje sa popustom u procentima od takse i uplate za dozvolu gradnje).

- BIOMASA U ruralnim zonama, koje imaju visok nivo poljoprivredne i šumske proizvodnje, treba da se podstiče upotreba biomase na taj način da rastu mogućnosti za energiju, naročito u dalekim selima. Dalja proizvodnja energije od biomase, podstiče rast poljoprivredne proizvodnje i čuva domaće vrednosti. U ovom pravcu treba da se razmotri i moguća energija za grad kao alternative koja je analizirala mogući proizvodnju u prostorima deponije grada, proizvodnju energije iz biomasa doprineće celokupnom razvoju na centralnom nivou i nivou opštine.

- VODA U skladu sa konceptom životne sredine kao i bazirajući se na osnovu činjenica koje imaju zone bogate za izvorima vode, može da se razmotri izgradnja brane u Kremenati i u reci Desivojce, gde će biti jedna alternativa i održiva mogućnost snabdevanja sa vodom u gradu i ostalim naseljenim mestima.

- ŠTEDNJA ENERGIJE U okviru urbanih zona, a naročito u zgradama kojim upravlja opština i kolektivnog stanovanja, koncepti energije osnovani na primerima ugovora, pružaju efikasne forme, koje omogućavaju domaćim autoritetima da sprovode savremene mere za štednju energije (npr. Izolacija, efikasni sistemi za grejanje itd.). Osim štednje finansijskih sredstava, opština pomoću primera i primenjivanja, moči će da pruža stanovništvu veliki potencijal za štednju energije

Glavna i stalna orijentacija ostaje: lokalni ekonomski razvoj putem procesa privatizacije, razvoja mikro i malih preduzeća i eventualno onih srednjih, realizovanje novih projekata i stvaranje

141

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

uslova za jednu zdravu životnu sredinu i bezbednu za apsorpciju stranog kapitala i povećanje domaćih MSP iz oblasti proizvodnje u skladu sa uslovima i infrastrukturom predviđenom u URP.

Regeneracije: Proces unapređenje prostora ili sistema, posebno da bi bili aktivnije i uspešnije može da se razvoje u centralnim zonama Kamenice od Mosta reke Rubovca do zelene pijace na obe strane ove ose uglavnom kod prostora u opštinskom posedu ali sa korisnicima i privatnim vlasnicima stanovima, zoni ne treba da se menja namena ali treba da se urade stambeni objekti sa visokom etapom, kompletira sadržaj i infrastruktura, i da postoji odgovarajući nivo bezbednosti koji danas nedostaje, davanje u koncesiji zone bi bilo funkcionalno rešenje.

- REKA I NJEGOVA VAŽNOST Reka “Kriva Reka” koja takoreći prolazi po sredini grada Kamenice,iz jednog ugla je primećeno kao veoma atraktivno mesto za rekreaciju, razna odmarališta, pecanje itd. Unutar urbanog razvojnog plana je predviđeno da se uradi regulacioni plan samo za reku „Kriva Reka“.

- UPRAVLJANJE OTPADA Adekvatno upravljanje otpada je veoma profitabilno. U buduće u gradu Kamenica vršiće se klasifikacija otpada u tranzitnim deponijama otpada, kao papira, drveta, metala, stakla, inertnih otpada i opštinskih otpada. Takođe, i inertni otpad će se reciklirati putem kamenoloma i tako mogu da se uključe ponovo u funkciji izgradnje.

- TURIZAM Ugostiteljski objekti, objekti za smeštaj (prenoćište) i objekti za hranu i piće u gradu Kamenica, su u veoma znatnom broju i pružaju građanima usluge prenoćišta, hrane, alkoholnih i ne alkoholnih pića, porodičnih slavlja, banketa i ostale usluge. Ugostiteljski objekti su izgrađeni unutar grada i uglavnom na periferijskim delovima. Kamenica, kao grad zbog graničnog položaja i us kladu sa vizijom može da razvije omladinski turizam, u smislu pružanja uslova za mlade turiste u objektima predviđenim sa mlade (hotele, kampove, škole, domove za studente i mlade), kao i organizovanje kulturnih, zabavnih, sportskih, nastavnih i rekreativnih programa za mlade. Kao i kongresni turizam, u smislu pružanja jedne celine turističkih usluga u vezi sa organizovanjem naučnih mitinga, političkim profesionalnih, kulturnih, sportskih i ostalih sastanaka, primanje i smeštaj učesnika, organizovanje kulturno zabavnih događaja i drugih događaja u vezi sa organizovanjem slobodnog vremena učesnika, kao i organizovanje pratećih delatnosti (izložbe, prezentacije proizvoda i usluga, prodaja proizvoda itd.).

Lovni turizam: I lovni turizam je dobra osnova za razvoj turizma u opštini Kamenica a posebnu a posebno u brdskim predelima, ne spominjavši i male zona, za ovu vrstu turizma u Kamenici treba da se izgradi jedna objekat koji će služiti turistima ove oblasti. Lepi pejzaži u opštinu Kamenica, kao i kulturne, rekreativne i rehabilitacione vrednosti i one lečenja su osnova razvoja održivog turizma u gradu Kamenica U ovom slučaju takođe ima svoje potencijale koji daju osnovu da turizam počne odatle. U isto vreme je potrebno i proširenje infrastrukture objekta informacionog centra i centra za obuku koji povezuje turističke aktivnosti i svoje resurse, a takođe i kao tačka koja drži čvrsto vezane sve turističke aktivnosti koje se dešavaju van urbane teritorije. Zbog toka, tokom urbanog projektiranja i izrade regulacionih planova je neophodno da turistička infrastruktura se reguliše u obliku kako bi bila u harmoniji sa omladinskim i kongresnim turizmom, kao i da ispuni uslove kako bi bila jedna sala za

142

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

prijem onih koji žele i dalje da ukuse lepote i vrednosti naselja, opštine i regiona kretajući se u pravcu tendencija za razvoj grada. U ovom pravcu i izgradnja jednog lokalnog muzeja za lokacijom u gradu Kamenice, koji će predstaviti poglede u obliku dokumentaraca, fotografije, informativne brošure, eksponate boraca Kamenice ali i ostale istorijsko kulturne vrednosti koje će ispuniti ovaj mozaik. Na osnovu koncepta denzifikacije prirodno je da jedan veliki deo grada treba da se podvrgne procesu urbane regeneracije. Unutar grada, treba da se identifikuju urbane celine kao od prioriteta za regeneraciju, davajući prednost važnim delovima sa opštim interesom. Pošto urbane celine se procenjuju sa raznim socijalnim i ekološkim svojstvima i način njihovog tretiranja je drugačiji. Preporučeno je da ovi oblici tretiranja treba da se razmotre detaljnije u Regulacionim urbanističkim planovima (regulacioni plan reke). Urbana regeneracija – predstavlja celinu intervencija u postojećoj zoni, ponovnu izgradnju i unapređenje javnog prostora u cilju podsticaja ekonomskog i socijalnog razvoja.

- UGOSTITELJSTVO Polazeći od vizije za budućnost grada, sa vrednostima i drugim resursima nasledstva, hotelijerstvo u funkciju ekonomskog razvoja, treba da se proširuje i ojačava sa novim sadržajima. Treba raditi da bi se omogućila izgradnja sa visokim standardom i kvalitetom, hotelijerski objekata, objekata za smeštaj (noćenje) i objekata za ishranu i piće, prema sledećim kategorijama:

Hoteli: hoteli, moteli, pansioni, sobe za iznajmljivanje, apartmani, hoteli – hosteli za omladinu, odmarališta, prenoćišta itd. Restorani: restoran, nacionalni restoran, mlečni restoran, kafana, picerija, ćevabdžinica, narodna kuhinja, burekdžinica, itd. Sve ove će se uraditi prema planu o turističkim zonama stvoreći partnerstvo u ovoj oblasti i osnivanja centra za informisanje, treniranje i savetovanje u gradu Kamenica.

- BANKARSKI SISTEM Banke za budući ekonomski razvoj grada i opštine Kamenica predviđaju se da budu promoter kreditirajući razne razvoje, počev od mikrofinancijskih institucija koje se očekuje da kreditiraju porodična domaćinstva, male biznise i agrobiznese. Takođe se očekuje i pomoć sa kreditima od strane banaka koje operišu u privatnom sektoru opštine, koncesione investicije, i u nekim slučajevima i u javnom sektoru, počev sa sektorom renovirane energije. Očekuje se napredak Kosova u pravcu članstva u Evropsku Zajednicu. Dobro se zna da u Evropskoj Zajednici ima veoma jasne direktive o renoviranom energijom. Time je velika šansa za opštinu i grad Kamenica da ima koncesione investicije u ovom polju. Banke koje operišu ovde rade sa unapređenim sistemom sa evropskim standardima, tako da postoje nade da se koriste nove mogućnosti nakon članstva Kosova MEF i u Evropsku banku. Postoje nove okolnosti i korisni uslovi za primaoce kredita i za investitore. Istovremeno se predviđa da imamo rast kvaliteta i kvantiteta bankarskih usluga. Sve to će se propratiti sa jednim višim nivoom izdržljivosti ovog sektora i mogućnostima za kreditiranje sa manjim interesima i sa opširnijim paketima u svim oblastima, počev od poljoprivrede, industrije pa do turizma

143

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 26.

144

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5.4 INFRASTRUKTURA – URBANI SAOBRAĆAJ, KOMUNIKACIJA

5.4.1 INFRASTRUKTURA KAO SISTEM ZA FUNKCIONALNO ORGANIZOVANJE PROSTORA Mreža i kvalitet predviđene infrastrukture će predstavljati osnovu prostornog integrisanja i prvi preduslov postizanja usklađenog razvoja. Integralna veza infrastrukture u prostoru će biti sadržajni prioritet Urbanog Razvojnog Plana za prostor urbanih zona i opštine Kamenice. Glavni pravci infrastrukture će da iniciraju polarizaciju ekonomskih potencijala, kao i koncentraciju stanovništva. Predviđeni pravci, u prvom redu, njihov kvalitet i funkcionalni značaj, treba da doprinese realizaciji prostorne i celokupne ravnoteže u gradu Kamenica. Infrastruktura u gradu Kamenica, treba da obezbedi racionalno i teritorijalno integrisanje privrede, integrisanje prostora sa regionima u susedstvu na određeno vreme i prostor, da obezbedi odgovarajuće efekte u razvoju ostalih funkcija.

• URBANI SAOBRAĆAJ • Mreža i sistem infrastrukture putnog saobraćaja

Na teritoriji grada Kamenice od analiza stanja na urbanom i opštinskom nivou može se primetiti jasno da sastav samo sa regionalnim i lokalnim putevima kao i položaj i kvalitet putne infrastrukture čine da je jedna nepovoljna pozicija za komuniciranje, koja predviđa da je prostor gde treba intervenisati snažno u ovom planu i to: Izgradnja autoputa Kamenica – Crep – Gnjilane – Uroševac povezujući tako koridor sa Prištinom – Skopljem i poboljšanje putne infrastrukture u pravcu Kamenica – Strezovce – Priština, i druge putne veze sa Srbijom i svi drugi lokalni putevi. Popunjavanje sa sadržajima kao trotoari, atmosferske kanalizacije, zaštitni pojas, horizontalne i vertikalne signalizacije, sadržaj itd u raznim naseljima, jačanje infrastrukture poljoprivrednih puteva itd. Stvaranje jednog kompaktnog grada, zahteva određivanje jednog putnog sistema. Kao kriterijum za definisanje preglednih i razvodnih puteva, je uzeta postojeća struktura lokalnih puteva, kao i optimalna veličina i funkcionalna struktura bloka grada Kamenice, povezanost itd.Za postavljanje veza za bolju povezanost puteva na nivou naselja, putevi po funkciji su klasifikovani u tri kategorije • Glavni putevi – regionalni putevi • Pregledni putevi • Lokalni putevi

- Predlozi sa profile puteve, bazira se na studiji saobraćaja koja je dala elementarne podatke za urbanu saobraćajnu mrežu. Profil glavnih puteva je 17m, preglednih puteva 15.2 m, dok razvodnih puteva 13m. Po međunarodnim standardima u urbanim zonama prostorna raspodela puteva je: - Glavni putevi se postavljaju u prostoru oko 1.60 km u intervalu glavni primarni put, i širine prometa prostora od minimum 8.0 m. - Pregledni putevi se postavljaju 0.8 km od glavnih puteva ovi putevi treba imati širinu prometa prostora od minimum 7.0 m. - Lokalni putevi su putevi koji dele saobraćaj u unutrašnjim delovima blokova, graničeći ponekad i blokove. Uglavnom, daljina između njih je 90-160 m u prostorima biznisa, i 80 do 180m u stambenim objektima, dok širina prometa prostora je min 6.0 m. Staze za pešake, predlažu se da su u minimum 2.0 m(preporučuju se od 3 m).

145

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Razvoj motorizacije Visoka norma povećanja broja motornih vozila iz prethodnog perioda, posebno automobila, će se nastaviti i u narednom periodu, posebno automobila u individualnoj svojini. Povećanje standard, ali i broja stanovnika u gradu Kamenice i u nekim drugim naseljima, će najviše uticati na povećanje motornih vozila. Predviđanja pokazuju da se očekuje da norma povećanja motornih vozila kreće od 8-10% godišnje, I u opštini do 2020 godine biće od 5000 do 6000 vozila koji će frekventovati urbanu zonu. Stepen motorizacije kretaće se oko 250 vozila kod 1000 stanovnik, odnosno oko 4 stanovnika za jedno vozilo. Stepen motorizacije u centru naravno može biti i veće. Struktura vozila ići će u pravcu vozila. Učešće njihovo biće oko 80% od opšteg broja vozila..

• Objekti, oprema, servisi i kvalitet usluga u saobraćaju U narednom periodu, razvoj saobraćaja u ovom gradu, osim izgradnje i rekonstrukcije puteva, uslovljava i izgradnja i kompletiranje sistema pratećih objekata saobraćaja. U ovoj funkciji, je predviđena i izgradnja autobuske stanice u Kamenici, kod autobuskih stajališta na putevima gde treba da se izgrade skloništa. Predviđaju se i radionice za servisiranje i popravljanje, benzinske pumpe, moteli i kampovi za odmor i opuštanje (Mapa infrastruktura transporta i javnog transporta). Transportni i saobraćajni sistem Efikasan sistem saobraćaja, je osnova za stvaranje mogućnosti za lakši i sigurni promet, za podsticanje ekonomskog razvoja, stvaranje veza između zona i funkcionalnih sadržaja grada. Poboljšanje saobraćajne mreže, pomaže lakšem kretanju zajednice, lakši pristup u zonama i sadržajima, smanjenje zagađenja vazduha i buke kao i utiče na poboljšanju kvaliteta života u opšte. Za održivo planiranje drumskog saobraćaja su:

• Odstranjivanje teškog saobraćaja u urbanim centralnim zonama • Podsticanje povezivanja i pristupa na putu • Unapređenje mreže prometa za podršku socijalnom i ekonomskom razvoju • Unapređenje infrastrukture i upravljanja urbanog transporta • Projektovanje puteva koji će se prilagoditi zahtevima pešaka, umirujući tako proširen saobraćaj na trotoarima ili ograničio protok vozila • Planiranja parkinga za jedan optimalan broj vozila • Obezbeđivanje sistema ambijentalno održivog za kretanje putem obeshrabrivanja privatnih vozila podstičući i pešačenje i biciklizam. • Podrška autobusnog saobraćaja ili sa minibusom, u cilju unapređenja i jačanja kao glavnim oblik krečanja. • Eliminisanje zagađenja i buke iz stambenih zona posebno iz onih osetljivih urbanih zona, u cilju povećanja kvaliteta života ali i smanjenja uticaja opasnih gasova u životnoj sredini • Podrška korišćenju bicikla kao transportno sredstvo, obezbeđivanje neophodnih prostora kao i davanje prednosti u saobraćaju.

• TRANZITNI PUTEVI Pošto po centru grada prolazi put (Crep – Kamenica – Strezovce), stvaranje jedne tranzitne ose teškog saobraćaja koji prolazi po severoistočnom delu grada i veže se sa putem za Strezovce, ovaj tranzit bi omogućio pražnjenje teškog saobraćaja iz urbanih područja, posebno onih koji podržavaju lak pristup za saobraćaj srodan oblasti poslovanja (vidi Mapu Tranzitni put)

146

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• JAVNI I PRIVATNI PARKINZI

Potreba za parkingom u gradu je dosta naglašena. Način na koji je regulisan parking vozila utiče na kvalitet izgrađene urbane životne sredine. Ne treba dozvoliti da vozila dominiraju na površinu ili ometaju pešake i bicikliste. Najbolje mesto za parking je van puteva i u dvorištima grada kolektivnog stanova i javnih zgrada. Treba da se eliminiše parkiranje na prednjim delovima zgrada. To prekida promet pešaka i ograničava neformalni nadzor itd. Parkiranje u centralnoj zoni grada, koja je aktivnija i sa mešanim sadržajem treba da se posebno tretira. Parkiranje može da se organizuje tokom glavnih puteva, u zabeleženim prostorima i sa ograničenim vremenom. U predelima gde se planiraju nove izgradnje treba da se obezbedi parkiranje za trajno korišćenje tako i za ono privremeno. U posebnim prostorima kao one do sportskog i rekreativnog centra, treba da se predvide površine za parkiranje vozila. Imajući u vidu problem parkiranja po trotoarima i drugim slobodnim mestima. Sa rešenjem problema parkiranja obezbeđuje se i prostor za pešake koji će pružiti lakše i bezbedno kretanje.

• STAZE ZA PEŠAKE I BICIKLISTE

Staze za pešake su neophodan elemenat mreže urbanih puteva. Kod unutrašnjih i onih periferijskih puteva grada, nedostaju pešačke staze. One treba da se definišu kao prostori za pešake i da obezbede da ugroženost se poboljša paralelo sa tim i stvaranje pešačkih staza i ugroženost od kretanje vozila je izbegnuto. Duž glavnih puteva pešačke staze treba da se podele sa zelenim pojasom i gde je moguće i sa biciklističkom stazom. Planom se predviđaju da se poboljšaju postojeći putevi i paralelno time i stvaranje pešačkih i biciklističkih staza, jer Kamenica pruža dobre mogućnosti za bicikliste. Minimalni trotoar na jednoj strane puta treba da bude min. 2.0 m. U nekim karakterističnim urbanim zonama gde promet je veliki, pešacima treba dati prioritet za pristup i korišćenje površine. Tačke prikupljanja i aktivnog prometa su javne prostorije u blizini prodavnica ili objekata za trgovinskim sadržajima, ugostiteljskim sadržajima kao strateške tačke u gradu. Ove tačke treba da se tretiraju kao trgovi koji služe za povezivanje sadržaja međusobno, kao i raznim delovima grada. Kao hitna intervencija razmatra se staza duž glavnog puta „Kamenica – Koretin – Topanica“. Sa malo investicija za regulisanje i proširenje, prostiranje trotoara, onda i snabdevanje, signalizacija i ostali oblaci mogu da poboljšaju kvalitet pešačkih staza.

Mreža prometa pešaka treba planirati takođe, i duž zelenih koridora, obale reke „Kriva Reka“, poljoprivrednog zemljišta, planiranje staza zahteva jedno dublje razmatranje i studiju.

Pošto u Kamenici će se primeniti koncept grada kao ekosistem, predlaže se da se stimulišu oblici kretanja, ambijentalno povoljnih – kretanje, biciklizam. Biciklizam može da se organizuje duž glavnih puteva, ali i drugim putevima, uglavnom po sadržajnim putevima. Zbog konfiguracije terene u nekim mestima može da se stvori skraćenica u cilju postizanja što bržih određenih funkcija. Ovaj ideja može da se prilagodi i sa konceptima prirode i pejzaža gde zelena mreža predložena za njihovu integraciju.

147

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 27.

148

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• KOMUNIKACIJE • Vazdušna komunikacija Vazdušni saobraćaj – U opštini Kamenica nema aerodroma. Najbliži je aeroportje u Slatini, oko 85 km i onaj Skoplja. U perspektivi se ne predviđa izgradnja aerodrom, prema tome ova opština će se i dalje orijentisati na aerodromu Slatine, ali i Skopje. Na Kosovu su postojale još 12 vazdušnih prostora – poljoprivredni aerodromi Aviokosova i jedan prostor Federacije Aeronautike Kosova u Dumoš. Mnogo od poljoprivrednih aerodroma su u lošem fizičkom stanju i bez i niko se ne brine o njima. Videćemo da li će se očuvati ove mogućnosti za budućnost poljoprivrede i drugih svrha, najbliži za Kamenici je onaj u Gnjilanu.

• Železnički saobraćaj U teritoriji grada Kamenica nema železničkog saobraćaja. Najbliža železnička stanica je u Uroševac, to jest železnička linija Kosovo Polje- Skopje i ona Bujanovca, Beograd – Skoplje. Sama činjenica da od 1963 godine nije izgrađena nijedna nova železnička linija govori dovoljno o stanju u železničkom saobraćaju. Nedostatak železničkih stanica i daljina od momentalnih stanica, kao i momentalna adekvatna nefunksionalnost železničkog saobraćaja na Kosovu, Kamenici stavlja u veoma nepovoljnu poziciju za korišćenje železničkog saobraćaj. Ovde pogotovo se radi o najmasivnijem saobraćaju robe i proizvoda. Prema prostornom planu Kosova predviđa se izgradnja železničke linije Uroševac – Gnjilane – Bujanovac koja će se povezati sa linijom Niš – Skopje pa nadalje u pravcu značajnih koridora Evrope. Ova linija prolazi kroz teritorije opštine Kamenica i ovaj plan treba da tretira trasu ove linije i moguće stanice i odseke za vezu sa Kamenicom.

• Telekomunikacija

Razvoj saobraćaja telekomunikacije, PTK i privatnih operatora u Kamenici i dalje će se podržavati u integralni razvoj ovog saobraćaja na nivou Kosova i regionu, počev od mreže komunikacije PTT. Dugoročni ciljevi za kojih treba da se teži za razvoj ovog saobraćaja urbane zone Kamenice su: u perspektivi broj pošti, broj telefonskih aparata, kao i ostalih aparata i obim usluga kablovskog interneta treba da raste mnogo, dok usluge PTK i drugih privatnih operatora da se modernizuju. Rasprostranjenost optičkog vlakna i pokrivanje cele urbane teritorije sa mrežom interneta. Jačanje mreže na nivou evropskih standarda, Postavljanje perifernih centrala, ponuda usluga šireg pojasa, postavljanje novih antena PTK-VALA; u naseljima gde postojeća mreža ne pokriva celu teritoriju opštine; izgradnja poštanskih objekata u naseljima za pokrivanje cele urbane i pokrivanje cele teritorije sa fiksnom telefonskom mrežom, kao i prelaz sa vazdušne mreže u podzemnu mrežu Poboljšanje kablovske mreže i ponuda televizijskih programa HD kao i postavljanje televizijskih antena. Takođe se predlaže da postavljaju javne govornice u svim delovima gde ima fiksne telefonske linije, kao i u onim naseljima gde će se prostirati mreža (u planiranoj urbanoj zoni).

149

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

(Mapa. Telekomunikacija)

150

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• ENERGETSKA INFRASTRUKTURA • Energetska mreža Prema analizi stanje u profilu jasne je konstatirano da veći deo postojeće distribucione mreže je izgrađen pre 20 godina, što znači da vazdušne linije su u lošem tehničkom stanju, dok kablovi koje sada snabdevaju potrošače električni su jako oslabljene, pogotovo kablovi napona 10kv ispruženi u kanalima bez kablovske kanalizacije. Većina trafostanica su napona 10/0.4kv Imajući u vidu postojeće stanje kao i arhitektonske predloge distributivna SSE treba se uraditi i skladu sa dve preporukama date u nastavku: PREPORUKE MASTER PLANA ZA RAZVOJ DISTRIBUTIVNOG SISTEMA KOSOVA DO 2015 GODINE KOJI OBUHVAĆA:: − Gradualno eliminiranje TS 35/10kv i prelaz u TS 110/20kv − Prelaz distributivne mreže 10kv u distributivnu mrežu 20kv − Zamena TS 10/0.4kv sa onim od 20/0.4kv − Zamena vazdušnih linija 230/400v sa pletenim kablovima ili podzemnim kablovima − Primena nove line 100 i 400 kV Uroševac – Gnjilane – Kamenica

PRAVILNICI IEC, IEEE i ANSI KOJE, ZA NOVE PROJEKTE U URBANIM MESTIMA, LINIJE SNABDEVANJA SA ELEKTRIČNOM ENERGIJOM I ONE OD TELEKOMUNIKACIONE MREŽE, TREBA DA PRATE ISTU TRASU I DA SE REALIZUJU U ISTO VREME Gore navedene preporuke i pravilnici obavezuju da SEE i SK da se realizuju tako da: Mreže niskog napona treba takođe da se predviđaju sa betonskim stubovima I podzemnim kablovima u planiranoj urbanoj zoni. U ovim stubovima treba se planirati i javno osvetljenje puteva. Javno osvetljenje glavnih seoskih puteva vršiće se sa nano sijalicama postavljena u metalnim stubovima u visini (3-8 m). Uključivanje i isključivanje sijalica biće automatski, dok za vreme kada putevi nisu mnogo frekventirani (posle ponoći) sijalice će automatski raditi polovinom nominalne snage. Takođe u urbanoj zoni javna rasveta će se organizovati putem solarnih panela.

151

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

(Mapa. Energetska Mreža Kamenice)

152

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• POSEBNE LINIJE ZA INTERVENCIJE U MREŽI OD 10 KV Bazirajući se u analizama električne mreže koja je urađena na terenu od eksperata u saradnji sa EKK (KEK) konstatirano je da se u nekim redovima sa prioritetom treba se intervenisati i preći sa sistema 10kv u sistem 20kv. Takođe se smatra da je potrebno instaliranje nekolikih trafostanica u raznim urbanim i planiranim urbanim delovima Kamenice (vidi kartu). U urbanim planiranim delovima je predviđeno i prostiranje električne mreže od 20 kV podzemne i vazdušne tokom urbanih planiranih puteva.

• GAS I NAFTA • Mreža gasnog provodnika Energetski gas u strukturi energetske potrošnje sve više zauzima značajno mesto. Upotreba gasa za grejanje u industriji ima višestruku prednost pa i potrošnja korisnih kalorija je niža tako da znatno smanjuje zagađenje urbanog naselja mesta. • Nekada se proizvelo i tehnički gas u REKK „Kosova“ (Rudarski energetski kombinat Kosova), ali sada snabdevanje Kamenice sa gasom može se vršiti sa gasnog provodnika Skoplje - Niš preko moguće linije Bujanovac – Kamenica – Priština. Druga varijanta je postojeća cev dovodnog gasa na relaciji Kosova A – Skoplje koji je funkcionisao do 1986 godine, koji je snabdevao sa gasom topionicu u Skopje, fabriku cementa u Elez Hanu i toplanu u Prištini, koji i prolazi po teritoriji Uroševca. Linija iz Albanije. U gradu Kamenice koristiće se i mogućnost korišćenja biogasa, sejanje zemlje sa žitom po u okolini, u ovom kontekstu treba planirati i jednu fabriku za proizvodnju biogasa na periferiji urbane zone.

• Nafta Sa aspekta snabdevanja sa naftom i proizvodnje nafte i Kamenica kao i celo Kosovo i dalje će biti zavisna od importa nafte i njenih derivata. Import će se uglavnom vršiti preko putnog transporta, preko magistralnih i regionalnih puteva, ali železnicom. Saveti EZ za energetski sistem, posebno za sektor nafte i njenih derivata, su fokusirani na izgradnju naftnih rezervoara sa ciljem da se obezbede rezerve u slučaju nedostatka ili restrikcije snabdevanja, tako da položaj Kamenice u ovom kontekstu je veoma odgovarajući.

HIDROEKONOMSKA INFRASTRUKTURA Infrastruktura za snabdevanje vodom • Što se tiče infrastrukture vodovoda, analiza stanje u opštini je vršena sa ekipom planiranja zajedno sa jednom hidro-ekonomskom analizom gde su analizirane potrebe za najmanje 15 + godina. U okviru potrebe za vodu su analizirane: potrebe za vodu stanovništva, industrije, poljoprivrede i dr. I konstatirano je: • Treba da se uradi avanziranje, kompletiranje i modernizacija infrastrukture snabdevanja sa vodom takođe u zonama koje imaju mrežu infrastrukture vodovoda. Grad Kamenica koji će se i dalje snabdevati sa vodom sa drenažnog izvora sa kapacitetom od Q=40 litara/sec ali sa trenutnim korišćenjem 30 litara/sec gde se predviđa povećanje kapaciteta. • Jačanje I regulisanje kaptaže u Letnici, hitna izgradnja azbestnih cevi od cementa u gradskoj vodovodnoj mreži Kamenice koja je još uvek od cementa i azbesta. U infrastrukturi snabdevanja vodom predviđene su tri mogućnosti koje će naći podršku mogu da se primene: prva mogućnost je izgradnja kaptaža i fabrike podsistema snabdevanja vodom od Krivereke. • Druga mogućnost izgradnja brana i infrastrukture za snabdevanje pijaće vode, za navodnjavanje i industriju od brana reke Kremenate i Desivojca, prateći putne linije sa infrastrukturom vode od brane sve do određenog naselja. • Treća mogućnost je izgradnja bunara za snabdevanje vodom u nekim naseljima sa većom nadmorskom visinom i u nekim drugim naseljenim mestima.

153

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• MREŽA KANALIZACIJE OTPADNIH I ATMOSFERSKIH VODA Infrastruktura za udaljavanje i tretiranje upotrebljenih voda Analiza situacije u opštini što se tiče infrastrukture otpadnih i atmosferskih voda je uređena od ekipe planiranja i predviđa se da ubuduće imamo: odvojene sistema za fekalne i atmosferske vode u svim naseljima počev od grada Kamenica. Planiranje funkcionalizacije nekih segmenata sa starom mrežom, sa neadekvatnim profilom ili za šire upotrebe treba da se uradi i u naseljima koje imaju mrežu počev od grada. Tretiranje sa prioritetom nekih naselja sa sistemom polu-kanalizacije. Planiranje uključivanja mreže tokom sastavljanja glavnih projekata za udaljavanje otpadnih voda na nivou naselja u skladu sa glavnim kolektorom (kao što se vidi I karti „Kanalizacija i deponije“). Planiranje i izgradnja glavnog kolektora kanalizacije na nivou opštine u pravcu Belog Zemlja (opština Ranilug). U dugoročnom planu, na Kosovu se predviđa da se izgrade 7 fabrika (kolektora) za tretiranje otpadnih voda. U svakom regionu po jedan. Tako da za region Gnjilane gde spada i Kamenica predviđa se izgradnja fabrike u opštini Ranilug – Bela Zemlja. U ovoj fabrici ispraznile bi se otpadne vode Gnjilana. Raniluga I Kamenice. Ali dok se ne nađu sredstva za izgradnju ovih fabrika, u kratkoročnom planu svaki grad će izgraditi svoju fabriku ili septičku jamu za minimalno tretiranje upotrebljene vode, i svako naselje koje ima infrastrukturu kanalizacije da ima najmanje jednu septičku jamu na izlazu sela, s time što njena lokacija da bude povoljna da se ubuduće, vode koje se rastovare u nju da mogu da se produže do glavnog kolektora koji transportuje dalje ka glavnoj regionalnoj fabrici. Predviđa se da glavni kolektor na nivou opštine da isprati trasu tokova i reke. Takođe i uključenje glavne mreže, inače u slučaju kada želimo da pratimo puteve i što kračće dužine, kod nekih sela treba da se upotrebe stanice pumpanja koje treba analizirati kao rešenje u nekoliko aspekata.

• MREŽA ATMOSFERSKE KANALIZACIJE Mreža u gradu: Sve atmosferske vode izlivaće u reci „kriva reka“ i u bližim potocima koristeći pad terena tako da trasa kolektora da bude što kraća i imajući u vidu da u voj mreži kanalizacije ne izlivaju otpadne ili industrijske vode itd. Mreža u gradu: Sve atmosferske vode izlivaće u reci „kriva reka“ i u bližim potocima koristeći pad terena tako da trasa kolektora da bude što kraća i imajući u vidu da u voj mreži kanalizacije ne izlivaju otpadne ili industrijske vode itd

• INFRASTRUKTURA ZA ZAŠTITU VODA I DEPONIJA • Infrastruktura za zaštitu voda od zagađenja Za zaštitu vode ubuduće je predviđeno - Stvaranje infrastrukture za izbegavanje i tretiranje upotrebljenih i zagađenih voda od naselja i industrije. - Zaštita podzemnih voda, bilo sa gledišta prevencije mogućnosti zagađenja takođe i sa gledišta nekontrolisane izgradnje i ugrožavanje prostora(vidi hidrološku kartu Kamenice). - Izgradnja infrastrukture privremenih deponija na nivou naselja (čišćenje rečnih korita od otpadaka i njihovo organizovano bacanje ubuduće). - Podela mreže kanalizacija fekalnih i atmosferskih voda u gradu i ostalim naseljima. - Izgradnja fabrike ili septičke jame na nivou naselja za čišćenje otpadnih voda kao privremeno rešenje za ometanje zagađenja vode. - Nastavak i produbljivanje monitoringa stope zagađenja reke „Kriva reka“.

154

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

- Da postojeći industrijski objekti koji, pošto nemaju aparate za čišćenje, zagađivanju reke, u toku kraćeg određenog roka da instaliraju aparate i da odstrane to. - Investiciono-tehnička dokumentacija za nove industrije treba da sadrže i odluku o čišćenje svih zagađenih i upotrebljenih voda. Rad novih kapaciteta ne treba se dozvoliti bez prethodnog montiranja aparata koji bi osigurali čišćenje zagađenih voda na potreban način.

• Infrastruktura deponija otpadaka Nastavak korišćenja infrastrukture koja pruža regionalne deponije Na nivou grada ili dveju sela planirano je jedna privremena deponija sa odvojenim prostorima za građevinske, industrijske itd. Otpatke. Kao moguća alternativa regionalne deponije je planirana jedna deponija na nivou opštine (RPO Kamenice) Korišćenje otpadaka za reciklažu i mogućnosti proizvodnje energije Tretiranje u jednu određenu prostoriju inteligentnih otpadaka sa mogućnošću deponiranja i servisiranja Rasprostranjenost službe za sakupljanje otpadaka i u ruralnim zonama Promena načina sakupljanja i upravljanja otpadaka Predviđena su stočna groblja i mogućnosti masivnog poništavanja u hitnom slučaju zbog bolesti i ostalih razloga kod stoke i pernate životinje

• Infrastruktura za regulisanje vodnog režima Izgradnja mini brana u svim rečnim tokovima da bi se ometale sve potresne talase poplave i da se akumulira voda da bi se upotrebila u periodima kada je potrebno (u toplim vremenima s vremena na vreme da se spušta friška voda u rekama sa akumulacije). S ovim akumulacijom može se kontrolisati i količina vode za vreme velikih padavina. Regulacija rečnih korita sa regulisanjem od zemljišta, urbano regulisanje, održavanje i čišćenje za zaštitu od poplava i otvaranje kanala.. (vidi mapu padavina).

155

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 31

156

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 32

157

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

INSTITUCIJE ADMINISTRATIVNIH I JAVNIH USLUGA

Standardi za planiranje administrativnih i javnih usluga:

• Vlada i opštinska uprava unutar naselja (1 lokacija/naselje); • Centar lokalne zajednice (lokalna administracija) unutar naselja, sadrži usluge kancelarije zemlje i standardi pristupa su 1 lokalna zajednica 4000-6000 stanovnika • Opštinski sud unutar centralnog dela grada (1 lokacija/grad) • Policijska služba u sklopu centralnog dela naselja (1policijska stanica/10000 stanovnika) • Komunalije (PTK, KEK, Ecohigjiena – upravljanje otpada itd) unutar centralnog dela grada i drugim delovima grada • Bankarske usluge unutar centralnog dela grada (1 lokacija/15000 stanovnika) • Gradska pijaca u centralnom delu služi za svakidašnje potrebe stanovnika za snabdevanje (1 lokacija/grad) • Urbani razvojni plan predviđa planiranje, izgradnju, rekonstrukciju i renoviranja institucija administrativnih i javnih usluga.

5.5 TEMATSKA OBLAST DEMOGRAFIJA, SOCIJALNA PITANJA STANOVNIŠTVA, STANOVANJA, NASELJA, KULTURNO NASLEĐE

5.5.1 OBRAZOVANJE Posle analize situacije na nivou opštine i spoznaje uloge opštine Kamenica u obrazovnom sistemu, od predškolskog do srednjeg, koji se uostalom širi i na održavanje prosvetne infrastrukture sačinjena i od drugih objekata i opreme za školu kao npr. informativna tehnologija, transport i profesionalno nastavno osoblje, postavljanja zajedničkog cilja od strane svih aktera, za jedno obrazovno i dobro školovano društvo, konstatirano je da se buduća zbivanja trebaju orijentisati u ovom polju. Podizanje kapaciteta za savremenu prosvetu, poboljšanje bezbednosti učenika, poboljšanje kvaliteta prosvete, jednako obuhvaćanje u prosveti, podizanje saradnje sa roditeljima, ministarstvu prosvete, rada, sa državama i raznim institucijama koja istraživanju i potrebe tržišta. Zaštita i obezbeđenje lokacija za škole, poboljšanje infrastrukture postojećih škola I dopuna sa propratnom infrastrukturom koje važi za kompletni prostor opštine Kamenica gde funkcioniše prosvetni sistem, naznačeno je da treba stvoriti uslove i odobriti privatno školovanje. Bazirajući se u obzir standarda procenjene su potrebe za izgradnju školskih objekata sa propratnom infrastrukturom (sportskim objektima), sa ciljem poboljšanja uslova rada i učenja što sledi nadalje:

• PREDŠKOLSKE INSTITUCIJE – NIVO 0 Ovde se obuhvataju svi objekti koji obezbeđuju usluge obdaništa i vrtića za decu, kao i sadržaje predškolskog obrazovanja

158

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Obdaništa i vrtići

Prema međunarodnim standardima, grupa dece u obdanište se sastoji od 7-10 dece. Na osnovu procene da, jedno dete prosečno prođe dve godine u obdanište, jedna grupa dece je predviđena za oko 400-700 stanovnika: - 2000‐2500 stanovnika za obdanište/vrtić, - Pristup u daljini od 400 m sa gustinom 80-100 stan/ha, i daljinom 600 m, sa gustinom 40-60 stan/ha - Površina lokacije 0.25‐0.3 ha (25m2/dete). Bruto površina objekta: 4.5‐6.5 m2/dete ili jedno obdanište 120 dece. - U gradu Kamenice, predviđaju se obdaništa: na delu je planirano proširenje grada (jugozapadni deo) i u delu nove škole (isto1 ni deo grada). (Mapa. Obdaništa/vrtići) • Predškolsko obrazovanje

Predškolsko obrazovanje, koje obuhvata decu od 3-6 godina, prema članu 2.4 Zakona o Predškolskom Obrazovanju, još nije obavezno. Predškolsko obrazovanje u Kamenici, će se organizovati unutar osnovnih škola, ili kao posebno odeljenje unutar školskih institucija . • ŠKOLSKE INSTITUCIJE –NIVO 1,2 I 3 OSNOVNO OBRAZOVANJE I SREDNJE NIŽE OBRAZOVANJE

Zakon o Osnovnom i Srednjem Obrazovanju nas obavezuje za pružanje uslova, da “svi treba da imaju pristup u uslugama obrazovanja”. Kriterijumi za planiranje institucija osnovnog obrazovanja su: • Institucije osnovnog obrazovanje treba da pokriju jedan broj od 4000 stanovnika • Lokalna zajednice treba da sadrži jednu školu • Daljina kuća – škola treba da je 500 do 800m, u zavisnosti od gustine stanovnika • Neophodna površina lokacije treba da dostigne 1-2ha. • Neophodan školski prostor 3-5m2/učenik • Odnos učenik – nastavnik treba da e min 22 uč/nastavnik • Broj učenika treba da je od 200-500 • Nastava u školi treba da se održi u jednoj smeni

159

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

(Mapa Osnovne škole).

