Rusya Federasyonu Pazarına Giriş

Temmuz 2020

Bu Raporda Kare Kod Uygulaması Vardır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 1 5.08.2020 19:30:11 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 2 5.08.2020 19:30:11 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Proje Sahibi Konya Ticaret Odası

Proje Ekibi Dış Ticaret Müdürlüğü

Derleyen ve Hazırlayan

Xsights Araştırma ve Danışmanlık A.Ş. www.sights.co.uk

Temmuz 2020 3

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 3 5.08.2020 19:30:11 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Konya, güçlü tarihsel birikiminden aldığı kültürel mirasını bugünlere taşıyan müstesna bir şehirdir. Birlik ve beraberliği yüzyıllarca yaşam felsefesi haline getirmiş Konya’da bugün, kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, iş dünyası ile oluşturulan birlik ruhu şehrimizin ekonomik, sosyal ve kültürel anlamda gelişmesini sağlamak adına büyük bir sinerji oluşturmuştur. Jeolojik konumu, coğrafi yapısı, düşük deprem riski, lojistik olanakları, gelişmiş sanayi ve ticaret kapasitesi, yüksek girişimcilik potansiyeli, nitelikli iş gücü, tarihsel, kültürel ve sosyal yapısı, alternatif enerji kaynakları ile Türkiye’nin önde gelen bölgeleri arasında yer alan Konya, sanayi ve ticaret alanında kendini geliştirmeyi başarmış bir kenttir. Bu başarının mimarı, özel sektörün Konya ekonomisine yaptığı katkılar ve yatırımlardır. Konya’da başta sanayi olmak üzere tarım ve hizmet sektöründe birçok yatırım imkânı mevcuttur.

Son dönemde Türkiye’nin en büyük ekonomik performansını gösteren şehirlerden biri olan Konya, bölgesinin merkezi konumunda olan bir şehir olarak ülkemiz hedeflerine büyük katkı sağlamaktadır. Ekonomide yükselişini sürdüren Konya sosyo-ekonomik avantajları ile yabancı yatırımcılara ve işadamları için fırsatları barındırmaktadır. Beşeri gücü, üniversiteleri, organize sanayi bölgeleri, üretim yapısı ile Konya, Türkiye’nin önde gelen küresel ticaret merkezlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Konya’nın ihracatı; 2001 yılında 100 milyon dolar, 2005 yılında 424 milyon dolar iken; 2010 yılında ise 2005 yılına göre %134,5 oranında artış göstererek 994,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2017 itibariyle 1.5 milyar doları aşan ihracatımızın 2018 yılında 1.8, 2019 yılında ise 2 milyar doların üzerinde gerçekleşmiştir. 178 ülkeye ihracat yapan Konya, ihracatçı firma sayısı ile nitelikli ürün ihracatı ve ihracat çeşitliliği ile bugüne kadar yakaladığı başarıyı tüm ihracatçıları ile işbirliği içinde ortak akıl çerçevesinde daha ileriye taşıyacaktır.

Konya Ticaret Odası olarak şehrimizin Türkiye ihracatından aldığı payı yüzde üç seviyesine çıkarmak için programlı olarak çalışmalar yürütmekteyiz. Şehrimiz ihracatın gelişmesi için firmalarımızla birlikte birçok başarılı faaliyet gerçekleştirdik. Firmalarımızın dünya ile rekabette öne geçmeleri, müşteri ve pazar paylarını artırmaları için en önem verdiğimiz çalışmalardan biri hedeflenen sektörde doğru pazara odaklanma konusudur. Rekabetin her geçen gün arttığı çağımızda, en temel sorunumuz pazar payımızı korumak, hedefimiz ise bu payı arttırmak ve her geçen yıl daha iyi bir konuma gelmektedir. Bilindiği gibi pazar ve müşteri araştırması firmalarımızın zaman kaybını ve maliyetlerini artırmaktadır. Kısıtlı zaman ve bütçe ile doğru müşteriye, en kısa zamanda, en ekonomik ve uğraşsız ulaşabileceğimiz bir kaynağın varlığı tüm firmalarımızın ihtiyacıdır. Bu kapsamda Konya Ticaret Odası olarak “Yurt Dışı Pazar Araştırması ve Sektörlere Göre Hedef Ülke

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 4 5.08.2020 19:30:13 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tespit Raporlarımızı ihracatçılarımızın istifadesine sunmaya devam ediyoruz. Çalışmamız ile ihracat yapan üyelerimiz ihracatlarını artırmalarına, halen ihracat yapmamış ve pazar araştırması yapma imkanı olmamış firmalar için de bir yol haritası oluşturmaktayız. Üyelerimiz sektörleriyle alakalı olarak yanlış hedef ülkede enerjilerini harcamalarının önüne geçilmiş olmaktadır. Her sektör için dünyadaki bütün ülkeler ayrı ayrı taranarak aktif ithalat yapan ülkeler ile potansiyel ithalatçı ülkeler tespit edilmekte.

“Rusya Federasyonu Pazarına Giriş” çalışmamızın tüm firmalarımıza faydalı olması temennisiyle işlerinizde ve çalışmalarınızda başarılar diliyor, raporun hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.

Selçuk ÖZTÜRK Konya Ticaret Odası Başkanı

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 5 5.08.2020 19:30:15 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 6 5.08.2020 19:30:15 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

İçindekiler Tablosu

1 GENEL BİLGİLER 13

2 DIŞ TİCARETTE ULUSLARARASI ÖRGÜTLER ve VERGİLER 20

3 TÜRKİYE RUSYA FEDERASYONU DIŞ TİCARETİ 25

4 İŞ İNSANLARININ PAZARDA DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR 27

5 RUSYA FEDERASYONU EKONOMİSİ HAKKINDA GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNGÖRÜLER 29

6 ÜLKE TEMSİLCİLİKLERİ 31

7 YARARLI ADRESLER 33

8 TİCARİ SEKTÖRLER 35

8.1 ARAÇ ÜSTÜ EKİPMAN ve ASANSÖR SEKTÖRÜ 35

8.2 DÖKÜM SEKTÖRÜ 45

8.3 GIDA SEKTÖRÜ 57

8.4 HAZIR GİYİM VE AYAKKABI SEKTÖRÜ 77

8.5 İNŞAAT SEKTÖRÜ 91

8.6 MAKİNE SEKTÖRÜ 109

8.7 MOBİLYA SEKTÖRÜ 125

8.8 OTOMOTİV SEKTÖRÜ 139

8.9 PLASTİKTEN MAMUL EŞYA SEKTÖRÜ 167

8.10 TARIM MAKİNELERİ SEKTÖRÜ 179

KAYNAKÇA 195

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 7 5.08.2020 19:30:15 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablolar Listesi

Tablo 1: Rusya Federasyonu Genel Görünüm 13 Tablo 2: Rusya Federasyon Limanları ve Havzaları 14 Tablo 3: Rusya Federasyonu’nun Son Beş Yıldaki Döviz Kuru 15 Tablo 4: Avrasya Ekonomik Birliği Dış Ticareti 21 Tablo 5: Yıllara Göre Rusya Federasyonu ile İhracat ve İthalat Rakamları 25 Tablo 6: Rusya Federasyonu’nun Resmi Tatil Günleri ve Çalışma Saatleri 28 Tablo 7: Rusya Federasyonu Şehirlerarası Telefon Kodları Listesi 28 Tablo 8: 2018 yılında Rusya Federasyonu Federal Bölgelerine Göre Bazı Araç Üstü Ekipman ve Asansör Üretim Hacimleri (2018 Adet Verileri) 38 Tablo 9: Rusya Federasyonu Araç Üstü Ekipman Sektöründe GTİP Kodlarına Göre İthalat Verileri 40 Tablo 10: Rusya Federasyonu’nun Araç Üstü Ekipmanlar ve Asansör Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları 42 Tablo 11: Rusya Federasyonu’nda Araç Üstü Ekipman ve Asansör Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar 44 Tablo 12: Dünya Demir, Pik ve Sfero Üretimi-2018 48 Tablo 13: Rusya Federasyonu’nda Konutların Kanalizasyon Altyapı Bağlantısı 50 Tablo 14: Döküm Sektöründe GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti 54 Tablo 15: Rusya Federasyonu’nun Makine Döküm Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları 55 Tablo 16: Rusya Federasyonu’nda Döküm Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar 56 Tablo 17: Rusya Federasyonu’nda Un Üretiminde Önde Gelen Sekiz Firma Üretim Payları 62 Tablo 18: Nüfusun Gelirinin Asgari Geçimin Tutarına Göre Oranı 65 Tablo 19: Gıda Ürünlerinde GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu’nun İthalatı 68 Tablo 20: Rusya Federasyonu’nun Gıda Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları 73 Tablo 21: Rusya Federasyonu’nda Gıda Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar 75 Tablo 22: Hazır Giyim ve Ayakkabı Ürünlerinde GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti 84 Tablo 23: Rusya Federasyonu’nun Hazır Giyim ve Ayakkabı Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları 87 Tablo 24: Türkiye’nin Ülkeler Bazında Hazır Giyim İhracatı 88 Tablo 25: Rusya Federasyonu’nda Hazır Giyim ve Ayakkabı Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar 90 Tablo 26: En Çok İş Üstlenilmiş Ülkeler 97 Tablo 27: Rusya Federasyonu’nda İnşaatı Devam Edem Projeler 98 Tablo 28: Rusya Federasyonu’nda İnşaat Sektöründe Yer Alan Büyük Firmalar 99 Tablo 29: İnşaat Sektöründe GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti 104 Tablo 30: Gıda Ürünlerinde GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu’nun İthalatı 118 Tablo 31: Rusya Federasyonu’nun Makine ve Ekipman Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları 122 Tablo 32: Rusya Federasyonu’nda Makine Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar 124 Tablo 33: Rusya Federasyonu Mobilya Pazarı Genel Görünümü 126 Tablo 34: Önde Gelen Mobilya Perakendecilerinin Profilleri 128 Tablo 35: Rusya Federasyonu’nda Mobilya Sektöründe Önde Gelen Üretici Firmaların Listesi 129 Tablo 36: Rusya Federasyonu Mobilya Sektörü GTİP Kodlarına Göre İthalat İhracat Verileri 134 Tablo 37: Rusya Federasyonu’nun Mobilya Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları 136 Tablo 38: Rusya Federasyonu’nda Mobilya Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar 136 Tablo 39: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Araç Sayısı 140

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 8 5.08.2020 19:30:15 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 40: OICA (Uluslararası Motorlu Araç Üreticileri Organizasyonu) Verilerine Göre, Rusya Federasyonu Motorlu Taşıtlar Üretim Verileri 141 Tablo 41: Rusya Federasyonu Otomotiv Ana Sanayi Yerel Üretici Firmalar 142 Tablo 42: Rusya Federasyonu Otomotiv Ana Sanayi Yabancı Sermayeli Üretici Firmalar 144 Tablo 43: Rusya Federasyonu’nda Temel Binek Araçlarında Önde Gelen Firmaların Üretim Sayıları 145 Tablo 44: Rusya Federasyonu’nda Hafif Ticari Araçlarda Önde Gelen İlk On Firmanın Üretim Sayıları 146 Tablo 45: Rusya Federasyonu’nda Ağır Ticari Araçlarda İlk On Firmanın Üretim Sayıları (adet) 146 Tablo 46: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Kamyonların Profili 147 Tablo 47: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Kamyonların Bölgelere Göre Dağılımı (Ocak, 2020) 147 Tablo 48: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Kamyon Markaları (Ocak, 2020) 148 Tablo 49: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Maden Ocakları 148 Tablo 50: Rusya Federasyonu Otomotiv Yan Sanayi Üreticileri ve Satış Rakamları 149 Tablo 51: Rusya Federasyonu’nda Otomotiv Sektörünün Yoğunlaştığı Sanayi Bölgeleri 152 Tablo 52: Rusya Federasyonu’nda Montajı Yapılan Otomotiv Markaları ve Modelleri 152 Tablo 53: Rusya Federasyonu’nun Ürünlere Göre Otomotiv Yan Sanayi İthalatı 154 Tablo 54: Rusya Federasyonu Federal Bölgelere Göre Türkiye’den Otomotiv Yan Sanayi İthalatı 162 Tablo 55: Rusya Federasyonu’nun Otomotiv Yan Sanayi Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları 163 Tablo 56: Rusya Federasyonu’nda Gerçekleştirilen Otomotiv Sanayi Fuarları 166 Tablo 57: Rusya Federasyonu’nda Plastikten Mamul Eşya Sektöründe Talebin Karşılanması 168 Tablo 58: Rusya Federasyonu Plastikten Mamul Eşya Sektörü İthalat İhracat Verileri 174 Tablo 59: Rusya Federasyonu’nun Plastikten Mamul Eşya Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları 177 Tablo 60: Rusya Federasyonu’nda Plastikten Mamul Eşya Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar 177 Tablo 61: Ekilebilir Arazi Büyüklüğü 180 Tablo 62: Rusya Federasyonu Federal Bölgelerine Göre Sulama Alanları Dağılımını 183 Tablo 63: Rusya Federasyonu Et ve Et Ürünleri İhracatı 183 Tablo 64: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Tarım Makine Türleri 185 Tablo 65: Rusya Federasyonu Tarım Makinelerinin GTİP Kodlarına Göre İthalat Verileri 191 Tablo 66: Rusya Federasyonunda Tarım Makilarına Uygulanan Vergi Oranı 193 Tablo 67: Rusya Federasyonu’nda İnşaatı Devam Edem Projeler 180 Tablo 68: Rusya Federasyonu’nda İnşaat Sektöründe Yer Alan Büyük Firmalar 181 Tablo 69: İnşaat Sektöründe GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti 186

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 9 5.08.2020 19:30:16 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafikler Listesi

Grafik 1: Rusya Federasyonu İhracat ve İthalat Rakaları (2018-2019) 29 Grafik 2: Rusya Federasyonu Federal İstatistik Kurumu’nun resmi verilerine göre 2017-2018 yıllarında Rusya Federasyonu’nda bazı ürünlerin üretim miktarları 37 Grafik 3: Son 10 Yılda Dünya Döküm Üretimi-2018 46 Grafik 4: Dünya Döküm Üretimi-2018 47 Grafik 5: Dünya Demir Döküm Dağılımı 47 Grafik 6: Rusya Federasyonu ve Türkiye Döküm Üretimi 49 Grafik 7: Dünyanın İlk 10 Ülkesinde ve Rusya’da Tesis Başına Üretim Ortalamaları 2019 49 Grafik 8: Pik Demir ve Manganezli Dökme Demir (Aynalı Demir/Spiegeleisen) Üretimi (Külçe, Blok, veya Diğer Birincil Formlarda) 50 Grafik 9: Federal Bölgelere Göre Metalurji Ürünleri Üretimi; Bitmiş Metalden Mamul Ürünler (Makine ve Ekipman Dışında) 53 Grafik 10: Rusya Federasyonu’nda Yumurta Üretiminin Bölgelere Göre Dağılımı 63 Grafik 11: Rusya Federasyonu’nda Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 64 Grafik 12: Rusya Federasyonu’nda Gıda Üretiminin Yoğunlaştığı Bölgeler 66 Grafik 13: Gıda Ürünlerinde Perakende Satışların Yoğunlaştığı Bölgeler 67 Grafik 14: Rusya Federasyonu’nda Ayakkabı Üretimi 79 Grafik 15: Rusya Federasyonu’nda Bölgelere Göre Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Deriden Mamul Eşya Üretimi 81 Grafik 16: Hazır Giyim ve Konfeksiyon Ürünleri İthalatı Yapan Ülkeler 81 Grafik 17: Rusya Federasyonu’nun Hazır Giyim ve Konfeksiyon İthalatında Tedarikçi Ülkeler 82 Grafik 18: Rusya Federasyonu’nun Tekstil Ürünleri İthalatında Tedarikçi Ülkeler 82 Grafik 19: Rusya Federasyonu’na Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatımızve İhraç Ürünleri 83 Grafik 20: Ayakkabı İhraç Edilen Başlıca Ülkeler (milyon $) 89 Grafik 21: Dünya Müteahhitlik Gelirinin Bölgelere ve Sektörlere Göre Dağılımı-2019 92 Grafik 22: Rusya Federasyonu’nda Faaliyette Bulunan İnşaat İşletmelerinin Sayısı 94 Grafik 23: Türkiye’nin Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetleri 95 Grafik 24: Yıllar İtibariyle Türkiye’nin Üstlenmiş Olduğu Yeni İş Tutarları 95 Grafik 25: Yurtdışı Faaliyetlerin Ülkelere ve İş Türlerine Göre Dağılımı (2010-2019) 96 Grafik 26: Federal Bölgelerde Yıllara Göre İnşaatı Devam Eden Bina ve Yapı Sayısı 102 Grafik 27: Bölgelere Göre İnşaat Sektörünün Hacmi 102 Grafik 28: Federal Bölgelere Göre Konut Stoğu-2017 103 Grafik 29: Rusya Federasyonu’nda Metal İşleme Makine Üretimi 110 Grafik 30: Metal ve Diğer Sert Malzemelerin İşlenmesi İçin Makine ve Ekipman Üretimi 111 Grafik 31: 8422.30 GTİP Kodlu Dolum ve Etiketleme Makineleri İhracatı 112 Grafik 32: Rusya Federasyonu’nda 8422.40 GTİP Kodlu Diğer Paketleme ve Ambalajlama Makineleri İhracatı 112 Grafik 33: Rusya Federasyonu’nda 8437.80 GTİP Kodlu Değirmen Makineleri İhracatı 113 Grafik 34: Rusya Federasyonu’nda Yem Makineleri Üretimi 114 Grafik 35: Rusya Federasyonu’nda 8436.10 GTİP Kodlu Yem Makineleri İhracatı 114 Grafik 36: Rusya Federasyonu’nda Bölgelere Göre Makine ve Diğer Gruplara Dahil Edilmeyen Ekipman Üretimi 116 Grafik 37: Rusya Tüketicilerin Mobilya Satın Almayı Tercih Ettikleri Satış Noktaları 126 Grafik 38: Rusya Mobilya ve Ahşap İşleme Sanayii Şirketleri Derneği (AMDPR) Verilerine Göre Rusya’da Mobilya Üretimi (2017) 127

