Tr. J. of Zoology 23 (1999) Ek Say› 2, 591-604 @ TÜB‹TAK
Türkiye’nin Vespoidea (Hymenoptera, Aculeata) Faunas› Üzerinde Bir De¤erlendirme (Yeni Kay›tlar ve Baz› Türler ‹çin Yeni Lokaliteler)
Erol YILDIRIM, Hikmet ÖZBEK Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, Erzurum - TÜRK‹YE
Gelifl Tarihi: 10.03.1997
Özet : Türkiye’nin Vespoidea türleri ile ilgili bugüne kadar yap›lan çal›flmalar de¤erlendirilmifl, bu çal›flmada saptanan taxa ile birlikte 51 cinse ba¤l› toplam 234 tür ve 48 alttürün varl›¤› ortaya konmufltur. Bunlardan, Eumenidae familyas›na ait Alastor esfandiarii Giordani Soika ve Brachyodynerus kopetdagicus Kostylev türleri ile Ischnogasteroides picteci tenuis (Morawitz) alttürünün Türkiye faunas› için yeni kay›t oldu¤u saptanm›flt›r. Bu alttür ve türlerle ilgili taksonomik bilgiler verilmifl ve flekiller çizilmifltir. Ayr›ca, bu taxa’dan 2 cins, 57 tür ve 25 alttürün tip lokalitelerinin Türkiye oldu¤u belirlenmifltir. Di¤er taraftan, daha önce Türkiye’de varl›¤› bilinen birçok tür ve alttürler için baz› yeni lokaliteler belirlenmifltir. Anahtar Sözcükler : Hymenoptera, Vespoidea, Fauna, Türkiye
An Evaluation on The Fauna of Vespoidea (Hymenoptera, Aculeata) of Turkey, Along with New Records and New Localities for Some Species
Abstract : Studies so far conducted in Turkey on the species of Vespoidea were reviewed. Including the new taxa determined in this study, a total of 234 species and 48 subspecies belonging to 51 genera have been recorded in Turkey so far. The new records fo r Turkish fauna are Alastor esfandiarii Giordani Soika, Brachyodynerus kopetdagicus Kostylev and Ischnogasteroides picteci tenuis (Morawitz) in the family Eumenidae. Important diagnostic characters of these species and subspecies are described and shown in figures. Furthermore, it was determined that 2 genera, 57 species and 25 subspecies had type localities in Turkey. In addition, new localities were found for some species and subspecies previously known in Turkey. Key Words : Hymenoptera, Vespoidea, Fauna, Turkey
Girifl aegineticus Gusenleitner türü fianl›urfa’dan Türkiye’nin Vespoidea üstfamilyas› türleri ile ilgili baz› kaydedilmifltir. Ayr›ca, Y›ld›r›m and Özbek (53) Leptochilus (Lionotulus) palandokenicus ’u Erzurum çal›flmalar 1990 y›l›ndan önce de¤iflik araflt›r›c›lar (Palandöken)’dan, L.(L.) gusenleitneri ve Microdynerus taraf›ndan yap›lm›flt›r(1-39). Daha sonra bu çal›flmalarda erzincanensis’i Erzincan’dan tan›mlam›fllard›r. Yak›n yer alan türler de dikkate al›nmak suretiyle, Türkiye’nin zamana kadar Türkiye’deki Polistes Latreille cinsine ait de¤iflik yörelerinden 1966-1995 y›llar›nda toplanm›fl türler üç altcins alt›nda verilirken(43), bu altcinslerden örnekler de¤erlendirilerek taraf›m›zdan baz› çal›flmalar Leptopolistes Blüthgen’in Polistes altcinsinin sinonimi sürdürülmüfltür (40-51). Tüm bu yap›lan çal›flmalar›n oldu¤u Carpenter (46)’›n yapt›¤› son çal›flmada sonucunda, ülkemizde Vespinae’den 3 cinse ait 11 tür ve belirtilmifltir. Benzer flekilde daha önce cins düzeyinde 2 alttür, Polistinae’den 2 cinse ait 10 tür ve 2 alttür, olan Pseudomicrodynerus Blüthgen (7), Microdynerus Eumenidae’den 43 cinse ait 191 tür ve 42 alttür ve Thomson cinsinin altcinsi durumuna getirilmifl, Alastor Masaridae’den 4 cinse ait 14 tür ve 1 alttür tespit (Megalastor) iconius Blüthgen türünün de A. (M.) edilmifltir. Gusenleitner(52), taraf›ndan yap›lan fakat bu mediomaculatus Giordani Soika’un sinonimi oldu¤u çal›flmalarda de¤erlendirilmemifl olan bir çal›flmada da yap›lan son çal›flmalarda ortaya konmufltur. Bu çal›flmalar Leptochilus (Lionotulus) nicroclypeus Nevflehir ve Sivas da dikkate al›nd›¤›nda ülkemizde Vespoidea (Gürün)’dan, L. (L.) hethiticus ‹çel (Mut, Sertavul), Konya üstfamilyas›na ait çal›flmalar›n yeniden gözden ve Sivas (Gürün)’dan ve L (L.) fuscipes Ad›yaman (Nemrut geçirilmesinin gere¤i anlafl›lm›fl ve bu amaçla böyle bir Da¤›)’dan tan›mlanm›flt›r. Ayn› çal›flmada L (L.) çal›flma yap›lm›flt›r.
591 Türkiye’nin Vespoidea (Hymenoptera, Aculeata) Faunas› Üzerinde Bir De¤erlendirme (Yeni Kay›tlar ve Baz› Türler Için Yeni Lokali teler)
Materyal ve Metot 11.VIII.1996; ARTV‹N: , 5 , Yusufeli, Çinnar, Materyal, 1992-1996 y›llar›nda daha önceki 15.VII.1992; AYDIN: , Çine, 25.VII.1994; çal›flmalarda belirtilen yöntemlerle (40,43-46), ülkenin BALIKES‹R: 3 , Ayval›k, 10.VII.1996; BURDUR: 10 de¤iflik yörelerinden toplanm›flt›r. Türkiye faunas› için , Yeflilova, Yar›fll›, 30.VIII.1996; ELAZI⁄: 3 , yeni kay›t olan türlerin k›saca tan›mlar› yap›lm›flt›r. 25.IX.1994; ERZ‹NCAN: 3 , Üzümlü, 8.VII.1993; ERZURUM: , Oltu, Anzavderesi, 800m, 31.VIII.1996, , Tutlu, 1400m, 6.VI.1996, , Olur, 22.VII.1992; Bulgular I⁄DIR: 10 , 1.IX.1992; HATAY: 2 , K›r›khan, VESPOIDEA 3.IX.1996; ‹ÇEL: 5 ,3 , Erdemli, 11.VII.1993, , Da¤l›, 15.VIII.1996, , Silifke, 15.IX.1993; ‹ZM‹R: VESPIDAE 3 , Davutlar, Millipark, 30.VI.1992; ISPARTA: 2 VESPINAE , E¤ridir, 20.VII.1996; K‹L‹S: , 13.VII.1994; Vespa crabro crabro Linnaeus, 1758 MALATYA: 5 , 3 , 30.IX.1992; MU⁄LA: 10 , Yeflilova, Yar›fll›, 3.VIII.1996; MUfi: 6 , Türkiyedeki Yay›l›fl›: Ankara (K›z›lcahamam), Artvin 25.VIII.1996; fiANLIURFA: , Karaköprü, 16.VI.1992. (Yusufeli), ‹stanbul (Alemda¤, Polonezköy), ‹zmir, Kars (Posof), Konya (Çumra), Samsun (14,35,40,41,49). Vespula (Paravespula) vulgaris Linnaeus 1758 ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Artvin (Hopa, fiavflat), Erzincan, 15.VIII.1995; KARABÜK: , 16.VIII.1996; ORDU: , Erzurum, ‹zmir, Kars, Konya, Kütahya, Malatya Turna, 23.VIII.1992; TEK‹RDA⁄: 2 , Çerkezköy, (Yak›nca), Mu¤la, Rize (‹kizdere), Uflak (35,39-41,49). 10.VI.1995; TRABZON: , Kad›rga yaylas›, 8.IX.1993, 4 ‹ncelenen Materyal: ANKARA: 5 , 7.VII.1992; , Serpil, 19.VII.1996. ARTV‹N: 3 , Ardanuç, Akarsu, 900m, 7.VII.1994, 30 Vespa crabro germana Christ, 1791 , Arhavi, 10.IX.1992, 2 ,Kavak, 11.VIII.1994, 2 Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ardahan, Artvin (Hopa, , Hopa, 2.IX.1994, 5 , Yusufeli, Alt›parmak, Yusufeli), Bal›kesir (Erdek), Erzurum (Oltu), Konya 1100m, 5.VII.1994; BAYBURT: , 2.VIII.1996, , (Çumra), Rize (‹kizdere)(40). Ayd›ntepe, ‹ncili, 9.IX.1994; G‹RESUN: , 22.VIII.1994, , Eynesil, 22.VIII.1994; GÜMÜfiHANE: 3 , ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: , Arhavi, Kavak, 23.IX.1994, 3 , Torul, 18. IX.1994; ISPARTA: 2 11.VII.1994; 2 , Kireçli, 15.VI.1992, 235 , , 10.IX.1992, ,1.IX.1994; B‹LEC‹K: , 600m, , Beyflehir, 1.VIII.1996; ‹ÇEL: 2 , Erdemli , 15.VII.1995; BURSA: 3 , 3.IX.1994; ERZURUM: 3 9.VII.1992; KAYSER‹: 10 , 2.VII.1992; MALATYA: ; Oltu, Anzavderesi, 800m, 31.VIII.1996, , Ayval›, . 