160

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

ŠKOLE ZA SPECIJALNO OBRAZOVANJE – U opštini Kamenica nema posebne škole za specijalno obrazovanje, ali treba osnovati posebne razrede za decu sa specijalnim potrebama • SREDNJE VISOKE OBRAZOVANJE Za broj stanovnika od 40224 prema standardima za obrazovne usluge potrebno je izgraditi još najmanje dve škole za srednje VISOKE obrazovanje, dok za predviđeni broj stanovnika za 2026 godine (~79072 ÷ ~84078) je potrebno još tri novih škola. sadašnje potrebe-- 66755 : 16000 = 3.7 ®4 (2 postojeće. + 1 nova) — potrebe do 2020+- 84078: 16000 = 4.7 ®5 (2 postojeće. + 2 nove) *(na 18000 stanovnika dolazi jedna nova srednje-visoka škola) Obrazovanje na ovom nivou treba da se odvija u pet škola, dve od kojih je u urbanom delu Kamenice,dok tri druge su predložene. Jedna od njih treba da bude za profesionalno obrazovanje na sferi tehnike. Prikladno mesto za ovu školu je priključeno urbanom.

Tehnička škola Kamenice Novi objekat, škola Profesionalna poljoprivredna škola Novi objekat, škola

Trenutne potrebe za nove objekte su ove: Da bi izbegli duga svakidašnja putovanja od udaljenih naselja,trebamo razmišljati i za objekte internata ili domova stanovanja za takve učenike.

• UNIVERZITETSKO OBRAZOVANJE Pošto u Gnjilanu je osnovani i funkcioniše Univerzitet u Gnjilanu, bilo bi od velikog doprinosa za ekonomski razvoj, društveni i ekološki odsek Poljoprivrede da se uspostavi u Kamenici, zbog specifikacija u oblasti anamorave, u pravcu Kamenice možemo očekivati jedno od ovih: Privatni koledž sa odsekom poljoprivrede Objekti i prostori za visoko obrazovanje Odsek poljoprivrede u Univerzitetu Gnjilana Objekti i prostori za visoko obrazovanje

5.5.2 ZDRAVSTVO Posle analiza momentalne situacije u opštini i ,i postavljanje cilja za jedno zdravo društvo zaštićeno od zaraznih i hroničnih bolesti, neophodno je osigurati poboljšanje zdravstvenih usluga,počevši od ophođenja prema hroničnim bolestima(hipertenzija,dijabetesa, astma, tuberkuloza i dr.) do smanjenja mortaliteta i morbiditeta dece mlađe od 5 godina, za građanstvo je osnovni cilj a takođe i odeljenja za zdravstvo na nivou opštine, gde kvalitet usluga biće glavni indikator koji će odrediti nivo vrsta usluga i za buduće. Budući razvoji ići će u pravcu modernizacije sistema i njegovog usklađivanja novim metodama organizovanja i standarda, bazirajući se modele i najuspešnije savremena iskustva Određeni kriterijumi za zdravstvene institucije, su: • Ambulanta / 6000 stanovnika • Centar Porodične Medicine/ 10000 stanovnika • Glavni Centar Porodične Medicine/ 100000 stanovnika

161

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Odnos lekar, medicinska sestra, sa brojem stanovnika treba da je 1 lekar =2 medicinske sestre/2000 stanovnika. Zdravstveni sistem u Kamenici kao i u ostalim delovima Kosova nastaviće da se razvija i oslanja na,,porodičnu praksu“ kao pristup lekara , medicinskog osoblja i drugih eksperata koji funkcionišu kao grupa.

Primarno zdravstveno zbrinjavanje; nastaviće se na bazi koncepta porodične prakse i to po dole navedenom sistemu: Osnovni centar porodične medicine je u gradu Kamenica i isti će nastaviti pružati usluge 24 časa na dan u odeljenju za urgentne intervencije,(sa fizičkom deobom urgentnog centra od glavnog medicinskog centra što će omogućiti brzo davanje hitne pomoći neometano od drugih pacijenata),takođe i odeljenja porodične medicine,stomatološkog odeljenja,ginekologije odeljenja za vakcinaciju i dr.

U Kamenici treba izgraditi jedan zdravstveni centar,koji bi pružao još neke usluge koje do sada su se pružale u Regionalnom Centru u Gnjilanu koji ima 17 odeljenja;odeljenje ginekologije, interno odeljenje, dijaliza, pedijatrija,hirurgija, anesteziologija, ortopedija, urologija, infektivno odeljenje, plućne bolesti, brza pomoć,oftamologija,laboratorija, transfuzija i maternitet.

Naša opština ima povoljno mesto i teren za jedan zdravstveni centar za rehabilitaciju stanovnika urbane zone i šire: Izgradnja objekta za mentalno zdravlje gde će se lečiti mentalno oboleli. Sekundarno zdravstveno zbrinjavanje:Kao bolnice opšte prakse, na nivou sekundarnog zdravstvenog zbrinjavanja sarađuju sa Univerzitetskim centrom u Prištini Tercialno zdravstveno zbrinjavanje: Univerzitetska bolnica u prištini je jedini centar koji pruža usluge tercijalnog zdravstvenog zbrinjavanja. Privatno pružanje usluga: U Kamenici ima nekoliko privatnih ambulanti koje pružaju usluge raznih dijagnostičkih i terapeutskih usluga.

5.5.3 KULTURA OMLADINA I SPORT • KULTURA Za period za koji se izrađuje ovaj plan treba se takođe izraditi plen Kulturne ponude Opštine Kamenica koji će biti usklađen sa mogućnostima koje ima Opština kamenica i zahtevima i preporukama koje su rezultat učešća mladih u fazi planiranja

Dom Kulture ,,Isa Kastrati“ u Kamenici treba se renovirati i održavati kao institucija za kulturne manifestacije,da se da se stavi u potpuno korišćenje glumaca, teatara, kulturnih ansambala, amaterskih društava, omladine i civilnog društva, u ovoj funkciji treba da se digitalizuje i kompletira infrastruktura i gradske biblioteke Planirana Gradska biblioteka:planiran je jedan prostor za gradsku biblioteku gde osim čuvanja I korišćenja knjiga omogućiće se I dnevno čitanje u buduće se očekuje i digitalizacija. U svim osnovnim školama u grad Kamenica treba se osigurati po jedna velika sala gde učenici i ostale grupe mogu nesmetano odvijati kulturne aktivnosti. Postojeći ansambli i kulturna društva “...... ” iz Kamenice, literarni klub “...... ”, ,,Teatralna trupa grada“ u Kamenici, treba se podržati i stvoriti uslove za infrastrukturu za normalno funkcionisanje. Treba inicirati i podržati I druga umetnička i kulturna društva koja će se osnovati I funkcionisati u Kamenici.

162

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Treba podržati, ojačati i ozvaničiti u opštinskom kalendaru tradicionalnu manifestaciju „Flakadani i Lirise“. Sastanke ……“ u Kamenici, svetski dan slobode govora „Kerim Lewton“4. Treba više raditi na godišnju manifestaciju ,,Sajam Knjiga“ u Kamenici,otvaranje jedne niske muzičke škole. Osnivanje hora grada, osnivanje glumačkog kluba, kluba za slikarstvo i ponovno funkcionisanje bioskopa u Kamenici. Sa ciljem ispitivanja konzerviranja i čuvanja arheoloških,etnografskih istorijskih i kulturnih tradicionalnih objekata treba se izgraditi muzej u gradu Kamenice.

• SPORT I u ovoj oblasti razvoji trebaju biti takvi da bi omogućili građanima Kamenice fizičku edukaciju,razvijanje sportsko-fizičkih sposobnosti za postizanje većih sportskih rezultata na takmičenjima svih vrsta i svih uzrasta,razvoj sportova od onih amaterskih do profesionalnih Razvoj za u buduće ponude za Sport u gradu Kamenice treba da je u harmoniji sa mogućnostima koje ima opština Kamenice i zahteve i preporuke koje su bile rezultat procesa učešća u planiranju. Prostori za sport i rekreaciju uopšteno trebaju se osigurati za svako naselje. One mogu biti kao delovi školskih prostora u okviru školskog dvorišta, organizovanim korišćenjem van proces nastave,ili kao posebni prostori što zavisi od zahteva i mogućnosti Na poseban način, željena predviđanja u funkciji prostorne rasprostranjenosti sportske infrastrukture su:: Izgradnja sportske sala sa kapacitetom do 2000 sedišta u gradu Kamenica Proširenje fudbalskog stadiona (veliki fudbal) u gradu Kamenice Izgradnja poligona streljaštva u Kamenici Podrška privatnom sektoru u razvoju sportskih aktivnosti,i dopuna sa novim sadržajima po standardima ,za postojeće terene malog fudbala kao i bazena Poligon za šetnju i rekreaciju oko reke i groblja umrlih boraca Treba se razmišljati i o tenisu, ribolovstvu, lovu, jahanju i dr.

4 Direkcija za Kulturu, Omladinu i Sport

163

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

(Mapa 37. Školski sportski prostori i groblja)

164

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• OMLADINA Analizirajući postojeće stanje u ovoj sferi a i mnoge debate mladih na ovu temu pokazali su nedostatak terena za razvijanje aktivnosti mladih kao i njihova angažovanja u različitim sferama i rekreativne programe,nedostatak adekvatnog školovanja što je zabrinjavajuće posebno u zabačenim selima kao i pohađanje studija jednog znatnog malog broja učenika Deca tinejdžerskog doba (od 15- 18 god.),pod uticajem su razvijanja negativnih pojava u društvu, uglavnom zbog nedostatka porodične edukacije i nedovoljne informisanosti o posledicama od, diskoteka, kafana, alkohola, duvana, prostitucije, narkotika i dr. Željena planiranja u ovoj sferi su orijentisane na:

Osnivanje što više omladinskih organizacija,i veća saradnja sa lokalnim vlastima,podizanje kapaciteta za sport i kulturu,i što veće angažovanje mladih u ovim aktivnostima;sport, umetnost, nauka u osnovnim i srednjim školama. Prostori za sport i rekreaciju uopšteno ,trebaju se koristiti i od vanškolske omladine,sportskih klubova i civilnog društva iako su u okviru školskih dvorišta. Željena planiranja posebnih prostora za zdravi razvoj omladine su: Izgradnja sportskih centara u Kamenici, Rogačici, Ogoštu, Strezovcu i dr. Formiranje grupe,recitatora, dramaturga, muzičara, u svim osnovnim i srednjim školama. Otvaranje jednog centra za profesionalno usavršavanje mladih Godišnja organizacija Dana Omladine

• KULTURNO NASLEĐE

Predviđanja stručnih ekipa su da na nivo opštine Kamenice i naselja posebno, upravo kulturno nasleđe je jedan od naj značajnih elemenata za jačanje identiteta ove opštine i planiranje (nasledstva) prošlosti, je isto toliko značajno koliko i planiranje budućnosti. Stoga planira se da uopšteno ovo kulturno blago i nasleđe sa ,umetničkim, estetskim, istorijskim, i tradicionalnim karakteristikama koja se može ilustrovati svojom raznolikim sadržajem kao: arhitektonski, arheološki, pokretna imovina,arhivski i duševno blago koje smo inventarizirali i digitalizirali kao informaciju u profilu opštine,analizirajući stanje u ovom polju došli smo do zaključka da se trebaju razvijati projekti koji omogućuju da zaštitimo od daljeg propadanja,kao i da ove vrednosti razvijemo i omogućimo da se one vide , upoznaju, opipaju, I procene na adekvatan način sa adekvatnom vrednošću, prvenstveno od građana opštine kao I od posetilaca i turista. Predviđeno je da se svi objekti i vrednosti ubace na listi nasleđenih vrednosti pod privremenom ili stalnom zaštitom opštine, Kosova a neke i pod međunarodnu zaštitu. Posebno trebamo razvijati projekte ,tako da naselja koja su bogata kulturnim nasleđem kao: Kulturno nasleđe, arheološko nasleđe, arhitektonsko nasleđe koje će služiti i Kamenici kao administrativni i organizacioni centar. Duševno nasleđe, opštine Kamenica je veoma bogato u Opštini Kamenica. Ono obuhvata razne izražajne forme kulture, tradicije, narodnih običaja, jezika, praznika, obreda,narodnih igara, muzike, pesme, umetničkog izražavanja i dr. Spomenici palih boraca da se unesu u listi posebnih vrednosti i da se stave pod institucionalnom zaštitom Predviđa se da se odnosi između vlasnika. sopstvenika i korisnika, kulturnog nasleđa na taj način da se ove vrednosti zaštite i razvijaju. Predviđa se da se poveća saradnja sa Regionalnim Centrom za kulturno nasleđe u Gnjilanu tako da evidentiranje objekata sa kulturnom vrednošću u isto vreme odradi i Regionalni centar za kulturno nasleđe.

165

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5.6 AMBIJENAT UKLJUČUJUĆI PRIRODNO NASLEDSTVO I RESURSE, PEJSAŽI Prema analizi situacije u opštini urađena od strane radne grupe koja se odnosi na okolini (ambijenta) konstatirano je da zaštita ambijenta nije samo ekološka problematika, nego problematika po dubini i širini koja ide u pravcu socijalne dimenzije, čak i politike. Pošto okolina čini integralni deo prostornog razvoja predviđa da se ona i planira a ne da se bavimo samo sa eliminiranjem posledica. U ovom pravcu ekipe su predvidele zaštitu okoline od zagađenja i štete od tvrdih otpadaka pomoću njihove ekološke administracije u svakoj fazi uključujući stvaranje, nagomilavanje, odvajanje, očuvanje, transport, recikliranje, preradu i uništavanje. Radi toga su predviđene prostorije deponija na nivou naselja i na opštinskom nivou. Predviđene su mere i za amortizaciju efekata, zaštitu i drugih ekoloških zagađivača i ucenjivača kao i mera za kvalitetni ekološki razvoj.

VAZDUH • Postavljanje pojaseva i zelenih traka sa kapacitetima za apsorbiranje aerosolova, azotne i karbonske gasove, sumpora, težih metala uzduž glavnih puteva kao što se vidi na karti. • Revitalizacija postojećih parkova i podizanje novih i identifikovanih prostorija, kao slobodne i moguće za podizanje ovih parkova. • Zaštita, razvoj, a posebno kultivacije ovih novih šuma sa kapacitetima za usisavanje raznih gasova i aerosoli u vazduhu (aerosoli = čvrste ili tečne čestice koje lebde u vazduhu, u vidu magle ili dima) • Određivanje neophodnih zelenih površina u slučajevima izdavanja dozvola za nove gradnje,sa prioritetom u gradu Kamenica • Poboljšanje prohodnosti i putnog prometa i izbegavanje velikog broja automobila po centrima naselja gde je i veliki broj stanovnika nastanjen (zaobilazni putevi ) • Zabraniti ispuštanje zagađivača u vazduhu od industrije i putnih automobila, sa postavom katalizatora i drugih uređenja , sa tehničkog aspekta zamena starih sa novim • Korišćenje alternativne energije( uglavnom solarne, hidroenergije, energije od vetra i geotermalska energija od zemlje),(pogledaj kartu zaštita vazduha od zagađivača). • Minimizacija korišćenja automobila u zamini za korišćenje javnog transporta • Promocija kretanja bez automobila,staze za bicikliste,hodanje,kao što se vidi na karti • Planiranje tolerantnog nivoa zagađenosti i velike buke posebno kod osetljivih delatnosti, kao u blizini škola i bolnica • Rekonstrukcija zaobilaznih puteva posebno u urbanim centrima,kanalizacija i eliminacija deponija otpada ,što čini izvore zagađenosti kao i zabraniti paljenje i oksidaciju otpada i td.

5.6.1 VODA Analizom stanja u Opštini Kamenica,radne grupe što se tiče ovog problema, kvaliteta vode resursa i vodenih izvora došle su na zaključka da je najveći problem zaštita kvaliteta vode,prirodnih resursa i izvora. Predviđa se i upravljanje izvorima vode za ispunjavanje potreba za sada i za budućnost grada Kamenice

Stoga predviđeno je sledeće: • Zaštita svih prirodnih voda,drugih podzemnih i površinskih voda,zajedno sa određenom zaštitnom zonom oko izvora,kanala,dužinom protoka reka,akumulacionih zona,sa određenim merama zaštite zavisno od namene objekata. U ovim zonama se ne smeju graditi drugi objekti i izvoditi drugi sadržaji,koji služe gradu Kamenice i koji su bliže Kamenici.

166

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Odrediti i preuzeti mere za zaštitu zagađenja reka,podzemnih i površinskih voda,od upotrebljenih zagađenih voda,koje se izlivaju direktno u reku bez prećiščavanja,nego vodu prečišćavati u septičke jame i drugim uređajima do kolektora pre izliva u reku, • Preduzmu mere za zabranu zagađenja reka, podzemnih voda i površinskih od korišćenih voda i zagađenje od kapaciteta montirajući i kompletirajući aparate za čišćenje korišćenih voda. • Ubuduće je neophodno preuzeti kratkoročne i dugoročne mere ,da se upotrebljene zagađene vode (urbane i industrijske), pre izlivanja .da se prečišćavanju fizički ,biološki i hemiski.za ovu namenu je neophodno: • Potrebe stanovništva za vodom su sve veće,Obezbediti dovoljno vode za stanovništvo ove opštine i ubuduće biće veliki problem. Neka rešenja za grad i okolna mesta predviđena su i ovim dokumentom. Za obezbeđenje predviđenih količina vode i rezervnih dopunskih količina je neophodno očuvanje nekih izvora, rečnih tokova i • akumulacija. Osim toga, racionalno korišćenje voda u ovoj opštini je značajan zadatak svih faktora planiranja i korišćenje vode i prostora • Akumulacija od kojih se voda može koristiti za snabdevanje stanovništva kao što su: akumulacija kaptaža (sistem za prikupljanje i odvođenje podzemne vode iz izvora, reke i jezera pomoću naročitih instalacija) u reku Kriva reka, i eventualno u reci Desivojce i sistema bunara • Posebna zaštita voda treba se posvetiti nekontrolisanom upotrebom artificialnih đubriva za poljoprivredu (nitrati, nitriti, fosfati i dr.) • Takođe se predviđa i zaštita od otpadala (svih vrsta otpadala), planirajući deponije koje su organizovane i koje imaju u vidu ovaj faktor do planiranja kolektivnih grobova stoke u hitnim slučajevima.

167

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

(Mapa. Vodeni resursi str. 213)

168

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5.6.2 BIODIVERZITET

• Posle urađenih istraživanja u fitodiversitetu Kamenice predviđa de se nekoliko vrsta očuvaju i konzervišu pošto je konstatirano da egzistiraju fitocenoze koje su veoma bogate i interesantne u ekonomskom, naučnom i medicinskom aspektu. • Što se tiče zoodiversiteta, prema podacima IKMN, i analiza radne ekipe, teritorija opštine Kamenice je bogata sa divljim životinjama među kojima ima i tih vrsta koje se smatra da su opasne, tako da u ovom pravcu se predviđa zaštita zona gde žive i deluju ove životinje, kao i zaštita njihove vrste. • Predviđa se bogaćenje flore i faune u celoj teritoriji grada Kamenice, specificirajući šta treba da se zaštiti i šta može da se koristi • Predviđa se revitalizacija ekosistema o preventivni rušenja habitata mnogih biljnih i životinjskih vrsta na teritoriji Kamenice, smatrajući kao veoma važno očuvanje habitata i leptira, meso-hranljive pernate životinje i dr. Vidi kartu biodiversiteta.

169

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

(Mapa. Biodiverzitet str. 214)

170

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5.6.3 ZEMLJA Smatrajući zemlju kao jedan osnovni izvor, uglavnom ne-renoviran, bazirajući se na analizi radnih grupa i opširnog shvatanja zemljanih sistema, kao i ključnu ulogu koju igra zemlja unutar šireg sistema okoline, nastavak gubljenja zemlje imalo bi uništavajući efekat u našem životu. Time bile bi ugrožene poljoprivreda, šumarstvo i niz aktivnosti koje zavisi od zemlje, sve do snabdevanje vodom i hranljivih predmeta za rast biljaka, kao i fizička podrška biljaka i životinja Zbog ove šire game funkcija koja se vrše od zemlje i njihove saradnje sa ostalom okolinom, komponenta zemlje nije smatrana kao izolovana,zato u fazi analize data joj je velika važnost i zbog toga se predviđa: fizička ,kvalitativna zaštita,osim zaštite vazduha i vode-predvideli smo i politike za zaštitu zemljišta, da bi osigurali "izgubljenu vezu „ zaštite sredine i u našem gradu

• Predviđa se zaštita u smislu prostora, resursa, zaštita od degradacije posebno promena namene za nepoljoprivredne razvijanja, sa određenim granicama gradnje,sa izgradnjo unutar predviđenih granica(pogleda kartu ,,koncepti razvoja naselja“. • Da bi omogućili redovnu i sigurnu proizvodnju sa ciljem zaštite građana, biljnog i životinjskog sveta,i sredine u kojoj živimo,predviđa se zaštita zemlje od zagađenja,koja se planira postići sa: • Zaštita zemljišta od zagađenja ,ograničenjem i prevencijom od direktnog zagađenja,preko vode i vazduha koje sobom nose zagađene činioce i materije,kao i preduzimanje mera za zaštitu boniteta zemljišta kao i, • Planira se da se zaustavi izliv zagađenih materija u zemlju koje utiču na promenu plodnosti zemljišta,ili na kvalitet i rendimente poljoprivrednih kultura, takođe i kontrolirati neadekvatnu upotrebu organskog đubriva i sredstava za zaštitu bilja. • Ovim planom se predviđa da se permanentno prati i kontrolira plodnost poljoprivrednog zemljišta.. • Ovim planom se predviđa da se uradi i druga i treća faza uređenja poljoprivrednog zemljišta ( komasacionim merama, uređenje zemljišta sa ciljem da se dobiju veće i pravilnije parcele, koje bi omogućile ekonomičniju preradu zemljišta, i ujedno stvorili bi se povoljniji uslovi za razvoj naselja poljoprivrednog tipa, stvaranje parcela koje bi se obuhvatile u sistem hidromelioracije, pa sve do katastarskih zapisa i dokumentacije o svojinskim pravima,koristeći legalni instrument komasaciju.

171

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

(Mapa “Koncepti razvoja grada”).

172

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Predviđa se navodnjavanje poljoprivrednog zemljišta, da bi podigli bonitet zemljišta koje je manje plodno, • Predviđa se zaštita od poplava putem uređenja rečnih korita i korita potoka,( pogledaj kartu poplava i erozije ),kod zemlje sa visokim bonitetom i preuzeti potrebne mere da bi sačuvali i povećali plodnost zemljišta. • Predviđa se da se u delovima koji nisu predviđeni za izgradnju,izraditi projekte za rekultivaciju poljoprivrednog zemljišta, • Predviđa se zaštita od erozije,zaštita od ispiranja zemlje od zemljanih sastojaka,pomoću pošumljavanja i melorizacijom degradiranih zona, (Karta pošumljavanje ), • Predviđa se zaštita od prirodne degradacije ili od uticaja čoveka na prirodu, • Predviđa se zaštita prirodne plodnosti zemljišta ,pomoću vraćanja biljnih ostataka u zemlju,kao organske materije ( da se ne pale ostaci biljaka i žitarica po njivama, • Predviđa se rekultivacija zemljišta koje je pokriveno otpadom –divlje deponije.

5.6.4 UPRAVLJANJE OTPADOM

Posle urađenih ispitivanja radne grupe i drugih aktera predviđeno je : da se izgrade tranzitne privremene deponije za inertni otpad (u građevinarstvu), predviđene su I tranzitne komunalne deponije Predviđa se intervenisanje kod mesta stare deponije u gradu, ( rehabilitacija i izolacija). Predviđa se sakupljanje i tretiranje otpada koje je nekontrolisano bacano na obalama,reka i rečnih korita kao, Kriva Reka, i sličnih površina. Predviđa se da u ceo grad se uvede potpuni sistem upravljanja otpada, takođe se predviđa da se vrši selekcija otpada na nivou svakog domaćinstva a i u tranzitnim deponijama.

5.6.5 RADIOAKTIVNOST (JONIZIRAJUĆI I NE-JONIZIRAJUĆI) Tokom rada, radne grupe su tretirale i informaciju za mesto koje je pogođeno sa osiromašenim uranijumom od stran e NATO-a tokom poslednjeg rata na Kosovu. Dok u zoni grada Kamenice nema mesta sa jonizirajučim zračenjem odnosno zona dotaknuti od strane NATO tokom poslednjeg rada na Kosovu sa osiromašenim uranijumom. 3.2.4.6.0 KORIŠČENJE ZEMLJIŠTA – NAMENA POVRŠINA

Planiranje upotrebe zemljišta za naredne godine u naselju Kamenica, za radne grupe je bila poseban izazov, u smislu tretiranja, identifikacija konflikata i integrisanja svih kretanja u prostoru, uz utvrđivanje i vrste upotrebe zemlje i utvrđivanje zona gde će se odvijati ove aktivnosti. Uz upotrebu međunarodnih standarda i programa GIS-a, olakšan je proces donošenja odluke. U tom pravcu, radne grupe i spektar uključenih stručnjaka u ovom procesu, predvidele su da će zemlja u katastarskoj zoni Kamenice, u značajnoj meri, nastaviti da bude namenjena i očuvana za raznovrsno korišćenje. Neki delovi, će biti nastavljeni da se čuvaju kao i poljoprivredno zemljište, dok ostali delovi biće namenjeni za sve oblasti i sektore potrebne. (mapa, korišćenje zemljišta)

173

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Destinacija površina, biće: 1) Za stanovanje, 2) Za centralnu oblast delovanja , 3) Za turizam, 4) Oblasti obrazovanja i socijalne zaštite, 5) Oblasti zdravstvene zaštite, 6) Oblast kulture, 7) Površina za sport i rekreaciju, 8) Oblasti za industriju i proizvodnju, 9) Mešovita područja, 10) Pejzaži oblasti - urbanih zelenih površina , 11) Poljoprivredno zemljište , 12) Površine vode (reka Bostana) 13) Druga prirodna područja, 14) Površine saobraćajne infrastrukture, 15) Ostale površine infrastruktura 16) Površinska obrada, oporavak i skladištenje otpada 17) Za groblje, 18) Verski objekti, 19) Oblasti od interesa za odbranu

Organizovanje grada Kamenice, vršiće se za ove zone koje će pripremiti regulacione planove: Centralna zona – zona rasta i urbane konsolidacije namene mešovitih objekata i visokih etaža, zone kolektivnog stanovanja karakterizovaće se i sa jednim ponovnim razvojem određenih površina.

Prva zona grada – deo grada kao mešana namena, sa visokom etažom, individualnim i rekreativnim i sportskim zonama, gradskim grobljem i spomenicima umrlih boraca, OVK, tržišta itd. Zona II- mešana namena za stanovanje sa niskom otažom, zdravstvenim površinama, industrijskim zonama itd. Zona III, mešana namena za stanovanje itd. Zona IV mešana namena za stanovanje sa nižom etažom. Zona V, mešana namena za stanovanje regulisanje rečnog korita, puteva, trotoara, površina za odmaranje i ostale usluge kao i rasveta drugog dela infrastrukture Zona VI mešana namena za stanovanje sa nižom etažom Mešana struktura (stambena - komercijalna) sastoji se uglavnom od stambenih kuća i komercijalnih preduzeća koji se nalaze na prvim spratovima ili prizemlju objekta (kuća) i stanovanja na gornjim spratovima. U gradu Kamenica je koncentrisan veliki broj biznisa i radnika koje ima opština Kamenica. Ova struktura stvara jedan linearni oblik i prati najvažnije puteve grada. Ova zona imaće i u buduće ovaj mešani karakter ali će se rehabilitovati na način da pruži biznisima dovoljno površine za primenu njihovih aktivnosti i proširenje u skladu za predviđenom gustinom.

Zone sa mešanom destilacijom/namenom – su zone određene za:

a) Stambeni objekti b) Prateći objekti za potrebe stanovnika, kao što su garaže, baštenske kolibe, cvetni vrtovi i slično, c) Trgovinske – preduzetničke funkcije, obuhvatajući i poljoprivredna preduzeća, koje ne prouzrokuju zagađenje vazduha ili ostale prepreke, kao one koje ne predstavljaju rizik od eksplodiranja ili zračenja.

174

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mogu se dozvoliti restorani i hoteli do 40 kreveta, ako ne utiču na karakter zone. Biznisi i preduzeća postavljena u stambenim zonama pomešanim treba da su u skladu sa stambenom strukturom i ne mogu da utiču na kvalitet života, životne sredine kao i karakter i identitet stambene zone. d) Funkcije koje su važne za stambene potrebe kao obrazovni objekti, kulturne i socijalne usluge, javne uprave kao i drugih usluga

Centralna zona – je zona namenjena za:

a) Zgrade određene za mešano stanovanje b) Javne funkcije po stavu 4 (površine javnih površina) c) Turizam i funkcije smeštaja kao hoteli, restorani i kafići. d) Trgovine i prodaja na malo, kao preduzeća, tržišni i zanatski centri, prodavnice i slične zgrade koje su obrazložene potrebe za građane i opštinu

Površine javnih sadržaja – su zone određene za:

a) Obrazovne funkcije kao: predškolske institucije, osnovne škole i srednje škole kao i profesionalne škole b) Funkcije zdravstva i socijalnog blagostanja – centri porodične medicine, glavni centri porodične medicine, apoteke, centri za socijalni rad. c) Kulturne funkcije – glavni centar kulture, centri za zajednice d) Ostale javne funkcije – autobuska stanica, vatrogasna stanica, pošta, banaka, policija itd.

4. Biznisi / Industrija, su zone namenjene za:

a) Preduzeća koje ispunjavanju uslove(Trgovinske – preduzetničke funkcije, obuhvatajući i poljoprivredna preduzeća, koje ne prouzrokuju zagađenje vazduha ili ostale prepreke, kao one koje ne predstavljaju rizik od eksplodiranja ili zračenja) – biznisi i preduzeća u stambenim mešanim zonama b) Preduzeća za industrijsku proizvodnju koje prouzrokuju mali uticaj na životnu sredinu, ali ne preduzeća koja mogu da predstave potencijalnu opasnost od eksplozije ili zračenja u okolini. c) Javna administrativna preduzeća d) Stambene jedinice neophodne za preduzeća smeštena u zonu unutar administrativnog objekta e) Objekti za ispunjavanje dnevnih potrebe ljudi koji žive i rade u biznis i industrijskoj zoni

Specifične površine

Zone koje zahtevaju određene uslove lokacije zbog prirode njihovog funkcionisanja. Za urbanu Zonu grada Kamenica primenjuje se ovo: − proizvodnju energije od biomase) − Trafostanice. − Groblje. − Zelenu pijacu. − Benzinske pumpe.

175

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Zelene površine Zelene površine, su sve zone i parcele naselja koja nisu definisane kao građevinsko zemljište, specifične površine ili saobraćajne površine: • Parkovi – površine namenjene za parkove i javne vrtove, obuhvatajući i površine za odmaranje • Zelene trake i koridori – su površine između prostora sa raznim i zaštitnim namena prema zagađenju vazduha i buke. Ovde spadaju i zeleni koridori duž puteva • Poljoprivredna zemljšta – zone koje se koriste za proizvodnju poljoprivrednih proizvoda, voća, povrća i zaštitu domaćih životinja. • Sport i rekreacija – površine namenjene za sport u zelenim zonama obuhvatajući sportske terene, otvorene i zatvorene objekte, otvoreni bazeni i površine potrebne za parking. Vodene površine – su sve površinske vode kao reke, jezera, bazeni kao i slične kao i one podzemne

Saobraćajne površine

Saobraćajne površine se sastoje od koridora saobraćaja u kojem spadaju: 1. Putevi: su površine namenjene za promet vozila 2. Pešačke i biciklističke staze: su površine koje obuhvataju koridor javnih puteve, namenjene za bicikliste i pešake. 3. Javno parkiranje: su površine rezervisane za saobraćaj u miru.

3.2.4.6.1 REKA KAO JEDNA VREDNOST KOJA TREBA DA SE OJAČA Reka „Kriva Reka“ prolazi po sredini grada i predstavlja jednu vrednost koju treba ojačati do identifikovanih elemenata Kamenice. Mi kao profesionalne ekipe zajedno sa predstavnicima civilnog društva, institucije i ostale ekipe su predstavile tretiranje zona reke, pripremu regulacionog plana, glavni projekti i početak sprovođenja u fazama ovog projekta. Predviđamo da se tretiraju funkcionalni elementi kao što su ponovno regulisanje korita reka u segmentima gde samo je regulisan do nivoa i kompletiranja za celu površinu predviđenu sa urbanim razvojnim planom, kompletiranje prateće infrastrukture: putevi i sporedni trotoari, rasvetljavanje, zelenilo, tretiranje atmosferske kanalizacije i ostalih ili se izlivaju u reku ili funkcionišu u blizini, ispunjavanje sa ostalim sadržajima kao za rekreaciju i odmor pa do usluga koje mogu da se pruže za odmaranje, piće itd. Da se realizuju neki urbani efekti koji će učiniti atraktivno ovaj deo prema nekim principima urbanog projektovanja. Da se razmotri i neki most koji će omogućiti komunikaciju i ispunjavanju mozaika i identiteta kao i da se razmotri za čvrst otpad koji se ponekad prenosi rekom.

176

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 46.

177

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5.6.6 PRIRODNO NASLEĐE Bazirajući se na sve informacije koje su uzete sa ovog polja sa posebnim naglaskom od Instituta Kosova za zaštitu prirode, od radne grupe koja je radila na temi korišćenje zemlje i zaštita okoline radne grupe za Korišćenje Zemljišta i životne sredine, ova oblast (prirodno nasleđe) analizirano u fazi analize stanja, predviđa se da stari trup hrasta kao prirodni živi objekat I da se pokuša da se senzibilizuje i zaštiti kao i konzerviše trupa.

5.6.7 PEJZAŽI I ZELENILO Prostiranje prostora, i zelenih linija se osniva na ove resurse i ima potrebe za zelenilo i u naseljima – stambenim zonama i javnim prostorima u centralnom delu grada. Da bi se obezbedile ove površine su korišćene postojeće slobodne površine koje po položaju ispunjavanju uslova razmaka i veličine lokacije. Potrebne površine za zelenilo treba da su 69 m2 po stanovniku. Tako, urbana zona Kamenice treba da ima najmanje 15 ha, gde spadaju parkovi naselja, gradski park i zelene prirodne površine koje se nalaze van izgrađene površine. Zbog dinamičnog terena i povezanosti sa vodnim površinama, postoje dva osnovna oblika zelenih površina i linija. Površine su zelene površine – parkovi, javni prostori u blizini objekata sa celom neophodnom infrastrukturom za rekreativne aktivnosti. Linije su zeleni prostori koji vežu površine međusobno i prostiru se tokom vodenih linija, reka i potoka. Da bi se stvorila jedna javna zelena površina predlaže se da svaka lokalna jedinca ima prostor za igre i mali park za usluge građana. Na centralnom nivou osim postojećeg parka koji je nedovoljan za potrebe građana predlažu se dva nova parka u severnom delu grada i u jednom zapadnom delu, koji treba da bude integrali deo zelene gradske mreže. Osim zelenila kao prostor u kojem mogu da se razviju rekreativne i sportske aktivnosti. Potreban površina za igru treba da je 3 m2 za stanovnike korišćenog prostora, od kojih 0.25m 2- 0.3m2 budu pokriveni. Kriterijumi vezani sa distancom prema slobodnim prostorima su:

- Prostori za igru unutar naselja sa površinom od 0.2 – 0.3 ha i daljine od 400-600m

- Zelenilo unutar naselja – parka naselja sa površinom od 0.5 ha i distancom od 400-600m

- Park grada i površine od 2ha i pokrivenost od 600-800m

- Površine za sport i rekreaciju unutar grada sa površinom od 2.5 ha i pokrivenom površinom od 1000-1500m

- Pristup na zelenu prirodnu površinu više od 15 i distanci do 2 km.

Kamenica je bogata i prelepim pejzažima pa je radna grupa predvidela adekvatan tretman, šarolikosti pejzaža, tako da predviđa određene mere za njihovu zaštitu i njihov razvoj. Lepota pejzaža je bogatstvo za turizam. Da bi zaštitili prelepe pejzaže,ova atraktivna mesta se moraju zaštititi, posebno predeli namenjeni za razvoj turizma . • Poljoprivredne pejzaže – Predviđa se da ove zone budu zaštićene i izgrade sa putevim koji služe, takođe su predviđane staze za hodanje. Raznovrsnost poljoprivrednih produkata je jedan važan preduslov za održavanje malih struktura ovih pejzaža. • Livade i pašnjaci – Predviđeno je da se sade mnoštvo travnatih biljaka.. • Predviđene su i zelene linije duž puteva u urbanoj zoni koje će stvarati veoma lepe pejzaže. • Takođe je predviđeno da u buduće svaka parcela (dvorište) će imati 30% njenog korišćenja zelenila što će i stvoriti jednu veoma atraktivnu deo za urbanu zonu.

178

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

179

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5.6.8 PRIRODNE I DRUGE NEPOGODE U analizi stanja su analizirane sledeće prirodne nepogode: zemljotrese, poplave, erozije, snežne lavine, veliki sneg, jaki vetrovi, grad, led, suša, pojavljivanje epidemija kod ljudi, životinja i biljaka i druge nepogode koje prouzrokuje priroda. U okviru ostalih nepogoda, analizirane su velike nepogode u putnom, vazdušnom i železničkom saobraćaju, zatim razaranje brana kao i druge ekološke i industrijske nesreće, koje prouzrokuje čovek svojim radom i ponašanjem, zatim vanredno i urgentno stanje, visoke i niske temperature, tehnički kolaps energetskih sistema za snabdevanje sa strujom, telekomunikacija i informativna tehnologija, teroristički akti i drugi načini masivnog ugrožavanja. Od radne grupe,konstatovano je da jedna od naj izazovnih prirodnih nepogoda, je zemljotres. Predviđeno je preduzimanje potrebnih mera reakcije, za amortizaciju i minimizaciju šteta. U tom pravcu, ekipe su predvidele • Da se izradi pravilnik o svim izgradnjama, u skladu sa stepenom seizmičke opasnosti i sa tehničkim standardima. • Posebni objekti kao i višespratni objekti, treba da se izgrade treba raditi sa arhitektima

 GRAD Iz analize situacije, smatra se da grad često puta ugrožava privredu zemlje. Ekipe su predvidele izgradnju stanica protiv grada na mestima u kojim su bili i ranije,(kao što se vidi na karti)

 LAVINE SNEGA, JAKI VETROVI I LED Lavine snega, led i jaki vetrovi su analizirani i nije konstatovano da predstavljaju veliku opasnost za privredu i stanovništvo. Ali i pored toga, ekipe su smatrale da tokom zime treba preduzimati mere.

 SUŠA Suša se može smatrati kao opasnost za privredne kulture tokom letnje sezone, posebno tokom jula i avgusta meseca kade su velike temperature a padavine su retke. Inače ekipe su predvidele izgradnju brana u Sust , kao i jedan sistem sačinjen od jednog broja malih brana.