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 10 5.08.2020 19:30:16 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 39: Rusya Federasyonu Hane Halkının Evlerinde Kullandıkları Mobilyaların Menşei 127 Grafik 40: Rusya Federasyonu’nda Mobilya Sektörünün Yoğunlaştığı Bölgeler 131 Grafik 41: Rusya Mobilya Pazarı Satış Miktarları (milyar ruble) ve İthalat Oranı 132 Grafik 42: 2019’da Rusya Federasyonu’na En Çok Mobilya İthal Eden Ülkeler, İthalat Oranları ve Hacimleri 133 Grafik 43: Rusya Federasyonu Motorlu Taşıtlar Üretim 141 Grafik 44: Rusya Federasyonu Federal Bölgelerine göre 2018 yılında “Plastikten Mamul Levhalar, Plakalar, Borular ve Profiller” kategorisine ait üretim hacmi 172 Grafik 45: Rusya Federasyonu’nda İthal Edilen Plastikten Mamul Eşya (3916-3926 GTİP Kodları) Oranları 172 Grafik 46: Rusya Federasyonu’nda Yıllara Göre Polimer Tüketimi 173 Grafik 47: Rusya Federasyonu’nda Tarımı Yapılan Ürünler 181 Grafik 48: Temel Gıda Ürünlerindeki Yerlilik Oranı 182 Grafik 49: Rusya Federasyonu Tarım ve Orman İşlerinde Kullanılan Traktör Pazarının Yapısı (Mini Traktörler Dahil) 186 Grafik 50: Rusya Federasyonu Tarım Makineleri Pazarının İthalat Bağımlılığı 186

Şekiller Listesi

Şekil 1: Rusya Federasyon Haritası 14 Şekil 2: Rusya’da Şirket Kurarken Dikkat Edilecek Konular 18 Şekil 3: Rusya’da Şirket Kuruluş Aşamaları 17 Şekil 4: Rusya Federasyonu Setifika Örnekleri 24 Şekil 5: Rusya Federasyonu Marka Bilinirlilik Sıralaması 80 Şekil 6: Rusya Pazarının En Büyük Tarım Makineleri Üreticileri ve Bulundukları Bölgeler 188

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 11 5.08.2020 19:30:16 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Kısaltmalar Listesi

AMDPR: RUSYA MOBİLYA VE AHŞAP İŞLEME SANAYİİ ŞİRKETLERİ DERNEĞİ AEB: AVRASYA EKONOMİK BİRLİĞİ BDT: BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU BRIC: BREZİLYA, RUSYA, HİNDİSTAN, ÇİN VE GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ CPM: COLLECTION PREMIERE MOSCOW CJF: CHILD AND JUNIOR FASHION EAC: GÜMLÜK BİRLİĞİ UYGUNLUK SERTİFİKASI ENR DERGİSİ: ENGINEERING NEWS RECORD FAO: GIDA VE TARIM ÖRGÜTÜ FB: FEDERAL BÖLGE GAZ: GORKY AUTOMOTIVE PLANT GTİP: GÜMRÜK TARİFE İSTATİSTİK POZİSYONU GTS: GENELLEŞTİRİLMİŞ REFERANSLAR SİSTEMİ GPS: GENELLEŞTİRİLMİŞ PREFERANS SİSTEMİ IMF: ULUSLARARASI PARA FONU IDA: ULUSLARARASI KALKINMA BANKASI IDMA: ULUSLARARASI DEĞİRMEN MAKİNELERİ FUARI MFN: MOST FAVOURED NATION OICA: ULUSLARASI MOTORLU TAŞIMA ÜRETİCİLERİ ORGANİZASYONU OEM: ORIGINAL EQUİPMENT MANUFACTURER OSD: OTOMOTİV SANAYİ DERNEĞİ OIAC: ULUSLARARASI MOTORLU ARAÇ ÜRETİCİLERİ ORGANİZASYONU ÖEB: ÖZEL EKONOMİK BÖLGE PMAS: PETERBURG ULUSLARARASI OTOMOBİL SALONU PE: POLİETİLEN PP: POLİPROPİLEN PVC: POLİ VİNİL CLORÜR PET: POLİTİLEN TERAFTARAT TİAD: TAKIM TEZGAHLARI SANAYİCİ VE İŞ ADAMLARI DERNEĞİ TUİK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU UİB: ULUDAĞ İHRACATCILAR BİRLİĞİ UAZ: ULYANOVSK AUTOMOTIVE PLANT ZAO: ANOMİM ŞİRKETLER

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 12 5.08.2020 19:30:16 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 1 GENEL BİLGİLER

Toplamda 17 milyon kilometrekareyi aşan yüzölçümüyle dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi olan Rusya, 146,7486 milyon nüfusuyla da dünyanın en kalabalık dokuzuncu ülkesidir. Nüfusunun %80,9’u Rus olmakla birlikte, %3,7’si Tatar, %1,4’ü Ukraynalı, %1,1’i Başkurt, %1’i Çuvaş, %1’i Çeçen ve %10,2’sini ise diğer etnik kökenlerden oluşmaktadır. Ülkenin resmi dili Rusça, yaygın olarak konuşulan diller İngilizce, Almanca, Fransızca, İspanyolca ve İtalyanca’dır. Başkent Moskova’nın yanı sıra başlıca kentler; St. Petersburg, Novosibirsk, Yekaterinburg, Nizhny Novgorod, Yekaterinburg ve Samara’dır.

Tablo 1: Rusya Federasyonu Genel Görünüm Başkenti Moskova (1) Yüzölçümü (km2) 17,075 milyon (1) Nüfusu (2020) 146,781 milyon (01.01.2020) (2) GENEL EKONOMİK GÖRÜNÜM 1,70 (Trilyon $) (2019) GSYİH (Milyon $) (109 361,5 milyar Rusya Rublesi) (2) GSYİH Büyüme Hızı (%) %1.3(2019/2018 oranı) (2) Kişi Başına Düşen GSYİH ($) 68.234 (3)

Gümrük Vergisinin Yayınlandığı Site- Veri Tabanı http://www.eurasiancommission.org/ru/ act/trade/catr/ett/Pages/default.aspx0 (1) – Kaynak: http://www.mfa.gov.tr/ - T.C. Dışişleri Bakanlığı (2) – Kaynak: https://www.gks.ru/ - Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) (3) – Kaynak: https://bit.ly/2QqSO18 - Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından hazırlanan Dünya Ekonomik Görünümü Raporu – Nisan 2019

Ülkenin başlıca ticaret ortakları Çin, Almanya, Hollanda, ABD, Belarus ve İtalya’dır. Başlıca ihracat kalemleri petrol, doğalgaz, yakıt, metaller ve kimyasal ürünlerdir. Ekonomisi büyük ölçüde petrol ve doğalgaz ihracatına bağlı olan Rusya’nın ihracatının yaklaşık üçte ikisini bu iki ürün oluşturmaktadır. Rusya, zengin doğalgaz ve petrol kaynaklarının yanı sıra kömür, alüminyum, bakır, demir, elmas, altın, gümüş maden kaynakları ve ormancılık ürünleriyle dünya hammadde ihracatının önde gelen ülkelerindendir.

Başlıca ithalat kalemleri ilaç, telefon ve telgraf için elektrikli cihazlar, kara taşıtları için aksam parçaları, vagon, yarış arabaları, makine ve ekipman, kimyasal ürünler, otomobil, gıda ve tarım ürünleridir.

Başlıca limanları Kliningrad, Kavkaz, Nakhodka, Novorossiysk, Primorsk, Saint Petersburg, Vostochnyy’dir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 13 5.08.2020 19:30:16 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Şekil 1: Rusya Federasyon Haritası

Tablo 2: Rusya Federasyon Limanları ve Havzaları Arktik Okyanusu Baltik Denizi Pasifik Okyanusu Karadeniz Havzası Havzası Havzası Havzası Amderma Büyük Sankt-Petersburg Limanı Aleksandrovsk-Sakhalinsk Azov Anadır Vıborg Vanino Anapa Arkhangelsk Vısotsk Vladivostok Gelencik Beringovskiy Kaliningrad Vostoçnıy Yeysk Varandey Sankt-Petersburg Yolcu Limanı De-Kastri Kavkaz Vitino Primorsk Zarubino Kerç Dikson Ust-Luga Korsakov Novorosiysk Dudinka Arktik Okyanusu Havzası Magadan Rostov-na-Donu İgarka Astrakhan Moskalyovo Sevastopol Kandalaşka Makhaçkala Mıs Lazareva Soçi Mezen Olya Nakhodka Taganrog Murmansk Nevelsk Taman Naryan-Mar Nikolayevsk-na-Amure Temryuk Onega Olga Tuapse Pevek Okhotsk Provideniya Petropavlovsk-Kamçatsk Sabetta Poronaysk Tiksi Posyet Khatanga Prigorodnoye Egvekinot Sovetskaya Gavan Kholmsk Şakhtyorsk

(Kaynak: http://www.morflot.ru/portyi_rf.html)

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 14 5.08.2020 19:30:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya Bankası tarafından yayınlanan İş Yapma Kolaylığı (Doing Business) 2018 yılı raporuna göre Rusya Federasyonu, iş yapma kolaylığı açısından 190 ülke arasında 35. sırada yer almaktadır. Küresel rekabet açısından dünyadaki 137 ülke arasında 38. sırada bulunan Rusya Federasyonu 2019 yılı itibariyla 1,657,290 milyon USD’lik ekonomisiyle dünyanın 12. büyük ekonomisidir.

Rusya Federasyonu’nun son beş yıldaki döviz kuru değişimi aşağıdaki gibidir:

Tablo 3: Rusya Federasyonu’nun Son Beş Yıldaki Döviz Kuru YILLAR USD/RUB 2016 72.74 2017 60.27 2018 57.13 2019 68.86 2020 61.47

Özel Ekonomik Bölgeler (ÖEB)

Halihazırdaki mevzuata göre dört farklı türde 28 Özel Ekonomik Belge (ÖEB) bulunmaktadır. Bunlar aşağıda sıralanmıştır:

• Sanayi ve imalat bölgeleri: Tataristan Cumhuriyeti (Alabuga), Lipetsk, Samara, Sverdlovsk, Pskov ve Kaluga bölgeleri

• Teknoloji ve inovasyon bölgeleri: Moskova, St. Petersburg, Tomsk ve Moskova bölgesi (Dubna) ve Tataristan Cumhuriyeti

• Turizm bölgeleri: Altay Cumhuriyeti, Buryatya Cumhuriyeti, Altay bölgesi, Stavropol bölgesi, Primorsky bölgesi, Krasnodar bölgesi kümelenmesi, İnguşetya Cumhuriyeti, Dağıstan Cumhuriyeti, Kuzey Osetya-Alania Cumhuriyeti, Adigeya Cumhuriyeti, Kbardino- Balkar Cumhuriyeti, Karaçi-Çerkes Cumhuriyeti, Çeçen Cumhuriyeti

• Liman bölgeleri (lojistik merkezleri kurulmasına yönelik olarak): Ulyanovsk (Volga Bölgesi), Murmansk ve Khabarovsk (Uzakdoğu) bölgeleri

Özel ekonomik bölgelerde bilim ve araştırma laboratuvarları bulunmaktadır. 2019 yılı Aralık ayı itibarı ile özel ekonomik bölgelerde 760 şirket faaliyet göstermektedir. Bu şirketler arasında Ford, Yokohama, 3M, Air Liquide, Rockwool, Hayat, Novartis gibi dev firmaların da bulunduğu, 33 ülkeden önde gelen yabancı işletmeler yer almaktadır. Planlanan yatırımların toplam hacmi 12 milyar USD’nin üzerindedir.

Asya Organize Sanayi Bölgesi, Türk firmalarının en yoğun olarak bulunduğu ÖEB’dir. Özel ekonomik bölgelerde yatırımcılara sağlanan ayrıcalıklar yatırımcının masraflarını %30’a kadar düşürebilmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 15 5.08.2020 19:30:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Özel Ekonomik Bölgelerde Tanınan Ayrıcalıklar

Özel ekonomik bölgelerde, aşağıda incelenen bazı önemli ayrıcalıklar bulunmaktadır.

Vergi Kolaylıkları

• ÖEB firmaları %20 yerine %0 ile %13,5 arasında gelir vergisi ödemektedir.

• Bir kümelenme içerisinde yer alan teknoloji ve inovasyon bölgeleriyle turizm bölgelerindeki yerleşik firmalar gelir vergisinden muaftır.

• ÖEB’lerde 10-15 yıl için taşımacılık ve emlak vergilerinden muafiyet bulunmaktadır.

• Federal düzeyde yatırımcılar arazi vergisinden 5 ile 10 yıllığına muaf tutulmaktadır.

• Bölgelerde yatırımcılara devlet destekli modern taşımacılık, sosyal, gümrük ve diğer altyapı hizmetleri sağlanmaktadır.

• Bölgelerde özel gümrük rejimi uygulanmaktadır. Söz konusu özel rejim, serbest gümrük bölgesi rejimi olup, ÖEB alanı içinde yerleşik yatırımcılar ithalatta gümrük vergisi ve KDV’den muaftır.

• Bürokratik engellerin azaltılması amacıyla “tek pencere” uygulaması getirilmiştir. Uygulama kapsamında yatırımcı bürokratik işlemlerle ilgili tüm dokümanları özel bir kuruluşa ibraz etmekte ve böylelikle yatırım projesinin ilk aşamalarında zamandan tasarruf edilmektedir.

• Kalifiye insan kaynaklarına erişim daha kolaydır.

• Kalifiye yabancı personel istihdamında kolaylaştırılmış bir göçmenlik rejimi uygulanmaktadır.

• ÖEB mukimi statüsü edinmek için aşağıdaki dört adımın izlenmesi gerekmektedir:

1.Şirket kaydı ve iş planı yapılmak. 2.Rusya Federasyonu Ekonomik Kalkınma Bakanlığı’na başvuru yapılmak. 3.Uzman komitesi tarafınca başvurunun kabul edilmesini sağlamak. 4.Yatırımcı, Ekonomik Kalkınma Bakanlığı ve ÖEB yönetimi arasında üçlü bir sözleşmenin imzalanmasını tamamlamak.

İş Kurma Mevzuatı

Rus mevzuatına göre şirketler, ancak yetkili devlet kuruluşlarına kayıt işleminden sonra hükmi şahsiyet kazanmaktadır. Rusya Federasyonu’nda tamamen yabancı sermayeli şirket kurmak da mümkündür. Yabancı firmalar Rusya Federasyonu’nda şirket kurabilecekleri gibi temsilcilik ofisi de oluşturabilirler. Bu açıdan, yabancı şirketlerin kayıt işlemleri iki başlık altında yapılmaktadır. Bunların birincisi tescil (registration) işlemi, diğeri ise kabul (accreditation) işlemidir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 16 5.08.2020 19:30:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tescil işlemi yabancı sermayeli firmalara, Rusya Federasyonu’nda kâr sağlayıcı işlemler dahil olmak üzere her türlü ticari ve ekonomik içerikli faaliyette bulunma hakkı sağlamaktadır. Buna karşılık akredite firmalar kendi ülkelerindeki ana firmanın temsilcisi olarak ve genellikle kâr getirici faaliyette bulunmamak üzere kayıt işlemi yaptırmış olmaktadır. Temsilci ofislerin temel fonksiyonu, Rusya dışındaki merkez ofisin ticari ilişkilerini kurmak ve yürütmek, onun adına pazarlama çalışmaları yapmak, gerektiği takdirde kontratlar imzalamaktır. Temsilci ofisleri bizzat ticari aktivitede bulunmaları ve Rusya Federasyonu kaynaklı gelir elde etmeleri halinde ise normal bir şirket gibi vergi yükümlüsü sayılıp vergilendirilirler.