30.IX.1992; TRABZON: 47 , 10.VII. 1992, 2 26.VIII.1993, , Uzundere, 9.VI.1996; ‹ÇEL: 5 , , 21.VII.1996, , Beflikdüzü, 15.IX.1994, , Tonya, Erdemli, 20.VII.1992, 4 , Gözne, 24. VII.1992; Erikbeli, 7.VII.1994. KASTAMONU: 2 , Çatalzeytin, 23.VII.1994; R‹ZE: 4 Vespula (Paravespula) germanica (Fabricius, 1793) , F›nd›kl›, 15.VII.1992, 3 , Hopa, 10.VI.1992, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Akdeniz, Do¤u Anadolu, Ege, , Kemalpafla, 2.IX.1994; 3 , Pazar, 8.VII.1995; Güney Do¤u Anadolu, Karadeniz ve ‹ç Anadolu Bölgeleri TRABZON: , 22.VIII.1996, 7 , Vakf›kebir, Y›ld›z, (5,6,13,14,35,40,41,49). 1.VIII.1993, 5 , Serpil, 11.VII.1996. ‹ncelenen Materyal: ANKARA: 7 , Vespa orientalis Linnaeus, 1771 fiereflikoçhisar, 20.VIII.1996; ANTALYA: 24 , Türkiye’deki Yay›l›fl›: Akdeniz, Do¤u Anadolu, Ege, Manavgat, 30.VIII.1996; ARTV‹N: 2 , Yusufeli, Güney Do¤u Anadolu, Karadeniz ve ‹ç Anadolu Bölgeleri 7.VII.1992, 2 , Arhavi, 10.IX.1992; BAYBURT: , (1-5,13,35,39-41,49). Ayd›ntepe, ‹ncili, 31.VII.1996; BURDUR: 2 , Yeflilova, ‹ncelenen Materyal: ADANA: 2 , Yumurtal›k, Yar›fll›, 8.VIII.1996; GÜMÜfiHANE: 2 , 22.V.1996; ANKARA: , 30.VIII.1993; ANTALYA: 2 25.VII.1994; HATAY: 2 , K›r›khan, 10.VIII.1996; , Gazipafla, 7.VIII.1996, 2 , Kemer, 1.VIII.1994, ISPARTA: 5 , E¤ridir, 24.VII.1996; ‹ÇEL: 2 , 15 , Manavgat, 2.VIII.1996, 5 , Serik, Silifke, 23.VI.1992; KARABÜK: 15 , 17.VIII.1996;
592 E. YILDIRIM, H. ÖZBEK
KAYSER‹: 2 , 2.VII.1992; KIRfiEH‹R: , POLISTINAE 15.IX.1992i MUfi: 20 , 14.VII.1996; TOKAT: 7 Polistes (Polistes) associus Kohl, 1898 , 5 , 20.VIII.1992; YALOVA: 24 , Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amasya, Antalya (Akseki, 15.VII.1994, 2 , 20.VIII.1996. Çamdüzü, Termessos), Artvin (Demirkent, Yusufeli), Vespula (Allovespula) rufa (Linnaeus, 1758) Erzincan, Erzurum, Eskiflehir, Hatay (‹skenderun), Türkiye’deki Yay›l›fl›: Artvin (Borçka, fiavflat), Isparta, ‹çel, Konya, Manisa, Mu¤la, Ordu, Rize (14,43). Erzincan, Erzurum (Oltu, fienkaya, Tortum) (39-41,49). ‹ncelenen Materyal: ANTALYA: , 12.VII.1992; ARTV‹N: , Yusufeli, Alt›parmak, 1100m, 5.VII.1994; ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: , Arhavi, BALIKES‹R: 2 , 10.VII.1996; HATAY: 2 , 10.IX.1992, 2 , 2 , Yusufeli, Alt›parmak, K›r›khan, 14.VIII.1996; MUfi: 3 , , 10.VII.1996. 1100m, 5.VII.1994; , Sar›göl, 5.VII.1994; ERZURUM: , Olur, 22.VII.1992, , Uzundere, Dikyar,1100m, Polistes (Polistes) biglumis alpium Blüthgen, 1957 2.VII.1994; GÜMÜfiHANE: , 23.V.1992, , Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya, Ardahan, Artvin, 15.VII.1992. Bayburt, Bursa, Erzurum, Kars, Tokat (31,43). Daha önceki kay›tlar ve bu çal›flma, V. rufa ’n›n ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: 2 , Yusufeli, Kuzeydo¤u Anadolu’da lokalize oldu¤unu göstermektedir Alt›parmak, 1100m, 5.VII.1994; ERZURUM: , Dolichovespula (Metavespula) sylvestris (Scopoli, Üniversite, 1850 m, 15.VIII.1993. 1763) Polistes (Polistes) dominulus dominulus ( Christ, 1791) Türkiye’deki Yay›l›fl›: Akdeniz, Do¤u Anadolu, Ege, Karadeniz ve ‹ç Anadolu Bölgeleri (5,39-41,49,51). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Akdeniz, Do¤u Anadolu, Ege, Güney Do¤u Anadolu, Karadeniz, ‹ç Anadolu ve Marmara ‹ncelenen Materyal: ADANA: , Kadirli, 5.IX.1996; Bölgeleri (14,43,49). ARTV‹N: 12 , Ardanuç, Akarsu, 900m, 7.VII.1994, 20 , Yusufeli, Alt›parmak, 1100m, 5.VII.1994, 5 ‹ncelenen Materyal: ADANA: , 10 ,5 , , Sar›göl, 5.VII.1996; BAYBURT: 5 , Kopda¤›, Kadirli, 3.VII.1996, 2 , 5 , Kozan, Savruk, 10. 9.VIII.1994; ERZURUM: 7 , ‹spir, Madenköprübafl›, VII.1996; ADIYAMAN: , Besni, 26.VIII.1994; ANKARA: 1000m, 7.VII.1996, 5 , Oltu, Sütkans, 1500m, 2 , Keçiören, 12.IX.1996; ANTALYA: 5 , Serik, 23.VI.1996, 2 , Tortum, Kireçli, 2.VI.1996; S‹VAS: 23.VII.1993; BALIKES‹R: 15 , 3 , Ayval›k, , 7.VII.1992. 10.VII.1996; DEN‹ZL‹: 2 , 2 , 10.VII.1994; ‹ÇEL: , 10.VIII.1996, , Tarsus, 9.IX.1995; Dolichovespula (Pseudovespula) omissa (Bischoff, KARABÜK: 10 , 5 , 8 , 29.VIII.1996; K‹L‹S: 1931) , 26.VII.1994; MUfi: 2 , 26.VII.1996; TEK‹RDA⁄: Türkiye’deki Yay›l›fl›: Erzincan, Erzurum (‹spir, , , Çerkezköy, 20.VII.1995. fienkaya, Tortum), Konya (40) Polistes (Polistes) dominulus bucharensis Erichson, ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: , Yusufeli, 1949 Alt›parmak, 1100m, 5.VII.1994; ERZURUM: , Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya, I¤d›r, Kars, Konya, Palandöken, 2200m, 2.VII.1994, , 23.VII.1996. Malatya, fianl›urfa, Van (43) Dolichovespula (Boreovespula) norwegica (Fabricius, ‹ncelenen Materyal: ANKARA: , 11.VIII.1996; 1781) ERZ‹NCAN: , 7.VII.1993, , 8.VIII.1996. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Gümüflhane (Torul, Zigana) Polistes (Polistes) gallicus (Linnaeus, 1767) (40) Türkiye’deki Yay›l›fl›: Akdeniz, Do¤u Anadolu, Ege, ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: 5 , Yusufeli, Güney Do¤u Anadolu, Karadeniz ve ‹ç Anadolu Bölgeleri Alt›parmak, 1100m, 5.VII.1994. (5,31,43,49). Ülkemizde, Do¤u Karadeniz Bölgesi’nde lokalize ‹ncelenen Materyal: ADANA: 3 , Kadirli, 31. olmufl bir türdür. IX.1996; ANKARA: 3 , fiereflikoçhisar, 31.VII.1996; ARTV‹N: , Ardanuç, Ferhatl›, 7.VII.1994; BALIKES‹R: 20 , ,10.VII.1996; DEN‹ZL‹: 2 , Pamukkale,
593 Türkiye’nin Vespoidea (Hymenoptera, Aculeata) Faunas› Üzerinde Bir De¤erlendirme (Yeni Kay›tlar ve Baz› Türler Için Yeni Lokali teler)
5.VI.1994; ELAZI⁄: 2 , 25.IX.1994; ERZURUM: 2 EUMENINAE , Oltu, Anzavderesi, 800m, 31.VII.1996; 2 , 5 Paragymnomerus amitinorum Blüthgen,1952 , Çaml›bel, 1700m, 14.VII.1996, 3 , Pasinler, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amasya, Erzurum(‹spir, Büyükdere, 11.VII.1996; HATAY: 3 , K›r›khan, Kandilli, Güngörmez), Hatay, Manisa, Sivas (Zara) 3.IX.1996; ‹STANBUL: 10 , Güzelyal›, 22.VII.1993; (8,13,45,46). KARABÜK: , 2.VIII.1996; MUfi: , , Ba¤lar, 15.VII.1996; YALOVA: 2 , 12.VIII.1996. ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Uzundere, Dikyar,1100m, 30.VI.1996. Polistes (Polistes) nimpha (Christ, 1791) Odynerus (Odynerus) femoratus Saussure,1856 Türkiye’deki Yay›l›fl›: Akdeniz, Do¤u Anadolu, Ege, Güney Do¤u Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri (14,43). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Hasan O¤lan), Artvin (fiavflat), Bayburt (Demirözü), Edirne, Erzurum ‹ncelenen Materyal: ADANA: 5 , 1.IX.1993; (Umudum Yaylas›), Mu¤la (Marmaris), Samsun ANTALYA: 3 , Manavgat, 7.VII.19961; ANKARA: (8,12,45,46) , fiereflikoçhisar, 20.VIII.1996; BAYBURT: , Ayd›ntepe, ‹ncili, 6.IX.1994; B‹LEC‹K: , 600m, ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, 15.VI.1995; ELAZI⁄: 3 , 25.IX.1994; ERZURUM: 15.VI.1995. 