 POPLAVE Ekipe su konstatovale da su poplave elementarna nepogoda kojima treba obraditi posebnu pažnju, jer predstavlja opasnost po život čoveka i nanose značajne materijalne štete (ugrožene površine od poplave su oko 150-200 ha). Svesni da se poplave ne mogu sprečiti, njihova šteta se može amortizovati i upravljati; Ekipe su predvidele otvaranje kanala, regulisanje od zemlje, čišćenje i održavanje urbano regulisanje faza 1 i faza 2. Kao druge mere, su predviđene: odstranjivanje oštrih krivina reka i upravljanje rečnih obala, zaštita reka od bacanja otpadaka, koje su u ovom slučaju prepreka za slobodan tok vode; zabrana izgradnje objekata za stanovanje, kao i objekata ekonomskog karaktera pored rečnih obala, na udaljenosti od najmanje 10 metara od korita reke (tačke vode).

 EROZIJE Regioni u kojima erozija ima srednji intenzitet na poljoprivredno zemljište, rečna korita i potoka, predviđeno je da se proglase kao erozivne zone, koje po Zakonu Voda Kosova, proglašava opština. U cilju sprečavanja erozivne aktivnosti, predviđeno je da se odmah preduzimaju konkretne mere, kao što su: 1. Zabrana korišćenja materijalnih dobara koje prouzrokuju eroziju, 2. Zabrana korišćenja zemlje i peska itd.. Kao anti-erozivne radnje, predviđaju se sledeće hidrotehničke, poljoprivredne i biološke radnje.

180

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

181

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 Hidrotehničke mere • Izgradnja terasa, prepreka i brana u koritima potoka i reka kao hidrotehničke zaštitne mere za minimiziranje erozivne snage, • Izgradnja nasipa na obalama reka kao preventivna mera erozije, • Sadnja sadnica pored korita reka, • Zabrana vađenja inerta iz korita reka • Izgradnja zaštitnih zidova

 Poljoprivredne mere • Održavanje poljoprivrednog zemljišta, • Pravedno sprovođenje poljoprivrednih praksi, • Upotreba sistema navodnjavanja isušenja da se izvrši na osnovu preporuka stručnjaka, • Povećanje investicija za zaštitu zemlje u obalama reka i potoka,

 Biološke mere • Stvaranje zelenog pojasa u delovima gde je stepen erozije veći, • Erozija treba da se ograničava na obalama glavnih reka uz sadnju drveća u udaljenosti od 10 metara od reke

Predviđa se da po prioritetu, treba izvršiti antierozivne intervencije na oko 120-200 hektara koji su ugroženi od srednje i niske erozije

 POŽARI

Ekipe su konstatovale stalnu opasnost od požara, i u tom pravcu su predviđene, sledeće mere: • Mere za sprečavanje objekata i opreme koja izaziva požar ili koje pomažu vatru u šumama i ostalim prostorima ugroženih od požara, • Mere podrške objekata ili opreme koje sprečavaju požar ili pomažu gašenje požara u poljoprivrednim oblastima i u drugim prostorima ugroženih od požara, • Tampon zona između šumskih i drugih osetljivih zona od požara, • Hidranti i akumulacije vode, u što više tačaka i delova naselja, • Osiguranje pristupa sa motornim vozilima za gašenje požara, do svake jedinice stanovanja u gradi

182

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Mapa. 47.

183

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 EROZIJE Regioni u kojima erozija ima srednji intenzitet na poljoprivredno zemljište, rečna korita i potoka, predviđeno je da se proglase kao erozivne zone, koje po Zakonu Voda Kosova, proglašava opština. U cilju sprečavanja erozivne aktivnosti, predviđeno je da se odmah preduzimaju konkretne mere, kao što su: 3. Zabrana korišćenja materijalnih dobara koje prouzrokuju eroziju, 4. Zabrana korišćenja zemlje i peska itd. Kao anti-erozivne radnje, predviđaju se sledeće hidrotehničke, poljoprivredne i biološke radnje.

Predviđa se da po prioritetu, treba izvršiti antierozivne intervencije na oko 120-200 hektara koji su ugroženi od srednje i niske erozije

184

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 POŽARI

U funkciji glavnog regionalnog kolektora otpadnih voda je planirana trasa Glavnog Kolektora za prenošenje otpadnih voda u pravcu tačke tretiranja.

5.7 OBELEŽAVANJE VAŽNIH IZGRADNJI, STRATEŠKI PROJEKAT ILI PROJEKAT POSEBNE ZONE USVOJEN U PROSTORNI PLAN KOSOVA ILI PLANOVI POSEBNIH ZONA

Prema prostornom draft planu Kosova su neka važna razvijanja koja dodire region za koje smo imali pažnju tokom pripreme opštinskog razvojnog plana kao što su: železnička trasa, regionalna fabrika za tretiranje otpadnih voda u Ranilug (Belo Zemlje) koja će služiti i za Kamenicu, Gnjilane i Vitinu. U ovom pravcu smo analizirali trasu i predložili racionalniju varijantu trase za železničku liniju Uroševca sa Gnjilanom preko teritorije opštine Kamenica i važenih koridora EX –Priština –Kamenica- Bujanovac U funkciji regionalne fabrike za otpadne vode planirana je trasa glavnog kolektora za nošenje otpadnih voda u pravcu punkta za tretiranje.

5.7.1 PROCENA SOCIO-EKONOMSKOG I UTICAJA SREDINE U PREDLOŽENOM URBANOM OKVIRU Pošto okvir prostornog razvoja izražava poželjno prostorno predviđanje za teritoriju opštine, Procena socio-ekonomskog i uticaja sredine i predviđeni prostorni razvoj je značajan korak. Ova kretanja, se ispoljavaju sa uticajem u život ljudi u celini i tretiraće se uticaj sa socijalnog aspekta, ali će ova kretanja imati svoj uticaj i sa aspekta sredine i ekonomskog aspekta. Ali ovi razvoji, imaće svoje uticaja i na aspektu životne sredine i ekonomije. Ova procena, razmotriće očekivane socio – ekonomske tačke i tačke životne sredine okvira, odnosno predviđene i poželjne prostorne razvoje. Kao u profile, i kod drugih poglavlja ova procena će se izvršiti na osnovu tematskih polja, i to na: ekonomski razvoj, infrastrukturu, demografiju i socijalno pitanja kao i korišćenje zemljišta i sredine.

Uticaji glavnih koncepta u privredi Оsnovni коncept prostornog razvoja na opštinskom nivou je: Policentrični koncept sa tri linearna segmenta (koncepcija sunca). Na nivou prebivališta imamo koncept kompaktnog prebivališta.

185

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Procena 1: U ekonomskom pogledu okvir se može proceniti da leži i prostire se na racionalan način nudeći prostornu ekonomsku raspodelu. Obezbeđivanje prostora za industrijsku zonu i investicione mogućnosti za domaće i strane investitore, ovaj koncept predviđa pružanje kvalitetnije usluge koja je bliža građanima, procenjuje se da će koncept obezbediti (omogućiti)nova radna mesta, kvalitetniju životnu sredinu sa čak jeftinijim cenama usluga.

Uticaji i glavna koncepcija u oduzimanju zemljišta

Procena 2: Jedan od ključnih koncertnih prioriteta je zaštita kvalitetnog poljoprivrednog zemljišta kao i zaustavljanje gradnje na zemljište kategorije II-IV Procenjuje se da kvalitetno zaštićeno poljoprivredno zemljište je princip nad kojim se zasniva glavni koncept prostornog razvoja iako možemo izjaviti da imamo ogromno građevinsko zemljište koje je uzurpirano (nasleđeno od neplaniranih i ne koordiniranih dešavanja ranije), pozitivno se procenjuje minimalno oduzeto građevinsko zemljište za izgradnju sa novim granicama, posebno objava zamrznuti zona u glavnim osama koje će doprineti trendu zaustavljanje uzurpiranog zemljišta i sprovođenje koncepta.

U konceptu, funkcije uzurpirane zemljišne površine je predviđena zabrana gradnje na kvalitetnim poljoprivrednim zemljištima osim u predviđenim slučajevima sa zakonom o prostornom planiranju i pored predviđenog kompaktnog razvoja na nivou stanovanja i principima gustine gradnje procenjuje se da će neka naselja nastaviti svoj razvoj u kvalitetnim poljoprivrednim zemljištima naročito na ravnom delu teritorije opštine Kamenice (i ranije je bio taj proces), ali definicija novog graničnog razvoja i unapređenje zelenih površina u nekim naseljima smatra se kao racionalno stabilnim sa jakom tačkom koncepta..

Ključni uticaj nad konceptom u ekološkom smislu Procena 3. U oblasti zaštite životne sredine koncept policentričnog razvoja sa tri linearna segmenta na opštinskom nivou i nivou naselja kompaktni razvoj procenjuje se da ima pozitivan uticaj na kvalitet vazduha (kao što promoviše koncept kompaktnog razvoja I mogućnost grejanja.

Ključni uticaj pojmova u socijalnom smislu Procena 4. U socijalnom smislu policentrični razvoj koncept sa tri linearna segmenta na opštinskom i na nivou naselja kompaktnog razvoja procenjuje se da će imati pozitivan uticaj na kvalitet života ( pošto koncept promoviše kompaktni razvoj ( brža organizacija za akcije) I mogućnost razvoja više društvenih aktivnosti koji će imati direktan uticaj na kvalitet života), ovaj koncept jednostavno predstavlja bolju formu kvaliteta života koji mora da pruži još jednu šansu za socijalnu povezanost ( siromaštvo, ekstremno siromaštvo, osnaživanje ljudi, ljude sa potrebom, da poveća mogućnosti za zapošljavanjem ugroženih grupa u saradnji sa nevladinim organizacijama i drugim relevantnim zainteresovanim stranama), odnosa sa samim sobom kao I novi povratak socijalne dimenzije građana opštine Kamenice. Polje sa Ekonomski Razvoj U oblasti ekonomskog razvoja planirani su razvoji u industriji, rudarstvu, prerađivačkoj industriji, poljoprivredi, ruralni turizam i lečenje (sa posebnim akcentom na upotrebu svih resursa kulturnog nasleđa za ekonomski razvoj), transport, infrastrukturu i prenos mobilnosti, građevinarstvo, hotelijerstvo, rukotvorine, energetika, bankarski sistem, telekomunikacija i neke druge uslužne delatnosti. Procena 5. Procena okvirnog uticaja u ovoj oblasti u pogledu ekonomskog razvoja znači da nudi mnogo veću i efikasniju mogućnost stabilnog razvoja, reflektujući zahtevi i ponude. Okvir pruža mnogo više u odnosu na scenariju ne rada , ali ako uporedite sa vremenskim standardom, razvoj i

186

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

analiza, predviđenosti idu u pravcu ispunjavanja standardnog vremena za održiv razvoj. Pružajući sveobuhvatne multidimenzionalne aktivnosti, u sprovođenju ekonomske politike.. U društvenom smislu procenjuje se da ekonomski razvoj predviđen u ovom okviru stvoriće osnovu za održivi društveni razvoj i socijalnu zaštitu. Uključujući ublažavanje nezaposlenosti i siromaštva, ali i povećati šansu za obrazovanje i profesionalizam, sve do ispunjene volje građana u ovoj dimenziji ekološkog smisla procenjuje se da ekonomski razvoj predviđen u ovom okviru stvoriće tu razvojnu osnovu aktivnost na takav način da ona bude ,,prijateljska,, tako da životna sredina u celini i uticaj zagađenja vazduha, vode, i zemljišta biće na granicama tolerantnosti imajući u vidu propisane mere I standarde od podnošenja zahteva za određeni razvoj stvarajući takozvani urbani i prostorni paket U pogledu prostorno –fizičkog okvira procenjuje se da su identifikovali i definisali lokacije razvojne mogućnosti koje predviđa prostornu zaštitu za ovim dešavanjima pokušavajući da neophodni minimum prostora bude pod funkcijom ne poljoprivrednog razvoja, u ovoj funkciji je procenjeno da će veći uticaj biti destinacija prostora za industrijski razvoj industrijske oblasti i hodnicima, velika je procena analize koja je urađena i prezentovana u okviru fizičkog prostora, ali i izveštaja o ekonomskim kretanjima. U oblasti demografije i socijalne politike u okviru prostornog razvoja iz ove oblasti planirana su dešavanja iz oblasti obrazovanja obogaćujući ponudu obrazovanja, završenu infrastrukturu u smislu osnaživanje, ispunjenost sadržaja i sa novim gradnjama, grana zdravstva koja nudi i bolničke usluge, u oblasti kulture u oblasti zaštite i sprovođenje aktivnosti ( Tvrđave I Dvorci Kultni Predmeti Arhitektonskog Nasleđa, Duhovno, Arheološki itd ) i to na sportskim su predviđeni neki događaji.

Procena 6. Procena i uticaj razvojnog okvira ove grane na ekonomskom smislu znači da pruža mogućnost stručnog usavršavanja u različitim oblastima naglašenosti u poljoprivredu i zanatstvo kao i u druga područja koje će biti reflektujuće u razvoju ekonomije. Okvir dotiče jedan snažan segment sa konkretnim aktivnostima koja teži da kulturna ponuda Kamenice bude u harmoniji mogućnosti, i dati svoj doprinos u razvoju ekonomije. Procenjuje se da i sportska dešavanja na svetu daju dobit u ekonomskom razvoju, tako da predviđene aktivnosti doprinosu i u pravcu kao što doprinosi i zdravstvo, praznici i važni dani. Aktivnosti u ovoj oblasti mogu se slobodno proceniti kao sveobuhvatne multidimenzionalne u funkciju sprovođene ekonomske politike. U pogledu prostornog okvira procenjuje se da su identifikovali i i definisali lokaciju mogućnosti za sport, kulturu obrazovanje zdravstvo grejanje itd. Visoko se procenjuje, predstavljena analiza u okviru fizičkog prostora ali i izveštaja o kretanjima u ovoj oblasti U oblasti razvoja infrastrukture u okviru prostornog razvoja, planirana su dešavanja u otvaranju novih puteva i koridora i ekspanzije, završetak i modernizaciju postojeće putne infrastrukture, funkcionisanje i modernizaciju infrastrukturnog vodovodnog i kanalizacionog sistema, upravljanje otpadom, energetike, telekomunikacija, itd.

Procena 7: Procena i uticaj u okviru razvoja ove oblasti u ekonomskom smislu znači da nudi slobodnu i mogućnost kretanje robe i ljudi i to sa većom brzinom i jeftinijim cenama. Ovaj proces širi pristup pogotovo prema Prištini i RS Srbije, stabilizacija energetike kao preduslov za ekonomski razvoj, eksploataciju novih mogućnosti telekomunikacije i njegovog razvoja sve do infrastrukture i upravljanje otpadom, za nova radna mesta, kao i obrada određenih dešavanja u ovoj oblasti može se proceniti kao sveobuhvatan, višedimnzionalan i u sprovođenju ekonomske politike. U socijalnom smislu, procenjuje se da su sa ovim okvirom obezbedili brzinu i kvalitet kretanja , takođe se procenjuje da okvir daje osnovu za uspostavljanje kvaliteta ostalih usluga koje direktno utiču na život, vredi napomenuti da u okviru se očekuju promene vodovodnog sistema jer cevi su od azbesta i cementa. U ekološkom ( sredine ) aspektu je procenjeno da je razvoj putne i železničke infrastrukture ako se ne preduzmu odgovarajuće mere može se stvoriti zagađenost i da sa ovim događajima je

187

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

predviđena dodatna mera kao što su zaštitne trake itd. I ostali deo infrastrukture koja je predviđena u okviru imaće svoje pozitivne i prijateljske uticaje prema sredini samo ako se u skladu sa standardnim zahtevima, procenjuje se neophodnim VNM –te gore navedenim razvojem. U pogledu fizičkog i prostornog planiranja okvir se procenjuje da je identifikovao i definisao linije koridora sa ovim infrastukturnim razvojem gde je predviđena i prostorna zaštita koja je visoko procenjena, urađena analiza i predstavljena u okviru fizičkog prostora kao potencijal ove oblasti. U oblasti razvoja, korišćenje zemlje i životne sredine u okviru prostornog razvoja, jasno se vidi da su predviđena sva dešavanja. Razvoj koji ide u pravcu obezbeđivanje čistog vazduha, voda zemljište biodiverzitet, upravljanje otpadom u cilju sprečavanje zagađenosti, korišćenje zemljišta i urbanog konteksta – ruralni, prirodno nasleđe, pejsaža, kao i drugih prirodni nepogoda (katastrofa).

Procena 8 : U oblasti okvirnog razvoja, procenjuje se da ima direktan i indirektan uticaj u ekonomskom smislu. Visoko se procenjuje prostranstvo okvirne koncepcije pomeranja iz reakcije kulture u kulturi zabrane i amortizacije koji je pokušaj da ozbiljno zaštiti živote ljudi, njihovu imovinu i ekonomiju. Da bih se ovaj standard obezbedio neophodno je jedno kvalitetno angažovanje radne snage koji se reflektuje u ekonomskom pokazatelju, urbano-ruralna ravnoteža. Održivo korišćenje zemlje reflektuje se snažno u razvoju ekonomije, očuvanju prirodnog nasleđa i predela, njihovo korišćenje za rekreativni turizam imaće efekat u ovoj grani. Ove aktivnosti mogu se proceniti da su u funkciji ekonomske politike.

U socijalnom aspektu procenjeno je da se ovim okvirom analizira dimenzija fizičke bezbednosti stanovništva u pogledu socijalne dimenzije, ali i obezbediti vazduh, vodu i često zemljište kao osnovni uslov za kvalitet života. U okviru korišćenje zemljišta i životne sredine koji će uticati u stvaranju osnova za jedan mirniji i udobni društveni razvoj i socijalnog blagostanja, uključujući i proširenje usluga kvaliteta predela i prirodne baštine koja dopunjuje još jednu dimenziju zadovoljstva samih građana. Na uslov ekološke sredine procenjuje se da predviđeni razvoj u okviru korišćenje zemljišta i životne sredine će stvoriti glavne osnove da zagađenost vazduha, vode i zemlje budu minimalne. Upravljanje otpadom bude kvalitetno i svi zagađivaći da budu pod merom prevencije, amortizacija i minimiziranje iako je sama grana prijateljska ali se procenjuje da je ljudski faktor koji mora da ograniči smisao negativnih postupaka jer analize pokazuju da ljudski faktor je veliki kršitelja bilansa u okviru predviđenog i preventivnog kaznenog aspekta

U fizičkom pogledu, prostornih okvira procenjuje se da su identifikovali i definisali sve aktuelne oblasti i očekivanja u razvoju koji obezbeđuje mere za zaštitu, radi sigurnosti, negu i lečenje. Smatra se da u ovoj oblasti treba preduzeti stroge mere fizičke i prostorne dimenzije koji se ujedno visoko procenjuje da razvojni izveštaj određuje održivost koji je dobro analiziran u ovoj oblasti.

188

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

6 STRATEGIJE I AKCIJE ZA SPROVOĐENJE

Ovaj deo obezbeđuje prelaz između postojećeg stanja i prostornog okvira. Ona formuliše paket strategija i akcija za postizanje ciljeva unutar prostornog okvira, određenog roka i postojećeg stanja. Ovaj odeljak treba da sadrži:

6.1 STRATEGIJE I POSEBNE DELATNOSTI ZA PRIMENU URP PO TEMATSKIM OBLASTIMA

6.1.1 STRATEGIJE I GENERALNE DELATNOSTI ZA PRIMENU URP

Dalji koraci za uspešno sprovođenje Urbanog razvojnog plana, obuhvataju:

1. Ojačanje kapaciteta, mehanizama za sprovođenje

Ojačanje stručnih, revizorskih i nadzornih kapaciteta sa posebnim naglaskom na Direkciju Urbanizma, planiranja i Sredine, Inspekcije, Katastra i Ekonomije i imenovanje Koordinatora za Sprovođenje Plana, stvaranje radnih mehanizama (osnivanje jedne ekipe za donošenje odluka u slučajevima kada se pojavljuju izazovi za nepoštovanje granica za zaštitu vrednosti, građevinskih granica, trasa za razvoj, jednom rečju, u svim slučajevima koji izazivaju sprovođenje dokumenta u toku procesa. Treba osnivati i nekoliko ekipa i radnih grupa za proučavanje opravdanosti za pojedina predviđena kretanja, za izradu glavnih razvojnih projekata za pojedina kretanja, u saradnji sa raznim nivoima za kretanja koja su u nadležnosti većeg nivoa, za međuopštinsku, ili i državu saradnju i za dalja istraživanja

2. Stalno komuniciranje sa opštinskim Zvaničnicima

Diskusije će se nastaviti sa svim opštinskim Zvaničnicima, kako bi svaki od njih potpuno shvatio viziju i pravce koje u kojima ide naša Opština. Na ovaj način se garantuje, posvećenost i aktivno učešće cele administracije (uprave) na sprovođenju plana

3. Interkomunikacija i stvaranje digitalne mreže u direkcijama opštine

Pošto je dokument sastavljen sa paketom GIS-a, svaka direkcija treba da se snabdeva sa softverom i kompjuterom adekvatni kapaciteta, i da se imenuje jedan odgovoran radnik unutar direkcije za koordinaciju aktivnosti. Na ovaj način će se omogućiti koordinacija i praćenje sprovođenja dokumenta. Takođe treba da se stvori jedna jedinica za bazu podataka (GIS-a), koja bi mogla da sarađuje i koordiniše aktivnosti sa centralnim nivoom za sprovođenje dokumenta i da podnese jedan zakonski zahtev da opštine imaju ekipe baze podataka GIS-a

4. Izrada planova rada

Svakom Sektoru (Direkciji unutar opštine Kamenica, ostaje kao zadatak da preispita i orijentiše njen rad u skladu sa strateškim orijentacijama proizišlim iz ovog plana. Na ovaj način, planovi rada direkcija će biti u skladu sa strateškim pravcem postavljenog u Urbanom Razvojnom Planu.

189

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

5. Saradnja sa zajednicom

Redovni sastanci održani sa zajednicom, će se nastaviti intenzivno, radi zajedničke podele vizije za rešenja koja se predviđaju u ovaj Plan. Ovi sastanci (susreti) će se nastaviti u cilju uzimanja sugestija o pravcima koje Plan treba da uzima u toku sprovođenja i predviđenih kretanja, ali tražiće se rešenja koja vode u pravcu stvaranja mostova saradnje putem adresiranja narednih pitanja: • Kako se može ojačati saradnja i otvarati put stvaranju javnog – privatnog partnerstva u jednom transparentnom procesu, sa strateškim sektorima razvoja opštine? • Koji su putevi doprinosa zajednice u sprovođenju plana? • Šta treba uraditi da se stvara osećaj imovine u sprovođenju dokumenta i od strane zajednice?

6. Informisanje i transparentnost

Opština, nakon usvajanja ovog dokumenta, treba da se brine za adekvatno informisanje svih stranaka sa rezultatima i merama sprovođenja dokumenta. Ovo se može uraditi pomoću jedne informativne kampanje sa svim mogućnostima i sredstvima (brošure, letaka, veb stranica opštine, televizijskih reklama itd.). Ovo će mnogo pomoći sprovođenju dokumenta, pošto će svi biti informisani o tome šta se planira, a to će pomoći i na podizanju transparentnosti.

1.3.0 TEMATSKA OBLAST EKONOMSKOG RAZVOJA

1.3.1 POLJOPRIVREDA Poljoprivreda je najvažniji sektor ekonomije u gradu i opštini Kamenice i put sprovođenja ovog plana u ovoj oblasti je značajno za budućnost, tako da dole navedene aktivnosti su suštinske.

Strategija 1: Što više površine poljoprivrednog zemljišta ( zaštita i razvoj ) u funkciji ekonomskog razvoja u opšte • Po usvajanju ovog dokumenta, Odeljenje Poljoprivredne u narednim godinama će razviti plan rada u skladu sa granicama poljoprivrednog zemljišta predviđene u ovom planu. • Na osnovu mape o zaštiti erozije i osnovu zemljišne plodnosti u cilju efikasnog adekvatnog i racionalnog korišćenja poljoprivrednog zemljišta, Odeljenje za poljoprivredu na osnovu mape ,, Poljoprivreda u ekonomskom razvoju,, kao favorit orijentisa će poljoprivredni razvoj. Razvoj koji je rentabilniji pogotovo voćarstvo, povrtarstvo i žitarica sa posebnim akcentom na intenzivnim usevima koje se obrađuju na poljoprivrednim katastarskim zonama. • Rehabilitacija degradiranog poljoprivrednog zemljišta od mogućih poplava, nekontrolisana eksploatacija šljunka, erozije i klizišta kao i reklamacija starih nekadašnjih deponija legalnih ili nelegalnih (zakoniti – nezakoniti) omogućuje rast poljoprivrednih površina. Neophodno je uraditi konsolidaciju u oblasti visokog kvaliteta poljoprivrednog zemljišta. Sve ove promene bi trebale da se evidentiraju u katastarskim evidencijama koji bi trebalo da bude kao instrument za zaštitu poljoprivrednog zemljišta • Razvoj organske poljoprivrede. • Izgradnja sistema za navodnjavanje, izgradnja brane : na reci Desivojce Đuriševca i Kremenate koji mogu da se koriste za piće a i ujedno za navodnjavanje. Prevencija poplava kao i korišćenje akumulacionih malih količina vode koje će pre svega na prvom mestu doprineti mikroklimi regiona ( navesti lokacije ).

190

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Spajanje parcela kod individualnih proizvođača, makar i u obliku partnerstva ili na novim komozacionim fazama (komozacione mere koje imaju za cilj regulisanje poljoprivrednog zemljišta), mera je planirana da se sprovede ili realizuje na dva dela. Oslobađanje poljoprivrednog zemljišta od otpadnih vozila. Jačanje odeljenja za poljoprivredu sa visoko obučenim i profesionalnim osobljem, kao i tehnologija i korišćenje novih informacionih sistema za poljoprivredu. Obuka korisnih poljoprivrednika je važna aktivnost za realizaciju ovog plana. • Rast sadnica i voćnjaka ( jabuke, kruške, šljive itd) i sitnih plodova ( malina, lešnik, jagoda, itd ). • Proširenje kapaciteta plastenika za uzgoj povrća ( povrće tokom cele godine) i uzgajanje cveća. • U cilju da se obezbedi neophodna poljoprivredna tehnologija i mašine. Može se zamisliti i stvoriti park mašina tako da se poljoprivrednicima omogući sistem pozajmljivanje i na taj način se izbegnu nepotrebni troškovi za mašine koje se mogu koristiti zajedno. • Mesto za sušenje i čuvanje lekovitog bilja, mogućnost za njihovo gajenje i stvaranje prostora za sušenje ovih biljaka.

Strategija 5: Opština da ublaži, privatni sektor,i da obezbedi osnovu za prehrambenu Industriju • Da bi Opština postigla svrhu proizvodnje hrane za sebe i za izvoz moraju biti analizirani i predstavljeni sa ovim planom. Koji mora inicirati projekte sa podsticanje, zaštitu i osnaživanje farmi, u izgradnji silosa sa velikom podrškom i modernizacijom same tehnologije. • Treba podržati razvoj u podizanju kapaciteta za skladište žita i povećati kapacitet brašna, pokrenuti projekte za modernizaciju i proširenje ali i uskladiti razvoj prehrambene industrije, koja će usvojiti finalizaciju poljoprivredne proizvodnje u velikoj meri. • Izgradnja kapaciteta za skladištenje, preradu i konzervisanje voća u prostornom predviđenom planu ali i u industrijskoj zonu Kamenice • Inicirati i podržati projekte u cilju povećanje kapaciteta za preradu mleka, sira, meso, predviđenih klanja ,frižidere (Hladnjače)i to sve predviđeno planom. Daje se napor da je što pre moguće za realizaciju svih ovi kapaciteta u preradu uglavnom privatnog sektora kao i strana ulaganja. • Gajenje i Čuvanje lekovitog bilja, stvaranje sušnih prostora za ove biljke. • Uspostavljanje što više prehrambenih industrija u oblasti definisane za industriju gde na taj način reflektira poljoprivrednu viziju opštine Kamenice, kao ključni razvojni sektor. Na taj način stvarajući mogućnost za preradu hrane i marketing, domaćih proizvoda kroz sajmove i manifestacije na regionalnom nivou. • Opština bi trebala da obezbedi uslove za razvoj privatnog sektora i kvaliteta u industriji sokova. • Opština bi trebala da igra ulogu u procesu obezbeđivanja facilitatora i znakova CE • Akreditovan od strane evropske agencije i fasilitacije pristupa na evropskom tržištu. • Stvaranje jedne internet ili veb platforme za promociju proizvoda kao i bezbednost interneta za sva preduzeća, posebno u industrijskoj zoni • Identifikovati potencijalne učesnike za preradu, i poljoprivredne prerade. Stvaranje jednog kooperativnog sistema za obradu i preradu hrane, i na taj način bi se podelile potrebne investicije, potrebne tehnologije kao i administracija i marketing.

191

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

192

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Strategija 6: Proširenje i unapređenje, znanja i prakse u oblasti poljoprivrede • Otvaranje poljoprivrednog fakulteta sa predviđenim prostorima planom • Otvaranje srednje poljoprivrede škole u prostorima predviđenim Planom • Otvaranje jednog centra za obuku i stalno usavršavanja u oblasti poljoprivrede I marketinga. Centar koji će takođe funkcionisati kao centar informacije za razvoj poljoprivrede, kao i novih proizvoda i tehnologije sa jedinim razlogom da se povrća kapacitet znanja za kvalitete poljoprivrednih proizvoda. Ovaj centar će također organizovati izlete i ekskurzije gde se može naučiti korisna iskustva , bilo na Kosovu ili u zemljama regiona (susednim). Sa jedinim razlogom da se poljoprivrednici upoznaju sa najnovijim dostignućima u ovoj oblasti. • Laboratorije i eksperimentalni prostor u oblasti poljoprivrede za analiziranje i studiranje sa ciljem da se unapredi kvalitet i kvantitet.

6.1.2 INDUSTRIJA Strategija 1: Održiva Industrija • Tokom razvoja regulacionih planova, treba funkcionalizovati i ojačati infrastrukturu za postojeće industrijske kapacitete (sada privatizovano), zajedno sa vlasnicima.. • Za implementaciju željene industrijske razvoje treba da se istragu kompanije koje se bave sa procesom vađenja iste rude širom sveta. Na taj način se potražuju i različitih oblici saradnje između javnog i privatnog partnerstva, koncesija i drugi proces oblika resursa i rada i to sve u • harmonizaciji sa programom i razvojnim planom. • Nacrt regulacionog plana, industrijske zone sa relevantnom planiranom infrastrukturom i povezivanjem sa putnom regionalnom mrežom, železnicom u budućnosti, kao i auto – put. • Planiranje međunarodnih proizvodnih zona tokom izrade Regulacionog Plana za industrijsku zonu.

6.1.3 GRAĐEVINARSTVO Strategija 1: Održivo Građevinarstvo

Nacrt regulacionog plana, glavnih i idealnih projekta koji se trebaju smestiti u industrijskoj zoni kao i na periferijama nekih naselja, skladišnih prostora za separaciju peska i drugih materijala za proizvodnju mase betona, montažnih betonski ploča za osnovni rad kao i radionica za popravku mašina sa boljim radom ostali pogona, (zidari, mehaničari, električari, završni radovi,)itd Parking skladište automobila i drugih jedinica i usluga. Tokom razvoja regulacionih planova (detalji)aplikacija oblasti za preduzeća i projektni biro za kancelarije mora se imati u svesti da neke oblasti koje mogu biti privremeno korišćene za građevinske radove.

6.1.4 ZANATSTVO Strategija 1: Održivo zanatstvo Tokom izrade regulacionih (detaljnih) planova značajni oblast za zanatstvo je ispunjena infrastruktura. Izrada idealnog i glavnog projekta jednog zanatskog centra u gradu Kamenica, i ispunjena infrastruktura. Stvaranje fizičke infrastrukture i profesionalnog stručnog osposobljavanja u zanatstvu. Savetovalište u korist zanatstva, povećanje sposobnosti preduzetnika, osposobljavanje i stručno usavršavanje zanatlija definiše poseban poslovni prostor u opštini. Određivanje kancelarijskog prostora kao udruženje zanatlija

193

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

6.1.5 TRGOVINA Strategija 1: Stabilna (ODRŽIVA) Trgovina Током izrade regulacionih planova (Detalji) i uslova za razvoj, dodele i sadržaja za trgovinu na malo u gradu i u svim naseljima opštine Kamanica. Nacrt projekta za osnaživanje Otvorenih Tržišta u gradu Kamenici i Rogačici. Izrada ključnog idealnog projekta za Otvoreno dnevno tržište javno i privatno u opštini Kamenica. Izrada ključnog i idealnog projekta za Proširenje tržišta otvorenog dnevnog tipa i po nekim većim naseljima. Izrada ključnog i idealnog projekta za najmanje jedne zelene pijace na svakodnevnoj javnoj osnov,i ili privatnog tipa u gradu. Izrada projekta za jačanje domaće proizvodnje. Izrada ključnog i idealnog projekta za tržište i salone automobile. Izrada projekta za bolju organizaciju transporta I prateće infrastrukture.

6.1.6 TURIZAM Strategija 1: Promocija opštine Kamenica kao dobru mogućnost razvoja sporta. Posebno rekreativnog sporta i zdravlja kao i omladinskog turizma * Promocija evropskih vrednosti. * Promocija različitih verovanja, muslimani, pravoslavni, bektašija. * Promocija korišćenja slobode jezika. * Promovisanje slobodnog kretanja na celoj teritoriji opštine Kamenica. * Promocija etničkih tradicija koje žive u Kamenici. * Promocija tradicionalne albanske, srpske i romske kuhinje. * Institucionalni zahtev za otvaranje granice između opštine Kamenice i opštine Medveđa koji će samim tim i povećati protok ljudi u pravcu Sjerinske Banje što povećava kretanje robe i kapitala. * Promocija kulturnog i istorijskog nasleđa. * Osnivanje kancelarije za promociju turizma.

Tokom izrade regulacionih planova (Detalji) treba uraditi planiranu infrastrukturu. Za ovu vrstu turizma na celoj teritoriji Kamenice I odmah započeti kompletiranje infrastrukture na stimulativnoj meri, ( prostor za sastanke, rad, konferencije, hotela I tako dalje). Stvaranje jednog opšteg informativnog turističkog sistema (karte,letaka, veb stranice……) Izgradnja jedne kontakt kancelarije i jednog odbora za turizam koji će promovisati turističku atrakciju unutar opštine kamenice . Ovaj centar će takođe imati za potrebu da razvije programe poseta i rekreativne aktivnosti u različitim aktivnim tačkama. Povećanje kapaciteta znanja o turizmu kroz razne aktivnosti i na taj način koristeći pozitivna iskustva. Istraživanje i jačanje studija potencijalni i postojeći planiranih turističkih aktivnosti. Stvaranje izveštaja dobre saradnje sa regionalnom kancelarijom, za razvoj turizma kao i sa stranim agencijama, koje podržavaju razvoj turizma.

Procena : Razvoj turizma u opštini ima veliki potencijal. Za njegov razvoj i način održivost, je neophodno imati jednu dobru organizaciju u samom gradu Kamenice trebalo bi da se radi na stvaranju jednog turističkog informacionog sistema. Stvaranju kapaciteta i pripreme detaljnog projekta za predviđene opštinske turističke zone pod upravom jednog lokalnog turističkog odbora.

194

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

195

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

6.1.7 UGOSTITELJSTVO

Izrada idealnog i glavnog projekta po izgradnji plana u turističkoj oblasti sa jednim visokim standardnim kvalitetom u izgradnju hotelskih objekata, smeštaj (kafane) sa dobrom hranom i raznovrsnim pićem i to pod sledećim kategorijama : Hoteli: Hoteli, Turistička naselja, apartmanski-motel, apartmansko selo,motel pansion itd. Kampovi i druge vrste hotelske smeštaje ; kamp, iznajmljivanje apartmana, omladinski kamp, kuće penjača kuće za odmor, kafane. Restorani: restoran terase restorana, nacionalni mlečni restoran, Katići, picerije, čevabđinice, narodna kuhinja, burekđinice itd. Kantine, pripreme hrane.

6.1.8 SAOBRAĆAJ, TELEKOMUNIKACIJA, MOBILNI TRANSPORT

Razvoj ključnih ideja i projekata za korišćenje tehnološki i ne tehnoloških mera u stvaranju jednog sistema koji će biti održivog transportnog i inteligentnog. Projekti za poboljšanje pristupa sa transportnim sistemom. Dizajn projekti za povećanje bezbednosti u saobraćaju. Projekti za smanjenje negativnih saobraćajnih uticaja na životnu sredinu

Auto – Saobraćaj

Projekti za poboljšanje kvaliteta i distribucija putne mreže u cilju povećanje brzine kretanja putnika i same robe. Postojeći kapaciteti moraju biti modernizovani i neprestano odgovaraju potrebnim standardima. Izrada jakih i modernih projekta i kompletirane postojeće putne mreže, otvaranje novih linija. Kao i potpuna ostala saobraćajna infrastruktura ( servis za održavanje i popravku vozila, garaže, autobuskih stanica, benzinskih pumpa, objekti za dostavu određenih usluga itd ).

Urbani Saobraćaj Izrada projekta za većim i kvalitetnijim prometom putnika unutar grada stanovanje u pravcu ostalim opštinskim centrima. Izrada projekta za uspostavljanje uključenog broja u gradskom saobraćaju.

6.1.9 TELEKOMUNIKACIONI SAOBRAĆAJ, PTK I PRIVATNI OPERATERI Razviti glavnih projekat na taj način da broj telefonski uređaja kao i ostali uređaja i količine internet kablovskih usluga raste što više. Modernizacija PTK usluge i drugih privatnih operatera kao što je i predviđeno u okviru razvojnog plana. Izrada projekta za postavljanje novih antena PTK – VALA. Izrada projekta za postavljanje nove mreže u naseljima gde postojeća mreža datira od 90-ih godina. Izrada projekta za izgradnju poštanskog objekta u ruralnom naselju. Izrada projekta za poboljšanje kablovske mreže kao i televizijski programa na HD. Izrada projekta za izgradnju kapaciteta kao i edukacija potencijalnog korisnika za korišćenje ljudske i industrijske koristi. Izrada pravnog okvira za e-Commerce, e- potpis, sve do e – uprave.

196

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

6.1.10 ENERGIJA Strategija 1: Modernizacija i kompletiranje energetske infrastrukture. Završetak energetske infrastrukture u oblasti infrastrukture u funkciji privrednog razvoja.

Strategija 2: Identifikacija i korišćenje obnovljivih energetski potencijala. Razvoj i studiranje izvodljivosti za hidro-energetske potencijale iz moguće brane idejnog rješenja projekta i glavnog za hidro – energiju, u saradnju sa vladom i pregovorima o realizaciji projekta za hidro – energiju (sa koncesijom ili drugih oblika). Razvoj i studiranje izvodljivosti za proizvodnju energije za centralno grejanje grada Kamenice iz biomase ( poljoprivredna proizvodnja) obezbeđenog prostora, urbanističkog plana u saradnji sa vladom, i sprovede projekat pregovora o centralnom grejanju na biomasi u gradu Kamenica. Uzimajući u obzir i drvni otpad kao idealan za proizvodnju toplotnog briketa. Studije izvodljivosti i idealnih projekata sa mogućnosti kontrolisanja solarne energije za toplotne i električne energije preko fotonaponskih panela (kao dugoročni cilj) Stimulativne projekte za one koji grade takve objekte i koriste solarnu energiju za grejanje sa popustim procentima od takse za građevinske dozvole. Studije izvodljivosti i idealnih projekata sa mogućnošću proizvodnje energije iz otpada. Implementacija pilot projekta za mogućnošću uštede energije (primera radi termoizolacija efikasne sisteme grejanja itd)

6.1.11 BANKARSKI SISTEM 2. Strategija 1:Banke u pogledu održivog ekonomskog razvoja Izrada projekata za kredite od strane same banke za stanovništvo , mala preduzeća I agrobiznesi. Nacrt koncesionog investicionog projekta počevši od sektora obnovljive energije ( Zna se veoma dobro da u EU postoje veoma jasne smernice za obnovljive izvore energije tako da se može smatrati da je velika šansa za samu opštinu) Nacrt projekta imajući u obzir nove mogućnosti sa članstvom Kosova u MMF I SVETSKU BANKU u oblastima gde oni pomažu ( potrebno je istraživanje po njihovim zvaničnim sajtovima Izrada projekta za kreditiranje sa nižom kamatnom stopom kao i sa opširnijim paketom u oblasti poljoprivrede, industrije , sve do turizma.