Temsilci Ofisler: Ruble ve/veya döviz hesabı açabilirler. Temsilci ofisler giderlerini (kira, maaş, iktisadi kıymet alımı, reklam ve pazarlama giderleri gibi) ruble ve döviz hesaplarından karşılayabilirler. Temsilci ofisler gümrükleme yapabilirler, stok tutabilirler. Temsilci ofisler, ofis kira ödemelerinde KDV’den muaftır. Temsilci ofislerin kullanımı için geçici olarak ithal edilen ofis ekipmanları ve taşıtlar gümrük vergi ve harçlarına tabi değildir. Ancak gümrük idaresi yeni bir uygulama başlatarak, nakil vasıtalarında muaf tutulan tutar kadar depozito talep etmektedir. (19.02.1999 N.01-14/223 Gümrük İdaresi’nin kararıyla 14.01.99 tarihinden itibaren muafiyet kaldırılmıştır.)

Diğer taraftan, Rus mevzuatına göre yabancı tüzel ve gerçek kişiler yatırımcı olarak ortaklıklarda ve/veya ekonomik topluluklarda da yer alabilirler. Yabancı ortaklı ticari işletmeler iki şekilde kurulabilmektedir. Ortaklıklar, yeni bir işletmenin kurulması veya mevcut bir işletmenin hisselerinin yabancı yatırımcı tarafından satın alınması ile oluşturulabilir. Ticari işletmelerde sermayeye katılım parasal değerler, maddi varlıklar, menkul kıymetler, kullanma hakları şeklinde olabilir. Sermaye katkısı olarak yurtdışından gönderilen dövizler rubleye çevrildikten sonra sermaye olarak yatırılabilmektedir.

Yabancı, gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan şirketler ise limited ve anonim şirket ile mevzuatın imkan tanıdığı ortaklık statüleri şeklinde oluşturulmaktadır.

Limited Şirketler: Kuruluş ve yönetim işlemleri anonim şirketlere göre daha basittir. Bir veya birkaç kişi tarafından kurulmuş ve sermayesi paylara bölünmüş ticari topluluklardır. Limited şirketlerin kurucuları şirketin borçlarından sorumlu değillerdir ve muhtemel zararlar için şirketteki payları kadar risk taşırlar. Ticaret Sicili’ne kaydedildikleri anda kurulmuş sayılırlar.

Anonim Şirketler (ZAO): Anonim şirketler açık veya kapalı olarak kurulabilmektedir. Bu husus, kuruluş sözleşmesinde ve şirket unvanında belirtilir. Temel fark hisse devrindedir. Açık anonim şirketlerde hissedarlar kendi hisselerini diğer ortaklardan habersiz üçüncü kişilere devredebilirler. Hissedarların sayısı için bir sınırlama yoktur. Kapalı anonim şirketlerde ise hisse devrinde diğer ortaklara öncelik tanınır. Hissedar sayısı 50’den fazla olamaz. Şirket tüzüğünde görevler sınırlandırılmamışsa, Rusya Federasyonu’nda Genel Müdür unvanını haiz yöneticiler geniş yetkilerle donatılmıştır. Bu durumun yabancı firma kuran şirketlerimizce dikkate alınmasında yarar bulunmaktadır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 17 5.08.2020 19:30:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Şirketlerin kayıt işlemi için müracaat edecekleri birimler arasında olan Rusya Federasyonu Devlet Kayıt Odası’nın adresi aşağıda yer almaktadır:

State Registration Chamber 3/5 Smolensky Blv. Moscow RF Chamber of Commerce and Industry Ul. Ilyinka 6, Moscow

Öte yandan, şirket kuruluşu sırasında kurucuların yabancı olması halinde, vatandaşı oldukları ülke makamlarından alınacak, şirket kurmasında sakınca olmadığına dair belge istenilmektedir. Bu belgeyi şirket kuracak Türk uyruklu kişiler, T.C. Moskova Büyükelçiliği Konsolosluk kısmından temin edebilmektedir.

Rusya’da Limited Şirket Kuruluşu Rusya’da kurulacak şirketin sahibinin tüzel kişilik olması, temsilcilik açılması, şube açılması gibi farklı yapılanmalarda başvuru evrakları da farklılık göstermektedir. Başvuru esnasında aşağıdaki belge ve bilgiler istenmektedir:

• Kurucuların yazılı başvuruları, • Şirket kuruluş tüzüğü, • Pasaport noter onaylı tercüme, • Şirketin Rusya adresi.

Rusya’da şirket kurmak isteyen Türk yatırımcının aşağıdaki konulara dikkat etmesi önerilmektedir:

Şekil 2: Rusya’da Şirket Kurarken Dikkat Edilecek Konular

Devlet Fonlarına Banka Hesabı Kayıt açılması Yapılması Şirket Faaliyetlerine Şirket Kuruluş Başlaması Onay ve Vergi Dairesi Belgelerin Başvurusu Alınması Noter İşlemleri Evrakların Hazırlanması

Şirket isminin belirlenmesi: Şirket isimlerinde bir veya birden fazla kelime Rusça yazımıyla kullanılmaktadır. Rusya, Rusya Federasyonu gibi kelimelerin şirket ismine ilave edilmesi için özel izne gerek vardır.

Şirket sermayesinin belirlenmesi: Rusya Federasyonu kanunlarına göre şirket sermayesi en az 10 bin ruble olmak zorundadır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 18 5.08.2020 19:30:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Şirket ortakları: Şirket kuruluşu esnasında şirketin sahibi olarak gözükecek kurucu ortakların ve bu kurucu ortakların şirket içinde pay oranlarının belirlenmesi gerekmektedir.

Şirket adresinin belirlenmesi: Şirket kuruluşunda, şirketin faaliyet göstereceği adresi belirtmek zorunludur.

Eğer kuruluş esnasında henüz şirketin ofisi belirlenmemiş ise şirket Genel Müdürünün Rusya’daki ikamet adresi, yapılacak adres değişikliğine kadar şirketin resmi adresi olarak kabul edilir. Şirketin kiralayacağı iş yeri belirlendiyse, bu ilgili gayrımenkulün sahibi tarafından yazılacak “işyerinin kiralanacağına ve şirketin bu adreste çalışacağına” dair garanti mektubu ilgili makamlara ibraz edilmelidir. Şirketin bir tek adresi olmalıdır, bu adres şirketin fiilen faaliyet gösterdiği adrestir.

Şirket Genel Müdürünün belirlenmesi: Eğer şirket genel müdürü Türk vatandaşı olacaksa bu kişinin Rusya Federasyonu sınırları içerisinde çalışma izni almasına ihtiyaç vardır.

Kullanılacak vergi sisteminin belirlenmesi: Şirket kurulurken, şirketin mükellefi olacağı vergi sisteminin belirlenmesi gerekmektedir. Burada iki sistem bulunmaktadır. Bunlardan birisi Rusya Genel KDV’li Vergi Sistemi, diğeri ise Yeni Rusya Hafifletilmiş Vergi Sistemi’dir. KDV’siz hafifletilmiş vergi sisteminde cirodan %6 veya net kârdan %15 vergi verilmesi seçeneklerinden birinin tercih edilmesi gerekmektedir.

Genel olarak Rusya’da şirket kuruluşunun aşamaları özetlenecek olursa;

Şekil 3: Rusya’da Şirket Kuruluş Aşamaları

Devlet Harcı Ödenerek Vergi Özel Anket ve Dairesine Şirket Evraklar Kaydı için Başvurulur. Genel Müdür Şirket Dldurularak Önce Yönetimine Atanır Kuruluş Dilekçesi Tüm Evraklar Vergi Noterden Dairesine Teslim Şirket Kuruluş Onaylatılır Edilir. Kararı Hazırlanarak Şirket Tüzüğünün Kurucular Hazırlanması Tarafından İnzalanması

Rusya Federasyonu’nda şirket kuruluş süresi ortalama beş iş günüdür.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 19 5.08.2020 19:30:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 2 DIŞ TİCARETTE ULUSLARARASI ÖRGÜTLER ve VERGİLER

Dış Ticarette Uluslararası Örgütler

BDT (Bağımsız Devletler Topluluğu):

8 Aralık 1991 tarihinde siyasi bir birlik olarak kurulan Bağımsız Devletler Topluluğu coğrafi olarak Doğu Avrupa, Kafkasya ve Orta Asya bölgelerinde yer almaktadır. Topluluk, zamanla üye ülkeler arasında yapılan ekonomik iş birliği ve ortaklık anlaşmalarıyla ekonomik bir özellik de kazanmıştır. Topluluk üyeleri olan Azerbaycan, Belarus, Ermenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova, Özbekistan, Rusya ve Tacikistan farklı dil, inanç ve kültürlere sahip olmalarına rağmen Rus dili ve Sovyetler Birliği kültürüne hakimdirler. Toplam 240 milyon nüfusu bulunan Bağımsız Devletler Topluluğu dünyanın toplam doğal kaynaklarının %25’iyle sanayi potansiyelinin %10’una sahip olmasıyla önemli bir topluluktur.

Avrasya Ekonomik Birliği (AEB):

Avrasya Ekonomik Birliği, 29 Mayıs 2014’te Belarus, Kazakistan ve Rusya liderleri tarafından imzalanan bir anlaşma ile temelleri atılan, ardından Kırgızistan ve Ermenistan’ın katılımı ile genişleyen siyasi ve ekonomik bir birliktir. 170 milyondan fazla insanın yaşadığı geniş bir coğrafi alandır.

AEB’nin hedef ve faaliyet alanları aşağıda tanımlanmıştır. • Üye ülkeler arasında ekonomik sınırların kaldırılması, • Zamanla mal ve hizmet sektöründe ve işgücü piyasasında serbest dolaşımın sağlanması, • Üye ülkeler arasında tüm ticari engellerin kaldırılması amaçlanmıştır. Bu süreçte; serbest mal dolaşımı, serbest hizmet dolaşımı, serbest sermaye dolaşımı ve serbest işgücü dolaşımı uygulanmaya başlanmıştır.

Ekonomik birliğin enerji, tıp, petrol gibi pek çok alanda aşamalar halinde gerçekleştirilerek 2025 yılına kadar tamamlanması amaçlanmaktadır. Tablo 1’de Avrupa Ekonomik Birliği ülkelerinin 2016-2019 dönemi dış ticaret verileri görülmektedir.

BDT ülkeleri arasında en fazla ihracatı Rusya yapmaktadır. Rusya Federasyonu 2019 yılında 422,8 milyar USD ihracat yaparken, 243,8 milyar USD ithalat gerçekleştirmiştir. Rusya Federasyonu BDT’nin birliğin toplam ihracatının %80’inden fazlasını tek başına yapmaktadır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 20 5.08.2020 19:30:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 4: Avrasya Ekonomik Birliği Dış Ticareti (milyar $) İHRACAT İTHALAT Ülke Değişim Ülke Değişim Payı (2018- Payı (2017- ÜYELER 2016 2017 2018 2019 (%) 2019%) 2016 2017 2018 2019 (%) 2018 %) Rusya 285,5 359,2 449,3 422,8 87,2 -5,9 182,3 228,2 238,2 243,8 83,4 2,4 Kazakistan 36,8 48,5 61 57,7 11,9 -5,4 25,2 29,6 32,5 38,4 13,1 18,2 Belarus* 23,5 29,2 33,7 - - - 27,6 34,2 38,4 - - - Ermenistan 1,8 2,1 2,4 2,6 0,5 8,3 3,2 3,9 4,8 5 1,7 4,2 Kırgızistan 1,4 1,8 1,8 2 0,4 11,1 3,8 4,5 5,3 5 1,7 -5,7

(Kaynak: trademap.org) * Belarus’un 2019 ihracat-ithalat verileri bulunmaması nedeniyle tabloda ülke payı ve değişim oranı verilmemiştir.

İthalat Rejimi, Tarifeler ve Diğer Vergiler

İthalat Lisansı:

Televizyon, tütün ürünleri, etil alkol ve votka, silah, patlayıcılar, askeri malzeme, radyoaktif maddeler ve atıklar, narkotik maddeler, kıymetli maden ve taşların ithalatında ithal lisansı alınması gerekmektedir. Söz konusu lisanslar genel olarak Rusya Federasyonu Ticaret Bakanlığı tarafından verilmektedir.

Rusya Federasyonu’nda İthalat Prosedürleri ve Gümrük Vergileri:

Ürünlerin Rusya Federasyonu’na ihracatında GTİP bazında ürünler için gerekli belgelerin ve buna ilişkin mevzuat ile ilgili ürünün gümrük vergisi ve KDV oranı hakkındaki bilgilere ulaşmak için öncelikle Avrasya Gümrük Birliği’nin http://www.eurasiancommission.org/ru/ adresinden ürünün Rus Gümrük Cetveli’nde karşılık gelen 10’lu (6 haneden sonraki haneler ülkelere göre değişmektedir) kodunun tespit edilmesi gerekmektedir.

Rus Tarife Cetveli’nde tespit edilecek 10 haneli kod ile https://customsonline.ru/ v e http://www.eurasiancommission.org/ru/ gibi internet sitelerinden sorgulama yaparak söz konusu bilgilere ulaşılabilmektedir. Söz konusu siteler Rusça olup, Gümrük Tarife Cetveli’ndeki evrensel kodlar kullanılarak yararlanılabilmektedir. Öte yandan Rusya’ya ithalatta referans fiyat uygulaması bulunmaktadır. Referans fiyat uygulaması kapsamında, her bir ürün için hizmete özel olarak belirlenen bir değer üzerinden gümrük vergisi uygulanmaktadır.

Rusya Federasyonu’nun Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) kapsamında tavizli gümrük vergisi oranları uyguladığı ülkeler arasında ülkemiz de bulunmaktadır. Söz konusu tavizli gümrük vergisi (gümrük vergisi indirimi) oranlarından yararlanmak için “Form-A” belgesinin düzenlenmesi gerekmektedir. Rusya Federasyonu’nun GTS kapsamında vergi indirimi uyguladığı ürünler ve ülkelerin listesine http://www.eurasiancommission.org/ru/ internet adresinden ulaşılabilir. Bahse konu listede yer alan ürünlerde, Türkiye’nin de içinde yer aldığı gelişmekte olan ülkelerden yapılan ithalatta mevcut gümrük vergisi üzerinden %25 indirim yapılabilmektedir. Söz konusu

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 21 5.08.2020 19:30:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

indirim az gelişmiş ülkelerden yapıldığında gümrük vergisi sıfır (%0) olarak uygulanmaktadır. Örneğin, 6804210000 (Rus Gümrük Tarife Cetveli’ne göre) GTİP kodundaki bileme taşları için uygulanan gümrük vergisi oranı %10’dur. Söz konusu ürün Rusya Federasyonu’nun Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) kapsamında olduğundan ülkemizin de içinde olduğu gelişmekte olan ülkelerden yapılan ithalatta standart gümrük vergisi üzerinden %25 indirim uygulanması mümkün olduğundan, gümrük vergisi oranı %7,5’e düşebilmektedir. Bazı ürünlerde Gümrük Resmi, Gümrük Vergisi, KDV, Özel Tüketim Vergisi (excise) (bazı ürünlerde) Gümrük Beyannamesi elektronik ortamda gönderilirse %25 indirim uygulanmaktadır.

İthalatta Uygulanan Vergiler:

İthal mallar genel olarak üç çeşit vergiye tabidir: • Gümrük vergileri • Katma Değer Vergisi • Bazı ürünlere uygulanmakta olan özel tüketim vergileri.

Rusya Uluslararası Harmonize Eşya Tanımı ve Kodlama Sistemini kullanmaktadır. Buna göre ülkeye giriş yapacak mallar, 97 ürün kategorisinden biri içinde değerlendirilmekte olup, gümrük vergileri gümrüklerde bu sınıflandırmaya göre uygulanmaktadır. Gümrük vergileri yüzde olarak ya da birim başına Euro cinsinden veya bu iki yöntemin birleşimi üzerinden uygulanmaktadır.

Rusya’da birçok mal grubunda gümrük kıymetlerinin tesbiti açısından referans fiyat uygulaması yapılmaktadır. Rus Gümrük İdaresi’nce fiyat açısından riskli olduğu değerlendirilen bazı mallarda belirlenen asgari kıymetlerin altında kalan beyanlar kabul edilememekte, malın girişine ancak asgari kıymet üzerinden vergi alınması kaydıyla izin verilmektedir. Bu uygulama Gümrük Teşkilatı içinde sirkülerler yoluyla yürütülmekte ve kamuya ilan edilmemektedir.

Buna karşın, referans fiyat uygulaması bulunmayan mallar açısından ise, beyan edilen fiyatların gerçeğe uygunluğunu tespitte her bir gümrük kapısı bağımsız hareket edebilmektedir.