5 , Oltu, Çaml›bel, 1700m, 14.VII.1996, 6 , Odynerus (Odynerus) melanocephalus melanocephalus Pasinler, Çal›yaz›, 2400m, 11.VII.1996; KARABÜK: 5 (Gmelin,1950) , 25 , 20 , 20.VIII.1996; MU⁄LA: 3 , Türkiye’deki Yay›l›fl›: Bayburt (Demirözü), Erzurum Köyce¤iz, 12.VII.1996; YOZGAT: 2 , Bo¤azl›yan, (Üniversite, Yeflilyayla), Konya (Beyflehir) (13,45,46) 16.VII.1994. ‹ncelenen Materyal: ERZ‹NCAN: ,Bahçe Kültürleri Polistes (Sulcopolistes) atrimandibularis Arafl.Ens., 5.VII.1995. (Zimmermann, 1930) Odynerus (Odynerus) melanocephalus armeniacus Türkiye’deki Yay›l›fl›: Bursa, Erzurum (Olur, fienkaya, (Morawitz,1885) Tortum), Kars (12,43) Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Osmaniye), Ankara ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, (K›z›lcahamam), Antalya (Side), Ayd›n (Bozdo¤an), Anzavderesi, 800m, 31.VII.1996; D‹YARBAKIR: , Bayburt (Kop Da¤›), Bilecik, Çorum (‹skilip), Erzincan Silvan, 600m, 15.IV.1995. (Alt›nkent), Erzurum (Dutçu, Köflk, Oltu, Olur, Polistes (Sulcopolistes) sulcifer (Zimmermann, 1930) Palandöken, Pasinler, Tortum, Üniversite), Gümüflhane, ‹çel (Tarsus), Kars (Ka¤›zman), Konya, Nevflehir (Ürgüp), Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara, Bayburt, Erzurum Ni¤de (Çiftehan), Sinop, fianl›urfa (Kuruköprü) (‹spir, Narman, Olur, Pazaryolu, fienkaya, Tortum), Kars, (8,12,14,45,46). Tokat (14,43) ‹ncelenen Materyal: D‹YARBAKIR: 7 , 12 , ‹ncelenen Materyal: ERZ‹NCAN: 7 , 1250m, Silvan, 600m, 17.IV.1995; ERZURUM: Köflk, 14.VII.1996; ERZURUM: , 22.VIII.1996, 5 , Oltu, 20.VI.1996, 5 , Oltu, Sütkans, 1500m, 25.VI.1996, Sütkans, 1500m, 25.VI.1996, 3 , 3 , Pasinler, 2 , 2 , Pasinler, 13.VI.1996, 2 , 2 , Çal›yaz›, 2400m, 13.VI.1996. Tortum, Kireçlida¤›, 25.VI.1996. EUMENIDAE Odynerus (Odynerus) poecilus Saussure,1856 RAPHIGLOSSINAE Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Karagöl, Psiliglossa odyneroides (S.S.Saunders,1850) K›z›lcahamam), Erzurum (‹spir, Olur, Palandöken, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Osmaniye), Antalya fienkaya,), (8,14,46). (Akseki, Termessos) (8,45,46). ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Pasinler, ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, 13.VI.1996. 15.VII.1995. Odynerus (Spinicoxa) albopictus Saussure,1856 Türkiye’deki Yay›l›fl›: Erzincan, Erzurum (Dutçu,
594 E. YILDIRIM, H. ÖZBEK
Güzelova, ‹spir,Tortum, Üniversite), Nevflehir (Yusufeli), Erzincan (Üzümlü), Erzurum (‹spir, Olur, (8,14,45,46). Tortum, Uzundere), ‹çel (Tarsus), ‹stanbul (Polonezköy) (8,14,45,46,55). ‹ncelenen Materyal: D‹YARBAKIR: , Silvan, 600m, 17.IV.1995; ERZURUM: , Köflk, 20.VI.1996, , ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: , Yusufeli, Aflbiflen, Pasinler, Çal›yaz›, 2400m, 11.VII.1996, , Uzundere, 28.VI.1996; ERZURUM: 2 , , Oltu, Anzavderesi, fielale, 1100m, 9.VI.1996. 800m, 5.VII.1995, 2 , Çaml›bel, 1700m, 14.VII.1996, , Sütkans, 1500m, 25.VI.1996, , Olur, Odynerus (Spinicoxa) simillimus Morawitz,1867 Süngübay›r, 1850 m, 24.VII.1996. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Erzurum (Güngörmez, Alastor(Alastor) pentheri Kohl,1905 Üniversite) (46,46). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amasya, Artvin (Yusufeli), ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Tortum, Karl›, Erzurum (Olur), Kayseri (Erciyas Da¤›), Konya 2200m, 16.VIII.1995. (8,14,45,46,55). Gymnomerus laevipes (Shuckard,1837) ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (‹dris Da¤›, Karagöl, 15.VII.1995. K›z›lcahamam), Artvin (Ardanuç, Yusufeli), Bolu (Abant), Alastor (Megalastor) esfandiarii Giordani Soika,1970 Bursa (Karacabey), Erzurum (Abdurrahmangazi, Erkekde clypeus sar›, kaide k›sm› dar siyah bantl›, Güzelova, ‹spir, Köflk, Oltu, Olur, Palandöken, Pasinler, anteriorü derin çentikli, apikal yar›daki kenarlar› yar› fienkaya, Tortum, Uzundere, Üniversite, Yeflildere), saydam bir bantla çevrili, üzeri kaba yüzeysel noktal› ve Gümüflhane (So¤anl› Geçidi), Kars (Sar›kam›fl), uzun k›ll› (fiekil 1.1); labrum sar›; mandibula sar›, uç (8,14,45,46) k›sm› siyah; anten’de scape’nin ventrali sar›, son üç ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , , 15.VI.1995; segmentin ventrali pas renginde di¤er k›s›mlar› siyah, son segment yass› geriye dönük, dorsalde apikal yar› çukurlu; ERZURUM: 8 , 20 , Oltu, Çaml›bel, 1700m, flakaklar, ocüler sinus ve antenler aras› sar› lekeli; 14.VII.1996, 16 , 15 , Sütkans, 1500m, pronotum’daki sar› bant ortada geniflçe kesik; tegula sar›, 18.VI.1996, 5 , Pasinler, Büyükdere, 11.VII.1996, 7 basal› siyah bantl› ve üzeri irili ufakl› seyrek noktal›; , Uzundere, Dikyar,1100m, 30.VII.1996, 15 , scutellum iki sar› lekeli; femora’›n kaidesi siyah, distali 10 , fielale, 1000m, 9.VI.1996. sar›, tibiae ve basitarsi sar›, di¤er tarsi segmentleri Hemipterochilus aberrans (Morawitz,1885) portakal k›rm›z›s›, orta ve arka coxae önde sar› lekeli; propodeum’un üst yan kenarlar› sar› lekeli; 1.-6. terga Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara, Diyarbak›r (Kulp), apikalde enine sar› bantl›, bu bantlar 1. ve 2. terga’da Erzurum (‹spir, fienkaya, Üniversite), ‹çel (Mut,Tarsus), yanda genifller, 3.- 6. terga’da ise kenara kadar ulaflmaz; Konya (12,13,45,46). 1.-3. sterna apikalde enine sar› bantl›, 2. sternit’teki bant ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Sütkans, orta ve yanlarda genifl, bu sternit ortadan itibaren basal 1500m, 25.VI.1996, , Tutlu, 1400m,26.VI.1996, , k›sma do¤ru oldukça bas›k çöküntülü; 4. sternit sar› Pasinler, Çal›yaz›, 2400m, 11.VII.1996. lekeli; 3. ve 6. sterna’n›n apikal kenarlar› uzun tüylerle kapl›; vücut kaba noktal›; bafl ve thorax uzun beyaz›ms› Hemipterochilus bembeciformis (Morawitz,1867) k›ll›; boyu 13 mm’dir. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara, Erzurum (Dutçu, Bu türe ait eldeki tek bireyin özellikleri, bu türün Pasinler fienkaya, Üniversite), Kars (Ka¤›zman) (8,45,46) orjinal tan›m› ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda, 4.sternit yanlarda ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 2 , Oltu, küçük sar› lekeli, 5.-7. sterna ise siyah ve s›k pas rengindeki k›llarla kapl› olmas›na ra¤men, orjinal Çaml›bel, 1700m, 14.VI.1996, 2 , , Sütkans, tan›m›nda 2.-6. sterna’›n apikainin enine sar› bantl› 1500m, 25.VI.1996, 3 , 5 , 2 , Tutlu, oldu¤u belirtilmektedir. Di¤er karekterlerin ayn› oldu¤u 1400m, 26.VI.1996, Pasinler, Çal›yaz›, 2400m, görülmektedir. 11.VII.19962, , fienkaya, Gaziler, 1.IX.1996. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Bu tür, Türkiye faunas› için yeni Alastor(Alastor) bieglebeni Giordani Soika,1942 kay›tt›r. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amasya, Ankara, Artvin ‹ncelenen Materyal: D‹YARBAKIR: , Silvan, 600m,
595 Türkiye’nin Vespoidea (Hymenoptera, Aculeata) Faunas› Üzerinde Bir De¤erlendirme (Yeni Kay›tlar ve Baz› Türler Için Yeni Lokali teler)