6.1.12 Mala i Srednja Preduzeća Strategija 1: Podrška razvoja MSP

Stvaranje stručnog trening centra za mlade profesionalce za usavršavanje veština i pružanje seminara i kurseve za ekonomski razvoj i znanje o marketingu. Podrška mladim preduzetnicima kroz implementaciju ,,početnog centra,,( biznis Inkubatora ) gde kompanije mogu da koriste zajedničku infrastrukturu i koriste uzajamnu dobit. Ovaj Centar mora da obezbedi ; a) Pozajmljivanje poslovnog prostora i radionica sa niskim cenama. b) Zajednički prodajni centar. c) Savete o računovodstvu. d) Pravni i poreski saveti.

197

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

6.2 STRATEGIJE I DELATNOSTI ZA TEHNIČKU INFRASTRUKTURU

6.2.1 Putna Infrastruktura 1. Strategija 1: Postojeće asfaltirane puteve – Priprema glavnih projekata u saradnji sa Ministarstvom za infrastrukturu i proširenje u nekoliko segmenta. Održavanje u skladu sa postojećim putnim standardima (prioritet segment Gnjilane – Crepana – Kamenica, Kamenica – Crepana – Odanovce – Ogošte, Kamenica – Crepana – Odanovce – Donje Karaćevo kao i drugih koje su zasnovane na mapi saobraćajne infrastrukture. 2. Strategija 2: Neasfaltirani putevi Priprema glavnih projekata od strane opštine i u nekim slučajevima i u saradnji sa Ministarstvom za infrastrukturu za neasfaltirane puteve u skladu sa standardima i normama na osnovu mape saobraćajne infrastrukture

Strategija 3: Predloženi Putevi • Obeležavanje linije ovih puteva i njihovo održavanje ( imajući u obzir moguću liniju auto – puta Uroševac-Gnjilane-Crepana-Kamenica koja se povezuje sa auto-putem Skoplje – Priština). • Početak idealnih projekata za ove puteve od prioriteta Kamenica – Koretin – Topaonica – Odanovce – Rogačica – Mučiverce – Šipašnica – Ogošte - i Knamenica – Krilevo –Marevce – Priština. • Početak konsultacije sa predstavnicima Ministarstva za infrastrukturu o ovim putevima. • Izrada glavnih projekata za ove puteve bazirajući se na mapi saobraćajne infrastrukture.

Strategija 4: Rekonstrukcija puteva – nastavak i kompletiranje (završetak) na osnovu predviđene dinamike Poljoprivredni putevi • Priprema projekata i konsultacije o šumskim putevima. • Nastavak u harmoniji sa razvojem poljoprivrednog zemljišta novih projekata i poljoprivrednih puteva

Strategija 5: Urbani Putevi • Obeležavanje (geodetske tačke gde se prostire put ) prostora ovih puteva kao i njihovo održavanje. • Kod postojećih i planiranih puteva nije dozvoljena (kada se izda dozvola) nijedna vrsta gradnje koji ide u suprotnosti sa njihovom funkcijom. • Početak idealnih projekata za ove puteve od prioriteta u čistim oblastima ( bez gradnje unutar granice gradnje) • Početak konsultacija sa predstavnicima područja ali i adekvatno informisanje Ministarstva infrastrukture o tim putevima. • Otvaranje ovih puteva sa mašinerijom u funkciju preciznog definisanja kako će funkcionisati u buduće ovi putevi. • Razvoj ključnih projekata za ove puteve bazirajući se na mapi.

Strategija 6: Zaobilazni Putevi • Obeležavanje staza zaobilaznih puteva.

198

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

• Na određenoj liniji zaobilaznih puteva nije dozvoljena nijedna vrsta gradnje koja je u suprotnosti sa funkcijom ovi puteva. • Početak idealnih projekata za ove puteve. • Početak konsultacije sa predstavnicima Ministarstava za infrastrukturu za ove puteve. • Izrada ključnog projekta za ove puteve zasnovan na mapi saobraćajne infrastrukture(urbane)

Strategija 7: Prateća Infrastruktura • Početak idealnih projekata za tačke zaustavljanja i autobuske stanice. • Izrada glavnog ključnog projekta . • Konsultacije sa predstavnicima privatnog sektora i drugih zainteresovanih strana za sprovođenje projekta forme realizacije i upravljanja.

6.2.2 ŽELEZNIČKA INFRASTRUKTURA Strategija 1: - Označavanje železničke pruge za verziju (sa prioritetom) - Konsultacija sa predstavnicima Ministarstva za saobraćaj i post telekomunikaciju za početak novog idealnog projekta

6.2.3 INFRASTRUKTURA AKUMULACIJE I SNABDEVANJE SA VODOM Strategija 1: Konkretne akcije u renoviranju postojećih sistemskih resursa izvorna voda koja se trenutno koristi za piće Kao zaštitu i razvoj novi resursa i to u cilju snabdevanja vodom širom opštine. Projektovati jedan nacrt za renoviranje podzemni rezervoara u Kamenici kao i povećati dosadašnje kapacitete(zaštita od otpadnih voda tokom kišnih padavina). Oznake i zaštite područja gde se može izgraditi nova brana u Kremenatu itd. Označavanje i zaštita prirodnih resursa vode ( pogledaj hidrologiju mape opštine Kamenice)).

Strategija 2. Stvaranje jednog funkcionalnog sistema i integrisane vode za piće, industriju, poljoprivredu na celoj teritoriji opštine Kamenice. - Nacrt projekta za renoviranje postojeće vodovodne mreže u gradu – menjanje stare azbestne cementne cevi u nekoliko segmenta, povećanje prečnika cevi u nekim segmentima, proširenje mreže u novim oblastima itd. ( vidi mapu infrastrukturu urbane vode ). - Nacrt sistemnog projekta za vodosnabdevanje od jednog sistema koji može biti centralni sadržaj, od moguće brane u Kremenati zavisno od studije i rezultata same brane. - Nacrt projekta za snabdevanje vodom iz bunara za ona naselja koja su na većoj nadmorskoj visini i koje time ne mogu biti isporučeni od strane gore naveden opcije. Ovaj sistem pumpiranja treba napomenuti da nosi mnogo veće troškove (kosto troškova). - Nacrt projekta za snabdevanje vodom za piće, navodnjavanje i industriju brane nad rekom Desivojce.

Strategija 3. Podizanje brane nad rekom Desivojce - Završene studije za razumnost (izvodljivost) - Završetak idealnog projekta - Početak konsultacije i pregovora sa različitim sektorima i akterima - Završetak glavnog projekta. - Počevši sa sprovođenjem započetog

199

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Strategija 4. Regulacija vodne mreže - Izvođenje opravdani studija brane na reci Desivojce, Kremanata, i Đuričevca - Završetak idealnog projekta - Početak konsultacije i pregovora sa različitim sektorima i akterima o mogućnosti izgradnje ove brane u cilju regulisanja mrežno-vodovodnog režima. - Završetak glavnog projekta za ove brane - Počevši sa sprovođenjem započetog. - Završetak idealnog projekta za uređenje rečnih korita (uređenje sa zemljanim i kamenim, urbano uređenje,održavanje i čišćenje). - Početak konsultacije i pregovora sa različitim sektorima i akterima o mogućnosti počinjanje rada (uređenje sa zemljanim i kamenim, urbano uređenje,održavanje i čišćenje), (pogledaj mapu ,, Mere za zaštitu od poplava i erozija). - Završetak glavnog projekta za ove mere (uređenje sa zemljanim i kamenim, urbano uređenje,održavanje i čišćenje), (pogledaj mapu ,,Mere za zaštitu od poplava i erozija). - Počevši sa sprovođenjem započetog (uređenje sa zemljanim i kamenim, urbano uređenje,održavanje i čišćenje), (pogledaj mapu ,,Mere za zaštitu od poplava i erozija).

6.2.4 Sistem Kanalizacije (otpadne vode)

Strategija 1: Kompletiranje kanalizacione infrastrukture, poboljšanje postojeće mreže I izgradnja nove mreže. Priprema projekta za poboljšanje postojeće kanalizacione mreže ( vidi mapu ,, kanalizacija I deponija,,) Priprema projekta za izgradnju nove kanalizacione mreže u područjima gde ona nedostaje. Prioritetna područja su tamo gde je pola sistem sela opštine Postavljanje septičkih jama u tačkama izlivanje kanalizacije Označavanje i zaštita tragova kanalizacione linije iz naselja u pravcu glavnog kolektora.,,Vidi Mrežnu Konekciju” Priprema projekta za veze izlaznim naseljima u pravcu glavnog kolektora ,,Vodeća Mrežna Veza, Označavanje i zaštita traga kanalizacione linije za glavni kolektor na opštinskom nivou Kamenica- Koretin-Bela Zemlja. Ogošte, Kopernica, Kololeč, Šipašnica Donja, Šipašnica Gornja, Mučiverce, Rogačica, Karaćevo Donje, Karaćevo Gornje, Bela Zemlja ( pogledaj mapu Kanalizacija i Deponija). Priprema projekta za glavni kolektor na opštinskom nivou Kamenica Koretin-Bela Zemlja. Ogošte, Kopernica, Kololeč, Šipašnica Donja, Šipašnica, Mučiverce, Rogačica, Novo Selo, Donje Karaćevo, Karaćevo Gornje, Bela Zemlja U saradnji sa Ministarstvom infrastrukture i Ministarstvom za Javne Usluge (pogledaj mapu Kanalizacija i Deponija). Označavanje i zaštita slobodnog prostora za instalaciju kanalizacione mreže u Opštinu. Kod Bele Zemlje (pogledaj mapu Kanalizacija i Deponija ). Priprema projekta za instalaciju kanalizacione mreže kod bele zemlje u saradnji sa Ministarstvom za infrastrukturu i Ministarstvom za Javne Usluge (pogledaj mapu Kanalizacija i Deponija).

200

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Strategija 2: IZGRADNJA NOVOG SISTEMA ZA PRAŽNJENJE ATMOSFERSKI VODA

Priprema projekta za izgradnju nove kanalizacione mreže odvojen od odvodne kanalizacije (u skladu sa konceptom ostavljajući u pravcu najbližeg potoka ili reke) Svako selo treba da ima svoj poseban sistem. Atmosferske vode će se prazniti na najbližoj reci. Priprema projekta za izgradnju nove kanalizacione mreže atmosferskih voda i pored puteva.

Strategija 3: IZGRADNJA SISTEMA ZA PRAVILNIM UPRAVLJANJE DEPONIJA

Označavanje i zaštita predviđenog prostora za privremene deponije od izgradnje i industrijskog otpada u jednu ili dve lokacije (vidi mapu upravljanje sa otpadom) Priprema prostora za predodređenu deponiju sa ravnjanje sa šljunak (odmah nakon usvojenog plana) kao i oznaka sve dok se ne steknu uslovi za kompletiranu infrastrukturu. Priprema glavnog projekta za privremene deponije od izgradnje i industrijskog otpada u jednu ili dve lokacije (vidi mapu upravljanje sa otpadom) Javno raspisivanje tendera i realizacija velikih projekata za privremene deponije od izgradnje i industrijskog otpada u jednu ili dve lokacije ( vidi mapu upravljanje sa otpadom). Označavanje i zaštita predviđenog prostora za moguće deponije na opštinskom nivou, industrijskog i građevinskog otpada sa mogućnošću recikliranja (vidi mapu upravljanje sa otpadom). Priprema projekta za moguću deponiju opštinskog nivoa industrijskog i građevinskog otpada sa mogućnost recikliranja (vidi mapu upravljanje sa otpadom). Označavanje i zaštita predviđenog prostora za deponiju inteligentne otpade (Elektronski Otpad), Priprema projekta za inteligentne deponije (vidi mapu upravljanje sa otpadom). Stvaranje javnih ili privatnih mehanizama za adekvatno upravljanje ovim deponijama..

6.3 FUNKCIONALNOST ELEKTRIČNOM ENERGIJOM I OSNAŽIVANJE TELEKOMUNIKACIONE MREŽE

Strategija 1:Početak sprovođenja preporuka master plana za razvoj distributivnog sistema na Kosovu sve do Kamenice 2017 god.

Početak gradualne eliminacije TS 35/10kV i prelazak na TS 110/20kV Početak ( postepenog)gradualnog prelaska iz distributivne mreže 10kV na mreži 20kV. Prioritetna rana intervencija u smislu prelaska iz 10KV u onu od 20KV u to spada mreža Mučiverce- Kamenica-Ogošte-Kamenica – Strezovce-Kamenica-Ropotovo-Kamenica-Rubovce- Kamenica kao i jačanje aktualne mreže na 10KV po svim naseljima. Početak zamene TS 10/0.4kV na one od 20/0.4kV Početak zamene vazdušnih linija 230/400V sa upletenim kablovima kao i sa podzemnim kablovima. Obeležavanje i održavanje nove linije 110 kV Gnjilane – Berivojce Početak implementacije projekta nove linije na vetar 110 kV Kitka – Berivojce Treba pripremiti projekat tako što će niskonapanska mreža biti dobro planirana i to sa betonskim stubovima kao i sa samo održivim kablovima od aluminijuma Treba pripremiti projekat tako što će po ovim stubovima biti javno osvetljenje ulica . Treba pripremiti projekat tako što će javno osvetljenje glavnih seoski ulica, biti sa lampama natrijum i snagom od 400 w. Povezivanje i isključivanje lampe biće na automatski način, i kada su putevi malo frekventiranih (posle ponoći)lampe na automatski način će se paliti na polovinu nominalne snage.

201

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Strategija 2: Jačanje i širenje telekomunikacije na celoj teritoriji opštine

Saradnja u cilju povećanje broja poruka, brojeve telefonskih linija kao i drugih uređaja, obim interneta i kablovske usluge. PTK Usluge kao i ostalih operatera da se modernizuju. Priprema projekta za naselja sa već postojećom mrežom 90godina neophodno je zameniti sa novom mrežom. Postavljanje telekomunikacione mreže po selima preko kablova optičkih vlakana koja ujedno omogućuje vezu sa Internetom i kablovsku televiziju. Priprema projekta za uspostavljanje 4 nove antene PTK – VALA i IPKO Priprema projekta za izgradnju poštanski objekata u naseljima. Priprema projekta za pokrivanje sa fiksnom telefonskom mrežom na celoj teritoriji opštine kao i prelaz iz vazduha na podzemnoj mreži. Priprema projekta za isporuku HD televizijskog programa preko kablovske mreže. Priprema projekta za uspostavljanje javne telefonske govornice u svim naseljima gde postoji već fiksna telefonija.

6.4 TEMATSKE GRANE DEMOGRAFIJE I SOCIJALNA PITANJA

6.4.1 STRATEGIJA I AKCIJE ZA SOCIJALNU INFRASTRUKTURU

STANOVNIŠTVO, STANOVANJE , I STAMBENI BORAVAK STANOVNIŠTVO

Strategija 1: Stvaranje najpovoljniji uslova za poboljšanje opštinskim indeksom ljudskog razvoja (OILJR) u daljem razvoju opštine Kamenice

• Priprema i realizacija projekta za razvoj koordiniran i prostornog usklađivanja po predviđenim brojem stanovništva po svim planiranim naseljima predviđeno na mapi • "KONCEPT RAZVOJA I NASELJA OPŠTINE KAMENICE,, koji podržava proširenje infrastrukturne mreže. • Razvoj projekta za rast i aktivnosti koji imaju društveno – kulturnog značaja za bogatiji život. • Projekti integracije zajednice sa niskim prihodima kao i sa zajednicom koja živi po ruralnim sredinama. • Razvoj projekta za kompletiranim kvalitetom infrastrukture i sistemom obrazovanja na svim nivoima i stvaranje uslova za upis osnovnog i srednjeg obrazovanja kao i povećanje stope pismenosti kod odraslih (preko 15 godina ). • Razvoj projekta sa kompletiranim kvalitetom infrastrukture zdravstvenog sistema sa uticajem rasta na godine stanovništva opštine Kamenice. • Razvoj projekta sa kompletiranjem na grani ekonomskog razvoja kao i smanjenje siromaštva tako da ekonomsko blagostanje mereno po glavi stanovništva povećava prihode. • Razvoj projekta koji je predviđen u ovom planu za povećavanje zelene površine u gradu, i po drugim naseljima preko aktualnih slobodnih površina ili neiskorišćenog prostora, kao i stvaranje novih zelenih površina u gradu, okolini grada kao i u ostalim naseljima. • Razviti projekte za povećanje osetljivosti građana prema problemima socijalnog kulturnog pitanja ali i okoline u smislu kvaliteta života. • Razviti projekte tako što će ojačati na strateški način. Kadrovski kapaciteti u opštini u cilju reagovanja na realizaciji obe vizije za budućnost opštine Kamenice i postizanje pola i etničku ravnopravnost..

202

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

6.4.2 PREBIVALIŠTE

Strategija 2: Povećanje kvaliteta i kvantiteta stanovanja • Razvijanje regulativnih planova poštujući koncepte koji će biti u funkciju održavanja I dovoljnog obima stanovanja za sve segmente. • Razviti i realizovati glavne infrastrukturne projekte i usluga na osnovu mape infrastrukture ( voda, kanalizacija, grejanje parking – prostora, zelenilo) u ovom dokumentu u grani stanovanja u cilju poboljšanja kvaliteta stanovanja. • Priprema glavnog projekta koji utiču na javne sadržaje koji utiču na podizanje nivoa stanovanje. • Razviti i sprovoditi projekte standardnog stambenog prostora kao i održavanje postojećih struktura i izbegavanje fizičkog propadanja postojećih stambenih zgrada izgrađene bez plana

6.4.3 NASELJA

Strategija 3: obezbediti da će budući razvoj opštine Kamenice biti u skladu sa konceptom prostornog razvoja policentričnog sa tri linearna segmenta. • Razvoj naselja treba da bude napravljen sa konceptom prostornog razvoja policentričnog sa tri linearna segmenta. Prvog segmenta Kamenica – Rogačica, drugi segment Kamenica – Ogošte, i treći segment Kamenica – Stezovce kojeg ćemo nazvati kao,, Konceptom Sunca” i Regulacioni Planovi za grad Kamenice • Izrada regulacionih planova za grad Kamenica – Topanica – Hodonoc • Tretiranje sa prioritetom naselja u blizini grada Kamenice. • Promocija izgradnje unutar planiranih područja. • Monitoring Praćenje i ne dozvoljavanje nijedne građevinska gradnja van granica i u zonama zamrznute izgradnje. • Stvaranje jednog odbora za rušenje građevinske gradnje van predviđenih granica.

6.4.4 NEFORMALNA NASELJA Strategija 5: Obezbediti da neformalna naselja su tretirana na osnovu smernica za regulisanje neformalnih naselja namenjena od OPP i MSPP.

Sledeće radnje su:  Tokom razvoja regulacionog plana grada Kamenice u okviru projekta za nosioca ovog plana Tretman neformalnih naselja Kamenica 1. Kamenica 2. Kamenica 3. Treba da bude deo projekta gde će biti obavešteni o kvalitetima i obimu neformalnosti sa posebnim naglaskom na usluge i razvoj bez plana što je i karakteristika ovih neformalnih naselja u pravcu regulisanja, normalizovanja i orijentacije ovih razvoja sa regulacionim planovima.  Nakon izrade ovih planova i odreda prioritetnih projekata za realizaciju treba uzeti u obzir VJF za njihovo regulisanje A neformalna naselja će dobro poslužiti potencijalnim  donatorima da obezbede neophodnu finansijsku podršku, ljudske i tehničke resurse u okviru ovog regulisanja neformalnih naselja je ujedno i Evropski prioritet.

203

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 Druga aktivnost veoma važna za sprovođenje opštinskog razvojnog plana Prema utvrđenim pojmovima je da se uzmu u obzir takve mere razvojne politike da se ne dozvole nove zone neformalne

6.4.5 OBRAZOVANJE

Strategija 1: Proširiti obim i sadržaj kao i poboljšati kvalitet infrastrukturu u obrazovnom sistemima svim nivoima u skladu sa konceptom policentričkog razvoja sa dva linearna segmenta. Uspon sadržaja za predškolsko obrazovanje u školama ili odvojeno treba predvideti u svim naseljima. Obeležavanje i održavanje predviđenih prostora u ovom planu za obdaništa iz prostornog razvoja okvira i mape ,,Školski Prostor i Sport, Priprema osnovnih ideja i projekata za vrtić. Obeležavanje i održavanje predviđenih prostora u ovom planu za osnovne škole, iz prostornog razvoja okvira i mape ,,Školski Prostor i Sport,, Priprema osnovnih ideja i projekata za osnovne škole. Obeležavanje i održavanje predviđenih prostora u ovom planu za srednje škole, iz prostornog razvoja okvira i mape ,,Školski Prostor i Sport,, Priprema osnovnih ideja i projekata za srednje škole. Obeležavanje i očuvanje predviđenog prostora u ovom planu za Poljoprivredni Fakultet filijala u Kamenici, naznačen iz okvira prostornog razvoja i mape ,,Školski Prostor i Sport,, Priprema idejnog i glavnog projekta za stručne srednje škole gimnazije u Rogačici, Ogošte, Kao i implementacija projekta za stručne srednje škole. Stvaranje filijale Poljoprivredni Fakultet u Kamenici. Tokom razvoja novih projekta školskih objekata treba predvideti i vodeću infrastrukturu, izgradnja sportski objekata i to sve u cilju poboljšanja uslova rada i učenja. U pratećoj infrastrukturi izgrađeni objekti treba predvideti kao posebnim. Uključenje kanalizacione i vodovodne infrastrukture o svim školskim objektima koji nisu uključeni. Početak primene vladinog programa za stvaranje kompjuterskih laboratorija i one za informatiku. Poboljšanje bezbednosti kod učenika tako što će biti postavljen sistem za nadzor i stvaranje multifunkcionalnih škola koje sprovode aktivnosti za decu, mlade kao i drugim grupama građana. Jednako učešće u obrazovanju, stvaranje povoljnih uslova za integraciju dece sa smetnjama u razvoju i organizovanje različitih vidova roditeljskog vaspitanja. Efikasno upravljanje škola i školske mreže, u skladu sa demografskim promenama i uspostavljanje centralizovanog sistema finansijskog upravljanja obrazovnih institucija. Unapređenje saradnje između škola i roditelja. Stvaranje uslova u školama sa dnevnim boravkom (stvaranje kuhinje po školama ). Lokalna strategija za obrazovanje ( priprema profila prema zahtevima tržišta u Opštini na Kosovu i šire. Obostrana saradnja Opština-Ministarstvo za Obrazovanje, Obrazovanje-Ministarstvo rada i socijalnog starenja, Ministarstvo Kulture omladine i sporta. Saradnja opštine Kamenice sa ostalim opštinama u razmeni iskustava i kadrova za povećanje kvaliteta obrazovanja. Stvaranje olakšavajućih okolnosti za razvoj privatnog obrazovanja, pružanje sajtova za saradnju sa drugim državama i organizacijama koje imaju svoje paralele širom sveta za profesionalno usavršavanje.

204

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

6.4.6 ZDRAVSTVO Strategija 1: Pružanje zdravstvenog sadržaja u naseljima u skladu sa njihovom funkcijom I hijerarhijom.

Kamenica treba da postane bolnički centar koji može da pruži ili ponudi neke usluge i sve dok se to ne realizuje ona mora nastaviti da traži pomoć od regionalne bolnice koja se nalazi u opštinu Gnjilane i 17 štićenika odeljenja. Odeljenje za ginekologiju, Interno, Dijaliza, Pedijatrija, Hirurgija, Anesteziologija, Ortopedija , Urologija, Infektivni, plućne bolesti , prva pomoć, oftamologija , laboratorija, Transfuzija Krvi i Trudnoća. U gardu Kamenica postoji i kuća za ljude sa invaliditetom, gde postoje stalni stanari i to 10 njih koji žive u savremenim uslovima i infrastrukturi. Naša opština je pogodno mesto sa dobrim okruženjem za gradnju.  Rehabilitacioni bolnički centar za bolesti narkomana (Kamenica).

6.4.7 KULTURA Strategija 1: Pružanje i sadržaj za očuvanje i održivog korišćenja kulturnog nasleđa u toku

Sprovođenje aktivnosti zadataka gledano u prostornom razvoju za ovu granu, kao i sadržaj strategije koji može biti ako se preduzmu sledeće mere: - Sa odobrenjem ovog plana sve vrednosti navedene u mapi baštine uzet će se pod zaštitom Opštine/Države. - Prevencije aktualnih pojava koje ugrožavaju kulturne baštine sa tehničkim, profesionalnim, I pravnim merama ( prezentovane u mapi ,,Kulturna Baština,,) - Obeležavanje površina objekata sa vrednostima kulturnog nasleđa prostire na mapu cele - teritorije opštine Kamenice Dom Kulture „Isa Kastratiu“ Kamenicu treba obnavljanje i održavati. Kao jedina institucija u kojoj su kulturne aktivnosti stavljene na potpunoj usluzi umetnika , pozorište, kulturnih ansambla, omladine i civilnog društva Na ovoj funkciji treba da bude digitalizovana i kompletna infrastruktura kao i Gradska Biblioteka. Označavanje zona, objekata i vrednosti kulturnog nasleđa od karte u površini na celoj teritoriji grada Kamenica. Izrada glavnih projekata i početak sprovođenja u funkciji očuvanja, rehabilitacija i korišćenja kulturnih istorijskih vrednosti sa kulturnim dobrima, društvenim, ekonomskim, naučnim, obrazovnim, ekološkim I kulturnog turizma. Izrada projekata za zaštitu i razvoj Kulturnog Nasleđa obuhvatajući načine iskazivanja kulturnih tradicija ili narodnih običaja, , slavlja, rituala. Muzike, kola, pesme i umetničkih izražavanja. Informativna kampanja i marketing u funkciji poboljšanja kvaliteta opštinskih usluga u funkciji nasleđa i imaža mesta sa velim dobrobitima. Gradnja i zaštita grobnog kompleksa u Kamenici Postavljanje u listi vrednosti i uzimanja pod institucionalnu zaštitu monumenata umrlih boraca u ratu OVK. Stvaranje jednog opštinskog mehanizma za kontrolu razvoja za sve vrednosti nasleđa. Pripremama idejnih projekta i onih glavnih kao i sprovođenje za gradski muzej u Kamenici. Pripremama idejnih projekta i onih glavnih kao i sprovođenje za otvorenog pozorišta u Kamenici.

205

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

2.4.0 ADMINISTRACIJA I JAVNE INSTITUCIJE Strategija 1: Stvaranje uslova i sadržine za Administraciju i Javnih Institucija transparentne i efikasne. Pošto u okviru prostornog planiranja kao poželjnim razvojem u ovoj grani su predviđeni novi objekti za opštinskom administracijom kao i mogućnost o osnivanju opštinskih institucija u ovom objektu sa Evropskim Standardima..  Objekat opštinske administracije nalazi se u fazi izgradnje ( mesto bivše opštine pre 1999 godine )  Početak decentralizacije u nekim administrativnim funkcijama sekundarnim centrima kao i početak sprovođenja primene elektronskog sistema i vladinih usluga sa ciljem da budu bliže građanima

6.4.8 SPORT I REKREACIJA

Strategija 1: Pružanje sadržaja sportski i rekreativnih po naseljima u skladu sa svojom funksionalnošću kao I hijerarhije Budući razvoj ponude za sport u opštini, mora biti u harmoniji I mogućnostima koje ima opština KAMENICA I preporučenim zahtevima koji su rezultat participativnog procesa planiranja. Prostore za sport i rekreaciju u celini treba obezbediti u svakom selu. Oni mogu biti u okviru osnovnih škola, u okviru školskog dvorišta sa organizovanjem rasporeda van nastavnog procesa. Ili kao zasebne prostore koji zavise o mogućnostima I uslovima. Konkretno, na poseban način predviđene želje u funkciju prostornog poravnjenja sportske infrastrukture su : Izgradnja jedne sportske sale sa kapacitetom od 1500 sedišta u gradu Kamenica (u završnoj fazi) Renoviranje fudbalskog stadiona (veliki fudbal) u gradu Kamenica Renoviranje dve sportske sale u dve srednje škole Kamenice. Renoviranje poligona strelišta u Kamenici. Podrška privatnog sektora u razvoju, aktivnosti dopuna sadržaja i standarda u postojećim fudbalskim terenima (mali fudbal) u Kamenici Poligoni za šetanje i rekreaciju u Kamenici Treba uzeti u obzir i teniski sport, pecanje,lov,jahanje, motokros itd.

6.4.9 OMLADINA

Strategija 1: Sadržaj za život mladih Željena očekivanja u ovoj oblasti su pre svega Aktiviranje sto vise omladinski organizacija kao i uspostavljanje saradnje sa lokalnim institucijama, jačanje kapaciteta za sport i kulturu i što višeg omladinskog angažovanja u ovim aktivnostima. Aktiviranje trka u različitim oblastima sporta , umetnosti, nauke u osnovnim i srednjim školama.  Površine za sport i rekreaciju u celini treba obezbediti u svim naseljima i koriste za omladinske aktivnosti koje mogu da stvore klubove. Ovi prostori mogu da budu u okviru osnovnih škola.

Željeni predviđeni i specifični prostor u ovoj oblasti je : - Izgradnja omladinskog centar u gradu Kamenica, Rogacica, Ogoste itd. - Formiranje recitatorskih grupa, drame , muzike po svim osnovnim i srednjim školama. - Otvaranje jedno centra za stručno usavršavanje mladi ljudi - Godišnja organizacija Dana Omladine..

206

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

CENTRI ZA LOKALNE ZAJEDNICE Strategija 1: Odredba centrima za zajednice u lokalnim centrima

 Formiranje novih centara za zajednice u svim lokalnim centrima gde one nedostaju kao i njihovo postavljenje u prostorima javnih institucija kao što su škole i slično za druge kulturne aktivnosti.  Poboljšanje centra za zajednice u urbanoj zoni Kamenice sa jednom kancelarijom , površine u domu kulture i stvaranje ostalih škola po oblastima za zajednice.

6.4.10 NEZAPOSLENOST I SIROMAŠTVO Strategija 1: SMANJENJE NIVOA NEZAPOSLENOSTI I SIROMAŠTVA

Da bismo popravili poboljšali ovo stanje predložene su mere u okviru prostornog razvoja I ekonomske strategije i razvoja za implementaciju plana u ovoj oblasti. ,, Demografija I socijalna pitanja ,, je analizirana nezaposlenost i siromaštvo gde se zahteva preduzimanje konkretnih mera Što se tiče sa povećanjem broja zaposlenosti i povećanje prihoda po glavi stanovništva. To će uticati na podizanje životnog standarda. Kroz osnivanja privrednog i društvenog razvoja može da se smanji stopa nezaposlenosti dakle da stimuliše i podrži mala i srednja preduzeća kao i stvaranje boljih mogućnosti za donatore i obezbeđenje sezonskog rada. Razvoj projekta i stvaranje uslova za organizovanje stručnog usavršavanja u skladu sa zahtevima tržišta. Izgradnja objekta za teško socijalnim slučajevima u gradu kao i najveći opštinski centara. Razvoj projekata i stvaranje uslova za pružanje sezonskog rada. Razvoj projekata i stvaranje uslova za podršku.

6.5 STRATEGIJE I AKCIJE ZA KORIŠĆENJE ZEMLJIŠTA I ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE Oblasti korišćenja zemljišta i životne sredine je oblast koja predstavlja prioritet u planu za regulisanje, upotrebe i razvoj prostora i strategije za sprovođenje ovog plana. U ovoj oblasti je značajna jer buduće aktivnosti navedene u nastavku su od suštinskog značaja.

6.5.1 VAZDUH Strategija 1: Čist vazduh, minimalna zagađenja Obeležavanje i zaštita tokom razvoja i izgradnje proizvodnih i zeleni traka prema planu. Razvoj ključnih i idealni projekata zelenih površina, i početak realizacije prioriteta Kamenice i to prema planu Obeležavanje i zaštita tokom razvoja i izgradnja postojećih parkova, kao i novi površina za nove parkove po planu. Razvoj ključnih i idealni projekata za zaštitu, razvoj postojećih šuma, posebno za kultivaciju novih šuma sa kapacitetima usisavanje raznih gasova. Uspostavljanje kriterijuma za zelenim površinama prilikom izrade planova davanje dozvola i urbana gradnja sa prioritetom Kamenica i pod-centar. Razvoj ključnih i idealni projekata za poboljšanje protoka saobraćaja i izbegavati velika transportna prevozna sredstva kroz centar naselja prema planu. Opštinski Nacrt propisa za mere pod uslovima za ispuštanje zagađujućih materija u vazduhu iz industrije i automobila i potrebno je podešavanje katalizatore i drugih prilagođavanja u tehničkom smislu i uklanjanje starih od saobraćaja

207

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Razvoj ključnih i idealni projekata za upotrebu alternativne energije (uglavnom koristeći solarnu energiju, vetrova, vode koje teku, geotermalna energija ). Stimulacija sa poreskim olakšicama do 50 % onih koji traže građevinske dozvole i korišćenje alternativnih izvora energije. Stimulacija sa cenovnikom i kvalitetom za upotrebom javnog saobraćaja. Razvoj ključnih i idealni projekata za biciklističke staze i šetnja kao što se da videti i na mapi, kao i obaveze tokom izrade saobraćajnih projekata sa takvim sadržajem. Uzimajući kaznene mere za fizička i pravna lica koji prelaze granicu podnošljivog nivoa zagađenosti i buke. Posebno u sredinama sa značajnim aktivnostima (blizu škola,obdaništa,bolnica itd). Razvoj ključnih i idealni projekata za rekonstrukciju puteva (kružnih, i baj pas urbanih centar, kanalizacije i sprečavanje deponije

6.5.2 VODA Strategija 1: Poboljšati kvalitet vode i vode bogatih područja

Obeležavanje i izrada projekata za zaštitu i razvoj prirodnih izvora vode i drugih podzemnih i površinski voda kao što se može videti na hidrološkoj mapi opštine Kamenica, zajedno sa određenom oblašću za obaveznu odbranu kao specifičan režim zaštite. -Izrada ključnih i idealni projekata za formiranje septičkih jama i opreme za filtriranje. -Izrada ključnih i idealni projekata za montažu i kompletnu opremu za prečišćavanje vode koja se koristi u industriju. Usvajanje uredbe za industrijske gradnje sa donošenjem odluke o obavezi za čišćenje svih voda. Kao i zabrana korišćenja bez prethodnog montiranja uređaja koji bi obezbedili pravilno čišćenje prljavih voda na adekvatan način. Izrada ključnih i idealni projekata koji vode ka posebnoj zaštiti za izvore gornje opruge I tokovi Reke . Izrada projekta za posebnu zaštitu voda od nekontrolisane upotrebe mineralnih đubriva za poljoprivredu ( nitrati, nitriti , fosfati, i druge hranljive materije ). Izrada ključnih i idealni projekata za organizovane deponije stočno groblje za urgentne slučaju kao i zaštita od nezakonitog otpada ( sve vrste otpada ).

6.5.3 ZEMLJA Strategija 1: Zaštiti kvalitete i kvantitet zemljišta (minimalno zagađenje). Izrada projekta za kontinuirano praćenje i kontrolu poljoprivredne plodne zemlje. Priprema osnovnih ideja i projekata za zaštitu od poplava na osnovu mape koja je predstavljena u okviru funkcije za zaštitu i podizanje stepena boniteta. Izrada projekta za posebnu zaštitu zemljišta od nekontrolisane upotrebe mineralnih đubriva za poljoprivredu (nitrati, nitriti , fosfati, i druge hranljive materije).Izrada ključnih i idealni projekata u cilju zaštite zemljišta od nezakonitog otpada ( sve vrste otpada ). Priprema projekata za ponovni razvoj bivših oblasti pokrivene deponijama i oblasti gde su odvojene deponije Izrada projekata i preduzimanje mere za zaštitu od erozije od konstitutivnih zemljišta koji su prikazani na mapi pošumljavanja. Priprema projekata, stvaranje uslova i mehanizama za preduzimanje mere i zaštite od degradacije i ljudskog uticaja. Priprema projekta sa značajnim prioritetom za zemljište sa niskim kvalitetom poljoprivrednog zemljišta

Strategija 2: Upravljanje zemljištem Neophodno je organizovati jednu informativnu kampanju za građane (za izgradnju novih granica, zamrznute površine i izgradnja kao i izgradnja područja za buduće površine). U cilju zaštite zemljišnog prostora i zemljišnih resursa od otuđenja do poljoprivredne svrhe i granicama dozvoljene gradnje i to

208

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

unutar planirane granice, (mapa ,,Stambeno razvojna koncepcija) i implementacija smernica razvoja u planiranim oblastima. Izrada projekata za KOMOZACION uređenje poljoprivrednog zemljišta (mere komosative) Poboljšanje i sistem kontrole nad nove gradnje u opštini. Prezentacija I konsolidacija kaznenih mera kao i organizacija jedne kampanje za stanovništvo kao i poslovnih biznisa o ovim merama. Povečanje kapaciteta samih opština u vezi sa upravljanjem i kontrole planiranih dešavanja. Stimulisanje i nastavljeni proces izrade regulacionih planova za sve predviđene oblasti koje pruža RPO URP

6.5.4 KORIŠĆENJE ZEMLJIŠTA

Strategija 1: Obezbediti korišćenje zemljišta za planiranu destinaciju.  Adekvatno informisanje javne uprave, (administracije) građana i granične destinacije  Definicija razvoja predviđenih destinacija iz mape na terenu i sa obe strane razgraničenja I signalizaciju destinacije (odredište) površina.

Razvoj plana nižeg nivoa i idealni i ključnih projekata za predviđena odredišta sa mapom korišćenja zemljišta (poljoprivredna zemlja, šumsko zemljište, predviđena zemlja za izgradnju naselja, arheološka područje , groblje, trava, putevi, deponija, hodnici, industrija i sva neophodna polja i sektori.

Razvoj projekata da bi obezbedili kvalitetan prostor javnih prostora. Razvoj praćenje i sprovođenje mehanizama i kontrola na celoj teritoriji grada Kamenica

Podizanje ljudski kapaciteta opštine Kamenica. Razvoj kaznenih mehanizama za prekršioce koji će pokušati da otuđe zemljište za namene koje nisu predviđene u ovom planu.

6.5.5 PRIRODNO NASLEĐE Strategija 1: Zaštita prirodnog nasledja Pripremanje odluka za objavu i proglasi kao zaštićena, konzervisani, osetljivost,zaštićeno I konzervisano, stari badnjaci i geomorfoloških spomenika ( vidi mapu nasledje ). Obezbeđivanje zaštite integrisanih prirodnih i kulturni spomenika.