Bağımsız Devletler Topluluğu’ndan ithalatta gümrük vergisi muafiyeti bulunmaktadır. En Çok Kayırılan Ülke (MFN) statüsündeki ülkelerden ithalatta en düşük gümrük vergisi oranları uygulanmaktadır.

Rusya Federasyonu tarafından ithalatta uygulanmakta olan gümrük vergilerine ilişkin bilgiye http://www.alta.ru/ adresinden ulaşılabilmektedir.

Gümrük Vergisi Dışındaki Vergiler:

İthalatta gümrük vergisi dışında uygulanan vergiler Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisidir. Uygulanan Katma Değer Vergisi oranı %18’dir. Ancak, sınırlı temel gıda malları ile çocuklara yönelik gıda ve giysilerde uygulanan oran ise %10’dur. Özel tüketim vergisi ise lüks tüketim mallarına uygulanmaktadır. Bu vergiye tabi mallar ise alkol, bira, sigara, puro, tütün, petrol, düşük oktanlı otomobil benzini, yüksek oktanlı gaz, dizel yakıt, makina yağları ve 90 beygir üzerindeki otomobillerdir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 22 5.08.2020 19:30:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu tarafından ithalatta uygulanmakta olan gümrük vergisi dışındaki vergilere ilişkin bilgiye http://www.alta.ru/taksa-online/en/ bağlantısından ulaşmak mümkündür. Ülkede uygulanan gümrük vergisi dışındaki tüm vergiler için http://www.nalog.ru/ bağlantısını ziyaret edilebilmektedir.

Preferans Sistemi (GPS)

Rusya Federasyonu, Genelleştirilmiş Preferanslar Sistemi çerçevesinde Türkiye’nin de dahil olduğu bazı ülkelerden yapılan ithalatta bazı ürünlerin gümrük vergilerinde %25 oranında indirim uygulanmaktadır. Bu indirimden yararlanmak için FORM A menşe belgelerinin ibraz edilmesi gerekmektedir. Rusya Federasyonu, genelleştirilmiş preferanslar sistemi kapsamındaki ürünlerin detaylı listesine https://www.ticaret.gov.tr/ bağlantısından ulaşılabilmektedir.

Dış Ticarette Standardizasyon Uygulamaları

Standardizasyon belgesi kısaca gönderilen malın ithalatçının siparişine uygun olup olmadığını araştıran bir gözetim şirketinin hazırlamış olduğu belgedir.

Rusya Federasyonu Standardizasyon kuruluşu Rosstandart’tır (Federal Agency on Technical Regulating and Metrology). Rusya Federasyonu’nda ürün sertifikalandırması, ürünün kalitesinin onaylanmasının resmi şekillerinden biridir. Ürün sertifikalandırma prosedürü, yaygın olarak izin verilen belgeler olarak, uygunluk sertifikası ve uygunluk beyanı gibi belgeleri kapsamaktadır. Rusya’da en fazla talep edilen/kullanılan sertifikalar/belgeler aşağıda yer almaktadır:

• Gümrük Birliği Uygunluk Sertifikası (EAC) • Gümrük Birliği Uygunluk Beyanı • Devlet Kaydı Belgesi • Yangın Emniyet Belgesi

Rusya Federasyonu’nun uygulamakta olduğu teknik mevzuat ve uygulamasında zaman içinde değişiklikler olabileceği için firmaların Rusya’ya yönelik işlerini planlama aşamasında Türk Ticaret Müşavirliği/Ataşeliklerinden bilgi almalarında ve temasa geçmelerinde yarar görülmektedir.

Bu bilgileri Türkiye’de, iletişim bilgileri aşağıda bulunan SERCONS firmasından alınabilmektedir.

SERCONS Ataköy 7-8-9-10 Kısım.D 100 Güney Yan Yolu (E 5)Nef22-2 B-Blok Kat:14 No.279 Bakırköy/İstanbul • +90 212 481 42 21 • +90 212 481 42 24 • +90 533 148 54 86 • +90 212 481 42 22 (Fax) • [email protected]

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 23 5.08.2020 19:30:18 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Şekil 4: Rusya Federasyonu Setifika Örnekleri

Gümrük Birliği Gümrük Birliği Uygunluk Sertifikası Uygunluk Beyanı (EAC)

Yangın Emniyet Sertifikası Devlet Kaydı Belgesi

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 24 5.08.2020 19:30:18 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 3 TÜRKİYE RUSYA FEDERASYONU DIŞ TİCARETİ

2015-2019 döneminde Rusya Federasyonu’na olan ihracatımız %7,4 oranında artmıştır. Rusya’ya ihracatımızda en önemli ürün ve ürün gruplarını yaş meyve ve sebze, kara ulaşım araçları ve bunların aksam parçaları, tekstil ve hazır giyim ürünleri, elektrikli makine ve cihazlar, değişik sanayi kollarında kullanılan makine ve cihazlar, metallerden nihai ürünler ve ayakkabı oluşturmaktadır.

Tablo 5: Yıllara Göre Rusya Federasyonu ile İhracat ve İthalat Rakamları (milyon $) YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE 2015 3,588 20,401 23,990 -16,813 2016 1,732 15,162 16,895 -13,429

2017 2,734 19,514 22,248 -16,779

2018 3,401 22,306 25,708 -18,904 2019 3,854 22,454 26,309 -18,599

(Kaynak: TÜİK)

2015-2019 döneminde Rusya Federasyonu’ndan yaptığımız ithalat ise %10 artmıştır. Rusya Federasyonu’ndan ithal edilen başlıca ürün ve ürün gruplarını mineral yakıtlar- yağlar, taş kömürü, ay çiçek, aspir ve pamuk tohumu yağları, demir ve çelik ve alüminyum oluşturmaktadır.

Ticari Bağlantıların Kurulması

Rusya’da faaliyet gösteren bir firmanın gerçekten var olup olmadığı, kayıtlı adres, ortakları, şirketi temsil etmeye yetkili kişilerin bilgileri, vergi numarası, firmanın türü, şirketin tescil tarihi (kuruluş tarihi), kuruluş sermayesi gibi bilgilere Rusya Federasyonu Federal Vergi İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde (https://egrul.nalog.ru/) yer alan veri tabanında arama yapılarak ulaşılabilmektedir.

Söz konusu veri tabanında,

• Tüzel kişiler (sermaye şirketleri) • Bireysel girişimciler (adi şirketler) ve • Çiftlikler olmak üzere iki kategori üzerinden arama yapılabilmektedir.

Pazardaki distribütör ve ithalatçılara hem T.C. Ticaret Bakanlığı’nın ülkedeki müşavirlik ve ateşeliklerinden hem de ilgili ürünün GTİP numarasını bildirerek [email protected] adresinden ulaşılabilmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 25 5.08.2020 19:30:19 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Ödeme Şekli

Rusya pazarına ihracat yapan şirketlerin, mal bedelini garanti altına alacak ödeme şekillerini (akreditifli ödeme) tercih etmeleri uygun olacaktır. Ticari sözleşmelerde anlaşmazlıklara ilişkin çözüm yollarının belirtilmesine özen gösterilmelidir. Pazarda kurulan yabancı şirketler ve temsilcilikler/şubeler bankalarda, yerel ve yabancı para cinsinden hesap açtırabilmektedir. Ülkede faaliyette bulunan Türk bankaları da firmalarımız tarafından tercih edilmektedir. Halihazırda, Rusya ile fiili olarak milli para birimleri üzerinden işlem gerçekleştirilmektedir. Ancak milli paralarla ticaret rakamları henüz istenilen seviyeye ulaşamamıştır.

Ruble ile Ticaret

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı kararın değiştirilmesini sağlayan Kanun Hükmündeki Kararname’nin 14 Nisan 2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmesi ile birlikte Türkiye-Rusya arasındaki ticarette ruble kullanımı başlamıştır. Ruble ile ticaretin Rusya Federasyonu ve Türkiye arasındaki komşuluk ilişkilerine olumlu etkisi olacağı beklenirken, her iki ekonominin de dolara karşı olan bağımlılığının azalmasına katkıda bulunması da beklenmektedir. Rusya Federasyonu’nda Türkiye İş Bankası, Garanti Bankası ve Ziraat Bankası şubeleri ile faaliyet göstermektedir.

Taşımacılık

Türkiye’den Rusya’ya ihraç edilen ürünlerin; %47,7’si karayolu, %45,3’ü denizyolu ve %7,7’si de havayolu ile sağlanmaktadır. Rusya’dan ithal edilen ürünlerin taşınmasında ise %69,2 oranında denizyolu, %30,8 oranında diğer (boru hattı) yollar kullanılmaktadır. Halihazırda 9.000 geçiş belgesi ve 1.500 ilave belge kotası bulunmaktadır.

Görsel, tasarım esnasında eklenecek.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 26 5.08.2020 19:30:19 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 4 İŞ İNSANLARININ PAZARDA DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Rusya Federasyonu’nda ticaret koşulları kendine has özellikler taşımaktadır. Bunların öne çıkanları aşağıda paylaşılmıştır:

• Rusya Federasyonu’nda ticari bağlantıların kurulmasında kişisel görüş ve intibalar önemli yer tutmaktadır. Ticari faaliyette bulunan şirketlerin mali durumu ve güvenilirliği konusunda bilgi teminine yönelik bir veri tabanı mevcut değildir. Rusya Federasyonu’nda ticari faaliyette bulunmak için Ticaret ve Sanayi Odalarına kayıt mecburiyeti yoktur. Bu nedenle, firma güvenilirliği konusunda büyük firmalar haricinde kişisel görüşler önemlidir.

• Ticari kontratlarda, anlaşmazlık halinde izlenecek çözüm yolu belirtilmelidir. Ancak ticari ilişkilerin anlaşmazlıkla sonuçlanması ve yabancı firmanın mahkeme kararı ile haklı bulunması durumunda bile uygulamada takip hukukunun etkin olmaması nedeniyle alacakların tahsili mümkün olamayabilir. Bu nedenle, mal bedelini garanti altına alacak ödeme sistemlerine dış ticarette ağırlık verilmelidir.

• Ticari kontratların yapılmasında karşılıklı kişisel ilişkiler önemlidir. Konsinye satış yapan firmalarımızın mal bedellerini tahsilde problemle karşılaştıkları görülmektedir.

• Ticari ve mali mevzuatın karmaşık olması nedeniyle problemlerle karşılaşılacağı dikkate alınarak, gerekli konularda danışmanlık hizmeti alınmalıdır.

• Rusya Federasyonu’ndaki tüccarlar, yabancı firmaların Rusya Federasyonu’nda temsilcilik veya deposunun olup olmadığı hususuna ağırlık vermekte, küçük ve orta çaplı Rus tüccarlar sermayeleri oranında bu depolardan mal temini yoluna gitmektedirler. Doğrudan ithalat ise bu tür tüccarlarca tercih edilmemektedir.

• Ülke koşullarına hakim, Rusça-Türkçe çeviri yapan tercüman veya yerel personel kullanılmasında fayda görülmektedir.

• Hizmet, hususi ve umuma mahsus pasaport hamilleri vizeye tabidir. Diplomatik Pasaport hamilleri 90 gün süreyle vizeden muaftır.

• Geçerli pasaporta sahip Türk vatandaşlarının pasaport dışında başka herhangi bir belge ibraz etmesine gerek olmamakla birlikte, pasaport geçerlilik süresinin asgari 30 gün olması gerekmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 27 5.08.2020 19:30:19 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda resmi tatil günleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tablo 6: Rusya Federasyonu’nun Resmi Tatil Günleri ve Çalışma Saatleri 1-2 Ocak Yeni Yıl 7 Ocak Ortodoks Yeni Yılı 8 Mart Uluslararası Kadınlar Günü 1-2 Mayıs İşçi ve İlkbahar Bayramı 9 Mayıs Zafer Bayramı 12 Haziran Bağımsızlık Günü 7 Kasım Milli Uzlaşma Günü 12 Aralık Anayasa Bayramı

Rusya’nın yerel saati Türkiye yerel saatinden bir saat ileridir. Rusya’nın ülke telefon kodu + 7’dir. Rusya içinde şehirlerarası görüşmeler için 8 ile hat alınmaktadır. Şehirlerarası telefon kodları aşağıda paylaşılmıştır.

Tablo 7: Rusya Federasyonu Şehirlerarası Telefon Kodları Listesi Moskova 495 veya 499 St. Petersburg 812 Kaliningrad 0112 Irkutsk 3952 Magadan 41322 Krasnoyarsk 3912 Murmansk 8152/81522

Nizhniy Novogorod 8312

Novorossisk 86134 Novosobirsk 3832 Samara 8462 Vologda 81722 Vologograd 8442 Vladivostok 4232

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 28 5.08.2020 19:30:19 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 5 RUSYA FEDERASYONU EKONOMİSİ HAKKINDA GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNGÖRÜLER

Rusya Federasyonun ekonomisi halen büyük ölçüde devlet tarafından yönetilmektedir. En büyük on şirketin beşi devlete aittir. Rusya ekonomisi temel yapısal sorunlarla karşı karşıyadır. Yaşlanan bir nüfus, yetersiz eğitim, düşük rekabetçilik, yüksek gümrük vergileri ve yolsuzluk, Rusya’da ticaret ya da yatırım yapmak isteyen iş insanlarının dikkat etmesi gereken konulardır. Öte yandan Rusya, ekonomik reform konusunu her dönem gündeminde bulundurmakta ve bu alanda çalışmalarına devam etmektedir.

Nitekim Dünya Bankası sıralamasında, 2014 yılından bu yana Rusya Federasyonu İş Yapma Kolaylığı Endeksi’nde büyük gelişmeler göstermiş ve 92. sıradan, 2018 yılında 35. sıraya kadar yükselmiştir. İş yapmak kolaylaşmış olsa bile, Rusya Federasyonu’nda tam anlamıyla bağımsız bir ekonomiden bahsetmek henüz mümkün değildir. Ekonomik Bağımsızlık Endeksi’nde Rusya, dünyada 94. sırada yer almaktadır. Ekonomi genel olarak ulusalcı, korumacı politikalarla yönetilirken, yabancı yatırımcıya karşı temkinli bir yaklaşım sergilenmektedir. Tüm bu olumsuzluklara rağmen, Rusya geniş bir pazar olarak hem yatırımcıların hem de ticaret yapanların ilgisini çekmeye devam etmektedir.

Bunun sebebinin altında Rusya ekonomisinin sunduğu potansiyel yatmaktadır. Rusya Federasyonu, geniş toprakları, genişleyen tüketici talebi, sağlam kurumları ve zengin doğal kaynakları ile ekonomik ilişkiler bazında büyük bir potansiyel taşımaktadır. Rusya’nın doğal kaynakları, BRİC ülkeleri ile olan ticaret ilişkileri, başta buğday olmak üzere temel tarım ürünleri iş insanlarına fırsatlar sunarken, Rusya’nın teknoloji ve dijitalleşme alanlarındaki ihtiyaçları da dikkat çekmektedir.

Grafik 1: Rusya Federasyonu İhracat ve İthalat Rakaları (2018-2019) (milyar $) 8

7,27 6 6,64 6,07 4 5,09 4,19 3,53 2 2,81 2,09 0 2016 2017 2018 2019

İhracat İtalat

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 29 5.08.2020 19:30:19 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nun milyar USD cinsinden toplam ithalat ihracat verileri yukarıdaki grafikte verilmiştir. 2016-2019 döneminde en yüksek yıllık ihracat hacmi 5,09 milyar USD olarak 2018 yılında, en yüksek ithalat hacmi ise 7,27 milyar USD olarak 2017 yılında gerçekleşmiştir. 2019 yılında ithalat ve ihracat hacimleri, sırasıyla 2,81 ve 2,09 milyar USD’ye kadar azalmıştır.