17.IV.1995. 6.VII.1995; ERZURUM: , Palandöken, 2200m, Dünyadaki Yay›l›fl›: ‹ran (Khash) (8) 1.VII.1996. Alastor(Megalastor) mediomaculatus Giordani Soika, Leptochilus (Lionotulus) hethiticus Gusenleitner,1985 1970 Türkiye’deki Yay›l›fl›: ‹çel, Konya, Sivas (52). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Erzurum (Olur, Pasinler), Kars, ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: Konya (8) Abdurrahmangazi, 2250 m, 28.VII.1992, , ‹ncelenen Materyal: KARS: ; Karakurt, Palandöken, 2200m, 1.VII.1996, Pasinler, Çal›yaz›, 25.VI.1996. 2400m, 11.VII.1996, , Tortum, 1500m, 4.VII.1994 Microdynerus (Pseudomicrodynerus) parvulus Leptochilus (Lionotulus) membranaceus (Herrich-Schaeffer,1838) (Morawitz,1867) Türkiye’deki Yay›l›fl›: Artvin (Ardanuç), Erzurum Türkiye’deki Yay›l›fl›: Diyarbak›r (Kulp), Kayseri, (Horasan, Pasinler, Üniversite), ‹çel (Mut), Konya K›rflehir (Kaman), Konya (Beyflehir) (8,13,55). (Beyflehir), Nevflehir (Ürgüp), Sivas (Gürün), fianl›urfa (13,21,45,46). ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Çaml›bel, 1700m, 14.VII.1996. ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Çaml›bel, 1700m, 25.VI.1996, , Sütkans, 1500m, 14.VII.1996. Leptochilus (Neoleptochilus) regulus (Saussure,1855) Microdynerus (Pachymicrodynerus) eurasius Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amanos(Nur) Da¤lar›, Antalya Blüthgen,1938 (Akseki), Artvin, Denizli (Pamukkale), Erzurum (Oltu, fienkaya), Hatay, I¤d›r (Melekli), ‹çel (Tarsus), Samsun Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amasya, Ankara (Kavakl›dere), (Karaköy) (7,13,45,46). Erzurum (Horasan), ‹çel (Mut), Konya, Nevflehir (Ürgüp), Sivas (Gürün), fianl›urfa (8,13,14,21). ‹ncelenen Materyal: BALIKES‹R: , Ayval›k, ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, 10.VII.1996. 15.VII.1995. Tachyancistrocerus komarowi (Morawitz,1885) Microdynerus (Microdynerus) confinis Türkiye’deki Yay›l›fl›: Diyarbak›r, fianl›urfa (Birecik, Gusenleitner,1979 Halfeti) (28). Türkiye’deki Yay›l›fl›: ‹çel (Mut, Sertavul geçidi), ‹ncelenen Materyal: ADANA: , Kozan, 5.VII.1995 Konya, Malatya, Manisa, Nevflehir (Ürgüp) (21). Tachyancistrocerus rhodensis (Saussure,1855) ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 3 , Oltu, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana, Amanos(Nur) Da¤lar›, Sütkans, 1500m, 25.VI.1996, , fienkaya, Turnal›, Antalya (Akseki), Artvin (Yusufeli), Ayd›n (Davutlar, 1750m, 25.VII.1996. Kufladas›), Denizli (Pamukkale), Hatay (‹skenderun), Leptochilus (Euleptochilus) limbiferus anatolicus ‹sparta (Sütçüler), ‹çel (Tarsus), ‹stanbul, Blüthgen,1955 Kahramanmarafl, Konya, Manisa (7,8,23,14,45,46). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara, Artvin (Yusufeli), ‹ncelenen Materyal: BALIKES‹R: , Ayval›k, Bilecik, Erzurum (‹spir), ‹çel (Tarsus), Samsun (Kavak) 10.VII.1996; ERZ‹NCAN: , 8.VIII.1996; ERZURUM: (8,13,45,55). , ‹spir, Madenköprübafl›, 1000m, 7.VI.1996. ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Sütkans, Tachyancistrocerus schmidti (Kokujev,1912) 1500m, 25.VI.1996. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Diyarbak›r (Kulp), Erzincan, Leptochilus (Lionotulus) alpestris (Saussure,1835) Kahramanmarafl (Afflin), Kars (Sar›kam›fl) (45,46,55). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Bayburt (Demirözü), Edirne, ‹ncelenen Materyal: BALIKES‹R: , Ayval›k, Erzincan, Erzurum (Oltu, Uzundere), ‹stanbul (Florya) 10.VII.1996; ERZURUM: , ‹spir, (7,8,45,46). Madenköprübafl›,1000m, 7.VII.1996. ‹ncelenen Materyal: ERZ‹NCAN: , Bahçeli,
596 E. YILDIRIM, H. ÖZBEK
Eustenancistrocerus (Eustenancistrocerus) israelensis Türkiye’deki Yay›l›fl›: Bayburt (Demirözü), Erzurum Giordani Soika,1952 (45). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya, Erzincan, Erzurum ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 2 , (Pazaryolu), ‹çel (Mut) (13,14,45,46). Palandöken, 2200m, 1.VII.1996. ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Stenodynerus pannosus Gusenleitner, 1985 Anzavderesi, 800m, 31.VII.1996, , Çaml›bel, 1700m, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Hakkari (Halil Suvari Geçiti) 14.VII.1996. (25). Eustenancistrocerus (Parastenancistrocerus) ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Palandöken, amadanensis transitorius (Morawitz,1867) 2400m, 6.VIII.1996. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amanos(Nur) Da¤lar›, Ankara Stenodynerus simulatus Gusenleitner,1981 (Dinek), Artvin (Yusufeli), Bursa (Karacabey), Erzincan, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Artvin (Yusufeli), Erzincan Erzurum (Abdurrahmangazi, Alaybeyli, Aflkale, H›n›s, (Tanyeri), Erzurum (‹spir), ‹çel (Mut), Karaman, Konya, Horasan, ‹spir, Pasinler, Pazaryolu, Üniversite), Hatay, Nevflehir (Ürgüp), Sivas (Gürün) (45). I¤d›r, ‹çel (Mut, Tarsus),Toros (Börücek) ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , , Oltu, (7,8,13,14,45,46). Sütkans, 1500m, 25.VI.1996, , Palandöken, 2400m, ‹ncelenen Materyal: BALIKES‹R: , , Ayval›k, 1.VII.1996, , Uzundere, Dikyar,1100m 7.VI.1995 10.VII.1996; B‹LEC‹K: 3 , , 600, 15.VII.1995; , Üniversite, 1850m, 23.VI.1996. ERZURUM: , Olur, Süngübay›r, 1850m, 24.VII.1996. Antepipona albosignata Gusenleitner,1986 Stenodynerus aequisculptus (Kostylev,1940) Türkiye’deki Yay›l›fl›: Konya, Nevflehir (Ürgüp), fi›rnak (Beytüflflebab) (27). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amanos(Nur) Da¤lar›, Artvin (Yusufeli), Erzurum (fienkaya), ‹stanbul, Konya ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, (7,8,13,46). 15.VIII.1995. ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Antepipona insana (Giordani Soika,1943) Anzavderesi, 800m, 5.VII.1995, , Güryaprak, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Artvin(Yusufeli) (46). 30.VII.1995. ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Üniversite, Stenodynerus bluethgeni van der Vecht,1971 1850m, 8.VII. 1995. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Elma Da¤›), Bayburt Antepipona orbitalis orbitalis (Herrich- (Kop Da¤›), Çorum (‹skilip), Erzincan (Üzümlü), Erzurum Schaeffer,1839) (Aflkale, ‹spir, fienkaya, Üniversite), ‹çel (8,45,46). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Elma Da¤›), Erzincan ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, (Refahiye), Kayseri (Erciyas Da¤›), Konya, Mo¤an Gölü, Güryaprak, 30.VII.1996, 2 , Palandöken, 2400m, Ni¤de (Uluk›flla), Sivas (Suflehri) (7,8,13). 1.VII.1996, 2 , , Pasinler, Çal›yaz›, 2400m, ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Üniversite, 11.VII.1996; TEK‹RDA⁄: , Çerkezköy, 10.VII.1995. 1850m, 9.VII.1995. Stenodynerus chevrieranus (Saussure,1855) Antepipona orbitalis ballioni (Morawitz, 1867) Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Osmaniye), Türkiye’deki Yay›l›fl›: Bursa, Kars (Sar›kam›fl), Amanos(Nur) Da¤lar›, Amasya, Artvin (Yusufeli), Çorum, Erzurum (Çat, Palandöken, Pasinler, Üniversite) Erzincan, Erzurum (Tortum), Eskiflehir (Çukurhisar), (8,45,46). I¤d›r (Akyumak), ‹çel (Tarsus), ‹stanbul, Tekirda¤, ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Horasan, (7,8,14,45,46). 10.VII.1996, , Oltu, Çaml›bel, 1700m, 14.VII.1996. ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: 600m, 2 , Brachyodynerus kopetdagicus (Kostylev, 1940) 15.VII.1996. Diflide clypeus sar›, derin çentikli, apikal yar›daki Stenodynerus orenburgensis (Andre,1884) kenarlar› yar› saydam, üzeri yüzeysel kaba noktal›,