Strategija 2: zaštita i jačanje pejzaža  Izrada projekata za funksionalizaciju i održavanje poljoprivrednog pejsaža  Izrada i sprovođenje projekata za sadnju brojne vrste zelenkasti biljaka na livadama I pašnjacima.  Izrada projekta i preduzimanje mera tako što će biti zaštićene od nekontrolisane seče šuma, požari i projekti protiv erozije..  Jačanje saradnje sa MMPH  Ograničenje razvoja u oblasti kvaliteta poljoprivrednog zemljišta i scenski pejsaža

Strategija 3: Poboljšanje kvaliteta zelenih površina  Povećanje broja parkova i zelenih površina po urbanim naseljima sa gustom populacijom.  Stvaranje novog parka u gradu Kamenica

209

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 Stvaranje zelene površine duž reke Krivareka, i zaštita  od degradiranih aktivnosti

6.5.6 Biodiverzitet Strategija 1: Održivi razvoj Biodiverziteta Priprema projekta za zaštitu onih područja urbane fitocenoze. Priprema projekta za zaštitu flore i faune u celoj teritoriji I gradu Kamenice precizirajući šta treba zaštiti i šta može da se koristi Razvoj praćenje primene mehanizama i kontrole . Podizanje ljudski kapaciteta opštine Razvoj kaznenih mehanizama.

6.5.7 UPRAVLJANJE OTPADOM Strategija 1: Minimalna količina proizvedenog otpada, ponovne upotrebe i reciklaža otpada.

Definicija, demarkacija i signalizacija područja namenjeno za tranzit deponije, stočno groblje , i inteligentnim deponijama, Priprema projekata za tranzit deponije i interne deponije ( građevine) Priprema i realizacija projekta za sanaciju i dekontaminaciju zemljišta stare deponije grada Priprema projekata za sakupljanje i tretman otpada koji su odloženi na nekontrolisani način sa prioritetom na obalama reka i na sličnim prostorima. Priprema projekata za upravljanje i kontrolu opštine u smislu otpada . Preduzimanje kaznenih mera.

6.5.8 PRIRODNE KATASTROFE I DRUGE ELEMENTARNE NEPOGODE Strategija 1: Premeštanje iz kulture reakcija na amortizacije i sprečavanje

 ZEMLJOTRESI Pripremiti uredbu za sve gradnje u skladu sa sa stepenom seizmičkog rizika kao i izgraditi sa standardima. U pojedinim objektima kao i po objektima visoke gradnje treba raditi sa seizmičkom arhitekturom.

 GRAD Priprema projekata za izgradnju stanice protiv grada po mestima gde je i ranije planirano (kao što se da videti i na mapi).

 LAVINE, TEŠKI VETROVI I LED Priprema projekta za preduzimanje akcije tokom zime a posebno u brdsko planinskim oblastima.

210

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 SUŠA

Priprema projekta za akumulaciju voda kao brana u Sustu a system se sastoji od više malih brana koje sluze za opštinski nivo tako I na urbani za ovaj aspekat

 POPLAVE Priprema projekta za otvaranje kanala, raspored zemlje, čišćenje i održavanje, urbano podešavanje faza 1 i 2. Preduzimanje mere za eliminaciju jakih krivina reka kao i upravljanje obala reka. Preduzimanje mere za odbranu i zaštitu reka od bacanja otpada, što i na ovom slučaju predstavlja prepreku za slobodno kretanje vode. Preduzimanje mere za sprečavanje gradnje objekata za stanovanje stambenih sgrada kao i onih sa ekonomskim karakterom niz obale reka po zakonima koji su na snazi.

211

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

212

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 EROZIJE

Preduzimanje mera za proglašenje o područjima sa erozijom. U oblastima gde su erozije sa velikim intenzitetom po vodopadima, zemljišta, šuma, i nepokretnih objekata na osnovu zakona o vodama Kosova od opština. Preduzeti mere za sprečavanje erozije aktivnosti kao što su: 1. Zaustavljanje sječe i krčenja šuma. 2. Zabrana ispaše 3. Zabrana i upotreba robe koje izazivaju eroziju, 4. Zabrana i upotreba robe koje izazivaju eroziju. Preduzeti mere anti-erozije , hidrotehničke.; • Izrada projekata za izgradnju terasa gardone i brane u korita potoka i potoka. • Izrada projekta za izgradnju nasipa na rekama. • Izrada projekta za sađenje šumski sadnica u rečnim koritama. • Preduzimanje mera za zabranu vađenja šljunka po rečnim koritama; Preduzeti mere anti- erozije, poljoprivreda; • Izrada projekta za održavanje poljoprivrednog zemljišta • Preduzeti mere za primenu ispravne poljoprivredne prakse • Razvoj projekta za navodnjavanje i odvodnjavanje. • Inicirati investicije i osiguranje za zaštitu zemlju od reka; Preduzeti mere anti-erozije, biološke; • Izrada projekta za sađenje drveća koji će pokrivati generacije od 10m udaljeno od obala velikih reka.

 POŽARI • Preduzeti mere protiv nedozvoljene gradnje ili gde standardni ulaz je neophodan za objekte i opremu koje prouzrokuju požar ili potpomaže požaru po šumama kao i ostali prostora koji su rizikovani od požara. • Preduzeti mere za podršku objekte i opremu koji pomažu u sprečavanju požara ili pomažu u gašenju požara šuma kao i ostali prostora koji su rizikovani od požara. • Izrada projekta za tampon zone između šumski površina i ostali područja koje su osetljive na požar. Jedna tampon zona duž granice kako bi se sprečilo eventualno širenje požara. • Izrada projekta i uspostavljanje što više hidranata i vodenih akumulacija na što višim tačkama i naseljima. • Izrada projekta za obezbeđenje u pristupanju vozilu koji se koristi za gašenje požara na svaku stambenu jedinicu u opštini. • Kontrola mera za pretnje. • Kaznene mere.

213

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

6.6 PROCENE STRATEGIJE, NA OSNOVU KRITERIJUMA UTVRĐENIH PRINCIPA, POLITIKA I ZAKONI Imajući u vidu da su tranzicije strategije i aktivnosti za sprovođenje iz postojećeg stanja prava, okvirnog željenog razvojnog prostora. Pošto je formulisan paket strategija i akcija za postizanje ciljeva u okviru prostora, vremenskog rasporeda i situacije. Evaluacija ovih strategija (koji također predstavljaju odgovor na pitanje koje bi aktivnosti i korake trebalo preduzeti da se postigne do željenog i predviđenog okvira. Štaviše predstavljaju alat za faznog prelaza iz postojećeg stanja u onu planiranu) Na osnovu definisanih kriterijumima sa opštim principima za razvoj /zaštitu,politike i zakona je veoma važan korak za procenu ove strategije dali smo sigurni da dokument može da se primeni.

6.6.1 EVALUACIJA STRATEGIJE ZA IMPLEMENTACIJU U OBLASTI EKONOMSKOG RAZVOJA

Merenje efikasnosti strategije za implementaciju u oblasti ekonomskog razvoja, veoma je važno da se izvrši kompletna analiza koja bi otkrila slabe tačke i jake tačke kao i mogućnosti i pretnje istovremeno prostornog aspekta ali i ostalih aspekata razvoja u pitanju Procena strategije i akcije za postizanje ciljeva u okviru prostornog okvira u oblasti ekonomskog razvoja. Sve predložene strategije od strane profesionalnih timova u odnosu na scenarijom da se ne uradi ništa na ovoj grani, procenjuju je se da postoje slabosti ali generalno gledano može se smatrati realni u pogledu sposobnosti da se sprovede, promovišu principe održivog razvoja kompaktne i intenzivna . Ove strategije predstavljaju strateški integrisani pristup u poštovanju zakona ove zemlje i ako vlasti stvore uslove za realizaciju ove strategije može se poverovati da će grad Kamenica biti lider u oblasti poljoprivrede i industrije, kao glavne filijale ekonomskog razvoja na nivou opštine Strategije za implementaciju dokumenta su predvideli brojne aktivnosti kao što su: Procena: Sve planirane aktivnosti u rasponu od obrazovanja i stalnog učenja (večnim) u poljoprivredi, industriji stočarstvo, proizvodnji voća i povrća koja će doprineti povećanju obima i stvaranja kvalitetne proizvodnje, i povećavanje marketinške mogućnosti . Može se proceniti da će mere i aktivnosti koje se bave strategijom komasacije ili drugih vidova ujedinjenja parcela kojim će se omogućiti racionalno, efikasno, i održivo korišćenje poljoprivrednog zemljišta. Kao I mogućnosti intenzivnijeg proizvoda i osnaživanje u lokalnom i međunarodnom tržištu, mere za navodnjavanje odvodnjavanje kao i odbrana ili zaštita od poplava u povećanju produktivnosti, kvaliteta i popusti cena rada, ali i zaštita od erozije, mere u stočarstvu, šume, pašnjaci, razvoj poljoprivrednih zona i tako dalje. Koji su deo strategije za poljoprivredu i mreže povećati prihode u GDB od poljoprivrede i industrije kao glavnu granu ekonomskog razvoja i omogućiti gradu Kamenica biti konkurentna na Kosovu i regionalnom tržištu.. Na osnovu kriterijumima i lokalnim standardima ali i onih međunarodnih, predviđene i navedene aktivnosti u ovoj strategiji za sprovođenje odredaba razvojnog okvira može uticati na pritisak same vlade da se pokrene i preseli ka potezu podrške indirektnih politika koji se vide tokom prethodnih (poljoprivredna politika bila je fokusirana na razvoj i renovirane infrastrukture, stavljanje jednog pro- biznis prostora, podršku na uslove poljoprivrednicima, institucionalno jačanje i sve to je bilo na niskom nivou ). Na direktnim politikama i to na davanju kredita i donacije koji u prihod farmerima preko Vlade. Za realizaciju okvira u oblasti ekonomskog razvoja su predviđeni i mnogi razvoji koji su u okviru strategije za realizaciju sledećih aktivnosti i to na granama razvoja industrije, građevinarstva trgovine, rukotvorine, turizma. Procena: Sve planirane predviđene aktivnosti će doprineti u održavanju mineralnih resursa, razvoj i eksploataciju projekata u bliskoj budućnosti upotreba Betonita, Tufi, Andeziti i drugih minerala. Razvoj alternativne energije ( Energija na Vetar )proizvodnja građevinskog materijala, razvoj prerađivačke industrije od metala, drveta kao i podizanje intelektualne tehnološki kapaciteta ,, Stvaranje sinergije i izbegavanje mogućih sukoba je jedan od napretka ovih strategija, stvaranje novih kapaciteta

214

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

zanatstva i tržišnog prostora na veliko i malo. Stabilne pijace do onih dnevnih, funkisionalna industrijska zona, stalnog usavršavanja, poslovnog inkubatora kao i uslovi za jačanje građevinskih firmi , magacinskog prostora posebno po industrijskim zonama, kancelarija za projektovanje pod nadzorom pod-centra. Takođe su predviđeni i konkretni aktivnosti u okviru strategije za promociju Kamenice kao grad za omladinski turizam, promovisanje Kitke, Planike, Tuđevca kao kulturno turistička naselja, ruralnim agro – turizmom , Promocija Kranidela, Desivojce, Gmica kao naselja sa kulturnim turizmom, promocija gradnje vikend kućica, promocija arheološkog nasleđa za razvoj turizma, stvaranje turističke infrastrukture , zaštita prirode i životne sredine, lovački turizam, promocija zdravstvenog turizma, Hotelierstvo.

Procena: Razvoj turizma u opštini Kamenica ima veliki potencijal, procenjuje se da realizacija predviđenih aktivnosti u okviru strategije i njene implementacije uticaće na održivi razvoj kao I jaku organizaciju turizma. Stvaranje jednog informativnog turističkog sistema, stvaranje kapaciteta i stvaranje turističkog plana. Poseban značaj se da videti da je u okviru a i u strategiji data je velika posvećenost zaštiti prirode i životne sredine kao i korišćenje tih vrednosti za turizam. Predstavljanje značajnih vrednosti za opštinu gde sa njihovim razvojnom koji može biti veoma važan sa samo Kosovo ali i šire. Rast interesovanja za prirodni turizam je velika mogućnost za raznovrsnu prirodu opštine Kamenice koja ima za namenu aktivnosti i procenu. U okviru strategije primećuje se idealni I glavni projekti za prirodnu atrakciju, Obeležavanje i oglašavanja kao vrednosnu zaštitu (u skladu sa principima i zakonima) i korišćenje kulturnog nasleđa , arheološkog za razvoj turizma za grad Kamenice. Važnost u implementaciju strategije se primećuje na prevozu koje snabdevaju ovim zonama I čuvanje čiste i bezbedne prirode kao i koordinaciju kroz centar turističke informacije u gradu Kamenici. Proizvodnja prehrambenih proizvoda i njihovom kvalitetu marketinga na razvoj agroturizma u implementaciju strategije primećuje se da je velika posvećenost, zajedno sa promovisanjem vikenda u Kranidel, oblastima Desivojca,Gmice i Lisocke. Rekreativne aktivnosti organizovane za lov se takođe smatra važnim za turizam kao atrakcija i bezbedan lov. Zajedno sa planom upravljanja za oblasti namenjene za lov Zdravstveni turizam se takođe smatra veoma važnim, u predviđenim aktivnostima uzimajući u obzir kapacitete podrćja Karnidela, Kitke, Tuđevca kao jak uslov za zdravstveni turizam i ljude koji imaju potrebu za lekovitom prirodom. Ostale aktivnosti su planirane za : Auto Saobraćaj , Gradski Saobraćaj , Saobraćajne Telekomunikacije , PTK i Privatni Operateri, Modernizacija i Završetak Energetske infrastrukture, Identifikacija i Korišćenje Obnovljivih Energetski Potencijala, Banke u Cilju i funkciji Održivog Ekonomskog Razvoja, kao i Podrška i Razvoj Malih i Velikih Preduzeća.

Procena : U svim aktivnostima je predviđen efikas javni prevoz u svim naseljima. Procenjuje se da ima uticaj na kvalitete života i može da preči migraciju i depopoulaciju iz udaljenih planinski područja, kao i u pružanju javne usluge građanima. Alternativni način prevoza procenjuje se da doprinese poboljšanje mobilnosti i smanjenju zagađenosti. Oni takođe mogu da pruže mogućnost za unapređenje na otvorem kao deo turističke ponude same opštine. Otvaranje novih puteva dopune i jačanje postojećih, primećuje se da je značajan deo razvoja okvira i strategije, a procenjuje se da ima takođe bržu ulogu u prenosu robe i ljudi samim tim I jeftiniji i trajan oblik u ekonomskom razvoju.. Kompletna energetska infrastruktura i zamena sa više naprednih mreža i alternativne energije istraživanja je visoko cenjena i većina aktivnosti odu u tom pravcu. Na osnovu okvira i implementacije strategije, Kamenica može da proizvede energiju iz vode,vetra i biomase koje se daju videti u nekim aktivnostima za sprovođenje dokumenta, zajedno sa politikama ,, Stimulisanje Alternativne Energije,, Posebno solarne olakšice do 70%,koji idu u prilog principa održivog razvoja, koji ispunjavaju standarde za alternativne izvore energije, kao i u ispunjenju nekih zakona i ekološkog aspekta.

215

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Procenjuje se da neke aktivnosti zahtevaju detaljniju analizu i distribuciju detaljnih informacija za alternativnim metodama za energijom i konceptom uštede energije Procenjuje se da je stabilno snabdevanje energijom obezbeđuje ekonomsku moć u industrijskoj zoni kao i potencijal obnovljivih izvora energije smanjuje (ili eliminiše ) zavisnost od centralnog snabdevanja i jača poziciju u održivost energije u opštini. Specijalizovana preduzeća pod uslovom da pomognu u širenju znanja i svesti kao i podizanju efikasnosti energetskih sistema. U nekim aktivnostima se da videti cilj u posmatranju i podršci NVM procenjuje se da je organizovani biznis pokazao da je bio najuspešniji. Smatra se neophodnim da se podrži rast poslovanja nudeći najpovoljnije uslove za NVM u izgradnji kapaciteta kroz obuke i usavršavanja i omogućiti mladim ljudima da započnu novi biznis, ali i istražuje mogućnosti banaka

6.6.2 EVALUACIJA STRATEGIJE ZA IMPLEMENTACIJU U OBLASTI DEMOGRAFIJE I SOCIJALNE POLITIKE

Merenje efikasnosti strategije za implementaciju u oblasti demografije i socijalne poslove, takođe predstavlja veoma važan korak u ocenjivanju učinka sednice. Sve strategije predložene od strane profesionalnih timova u ovoj oblasti uglavnom promovišu principe održivog razvoja kompaktne i intenzivna i ove strategije integrisan i strateški pristup da poštuju zakone ove zemlje i da obezbedi pouzdan osnov za implementaciju strategije prelaska iz trenutne situacije na situaciju koja je predviđena u okvir. Strategije za implementaciju dokumenta su predvideli brojne aktivnosti kao što su: Stvaranje najpovoljnije uslove za poboljšanje opštinskim indeksom ljudskog razvoja (MHDI ) u daljem razvoju opštine Kamenica. Porast količine i kvaliteta stanovanja, tako što će u buduće obezbediti razvoj opštine, koji će biti u skladu sa policentričnim prostornim razvojem i konceptom sa tri linearna segmenta Obezbediti da će buduću razvoj naselja biti u skladu konceptom kompaktnih naselja. Osiguravajuća naselja su tretirana na osnovu smernica za regulisanje neformalnih naselja koji si izrađeni DPH i MMPH, obim ekspanzija, sadržinu i unapređenje kvaliteta infrastrukture u obrazovnom sistemu na svim nivoima, u skladu sa konceptom policentričkog razvoja sa dva linearna segmenta Pružajući zdravstveni sadržaj u naseljima i skladu sa njihovom funkcijom i hijerarhijom. Obezbeđivanje uslova i sadržaja za očuvanje, konzervaciju i održivo korišćenje tekućih kulturnih nasleđa , obezbediti uslove I sadržaje za Administraciju i javne institucije budu transparentne i efikasne. Pružanje sportskih I rekreativnih sadržaja u naseljima u skladu sa njihovom funkcijom i hijerarhijom, pružanje sadržaja za život mladih, evaluacija strategije za implementaciju u oblasti infrastrukture. Smanjenje ne zaposlenosti i siromaštva, obezbeđivanje društvenih centara u okviru lokanih centara, centri za stare , siročadi i beskućnike kao i pristup licima sa invaliditetom Procena : Strategija za sprovođenje ovog dokumenta u ovoj oblasti kao što se da videti iz gore navedenih glavnih aktivnosti ali takođe nudi i detaljan koordiniran razvoj istaknutog prostora prema propisanom broju stanovnika. Bogatiji društveni kulturnih život , integracija zajednice sa niskim prihodima koji žive u ne informisanim oblastima kao i kvalitet infrastrukture u obrazovnom sistemu. Izrada projekta za kompletnu kvalitetnu infrastrukturu zdravstvenog sistema pod uticajem za stopu rast godina (života) stanovništva opštine Kamenice. Smanjenje siromaštva i rast ekonomskog blagostanja mereno po glavi stanovništva, obezbeđivanje dovoljnog prostora za stanovanje za sve kategorije ljudi, poboljšanje kvaliteta stanovanja ,primena standardnih stambenih prostora iz regulacionih planova predviđenih i procenjeni da ćemo imati kompaktno i funkcionalno naselje samim tim bi zaustavili izgradnju po zamrznuti zabranjenim područjima. Adekvatno tretiranje neformalnih naselja, procenjuju se i aktivnosti koji dolaze iz oblasti zdravstva kao centar za rehabilitaciju. Pluća Bolnica (Kitka, Tuđevce, Kranidel) kao vrlo jaku tačku za opštinsko zdravlje stanovništva i šire odbrane odluka. Razvoj I korišćenje vrednosni nasleđa opštine kamenice predstavlja jedan potencijal koji se treba vrednovati kao osnova za ekonomski razvoj. Gradski muzej i otvoreno pozorište je simbol nova vrednost opštine

216

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

kamenice. Primećuje se da strategija predviđa okvirne izvršne aktivnosti i u ovoj oblasti (demografija i socijalna pitanja) i uspostavljanje administrativnih zgrada policije, i suda, procenjuje se takođe i pokušaj za očuvanje sportski prostora, njihov kompletiran razvoj biti u službi mladih sportista kao i nove izazove koje se očekuju u osnivanju novih klubova. Osnivanje centara za zajednice u svim novim lokalnim centrima se također vidi kao veoma značajna aktivnost koja pojačava ovu strategiju, zajedno sa prostorima za starije ljude, licima sa invaliditetom, siročadi, ali i adekvatan pristup i signalizaciju za hendikepirana lica kao dodatnu vrednost. Preduzimanje konkretnih mera koje se bave povećanjem broja zaposlenosti i rast prihoda po glavi stanovnika, što će uticati na povećanje životnog standarda. Kroz uspostavljanje ekonomskog i društvenog razvoja i smanjenje nezaposlenosti kroz stimulisanje i podršku malim i srednjim preduzećima. Koristeći donatorsku podršku u pružanju sezonskog rada koja se procenjuje kao veoma važan komponente ove strategije, sami tim koji zahteva posvećenost svi nadležnih organa i izvršnih nivoa zajedno sa ostalim delovima strategije. Strategija smatra se da ne predviđa aktivnosti i obaveze koje prate proglašenje zaštitnih vrednosti ili u ulozi nekih postojećih mehanizama kao što su zakoni pojasnili uloge.

6.6.3 EVALUACIJA STRATEGIJE ZA IMPLEMENTACIJU U OBLASTI INFRASTRUKTURE

Merenje efikasnosti strategije za implementaciju u oblasti infrastrukture je veoma važan proces.

Procena strategije i akcije za postizanje ciljeva u okviru prostornog okvira u oblasti infrastrukture. Sve strategije koje su predložene od strane stručnog tima promovišu principe održivog razvoja, kompaktan i predstavljaju strateški i integrisani pristup da poštuju zakone u zemlji, ako svi nadležni akteri stvore uslove za realizaciju ove strategije može se verovati da opština Kamenica će takođe biti u oblasti jake pozicije krenuvši od razvoja putne infrastrukture, snabdevanjem vodom(vodovod), otklanjanje crnih voda i njihov tretman ( kanalizacija ), elektroenergetska mreža, sistem deponije, železnička infrastruktura, auto put do telekomunikacione infrastrukture. U oblasti ove strategije, da se videti da u nekim slučajevima kao što je i koracima predviđeno a to je: Priprema projekta za poboljšanje postojećih mreža , Procena: Ova aktivnost je dizajnirana tako što će sprovesti određene segmente prostornog okvira koji su doveli kao rezultat lošeg održavanja, reflektujući obnovu sistema koji je već u upotrebi. Zato se treba smatrati intervencija i kratkoročno renoviranje.. Takođe, u aktivnostima koje zahtevaju ubedljive studije Procena : Uprkos nekoliko predviđenih projekata u okviru koji su veoma važni , i koji utvrđuju prostor kao jednu važnu aktivnost gde je potrebno dublje analiziranje ekonomske , financijske, socijalne i ekološke kao glavni projekat i na osnovu ovog studiranja takozvanog izvodljivog budu utvrđeni kapaciteti, obim višeg racionalnog i održivog rešenja. Ostale aktivnosti su oznaka i staza za zaštitu o infrastrukturnih zbivanjima Procena: veoma je važno to što osim što je predviđeno u okviru nekoliko razvoja za implementaciju strategije predviđeno je i označavanje na terenu kao aktivnost koja će dodatno razjasniti nastava razvoja i stvoriti uslove za zaštitu prostora i tu svrhu. Priprema osnovnih ideja i projekata, procenjuje se kao važna aktivnost u pravcu razvoja i izvršenja ovog okvira., Procena: Iako su u okviru predviđeni svi razvoji priprema idealnog i glavnog projekta predstavlja važnu aktivnost za primenu. Dakle opština treba da ima za cilj da pripremi ove projekte prema dinamici a u ostalim aktivnostima predviđene su i konsultacije, Procena: Postoje nekoliko projekata koji su predviđeni da se razvijaju zajedno sa ostalim akterima iz oba sektora, stanovnici pojedinih oblasti ili sa centralnom vlašću (ministarstvo) međunarodni donatori i tako dalje. Radi sprovođenja ovih infrastrukturnih projekata ove konsultacije kao aktivnosti su veoma bitne u smislu definisanja ovlašćenja, odgovornosti kao i rokova zajedno sa financijskim implikacijama sa različitim akterima u vezi sa ovim projektima (projekti poput brana, železnica, auto – puteva, dalekovodi 110 i

217

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

400 kv, regionalni putevi) koji su obavezni. Ostale aktivnosti u pravcu izvršenja plana i okvira strategije za implementaciju je: Početak realizacije. Procena: Ovo je jedna od poslednjih aktivnosti u procesu kada počnemo Sa sprovođenjem preporuka master plana za razvoj distributivnog sistema na Kosovu sve do 2015 godine, privremeno rešenje za prečišćavanje kanalizacije, železnički putevi sve do izabrane saradnje. Da bi ova strategija bila potpuna za sprovođenje predviđeno je stvaranje javnih mehanizma ili privatno upravljanje. Procena: Procenjuje se da je ova aktivnost veoma važna za kvalitetnu implementaciju okvira, prva aktivnost u neki slučajevima može koristiti kao sredstvo za kvalitetno upravljanje primera radi: privremenih deponija, stvarajući i predlažući osnivanje mehanizma za upravljanje. Efikasno sprovođenje strategije u oblasti infrastrukture zahteva razvoj tro godišnjeg planiranja budžeta (zasnovan na dinamičnom okvirnom planu I evaluaciju kapaciteta investicija) povećanje transparencije i procesa, informacija i javna svest, pravni okvir, i operativne politike. Ovaj dokument je prostornog karaktera i nisu analizirane procedure kao što je eksproprijacije i drugih aspekata kao deo strategije za implementaciju koji se mogu smatranim kao slabom tačkom ali sve implementacije bi trebalo da budu kao aktivnost. Zakon određuje jasno ko je nadležan na kom nivou naknade za razvoj u svim oblastima, uključujući infrastrukturu. Opšta procena je da sprovođenje ovih aktivnosti, strategije će nam omogućiti: funkcionalnu i integrisani sistem vodosnabdevanja, fekalne kanalizacije, elektro energetske, upravljanje otpadom, telekomunikacije kod auto-puta, železnička I saobraćajna infrastruktura sa unapređenjem trenutnih linija kao i kompletne nove linije kao što je i predviđeno u okviru.

6.6.4 EVALUACIJA STRATEGIJE ZA IMPLEMENTACIJU U OBLASTI KORIŠĆENJA ZEMLJIŠTA I ZAŠTITA ŽIVOTNE Procenjena strategija i akcija za postizanje ciljeva u okviru prostornog okvira oblasti korišćenja zemljišta i životne sredine jer ova grana predstavlja prioritetnu oblast u planu za regulisanje, korišćenje i razvoj prostora. Procena ove strategije za sprovođenje ovog plana u ovoj oblasti je veoma značajan za ubuduće tako da navedene aktivnosti u nastavku su od suštinskog značaja U celini i u ovoj oblasti sve strategije koje su predložene od strane profesionalnih tomova promovišu principe ekološkog održivog razvoja,koji predstavljaju integrisan i strateški pristup da poštuju zakone ove zemlje. (zakoni koji pokrivaju oblast sredine, vazduha, voda, zemljište itd) Strategija za implementaciju ovog dokumenta je predvideo brojne aktivnosti koji su u funkciju osiguranja : Čistog Vazduha, i minimalno zagađenje. Poboljšanje kvaliteta vode kao I oblasti bogati sa vodom, zaštita kvaliteta i kvantiteta zemljišta (minimalna kontaminacija), upravljanje zemljištem, bezbednostno korišćenje zemljišta za planiranu destinaciju, sigurnost da oblasti sa posebnom destilacijom na nivou opštine ( prirode, naselja, i drugi oblasti) budu posebno i adekvatno tretirane. Funkcionalna mreža naselja i bilans urbano ruralnog razvoja, zaštita prirodne baštine, zaštita i osnaživanje pejsaža. Poboljšanje kvalitetne zelene površine, biodiverzitet i održivi razvoj, minimalan obim otpadnog proizvoda, reciklaža otpada. Prelazak iz jedne kulture reakcije na amortizaciju i prevencija prirodnih katastrofa i erozije.

Ocena: Mjere i radnje spominju: Obilježavanje i zaštita tokom izgradnje proizvodnih i zeleni pojasevi, parkova, šuma razvoju, unapređenju prometa, utvrditi kriterije za zelene površine, itd., kao dio aktivnosti u toku biti dostatan kako bi se osigurala kvaliteta zraka, i mjere i radnje vezane za kvalitetu vode, a depoziti mogu se smatrati prikladan odgovor na zakonske uvete kako bi osigurala stabilnu kvalitetu i kontinuitet površinskih i podzemnih voda za zemljište procijenjeno da se za sve aktivnosti koje osiguravaju minimalnu nečistoću, plodnost, i pravilno upravljanje dane mjere kontrole i korišćenje zemljišta pokazuje da kazna dobro je slomljen u aktivnostima koje osiguravaju skladnosti odredište predviđene potrebe u Tema mreže naselja i urbano-ruralnog konteksta Procjenjuje se da su sve aktivnosti kako bi se osiguralo kompaktni razvoj naselja, neto funkcionalnu ravnotežu u tim zbivanjima I izradu regulacionih planova i projekata koje faviriziraju područja s negativnim trendovima. Ocjena: Čak i

218

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

na temu prirodne baštine predviđene su aktivnosti od proglašenja zaštićenih područja što predstavlja krajolike i područja izuzetne vrijednosti do najvažnijih turističkih atrakcija u općini Kamenici. I njihov razvoj zbog aktivnosti, kao što su razvoj turizma i rekreacije, a smatra se da su predviđene sve ključne aktivnosti kako bi osigurale zaštitu i održivi razvoj ovog nasledstva. I kako bi se osiguralo da se pažnja zelenih površina u cilju poboljšanja , osobito u naseljima. Novi parkovi, zelene površine uz potoke i zaštita otvorenim prostorima ocjenjuje kretanja planirane aktivnosti rezultiraće poboljšanju prirodnog okoliša. U području biološke raznolikosti predviđene su mjere kako bi se osigurao održiv biološke raznolikosti. Na temu upravljanja otpadom procjenjuje se razrađuju glavne korake u pravilnom obradom pojmova i okvira za ovu temu pojedinostima svaki otvoreni prema pružanju privremenog skladištenja upravljanje svim vrstama otpada na one inteligentan i liječenje u mjere za kontrolu, upravljanje mehanizmi kažnjavanja. Ocjena: kreće iz kulture reakcije nakon katastrofe prevenciju i amortizacije kulture također primijetio da se raspravlja u dubini podatke o svim vrstama katastrofa povećati predložene građevinske standarde i propise u slučaju potresa, projekti izolacije mjere za tampon područja I druge aktivnosti. Ocjena: erozija prevencija je također obratio, a može se naći da su planirali aktivnosti koje povećavaju ulogu svih stanovnika, korisnici poljoprivrednog zemljišta, planinskog zemljišta, šuma, vode i drugih prirodnih dobara. Kako bi se spriječilo erozivni djelatnost preventivnih mjera, kao što su: anti erozivnog hidro, anti-erozivnih poljoprivredne, anti-erozivnih biološke I druge mjere za zaštitu prirodnih resursa kao što su poljoprivredno zemljište, riječnih tokova, šume, krajolik, ali kao i čovjek-made imovina, naselja, infrastruktura i smatra da su predviđene aktivnosti potrebne

6.7 VREMENSKI ROKOVI, FINANSIJSKE IMPLIKACIJE,INSTITUCIONALNI OKVIR

TEMATSKA OBLAST-EKONOMSKI RAZVOJ

STRATEGIJA / AKCIJA FINANSIJSKE VREMENSKI INSTITUCIONA PRIO IMPLIKACIJE HORIZONT/ LNI R- (NISKE, INTERVAL OKVIR ITET SREDNJE I PLANIRANJA SUBJEKAT/TEL (1,2,3 VISOKE) (KRATKOROČNI, O ) SREDNJEROČNI, OPŠTINA DUGOROČNI, INVESTITORI NEPREKIDNO) PRIVATNO.. Strategija 1:Što više poljoprivrednih površina i mogućnosti (zaštita i razvoj), u funkciji ekonomskog razvoja Plan rada u harmoniji sa NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 granicama poljoprivrednog zemljišta, određene ovim Planom

Orijentisanje razvoja NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA 2 poljoprivrede, favorizujući razvoje koji su Rentabilniji,posebno,povrtarstvo,v oćarstvo, žitarice, sa posebnim naglaskom na intenzivne kulture. Razvoj organske poljoprivrede SREDNJE SREDNJEROČNI PRIVATNO I 3 INVESTITORI

219

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Ujediniti parcele sa individualnim VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 2 proizvođačima,bilo u formi PRIVATNO I partnerstva ili u novim fazama INVESTITORI komasacije Proširenje poljoprivrednih SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 2 površina i njihova obrada( PRIVATNO I otvaranje površina zemlje INVESTITORI prekrivene žbunjem,uskladiti površine niskih šuma u polju, zemljište, Ravnice i brežuljke po mogućnosti ).

Proširenje kapaciteta SREDNJE U KONTINUITETU PRIVATNO I 1 plastenika,za INVESTITORI kultivacije povrća ( povrće tokom cele godine ),i kultivisanje cveća Izrada auto-parka poljoprivrednih NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA 3 mašina, tako da se PRIVATNO poljoprivrednicima omogući sistem usluživanja i pozajmice, kako bi smanjili nepotrebne troškove za mašine koje se mogu upotrebiti Mesto prikupljanja mleka i mlečnih NISKE KRATKOROČNI PRIVATNO I 1 proizvoda predviđeno planom INVESTITORI Strategija 2. šume i pašnjaci Alternativna energija na način da se sačuva šumski U KONTINUITETU OPŠTINA 1 visoki masiv PRIVATNO Strategija 3: Rast i jačanje razvojnih zona poljoprivrede Stvaranje zona za razvoj SREDNJE KRATKOROČNI PRIVATNO I 1 poljoprivrede INVESTITORI Strategija 4: Opština da olakša dok privatni sektor da osigura osnovu za razvoj prehrambene industrije Podrška i tehnološka NISKE U KONTINUITETU OPŠTINA I 1 modernizacija za električne INVESTITORI mlinove u Opštini Kamenica a) Skladištenje žitarica i rast SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA I 1 kapaciteta za podprodukte INVESTITORI od brašna,iniciranje projekata za modernizaciju

220

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

b) Podizanje kapaciteta za SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 1 skladištenje,preradu i PRIVATNO I konzervaciju,plodova na INVESTITORI prostorima predviđenim planom,ali i u industrijskoj zoni Kamenice

c) Dizajnirati stranicu na NISKE U KONTINUITETU OPŠTINA I 1 internetu za promociju INVESTITORI proizvoda,kao i osigurati pristup internetu,za sve biznise,posebno u industrijskoj zoni Strategija 5: Proširenje i unapređenje znanja i praksi u oblasti poljoprivrede Otvaranje srednje poljoprivredne SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 1 škole na površini predviđene PRIVATNO I planom INVESTITORI Stvaranje uslova za otvaranje VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 poljoprivrednog fakulteta od PRIVATNO I strane javnih ili privatnih institucija INVESTITORI na površinama predviđenim ovim planom Osnivanje centra za doživotno SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 usavršavanje iz oblasti INVESTITORI poljoprivrede i marketinga Prostor i laboratorija za VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 3 eksperimente na polju PRIVATNO I poljoprivrede,za analize i INVESTITORI unapređenje kvaliteta i količine INDUSTRIA Strategija 1: Održiva industrija Obeležavanje sa karti na terenu SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I predela (naselja )bogatim INVESTITORI 1 rudama,mineralima (bentonit, kaolin. glina, tuf, šljunak, kvarc, ugalj, antimon, gvožđe, čelik itd.) Izvršiti studije o opravdanosti SREDNJE U KONTINUITETU OPŠTINA I 2 baviti se ovom delatnošću INVESTITORI Izrada glavnih projekata za SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 eksploataciju,i izgradnja INVESTITORI kapaciteta za preradu; bentonita, kaolina, gline, šljunka i td. Izrada projekata za podržavanje i NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 1 jačanje kao i za stvaranje novih PRIVATNO I razvojnih kapaciteta,u industriji INVESTITORI prerade metala, drveta, prehrambenoj industriji, pića, tekstila, duvana i dr. Sve u funkciji

221

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice realizacije predviđanja ovim planom Izrada regulativnog plana za SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 industrijsku zonu,sa pratećom INVESTITORI infrastrukturom sa pristupom na regionalnu putnu mrežu,a ubuduće i na autoput i železnicu GRAĐEVINARSTVO Strategija 1: Održivo građevinarstvo Izrada regulativnih planova,i SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I idejnih i glavnih projekata da bi INVESTITORI 2 postavili u industrijskoj zoni i na periferiji nekih naselja, skladišta i stovarišta,prostore za separaciju šljunka i drugih materijala,za proizvodnju betona i prefabrikanata od betona, za postavljanje i rad autobaze,pogona za popravku mašina, prostore za rad raznih pogona kao (zidari, armirači, mehaničari, strugari, električari, završni radovi i td. ), za parkiranje mašina, magacini i drugi uslužni pogoni. ZANATSTVO Strategija 1: ODRŽIVO ZANATSTVO Izrada idejnih i glavnih projekata NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA 2 za jedan centar zanatlija ,sa propratnom infrastrukturom u gradu Kamenica Stvaranje profesionalne i fizičke NISKE DUGOROČNI OPŠTINA 3 infrastrukture,za profesionalno školovanje zanatlija,savetovanja u korist zanatstva, Rast sposobnosti preduzetnika, profesionalno usavršavanje zanatlija Podrediti prostor za jednu NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 3 kancelariju za zanatlije ( PRIVATNO i rukotvorina ) u Kamenici INVESTITORI TRGOVINA Strategija 1: Održiva trgovina Izrada projekata za NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 funksionalizaciju i jačanje PRIVATNO i otvorenih, dnevnih, privatnih ili INVESTITORI javnih pijaca u gradu Kamenici Izrada idejnih i glavnih projekata NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 za otvorenih dnevnih ,privatnih PRIVATNO i ili javnih pijaca u Opštini INVESTITORI

222

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Kamenica

Izrada idejnih i glavnih projekata NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 za najmanje jednu zelenu pijacu PRIVATNO i ,koja će raditi svakodnevno, INVESTITORI javnog ili privatnog sektora u Kamenici Izrada idejnih i glavnih projekata SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 2 za pijace i salone automobila PRIVATNO i INVESTITORI Izrada projekata za za bolju SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 organizaciju transporta i propratnu PRIVATNO i infrastrukturu pijaca INVESTITORI TURIZAM Strategija 1:Promocija Kamenice kao grad omladinskog i kongresnog turizma Tokom izrade regulativnih planova SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 3 ,treba planirati infrastrukturu, za PRIVATNO i ovaj vid turizma u gradu INVESTITORI Kamenica, i da se odmah počne sa kompletiranjem infrastrukture sa stimulativnim merama (prostor za sastanke ,za rad,konferencije,hotele itd.) Stvaranje jednog generalnog NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 informativnog turističkog sistema (mape, brošure, veb-stranica ) i td. Izgradnja kontaktnog centra i SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA 2 saveta za turizam koji će promovisati, turističke atrakcije koje poseduje grad Kamenica Ispitivanja i studije jačanja SREDNJE U KONTINUITETU OPŠTINA 1 postojećih i planiranih potencijala I INVESTITORI za turističke aktivnosti `Strategija 2 : Izgradnja turističke infrastrukture Izgradnja osnovne infrastrukture VISOKE U KONTINUITETU OPŠTINA, 3 turizma,obuhvatajući infrastrukturu INVESTITORI I transporta, telekomunikacije, CENTRALNE stanovanja, zavisno od zona, INSTITUCIJE specifičnu infrastrukturu za planinarenje, šetnju, jahanje, streljaštvo, kao i jačanje i kompletiranje infrastrukture, posebno u zonama sa prirodnim bogatstvima, lepotama i kulturnog nasleđa. Jedan prikladan sistem NISKE DUGOROČNI OPŠTINA 3 informisanja za korišćenje ove mreže, sačinjen od mapa, brošura

223

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice i ostalih dela informisanja, koji bi trebao podržati razne vrste turizma, zavisno od resursa. Jedna veb stranica za resurse i turističke mogućnosti Kamenice u smislu ponude može pomoći u povećanju interesa za investicije za razvoj turizma Strategija 3 : Zaštita prirode i okoline Promovisanje prirode i okoline kao SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 resurs za turizam. Pošto u prvom INVESTITORI planu su obezbeđene i prezentirane sve potrebne podatke za lokacije zaštićenih monumenata prirode (biljke,geomonumenti, vodeni izvori) i zaštićenih prirodnih predela, prva aktivnost u ovoj strategiji je obeležavanje i stavljanje pod zaštitom. UGOSTITELJSTVO

Izrada idejnih i glavnih projekata, VISOKE DUGOROČNI PRIVAT, 2 za planom određene zone, da INVESTITORI I izgradnja ugostiteljskih objekata OPŠTINA bude standardna,sa visokim kvalitetom usluga (objekata za noćenje i objekata za jelo i piće.) TRANSPORT,TELEKOMUNIKACIJA, PREVOZ I PROMETA Izrada projekata za poboljšanje SREDNJE KRATKOROČNI PRIVATNO, 1 pristupa sistemu transporta INVESTITORI I OPŠTINA Izrada projekata za veću sigurnost SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 u INVESTITORI saobraćaju Izrada projekta za veći promet u SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA I 3 saobraćaju INVESTITORI Izrada projekata za manji VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 1 negativni uticaj saobraćaja na INVESTITORI životnu sredinu Izrada projekata za poboljšanje VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 kvaliteta usluga kao i distribucije INVESTITORI puteva u funkciji povećanja brzine kretanja ljudi i robe. Postojeći kapaciteti se treba modernizovati i uvek se trebaju odazvati potrebama i standardima.