Nordea Bank’ın raporuna göre, COVID-19 nedeniyle Rusya ekonomisinin %2,3 ile %5,3 arasında küçülmesi beklenmektedir. Pandemi sonrası dönemde, 2021 yılı için ise Rusya ekonomisinin %3 ile %3,5 arasında büyümesi beklenmektedir. İthalatın %10, ihracatın ise %25 oranında azalması, yatırımların ise %5’lik oranda düşmesi beklenmektedir. Düşen emtia fiyatları ve COVID-19‘un da etkisiyle Rusya ekonomisinin önümüzdeki 2020 yılında %2‘den fazla daralması beklenmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 30 5.08.2020 19:30:23 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 6 ÜLKE TEMSİLCİLİKLERİ

Türkiye - Rusya İş Konseyi (DEİK) Nurengiz Eşki İş Konseyi Bölge Direktörü Tel: + 90 212 90 212 339 50 54 E-Posta: [email protected]; [email protected]

Elnur Osmanov İş Konseyi Koordinatörü Tel: + 90 212 90 212 339 50 67 E-Posta: [email protected]; [email protected]

Tuğba Bal Bahar İş Konseyi Koordinatörü Tel: + 90 212 90 212 339 50 55 E-Posta: [email protected]; [email protected]

Alperen Ay İş Konseyi Koordinatörü Tel: + 90 212 90 212 339 50 59 E-Posta: [email protected]; [email protected] Web: https://www.deik.org.tr/turkiye-avrasya-is-konseyleri-turkiye-rusya-is-konseyi

Türk-Rus İşadamları Derneği Tel: +7 (495) 514-13-74 Web: https://www.rtib.org/ e-Mail: [email protected]

Rus-Türk Ticaret Evi Tel: +90 (312) 212 31 90 Web: https://ros-t.com/iletisim e-Mail: [email protected]

(Kaynak: https://turkey.mid.ru/tr/embassy/contacts/)

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 31 5.08.2020 19:30:23 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Türkiye’deki Rusya Temsilcilikleri E-POSTA TEMSİLCİLİKLER TELEFON WEB

[email protected] RUSYA ANKARA BÜYÜKELÇİLİĞİ +90-312-439-21-83 https://turkey.mid.ru/ru/

RUSYA BÜYÜKELÇİLİĞİ +90 312 440-94-85 [email protected] KONSOLOSLUK DAİRESİ Acil D.: +90 530 941-03-68 http://www.turkey.mid.ru/

RUSYA FEDERASYONU +90 212 292-51-01 İ[email protected] ISTANBUL BAŞKONSOLOSLUĞU Acil D.: +90 541 417-87-78 http://istanbul.mid.ru/

RUSYA FEDERASYONU ANTALYA [email protected] +90 242 248-32-02 BAŞKONSOLOSLUĞU http://antalya.mid.ru/

Rusya’daki Türkiye Temsilcilikleri E-POSTA TEMSİLCİLİKLER TELEFON WEB

Santral: +7 495 994 93 59 [email protected] T.C. MOSKOVA BÜYÜKELÇİLİĞİ Acil D.:+7 999 926 13 20 http://moskova.be.mfa.gov.tr/

00 (7 843) 299 53 10 [email protected] KAZAN BAŞKONSOLOSLUĞU 299 53 11 http://kazan.bk.mfa.gov.tr

ST. PETERSBURG +7 812 577 18 12 [email protected] BAŞKONSOLOSLUĞU +7 812 577 19 88 http://stpetersburg.bk.mfa.gov.tr

T.C. NOVOROSSİSK 00 7861 764 59 79 [email protected] BAŞKONSOLOSLUĞU 764 59 52 http://novorossisk.bk.mfa.gov.tr

KAZAN RUSYA FEDERASYONU 00 7843 238 24 27 [email protected] http://kazan. TICARET ATEŞELIĞI 00 7843 299 53 17 bk.mfa.gov.tr

MOSKOVA RUSYA FEDERASYONU 00 7499 246 39 89 [email protected] TICARET MÜŞAVIRLIĞI 00 7499 246 14 89 http://moskova.be.mfa.gov.tr

ST PETERSBURG 00 7 812 271 25 90 [email protected] TICARET ATEŞELIĞI 00 7 812 271 30 14 http://stpetersburg.bk.mfa.gov.tr

NOVOROSSISK/KRASNODAR [email protected] 00 7 86 17 64 44 23 TICARET MÜŞAVIRLIĞI http://novorossisk.bk.mfa.gov.tr

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 32 5.08.2020 19:30:24 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 7 YARARLI ADRESLER

Yararlı Kurum ve Kuruluşlar KURULUŞLAR WEB ADRESLERİ

Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanlığı http://economy.gov.ru/en/home/

Rusya Tarım Bakanlığı http://www.mcx.ru

Rusya Federal Veterinerlik ve Bitki Sağlık http://www.fsvps.ru Denetim Kurumu (Rosselkhoznadzor)

İthalatta Uygulanan Vergiler http://www.alta.ru/taksa-online/en/

Rusya Federal Gümrük Servisi http://eng.customs.ru/

Rusya Merkez Bankası https://www.cbr.ru/eng/

Rusya Federal İstatistik Servisi http://www.gks.ru/

Rusya Yatırım Ajansı https://www.investment-in-russia.com/

Doğrudan Yatırım Fonu https://rdif.ru/Investment/

Rusya Yatırım Portalı http://invest-rf.com/ru/

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 33 5.08.2020 19:30:25 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Analitik AJans https://www.autostat.ru/

Ticaret Bakanlığı Yurtdışı Teşkilatı https://www.ticaret.gov.tr/yurtdisi-teskilati

Dış Ticaret İstatistikleri http://www.trademap.org

Rus-Türk Ticaret Evi https://ros-t.com/iletisim

OICA-Uluslararası Motorlu Araç Üreticileri http://www.oica.net/ Organizasyonu

Rus Otomobil Üreticileri Birliği http://www.oar-info.ru

Rus Otomobil Satıcıları Birliği www.asroad.org

Association of European Businesses (AEB) http://www.aebrus.ru

Autostat Analitic Agency https://eng.autostat.ru/

Rusya Federasyonu Federal Gümrük Servisi www.stat.customs.ru

Rusautonews.com https://eng.autostat.ru/

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 34 5.08.2020 19:30:27 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 8 TİCARİ SEKTÖRLER

8.1 ARAÇ ÜSTÜ EKİPMAN ve ASANSÖR SEKTÖRÜ

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 35 5.08.2020 19:30:29 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyon’da Araç Üstü Ekipman ve Asansör Sektörü

İthal özel amaçlı makine satışları 2018 yılında %20 artış göstermiştir. Çin üretimi özel makine ithalatının yarısından fazlası beş Çin firmasına (SDLG, SHANTUI, XCMG, LIUGONG, SEM.) aittir. Devlet destek programları, indirimli leasing programları ve diğer destek mekanizmaları yoluyla yerel üretim makinelerin satışları %18 oranında artmıştır. Rusya’dan diğer ülkelere özel amaçlı makine ihracatı ise 2018 yılında %29 artarak 5 milyar rubleyi geçmiştir. Özel amaçlı makine ihracatı yapılan ülkeler BDT, AB, Afrika ülkeleri, Latin Amerika ülkeleri, Güney Doğu Asya ve Moğolistan’dır.

Çin üretimi hidrolik ekskavatör sayısı giderek artmaktadır. Caterpillar, JCB ve John Deere gibi önde gelen üretici firmaların yanı sıra LiuGong ve SANY gibi büyük şirketler de üretici firmalar arasında yer almaktadır. Rusya Fedarasyonu’nda 2019 yılında Dorse üretim miktarı 37,9 binle, 2018 yılına göre %10,8 oranında artmıştır.

Dorse pazarı 2018’de bir önceki yıla göre %22,3 oranında büyüyerek 33,2 bin adet üretime ulaşmıştır. Pazarın lideri 4.100 adetle Schmitz Cargobul firmasıdır. Bunu sırasıyla Krone, Ne- faz, Tonar, Koegel, Kassbohrer, Sespel, Welton, Grunwald ve Technostavpritsep firmaları takip etmektedir. Rusya Federasyonu çöp kamyonu filosu her yıl 2.000 ila 2.500 adet arasında artmaktadır. Rusya’da 2016 yılı verilerine göre 3702 adet vinçli kamyon bulunmaktadır. 2018 yılında ülkede 862 adet itfaiye aracı satılmıştır. 2018’de Rusya Federasyonu hükümeti 1780 yeni ambulans satın almıştır.

Rusya Federasyonu’nda Vinç, Asansör ve Dorse Yıllık Üretim Miktarı

Rusya Federasyonu’nda 2018 ve 2019 yıllarında aşağıdaki kategorilerden en çok treyler ve arı-treyler (teknik ağırlığı 0.75 ton) üretilmiştir. 2019 yılında Rusya Federasyonu’nda toplam 27.044 adet asansör üretilirken bu sayı 2018 yılında 28.104 olmuştur. Üretilen ambulans aracı sayısı da 2018 yılında 2.147 adet iken, 2019 yılında 1.326 adet olmuştur. Treyler ve yarı-treyler (teknik ağırlığı 3.50-10 ton) üretimi 2018 yılında 7.012 adet iken, 2019 yılında 4.278 adede kadar gerilemiştir. Bu ürünlerin üretiminde 2019 yılında 2018 yılına göre azalma görülürken, vinçli kamyon, belediyecilik ve yol bakım araçları, itfaiye araçları, yolların kar, çöp ve bitkilerden temizlenmesinde kullanılan araçlar ve 3.5-10 ton aralığı dışındaki treyler ve yarı-treylerin üretiminde artış görülmüştür.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 36 5.08.2020 19:30:29 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 2: Rusya Federasyonu Federal İstatistik Kurumu’nun resmi verilerine göre 2017-2018 yıllarında Rusya Federasyonu’nda bazı ürünlerin üretim miktarları (adet).

8242 5925 Treyler ve Yarı-Treyler 4278 (Teknik Ağırlığı <3.5-10 ton) 7012 4249 2063 Treyler ve Yarı-Treyler 88697 (Teknik Ağırlığı <0.75 ton) 81715 76 45 1326 Ambulans 2147 1029 936 5121 Belediyecilik ve 4074 Yol Bakım Araçları 2941 2731 27044 Asansör 28104

0 20000 40000 60000 80000

(Kaynak: http://fedstat.ru)

Ülkede önde gelen üreticiler aşağıdaki gibidir.

Önde Gelen Vinçli Kamyon Üreticileri

Galichanin (https://www.gakz.ru/) Galichskiy Kamyonlu Vinç Fabrikası, Rusya’nın liderlerinden biridir. Ürettiği ekipmanların fiyatları yüksek olmamasına rağmen yüksek güvenilirliğe sahiptir ve ve zor iklim koşullarında kullanıma uygundur. Galichanin firmasının ürün yelpazesinde 25, 32, 50, 60 ve 70 tonluk kamyonlu vinçler bulunmaktadır.

KAZ (http://www.oaokaz.ru/) Klintsovskiy Kamyonlu Vinç Fabrikası, Rusya ve BDT ülkelerine satış yapmaktadır. Ekipmanının kullanım özelliklerini dünya standartlarına uygun şekilde sürekli gelişitirmekte ve güvenilirliğini artırmaktadır. KAZ firmasının ürün yelpazesinde 16, 20, 25 ve 40 tonluk kamyonlu vinçler içermektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 37 5.08.2020 19:30:30 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

İvanovets (https://avtokran.ru/) İvanovskiy Kamyonlu Vinç Fabrikası yüksek güvenilirliğe sahip ve Rusya koşullarına uygun ekipman üretimi yapmakta ve gün geçtikçe yeni modeller üretmektedir. İvanovets firmasının ürün yelpazesinde 25 tonluk kamyonlu vinçler içermektedir.

Soosan (http://www.soosanheavy.com/) Soosan bir Güney Kore şirketidir. Yüksek fonksiyonel imkanlara ve kaliteye sahip kamyonlu vinç üretmektedir. Soosan firmasının ürün yelpazesinde çeşitli yükleyici vinçler bulunmaktadır.

Rusya Federasyonu Araç Üstü Ekipman ve Asansör Toptancıları

Rusya Federasyonu’nda üç ana araç üstü ekipman ve asansör toptancısı bulunmaktadır. Bunlar sattıkları ekipmanlara göre gruplanmışlardır.

Online Katalog: Fabrikalar, Özel Amaçlı Ekipmanlar Vs. http://www.cdminfo.ru/

“Belediye Araçları/Makineleri Fabrikaları” http://www.kommashpro.ru/

“Yangın Söndürme ve Kurtarma Araçları” http://www.pozhtehpro.ru/

Rusya Federasyonu’nda Araç Üstü Ekipman ve Asansör Sektörünün Yoğunlaştığı Bölgeler 2018 verilerine göre asansör üretiminde ilk sırada Merkez Federal Bölgesi, ikinci sırada Kuzeybatı Federal Bölgesi, üçüncü sırada ise Sibirya Federal Bölgesi yer almıştır. Ambulanslar sadece Volga Federal Bölgesi’nde 1.326 adet olarak üretilmiştir. Uzak Doğu Federal Bölgesi’nde 2018 yılında bu ürünlerden sadece asansör üretilmiştir.

Tablo 8: 2018 yılında Rusya Federasyonu Federal Bölgelerine Göre Bazı Araç Üstü Ekipman ve Asansör Üretim Hacimleri (2018 Adet Verileri) 2018 verileri (adet) Federal Bölge Güney K.Kafkasya Kuzeybatı Merkez Sibirya Ural Uz.Doğu Volga Ürün Kategorisi FB FB FB FB FB FB FB FB Toplam Ambulans FB 1326 1326 Asansör 38 6739 17966 1708 193 20 380 27044 Belediyecilik ve 0 14 3141 132 660 1174 5121 yol bakım araçları

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 38 5.08.2020 19:30:30 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

İtfaiye araçları 24 101 37 778 89 1029 Treyler ve yarıtreyler 34 375 5377 42782 159 15810 24160 88697 (teknik ağırlığı <0.75 ton) Treyler ve yarıtreyler 788 4332 614 1253 1255 8242 (teknik ağırlığı >10 ton) Treyler ve yarıtreyler (teknik ağırlığı 0.75-3.5 50 289 157 1970 4 1779 4249 ton) Treyler ve yarıtreyler (teknik ağırlığı 3.5-10 9 22 181 55 4011 4278 ton) Vinçli Kamyon 33 1635 478 795 2941 Yolların kar, çöp ve bitkilerden 7 69 76 temizlenmesinde kullanılan araçlar

(Kaynak: Rusya Federasyonu Federal İstatistik Kurumu – http://fedstat.ru)

Araç üstü ekipman üretimi hacimlerinde Merkez Federal Bölgesi birinci, Volga Federal Bölgesi ikinci, Ural üçüncü sıradadır. Ambulans araçları 2017 ve 2018 yıllarında sadece Volga Federal Bölgesi’nde yolların kar, çöp ve bitkilerden temizlenmesinde kullanılan araçlar ise Volga ve Merkez Federal Bölgeleri’nde üretilmiştir.

Madencilik ve inşaat makinelerine talebin yüksek olduğu bölgeler, Rusya’da Sibirya’nın doğusunda kalan Sibirya ve Uzak Doğu bölgesidir. Büyük ölçüde Uzak Doğu Federal Bölgesi’ni kapsayan bu alan batıdaki Sibirya Federal Bölgesi’nin doğusundan Pasifik Okyanusu kıyılarına kadarki Rusya topraklarıdır.

Kuzey bölgelerde -40 ⁰С derecelerde çalışan makine ve ekipmanlara ihtiyaç bulunmaktadır. Araçlarda özellikle ön ısıtıcılı motor veya ısıtmalı seperatör filtresinin olması, kabinin ısı yalıtımlı, ısıtmalı ve bazen de çift kat camlı olması talep edilmektedir.

Özel araç ve ekipmanlar nüfusun bir milyonu aştığı şehirlerde altyapı çalışmalarında kullanılmaktadır. Moskova ve St. Petersburg’da inşaat makinelerine yüksek talep bulunmakta, özellikle tekerlekli ekskavatör yoğun ilgi görmektedir.