597 Türkiye’nin Vespoidea (Hymenoptera, Aculeata) Faunas› Üzerinde Bir De¤erlendirme (Yeni Kay›tlar ve Baz› Türler Için Yeni Lokali teler)
noktalar aras›ndaki k›s›m birleflerek adeta çizgi oluflturur Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya, Ayd›n (Davutlar), (fiekil 1.2); labrum sar›; mandibula sar›, kenar› ve uçlar› Erzurum (Akda¤, Olur), Konya, (45,46,55) k›rm›z›ms› kahverengi, difller siyah; anten’de scape’nin ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 2 , Oltu, ventrali sar›, 6. segmentten sonraki segmentlerin dorsali Sütkans, 1500m, 25.VI.1996. kahverengimsi siyah, di¤er k›s›mlar pas renginde; al›n, ocüler sinüs ve flakaklar büyük sar› lekeli; pronotum sar› Allodynerus rossii (Lepeletier,1841) bantl›, mesopleuron sar› lekeli, scutellum iki sar› lekeli; Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amasya, Ankara tegulae kaba derin noktal› ve sar› (fiekil 1.3); 1. ve 2. (K›z›lcahamam), Artvin (Yusufeli), Erzurum (fienkaya), femora’da kaide aç›k kahverengi; distal yar›dan fazlas› Hatay, I¤d›r, ‹stanbul (Polonezköy) (8,13,14,45,46). sar›, 3. femur’un ise distali sar›, kaide koyu kahverengi, ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 3 , , Oltu, tibiae sar›, tarsi portakal k›rm›z›s›; 1. ve 5. terga’n›n Sütkans, 1500m, 25.VI.1996. apikali enine sar› bantl›, 1. tergit’in apikalindeki sar› bant yanlarda oldukça genifl, 2. tergit’in apikalindeki sar› bant Pseudepipona (Deuteropipona) ionia (Saussure,1855) yanlarda geniflleyerek tergit’in kaidesine kadar uzan›r; 2. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Kahramanmarafl, Konya (18). ve 3. sternitleri apikali enine sar› bantl›, 2. sternit’teki bant yanlarda genifl; vücut kaba noktal›; boyu 9.5 mm’dir. ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Üniversite, 1850 m, 11.VII.1995. Bu türü, ayn› cinse ait di¤er türlerden ay›r›c› en önemli taksonomik karekter olarak clypeus ve tegula’n›n flekli ve Euodynerus (Euodynerus) curictensis Blüthgen,1940 noktalanmas› oldu¤u belirtilmektedir (56). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amasya, Ankara (Elma Da¤›), Türkiye’deki Yay›l›fl›: Bu tür, Türkiye faunas› için yeni Antalya (Bey Da¤lar›), Artvin (Yusufeli), Erzurum (‹spir, kay›tt›r. Oltu, Olur, fienkaya), Konya (Beyflehir), Hatay, Manisa, Ni¤de (Çiftehan) Van (Çatak) (8,13,45,46). ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, 15.VIII.1995. ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , 2 , Dünyadaki Yay›l›fl›: Türkmenistan (Tchuli, Kopetda¤›) Uzundere, fielale, 1000m, 9.VI.1996. (55,56). Euodynerus (Euodynerus) disconotatus Brachyodynerus kusdasi Gusenleitner,1967 (Lichtenstein,1884) Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara, ‹çel (Mut) (7,14). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ad›yaman, Antalya, Ayd›n (Nazilli, Cine), Denizli (Pamukkale), Erzurum (‹spir), ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Sütkans, Hatay, ‹çel (Erdemli,Mut,Tarsus), ‹zmir (Menemen), 1500m, 25.VI.1996. Manisa (13,14,45,46). Parodontodynerus ephippium (Klug,1817) ‹ncelenen Materyal: BALIKES‹R: , Ayval›k, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Pozant›), Ankara 10.VI.1996; ERZURUM: , Tortum, Kaledibi, (K›z›lcahamam), Artvin (Yusufeli), Ayd›n (Nazilli), Denizli 15.VII.1996. (Pamukkale), Erzurum (‹spir, Pazaryolu, Tortum, Uzundere, Üniversite), Hatay, Konya (Beyflehir), Kütahya Euodynerus (Euodynerus) semisaecularis Dalla (Gediz), Manisa(8,13,14,45,46). Torre,1889 ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , , Oltu, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Artvin (Yusufeli), Erzincan Anzavderesi, 800m, 5.VII.1995, , Çaml›bel, 1700m, (Üzümlü), Erzurum (Olur, Uzundere), Eskiflehir 14.VII.1996; MUfi: , 23.VII.1996. (Mihalgazi) (45,46). Allodynerus delphinalis (Giaud,1866) ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 3 , ‹spir, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Karatafl), Amasya, Madenköprübafl›, 1000m, 7.VII.1996. Artvin (Ardanuç), Erzurum (Oltu, fienkaya) (8,45,46). Euodynerus (Euodynerus) velutinus Blüthgen,1951 ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Elma Da¤›) (8). 15.VII.1995. ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Köflk, Allodynerus floricola (Saussure,1853) 1.VII.1996.
598 E. YILDIRIM, H. ÖZBEK
Euodynerus (Pareuodynerus) notatus (Jurine,1807) (Kemaliye),Erzurum (Oltu, Olur, fienkaya, Uzundere), Türkiye’deki Yay›l›fl›: Erzincan, Erzurum (‹spir, Eskiflehir (Mihalgazi), Gümüflhane (Torul), Hatay, I¤d›r Oltu), Konya (8,13,46). (Akyumak), ‹çel (Tarsus), ‹stanbul (fiile), Kars (Ka¤›zman), Kütahya (Simav), Sinop, Tokat (Niksar) ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 2 , fienkaya, (8,13,14,45,46). Turnal›, 25.VII.1996 ‹ncelenen Materyal: ISPARTA: , E¤ridir, Serpil, Euodynerus (Pareuodynerus) posticus (Herrich- 4.VIII.1996. Schaeffer,1841) Ancistrocerus oviventris (Wesmael,1836) Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ayd›n (Kufladas›, Söke), Bal›kesir (Edremit), ‹zmir (Gümüflsu), Mu¤la (Datça, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amasya, Ankara (Elma Da¤›), Göktepe, Milas,Yerkesik) (37). Bayburt (Kop Da¤›, Yaylap›nar›), Erzincan, Erzurum (Güngörmez, Güzelova, ‹spir Geçidi, fienkaya), ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Sütkans, Gümüflhane (So¤anl› geçidi), ‹stanbul (Belgrad Orman›), 1500m, 25.VI.1996. Kayseri (Erciyas Da¤›) (8,45,46). Euodynerus (Pareuodynerus) quadrifasciatus rufipes ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 13 , Pasinler, Gusenleitner,1984 Çal›yaz›, 2400m, 11.VII.1996, , Uzundere, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Erzurum (Horasan, Olur, Dikyar,1100m 7.VII.1995. Tortum, Uzundere, Yeflilyayla), Kars (Karakurt) Ancistrocerus parietinus (Linnaeus,1761) (24,45,46). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Amasya, Ankara (Karagöl), ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Çaml›bel, Erzurum (Kop Geçidi) (8). 1700m, 14.VII.1996. ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 2 , Oltu, Syneuodynerus egregius (Herrich-Schaeffer,1839) Sütkans, 1500m, 25.VI.1996. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Kavakl›dere), Erzincan, Ancistrocerus parietum (Linnaeus,1758). Erzurum (‹spir, Oltu, Tortum), Hatay (‹skenderun), ‹çel (Mut), Konya (Beyflehir), Manisa (8,13,45,46). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ayd›n, Bal›kesir, Erzurum (fienkaya, Tortum, Uzundere, Üniversite), I¤d›r, ‹zmir, ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Sütkans, Kahramanmarafl, Kars (Selim), Kütahya, Manisa, Mu¤la, 1500m, 25.VI.1996, , fienkaya, Gaziler, 1.IX.1996, Samsun (37,45,46). , Uzundere, Dikyar, 1100m 7.VII.1995. ‹ncelenen Materyal: AKSARAY: , 15.VII.1996; Syneuodynerus erichi Gusenleitner,1967 B‹LEC‹K: , 600m, 15.VIII.1995; KARABÜK: , Türkiye’deki Yay›l›fl›: Hakkari, ‹çel (Mut), Mardin, 25.VIII.1996 fianl›urfa (14,28,45). Symmorphus (Symmorphus) bifasciatus (Linnaeus, ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 2 , ‹spir, 1761) Madenköprübafl›,1000m, 7.VI.1996. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Karagöl), Bolu (Abant Rhynchium oculatum hebraeum Giordani Soika,1952 Gölü), Erzurum (Olur, fienkaya, Tortum), Kars (Sar›kam›fl),Kovac›k, Trabzon (Zigana Da¤›) (32,45,46). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana, (Ceyhan, Karatafl), Ankara, Antalya (Gazipafla), Ayd›n (Davutlar), Eskiflehir ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Sütkans, (Mihalgazi), Hatay, ‹çel (Alata, Anamur, Tarsus), ‹zmir 1500m, 25.VI.1996, 2 , Pasinler, Çal›yaz›, 2400m, (Bornova), Trabzon (8,45,46). 11.VII.1996. ‹ncelenen Materyal: KONYA: , 9.VII.1995. Symmorphus (Symmorphus) crassicornis (Panzer,1798) Ancistrocerus auctus (Fabricius,1793) Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Karagöl), Erzurum Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana, Amasya, Ankara (Kop Geçidi, fienkaya, Tortum), Eskiflehir, Giresun (Kavakl›dere, K›z›lcahamam), Antalya, Artvin, Ayd›n (Balaban Da¤lar›), Karacanehir, Tokat (8,32,45,46). (Davutlar), Bursa (Uluda¤), Denizli (Pamukkale), Erzincan
599 Türkiye’nin Vespoidea (Hymenoptera, Aculeata) Faunas› Üzerinde Bir De¤erlendirme (Yeni Kay›tlar ve Baz› Türler Için Yeni Lokali teler)
‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: , 10.VII.1996; Kahramanmarafl (Afflin), Malatya (Yak›nca) (44,46). ERZURUM: , Köflk, 1.VII.1996, 10 , 2 , ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, Pasinler, Çal›yaz›, 2400m, 11.VII.1996. 15.VIII.1995; ÇANAKKALE: , 10.VII1995; KONYA: Symmorphus (Symmorphus) gracilis (Brulle,1832) , Beyflehir, 15.VIII.1996. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Karagöl), Ayd›n Eumenes jarkandensis Blüthgen,1938 (Bozdo¤an), Erzincan, Erzurum (Dutçu, Olur, Tortum), Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Pozant›), Amanos(Nur) Gümüflhane, ‹çel (Sertavul Geçidi), Tokat (Niksar) Da¤lar›, Ankara, Erzurum (Köprüköy, Oltu, Tortum), ‹çel (8,32,45,46). (Mut), Kahramanmarafl (Afflin), Kars (Sar›kam›fl), Konya ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Çaml›bel, (Bulga-Maden), Nevflehir (Ürgüp) (44,46). 1700m, 14.VI.1996, 2 , 3 , Pasinler, Çal›yaz›, ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, 2400m, 11.VII.1996, 3 , fienkaya, Turnal›, 1800m, 15.VIII.1995. 25.VII.1996. Eumenes punctaticlypeus kostylevi Kurzenko,1976 Symmorphus (Symmorphus) murarius Türkiye’deki Yay›l›fl›: Erzurum (Güzelova, Olur, (Linnaeus,1758) fienyurt, Umudum Yaylas›) (22,44). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Erzincan,Gümüflhane, Ni¤de ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Palandöken, (Uluk›flla) (8,32,45). 2400m, 1.VII.1996, , Oltu, Çaml›bel, 1700m, ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: 2 , Köflk, 14.VII.1996, , Olur, Süngübay›r, 1850m, 20.VI.1996, , Oltu, Sütkans, 1500m, 25.VI.1996, 2 24.VII.1996. , 4 , Pasinler, Çal›yaz›, 2400m, 11.VII.1996. Eumenes mediterraneus Kriechbaumer,1879 Eumenes coarctatus Linnaeus,1758 Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana, Ankara, Antalya (Bey Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya (Sakl›kent), Artvin Da¤lar›, Çamdüzü, Serinkent), Artvin (Ardanuç, Yusufeli), (Yusufeli), Erzincan (Üzümlü), Erzurum (Güzelyayla, Erzincan (Ça¤layan, Üzümlü), Erzurum (Akda¤, ‹spir, Palandöken, fienkaya, fienyurt, Tortum, Uzundere), I¤d›r, Oltu, fienkaya, Tortum, Üniversite), Hatay, I¤d›r, ‹çel ‹çel (Silifke), Samsun (Çarflamba, Karaköy) (44,46). (Mut), Kars (Ka¤›zman, Sar›kam›fl), Kahramanmarafl ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: , 600m, (Afflin), Konya (Ilg›n), Malatya (Arapkir), Tokat 15.VI.1995; ERZURUM: , , ‹spir, (13,44,46). Madenköprübafl›,1000m, 7.VII.1996, , Oltu, Çaml›bel, ‹ncelenen Materyal: YALOVA: , 13.VIII.1996. 1700m, 14.VII.1996, 3 , Pasinler, Çal›yaz›, 2400m, Eumenes papillarius (Christ,1791) 11.VII.1996. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya, Ardahan (Posof), Eumenes dubius Saussure,1852 Erzincan (Üzümlü), Erzurum (Oltu, Tortum), I¤d›r Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Kozan), Ad›yaman, (Akyumak), Kars (Ka¤›zman), Malatya (Yak›nca), Mu¤la Antalya, Amasya, Artvin (Yusufeli), Erzincan (Cevizli, (Dalaman), Rize (‹kizdere) (44,46). Üzümlü), Erzurum (Güngörmez, Güzelova, ‹spir, Oltu, Olur, Palandöken, fienkaya, Tortum, Üniversite), ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: 2 , 600, Gümüflhane, Hatay (44,46). 15.VIII.1995. ‹ncelenen Materyal: BALIKES‹R: , Ayval›k, Eumenes pedunculatus (Panzer,1799) 10.VII.1996; KARABÜK: 2 , 13.VII. 1996; KONYA: Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya (Sakl›kent), Artvin , Beyflehir, 14.VIII.1996; MUfi: , 6.VII.1996; (Yusufeli), Erzurum (Il›ca, ‹spir,Kargapazar› Da¤lar›, TEK‹RDA⁄: , Çerkezköy, 10.VI.1996. fienkaya, Uzundere) (44,46). Eumenes lunulatus Fabricius,1804 ‹ncelenen Materyal: BAYBURT: , Ayd›ntepe, ‹ncili, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ad›yaman, Antalya (Akseki, 9.IX.1994; ERZURUM: , Oltu, Çaml›bel, 1700m, Beyda¤lar›), Ardahan (Posof), Artvin (Yusufeli), Erzincan, 14.VII.1996. Erzurum (‹spir, Pazaryolu, Tortum, fienkaya, fienyurt, Eumenes pomiformis (Fabricius,1781) Üniversite), ‹çel (Silifke), ‹zmir (Menemen),
600 E. YILDIRIM, H. ÖZBEK