224

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Izrada projekata za modernizaciju VISOKE DUGOROČNI OPŠTINA, 2 i kompletiranje postojeće putne INVESTITORI I mreže,otvaranje novih linija u CENTRALNE pravcu republike Srbije,kao i INSTITUCIJE upotpuniti novim sadržajima kao (servisi za održavanje i opravku vozila, garaže, autobuske stanice, benzinske pumpe, objekti za postavljanje raznih usluga ). URBANI SAOBRAĆAJ

Izrada projekata za veći i VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 kvalitetniji promet putnika unutar INVESTITORI grada, prema drugim naseljima i u pravcu drugih opštinskih centara. Izrada projekata za veći broj SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 3 zaposlenih u gradskom INVESTITORI saobraćaju. Telekomunikacioni saobraćaj, PTK-a i privatni operatori Izrada glavnih projekata da se broj SREDNJE KRATKOROČNI PTK , OPŠTINA 2 telefonskih aparata,i drugih I INVESTITORI aparata, kao i obim interneta i kablovskih usluga poveća za više puta,dok usluge PTK, i drugih operatora modernizuju kako je predviđeno razvojnim planom(okvirom). Izrada projekata za postavljanje 4 SREDNJE KRATKOROČNI PTK , OPŠTINA 2 novih antena PTK-VALA I IPKO I INVESTITORI Izrada projekata za postavljanje SREDNJE SREDNJEROČNI PTK , OPŠTINA 2 nove mreže u naseljima gde je I INVESTITORI mreža od 90 god. Izrada projekata za poboljšanje VISOKE SREDNJEROČNI PTK , OPŠTINA 2 kablovske mreže i televizijskih I INVESTITORI programa na HD. Izrada projekata za povećanje SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA I 2 kapaciteta za edukaciju INVESTITORI potencijalnog korisnika, za korišćenje industrije za dobrobit društva. ENERGIJA Strategija 1: Modernizacija I kompletiranje energetske infrastrukture Modernizacija i kompletiranje VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 energetske infrastrukture u oblasti PRIVATNO I infrastrukture u funkciji ekon. INVESTITORI razvoja Strategija 2: Identifikacija i korišćenje alternativne energije ( regenerisane )

225

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Razvoj studija izvodljivosti za VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 potencijale energije od vetra, PRIVATNO I hidroenergije i mogućih brana INVESTITORI Izrada idejnog i glavnog projekta VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 za hidroenergiju i energiju od INVESTITORI vetra na planini Kitka Razvoj projekta studije VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 izvodljivosti za proizvod energije, INVESTITORI grejanje grada Kamenice,biomasom (poljoprivredni proizvodi ). Podržavanje projekata za VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 korišćenje drvenog otpada,papira i INVESTITORI biomase (poljoprivredni proizvodi ), na prostorima predviđenim urbanim planom Podržavanje projekata za SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA, 2 korišćenje drvenog otpada,papira i PRIVATNO I biomase (poljoprivredni proizvodi ) INVESTITORI za grejanje Studije izvodljivosti i idejnih SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 projekata za mogućnost upotrebe INVESTITORI solarne energije za termičku energiju,kao i proizvodnja električne energije preko fotovoltnih panela kao dugoročni cilj. Stimulativni projekti za one koji SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 grade objekte a koriste solarnu INVESTITORI energiju za grejanje sa određenim procentom olakšica i građevinskom taksom za dozvolu. Studije izvodljivosti i idejni projekti SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA I 3 za mogućnost proizvodnje INVESTITORI energije od otpada. Implementacija pilot-projekta za SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 2 štednju električne energije (na pr. PRIVATNO I Izolacija, efikasni sistemi grejanja i INVESTITORI dr.). BANKARSKI SISTEM Strategija 1: Banke u funkciji održivog ekonomskog razvitka Izrada projekata za kredit od VISOKE KRATKOROČNI BANKE, 1 strane banaka za porodične INVESTITORI I ekonomije, male biznise i OPŠTINA agrobiznise Izrada projekta za investicije sa VISOKE SREDNJEROČNI BANKE, 2 koncesijom počevši od sektora INVESTITORI I regenerisane energije OPŠTINA

226

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Izrada projekata uzevši u obzir SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 nove mogućnosti sa članstvom Kosova u MMF i Svetsku Banku u oblastima gde oni pomažu. Izrada projekata za kreditiranje sa VISOKE BANKE I 1 niskim interesnim stopama,i širim KRATKOROČNI OPŠTINA paketima olakšica za oblast poljoprivrede, industrije i turizma

MALI I SREDNJI BIZNISI Strategija 1: Podrška razvoja malim i srednjim biznisima Osnivanje centra za profesionalnu SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 obuku, za mlade profesionalce,za INVESTITORI podizanje njihovih sposobnosti, i pružanje seminara o ekonomskom razvoju i poznavanju marketinga. Podrška mladim preduzimačima, SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 preko implementacije centra za INVESTITORI početnike. (inkubatora za biznise), gde novi biznisi mogu koristiti zajedničku infrastrukturu i da imaju uzajamnu dobit

TEMATSKA OBLAST INFRASTRUKTURA STRATEGIJA I KORACI ZA TEHNIČKU INFRASTRUKTURU INFRASTRUKTURA PUTEVA Strategija 1: Urbani putevi Obeležavanje (geodetske tačke kuda se SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 pruža put ) linija ovih puteva i njihovo INVESTITORI održavanje I CENTRALNE INSTITUCIJE Izrada idejnih projekata za ove puteve sa NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 prioritetom za žuste zone (bez gradnje INVESTITORI unutar granice izgradnje), I CENTRALNE INSTITUCIJE Otvaranje ovih puteva sa mašinama u SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 funkciji tačnog definisanja, kako će INVESTITORI funkcionisati ubuduće, pomoći će mnogo I implementaciji ovih puteva CENTRALNE INSTITUCIJE Izrada glavnih projekata za ove puteve SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA, I 1 bazirajući se na kartu infrastruktura INVESTITORI urbanog transporta Strategija 2: ZAOBILAZNI PUTEVI

227

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Obeležavanje traka zaobilaznih puteva SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 INVESTITORI I CENTRALNE INSTITUCIJE Izrada glavnih projekata za ove puteve SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 bazirajući se na kartu infrastruktura INVESTITORI (urbanog) transporta I CENTRALNE INSTITUCIJE Strategija 3: PRATEĆA INFRASTRUKTURA Izrada idejnih projekata za mesta stajanja NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA, I 1 i autobuskih stanica INVESTITORI Izrada idejnih projekata SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 2 INVESTITORI I CENTRALNE INSTITUCIJE ŽELEZNIČKA INFRASTRUKTURA Strategija 1. • Obeležavanje traka železničkih SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 1 linija. Izgradnja železničke linije 1. INVESTITORI Podujevo – Kamenica – Bela I Zemlja – Bujanovac, koja se CENTRALNE vezuje sa koridorom VIII i X. INSTITUCIJE Strategija 2 : Prateća infrastruktura Izrada idejnog projekta za tačke stajanja i NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 1 železničku stanicu INVESTITORI

INFRASTRUKTURA E AKUMULACIJE I SNABDEVANJA VODOM Strategija 1: Izrada projekta za izgradnju brane na reci NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 Desivojca (brana iznad Gornje Šipašnice INVESTITORI ). I CENTRALNE INSTITUCIJE Obeležavanje i zaštita mesta gde se može NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 izgraditi brana iznad Gornje Šipašnice Obeležavanje i zaštita kaptaža zidova na NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 reci Kriva Reka Izrada projekta snabdevanja vodom iz SREDNJE KRATKOROČNI INVESTITORI, 1 brane iznad Gornje Šipašnice,za VLADA I

228

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice celokupnu teritoriju opštine OPŠTINA

Obeležavanje i zaštita prirodnih izvora NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 vode (pogledaj kartu hidrologija u opštini Kamenica) STRATEGIJA 2. izrada jednog funkcionalnog i integrisanog sistema vodovoda, za pijaću vodu, vodu za industriju i poljoprivredu na teritoriji opštine Izrada projekta za renoviranje postojeće SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 mreže snabdevanja vodom u gradu, INVESTITORI zamena cevi od azbesta i betona u nekim segmentima,proširenje mreže u novoizgrađenim zonama i td. (pogledaj kartu infrastruktura urbanog vodovoda). Izrada projekta za zamenu cevi od SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 azbesta i betona u gradu Kamenica INVESTITORI

Izrada projekta za snabdevanje vodom SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 od jednog sistema koji može biti INVESTITORI sadržajno centralni, iz brane: Gornja Šipašnica, Đuriševce i Kremenata, zavisno od rezultata njihove studije,od mogućnosti obuhvatanja planiranih naselja,i po planiranom konceptu planirane distribucije uglavnom sastavni deo putnih linija. Izrada projekta za snabdevanje vodom za SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 navodnjavanje, po koja kaptaža na reci INVESTITORI Kriva Reka i reke iz Ogošta. Izrada projekta za snabdevanje sa vodom SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA I 3 za industriju iz brane iznad Gornje INVESTITORI Šipašnice Izrada projekata za infrastrukturu SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 3 akumulacije,rezervoarima na tačkama INVESTITORI određenim od eksperta. Strategija 3. Podizanje brane iznad Gornje Šipašnice Izraditi studije o opravdanosti SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA 1

Izraditi idejni projekat SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 INVESTITORI Izraditi glavni projekat SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 INVESTITORI Početak implementacije zajedno sa VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 1

229

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice izabranim INVESTITORI akterima SISTEM KANALIZACIJE Strategija 1. Kompletiranje infrastrukture za kanalizaciju ,opravka stare mreže i zamena sa novom Priprema projekta za opravku postojeće SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 mreže za kanalizaciju INVESTITORI Obeležavanje i zaštita linije kanalizacije za NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 priključak na izlazu od naselja u pravcu INVESTITORI glavnog kolektora ,, Priključak glavne mreže“. Priprema projekata za priključenje na NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 izlaznim mestima od naselja u pravcu INVESTITORI glavnog kolektora ,Priključak glavne mreže”. Obeležavanje i zaštita linije kanalizacije za NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 glasni kolektor na nivou Opštine za INVESTITORI tretiranje otpadnih voda u Beloj Zemlji Priprema projekta za glavni kolektor na SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 nivou opštine, Kriljevo – Kamenica – Bela INVESTITORI Zemlja,linija Ogošte – Mučivrce – Bela Zemlja, linija Desivojce – Mučivrce – Glavni kolektor na nivou opštine (Bela Zemlja), u saradnji sa Ministarstvom Ambijenta i prostornog Planiranja i Ministarstvom Javnih Usluga. Strategija 2: Izgradnja novog sistema za ispuštanje ( pražnjenje ) atmosferskih voda Priprema projekata za izgradnju nove SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 mreže kanalizacije atmosferskih voda (u INVESTITORI harmoniji sa konceptom pražnjenja i odlaganja u pravcu najbližih protoka reka ili potoka). Priprema projekta za izgradnju nove SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA I 3 kanalizacione mreže dužinom puteva INVESTITORI Strategija 3. Izgradnja sistema deponija i njihovo adekvatno upravljanje Obeležavanje i zaštita prostora SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 predviđenim za privremene deponije INVESTITORI građevinskog i industrijskog otpada,(pogledaj kartu upravljanje otpada. Priprema prostora predviđenim za SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 deponije, sa ravnanjem, posipanje INVESTITORI šljunkom (odmah posle usvajanja plana ),i obeležavanje dok se stvore uslovi za

230

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

infrastrukturu Priprema glavnih projekata za privremene NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 deponije građevinskog i industrijskog INVESTITORI otpada (pogledaj kartu upravljanje otpadom). Raspisivanje tendera i realizacija glavnih VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 projekta, za privremene deponije INVESTITORI građevinskog i industrijskog otpada (pogledaj kartu (upravljanje otpadom ). Obeležavanje i zaštita prostora NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 predviđenim za moguće deponije INVESTITORI opštinskog nivoa deponija građevinskog i industrijskog otpada sa mogućstvom reciklaža Priprema projekta za moguće deponije NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 opštinskog nivoa deponija građevinskog i INVESTITORI industrijskog otpada sa mogućstvom reciklaža Obeležavanje i zaštita prostora NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 predviđenim za deponije inteligentnog INVESTITORI otpada Priprema projekta za deponije NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 1 inteligentnog INVESTITORI otpada. Stvaranje adekvatnih mehanizama za NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 upravljanje INVESTITORI ovih deponija ,javnog ili privatnog sektora. FUNKSIONALIZACIJA SNABDEVANJA ENERGIJOM I JAČANJE MREŽE TELEKOMUNIKACIJE Strategija 1. Početak realizacije preporuka master plana za razvoj distributivnog sistema Kosova do 2017 godine Projekti za postepeno eliminisanje TS NISKE SREDNJEROČNI KEK, 2 35/10 kv i OPŠTINA I prelaz na TS 110/ 20 kv INVESTITORI Projekti za postepeni prelaz sa NISKE SREDNJEROČNI KEK, 2 distributivne mreže 10 kv na mrežu OPŠTINA I distribucije 20 kv, sa prioritetom izlaz iz INVESTITORI Mučivrca, izlaz iz Ogošta, izlaz iz Strezovca kao i jačanje postojeće mreže 10 kv, gotovo u svim naseljima Projekti za zamenu vazdušnih linija SREDNJE SREDNJEROČNI KEK, 2 230/400 v, sa kablom (pletenica ) ili OPŠTINA I podzemnim kablom. INVESTITORI Projekti za signalizaciju i zaštitu SREDNJE KRATKOROČNI KEK, KOST 2 novopostavljene linije 110 kv, i 400 kv, OPŠTINA I

231

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Priština – Gnjilane – Berivojce INVESTITORI Priprema projekta mreže novopostavljene SREDNJE SREDNJEROČNI KEK, KOST 1 linije 110 kv, i 400 kv, Priština – Gnjilane – OPŠTINA I Berivojce. INVESTITORI Priprema projekata tako da mreže niskoga NISKE SREDNJEROČNI KEK, 2 napona takođe budu sa betonskim OPŠTINA I banderama i metalne sa samonosećim INVESTITORI kablom od aluminijuma. Priprema projekata tako da se preko ovih NISKE SREDNJEROČNI KEK, 2 bandera instalira i javno osvetljenje. OPŠTINA I INVESTITORI Priprema projekata na način da javno NISKE SREDNJEROČNI KEK, 2 osvetljenje glavnih seoskih ulica bude sa OPŠTINA I sijalicama od 400w. Uključivanje i INVESTITORI isključivanje lampi biće automatizovano, dok u vremenu kada ulice nisu mnogo frekventirane, to je posle ponoći, sijalice će se automatski uključiti na napola normalne snage Strategija 2. Jačanje i proširenje telekomunikacije na čitavoj teritoriji opštine Priprema projekta za naselja,gde je SREDNJE SREDNJEROČNI PTK, 1 postojeća mreža od 90 god. I koja se OPŠTINA I treba zameniti novom INVESTITORI Postavljanje telekomunikacione mreže po VISOKE SREDNJEROČNI PTK, 1 selima preko kablova sa optičkim OPŠTINA I kablovima koje omogućuju pristup INVESTITORI internetu i kablovskom programu televizije. Priprema projekta za postavljanje 4 SREDNJE KRATKOROČNI PTK, 2 antena PTK VALA i IPKO. OPŠTINA I INVESTITORI Priprema projekta za izgradnju poštanskih SREDNJE SREDNJEROČNI PTK, 2 objekata u naseljima: Rogačica, Mučivrce, OPŠTINA I Ogošte i Strezovce INVESTITORI Priprema projekata za ponudu televizijskih VISOKE SREDNJEROČNI PTK, 2 programa HD preko kablovske mreže. OPŠTINA I INVESTITORI Priprema projekta za postavljanje javnih NISKE KRATKOROČNI PTK, 3 kabina u svim naseljima u kojima ima OPŠTINA I mreža fiksne telefonije, kao i u one gde će INVESTITORI biti postavljena mreža.

232

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

TEMATSKA OBLAST, KORIŠĆENJE ZEMLJE I OKRUŽENJA Strategija i akcioni planovi za korišćenje zemlje i okoliša VAZDUH Strategija 1. Čist vazduh Obeležavanje i zaštita ,tokom razvoja NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 2 građevinskih radova, zelenog pojase i INVESTITORI zelene trake predviđenim po planu Izrada idejnog i glavnog plana za zelene SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 pojase i trake po planu,kao i početak INVESTITORI njihove realizacije sa prioritetom Kamenica, Signalizacija i zaštita postojećih parkova i NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 2 površina planiranih za parkove, tokom INVESTITORI izvođenja građevinskih radova Izrada idejnih i glavnih projekta za SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 revitalizaciju postojećih parkova, i novih INVESTITORI planom predviđenih parkova,kao i početak njihove realizacije. Izrada idejnih i glavnih projekata za VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 zaštitu i razvoj postojećih šuma,a INVESTITORI posebno za kultivaciju novih šuma,i sa kapacitetom za absorbaciju gasova I drugih zagađivača u vazduhu.. Izrada idejnih i glavnih planova za VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 poboljšanje INVESTITORI putnog prometa,i izbegavanje velikog broja vozila po centrima naselja predviđena ovim planom Izrada opštinskog pravilnika za mere, SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 Kriterijume I uslove za ispuštanje INVESTITORI zagađivača u vazduhu od industrije i pokretnih vozila, obavezujući postavljanje katalizatora i drugih opravki na tehničkom aspektu,takođe i eliminisanje starih, iz saobraćaja. Izrada idejnog i glavnog projekta o VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 korišćenju INVESTITORI alternativne energije,( uglavnom od vetra, protoka vode i geotermalna energija ). Projekti koji stimulišu oslobađanje od SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 taksi do 70 %, za dozvolu za rad onih koji INVESTITORI koriste alternativnu energiju. Stimulacija sa cenama i kvalitetom one VISOKE U OPŠTINA I 1 koji koriste javni saobraćaj KONTINUITETU INVESTITORI Izrada idejnog i glavnog plana za SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 2 biciklističke INVESTITORI staze, za staze za šetače, kao što se vidi na karti,i obaveza da se tokom izrade projekte za puteva vodi računa o ovim

233

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice sadržajima. Izrada idejnog i glavnog plana za VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 1 rekonstrukciju puteva (zaobilaznica, i INVESTITORI priključka u urbanim centrima, kanalizacija i eliminisanje deponija otpada). VODA Strategija 1. Poboljšanje kvaliteta vode i zaštita površina bogate vodom Izrada idejnog i glavnog projekta za NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 postavljanje septičkih jama i aparata za INVESTITORI čišćenje sve do kolektora Izrada idejnog i glavnog projekta, da bo VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 kompletirali INVESTITORI i postavili sistem prećiščavanja otpadnih upotrebljenih industrijskih voda Izrada idejnog i glavnog projekta za NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 posebnu zaštitu rečnih izvora u Desivojcu INVESTITORI , Kremenati i Đuriševcu Izrada idejnog i glavnog projekta za SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 akumulacione brane u Desivojce, INVESTITORI Kremenatu i Đuriševce Izrada projekata za posebnu zaštitu voda NISKE DUGOROČNI OPŠTINA I 1 od INVESTITORI nekontrolisane upotrebe veštačkih đubriva za poljoprivredu ( nitrati, nitriti, fosfati i dr ). Izrada idejnog i glavnog projekta za VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 organizovane deponije,stočna groblja za INVESTITORI hitne slučajeve, i divljih deponija otpada svih vrsta ZEMLJA Strategija 1. Zaštita kvalitetnih zemljišnih površina ( čista zemlja,minimalna kontaminacija ). Izrada projekta za nadgledanje i VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 permanentnu INVESTITORI kontrolu, plodnosti poljoprivrednog zemljišta Izrada idejnog i glavnog projekta za VISOKE U OPŠTINA I 1 zaštitu od KONTINUITETU INVESTITORI poplava, bazirajući se na karte koje su predstavljene ovim okvirom,u funkciji zaštite I višeg nivoa boniteta zemlje. Izrada projekta za posebnu zaštitu NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 3 zemlje,od INVESTITORI nekontrolisane upotrebe veštačkih đubriva (nitrati, nitriti, fosfati i dr. ). Izrada projekata za zaštitu zemlje od SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 ilegalnih INVESTITORI deponija (svih vrsta otpada ). Izrada projekta za rekultivaciju postojeće SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1

234

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice zatvorene deponije u gradu . INVESTITORI Izrada projekta za rekultivaciju postojeće SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 zatvorene deponije u gradu . INVESTITORI Iniciranje projekata za stvaranje uslova I SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 mehanizama za preduzimanje mera od INVESTITORI degradacije zemlje pod uticajem ljudskog faktora. Izrada projekata za nekultivisane VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 površine, i INVESTITORI zemlje niske plodnosti Strategija 2. Upravljanje zemljom Organizovanje jedne informativne NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 kompanije za građane ( za nove granice INVESTITORI gradnje, zabranjene zone za gradnju i predložene proširene zone za izgradnju ubuduće ), sa ciljem zaštite zemljišnih prostora i resursa zemlje, od upotrebe van poljoprivredne aktivnosti, sa ograničenom granicom za gradnju samo unutar predloženih granica gradnje ( karta ,,Koncepti izgradnje naselja ), kao i realizacija orijentacije izgradnje u planiranim zonama. Izrada planova za sjedinjene pelcera sa SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA 2 individualnim proizvođačima, bilo u formi partnerstva ili u novim fazama komasacije Stimulacija i produžetak radova na izradi VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 regulativnih planova za sve zone INVESTITORI predviđene sa PRO (prostorni razvojni opštinski plan ) i UPR (urbani plan razvoja ) KORIŠĆENJE ZEMLJIŠTA Strategija 1: Obezbediti upotrebu zemljišta za planiranu destinaciju Razvoj, ograničenje planiranih destinacija VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 zemlje i prelaz sa karte na terenu, makar i INVESTITORI sa metodom piketiranja i signalizacije za površina Razvoj planova nižeg nivoa,i izrada VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 idejnih I glavnih projekata,za predviđenu INVESTITORI destinaciju površine zemlje,uskladiti sa kartom za korišćenje zemlje (poljoprivredno zemljište, zemlja za šumu, zemlja predviđena za izgradnju naselja ili pak građevinsko zemljište, površine od arheološke vrednosti, namensko zemljište za groblja, za zelene površine, puteve, saobraćajne koridore, industriju i sve ostale oblasti i potrebne segmente. Izrada projekata da bi obezbedili VISOKE U OPŠTINA I 2 prostornu sigurnost javnih površina KONTINUITETU INVESTITORI

235

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Razvoj pratećih i kontrolnih mehanizama SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 za celokupnu teritoriju opštine. Izrada projekata za podizanje humanih NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 kapaciteta opštine. ZONE ZA POSEBNU DESTINACIJU Strategija 1. Osigurati se, da se zone za posebnu destinaciju na nivou opštine (prirodne,naselja i druge zone), tretiraju na adekvatan način Priprema dotičnih planova za geofizičko VISOKE U PRIVATNO, 1 snimanje terena sa prioritetom Kamenica KONTINUITETU CENTRALNE INSTITUCIJE, OPŠTINA I INVESTITORI Ograničenje,označavanje i signalizacija NISKE KRATKOROČNI PRIVATNO, 1 arheoloških zona (predviđenim kao zone CENTRALNE od posebnog interesa za grad) INSTITUCIJE, OPŠTINA I INVESTITOR Opština će izraditi nekoliko projekata za NISKE KRATKOROČNI PRIVATNO, 1 naselja kao za,Koprivnicu,Kamenicu i CENTRALNE Toponicu i početi radova za obnovu INSTITUCIJE, razvoja u ovim zonama OPŠTINA I INVESTITOR Podizanje ljudskih kapaciteta grada. SREDNJE U OPŠTINA 1 KONTINUITETU MREŽA NASELJA I URBANO-RURALNI KONCEPT Strategija 1. Funkcionalna mreža naselja i uravnotežen urbano-ruralni razvoj

Izrada plana Kamenice i podcentrima, VISOKE U OPŠTINA I 2 Rogačica, Ogošte i Strezovce u funciji KONTINUITETU INVESTITORI mreže naselja Priprema uslova za dozvolu VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 rada,uvažavajući što više urbane INVESTITORI specifične norme i angažovanje kompetentnih organa za stvaranje jedne urbane klime,posebno u delovima koji se još smatraju netaknutim, sa izradom regulativnih planova I drugih uslova (pravilnici ), u naseljima za koje se neće pripremati planovi Identifikacija svih ilegalnih gradnji NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 INVESTITORI Priprema uslova zakonske osnove za NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 adekvatni tretman ilegalnih gradnji PRIRODNO NASLEĐE Strategija 1: zaštita prirodnog nasleđa Priprema rešenja za proglašenje kao NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 prirodne zone sa posebnim vrednostima (Kamenica)

236

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Izrada projekata za zaštitu,konzervaciju i VISOKE SREDNJEROČNI PRIVATNO, 2 razvoj zona sa posebnim vrednostima, CENTRALNE (Kamenica) INSTITUCIJE, OPŠTINA I INVESTITOR Priprema rešenja koje proglašavaju NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA 1 zaštićenim zonama koje se trebaju čuvati senzibilisati i konzervirati stara stabla i geomorfološki monumenti Strategija 2: Zaštita i jačanje pejzaža Izrada plana za Kriva reke NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA 1 Izrada idejnog i glavnog projekta i njegova SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA I 2 realizacija za terene ove zone INVESTITORI Ograničenje i zabrana razvoja u predelima SREDNJE U OPŠTINA I 1 sa KONTINUITETU INVESTITORI poljoprivrednom zemljom i slikovitim pejzažima Strategija 2: Poboljšanje kvaliteta zelenih površina Rast broja parkova i zelenih površina u SREDNJE U OPŠTINA I 1 naseljima sa gustom naseljenošću KONTINUITETU INVESTITORI Izgradnja novog parka u gradu Kamenica SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 3 INVESTITORI Uređenje zelenih površina dužinom reke SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 ,,Kriva Reka” i zaštita od građevinskih INVESTITORI razvoja. BIODIVERZITET Strategija 1: održivi razvoj biodiverziteta Priprema projekta za revitalizaciju SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 šumskih ekosistema, i protiv ugrožavanja INVESTITORI habitata mnogih biljnih i životinjskih vrsta. Smatrajući veoma važnim i očuvanje vrsta leptira ptica mesojeda vidi kartu biodiverzitet Podizanje humanih kapaciteta grada SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 INVESTITORI UPRAVLJANJE OTPADOM Strategija 1:Minimalna količina proizvedenog otpada kao i ponovna upotreba i reciklaža otpada. Obeležavanje,i signalizacija zona NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 destiniranim za privremene (tranzitna ) INVESTITORI deponije,životinjskog groblja i deponija za inteligentni otpad Priprema projekata za prikupljanje i NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 tretiranje otpada koji su bačeni na INVESTITORI nekontrolisan način sa prioritetom kod rečnih obala i sličnih površina. Izrada plana za upravljanje i kontrolu SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 otpada na nivou grada sto se tiče otpada. INVESTITORI PRIRODNE NEPOGODE Strategija 1: Prelaz iz kulture reagovanja na amortizaciju i preventivno reagovanje

237

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

ZEMLJOTRESI Da se usvoji pravilnik za sve nove gradnje NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 usklađena sa stopom seizmičkog INVESTITORI procenta rizika i iste se graditi po standardima GRAD Izrada projekta za obnavljanje stanica SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 protiv grada na mestima gde su bile i INVESTITORI ranije KLIZANJE SNEGA, JAKI VETROVI I LED Izrada projekata za preduzimanje SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 preventivnih mera tokom zimskog INVESTITORI perioda,a posebno u brdovito-planinskim predelima SUŠA Izrada projekta za akumulaciju vode kao VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 brane iznad Gornje Šipašnice kao i jedan INVESTITORI system manjih brana. POPLAVE Izrada projekata za otvaranje VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 kanala,izrada od zemlje,prećiščavanje i INVESTITORI održavanje,urbanu uređenje, faza 1. i 2. Preduzimanje mera za eliminaciju jakih SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 krivina INVESTITORI reka i upravljanje rečnih obala Preduzimanje mera za zaštitu reka od NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 bacanja INVESTITORI smeća,što u ovom slušaju predstavljaju prepreke za slobodni protok vode. Preduzimanje mera za obustavu NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 stambenih INVESTITORI objekata kao i objekata za ekonomsku namenu do obala reka najmanje na 50m od rečnog korita. EROZIJE Preduzimanje mera za proglašenje SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 erozivnim INVESTITORI zonama,regije gde erozija ima visoki intenzitet ,vode, na zemlju ,po šumama, i nekretninu, od strane opštine bazirajući se na Zakon Voda Kosova od strane opštine Preduzimanje hidro-tehničkih anti-erozivnih mera Izrada projekata za izgradnju terasa, i SREDNJE U OPŠTINA I 2 brana, na koritima potoka I potočića KONTINUITETU INVESTITORI Izrada projekata za izradu arginature na SREDNJE U OPŠTINA I 2 obalama reka. KONTINUITETU INVESTITORI

238

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Izrada projekata za sadnju šumskih SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 sadnica dužinom obala reka. INVESTITORI Preduzimanje poljoprivrednih anti-erozivnih mera Izrada projekata o održavanju SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 poljoprivrednog zemljišta INVESTITORI Izrada projekata za sistem za SREDNJE U OPŠTINA I 2 navodnjavanje i KONTINUITETU INVESTITORI sistem odvodnjavanja voda Preduzimanje bioloških anti-erozivnih mera Preduzimanje mera protiv nekontrolisane NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 seče šuma i protivpožarne mere INVESTITORI Izrada projekta za pošumljavanje goleti I SREDNJE U OPŠTINA I 2 degradiranih površina. KONTINUITETU INVESTITORI Izrada projekata za uređenje zelenih SREDNJE U OPŠTINA I 2 pojaseva u one predele gde je erozija na KONTINUITETU INVESTITORI visokom stepenu Izrada projekata za sadnju drveća na širini NISKE U OPŠTINA I 2 od deset metara dužinom obala reka. KONTINUITETU INVESTITORI Izrada projekata za prioritetne jake NISKE U OPŠTINA I 2 erozivne zone za 11550 ha ( pogledaj KONTINUITETU INVESTITORI kartu erozije ). Izrada projekata za predele sa srednjom i NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 jakom erozijom za 13500 ha (pogledaj INVESTITORI kartu erozije ). Preduzimanje drugih mera Izrada projekata za izgradnju NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 odbrambenih pojaseva na strmim INVESTITORI stenama Izrada projekata za izgradnju rezistentnih NISKE DUGOROČNI OPŠTINA I 2 zidova INVESTITORI Izrada projekata za meliorizaciju pašnjaka SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA I 2 INVESTITORI Izrada projekata za meliorizaciju šuma. SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 INVESTITORI Izrada projekata za izgradnju drugih anti- SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 erozivnih sadržaja.. INVESTITORI POŽARI Preduzimanje mera ili uspostaviti NISKE U OPŠTINA I 1 standarde tamo gde je neophodne za KONTINUITETU INVESTITORI objekte i sisteme koji prouzrokuju ili potpaljuju požare u šumama I drugim površinama rizična za požare Izrada projekata za tampon zone između SREDNJE U OPŠTINA I 2 šumskih i ostalih zona osetljive na požar i KONTINUITETU INVESTITORI jedne tampon zone na pograničnoj liniji koja bi branila prelaz vatre sa jedne stranu na drugu Izrada projekta i postavljanje što više SREDNJE U OPŠTINA I 1 hidranata I vodenih akumulacija u što više KONTINUITETU INVESTITORI

239

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice mesta i naselja. Izrada projekata za što veći pristup auto- SREDNJE U OPŠTINA I 1 vozilima koje se koriste za gašenje požara KONTINUITETU INVESTITORI do svakog naselja u gradu Kamenica

TEMATSKA OBLAST, DEMOGRAFIJA I SOCIJALNA PITANJA STRATEGIJA I DEJSTVO ZA SOCIJALNU INFRASTRUKTURU STANOVNIŠTVO,STANOVANJE I MESTO STANOVANJA STANOVNIŠTVO Strategija 1: Stvaranje što je moguće boljih uslova za poboljšanje indeksa opštine ljudskog razvoja,u daljem razvoju Opštine Kamenica Izrada i realizacija projekata za SREDNJE U OPŠTINA I 3 koordinirani razvoj prostornog širenja po KONTINUITETU INVESTITORI predviđenom broju stanovnika u svim predviđenim naseljima. Izrada projekata za više ambijenata i SREDNJE U OPŠTINA I 2 aktivnostima koji čine život ljudi KONTINUITETU INVESTITORI bogatijim. Izrada projekata za veću integraciju SREDNJE U OPŠTINA I 1 stanovništva sa niskim ličnim dohotkom KONTINUITETU INVESTITORI I stanovništva koje živi u neformalnim zonama. Izrada projekata za kompletiranje SREDNJE U OPŠTINA I 1 kvaliteta obrazovne infrastrukture na KONTINUITETU INVESTITORI svim nivoima kojima bi se stvorili uslovi za upis u osnovne I srednje škole,kao i podizanje procenta odraslih koji znaju pisanje i čitanje, ( Starije od 15 god.) Izrada projekata za kompletiranje SREDNJE U OPŠTINA I 1 infrastrukture u oblasti ekonomskog KONTINUITETU INVESTITORI razvoja,i smanjenje siromaštva,tako da se lični dohodak po glavi stanovnika poveća Izrada projekata za više zelenih SREDNJE U OPŠTINA I 2 površina u gradu,predviđenim ovim KONTINUITETU INVESTITORI planom,kao i u ostalim naseljima, preko rekultivacije slobodnih i neiskorišćenih površina,kao i stvaranje novih zelenih površina oko grada i drugih naselja. Izrada projekata koji bi povećali SREDNJE U OPŠTINA I 2 osećajnost građana za socijalno- KONTINUITETU INVESTITORI kulturne probleme kao I probleme životne sredine u funkciji kvaliteta

240

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

života. STANOVANJE Strategija 2: podizanje količine i kvaliteta stanovanja Izrada regulativnih planova ceneći SREDNJE U OPŠTINA I 2 koncepte, biće u funkciji osiguranja KONTINUITETU INVESTITORI dovoljnog obima stanovanja za sve slojeve društva. Izrada i realizacija glavnih projekata SREDNJE U OPŠTINA I 1 infrastrukture ,i usluga bazirajući se na KONTINUITETU INVESTITORI karte infrastruktura (vode, kanalizacije, grejanja, parkiranja,zelenila ),u ovom dokumentu u sferi stanovanja u cilju poboljšanja kvaliteta stanovanja. Izrada glavnih projekata javnih sadržaja SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 koji bi uticali na rast kvaliteta stanovanja INVESTITORI Izrada projekata i aplikacija standarda VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 kod stambenih površina,održavanje INVESTITORI postojećih struktura stanovanja kao i eliminiranje fizičkog degradiranja struktura stanovanja izgrađene ovim planom. NASELJA Strategija 3: osigurati da će budući razvoj Opštine Kamenica biće usklađen sa konceptom policentričkog razvoja u dva linearna segmenta Izrada regulacionih planova za grad Kamenica VISOKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 i za naselja kao zone od posebnog interesa za INVESTITORI opštinu gde spadaju, Koretin, Odonovc, Mucivrc i Petrovc, i za pod centra kao Rogočica, Ogošte, Strezov, unutar kojih mogu I da se unaprede potrebe svakog naselja kao čelika kod pod-centara u odnosu na one predviđene ovih planom. Nacrt regulativnog plana u industrijskoj VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 1 zoni INVESTITORI Toponica – Odanovce - Domorovce Tretiranje sa prioritetom naselja blizu VISOKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 1 grada Kamenica i onih koje se nalaze u INVESTITORI zonama kljućnog razvoja Karačevo - Rogačica – Kamenica, Krajnidel- Mučivrce -Rogočica – Kamenica, Polička- Ogošte-Koprivnica-Kamenica, Strezovce- Kamenica, Busovata- Kamenica. Stimulacija izgradnje unutar planiranih SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 zona INVESTITORI Osnivanje jednog borda za rušenje NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 3 gradnji izvan predviđenih granica INVESTITORI Strategija 4: Osigurati se da će razvoj naselja ubuduće biti u skladu sa konceptom kompaktnih naselja

241

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Za sva naselja koja su kompaktne da se VISOKE DUGOROČNI OPŠTINA I 1 pripreme regulativni planovi INVESTITORI Za sva naselja za koja se ne pripremaju SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA I 2 regulativni planovi, razvoj kompaktnih INVESTITORI naselja biće zadatak kompetentnih opštinskih institucija pomoću raznih projekata, ali i drugim merama (davanjem saglasnosti dozvole za izgradnju, stimulativnom podsticanju za razvoj u praznim zonama, sa onemogućavanjem izgradnje infrastrukture izvan definiranih zona za izgradnju osim za određenim funkcijama sa članom 17.3 Zakona o prostornom planiranju itd.) NEFORMALNA NASELJA Strategija 5: Osigurati se da su se neformalna naselja tretirale bazirajući se po uputstvima za regulisanje neformalnih naselja zacrtanih od DPP i MSPP NFN Hubovec, NFN Berivojce, NFN SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 Čarakovce, NFN Kamenica. I nadalje da INVESTITORI bise potpuno rešio ovaj problem ostaje da svi akteri (Politički autoriteti na centralnom i opštinskom nivou) produže rad podstičući međunarodnu zajednicu i Srbe, rome sa uticajem Jedna druga važna aktivnost za NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 implementaciju opštinskog razvojnog INVESTITORI plana, prema predviđenim konceptima, je da se preuzmu mere i razvijaju takve politike da se ne odobravaju nove neformalne zone OBRAZOVANJE Strategija 1: Širenje obima, sadržaja kao i rast kvaliteta infrastrukture obrazovnog sistema u svim nivoima u skladu sa konceptom policentričnog razvoja sa dvema linearnim segmentima Rast sadržaja za predškolsko SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 obrazovanje u INVESTITORI okviru škola ili treba posebno predvideti u svim naseljima Obeležavanje i očuvanje ovim planom NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 predviđene prostorije za obdanište, INVESTITORI specifikovane u okviru prostornog razvoja kao I kartu “Školske i sportske prostorija ovim planom Priprema idejnih i glavnih projekata za SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 1 obdanište INVESTITORI Obeležavanje i očuvanje prostora ovim NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 planom za osnovne škole, specifikovane INVESTITORI u okviru prostornog razvoja, kao i kartu “Školske I sportske prostorije” Priprema idejnih i glavnih projekata za NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 osnovne škole. Obeležavanje i očuvanje INVESTITORI