Rusya Federasyonu’nda Araç Üstü Ekipman ve Asansör Sektöründe İthalat ve İhracat

Rusya Federasyonu 2019 yılında GTİP numaraları aşağıdaki tabloda verilen araç üstü ekipman kategorileri arasında en çok 8707.90 – karasör ithal etmiştir ve ithalat hacmi 176 milyon USD olmuştur. Bunun sadece 10,6 milyon USD kısmını, yani %6.02 kadarı Türkiye’den ithal edilmiştir. 2017 ve 2018 yıllarında bu oran sırasıyla %0.51 ve %1.30 olmuştur. Bu şekilde Türkiye’den Rusya’ya bu kategorideki ürünlerin ihracatı 2019 yılında 2017 yılına göre neredeyse 12 kat artmıştır. Karasörler Rusya Federasyonu’na daha çok Almanya, Japonya ve Çek Cumhuriyeti’nden ihraç edilirken, aynı zamanda en çok Tataristan, Moskova ve Sankt-Petersburg’a ithal edilmiştir. Türkiye’nin ihracatı ise en çok Moskova, Kaliningrad Bölgesi ve Tataristan’a olmuştur.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 39 5.08.2020 19:30:30 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 9: Rusya Federasyonu Araç Üstü Ekipman Sektöründe GTİP Kodlarına Göre İthalat Verileri Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 7309.00 Su Tankeri Dönem Tutar Tutar Almanya 17.90% Moskova 19.60% Moskova 32.20% İtalya 15% Kaliningrad Bölgesi 9.10% Kursk Bölgesi 13.10% Çin 14.60% Tyumen Bölgesi 5.60% Samara Bölgesi 11.50% İspanya 5.80% Samara Bölgesi 5.60% Orenburg Bölgesi 8.40% Polonya 4.40% Moskova Bölgesi 5.10% Rostov Bölgesi 8.20% 2017 $60.2 milyon $2.5 milyon Fransa 3.50% Krasnodar Krayı 4.30% Sverdlovsk Bölgesi 7.50% 2018 $56.4 milyon $1.3 milyon Türkiye 3.30% Leningrad Bölgesi 4% İnguşetya 6.20% Belarus 3.20% St.Petersburg 4% Amur Bölgesi 5.80% 2019 $70.7 milyon $2.4 milyon Hollanda 3.10% Perm Krayı 3.30% Krasnodar Krayı 2.10% Toplam: $187 milyon $6.1 milyon Avusturya 2.80% İrkutskBölgesi 2.50% Altay Krayı 1.70% 8426.19 Vinç Dönem Tutar Tutar Çin 60.80% Primorsk Krayı 55% Nijniy Novgorod Bölgesi 65% İspanya 11.90% St. Petersburg 12% Moskova 30.70% Finlanda 10% Omsk Bölgesi 11.80% Tataristan 2.70% Ukrayna 4.50% Krasnodar Krayı 5.60% Tula Bölgesi 1.50% İrlanda 3.60% Moskova 5.10% Kostroma Bölgesi 0.10% Litvanya 2.30% Çelyabinsk Bölgesi 4.50% 2017 $43.6 milyon $3.51 bin Türkiye 2.30% Nijniy Novgorod Bölgesi 2018 $17.1 milyon $162 bin Almanya 1.30% 2.10% İtalya 1.10% Kaluga Bölgesi 0.60% 2019 $51.7 milyon $2.4 milyon Bulgaristan 0.40% Tataristan 0.50% Toplam: $112 milyon $2.5 milyon Тomsk Bölgesi 0.50% 8426.91 Mobil Vinç Dönem Tutar Tutar Güney Kore 39.70% Moskova 21.20% Belgorod Bölgesi 100% İtalya 18.50% St. Petersburg 16.30% Avusturya 13% Tataristan 15.70% Finlanda 7.90% Pskov Bölgesi 10.50% Tayland 4.70% Sverdlovsk Bölgesi 7.20% Japonya 3.90% Moskova Bölgesi 6.90% 2017 $67.6 milyon $12 bin Polonya 2.80% Tver Bölgesi 6% 2018 $72.7 milyon --- Çin 2.50% Nijniy Novgorod Bölgesi 2019 $85.4 milyon --- Fransa 1.70% 5.30% ABD 1.40% Başkurdistan 4% Toplam: $226 milyon $12 bin Primorsk Krayı 3.50% 8428.10 Asansör Dönem Tutar Tutar Belarus 36.70% Moskova 37.80% Kaliningrad Bölgesi 34.20% Çin 21% Moskova Bölgesi 11.90% Krasnodar Krayı 20.20% İsviçre 10.40% St. Petersburg 8.20% Sevastopol 9.60% Almanya 7.70% Smolensk Bölgesi 5.70% Moskova 7.20% İtalya 5% Krasnoyarsk Krayı 4.80% St. Petersburg 6.70% Yunanistan 3.20% Primorsk Krayı 4.20% Dağıstan 5.80% 2017 $266 milyon $5.1 milyon Finlanda 3.20% Hantı-Mansiysk ÖB(Tyumen Kabardino-Balkar Cumhuriyeti 2018 $309 milyon $7 milyon Türkiye 2.50% Bölgesi) 3.40% 5.20% 2019 $280 milyon $9.2 milyon İspanya 2.10% Kaliningrad Bölgesi 2.40% Rostov Bölgesi 4.80% Güney Kore 1.80% Perm Krayı 2.40% Stavropol Krayı 1.70% Toplam: $855 milyon $21.3 milyon Novosibirsk Bölgesi 2.30% Voronej Bölgesi 1% 8431.31 Asansör Rayı Dönem Tutar Tutar Çin 20.40% Moskova 41.20% St. Petersburg 37.20% Belarus 17.70% St. Petersburg 22.40% Kaliningrad Bölgesi 12.30% Almanya 17.60% Moskova Bölgesi 12% Moskova Bölgesi 11.70% Polonya 12.50% Sverdlovsk Bölgesi 3.10% Krasnodar Krayı 10.70% İspanya 11.40% Kaliningrad Bölgesi 2.80% Voronej Bölgesi 9.20% 2017 $22.8 milyon $1.2 milyon Türkiye 5.10% Kemerov Bölgesi 2.40% Ryazan Bölgesi 7% 2018 $20.5 milyon $1.1 milyon İtalya 4.20% Çuvaşistan 2.20% Dağıstan 5.60% Yunanistan 2% Çelyabinsk Bölgesi 2.20% Stavropol Krayı 2.80% 2019 $33 milyon $1.5 milyon Ukrayna 1.40% Stavropol Krayı 1.80% Moskova 2.20% Toplam: $76.4 milyon $3.9 milyon Güney Kore 1.30% Primorsk Krayı 1.60% Samara Bölgesi 0.70%

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 40 5.08.2020 19:30:31 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8705.90 Yol Süpürme Dönem Tutar Tutar Almanya 25.70% Moskova 48.70% Moskova 58.80% Aracı Belarus 23.20% Hantı-Mansiysk ÖB(Tyumen Tataristan 27.20% ABD 21.10% Bölgesi) 19.90% Kaliningrad Bölgesi 14% Finlanda 7.20% St. Petersburg 5.20% Danimarka 5.40% Yaroslav Bölgesi 4.40% Çin 3.70% Krasnoyarsk Krayı 3.90% 2017 $116 milyon $631 bin İspanya 1.90% Moskova Bölgesi 3.10% 2018 $206 milyon $629 bin Güney Kore 1.80% Çelyabinsk Bölgesi 2.40% İtalya 1.50% Leningrad Bölgesi 2.10% 2019 $123 milyon $205 bin İsveç 1.40% Primorsk Krayı 2% Toplam: $445 milyon $1.5 milyon Murmansk Bölgesi 1.90% 8707.90 Karasör Dönem Tutar Tutar Almanya 36.20% Tataristan 37.70% Moskova 38.80% Japonya 11.70% Moskova 20.60% Kaliningrad Bölgesi 33.30% Çekya 9.90% St. Petersburg 10.50% Tataristan 18.40% Polonya 9.70% Moskova Bölgesi 8.60% Vladimir Bölgesi 4.10% Hollanda 3.50% Ulyanovsk Bölgesi 7.60% Moskova Bölgesi 2.40% 2017 $179 milyon $918 bin Belarus 3.40% Kaliningrad Bölgesi 3.60% St. Petersburg 1.90% 2018 $215 milyon $2.8 milyon Güney Kore 3.10% Primorsk Krayı 2.10% Samara Bölgesi 0.80% Avusturya 3.10% Krasnodar Krayı 1.50% Kemerov Bölgesi 0.20% 2019 $176 milyon $10.6 milyon İsveç 2.70% Leningrad Bölgesi 1.40% Pskov Bölgesi 0% Toplam: $571 milyon $14.3 milyon ABD 2.60% Yaroslav Bölgesi 1% Tver Bölgesi 0%

(Kaynak: Rusya Federal Gümrük Servisi – customs.ru)

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 41 5.08.2020 19:30:31 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

İthalatçı Firma Listelerinin Bulunduğu Veri Tabanları

Rusya Federasyonu’nda yeni ve ikinci el özel araç/ekipman/makine ve tedarikçi firmalara aşağıda belirtilen bağlantılardan ulaşılabilmektedir.

Exkavator: yeni ve ikinci el özel araç/ekipman/makina: (https://exkavator.ru/trade/)

Postavshhiki: 412 tedarikçi firma(https://www.postavshhiki.ru)

Optom365: Toptan satış yapan firmaların listesi(https://www.optom365.ru)

Automobiliya: Satılık sıfır ve ikinci el ürünler (http://automobiliya.ru/cars)

Rusya Federasyonunda uygulnan gümrük vergi oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 10: Rusya Federasyonu’nun Araç Üstü Ekipmanlar ve Asansör Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları (%) Fasıl No Açıklama Vergi oranı Açıklama 7309.00 Su Tankeri %10 veya %15 %15: 7309 00 100 0, %10: diğerleri 8426.11 Köprülü Vinç %0 8426.19 Vinç %5 8426.20 K u l e V i n ç l e r %8

8426.91 Mobil Vinç %0 ve %5 %5: 8426 91 100 9, 8426 91 900 9; %0: diğerleri

8428.10 Asansör %0 ve %5 %5: 8428 10 800 0, 8428 10 200 2; %0: diğerleri 8431.31 Asansör Rayı %0 8705.10 Vinçli Taşıtlar %5, %10 veya %5: 8705 10 001 0; %10: 8705 10 009 1; motorun her 1 cm3 için %10 (en az motorun her 1 cm3 için 0.28 euro): 8705 0.28 euro 10 009 5 8705.20 Sondaj Makinesi %7.5 8705.90 Yol Süpürme %13, %5, veya, az %13: 8705 90 800 1; Aracı motorun her 1 cm3 %13: 8705 90 800 2 (en az motorun her 1 cm3 için 0.6 için 0.6 euro veya en euro) az motorun her 1 cm3 %5: 8705 90 800 5; için 0.6 euro %5 (en az motorun her 1 cm3 için 0.6 euro): 8705 90 800 9 8707.90 Karasör %10 veya %15 %10: 8707 90 900 9; %15: diğerleri

8716.31 Tanker, Treyler, %12.5 Yarı Römork (Kaynak: http://www.eurasiancommission.org/ru/act/trade/catr/ett/Pages/default.aspx)

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 42 5.08.2020 19:30:31 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nun Araç Üstü Ekipmanlar ve Asansör Sektörü İle İlgili Yerel Pazarı / Ulusal Üreticiyi Korumaya Yönelik Sanayi ve Ticaret Politikaları

Araç üstü ekipmanlar ve asansör sektöründe yerli üreticiyi desteklemek amaçlı farklı program ve uygulamalar mevcuttur.

Yüksek Verimli Motorlu (Kendinden Hareketli) ve Motorsuz (Çekilebilir) Tarım Makinelerinin Üretimi ve Garanti Taahhütlerinin Yerine Getirilmesi İle İlgili Masrafların Kısmen Karşılanması İçin Sunulan Sübvansiyonlar - Rusya Federasyonu Hükümeti’nin 10 Şubat 2018 tarihli 146 No’lu Kararı;

(http://static.government.ru/media/files/ npyznAdcEucDYfTEOqJOTkN53hHbjebN.pdf)

Rusya’da menşei ABD olan bazı ürünler için ek gümrük vergisi belirlenmiştir. Söz konusu ürünlerin listesi;

http://government.ru/docs/all/117342/

Kamu ve belediye satın almalarında bazı ürünlerin menşei yabancı ülke olamaz. Söz konusu ürünlerin listesi;

http://government.ru/docs/all/92149/

http://rosspetsmash.ru/

Rusya Federasyonu Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanmış Rusya Özel Makine Kataloğu;

http://minpromtorg.gov.ru/common/upload/ docs/14_05_18/Katalog_itog_prosmotr.pdf

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 43 5.08.2020 19:30:32 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Araç Üstü Ekipman ve Asansör Sektörü İle İlgili Prestijli Fuarlar

Rusya Federasyonu’nda araç üstü ekipman ve asansör sektörü ile ilgili düzenlenen furaların listesi aşağıdaki şekildedir:

Tablo11: Rusya Federasyonu’nda Araç Üstü Ekipman ve Asansör Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar Fuarlar Ay Düzenlenme Sıklığı Truckfest Temmuz Her yıl yapılmaktadır Bauma CTT RUSSIA Mart Her yıl yapılmaktadır CeMAT RUSSIA Eylül Her yıl yapılmaktadır Comtrans Eylül Her yıl yapılmaktadır Interauto Eylül Her yıl yapılmaktadır Translogistica Ural Kasım Her yıl yapılmaktadır YugBuild 2021 Şubat Her yıl yapılmaktadır

(Kaynak:https://truckmix.ru/ - https://exposale.net/ru/)

Rusya Federasyonu’nda araç üstü ekipman ve asansör sektörü temsilciliğine Özel Amaçlı Makine ve Ekipman Üreticileri Derneği (http://rosspetsmash.com) internet sitesi adreslerinden ulaşılabilmektedir. Eski adı Rosagromash olan Rosspetsmash, 2017 yılına kadar sadece tarım makineleri üreticilerini birleştirirken, 2017’den itibaren bütün özel amaçlı makine ve ekipman üreticilerinin derneği olmuştur.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 44 5.08.2020 19:30:33 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 8 TİCARİ SEKTÖRLER

8.2 DÖKÜM SEKTÖRÜ

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 45 5.08.2020 19:30:35 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Döküm Sektörü

Dökümcülük metalleri işlemek ve şekillendirmek için yüzyıllardır kullanılan en önemli endüstri dallarından birisidir. Ülkelerin döküm sektörü ürünlerinin cinsi, miktarı ve kaliteleri toplumların ekonomik yapılarına göre değişkenlik göstermektedir.

Dünya döküm pazarının dağılımında, ana müşteri grubu otomotiv olup, üretimin %50’si otomotiv ve bağlı sektörlere, %30’u ise makine sektörüne satılmaktadır.

Dünya genelinde aktif olan dökümhane sayısı 45.954 olarak tespit edilmiştir. Sayısal olarak en büyük grup olarak demir dökümhaneleri öne çıkarken, alüminyum ve çelik dökümhaneleri de bunu izlemektedir.

Dünya döküm üretimi son on yılda yükselme göstermiştir. 2018 yılında döküm sektörü bir önceki yıla göre %2,6 büyüyerek, dünya genelinde yaklaşık 112.738 milyon ton üretim gerçekleşmiştir.

Grafik 3: Son 10 Yılda Dünya Döküm Üretimi-2018 (milyon ton)

120000000 109.863.577 112.738.168 104.378.931 104.129.257 103.641.518 103.229.774 100.915.681 98.593.122

100000000 93.449.270 91.673.839 80.343.064 80000000

60000000

40000000

20000000

0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

(Kaynak: Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği - http://tudoksad.org.tr)

Dünya döküm üretiminde Çin 49.350 milyon ton üretim ile birinci sırada yer almaktadır. Rusya Federasyonu toplam 4.200 milyon ton döküm üretimiyle dünyanın 6. büyük metal döküm üreticisi konumundadır. Türkiye ise toplam döküm üretiminde Avrupa’nın üçüncü, dünyanın 11’. büyük metal döküm üreticisidir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 46 5.08.2020 19:30:35 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 4: Dünya Döküm Üretimi-2018 (milyon ton) 49.350 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000

15.000 13.388 10.756 10.000 5.575 5.432 4.763 4.200 2.909 2.516 2.283 2.261 2.255 1.781 1.560 1.378 5.000 1.288 1.036 0

(Kaynak: Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği - http://tudoksad.org.tr)

Dünya demir döküm dağılımında 49.442.582 ton üretim ve %55 pay ile Pik üretimi ilk sırada yer almaktadır. 28.128.422 ton üretim ve %31 pay ile Sfero üretimi ikinci sırada, 11.711.617 ton üretim ve %13 pay ile çelik üretimi üçüncü sırada yer almaktadır.

Dünya demir dışı döküm dağılımında ise %85 pay (18.853.404 ton) ile alüminyum üretimi ilk sırada yer almaktadır. Bunu sırasıyla %9 (1.965.884 ton) ile bBakır, %3 (678.396 ton) zamak, %1 (284.981 ton) magnezyum ve %2 pay ile diğer döküm maddeleri takip etmektedir.

Grafik 5: Dünya Demir Döküm Dağılımı - 2018 (%)

(Kaynak: Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği - http://tudoksad.org.tr)

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 47 5.08.2020 19:30:36 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu üretim hacmi bakımından demir ve çelik dökümünde %3,7 pay ile dünyanın altıncı büyük üreticisi konumundayken çelik üretiminde dünyada üçüncü, pik üretiminde beşinci büyük üreticidir. Türkiye ise üretim hacmi bakımından çelik, pik ve sfero dökümünde %1,9 pay ile onuncu büyük üreticidir. Türkiye çelik üretiminde %1,6 ile sekizinci, pik üretiminde %1,2 ile 12., sfero üretiminde ise %3,2 ile altıncı büyük üretici konumundadır. Türkiye, Avrupa’da ise demir çelik üretiminde ikinci sırada yer almaktadır.