Türkiye’deki Yay›l›fl›: Artvin (Ardanuç, Borçka, k›rm›z›ms› renkte; 1.-6. abdomen segmentlerinin apikal› Yusufeli), Ayd›n, Bal›kesir, Denizli, Erzincan, Erzurum aç›k sar› bantl›, 1. ve 2. abdomen segmentleri yanlarda (‹spir, Olur, Palandöken, Pazaryolu, fienkaya, Tortum), ikifler adet sar› lekeli; 1. sternum pas renginde; 7. terga ‹zmir, Kars (Sar›kam›fl), Kütahya, Manisa, Mu¤la sar› lekeli; vucut kaba noktal›; boyu 13 mm’dir. (36,44,46). Ischnogasteroides picteti picteti (Saussure,1852) ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: 2 , 600m, daha önce Bat› Anadolu’da tespit edilmifl(36), bu 15.VII.1996; ERZURUM: , Oltu, Çaml›bel, 1700m, çal›flmada da I.picteti tenuis (Morawitz,1888), 14.VII.1996, , Sütkans, 1500m, 25.VII.1996, 2 Erzurum’dan saptanm›flt›r. , Pasinler, Çal›yaz›, 2400m, 11.VII.1996. I. picteti tenuis, I. picteti picteti’den antende scape’nin Eumenes sareptanus Andre,1884 ventralinin sar›, dorsalinin siyah çizgili, di¤er Türkiye’deki Yay›l›fl›: Erzurum (Palandöken, segmentlerinin ise aç›k kahverengimsi olmas› ve orta ve Üniversite) (44). arka coxae’›n ön k›sm›nda sar› leke bulunmas› ile ayr›lmaktad›r. ‹ncelenen Materyal: B‹LEC‹K: 2 , 600m, 15.VII.1996; ERZURUM: , Tortum, Karl›, 2400m, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ischnogasteroides picteti tenuis 16.VII.1995. (Morawitz,1888), Türkiye faunas› için yeni kay›tt›r. Eumenes subpomiformis Blüthgen,1938 ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Anzavderesi, 800m, 31.VII.1996 Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya (Akseki), Ardahan (Posof), Artvin (Ardanuç, Yusufeli), Erzurum (Akda¤, Dünyadaki Yay›l›fl›: Türkmenistan (56) Dutçu, ‹spir, Olur, fienkaya, Umudum Yaylas›), Hatay, Katamenes flavigularis (Blüthgen,1951) Kars (Sar›kam›fl) (44,46). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Artvin (Yusufeli), Erzincan ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , Oltu, Çaml›bel, (Üzümlü), Erzurum (Güngörmez, ‹spir, Köprüköy, 1700, 14.VII1996; , Güryaprak, 30.VIII.1996, fienkaya, Tortum, Uzundere), Hakkari, ‹çel (Mut, Sima Uzundere, 1.VII.1996. Da¤›), Kayseri (Erciyas Da¤›), Konya (Beyflehir) Delta unguiculatum (Villers,1789) (8,13,45,46). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Pozant›), Ankara ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: , 4 , Oltu, (Kavakl›dere), Antalya, Artvin (Yusufeli), Ayd›n Sütkans, 1500m, 25.VI.1996, 2 , 2 , Pasinler, (Kufladas›), Bal›kesir, Denizli, Erzurum (Akda¤, ‹spir), Çal›yaz›, 2400m, 23.VII.1996; KARS: , Sar›kam›fl, Hakkari, Hatay (‹skenderun), ‹zmir (Bornova), Gaziantep, 1625m, 25.V.1996. Konya, Manisa (8,13,45,46). ‹ncelenen Materyal: AKSARAY: , 15.VII.1996; Tart›flma ve Sonuç ERZURUM: , Oltu, Sütkans, 1500m, 25.VI.1996. Türkiye’nin Vespoidea türlerinin tespiti ile ilgili yap›lan Ischnogasteroides picteti (Saussure,1852) çal›flmalar sonucunda, 51 cinse ba¤l› 232 tür ve 47 Erkekte clypeus sar›, yüzeysel çentikli, apikal k›sm›nda alttürün varl›¤› ortaya konmufltur. Bunlardan 2 cins, 57 kenarlar yar› saydam, üzeri seyrek kaba noktal› (fiekil 1. tür ve 25 alttürün tip lokalitelerinin Türkiye oldu¤u 4); mandibula sar›; antende scape ve pedicel’in ventrali belirlenmifltir. Tip lokalitesi Türkiye olan türlerin k›rm›z›, dorsali ise sar›ms› k›rm›z› ve üzeri uzunlu¤una altfamilya ve familyalar›na göre da¤›l›m› ise Polistinae’den siyah bantl›, flagellum’un dorsali ilk dört segmentte 1 alttür ( Polistes biglumis alpium Blüthgen ) (11), k›rm›z›, di¤erlerinde ise siyah, ventrali tamamen k›rm›z›; Eumenidae’den 2 cins, 53 tür ve 22 alttür (46) ve frons ve flakaklar sar› lekeli; pronotum genifl sar› bantl›; Masaridae’den 4 tür ve 2 alttür(50) fleklindedir. scutellum büyük iki sar› lekeli, postscutellum sar›; Türkiye’de bulunan toplam türler ile tip lokalitesi Türkiye mesopleuron büyük sar› lekeli; tegula sar›, seyrek kaba olan türler karfl›laflt›r›l›nca, bulunan toplam türlerin dörtte noktal›; parategula sar›; propodeum’un ortas› hariç di¤er biri ve alttürlerin ise yar›ya yak›n›n›n tip lokalitelerinin k›s›mlar› sar›; coxae ve trochanter tamamen siyah, femora Türkiye oldu¤u anlafl›lmaktad›r. Bu da göstermektedir ki basalda siyah diger k›s›mlar› ve tibiae sar›, tarsi portakal ülkemiz Vespoidea faunas› yönünden oldukça zengindir.
601 Türkiye’nin Vespoidea (Hymenoptera, Aculeata) Faunas› Üzerinde Bir De¤erlendirme (Yeni Kay›tlar ve Baz› Türler Için Yeni Lokali teler)
Nitekim, Vespoidea’n›n ‹ngiltere’de 100 (57), dünyada ise ekonomik zararl› böcek türünü bask› alt›nda tutmada 4169 (58) türü bulundu¤u belirtilmektedir. etkili olduklar› (57) ve biyolojik dengenin sa¤lanmas›nda Bu çal›flman›n sonucunda, Türkiye Vespoidea önem arzettikleri göz önüne al›narak, bunlar›n biyo- faunas›na Alastor esfandiarii Giordani Soika, ekolojileri ile ilgili araflt›rmalar›n bafllat›lmas›n›n yararl› Brachyodynerus kopetdagicus Kostylev türleri ile olaca¤› düflünülmektedir. Biyolojik dengenin Ischnogasteroides picteci tenuis (Morawitz) alttürü ilave korunmas›n›n daha da önem kazand›¤› ve entegre edilmifltir. Böylece, ülkemizin Vespoidea faunas› flimdilik zararl› yönetiminin (IPM) uygulamaya konuldu¤u 51 cinse ba¤l› 234 tür ve 48 alttüre ç›km›flt›r. Ayr›ca, günümüzde, bu böceklerin önemi daha belirgin olarak daha önce varl›¤› belirtilen baz› türler için de yeni ortaya ç›kmaktad›r. Bu sebeple, yayg›n ve yo¤un lokaliteler saptanm›flt›r. populasyon oluflturan türlerin avlar›n›n tespiti ve zararl› böceklerin bask› alt›nda tutulmas›ndaki etkinlikleri Sonuç olarak, Vespoidea türlerinin, baflta baz› incelenip, bu böceklerden daha fazla yararlanma Lepidoptera türlerinin t›rt›llar› olmak üzere, birçok olanaklar› araflt›r›lmal›d›r.
fiekil 1. Alastor esfandiarii Giordani Soika’ de erkekte clypeus, 2- Brachyodynerus kopetdagicus Kostylev’ da erkekte clypeus, 3- B. kopetdagicus’da erkekte tegula, 4- I schnogasteroides picteci (Saussure)’de erkekte clypeus.
2
4 1
0.5 mm — —
3
Kaynaklar
1. ‹yriboz, N., Ba¤ Hastal›klar›. Ziraat Vekaleti Neflriyat›, Umumi 7. Giordani Soika, A., Risultati della spedizione scientifica zoologica in Say›:323, Ankara, 213s, 1938. Turchia del Museo nazionale di Praha. (Hymenoptera II, Vespidae: Eumenidae). Acta Ent. Mus. Nat. Pragae, 27: 375-386, 1952. 2. Alkan, B., Tar›m Entomolojisi. Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Bas›mevi, Ankara, 232s, 1946. 8. Giordani Soika, A., Contributo alla conoscenza degli Eumenidi del Medio Oriente (Hym.). Boll. Mus. Stor. Nat. Venezia, 20-21:27- 3. Nizaml›o¤lu, K., Türkiye Meyve A¤açlar› Zararl›lar› ve Mücadelesi. 183, 1970. Koruma Tar›m ‹laçlar› A.fi. Neflriyat› No:5, ‹stanbul, 208s, 1957. 9. Giordani Soika,A., Notulae vespidologicae XL Eumenidi paleartici 4. Bodenheimer, P., Türkiye’deki Ziraate ve A¤açlara Zararl› olan nuovi a poci noti. Boll. Mus. Civ. Stor. Nat. Venezia, 30: 247-263, Böcekler ve Bunlarla Savafl Hakk›nda bir Etüd. Bayur Matbaas›, 1979. Ankara, 320s, 1958. 10. Giordani Soika, A., Eumenidi paleartici nuovi o poco noti. Bol. Mus. 5. Tanyolaç, T., Ankara çevresinde sosyal halde yaflayan Vespidae Civ. Stor. Nat. Venezia, 35: 91-162, 1986. (Hymenoptera) türleri ve bunlardan Polistes gallicus L.’un biyolojisi üzerinde araflt›rmalar. Doktora tezi, 46s, 1964. 11. Blüthgen, P.,Vespidae and Eumenidae, in:H.Bytinski-Salz, Coleoptera and Hymenoptera from a journey through Asia Minor II. 6. Özeren, M. H., Ankara Bölgesinde baz› meyve ve orman a¤açlar› ile Descriptions of new species and forms. Revue Fac.Sci.Univ. süs bitkilerine zarar veren Hymenoptera türleri, yay›l›fl› ve ‹stanbul(B) 22:163-169, 1957. taksonomileri üzerinde ön araflt›rmalar. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yay. No. 396, 73s, 1965. 12. Blüthgen,P., Die Faltenwespen Mitteleuropas. Abh.dt. Akad. Wiss.Berl.,Klasse Chem.,Geol.und Biol.,2:1-252, 1961.