242

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice prostora ovim planom za srednje škole, specifikovano u okviru prostornog razvoja, kao i karti “Školske i sportske prostorije” Priprema idejnih i glavnih projekata za NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 srednje škole INVESTITORI Obeležavanje i očuvanje ovim planom NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 predviđenih prostorija za srednju INVESTITORI profesionalnu školu, specifikovanu u okviru prostornog razvoja, kao i kartu “Školske i sportske prostore” Priprema idejnih i glavnih projekata za NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 srednje profesionalne škole INVESTITORI Osnivanje srednje profesionalne škole, SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 smer poljoprivrede, kao i Fakultet za INVESTITORI Poljoprivredu u gradu Primena projekata za srednje SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 profesionalne škole INVESTITORI Tokom nacrta novih školskih projekata za SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 izgradnju treba imati u obzir propratnu INVESTITORI infrastrukturu, izgradnju takođe i sportskih objekata sa ciljem poboljšanja uslova za rad i učenje Uključenje u vodovodnu i kanalizacionu SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 infrastrukturu svih školskih objekata koji INVESTITORI nisu uključeni. Početak primene vladinog programa za SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 stvaranje kabineta informatike i njihova CENTRALNE oprema sa kompjuterima INSTITUCIJE I INVESTITORI Jednako obuhvaćanje u obrazovanju, SREDNJE U OPŠTINA, 1 stvaranje povoljnih uslova za integrisanje KONTINUITETU CENTRALNE dece sa ograničenim sposobnostima i INSTITUCIJE I organizovanje raznih forma za vaspitanje INVESTITORI roditelja Staranje uslova za dnevni boravak po SREDNJE U OPŠTINA, 1 školama (osnivanje kuhinja po školama); KONTINUITETU CENTRALNE Lokalna strategija za obrazovanje INSTITUCIJE I (priprema profila u skladu sa zahtevima INVESTITORI tržišta u Opštini Kamenica, na Kosovu i šire. Saradnja Opštine Kamenica sa ostalim SREDNJE U OPŠTINA, 1 opštinama u razmeni iskustva i kadrova KONTINUITETU CENTRALNE za podizanje kvaliteta obrazovanja INSTITUCIJE I INVESTITORI ZDRAVSTVO Strategija 1: Ponuda zdravstvenih sadržaja po naseljima, u skladu sa hierarkijom i njihovom funkcijom Izrada glavnog projekta za bolnicu u NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 1 gradu Kamenica INVESTITORI

243

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Izrada glavnog projekta za bolnicu u NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 2 gradu Kamenica INVESTITORI Izrada glavnog plana za bolnicu za pluća NISKE DUGOROČNI OPŠTINA, 3 na Planici CENTRALNE INSTITUCIJE I INVESTITORI Izrada glavnog plana za bolnicu za SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA, 3 pluća na Planici CENTRALNE INSTITUCIJE I INVESTITORI KULTURA Strategija 1: Stvaranje uslova i sadržaja za čuvanje,konzervaciju,i stalnu upotrebu kulturnog nasleđa Obustava postojećih negativnih pojava NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 koje CENTRALNE degradiraju kulturnu baštinu, sa INSTITUCIJE I tehničkim, INVESTITORI profesionalnim i legalnim merama. (predstavljenih u karti kulturno naslede) Obeležavanje predela,objekata,i NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 2 vrednosti kulturnog nasleđa ,sa karti na CENTRALNE teren,na prostoru celokupne teritorije INSTITUCIJE I grada Kamenice INVESTITORI Geo fizički snimci,i izrada idejnih SREDNJE U OPŠTINA, 1 projekata za arheološke zone za KONTINUITETU CENTRALNE Kamenicu (kulina) INSTITUCIJE I INVESTITORI Izrada glavnih projekata i početak njihove SREDNJE U OPŠTINA, 2 realizacije u funkciji zaštite, rehabilitacije i KONTINUITETU CENTRALNE upotrebe kulturno-istorijskih vrednosti, za INSTITUCIJE I dobrobit,kulture, društva, ekonomije, INVESTITORI nauke,edukacije,ekološke Kao podsticaj za razvoj kulturnog turizma. Izrada projekata za zaštitu i razvoj SREDNJE U OPŠTINA, 2 kulturnog i KONTINUITETU CENTRALNE duhovnog nasleđa Kamenici (kulturno- INSTITUCIJE I rekreativni turizam). obuhvatajući forme INVESTITORI kulturnih izražaja,tradicije i narodnog običaja,jezika, praznika,obreda,narodnih igara,pesama I umetničkog izražavanja. Izrada i priprema projekata za obnovu SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 1 objekata Kulina” u Kamenici, CENTRALNE INSTITUCIJE I INVESTITORI Informativne kampanje i marketing u NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 3 funkciji boljih opštinskih usluga,u funkciji CENTRALNE kulturnog nasleđa i imidža opštine sa INSTITUCIJE I mnogo dimenzionalnim dobicima. INVESTITORI Izgradnja i zaštita kompleksa groblja u

244

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Kamenici Obuhvatiti u listu vrednosti i staviti pod NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 1 institucionalnom zaštitom spomenike CENTRALNE palih INSTITUCIJE I boraca UČK-a,kao i memorijala INVESTITORI Izrada opštinskog mehanizma koji će NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 2 pratiti I kontrolisati razvoje za sve CENTRALNE vrednosti nasleđa INSTITUCIJE I INVESTITORI Treba izraditi projekat za obnovu objekta NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 2 ,dom kulture „Isa Kastrati” u CENTRALNE Kamenici,kao i izgraditi spomenik u INSTITUCIJE I dvorištu doma kulture,i isti da budu INVESTITORI korišćeni samo u funkciji kulturnog života.

Odrediti prostore i uslova za biblioteke u SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 3 naseljima određenim ovim planom CENTRALNE INSTITUCIJE I INVESTITORI Stvoriti uslove za funkcionisanje kulturno NISKE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 2 umetničkih društava i ansambla,kao i za CENTRALNE registraciju novih. INSTITUCIJE I INVESTITORI Stvoriti uslove za godišnju organizaciju i NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA, 3 održavanje sajma knjiga u Kamenici, I Otvaranje niže muzičke škole,osnivati kor INVESTITORI grada, osnivati klub umetnika za slikarstvo,kao i reaktivizacija gradskog bioskopa Izrada idejnog i glavnog projekta ,i početi SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA, 1 sa CENTRALNE realizacijom za MUZEJ u gradu INSTITUCIJE I Kamenica INVESTITORI Izrada idejnog i glavnog projekta i početi SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA, 3 sa CENTRALNE realizacijom za „Otvoreno letnje INSTITUCIJE I pozorište” u INVESTITORI Kamenici,Umetnička galerija u Kamenici i pozorište u Kamenici ADMINISTRACIJA I JAVNE INSTITUCIJE Strategija 1: stvaranje uslova i sadržaja za transparentnu i efikasnu Administraciju i Javne Institucije Izrada glavnog projekta za prostore i SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 2 objekte CENTRALNE za javne usluge ( higijene i vodovoda ). INSTITUCIJE I INVESTITORI Izrada glavnog projekta za prostore i SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 3 objekte CENTRALNE za javne usluge (hendikos i druge NVO ). INSTITUCIJE I INVESTITORI SPORT I REKREACIJA

245

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Strategija 1 :izgradnja sportskih i rekreativnih sadržaja po naseljima Kamenice u skladu sa hierarkijom i njihovom funkcijom predviđenom ovim planom Izgradnja stadiona za veliki fudbal u, SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 2 gradu Kamenice .Podržavanje privatnog i CENTRALNE civilnog sektora u razvoju aktivnosti i INSTITUCIJE I dopuni po standardima postojeća igrališta INVESTITORI Izrada projekata i nastavak realizacije SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA, 3 izgradnje sportskih sala u školskim CENTRALNE objektima INSTITUCIJE I u Kamenici i dvema srednjim školama u INVESTITORI Kamenici Izrada projekta i nastavak realizacije SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA, 2 izgradnju poligona za streljaštvo u CENTRALNE Kamenici. INSTITUCIJE I INVESTITORI Izrada glavnog projekta i nastavak SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA, 3 realizacije CENTRALNE izgradnje staza za šetnju i rekreaciju u INSTITUCIJE I Kamenici. INVESTITORI Izrada glavnog projekta i nastavak SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA, 2 realizacije CENTRALNE projekta za izgradnju poligona za atletiku INSTITUCIJE I u INVESTITORI Kamenici. Izrada glavnog projekta i podržavanje SREDNJE DUGOROČNI OPŠTINA, 3 privatnog i civilnog sektora u razvoju CENTRALNE aktivnosti i dopuni po standardima INSTITUCIJE I postojeća igrališta za mali fudbal u INVESTITORI Kamenici,. Izrada projekta i njegova realizacija za SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA, 1 izgradnju velikog fudbalskog stadiona u CENTRALNE Kamenici. INSTITUCIJE I INVESTITORI OMLADINA Strategija 1:Izgradnja sadržaja za život mladih Realizacija gore navedenih projekata za VISOKE U OPŠTINA I 1 sport i kulturu. KONTINUITETU INVESTITORI Stvaranje uslova za aktiviranje što više NISKE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1 omladinskih organizacija,kao i veća INVESTITORI saradnja sa opštinskim institucijama. Izrada projekata i njihova realizacija za SREDNJE SREDNJEROČNI OPŠTINA I 1 izgradnju Omladinskog Centra u gradu INVESTITORI Kamenici, Stvaranje uslova za rad sekcija: NISKE DUGOROČNI OPŠTINA I 3 recitatora, INVESTITORI dramske sekcije, sekcije muzičara, i drugih u svim školama u opštini Izrada i realizacija projekta za izgradnju SREDNJE KRATKOROČNI OPŠTINA I 1

246

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice centra za profesionalno usavršavanje INVESTITORI mladih Izgradnja prostora za sport i rekreaciju u SREDNJE U OPŠTINA I 1 svim KONTINUITETU INVESTITORI naseljima,koje će se koristiti i za omladinske aktivnosti,kao o podrška u osnivanju klubova mladih( prostori se mogu koristiti i u okviru školskih objekata ). LOKALNI CENTRI ZA ZAJEDNICE Strategija 1: obezbediti centre za zajednice u okviru lokalnih centara Osnivanje centara za zajednice u svim SREDNJE U OPŠTINA I 3 lokalnim centrima gde one nedostaju,i KONTINUITETU INVESTITORI njihov smeštaj u prostore javnih institucija (škole) i slično, za njihove kulturne i druge aktivnosti Poboljšati uslove za centar za zajednice NISKE U OPŠTINA I 3 u KONTINUITETU INVESTITORI urbanoj zoni u Kamenici, sa jednom kancelarijom u domu kulture, i osnivanje drugih po školama po naseljima ovih zajednica. NEZAPOŠLJENOST I SIROMAŠTVO Strategija 1: Minimizacija stepena nezaposlenosti i siromaštva Izrada projekata za stvaranje uslova za NISKE U OPŠTINA I 1 organizaciju profesionalna obuke, po KONTINUITETU INVESTITORI zahtevima tržišta. Izrada projekata za stvaranje uslova za NISKE U OPŠTINA I 1 sezonski rad. KONTINUITETU INVESTITORI Izrada projekata i stvaranje uslova za NISKE U OPŠTINA I 1 podršku KONTINUITETU INVESTITORI PRISTUP LICA SA POSEBNIM POTREBAMA NA INFRASTRUKTURU I DRUGI OBLICI Strategija 1: Stvoriti i ponuditi bolje uslove i sadržaje za ovu kategoriju Sa usvajanjem ovoga plana izradiće se SREDNJE U OPŠTINA I 1 projekti KONTINUITETU INVESTITORI za sve škole, opštinske objekte ,opštinskih usluga, zdravstvene objekte, putnu infrastrukturu i parking,da svi izgrade pristup ovoj kategoriji po propisanim standardima

247

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

7 MERE ZA SPROVOĐENJE

Razvojni urbani plan Kamenice je jedan osnovni dokumenat koji predviđa uređenje, korišćenje i željeni prostorni razvoj ubuduće, bazirajući se na egzistirajući stanje i viziju za budućnost Kamenice, kao i ciljevi koji treba da se postignu. Takođe je predložen i opštinski razvojni okvir prema kojem će se razvijati jedan koncept za policentrički razvoj sa tri linearnim segmentima – opštinskih podcentri i kompaktne razvoje na nivou naselja. Okvir prostornog razvoja je urađen imajući u za determinaciju tematske oblasti za koje su urađene predviđanja prostornih razvoja. Strategija za primenu predstavlja aktivnosti za primenu okvira prostornog razvoja, odnosno aktivnosti za prelaz sa postojećeg stanja u planirano stanje. Plan je realan i verujemo da će biti primenjen. Konkretna primena ovog plana je prezentiran u ovom delu gde se opisuju propisi za primenu, prema kojim se opisuje legalni aspekat i aspekat mera za primenu. Ovaj deo obuhvata elemente primene sa obaveznim karakterom i ogranićen je sa esencijalnim elementima vezanih sa opštinskim nivoom. Radi se propisima i elementima koja upravljaju primenu plana. To sadržava

7.1 UPUTSTVA O PITANJIMA INTERPRETACIJE RAZVOJNOG URBANOG PLANA TOKOM NACRTA REGULATIVNIH I DRUGIH PLANOVA Opštinski razvojni plan interpretira se ka dokumenta opštine Kamenica Opštinski razvojni plan može se interpretirati kao jedan dokumenat koji predviđa regulisanje, korišćenje, i željeni razvoj prostora ubuduće. Koncept prostornog razvoja (policentričan sa tri linearnim segmentima) može se interpretirati kao koncept koji predviđa prostorni razvoj nekih podcentara kao što su osim Kamenice, Rogačica, Ogošte i Strezovce ORP (Opštinski Razvojni Plan) je baziran na prostorni draft-plan Kosova i u slučaju konteksta za neki eventualni razvoj, završna interpretacija je razvoj koji se nalazi u prostorni draft-plan Kosova koji treba da se poštuje u celini. RUP(Razvojni Urbani Plan) Kamenice bazira se na Opštinski Razvojni Plan i u slučaju konteksta za neki eventualni razvoj, završna interpretacija je razvoj koji se nalazi u Opštinski Razvojni Plan koji treba da se poštuje u celini. URP (Urbani Regulativni Plan) Kamenice bazira se na Razvojni Urbani Plan Kamenice i u slučaju konteksta za neki eventualni razvoj, završna interpretacija je razvoj koji se nalazi u Razvojni Urbani Plan Kamenice koji treba da se poštuje u celini. Tokom nacrta planova nižih nivoa može se sresti na termin “Zamrznuta zona” koja treba da se interpretira kao jedan zona koja ima momentalne razvoje, bilo stambenih objekata ili drugih objekata I na kojem ubuduće ne treba da se odobri nijedna izgradnja u smislu stambenih objekata sa privrednim karakterom ili nekim drugim karakterom. U zoni može biti planiran neka infrastruktura za opštinske interese, ali koji neće biti u interesu zone. Tokom nacrta planova nižih nivoa može se sresti termin “Zona za proširenje” koja treba da se interpretira kao jedna zona u kojoj ubuduće može da se proširi naselje; ove zone su sa niskim bonitetom zemlje u javnoj i privatnoj svojini; ove zone će se razvijati sa glavnim projektima gde se definira i način dobijena prava na izgradnju i uslove gradnje. U zoni će se planirati infrastruktura tokom nacrta planova nižih nivoa ako se zona nalazi u naseljima za koja su predviđene pripreme regulativnih planova u suprotnom daju se prostorni uslovi od skupštine opštine bazirajući se na Razvojni Urbani Plan. Tokom razvoja planova može se sresti termin “Zona sa koordiniranim razvojem” koja se treba interpretirati ka jedna zona u kojoj ubuduće kože da se proširi naselje, ali momentalno imamo zamrznute izgradnje; Ove zone su sa niskim bonitetom zemlje i ubuduće može imati koordiniranih aktivnosti opština – zajednica i zona će se planirati kako će se proširiti. Ove zone su javne i privatne i razvijaće se sa glavnim projektima gde se definira i način dobijanja prava na izgradnju i uslovi gradnje. U zoni će se planirati infrastruktura tokom nacrta planova nižih nivoa ako se zona nalazi u naseljima za

248

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

koja su predviđene priprema regulativnih planova u suprotnom daju se prostorni uslovi od skupštine opštine bazirajući se na Razvojni Urbani Plan. Tokom nacrta planova nižih nivoa može se sresti na termin “Zeleno srce” koja se treba interpretirati kao jedna zona gde treba da se razvije poljoprivreda sa ekološkim proizvodima. Ove zone ce biti integralni deo naseljenih mesta i ispuniće koncept kompaktnog razvoja naselja (naselje koje ce se izgraditi unutar građevinskih ranica na kompaktan način). U zoni će se planirati infrastruktura tokom nacrta planova nižih nivoa ako se zona nalazi u naseljima za koja su predviđene priprema regulativnih planova u suprotnom daju se prostorni uslovi od skupštine opštine bazirajući se na Razvojni Urbani Plan Tokom nacrta planova nižih nivoa može se sresti termin “Industrijska zona” koja treba da se interpretira kao jedna zona u kojoj ubuduće može se razvijati industrija. Ova zona će se razvijati na bazi regulativnog plana navrtan od strane opštine Kamenica i Ranilug u saradnji i sa Ministarstvom Trgovine i Industrije Tokom nacrta planova nižih nivoa može se sresti termin “Zona posebnog interesa” koja se treba interpretirati kao jedna zona u kojoj opština ima mnogo interesa da je brani, koristi i razvija, i za ova naselja pripremaće se regulativni planovi nacrtanih od Opštine Kamenica; ove zone se smatraju kao zone posebnog interesa za opštinu Kamenica. Tokom nacrta planova nižih nivoa može se sresti termin “Zone za razvoj industrije” koja treba da se interpretira kao jedna zona u kojoj ima prirodne resurse I ubuduće može se razvijati iskopavanja i prerade Tokom nacrta planova nižih nivoa može se sresti termin “Neformalna naselja” koja se treba interpretirati kao ljudska naselja koja ne omogućavaju stanovnicima da koriste svoja prava za jedan povoljan životni standard, posebno povoljno stanovanje. Kao takve, neformalna naselja mogu imati karakteristike kao sledeće: neformalno posedovanje imanja, neadekvatan pristup ili pritvor na elementarne usluge I kao takva treba da se interpretiraju tokom nacrta regulativnih planova kao Kamenica 1, Kamenica 2, Kamenica 3.

7.2 ODREĐENI USLOVI OD STRANE LOKALNE VLADE ZA VAŽNA PITANJA RAZVOJA I KORIŠĆENJE ZEMLJE U URBANOJ ZONU, KOJI OBUHVAĆAJU

 KORIŠĆENJE ZEMLJIŠTA PODELJENO PO OVIM KATEGORIJAMA:

I. GRAĐEVINSKO ZEMLJIŠTE II. SPECIFIČNE POVRŠINE III. ZELENE POVRŠINE IV. SAOBRAĆAJNE POVRŠINE

. građevinsko zemljište

Građevinsko zemljište se sastoji od:

1. Mešovito stanovanje (postojeći objekti u kojima je razvijena (izgrađena), jugoistočna zona I severozapadna zona grada) 1a. Mešovito stanovanje (postojeće oblasti gde većina površina nije razvijena (izgrađena), kao i zone za buduće proširenje (jugozapadna zona i severoistočna zona). 2. Centralna zona. 3. Prostor javnog sadržaja.

249

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

1. Mešovito stanovanje, su zone namenjene za:

a) Stambeni objekte b) Prateći objekti za potrebe stanovnika, kao što su: garaže, baštenske kolibe, cvetni vrtovi i slično. c) Funkcije tržišta – preduzeća obuhvatajući i poljoprivredna preduzeća, koji ne prouzrokuju zagađenje vazduha ili buku, ili ostale prepreke, kao one što ne predstavljaju opasnost od eksplozije i zračenja. Mogu se dozvoliti restorani i hoteli do 40 kreveta, ako ne utiču na karakter zone. Biznisi i preduzeća postavljena u stambenim zonama pomešanim treba da su u skladu sa stambenom strukturom i ne mogu da utiču na kvalitet života, životne sredine kao i karakter i identitet stambene zone. d) Funkcije koje su važne za stambene potrebe kao obrazovni objekti, kulturne i socijalne usluge, javne uprave kao i drugih usluga.

1.a Mešovito stanovanje — zone za razvoj u budućnosti:

Za garantovanje održivog razvoja, posebne zone građevinskog zemljišta su definisane kao „zone za proširenje u budućnost“. Ove zone su u skladu sa opštim konceptom URP ali njihov razvoj se ograničava sa preduslovima. Izgradnja u ovim zonama neće se dozvoliti dok preduslovi određene se ne realizuju. Za dopuštanje zona za razvoj u budućnosti, treba pripremiti regulacioni plan kako bi se proverili trenutni zahtevi – potrebe u stambenoj mešanoj zoni kao i treba da se realizuje adekvatna infrastruktura za ove zone i razvoji i izgradnje da se vrše posle kompletiranja sa infrastrukturom.

2. Centralna zona – zona namenjena za:

e) Zgrade određene za mešano stanovanje f) Javne funkcije po stavu 3 (površine javnih površina) g) Turizam i funkcije smeštaja kao hoteli, restorani i kafići. h) Trgovine i prodaja na malo, kao preduzeća, tržišni i zanatski centri, prodavnice i slične zgrade koje su obrazložene potrebe za građane i opštinu.

3. Površine javnih sadržaja – su zone određene za:

e) Obrazovne funkcije kao: predškolske institucije, osnovne škole i srednje škole f) Funkcije zdravstva i socijalnog blagostanja – centri porodične medicine, glavni centri porodične medicine, apoteke, centri za socijalni rad. g) Kulturne funkcije – glavni centar kulture, centri za zajednice h) Administrativne funkcije – neophodne za skupštinu opštinu Kamenica, kao i ostale administrativne usluge nivoa lokalne samouprave. i) Ostale javne funkcije – autobuska stanica, vatrogasna stanica, pošta, banke, policija itd.

II. SPECIFIČNE POVRŠINE

Putevi za pristup unutar ovih funkcija, može biti deo specifičnih površina, ako odgovaraju opšteg karaktera zone. Specifične površine, se sastoje od zona koje zahtevaju određene uslove lokacije zbog prirode njihovog funkcionisanja.

250

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Za urbanu zonu Kamenice, ovo se primenjuje za:

- toplotne objekte (zona predložena za proizvodnju energije od biomase) - Trafostanice. - Groblje. - Zelenu pijacu. - Benzinske pumpe.

III. ZELENE POVRŠINE Zelene površine, su površine za:

1. Sport i rekreacija. 2. Parkovi. 3. Zelene trake i koridori. 4. Poljoprivreda. 5. Reka

Zelene površine, su sve zone i parcele naselja koja nisu definisane kao građevinsko zemljište, specifične površine ili saobraćajne površine: 1. Parkovi – površine namenjene za parkove i javne vrtove, obuhvatajući i površine za odmaranje 2. Zelene trake i koridori – su površine između prostora sa raznim i zaštitnim namena prema zagađenju vazduha i buke. Ovde spadaju i zeleni koridori duž puteva 3. Poljoprivredna zemljšta – zone koje se koriste za proizvodnju poljoprivrednih proizvoda, voća, povrća i zaštitu domaćih životinja. 4. Sport i rekreacija – površine namenjene za sport u zelenim zonama obuhvatajući sportske terene, otvorene i zatvorene objekte, otvoreni bazeni i površine potrebne za parking. 5. Vodene površine – su sve površinske vode kao reke, jezera, bazeni kao i slične kao i one podzemne.

IV SAOBRAĆAJNE POVRŠINE

Saobraćajne površine se sastoje od koridora saobraćaja u kojem spadaju:

4. Putevi: su površine namenjene za promet vozila 5. Pešačke i biciklističke staze: su površine koje obuhvataju koridor javnih puteve, namenjene za bicikliste i pešake 6. Javni parking – površine rezervisane za saobraćaj u tišini (iz privatnog i javnog sektora)

7.2.1 USLOVI ZA ODREĐIVANJE I DEFINISANJE JAVNIH POVRŠINE, I ONIM OD DRUGIH NAMENA

• Opština će obezbedi prostor za infrastrukturu u interesu naselja. • Jedan pametna i dalekovidna politika za zemljište, treba da se upravlja od strane opštine. • Opština treba da evidentira uspostavljanja funkcija koje mogu da prouzrokuju nastavni proces. • Opština, treba da odredi zemljište za nova obdaništa i škole i da poboljša njihove postojeće uslove.

251

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Zone određene za izgradnju, treba da ispune nekoliko kriterijuma:

1. Predškolske ustanove: obdanište i zabavište:

− Daljina pristupa 400m za gustinu 80‐100 st/ha i 600m za gustinu 40‐60 st/ha. − Površina lokacije treba biti 0.25‐0.3 ha (25m2 /dete). − Izgrađena površina 4.5‐6.5 m2/dete (max broj dece u jednoj zgradi treba biti 120).

2. Osnovne škole:

− Daljina kuća – škola treba biti 500‐800m (pešačenje – voženje bicikla) na osnovu visoke gustine stanovnika. − Površina lokacije treba biti 1‐2 ha. − Izgrađena površina b 3,0 m2/učenika (broj učenika treba biti od 500‐600/ 26‐30 učenika u jednoj učionici).

3. Srednje škole:

− Daljina kuća – škola treba biti u daljini od 1000‐1500m (pešačenje – voženje bicikla) na osnovu visoke gustine stanovnika. − Površina lokacije treba biti 4‐5 ha. − Izgrađena površina 1.5 m2/učenika (prostori za nastavu 60m2) broj učenika u školi treba biti od 500‐600. • Opština, treba da odvoji građevinsko zemljište od najmanje 5 ha koje je snabdeveno sa infrastrukturom za novu srednju profesionalnu školu i stručno usavršavanje u oblasti poljoprivrede • Opština, može da odvoji zajedničku građevinsku površinu za javne aktivnosti, kao: obrazovanje, kultura, sport, socijalne usluge, centar za zajednice itd.

4. Centri porodične medicine

• Opština treba da odredi površinu sa dodatne usluge u postojećem glavnom centru porodične medicine u cilju povećavanja broja usluga.

Određeni kriterijumi od Ministarstva Zdravstva, su: − Centar porodične medicine/ 10.000 st. − Glavni centar porodične medicine/ 100.000 st. − 1 doktor +2 medicinske sestre / 2000 st. − Blizina medicinskog centra treba biti od 500‐2500 m. − Neophodna površina za lokaciju od 2‐4 ha. 5. Kulturni centri

• Opština treba da ojača kulturne aktivnosti putem revitalizacija postojećeg kulturnog centra i putem obezbeđivanja prostora za ostale dodatne funkcije i za bolje korišćenje: − Preteći evropske standarde, opština treba da obezbedi 0.5m2/st - kulturne površine; − Opština, treba da obezbedi za naselje prostoriju za 100 – 150 lica za kulturne aktivnosti i ostale javne aktivnosti – centar za zajednice. Ovaj centar treba da primi i još neke dodatne administrativne opštinske usluge.

252

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

7.3 USLOVI ZA REGULISANJE PROSTORA ZA OBJEKTE KOJI SU VAŽNI ZA KOSOVO I OPŠTINU U GRADU KAMENICA

Izgradnja će biti odobrena samo u namenjenim zonama za izgradnju određenim sa RUP; Razvoj u gradu Kamenici treba da se reguliše sa urbanim regulativnim planovima.. Javna infrastruktura pružiće se samo u zonama namenjenim za razvoj. U zonama gde nisu usvojeni urbani regulativni planovi treba da se primeni istraživanje za zahteve, omogućavanja i pružanja infrastrukture bazirajući se na uslove planova viših nivoa. Izgradnja u poljoprivrednom zemljištu biće odobrena samo u zemlji niskog kvaliteta (klasificirana kao klasa V-VIII), pustoši, i u posebnim slučajevima u unutrašnjim urbanim i ruralnim zonama za razvoj koje podržavaju poljoprivredne delatnosti. Razvoji u slobodnoj prostoriji (prirodnog pejzaža) treba bazirati u ambijentalnim odredbama za zaštitu prirode I pejzaža. U nedostatku urbanog regulativnog plana opština treba doneti dotična uputstva obaveznog karaktera; U zonama gde je odobren razvoj, uslovi i lokaciju trebaju odrediti: a) Formu I veličinu zone za razvoj, b) Način korišćenja ili upotrebe, c) Pravila izgradnje, d) Pravila o uključivanje u mreži infrastrukture, e) Mere za ambijentalnu zaštitu i zaštitu celina kulturne baštine.

7.3.1 a OBJEKTI KOJI SU VAŽNI ZA KOSOVO I OPŠTINU U GRADU KAMENICA

Opština će staviti pod kontrolom sve razvoje pored koridora predviđene železnice Uroševac, Vitina ,Gnjilane, Kamenica, koridori VIII i X posebno stanica zaustavljanja u opštini Kamenica. Da bi ograničili uticaj na sredinu-nekontrolisano ispuštanje gasova i buku,opština treba razviti jednu odbrambenu zonu-zeleni pojas dužinom železnice i autoputa,u delovima gde oni prolaze u blizini naselja. Minimalna distanca i vrsta izgradnje određeni su zakonom o izgradnji puteva br .2003/11, član 26 Opština će takođe kontrolisati sve razvoje u zonama oko brana na rekama iz Desivojca, Đuriševca i Kremenata.

7.3.2 b GRAĐEVINSKE ZONE ZA RAZVOJ GRADA  Zone za izgradnju određene su Razvojnim Urbanim Planom Kamenice. Izgradnja je moguća samo u određeni zonama za razvoj naselja(građevinska zemlja).  Nove granice izgradnje isplanirani u grafičkom delu RPO predstavljaju apsolutne zone za izgradnju.  Pošto razvoj treba da zauzme značajno mesto u postojećim naseljima,samo određeni razvoj i izgradnja se treba dozvoliti.  Gustoća i način izgradnje,za racionalnu upotrebu zemljišta apliciraće se u svakom slučaju.  Dotična definicija o nameni i karakteru izgradnje sa granicama prema sredini odrediće se regulativnim planom. Urbani regulativni plan kao instrument planiranja trebaju se upotrebiti na harmonizovani način sa sredinom.  Razvoj infrastrukture treba biti postepen, osnivajući se na zahteve i finansijske mogućnosti opštine. Druge alternative kao javno-privatno partnerstvo treba usaglasiti sa opštinom. Vlasnik objekta treba naplatiti takse za infrastrukturu,dok način distribucije se treba elaborirati.

253

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 U zonama koje su proglašene kao zamrznute zone neće se dopustiti nijedna vrsta izgradnje za stanovanje,trgovinu,industriju,ni infrastruktura koja bi slučila zoni sem one određene po Razvojnim Urbanim Planom RUP.  U zonama određenim za proširenje naselja,izradiće se projekti i odrediti uslovi za upotrebu od građana.  U zonama koje su tretirane kao zelene zone(zelena srca),u okviru naselja mogu se upotrebiti samo za poljoprivredne delatnosti(proizvodi bez pesticida).

7.3.3 c IZGRAĐENE STRUKTURE VAN GRAĐEVINSKOG ZEMLJIŠTA  Za određene zone Razvojnim Urbanim Planom kao slobodne zone i zaštićene od izgradnje treba garantovati: a) Zaštićene zone za razvoj poljoprivrede i šumarstva, b) Zone sa posebnim ekološkim vrednostima, c) Zaštićene zone kao prirodni pejzaži i nasleđe,a takođe i zone koje su povezane sa rekreacijom(koje ne smetaju razvoju naselja),

 Van zone biće dozvoljena gradnja samo ovih objekata (zakon L-03/L-106),za izmenu zakona o Prostornom Planiranju član16

a) Javni objekti za odbranu ili civilnu zaštitu, b) Objekti za zaštitu od požara ili štetnih materija-eksploziv i dr, c) Objekti za rukovođenje vodenim resursima, d) Infrastruktura e) Objekti za istraživanje i korišćenje eksploatisanih minerala

Opština neće biti odgovorna za dostavljanje infrastrukture van naselja. Bazirajući se na određeni način upotrebe zemljišta,infrastruktura qe biti odgovornost vlasnika i preduzimača.

7.3.4 USLOVI ZA POSTAVLJANJE EKONOMSKIH DELATNOSTI; Opština je alocirala dovoljno prostora da bi podržala razvoj biznisa,koji se bazira na korišćenje lokalne radne snage kao uslov ako se one grade na prostorima određenih za ovu destinaciju. Opština može destinirati i privremeno korišćenje zemljišta za ekonomski razvoj:korišćenje površinskih minerala,deponija otpada,ostaci od industrije drveta,eksploatacija šljunka i kamena,sa uslovom da posle eksploatacije,ili okončanog roka za privremenu promenu namene korišćenja,da se zemljište ili prostor vrati u prvobitno stanje(uporedo sa zahtevom za privremenu promenu destinacije korišćenja zemljišta, pri kojoj dolazi do degradiranja okoline,korisnik je obavezan da dostavi projekat za rekultivaciju,koji se treba uskladiti sa tehničkim uslovima za izgradnju,naime investitor je obavezan da pre početka izvršenja radova na poljoprivrednom zemljištu,da otkloni ili zaštiti sloj koji je potencijalno plodan za potrebe rekultivacije zemlje). Opština će podržati osnivanje inkubatora za biznis koji će pružati prostor za razvoj novih biznisa,sa uslovom da su to novi početni biznisi. Opština će pružiti određeni prostor i zemlju za profesionalnu školu poljoprivrede i informativni centar za poljoprivredu. Lokacija treba da ispunjava uslove što se tiče veličine parcele,zaštitne zone orijentaciju i pristup javnom transportu. U određenim zonama za biznis i industriju,dozvoliće se samo izgradnja sadržaja za poljoprivrednu proizvodnju, za industrijsku proizvodnju,magacini, usluge i trgovinske delatnosti,koji nemaju negativan uticaj na okolinu.

254

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Lokacije koje su namenski za proizvodnju i komercijalnu upotrebu,mogu se razvijati u okviru naselja,samo ako ne zagađuju okolinu (emitiranje raznih gasova, zagađenje vazduha,jaka buka, zagađenost saobraćaja i td. Industrijski i komercijalni biznisi sa izraženim zagađenjem neće se dozvoliti ni po koju cenu. Proširenje zone za biznis i industriju dozvoliće se samo ako je postojanost unapred određen i vidljiv,koji je za višestruki interes,u nekim urgentnim slučajevima i ako nema dovoljno prostora za alokaciju. Opština će koordinirati izradu regulativnog plana za industrijsku zonu sa senzitivnim ograničenjem,sa potrebnom infrastrukturom,i pristupom na regionalni javni prevoz,bazirajući se na sledeće kriterijume a) Dobar pristup na putne koridore-ne preko naselja b) Zemlja će biti dostupna po niskim cenama c) Minimizacija negativnog uticaja na okolinu i prirodu d) Potencijali za razvoj :zemljište,infrastruktura kao (kanalizacija, voda, elek. energija, komunikacija, grejanje). e) Maksimalno, parcela se treba iskoristiti 40% dok 60% treba biti zelenilo,komunikacija i rekreacija

Nove zone gde se mogu razvijati neki industrijski sadržaji trebaju dokazati upotrebu alternativne energije za svoje potrebe ako su u blizini zona sa mogućnostima za alternativnu energiju. amo sadržaji sa malim potencijalom akomodacije do 25 kreveta za turiste po selima biće odobren,ako oni u potpunosti se pridržavaju uslovima za zaštitu okoline, Opština će podržati izgradnju infrastrukture koja sadrži turističke atrakcije i rekreacione aktivnosti,koje nemaju ni jedan negativni uticaj na okolinu-staze za planinare,bicikliste,tačke i mesta za posetioce i dr

7.3.5 5.2.7. USLOVI ZA POSTAVLJANJE OBJEKATA ZA JAVNE DELATNOSTI

Javni zeleni prostori u naseljima i u delovima koji su obuhvaćeni Opštinskim Razvojnim Planom,mogu se dati na izgradnju i održavanje samo ukoliko omogućavaju zaštitu i razvoj prirodnih vrednosti i stvorenih novih vrednosti, Ako zbog postavljanja javnih delatnosti,dođe do degradiranja javnih zelenih površina ,to se treba nadoknaditi po uslovima i na način određen od strane opštine, Da bi zaštitili zonu sa infrastrukturom koja je interes opštine vodiće se jedna pametna politika od strane opštine, Uslovi za postavljanje sadržaja za starije osobe ,za hendikepirane osobe,trebaju da ispunjavaju prostorne uslove,funkcionalne u vezi kretanja lica ovih kategorija,zajedno sa ispunjavanjem ostalih propratnih potreba, Uslovi za proširenje javnih objekata za javne usluge bliže usklađeni sa funkcijom naselja- glavni centar,pod-centri,mesne zajednice i sela. Opština treba da dodeli prostore za nove škole i predškolske institucije,pod uslovom da se obezbedi zaštitni pojas,a koje su takođe dostupne što se tiče transporta. Parcele dodeljene za ovu destinaciju treba da ispunjavaju sledeće uslove: a) Predškolske ustanove-standardna površina/dete b) Osnovne škole-standardna površina/dete

Opština može da dodeli jednu zajedničku zonu za sadržaje kao što su: obrazovanje, kultura, zdravstvo, socijalne usluge, centar za zajednice i dr, što je posebno važno za centar i podcentre,

255

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Površine destilisane za sport i rekreaciju,trebaju sadržavati staze,infrastrukturu i zelenilo. U okviru ovih površina biće dozvoljena izgradnja samo otvorenih objekata,zatvorenih objekata,prostor za parking,mali restorani i radnje koje če biti snabdevene sa odećom za sport i rekreaciju. Maksimum korišćenja parcele će biti oko 10%..

7.3.6 USLOVI I NAČIN IZGRADNJE STAMBENIH OBJEKATA

Sa RPO, je definisana gradnja i razvoj stambenih objekata. Izgradnja je dozvoljena samo unutar ove zone. Opština, će pratiti koncept kompaktnog naselja (predložen u RPO) za budući razvoj unutar naselja povećavajući tako i stambenu i fizičku gustinu za centralno zone.

STAMBENA GUSTINA: D-1 min. 150 — max .300 stanovnika po hektaru, centralna zona. D-2 min. 80 — max. 150 stanovnika po hektaru, mešana stambena zona. D-3 min. 50 — max. 80 stanovnika po hektaru, prva zona ekstremnog pojasa.

ETAŽA H-1 min. 3 — max. 8 spratova H-2 min. 2 — max. 5 spratova H-3 min. 1 — max. 3 spratova

Tokom izrade regulacionih planova, linija koja definiše centralno stambeno gradu Kamenica sa periferijskim zonama, može biti istog etaža, i može da se plani sa istom etažom (H min 3 – Max 8 sprata) samo u slučajevima kada je ocrtaj izgrađenog ili planiranog objekta u liniji centralnog stambenog dela u gradu Kamenica.