Tablo 12: Dünya Demir, Pik ve Sfero Üretimi-2018 ÇELİK PİK SFERO TOPLAM Milyon Ton % Milyon Ton % Milyon Ton % Milyon Ton % Çin 5.750.000 49,1% 20.650.000 42,1% 14.150.000 50,3% 40.550.000 45,6% Hindistan 1.215.636 10,4% 9.413.164 19,2% 1.313.104 4,7% 11.941.904 13,4% A.B.D. 931.679 8,0% 4.062.373 8,3% 3.325.740 11,8% 8.319.792 9,4% Almanya 184.700 1,6% 2.435.600 5,0% 1.636.000 5,8% 4.256.300 4,8% Japonya 171.860 1,5% 2.070.301 4,2% 1.689.391 6,0% 3.931.552 4,4% Rusya 1.134.000 9,7% 2.184.000 4,4% 0 0,0% 3.318.000 3,7% Brezilya 244.008 2,1% 1.305.036 2,7% 535.116 1,9% 2.084.160 2,3% Güney Kore 158.300 1,4% 989.200 2,0% 700.200 2,5% 1.847.700 2,1% Meksika 373.965 3,2% 892.188 1,8% 526.897 1,9% 1.793.050 2,0% Türkiye 192.400 1,6% 603.000 1,2% 912.900 3,2% 1.708.300 1,9% Fransa 60.400 0,5% 597.400 1,2% 682.100 2,4% 1.339.900 1,5% İtalya 56.900 0,5% 767.600 1,6% 428.600 1,5% 1.253.100 1,4% İspanya 66.600 0,6% 357.600 0,7% 711.600 2,5% 1.135.800 1,3% Tayvan 68.577 0,6% 641.178 1,3% 215.796 0,8% 925.551 1,0% Ukrayna 580.000 5,0% 40.000 0,1% 120.000 0,4% 740.000 0,8% Diğer 522.592 4,5% 2.073.942 4,2% 1.180.978 4,2% 3.777.512 4,2% Ülkeler Genel 11.711.617 100% 49.082.582 100% 28.128.422 100% 88.922.621 100% Toplam

Rusya Federasyonu Döküm Sanayisi

Rusya Federasyonu 2018 yılında 4.200.000 ton, Türkiye ise 2.255.287 ton döküm üretmiştir. Rusya Federasyonu’nun en fazla ürettiği dökümler sırasıyla, pik (2.184.000 ton), çelik (1.134.000 ton), alüminyum (588.000 ton), bakır alaşımları (117.600 ton), magnezyum (75.600 ton) ve diğer demir dışı (100.800 ton) dökümlerdir. Öte yandan Rusya Federasyonu’nda 2018 yılında sfero ve zamak dökümü üretimi olmamıştır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 48 5.08.2020 19:30:36 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 6: Rusya Federasyonu ve Türkiye Döküm Üretimi - 2018 (ton)

4.500.000 4.000.000 3.500.000 3.000.000 4.200.000 2.255.287

2.500.000 2.184.000 2.000.000 1.500.000 1.134.000 912.900 1.000.000 603.000 588.000 475.003

500.000 192.400 117.600 100.800 75.600 40.025 30.709 1.250 0

(Kaynak: Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği - http://tudoksad.org.tr)

Ülkelerin 2019 yılında tesis başına üretim ortalamalarına bakıldığında, Almanya tesis başına yaklaşık 10.309 ton üretimle ilk sırada gelmektedir. Rusya Federasyonu tesis başına yaklaşık 3.684 ton üretimle üçüncü sıra yer almaktadır. Türkiye ise tesis başına yaklaşık 2.409 ton üretim ile sekizinci sırada yer almaktadır.

Grafik 7: Dünyanın İlk 10 Ülkesinde ve Rusya’da Tesis Başına Üretim Ortalamaları 2019 (ton)

12000 10309 10000

8000

6000 5559 3684 3637 3152 2911

4000 2831 2409 2230 2166 1898 2000

(Kaynak: Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği - http://tudoksad.org.tr)

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 49 5.08.2020 19:30:37 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda 2018’de, bir önceki yıla göre %0,6 azalmayla 51.797 milyon ton pik demir ve manganezli dökme demir üretilmiştir.

Grafik 8: Pik Demir ve Manganezli Dökme Demir (Aynalı Demir/Spiegeleisen) Üretimi (Külçe, Blok, veya Diğer Birincil Formlarda) (milyon ton)

52.200 52.100 52.128 52.000 51.900 51.874 51.800 51.797 51.700 51.600 2016 2017 2018 milyon TL

Kaynak: Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) https://www.gks.ru/

Rusya Federasyonu Kanalizasyon Altyapısı

Rusya Federasyonu’nda 2018’de konutların %78’inin kanalizasyon bağlantısı bulunmaktadır. Şehirlerdeki konutların %89’u kanalizasyon bağlantısına sahipken, kırsal alanlardaki konutların ise %50’sinin kanalizasyon bağlantısı vardır.

Konutların kanalizasyon bağlantısı 18 yılda %13 artmıştır. Bu süre içerisinde kanalizasyon bağlantısı şehirlerde %6 artarken, kırsalda ise %67 artış göstermiştir.

Tablo 13: Rusya Federasyonu’nda Konutların Kanalizasyon Altyapı Bağlantısı (%) Tamamı Şehirdekiler Kırsalda olanlar 2000 69 84 30 2010 74 87 39 2016 77 89 47 2017 78 89 48 2018 78 89 50

Kaynak: Rusya FederalDevlet İstatistik Kurumu (Rosstat) https://www.gks.ru/

Rusya Federasyonu’nun Taşıt Araçları ve Makine İmalat Sanayi Durumu

Taşıt Araçları Üretimi Rusya Federasyonu’nda 2017 yılında ülkedeki motorlu araç üretimi 2017 yılında 1 milyon 552 bin adede, 2018 yılında ise 1 milyon 768 bin adede yükselmiştir. Ülkede satışa sunulan yeni araçların %80’den fazlası Rusya’da üretilmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 50 5.08.2020 19:30:37 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Autostat verilerine göre Rusya Federasyonu genelinde kayıtlı ticari araç sayısı 8,19 milyondur. Ticari araç parkında hafif ticari araçların payı %49 olup, toplam kayıtlı hafif ticari araç sayısı 4 milyon adettir. Hafif ticari araç parkının %37’si yabancı markalardan %63’ü ise yerel markalardan oluşmaktadır.

Ağır ticari araçların payı %46 olup, Rusya’da toplam 3,7 milyon ağır vasıta ticari araç bulunmaktadır. Ağır vasıtaların %78’i yerel markalardan %22’si yabancı markalardan oluşmaktadır.

Rusya’da trafiğe kayıtlı 400 bin otobüs bulunmaktadır. Ticari araç parkında %5 payı olan otobüslerin %22’si yabancı, %78’i ise yerel markalardan oluşmaktadır. Genel olarak Rusya Federasyonu ticari araç parkında yerel markalar hâkim konumdadır. Ağır vasıtaların %53’ü tüzel kişilere aitken %47’si şahısların mülkiyetinde bulunmaktadır. Ülkedeki taşıt araçları üretimi ile ilgili daha detaylı bilgilere otomotiv sektörü bölümünden ulaşılabilir.

Makine İmalatı Rusya Federasyonu’nun makine ve teçhizat yatırımlarının milli gelire oranı %11,5’tir. Rusya Federasyonu’nda metal işleme makine üretimi 2018’de %10 artarak 4,600 adet olmuştur. Ülkede metal ve diğer sert malzemelerin işlenmesi için makine ve ekipman üretimi 2018’de bir önceki yıla göre %33,3 artarak 29,767 milyon rubleye ulaşmıştır (401.854,50 ABD $). Metal ve diğer sert malzemenin işleme makineleri dışında, tarım makineleri ve özel makineler bu üretime dahildir.

Rusya Federal İstatistik Kurumunun 2018 verilerine göre Rusya’da makine ve diğer gruplara dahil edilmeyen ekipman üretiminin %35,5’i Merkez Federal Bölgesi’nde gerçekleşmektedir. Bunu %22 ile Volga Federal Bölgesi, %15 ile Kuzeybatı Federal Bölgesi, %12,5 ile Ural Federal Bölgesi takip etmektedir.

Ülkedeki makine imalatı ile ilgili daha detaylı bilgilere makine sektörü bölümünden ulaşılabilir.

Önde Gelen Firmalar

MMK Şirketler Grubu (http://www.mmk.ru) Magnitogorsk Demir-Çelik Fabrikası PJSC 1932 yılında Magnitogorsk şehrinde kurulmuştur. Dünyadaki en büyük metal ürün imalatçılarından biri olup, Rusya pazarında ise lider konumundadır. MMK PJSC 14,5 milyon ton sıvı çelik üretim hacmine sahip, demir cevheri ve hurdadan yüksek katma değerli ürün imalatı gerçekleştiren, entegre bir demir-çelik fabrikasıdır.

MMK 2019 yılında 12,5 milyon ton ham çelik ve 11,3 milyon ton ticari çelik ürünü üretmiştir. 2019 yılında toplam satış hacmi 7.566 milyon USD ve FAVÖK’ü (faiz, amortisman ve vergi öncesi kârı) 1.797 milyon USD’dir. Detaylı bilgi için http://eng.mmk.ru/ internet adresine başvurabilirsiniz.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 51 5.08.2020 19:30:37 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Metalloinvest (https://www.metalloinvest.com/) Metalloinvest çelik üretiminde uzmanlaşmış madencilik ve metalurji şirketidir. 1999 yılında kurulan şirket, bir madencilik bölümü ve bir çelik bölümünden oluşmaktadır. Metalloinvest ticari sıcak briketlenmiş demir üretiminde dünya lideridir. Şirketin sahip olduğu kanıtlanmış ve muhtemel demir cevheri rezervleri 14,1 milyar tondur. Rusya ve BDT’de demir cevheri üretiminde birinci sırada yer alırken, demir cevheri peleti üretiminde ise dünya ikincisidir.

Severstal (https://www.severstal.com/) Severstal Rusya merkezli bir çelik üreticisi ve madencilik şirketidir. Şirket 1993 yılında kurulmuş olup ülkenin en büyük çelik üreticisidir. Severstal 2019’da 11 milyon ton çelik, 4,7 milyon ton kömür, 11 milyon ton demir cevheri peleti, 6,2 milyon ton demir cevheri üretmiştir. Toplam 50 bin çalışanı bulunan şirket aynı zamanda 60 ülkeye satış yapmaktadır. Çelik şirketleri arasında en yüksek FAVÖK’e (faiz, amortisman ve vergi öncesi kârı) sahip olan Severstal toplam 25 bin ürün üretmekte, toplam 5 bin müşterisi ve 60 şirketi bulunmaktadır.

PAO Mechel (https://www.mechel.com/) 2003 yılında kurulan Mechel, dünyanın önde gelen madencilik ve metal şirketlerinden biridir. Şirketin Rusya’nın 11 bölgesinde ve yurt dışında üretim tesisi bulunmaktadır. Mechel’in, kömür, demir cevheri, çelik, haddelenmiş ürünler, ferro alaşımlar, ısı ve elektrik enerjisi üreten 20’den fazla işletmesi bulunmaktadır. Grubun tüm işletmeleri, hammaddede yüksek katma değerli ürünler sunarak, tek bir üretim zinciri ile çalışmaktadır. Holding ayrıca üç ticaret limanına, nakliye operatörlerine ve uluslararası satış ve servis ağına sahiptir.

Rusya Federasyonu Döküm Sektörü Toptancıları Rusya Federasyonu’nda döküm sektörü toptancılarına; http://www.castingarea.com ile https://europages.com.tr internet adreslerinden ulaşılabilmektedir.

Rusya Federasyonu’nda Döküm Sektöründe Üretimin Yoğunlaştığı Bölgeler

Rusya Federal İstatistik Kurumunun 2018 verilerine göre; Rusya’da makine ve ekipman dışında bitmiş metalden mamul ürünlerin üretiminin %28,3’ü Merkez Federal Bölgesi’nde gerçekleşmektedir. Bunu %26 ile Ural Federal Bölgesi, %17,6 ile Sibirya Federal Bölgesi, %12,9 ile Volga Federal Bölgesi ve %9,7 ile Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi takip etmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 52 5.08.2020 19:30:37 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 9: Federal Bölgelere Göre Metalurji Ürünleri Üretimi; Bitmiş Metalden Mamul Ürünler (Makine ve Ekipman Dışında) (%)

0,58% 28,39% Merkez Kuzeybatı Federal Bölgesi Federal Bölgesi 17,58%

Güney Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi Federal Bölgesi

Volga Ural 9,66% Federal Bölgesi Federal Bölgesi

4,59% Sibirya Uzak Doğu 26,03% 0,29% Federal Bölgesi Federal Bölgesi 12,88%

Kaynak: Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) https://www.gks.ru/

Rusya Federasyonu’nda Döküm Sektöründe GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti

Rusya Federasyonu’nun döküm ithalatında sırasıyla Çin, Belarus, Almanya, İtalya ve Çekya ağırlıkta olan ülkelerdir. İthalatta Çelyabinsk Bölgesi, Moskova ve St. Petersburg Bölgeleri öne çıkmaktadır.

Makine sektöründe Türkiye’nin Rusya Federasyonu’na ihracatında, ürün gruplarına göre bölgeler farklılık göstermektedir. Türkiye’nin bölgelere göre döküm ve döküm parçalarının ihracatında Başkurdistan (%37,6) ilk sırada yer alırken, döküm sfero ihracatında Moskova (%18,3), çelik döküm aksam ve parçaları ihracatında ise St. Petersburg (%36,7) Bölgesi ilk sırada yer almaktadır. Tataristan Cumhuriyeti ise ilgili sektörde Türkiye’nin ihracatında ikinci sırada yer almaktadır.

Rusya Federasyonu’nun 7325.10 GTİP kodlu döküm ve döküm parçaları ithalatı, 2019 yılında %13,9 artışla 53,9 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’den ithalatı ise bir önceki yıla göre %42,6 artarak 395 bin USD olmuştur. Türkiye’nin son üç yılda Rusya Federasyonu’na yapmış olduğu döküm ve döküm parçaları ihracatı toplam 895 bin USD’dir..

Rusya Federasyonu’nun 7325.99 GTİP kodlu döküm sfero ithalatı, 2019 yılında %4,1 artışla 103 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. İlgili ürün grubunda Türkiye’den ithalatı ise bir önceki yıla göre %46,1 artarak 1,9 milyon USD olmuştur. Türkiye’nin son üç yılda Rusya Federasyonu’na yapmış olduğu döküm sfero ihracatı toplam 4 milyon USD’dir.

Rusya Federasyonu’nun 8474.90 GTİP kodlu çelik döküm ithalatı, 2019 yılında %33,3 artışla 236 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. İlgili ürün grubunda Türkiye’den ithalatı ise bir önceki yıla göre %16 artarak 2,9 milyon USD’ye ulaşmıştır. Türkiye’nin son üç yılda Rusya Federasyonu’na gerçekleştirmiş olduğu çelik döküm ihracatı toplam 6,8 milyon dolardır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 53 5.08.2020 19:30:37 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 14: Döküm Sektöründe GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti ($)

Rusya Federasyonu 2019 yılında tabloda aşağıda verilen kategoriler arasında en çok 8474.90 GTİP numaralı – çelik döküm ithal etmiştir ve ithalat hacmi 236 milyon USD olmuştur. Bunun sadece 2,9 milyon USD kısmını, yani %1,23 kadarı Türkiye’den ithal edilmiştir. Çelik döküm daha çok Çin, Almanya ve Ukrayna’dan ithal edilmiş ve payları sırasıyla %28,8, %11,5 ve %9,1 olmuştur. Çelik döküm daha çok St. Petersburg ve Çelyabinsk Bölgesi tarafından ithal edilmiş, Türkiye ise en çok St. Petersburg ve Moskova Bölgesi’ne ihracat yapmıştır.