602 E. YILDIRIM, H. ÖZBEK
13. Gusenleitner, J., Vespidae, Eumenidae und Masaridae aus der 33. Tüzün,A., Ege Bölgesi Vespidae ve Eumenidae (Hymenoptera: Turkei, Teil I.Polskie Pismo ent.,36:343-363, 1966. Insecta) Türlerinin Tespiti. Doktora Tezi, Ankara Üniv. Fen Bil. Ens., 14. Gusenleitner, J., Vespidae, Eumenidae und Masaridae aus der 119s, 1986. Turkei, Teil II.Polskie Pismo ent.,37:663-676, 1967. 34. Tüzün,A., Vespidae (Insecta: Hymenoptera) türlerinin morfolojik 15. Gusenleitner, J., Eine neue Eumenidengattung. Boll.Mus. karfl›laflt›r›lmas›. IX.Ulusal Biyoloji Kongresi, 21-23 Eylül 1988, Cilt Civ.Stor.Nat. Venezia, 19: 13-19, 1969. 2, 257-270, 1988. 16. Gusenleitner, J., Ubersicht über die derzeit bekannten 35. Tüzün,A. ve Tanyolaç,T., Ege Bölgesinde Vespidae (Insecta: westpalaertischen Arten der Gattung Eumenes Latr.(Hym., Hymenoptera) türlerinin saptanmas›. C. Ü. Fen Edebiyat Fakültesi, Vespoidea).Boll.Mus. Civ.Stor.Nat. Venezia, 22-23:67-117, 1972. Fen Bil. Derg., 5: 147-171, 1987. 17. Gusenleitner,J. Bemerkenswertes über Faltenwespen IV (Diploptera, 36. Tüzün,A. ve Tanyolaç,T., Ege Bölgesinde yaflayan Eumenes Hymenoptera). Narchrbl. Bayer. Ent.,21(4): 73-78, 1972. (Hymenoptera: Eumenidae) türleri üzerinde araflt›rmalar. C.Ü.Fen- 18. Gusenleitner, J. Bemerkenswertes über Faltenwespen V (Diploptera, Ed.Fak. Fen Bil.Derg.,6:21-37, 1988. Hymenoptera). Narchrbl. Bayer. Ent.,22(6): 118-120, 1973. 37. Tüzün,A. ve Tanyolaç,T., Ege Bölgesinde yaflayan Odynerus 19. Gusenleitner, J. Bemerkenswertes über Faltenwespen VI (Diploptera, (Hymenoptera: Eumenidae) türleri üzerinde araflt›rmalar. C.Ü.Fen- Hymenoptera). Narchrbl. Bayer. Ent.,25(6): 112-119, 1976. Ed.Fak. Fen Bil.Derg.,7:105-128, 1988. 20. Gusenleitner, J., Neue Leptochilus-Arten aus Anatolien und 38. Bytinski-Salz,H. and Gusenleitner J., The Vespoidea of Israel Nordafrika. Linzer biol. Beitr.,9(1):163-178, 1977. (Hymenoptera). Israel Journal of Entomology, Vol.VI:239-299, 21. Gusenleitner, J., Die Microdynerus und Pseudomicrodynerus- Arten 1971. des Balkans und der Turkei (Eumenidae, Hym.). Linzer 39. Özbek, H., Vespidae türlerinin zararlar› ve korunma yollar›. Atatürk biol.Beitr.,11(1):75-94, 1979. Üniv. Zir. Fak. Derg., 14 (3-4): 149-156, 1983. 22. Gusenleitner, J., Bemerkenswertes über Faltenwespen VII. Nachrbl. 40. Y›ld›r›m, E. ve Özbek, H., Türkiye Vespinae (Hymenoptera, Bayer. Ent.,28:60-63, 1979. Vespoidea, Vespidae) türleri üzerinde sistematik ve faunistik 23. Gusenleitner, J., Revision der palaerktischen Stenodynerus -Arten. çal›flmalar. Türk. entomol. derg., 16 (4): 227-242, 1992. Polskie Pismo ent.,51:209-305, 1981. 41. Özbek, H. ve Y›ld›r›m, E., Türkiye’de balar›s› ( Apis mellifera L.)’ 24. Gusenleitner, J., Zwei Neue Subspezies der Art Euodynerus n›n do¤al düflman› olan baz› Hymenoptera türleri. Do¤u Anadolu (Pareuodynerus) quadrifasciatus (Fabricius,1793) (Hymenoptera, Bölgesi I.Ar›c›l›k Semineri, 3-4 Haziran 1992, Erzurum, 117-126, Eumenidae). Entomofauna, Zeitschrift für Entomologie, Band 5, 1992. Heft,14:165-169, 1984. 42. Y›ld›r›m, E. ve Özbek, H., Vespidae (Hymenoptera: Vespoidea)’da 25. Gusenleitner, J., Bemerkenswertes über Faltenwespen VIII i¤ne, zehirin yap›s› ve fonksiyonu. Do¤u Anadolu Bölgesi I.Ar›c›l›k (Diploptera, Hymenoptera). Narchrbl. Bayer. Ent., 34: 105-110, Semineri, 3-4 Haziran 1992, Erzurum, 168-181,1992. 1985. 43. Y›ld›r›m, E. and Özbek, H., Polistinae (Hymenoptera: Vespidae) of 26. Gusenleitner, J., Zwei Neue Antepipona-Arten aus der Turkei Turkey. Türk. entomol. derg., 17 (3): 141-156, 1993. (Hym.,Eumenidae). Linzer biol. Beitr. 18(2): 361-371, 1986. 44. Y›ld›r›m, E. ve Özbek, H., Türkiye’nin Eumenes Latreille 27. Gusenleitner, J., Beitrag zur Kenntnis der palaerktischen (Hymenoptera: Eumenidae) türlerinin tespiti üzerinde araflt›rmalar. Antepipona- Arten (Hymenoptera, Eumenidae). Ann. Naturhist. Mus. Wien ,88-89(B):565-577, 1986. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi, 25-28 Ocak 1994, ‹zmir, 109-121,1994. 28. Gusenleitner, J., Neue und Bemerkenswerte Faltenwespen aus der Turkei (Hymenoptera, Vespoidea). Linzer biol. Beitr.,20 (2):713- 45. Y›ld›r›m, E. ve Özbek, H., Erzurum ve çevre iller ile di¤er baz› 737, 1988. yörelerdeki Eumenidae (Hymenoptera : Vespoidea) türleri üzerinde faunistik ve sistematik çalflmalar. Tr. J. of Zoology, 20 (1): 113- 29. Gusenleitner, J., Drei neue palaerktische Eumeniden-Arten 147,1996. (Hymenoptera, Vespoidea). Linzer biol.Beitr., 25(1):43-50, 1993. 46. Y›ld›r›m, E. and Özbek, H., Eumenidae (Hymenoptera: Vespoidea) 30. Gusenleitner, J., Über Eumeniden aus dem Nahen Osten und of Turkey. Tr. J. of Zoology, 20 (2): 189-209, 1996 Arabien sowie Beschreibung einer neuen Subspecies aus Zanzibar (Vespoidea, Hymenoptera). Linzer biol. Beitr.,26(1): 307-324, 47. Özbek, H. ve Y›ld›r›m, E., An›z yakman›n Apoidea ve Vespoidea 1994. (Hymenoptera, Aculeata) türlerine olumsuz etkileri. Tar›m- Çevre 31. Guiglia, D., Les guepes Sociales (Hymenoptera, Vespidae) d’Europe ‹liflkileri Sempozyumu, 13-15 May›s 1996, Mersin, 140-149, Occidentale et Septentrionala. Masson et Cie, Paris, 177 pp, 1972. 1996. 32. Cumming, J.M., Classification and evoluation of the eumenine wasp 48. Y›ld›r›m, E. ve Özbek, H., Zararl›lar› bask› alt›nda tutmada genus Symmorphus Wesmael (Hymenoptera: Vespidae). Mem. Ent. Vespoidea (Hymenoptera) türlerinin önemi. Atatürk Ü. Zir.Fak. Soc. Can., 148:5-168, 1989. Der., 27 (3): 439-447, 1996.
603 Türkiye’nin Vespoidea (Hymenoptera, Aculeata) Faunas› Üzerinde Bir De¤erlendirme (Yeni Kay›tlar ve Baz› Türler Için Yeni Lokali teler)
49. Y›ld›r›m E., Türkiye’de bulunan baz› Vespidae (Hymenoptera: 54. Carpenter, J.M., Phlogeny and Biogeography of Polistes. In The Vespoidea) türlerinin yuvalar›n›n yap›s› üzerinde çal›flmalar. Atatürk Natural History and Evolution of Paper-Wasps (S. Turillazzi and M. Ü. Zir.Fak. Der., 27 (4). 517-523, 1996. Jane., eds.). Oxford Üniv. Press, 19-57, 1996. 50. Y›ld›r›m, E. and Özbek, H., Masaridae (Hymenoptera: Vespoidea) of 55. Vecht, J.van der and Fischer F.C.J., Palaearctic Eumenidae, Turkey. Atatürk Ü. Zir.Fak. Der., 28(2): 222-226 1997. Hymenopterum Catalogus, part 8, Utig. W. Jung, s Gravenhage, p 199, 1972. 51. Y›ld›r›m, E. ve Özbek, H., Türkiye’de Dolichovespula sylvestris (Scopoli, 1763) (Hymenoptera: Vespoidea: Vespidae: Vespinae)’ in 56. Kurzenko, N.V., A review of the genera of the solitary diplopterous populasyonlar›ndaki varyasyonlar. Türk. entomol. derg., 29: 772- wasps family Eumenidae (Hymenoptera: Vespoidea) of the Russian 776, 1998. Fauna. Hymenoptea of the Far East, 81-112,1981. 52. Gusenleitner, J., Neu Leptochilus -Arten aus dem Mittelmeergebiet 57. Spradbery,J.P.,Wasps. As account of biology and natural history of und dem Iran (Hymenoptera, Eumenidae). Entomofauna, Zeitschrift the solitary and social wasps. Sidgwick and Jackson publ.,London, Für Entomologie, 6(9): 81-101, 1985. 408pp, 1973. 53. Y›ld›r›m, E. and Özbek, H., New species of Eumenidae 58. Carpenter, J.M., Phylogenetic relationships and the origin of social (Hymenoptera: Vespoidea) from Turkey. Türk. entomol. derg., 19 behavior in the Vespidae. In The Social Biology of Wasps (K.G.Ross (4): 241- 246, 1995. and R.W. Matthews, eds),. Cornell Univ. Press, Ithaca, New York, 7- 23, 1991.
604