Opština će izradi regulacione urbane planove ili projekte urbanog dizajna za centralnu stambenu zonu i za zone koje će se podvrgnuti transformaciji

Budući razvoj, treba da unutar praznina postojeće urbanog stambenog nasilja. Gustina postojećih zona (posle određivanja prostora za igranje, parkiranje i onih javnih) putem stimulacije posebno u centralnoj zoni naselja, kao što je predloženo konceptom kompaktnog naselja.

Fizička gustina, će se povećati u centralnoj zonu tako da uredbe za stambene kolektivne zgrade srednje visine, tipologija i njihova veličina treba da se upravljaju od strane opštine

Gustina stambenih zona na periferijskom delu građevinskog zemljišta, biće niže nego u odnosu na centralnu zonu za podržavanje aktivnosti urbane poljoprivrede (male kuće P+ i 3).

Nove gradnje treba da poštuju predložene koridore u RPO i u isto vreme da imaju u vidu važne obrasce u okolini (građevinska lini, materijali. boja, fasade, kretanje pešaka, pejzaži itd.).

Nove stambene zone mogu da se izgrade posle izrade regulacionih planova

U određenim zonama treba da se vrši izrada detaljnih urbanih arhitektonskih planova za jasniju viziju transformiranje jedne određene zone sa građanima i ostalim učesnicima

256

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Za zone sa neodređenom mrežom, nova mreža treba da se garantuje posebnim razvojnim konceptima ili unutar izrade regulacionih planova

Za nove predviđene zone u planu treba da se obezbedi infrastruktura (električna energija, voda i kanalizacija). Razvoj infrastrukture može postepeno da se vrši po potrebi ili na osnovu finansijskih mogućnosti opštine. privatno finansiranje treba da je u dogovoru sa opštinom, ili da se primene razne šeme javno – privatnog partnerstva

Definisane zone kao zone za budući razvoj (stambeni i kombinovani) su rezervisane izgradnja u ovim zonama je predviđena da bude u jednoj dužem vremenskog periodu osim u slučajevima jednog određenog javnog interesa kada razvoj je neophodan

Vlasnici zgrada, treba da plaćaju za izgradnji infrastrukture/pitanje distribucije treba da se razmotri

Opština, treba da obezbedi zemljište za društveno stambene zgrade za stanovanje stanovništva sa teškim ekonomskim stanjem

Opština treba da osnuje jednu platformu javno – privatnog preduzeća za razvoj stanovanja (zajedničke investicije, davanje javnog zemljišta sa koncesijom itd).

Postojeće kuće koje su u zelenoj zoni (nisu obuhvaćene na predloženom građevinskom zemljištu) mogu da ostanu, ali mogu i da se prošire u slučaju rekonstrukcije

7.3.7 USLOVI ZA POSTAVLJANJE MREŽE POVRŠINA KORIDORA ILI TELEKOMUNIKACIONIH TRASA I MREŽE OPŠTINSKE INFRASTRUKTURE

Na osnovu RPO i URP, opštinske vlasti izradiće jedan detaljan plan saobraćaja (obuhvatajući javni prevoz, biciklistički i pešački prevoz) koji na precizan način će objasniti tipove koridora i njihove profile. Detaljan koncept mobilnosti za grad Kamenice, treba detaljno da se razmotri. Ovaj koncept treba da se prati i detaljnim planove za razvoj. Putni koridori treba da se garantuje odgovarajućim stepenom u harmoniji sa funkcijom grada Kamenica i zahteva na nivou Kosova i regiona. Tehnički problemi u vezi sa drumskom bezbednosti (širina puteve, opasni prolazi, nagibi) treba da se izbegnu kao treba da se olakšaju sa odgovarajućim merama. Direktan pristup za razvoj na glavnim putevima (npr. Kategorija 1) sa ograničavanjem brzine sa više od 60 km/h neće se dozvoliti. Ministarstvo infrastrukture, je odgovorna za glavne i regionalne puteve, tako da su pravilnici i tehnički standardi, izdati od strane Ministarstva U gradu Kamenica, glavni, lokalni i drugi putevi, treba da se dimenzionišu na taj način, kao bi omogućili bezbedno odvijanje saobraćaja za sva motorna vozila i u svim atmosferskim uslovima. Saobraćajni pravci treba da poštuju postojeće pravilnike. Putevi treba da budu široki, najmanje 3.0 m. Tamo gde ima problema, fizičkih prepreka, koji se mogu pojaviti na putevima i da sužavaju iste

Predloženi budući koridori u Kamenici, su: 1) Glavni putevi 2) Pregledni putevi 3) Razvodni putevi

257

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Plan saobraćaja, treba da potpuni URP. Glavni izazovi koje ovaj plan saobraćaja treba da razmotri, su: − Poboljšani pristup u centralnoj zoni − Poboljšanje pristupa u javnom saobraćaju − Poboljšanje bezbednosti u saobraćaju − Smanjenje uticaja životne sredine u saobraćajnu sistema

Plan saobraćaja treba da obuhvati rešenja za pitanja u nastavku: Opština će poboljšati regionalne puteve kao glavne koridore u naselju Javni urbani transport, treba da se ojača od opštine sa novim urbanim linijama i strateškim tačkama autobuskih stajališta, na osnovu pristupa analiza. Opština, treba da poboljša postojaće tačke autobuskih stajališta(stanice) i da obezbedi za njih neophodnu infrastrukturu (čekaonice, znakove itd). Opština, treba da poboljša stanje parkinga u postojećoj zoni naselja, primenjujući razne pristupe, kao: Parkiranje na glavnom putu, duž puta (sa naplatom za određeno vreme/sat) Obezbeđivanje parcela za parkiranje tamo gde je moguće da se koristi duže (u blizini postojećeg parka, sportske sale kao i drugih administrativnih i tržišnih usluga) Parkiranje za pojedinačne kuće treba da se organizuje unutar odgovarajuće parcele

Opština treba da poštuje standarde i uredbe parkiranja u vezi sa novih gradnjama u naselju kako bi se obezbedio neophodni broj parkinga na osnovu funkcije i vrste izgradnje. Opština, treba da izradi jednu strategiju promovisanja prometa bez vozila (biciklizam i pešačenje). stvori mrežu kretanja po urbanoj zoni: a. Staze za bicikliste duž glavnih postojećih puteva b. Staze za bicikliste i pešačke staze po stambenim zonama c. Staze za bicikliste i pešačke staze duž predloženih zelenih koridora

• Opština treba da planira strategiju i detaljne aktivnosti za poboljšanje bezbednosti na putu putem regulacionih urbanih planova (posebno za zone u blizini škola i ostalih javnih usluga) • Mere za olakšanje kretanja ljudi sa posebnim potrebama treba da se primene u svim slučajevima

Odgovornosti visokog nivoa

Putem ovih preporuka opština Kamenice, adresiraće nekoliko zahteva Ministarstvu Infrastrukture

• Poboljšanje glavnih puteva i njihove povezanosti sa putevima koji vežu Kamenica sa ostalim centrima • Primena Zakona o putevima vezano sa razmak (20-60m od glavnog puta), koja treba da se održi slobodna od gradnje. • Primena Zakona o putevima, vezano sa pristupom neuređenih puteva na glavnim puteva (planiranje, proširenje trase, uključenje). • Definisanje statusa pristupa na nove puteve i lokalne puteve u urbanoj zoni. • Ako finansijski položaj opštine ne može da obezbedi sprovođenje posebnih prostora za kretanje pešaka – u zonama stanovanja, preporučljivo je da put obuhvata i pešačke staze. • Sve raskrsnice na nivo terena, treba da obezbede vidik sa svih pravaca. • Staze za biciklizam u jednom pravcu, ako su odvojene, treba da budu 0.8 m široke. Ako su biciklističke staze odvojene, onda zelena traka treba da bude minimum 0.35 m. • U zonama za parkiranje za javni saobraćaj, staza za stajanje autobusa, treba da bude 2.0 m široka

258

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

Standardi za parkiranje, su kako slede: a) Kuća za stanovanje za jednu porodicu (1 PM/kuća) u parceli b) Porodično stanovanje (1PM/ sprat na parceli ili slično) c) Kolektivno stanovanje (1PM/stambena jedinica) d) Kancelarije: 1 PM na 75 m² btto zone L (12 PM/1000 m² btto) e) Radnje 1 PM na 50 m² btto zone: (20 PM / 1000 m² btto) f) Trgovinski centar: 1 PM na 40 m² btto zone: (25 PM/ 1000m²) g) Industrija i skladišta: 1 PM / 5 zaposlenih h) Usluge: 1 PM/3 zaposlenih i) Restorani: 1 PM/ 1 sto j) Sportske zgrade: 1 PM / 20 sedišta k) Škole i sirotišta: 1 PM/ odeljenje ili grupa učenika l) Zdravstvene usluge: 1 PM/ 40m² btto (25 PM/1000m² btto).

U putnom pravcu glavnih regionalnih puteva, dozvoljena je izgradnja sledećih zgrada: 1) Benzinske pumpe i radnje, restorani i uslužni sadržaji, 2) Pranje i druge usluge za motorna vozila

7.3.8 USLOVI ZA REGULISANJE ZONA I CELINA OD POSEBNE VREDNOSTI

Opština,na osnovu RPO i URP zajedno sa institucijama centralnog nivoa, Ministarstvom Sredine i Prostornog Planiranja i Ministarstva Kulture, Omladine i Sporta, treba da pripremi plan upravljanja za integrisanu zaštitu prirode i kulturnih monumenata. Plan, treba da zaštiti razvoj koji može da dotakne monumentalne vrednosti, osim onih koje su u funkciji zaštite.

U bliskoj saradnji opština sa Ministarstvom Sredine i Prostornog Planiranja, opština treba da izradi regulacione planove za obalu reke „Krivareka“, koja prolazi po centru Kamenice, kao javni prostor za zaštitu vrednosti pejzaža.

• Opština, treba da izradi uredbu o zelenim površinama i politike o zelenilu. • Slobodne zone, koje su definisane po URP, treba da se zaštite od izgradnje, i da garantuju:

− kontinuirano konserviranje poljoprivrednih zona, gde samo objekti koji podržavaju poljoprivredu mogu da se izgrade − površine sa posebnim ekološkim vrednostima − priroda i delovi pejzaža − zone veza – zelenih koridora

7.3.9 MERE ZA ZAŠTITU PEJZAŽA,PRIRODNIH VREDNOSTI I KULTURNOISTORIJSKIH CELINA

 Zaštićene prirodne vrednosti mogu se koristiti i unaprediti na način koji omogućuje njihovu dugoročnu primenu i razvoj,u skladu sa zakonom br. 02/L-18,zakon o zaštiti prirode,  U zaštićenom delu prirode ne mogu se odvijati delatnosti koje rizikuju prirodnu ravnotežu,biološku raznovrsnost,pejzaže,hidrografiju, geomorfologiju, kulturne vrednosti ili na bilo koji način degradiraju vrednosti i karakteristike prirode,  Treba preduzeti posebne mere za zaštitu prirodnih i kulturnih vrednosti,

259

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

 Svaka radnja za modifikaciju,demoliranje ili konzervaciju, zaštićenih objekata iziskuje dozvolu od kompetentnih organa,  Arhitektonski objekti se treba obeležiti jasnim obeležjem  Postavljanje reklama na arhitektonskim objektima ili unutar njih moguć je samo sa dozvolom od kompetentnih organa,  Zabranjeno je delimično pomeranje nekog de la ili neke celine objekta arheološke vrednosti koji je pod privremenom ili stalnom zaštitom,  Lice koje traži dozvolu za obavljanje poslova u nekoj arheološkoj zoni ili objektu,ne može je dobiti pre nego se postigne sporazum sa nadležnim organom,da bi se uradila jedna procenjujuća studija ,o arheološkom nasleđu i vrednosti tog objekta,  Pri izvršavanju radnji,ako dođe do otkrića nekog arheološkog objekta i sl,investitor ili izvršioc radova dužan je da obavesti nadležne organe odmah ali ne kasnije nego sledećeg dana od vremena pronalaženja. Nadležni organ ima pravo da odmah obustavi započete radove,i da preduzme sve mere da bi zaštitio i procenio vrednost objekta ,na neko određeno vreme  Arheološka ispitivanja mogu se izvesti samu iz pismenu dozvolu kompetentnih organa. Rešenje za ovu dozvolu daje se najduže 30 dana posle zahteva.  Nadležni organ preduzima sve mere za konzervaciju, zaštitu pokretnog nasleđa koja je pod zaštitom,  Kulturno i duhovno nasleđe,u različitim formama dokumenata i zapisima,čuva se i promoviše u skladu sa ovim zakonom i međunarodnim principima,standardima i sudskim praksama,  Opština zajedno sa organima centralnog nivoa treba da izradi plan za integralno rukovođenje prirodom i kulturnim spomenicima. Plan treba da sadrži zaštitu od radnji i delatnosti koje bi afektirale vrednosti spomenika,sem onih koji su povodom njihove zaštite,  Opština zajedno sa Kosovskom agencijom za šume treba da organizuje sanitarno prećiščavanje stabala u predelima koji su u funkciji očuvanja pejzaža,koje može dodeliti ostatke za izradu briketa. Opština u uskoj saradnji sa Ministarstvom Sredine i Prostorno Planiranje,izradiće regulativni plan o tokovima reke kako bi odbranila vrednost pejzaža za javne prostore,  Opština u saradnji sa dotičnim institucijama treba da zaštiti i razvije istorijske vrednosti opštine,  Opština u saradnji sa nadležnim institucijama treba braniti i zaštititi istorijske zone,i ne dozvoliti nikakvu radnju koja bi uništila istorijski kontekst

260

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

7.3.10 NAČIN RUKOVOĐENJA OTPADOM (PRERADA, SKLADIŠTENJE I PRENOS)

a) Obustava ili sprečavanje proizvodnje otpada i rizičnih materija,sa ciljem da se smanji nivo postojećeg otpada. Prilikom izgradnje rukovođenje otpadom treba biti sastavni deo sistema i plana upravljanja, b) Tretiranje otpada treba biti na način koji omogućuje njihovu ponovnu ili delimičnu upotrebu. c) Trebamo imati u vidu reciklažu otpada, d) Trebamo voditi računa o vrednostima otpada , ( kompost,otpad kao izvor energije ), e) Termičko tretiranje otpada za dobijanje energije, f) Treba ga transportovati do deponije bez negativnog uticaja na okolinu, g) Treba upravljati u tom obliku kako bi se vršilo odlaganje otpada u deponiji, ne uzrokujući štetne uticaje na životnu sredinu. Za objekte,mesta i sisteme,mehanizme za koje je potrebna ekološka dozvola,treba: d) Kompanije trebaju imati dokumentaciju,o proizvedenom otpadu,o njegovoj upotrebi,i o otpadu koji deponira samo preduzeće(vrstu,količinu i sastav otpada), e) Preduzete mere od strane kompanije za minimiziranje količine otpada tokom izvođenja radova,posebno smanjenje količine rizičnih materija,i otpadom koji se može ponovo upotrebiti,sa ciljem smanjenja količine otpada koji se treba deponovati, f) Podela otpada, posebno opasnog otpada i otpada koji ponovo može da se koristi, u cilju smanjenja otpada koje treba odložiti. g) Preduzimanje i primena mera za zaštitu okoline i zdravlja ljudi h) Opis načina koji će se upotrebiti za skladištenje,tretiranje i deponiranje otpada i i) I sva ostala relevantna pitanja.  Detaljan Koncept Upravljanja o Urbanim Zonama Kamenice i podcentrima treba ga obraditi detaljnije u prvoj fazi i nastaviti pokrivanjem cele teritorije u drugoj fazi upravljanja otpadom.  Sakupljeni otpaci po utvrđenim i planiranim lokacijama upravljaće se od javnog preduzeća ili neke druge kompanije i svake nedelje će se usmeravati u pravcu regionalne deponije koja se nalazi u Gnjilane.  Opština je dužna da predstavlja jednu posebnu politiku za prikupljanje materijala drugog reda i za njegovu reciklažu.  Opština Kamenica u saradnji sa javnim regionalnim kompanijama za o upravljanju otpadom dužna je organizovati odlaganje, prikupljanje i reciklažu otpada.  Obradu otpada i otpadnih voda treba smatrati kao održive metode, posvetivši pažnju u proizvodnji ponovljene energije i biomase u definisanim zonama kao moguće za proizvodnju ponovljene energije.

261

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

7.3.11 MERE ZA SPREČAVANJE ŠTETNIH UTICAJA NA SREDINU

 Da bi sprečavali štetne uticaje na sredinu treba promovisati “Integrisani Sistem za zaštitu sredine” koji javnu vlast obavezuje da sarađuje i koordinira poslove međusobno na izradi i sprovođenju svake mere, standarda ili aktivnosti ciljem zaštite sredine.  Potrebno je osnažiti sprovođenje zakona i vršiti nadzor sprovođenja zakona koji se odnosi zaštite sredine i održivi razvoj unutar teritorije opštine Kamenica.  Potrebno je pripremati i obezbediti informacije za građane u vezi zaštite sredine i održivi razvoj;  Nikome se ne treba izdati dozvola za korišćenje prirodnih resursa bez ekološke saglasnosti za projekat koji treba da sadrži zaštitne mere i ekološke rehabilitacije.  Strategije za upravljanje otpadom potrebno je kontrolisati stalno opština kako bi se izbegavale uticaji na sredinu.  Razvojni Projekti stepena od 5 hektara treba da dokažu da ne prouzrokuju posledice (sudar) na sredinu.  Ako je potrebno, u skladu sa ekološkim pravilima, kod izdavanja Urbanističkih dozvola za privredne objekte, obezbediti preventivne mere za negativne uticaje na sredinu, kao zagađenje vazduha i buka, vibracije, zagađenje vode, zračenje i uticaji od tvrdog otpada. Procena uticaja na sredinu je potrebna za proizvodni sadržaj.

ZAŠTITA VODE

Cilj redovnog održavanja stanja korito, brežuljaka, vodopada, korito perifernih cednih kanala, korito i akumulacionih veštačkih, kao i brana je zabranjeno:  Menjanje pravca vode u rekama i kanalima ili stvaranje prepreka bez odobrenja za vodu;  Vađenje, skladištenje zemlje, odlaganje otpada, drugog tvrdog i tečnog materijala tok voda, akumulacije i na njihovim brežuljcima;  Izgradnja novih objekata., koji služe za zaštitu sredine od poplava, udaljeno najmanje 50 metara od visokih plotova vodotoka i akumulacija  Izvođenje radova, koji mogu oštetiti korito i brežuljke vodotoka, jezera, korito kanala, tunela, akumulacija ili ometanje slobodnog toka vode;  Izvođenje radova u blizini vodotoka, akumulacija, tunela, koji mogu da ugroze stabilnost zaštitnih objekata ili njihovu upotrebu.  Vodene izvore treba štiti. Prilikom izdavanja dozvola za planiranje i izgradnju potrebno je da se preuređuju zaštitne mere kako bi se podzemna voda štitila: - Izgradnja sistema otpadnih voda nepredvidivim elementima od vode - Atmosferske vode treba kanalizovati u poseban sistem za drenažu - Posebnu pažnju treba posvetiti drenaži atmosferskim vodama grobalja - Da bi se zaštitio tok reka, potrebno je kontrolisati svako pražnjenje i pripremati inventar zagađivača.  Zabranjuje se i upotreba organskih i neorganskih supstanci za đubrivo za zemlju i za zaštitu biljaka u resursima vode i obalama na udaljenosti od 15 metara od granice obale vode prve klase i 5 metara udaljenosti od obale za vodu druge klase.  Zabranjuje se bacanje supstance i otpadaka, koje zbog fizičkih, hemijskih i bioloških svojstva, mogu da ugrožavaju javno zdravlje, vodene i poluvodene organizme, otežavaju tok voda, ugrožavaju vodenu opremu ili instalacije.  U vodenim resursima, zabranjuje se bacanje opasnih supstance ili otpadaka,  Kada se mogu ugroziti kvalitetni ili kvantitetni uslovi u zaštićenoj vodenoj zoni, mogu se zabraniti ili ograničavati aktivnosti vlasnika zemlje.

262

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

ZAŠTITA OD BUKE

 Da bi se naselja zaštitila od prevaziđene dozvoljene buke, treba graditi barijere i između hodnika podizanjem zelenih pojaseva između hodnika motornih vozila i naselja.  Korisnik opreme koja proizvodi buku i vibraciju, može da stavi u promet ili upotrebi opremu prema posebnim uslovima predviđenim za primenu zaštitnih mera za smanjenje buke i vibracije, odnosno da postavi u upotrebi posebnu opremu – kolektor za tu namenu, odnosno mašinerije, saobraćajnih vozila i uređaja koji oslobađaju buku do predviđenog posebnim zakonom nivoa.  Zgrade treba da su projektovane i izgrađene da bi buku koju čujemo ljudi koji stanuju u blizini ili u zgradi, da je intenziteta koja ne bi ugrozila zdravlje ljudi i obezbediti tišinu i pristupačne uslove za odmor i rad prema Zakonu Br. 2004 / 15 koji se odnosi Izgradnje.  Prilikom zahteva za održavanje javnih skupova, organizovanja zabavnih, sportskih i drugih aktivnosti na javnim, otvorenim i zatvorenim lokacijama, za stanovnike ili goste, u slučajevima kada mogućnosti prevazilaženja nivoa dozvoljene buke, lokalne jedinice upravljanja, na odluku nadležnih organa mogu da odrede jednu ulicu, jedan deo gradske ulice ili deo grada, trg ili drugu povoljnu lokaciju u takve svrhe.  Opštinskim pravilnikom treba zabraniti bavljenje poslova, delatnosti i drugih aktivnosti koje bukom ometaju na tišinu i odmor ljudi, u otvorenim ili zatvorenim prostorima jednim određenim radnim vremenom i određene delatnosti.

ZAŠTITA VAZDUHA

 Da bi zaštitili vazduh, potrebno je za sve zagađivačke izvore: nepokretne, pokretne, mali zagađivači izvori ili difuzni obavezati na očuvanju kvaliteta vazduha od zagađenja koje mogu prouzrokovati za vreme delatnosti koju oni obavljaju.  Tokom delatnosti koje se obavljaju na teritoriji grada Kamenica obavezni su da: - Umanjuju njihovu emitovanje zagađivača i usmrđivanja; - Da se granične vrednosti emisije ne prevaziđu  Operateri izvornih zagađivača obavezni su da: - Koriste ove izvore prema tehničkim uslovima i postavljenim uslovima na integrisanu dozvolu ili ekološku dozvolu; - Pripremati tehnički pravilnik za funkcionisanje izvora zagađivača; - Vršiti nadzor vazdušnih pražnjenja i da se podaci dostavljaju Ministarstvu, prema predviđenim pravilima posebnim aktom koji donosi MSPP-e (Ministarstvo Sredine i - Prostornog Planiranja). - Operateri izvora zagađenja dužni su pripremati spisak tehničkih, operacionalnih pokazatelja i organizaciono-tehničke mere o izvorima zagađenosti.

263

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

ZAŠTITA BIODIVERZITETA

 Pošto opština Kamenica je bogata biljkama i životinjama, ovo bogatstvo omogućavaju planine i brdoviti pejzaži, zato potrebno je imati na uvid i kontrolisati lov i uništenje lokacija vrstama koje su ugrožene uništenja kako bi se zaštitilo nestanak biljnih i životinjskih vrsta.  Ciljem očuvanja nekoliko vrsta životinja u Moravu i njenim tokovima, potrebno je pročišćavanje od otpada i otpadnih voda. U šumama potrebno je ograđivanje i nadzor na kojima postoje nekoliko retkih vrsta za naše lokacije ili staništa.  Za zaštitu biljaka potrebno je identifikacija osetljivih zona, očuvanje nekoliko lekovitih biljaka koje su ugrožene od naših staništa. Takođe potrebno je oglašavanje i upoznavanje stanovništva o zaštićenim zonama, pejsaža i starih stabala koji imaju važan naučni, ekološki, kulturni i istorijski značaj, i dr.

MERE ZA SPREČAVANJE NEGATIVNOG SOCIJALNOG UTICAJA

Opština treba da pruža potrebnu socijalnu infrastrukturu za stanovanje (obrazovanje, zdravstvene usluge, kultura, sport), radi izbegavanja negativnih socijalni uticaja i razvoja. Imajući u vidu funkciju naselja, treba preduzimati niz mera za infrastrukturu (sportski centri, podcentri, lokalni centri). Gustina naselja, treba da se uskladi sa socijalnim kretanjima naselja. Opština, treba da proceni specifične probleme u vezi sa neformalnim naseljima i da predlaže rešenja za ona mesta gde je izrada RUP, prioritet. Opština, treba da se suočava sa ilegalnom izgradnjom, u skladu sa novim zakonom o ilegalnim nadgradnjama. Iz ovog razloga, stvoriće se baza podataka koja će sadržati potrebne informacije za svaku parcelu, u vezi sa izdatom dozvolom. Za zgrade koje se smatraju ilegalnim, prema novom zakonu o ilegalnim gradnjama, opština će početi proceduru legalizacije. Za proces legalizacije i izdavanje validnih dozvola za zgrade, opština će tražiti taksu

MERE ZA SPROVOĐENJE PLANA

RPO, treba da se razmatra ako su se opšti uslovi promenili u suštini. Na osnovu zakona o prostornom planiranju, RUP Kamenice treba da se razmotri posle 5 godina.

7.3.12 A OBAVEZE ZA IZRADU DETALJNIH REGULACIONIH PLANOVA Regulacioni urbani planovi – RUP, su osnova za izdavanje dozvola, kao jedan budući korak primene URP. Iako izrada RUP, treba da pokrije celu urbanu teritoriju, jasno je da prioritet treba da se pridaje onim zonama gde prostorni problemi su te prirode koje treba hitno adresirati. Opštine treba da prida prioritet stvaranju novog katastra, kao osnova za izradu regulacionih urbanih planova i daljih razvoja, posebno u situacijama: - Ovo naseljeno mesto raste na jedan nekontrolisan način. - Zone koje se provrgnu procesu transformacije, npr. nepredviđena gustina po URP - Zone koje ima stare regulacione planove, ali koji sada treba da se usklade sa novim planom ili da se izrade novi planovi - Tu gde ponovno dizajniranje i rekonstrukcija javnih prostora zahteva hitnu intervenciju. Listirane zone u nastavku su identifikovane kao zone od prioriteta, za koje treba odmah početi proces izrade RUP: - Regulacioni Plan Centra za naseljeno mesto: zona denacifikacije - Regulacioni Plan Krivereke

264

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

- Regulacioni planovi za urbanu zonu U procesu izrade regulacionih planova, posebnu pažnju treba posvetiti: - Uredbama za planiranje i izgradnju – postojećim administrativnim uputstvima - Dodatne prostorije za zelenilo i rekreaciju - Regulacioni planovi, treba da pruže zaštite mere protiv požara. Ove mere obuhvataju mrežu za gašenje vatre/požara na svim mestima zgrada, lak pristup kamiona vatrogasaca i prostor za upravljanje sa tehnologijom protiv požara na osnovu postojećih pravila za zaštitu od požara..

7.3.13 B. MERE ZA REGULISANJE I ZAŠTITU ZEMLJIŠTA Zaštita poljoprivrednog zemljišta

- Za poljoprivredno zemljište duž granice urbane teritorije, nema potrebe da se izradi URP. Međutim, poljoprivredno i prirodno zemljište treba čuvati od neadekvatne gradnje. - U skladu sa članom 22.4 Zakona o prostornom planiranju, opština treba da pripremi odluku za zaštitu kvalitetnog poljoprivrednog zemljišta. Ove zaštićene zone služiće kao jedna dopuna URP koja treba da se izradi za urbanu zonu, i pomoći će za orijentaciju novog razvoja. - Generalno, razvoj stambenog pitanja ne treba da se dozvoli van urbane zone (planiranog zemljišta za izgradnju). Izuzeci mogu se primeniti samo za određene objekte, privremene ili od lakog materijala kao i ostale objekte koji su u podršku aktivnosti u ovim zonama (poljoprivreda, proizvodnja itd.).

Ponovna podela parcela i imovina u skladu sa prostornim ciljevima

- Izrada RUP, u slučajevima kada je potrebno ili korisno, zajedno će se promeniti sa podelom katastarskih parcela, primenu eksproprijacije i ponovne podele parcela, biće neophodni procesi. - U poljoprivrednoj zoni, mogu se podržati aktivnosti proširenja zemljišta u cilju poboljšavanje strukture aktivnosti voćarstva, povrtarstvo, stočarstvo i pčelarstvo. -

265

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

7.3.14 C. REKONSTRUKCIJA ZGRADA ČIJA JE NAMENA U SUPROTNOSTI SA PLANIRANOM DESTILACIJOM

- Postojeće zgrade u zelenim zonama, ne treba da se proširuju prema kategoriji rekonstrukcije. - Specifični problem u vezi sa neformalnim naseljima, će se oceniti i predložiti rešenja prema direktivama IPP i DPP. Iz tog razloga, treba da se napravi baza podataka za jedan moderan katastar, sa detaljnim informacijama za svaku zgradu. - Rušenje zgrada može da se izvrši, u slučajevima kada ilegalne građevine ne mogu da se legalizuju prema zakonu o ilegalnim gradnjama.. - Opština će ponuditi jednu lokaciju za izgradnju novih kuća za ljude koji treba da napuštaju njihove kuće u slučaju rušenja. Tokom sprovođenja plana, ako se zahteva, ilegalne izgrađene zgrade, mogu da se uklone nakon eksproprijacije ili sporazuma sa vlasnikom. U ovom slučaju, opština treba da nudi pravednu kompenzaciju. - U nekim slučajevima i legalne i ilegalne gradnje mogu se demolirati (zbog nekog važnog koridora ili javne usluge) posle eksproprijacije ili pregovora sa vlasnikom. U ovom slučaju, opština treba da obezbedi odgovarajuću kompenzaciju. U slučaju da legalna ili ilegalna gradnja stvara kontradikcije sa razvojnim planom, mogu se imponirati restrikcije u daljem razvoju (kao što su proširenje zgrada, ponovna podela parcela itd).

7.3.15 Odredbe o konsultacijama, saradnji i učešću - Radi obezbeđenja sprovođenja plana, opština prema postojećim administrativnim procedurama, izgradiće potrebnu saradnju između raznih lokalnih institucija i odeljenja i institucija na drugim nivoima. - Saradnja sa KAP - “Kosovska Agencija za Privatizaciju). Agencija će imati autoritet da upravlja Preduzeća u društvenoj i javnoj svojini, koje su registrovane kao takve na Kosovu (bez obzira dali je to preduzeće bilo subjekt transformacije). - Opština treba da pregovara sa KAP za površine zemlje za javne zgrade i druge interese, koje su bile tretirane i namenjene planom, na osnovu zakona i procedura na snagu, za posebne razmene i dogovore;

7.3.16 Poboljšanje obuhvatanja, učešća i svesnosti - Primena i jačanje Razvojnog Urbanog Plana i Regulativnih Planova, biće uspešna samo ako opština stvori dovoljnu podršku i poverenje između njenih građana za ove aktivnosti. - Medijalna kampanja organizovaće se na način da se ojača znanje građana i da se poveća njihova podrška za planiranje i sprovođenje planova. - Opština, treba da uspostavi dobru saradnju sa udruženjima i organizacijama civilnog društva, na način da osigura transparentne procedure procesa planiranja

7.3.17 Centralizacija prostornih informacija - Prostorne informacije na raspolaganju nastaviće se digitalizacijom i centralizacijom uz saradnju sa relevantnim institucijama. Takođe, treba da se nastavi sa integracijom podataka u GIS. - Opština, treba da stavi na raspolaganje podatke koji će biti pristupačni za sve direkcije opštinske uprave i za javnost, u format GIS preko Interneta.;

266

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

7.3.18 Građevinska Dozvola - Proces izdavanja građevinskih dozvola, putem povećavanja saradnje i transparencije za sve grupe od interesa. - Proces davanja ili odbijanja zahteva za dozvolu, obuhvaćanja garanciju za transparentne uloge svih strana od interesa (aplikante, stanovnike, ostale strane od interesa i administracija) poboljšaće kroz razjašnjenje procedura, - Građevinske dozvole mogu da se izdaju samo od RUP (regulacionih urbanih planova). Jedna adekvatna baza podataka u GIS treba da asistira proces izdavanja dozvola. Ova aktivnost, treba da se realizuje u saradnju sa sektorom Geodezije i Katastra;

7.3.19 Procena i monitoring - Urbani Razvojni Plan, oceniće se redovno, jednom u dve godine osim ako ima nekih posebnih zahteva. Takođe, trenutni razvoji, kompletirani demografski podaci, podaci u vezi sa potrebama za stanovanje i ostali ekonomski faktori treba da se uzmu u obzir. - Svakih pet godina plan treba da se revidira u celini. - Treba da se osnuju mehanizmi saradnje sa svim akterima za procenjivanje i monitoring. - Opština, treba da odredi koordinatora za sprovođenje i da odredi odgovorna lica po direkcijama opštine za sprovođenje.

7.3.20 ODREDBE O HRONOLOŠKOM RASPOREDU ILI ETAPE IMPLEMENTACIJE - Nakon usvajanja plana do maksimuma, tri meseci nakon usvajanja RUP Opština dužna je da sagleda sve sektorske politike kako bi uskladila odredbe Razvojnog Urbanog Plana. - U roku od tri meseci nakon finalnog usvajanja Razvojnog Urbanog Plana, Skupština Opštine treba da usvoji jedan dodatni finansijski plan koji će predstavljati kako primenjene planove treba finansirati u naredne tri godine. Ovaj finansijski plan odrediće finansiranje i proces izrade Regulativnih Planova i dodatne dokumentacije politika i potrebnih proučavanja za primenu plana. - Fizička komponenta plana koja za osnovu ima zone, linije i koridore, počinje se primeniti, odmah nakon stupanja na snagu plana. - Izrada opštinskog budžeta za naredne godine treba da se bazira na Razvojni Urbani Plan. - Svi ostali razvoji će se bazirati na dinamični plan i prioritetima koji će biti po rangu i to: visoki prioritet (1), srednji prioritet (2), niski prioritet (3) i vremenski rokovi (Kratak rok (1-3 godine) srednji rok(3-5 godina), i u kontinuitetu (od 5 god).

7.3.21 ELEMENTI I UPUTSTVA ZA DALJE ISTRAŽIVANJE. Razvojni Urbani Plan pruža radni okvir za dalja proučavanja u razvoju opštine, što olakšava primenu Plana. U nastavku su pružene e teme potrebnog proučavanja da bi se nastavilo primenom plana: - Istraživanja u funkciji kompletiranja podzemnog katastra; - Istraživanja u funkciji kompletiranja katastra zagađivača vazduha; - Dublja istraživanja za podzemne zagađene zone i drugih zagađivača; - Dublja istraživanja za uređenje režima Voda; - Istraživanja u Planu pokretljivosti i saobraćaja; - Istraživanja u Nacrt-Plana ekonomskog razvoja; - Procena u proizvodnji alternativne energije uključujući i proučavanja opravdanosti razvoja u jednoj manjoj stopi biomase, solarne, vetra i druge reprodukovane energije.

267

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

7.4 ZAVRŠNE ODREDBE

7.4.1 STUPANJE NA SNAGU - Ovaj Plan imaće efekata 8 dana nakon objavljivanja u Službenom Listu Kosova, dan početka;

7.4.2 OPRAVDANOST / VAŽNOST - Ovaj Plan važi najmanje 5 godina.

7.4.3 PROCENA - RUP stalno će se proceniti, na pr. jednom u dve godine. Takođe aktuelnim smatraće se aktuelna događanja i sadašnje demografski podaci, potreba za stanovanjem i ekonomskim razvojem. Ocenjivanje će utvrditi seriju primene plana delovanja i strateškog. - Redovni postupak sagledavanja je u periodu od pet godina.

7.4.4 PRILOG DOKUMENATA - Analiza Stanja Reka u Opštini Kamenica; - Materijal za Sektor Poljoprivrede; - Raslojavanje Nezaposlenih u Opštini Kamenica; - Razvojna Agenda - Katalog Zemljotresa; - Prikazivanje Polimetala i Nemetalnih Minerala u Opštini Kamenica; - Energetska Mreža u Kamenici; - Prostiranje Sela Opštine Kamenica; - Baština Kamenice; - Naselja u Opštini Kamenica; - Prosečne Vrednosti, Padavine, Temperatura, Vetrovi, Pritisak; - Procena stanja opštine Kamenica SWOT; - Korišćenje Zemljišta u Kamenici; - Demografski Razvoj u Opštini Kamenica; - Inventivni Plan kanalizacione i vodovodne mreže za CDI-e;

268

Urbanistički Razvojni Plan Kamenice

REFERENCE MSPP-e- Institut za Prostorno Planiranje, Nacrt Prostornog Plana Kosova 1. Predlog prostornog Plana Republike Kosova iz 1975 godine, original na srpskom jeziku (Predlog – Prostorni Plan Socijalističke Autonomije Pokrajine Kosovo) 2. Prostorni Plan Republike Kosova 1973 godine, original na albanskom jeziku (Prostorni Plan Socijalističke Autonomne Pokrajine Kosova) Osnovno proučavanje - faza B - Hidroeprivreda - Poljoprivreda 2.1. Perspektiva razvoja do 2000 3. Regionalni Prostorni Plan Osnovna Proučavanja - faza B - Šumarstvo - Drvna Industrija - Konzerviranje i uređenje zemljišta i protoka izvora iz 1971 3.1. Energetika, na srpskohrvatskom jeziku i regionalni prostorni naučni planovi, na srpskohrvatskom jeziku 4. Regionalni Prostorni Plan Kosovske Metohije i Pomoravlja - osnovni materijal – Proučavanje zaštitnih mera prirode i ljudskog ambijenta 1976, godine na srpskohrvatskom jeziku 5. Zavod za Urbanizam i Planiranje -Priština: Regionalni Prostorni Plan 1977. 6. Institut za Prostorno Planiranje – GUP-a Skopje 1980 7. Statistički Zavod Kosova 2006-2010. 8. UNFPA, ESK, IOM (2001): Demografska, Socijalna i ekonomska situacija i reprodukcija zdravlja na Kosovu nakon sukoba 1999. Rezultati anketiranja ekonomskih domaćinstava, novembar 1999- februar 2000. Januar 2001. 9. Svetska Banka (2001): Ocena Siromaštva na Kosovu. Sadržaj I: Glavni izveštaj, 20 decembar 2001. Bazirano na AMSJ 2000. 10. ESK,UNICEF,TADEST (2002): Statistike Obrazovanja na Kosovu 2001. Verzija 2, Juli 2002. ESK (2004): Tabela “ADSSH” 2003 - 2009. 11. Statistike Obrazovanja na Kosovu 2010/11. 12. Statistike u Kulturi, 2008,2009. 13. Statistike Rođenja na Kosova 2011 14. Statistike Socijalne Zaštite 2004-2008. 15. Statistike u Zdravstvo 2010-2011. 16. Statistike Životnog Standarda 2008 17. Statistike Umrlih na Kosovu 2011 18. Potrošnja ekonomskih porodica na Kosovu 2003-2005. 19. Demografske promene 1948-2011. 20. OEBS-a – Popis Stanovništva 2011. 21. Izveštaj Ljudskog Razvoja - Kosova 2009 22. Važeći Zakona Kosova

269

Nazim Gafurri 33 PO Box no.2 10000 Pristina, Kosovo www.helvetas-ks.org https://www.facebook.com/logosproject

Tel: +381(0) 38 51 77 15 Tel: +381(0) 38 51 66 44 Fax: +381(0) 38 51 88 33 [email protected]