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 7325.10 Döküm ve Döküm Dönem Tutar Tutar Belarus 39.80% Çelyabinsk Bölgesi 25.10% Başkurdistan 37.60% Parçaları, Menhol Çin 30.60% Moskova 10.10% Tataristan Cumhuriyeti 23% Kapağı İtalya 5% Sankt-Petersburg 8.60% Krasnodar Krayı 12.10% Almanya 4.90% Moskova Bölgesi 6.50% Vladimir Bölgesi 5.70% Çekya 4.30% Volgograd Bölgesi 4.30% Ulyanov Bölgesi 5.60% Ukrayna 2.50% Tula Bölgesi 4% Moskova 3.60% 2017 $45 milyon $223 bin Polonya 1.40% Tataristan Cumhuriyeti 3.80% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.30% Azerbaycan 1.30% Ulyanov Bölgesi 3.70% Astrakhan Bölgesi 2.70% 2018 $47.3 milyon $277 bin Hindistan 1% Nijniy Novgorod Bölgesi Kabardey-Balkar Cumhuriyeti 2019 $53.9 milyon $395 bin Tayland 1% 3.10% 1.60% Smolensk Bölgesi 2.80% Moskova Bölgesi 1.50% Toplam: $146 milyon $895 bin 7325.99 Döküm Sfero Dönem Tutar Tutar Çin 20.50% Moskova 22.40% Moskova 18.30% Almanya 13.50% Tataristan Cumhuriyeti 7.40% Tataristan Cumhuriyeti 17.20% İtalya 8.70% Moskova Bölgesi 6.70% Rostov Bölgesi 16% ABD 7.70% Sankt-Petersburg 5.40% Başkurdistan 11.50% 2017 $93.9 milyon $802 bin Belarus 5.10% Sakhalin Bölgesi 4.20% Krasnodar Krayı 7% Endonezya 3.50% Vologda Bölgesi 4.20% Kaluga Bölgesi 6% 2018 $98.9 milyon $1.3 milyon Japonya 3.50% Magadan Bölgesi 3.40% Saratov Bölgesi 3.80% Fransa 3.40% Sverdlovsk Bölgesi 2.90% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.20% 2019 $103 milyon $1.9 milyon İspanya 2.70% Leningrad Bölgesi 2.90% Moskova Bölgesi 2.40% Avusturya 2.70% Krasnoyarsk Krayı 2.10% Samara Bölgesi 2% Toplam: $296 milyon $4 milyon

8474.90 Çelik Döküm Dönem Tutar Tutar Çin 28.80% Sankt-Petersburg 23.30% Sankt-Petersburg 36.70% Almanya 11.50% Çelyabinsk Bölgesi 11.30% Moskova Bölgesi 16.20% Ukrayna 9.10% Moskova 11.20% Nijniy Novgorod Bölgesi 13.80% Çekya 6.40% Belgorod Bölgesi 6.30% Çelyabinsk Bölgesi 8.90% 2017 $132 milyon $1.4 milyon Endonezya 4.40% Moskova Bölgesi 4.90% Samara Bölgesi 5.80% İtalya 4.40% İrkutskBölgesi 4.60% Moskova 4.10% 2018 $177 milyon $2.5 milyon ABD 4.20% Sverdlovsk Bölgesi 3.80% Karelya 3.70% Kanada 4% Yakutistan 3.20% Krasnodar Krayı 3.60% 2019 $236 milyon $2.9 milyon Finlanda 4% Rostov Bölgesi 3% Mordovya 2.80% İsveç 3.30% Samara Bölgesi 2.40% Bryansk Bölgesi 1.80% Toplam: $545 milyon $6.8 milyon

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 54 5.08.2020 19:30:37 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Döküm Sektöründe İthalatçı Firma Listelerinin Bulunduğu Veri Tabanları

Rusya Federasyonu’nda döküm sektöründe yer alan ithalatçı firma listelerinin bulunduğu veri tabanına; https://www.exportgenius.in/russia internet adresinden ulaşılabilmektedir.

Rusya Federasyonu’nun Döküm Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları

Rusya Federasyonu’nda döküm sektöründe uygulanan gümrük vergisi oranlarına; http://www.eurasiancommission.org/ru/act/trade/catr/ett/Pages/default.aspx bağlantısından ilgili ürünün GTİP koduna göre ulaşılabilmektedir. Kaynak: https://exposale.net/ru/

Tablo 15: Rusya Federasyonu’nun Makine Döküm Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları (%) Fasıl No Fasıl Açıklaması Vergi Oranı (%) Detay Döküm ve Döküm Parçaları, 7325.10.00.00.00 %15 Menhol Kapağı %13: 7325.99.100.0 ve 7325.99.900.9 7325.99 Döküm Sfero %0 ve %13 %0: 7325.99 900.1 8474.90 Çelik Döküm %0

Rusya Federasyonu’nun Döküm Sektörü İle İlgili Yerel Pazarı / Ulusal Üreticiyi KorumayaYönelik Sanayi ve Ticaret Politikaları

Rusya Federasyonu’nda 2016’da demir-çelik endüstrisindeki şirketlerinn desteklenmesi için devlet tarafından 249 milyon ruble (3.243.814,57 USD) tahsis edilmiştir. Sanayi Kalkınma Fonu kapsamında 2016 yılında 554,15 milyon ruble (7.219.115,84 USD) devlet desteği verilmiştir.

Devlet desteği alan şirketler, PAO TMK, PAO Mechel, PAO ChMK, OOO Evrazholding, OAO MMK, AO OMK, OOO UKPMH ve OOO UK Metalloinvest’dir.Rusya Federasyonu bölümleri seviyesinde devlet programlarının kabul edilmesinin temelini, 15.04.2014 tarihli 328 No’lu ve 21 alt-programa sahip “Sanayi Kalkınması ve Rekabet Gücünün Artırılması” Rusya Federasyonu Devlet Programı oluşturmaktadır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 55 5.08.2020 19:30:38 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Döküm Sektörü İle İlgili Prestijli Fuarlar

Rusya Federasyonu’nda döküm sektörü ile ilgili ön plana çıkan prestijli fuarların listesi aşağıda yer almaktadır.

Tablo 16: Rusya Federasyonu’nda Döküm Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar Fuarlar Tarih Düzenlenme Sıklığı Mechanical Engineering Haziran Her yıl TechnoExpo. Mechanical Engineering. Metalworking. Welding Ekim Her yıl Metalworking and Welding Kasım Her yıl Viyetnam-Expo-Siberia Mayıs Her yıl Metalworking Haziran Her yıl Rosmould Ağustos Her yıl Prom-Volga Eylül Her yıl Litmash Haziran Her yıl

Kaynak: https://exposale.net/ru/

Rusya Federasyonu’nda Bulunan Sektör Temsilcilikleri

Rusya Federasyonu’nda döküm sektörü temsilciliklerine; “Russkaya Stal” Birliği- http://www.russtal.ru/about/ internet adresinden ulaşılabilmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 56 5.08.2020 19:30:38 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 8 TİCARİ SEKTÖRLER

8.3 GIDA SEKTÖRÜ

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 57 5.08.2020 19:30:41 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nu Gıda Sektörü

Rusya Federasyonu’nda giderek artan kentleşme ve batılılaşma süreci sektördeki büyümenin en önemli itici güçleri olarak, tarım sektöründen önemli ölçüde destek sağlamaktadır. Rusya’da gıda üretimi toplam imalat sanayinin %16,8’ini oluşturmaktadır.

Ülke dünyanın en büyük buğday üreticisidir. Aynı zamanda Rusya Federasyonu beyaz et (%80), yumurta (%80), sebze (%45) ve meyve (%36) üretimlerinde de kendine yeterli hale gelmiştir.

Ülkede toplam gıda ürünleri satış cirosunun %31’ini et ve et ürünleri, %17’sini süt ürünleri, %13’ünü ise şekerli mamuller, %9’unu unlu mamuller, %7’sini meyveler, %6,7’sini yağlar, %6’sını sebzeler ve %5’ini çay ve kahve oluşturmaktadır.

Gıda sektöründe faaliyet gösteren başlıca firmalar Nestle Rusya, Mars OOO (Stupino), Miratorg, Wimm-Bill-Dann AO ve Kdv Group OOO’dır. İçecek sektöründe faaliyet gösteren başlıca firmalar Pepsico Holdings, Baltika Breweries, Coca-Cola HBC Eurasia OOO, Sun Inbev OAO ve Obyedinennye Pivovarni Kheineken OOO’dır.

Gıda Ürünleri Pazar Eğilimleri

Rusya Federasyonu’nda tüketiciler taze yiyeceklere büyük önem vermekte, tüketicinin %26’sı meyve ve sebze, %21’i balık ve deniz ürünleri, %20’si et, %18’i süt ürünleri ve yumurtalara daha fazla harcama yapmak istemektedir.

St. Petersburg’daki perakende zincirlerinde yer alan ithal malların çeşitliliği ve pazar payı Rusya geneline kıyasla daha yüksektir. İthalattaki sınırlamalara rağmen birçok Avrupa ülkesinin ürünleri marketlerde geniş yer bulmaktadır. Kente yönelik pazara giriş çalışmalarında Kuzey Avrupa menşeli ürünlerin rekabeti göz önünde bulundurulmalıdır. Bu ülkelerin bölgeye komşu olmaları nedeni ile ürün taşımacılık maliyetleri çok düşük olmakta, ürünlerini pazara uygun fiyatlardan sokabilmektedirler.

Ayrıca birçok Avrupa ülkesi, ithalat yasakları nedeniyle belirli ürünlerini Sırbistan ve diğer ülkeler üzerinden pazara ulaştırmaktadır.

Petersburglu tüketiciler aynı zamanda St. Petersburg ve Leningrad bölgesinde üretilen kaliteli yerel ürünlere de (özellikle süt ve süt ürünleri, beyaz ve kırmızı et) sadıktır.

St. Petersburg tüketicisinde Türk mallarına yönelik herhangi bir olumsuz algı bulunmamaktadır.

Finlandiya başta olmak üzere İskandinav ülkeleri ürünleri süpermarketlerde yaygın olarak bulunmaktadır. Özellikle süt ürünlerinde, Finlandiyalı üretici Valio, üretimini St. Petersburg bölgesine kaydırmıştır.

Tüketiciler özellikle süt ürünlerinde daha pahalı olmasına rağmen, kendi markaları olan Bolshaya Krujka, Domik- Derevne ve Vesely Molochnik’i tercih etmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 58 5.08.2020 19:30:41 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Çeşitli ambalajlı gıda ürünleri üreticilerinin bölgede üretim tesisleri bulunmaktadır. Örneğin, Lorenz Snack World Russia (çeşitli atıştırmalıklar-snack ürünler) ve Unilever Rus (ketçap, dondurulmuş ve işlenmiş gıdalar) gibi büyük firmalar pazarda bulunmaktadır. Firmaların pazarda yerinde üretim yapması, ürünün yaygın olarak kullanılmasını ve popülaritesini artırmaktadır.

Tüketicilerin çok kısa sürede hazırlanan yiyeceklere olan ilgisi, işlenmiş ve paketlenmiş gıda ürünlerine talebi artırmaktadır.

Organik ve sağlıklı ürünlere olan talep tüketici gelirlerinin artmasıyla orantılı olarak büyümeye devam edecektir. Uzun dönemde ise sağlıklı gıdaların beslenme alışkanlıklarında daha belirgin bir rol oynaması beklenmektedir. Bölgedeki market zincirlerinin birçoğunda, organik ve doğal ürünlere yer verilmeye başlandığı görülmektedir. Organik ve doğal ürünlerde, ithal edilenlerin yanı sıra yerli ürünlerin de giderek çeşitlendiği görülmüştür.

Lüks gıda ürünlerine olan talebin ekonomideki pozitif büyüme ile doğru orantılı artması beklenmektedir.

Devlet ithalatı sınırlandırmak ve kendi iç üretimini geliştirmek ve korumak için gıda güvenliğini gerekçe göstererek, zaman zaman pazara girişi zorlaştırmaktadır.

Önde Gelen Firmalar

Rusya Federasyonu’nda gıda sektöründe önde gelen firmaların profilleri aşağıda özetlemektedir.

• Süt ve Süt Ürünleri Pazarı

Wimm-Bill-Dann Russia (https://wbd.ru/) 1992 yılında kurulan firma 2001’den beri PepsiCo’ya aittir. Markalar ve ürün kalemleri: “Lyubimiy” meyve suyu ve nektarları, “Domik v derevne”, “Agusha” çocuk gıdası, “Chudo”, “Imunele”, “Chudo detki” çocuk gıdası, “Lamber” peynirleri, “BIO MAX”, J7 “Poleznyj zavtrak”, “J7” meyve suyu ve nektarları, “J7 Tonus” içecekleri, “Majitel” içecekleri, “Majitel J7” içecekleri , “Veselyj molochnik” süt ürünleri, “Kubanskaja burenka” süt ürünleri, “Rodniki Rossii” maden suyu, “100% Gold” meyve suyu ve nektarları, “Frugurt” süt ürünleri, “Chudo-Jagoda”

Danone Russia (http://www.danone.ru/) Danone Russia 1992 yılında kurulmuştur.

Markalar: Actimel, Activia, Bio Balans, Danone, Aktual, Danissimo, Dlya vsey semyi, Letniy den, Petmol, Prostokvashino, Rastishka, Smeshariki, Tyoma, Versa

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 59 5.08.2020 19:30:41 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

• Çikolata Pazarı

UNICONF (https://www.uniconf.ru/) Çikolata pazarında 45 ülkeye ihracat yapan firmanın bünyesinde 19 şirketi bulunmaktadır. 2019 yılında 350.000 ton üretim yapmıştır. Rusya’da 170.000 adet satış noktası bulunmaktadır.

Ürün kalemleri: Çikolata, şekerleme (kutuda), şekerleme (tartı ile), karamel, draje, marmelat, yumuşak şekerler, bisküvi, gofret ve gofret pastaları, kahvaltılıklar, helva, kek.

• Şeker ve Şeker Çeşitleri Pazarı

Prodimex (http://prodimex.ru/) 1992 yılında kurulmuş olan Prodimex, ülkedeki şeker ürünleri pazarının %25’ini karşılamaktadır. Yıllık 1.5 milyon ton şeker üretimi yapmaktadır. Pancar şekeri, granül küspe, melas, betain melasüretmektedir.

• Yumurta İthalatı Rusya’da toplam pazarın %2,1’i yumurta ithalatını oluşturmaktadır. Yumurta ithalatının %100’e yakını Belarus’tan tedarik edilmektedir.

(https://www.openbusiness.ru/)

• Havuç Pazarı

Bejo (http://www.bejo.ru/) 1997 yılında kurulan firma 250’den fazla hibrit bitki türü satışı apmaktadıry . Karpuz, brokoli, beyaz lahana, brüksel lahanası, konik lahana, kırmızı lahana, marul, karnabahar, turp, kişniş, beyaz soğan, sarı soğan, kırmızı soğan, yeşil soğan, kışlık soğan, pırasa, pazı, havuç, salatalık, biber, maydanoz, kırmızı turp, aysberg, pancar, kereviz kök, kereviz yaprak, kereviz sap, kuşkonmaz, domates, ıspanak ve diğer sebzelerin satışı yapılmaktadır.

• Yağ Pazarı

SPP Yug (http://sppyug.ru/) SPP Yug yağ firması 1994 yılında kurulmuştur. Rafine ayçiçek yağı, rafine edilmemiş ayçiçek yağı, mayonez, konserve, ketçap ve sos üretimi yapılmaktadır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 60 5.08.2020 19:30:42 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

• Yaş Sebze Meyve Pazarı

Royal-fresh (https://www.royal-fresh.ru/) 2011 yılında kurulan firma Mısır, Türkiye ve İsrail’den meyve ithal etmektedir. Rusya’nın 35 bölgesinde 65 şirkete ürün tedariki sağlamaktadır. Ürünleri: Portakal, mandalina, limon, greyfrut, nar, elma, şeftali, nektarin, hurma, üzüm, avokado, armut, pomelo, kayısı, oroblanco, mango, kavun, erik, çilek, kiraz, ahududu, yaban mersini, böğürtlen, patates, soğan, havuç, kırmızı turp, biber, çeri domates, taze fasulye, enginar, beyaz lahana, sarımsak, aysberg, brokoli, karnıbahar, domatestir.

Rusya Federasyonu’nda Makarna Üretimi

Makarna satışları büyük oranda kuru makarnadan oluşmakta olup, makarna sektöründeki göstergeler ve eğilimler esasen kuru makarna kategorisini yansıtmaktadır. Orta ve yüksek kaliteli ürünlere yönelişin devam etmesi beklenmektedir. Marketlerde yapılan incelemelerde, makarna raflarında kayda değer bir çeşitlilik olduğu, yerli makarna markalarının yanı sıra farklı marka ve fiyatlarda çok sayıda İtalyan ve Alman markalarına da yer verildiği yer verildiği görülmüştür. İtalyan ve Alman makarnaları ile Rus makarnaları arasında ciddi bir fiyat farkı bulunmaktadır.

Firmalar yenilikçi paketleme çözümleri konusunda herhangi bir önemli gelişme kaydetmemiştir. Ancak tüketicilerin dikkatini çekmek için paketleme tasarımına öncelik vermişlerdir. Bunlar arasında çocukların tüketimini artırmaya yönelik tasarımlar, doğal içerikli yerli ürünlerin ambalaj tasarımları öne çıkmaktadır. Üretimde şekil, renk ve kompozisyonda çeşitlenmenin yanı sıra durum buğdayı ve irmikten üretilmiş, vitamin ve minerallerle güçlendirilmiş, pahalı ürünlere yönelişin Rus tüketicilerin alım güçlerinin artmasıyla devam edeceği beklenmektedir.

Pazara yerel üreticiler hakimdir. Başlıca yerel üreticiler Makfa OAO, Si Group ZAO, Pervaya Makaronnaya Kompania ZAO and Soyuzpischeprom OOO pazardaki perakende satışların %50’sine sahiptir. Pazardaki ikinci lider firma Si Group ZAO İtalyan şirketi Colussi Group SpA ve Rus Infolink Grup ile ortaklık kurmuştur. Pazardaki uluslararası markaların büyük kısmı büyük ve modern perakende zincirlerinde satılmaktadır.

St. Petersburg’da 1917 yılında kurulan Petersurg Macaroni Factory JSC ülkenin kuzeybatısında faaliyet gösteren en büyük makarna fabrikasıdır. Bölgedeki satışlarda büyük payı olan şirket Znatnie, Dachnye ve Semeyny Obed markaları ile pazarda yerini almıştır. Rusya Federasyonu’nda önde gelen makarna üreticilerinin yer aldığı bölgeler aşağıda sıralanmıştır. • Moskova makarna fabrikası “Ekstra M” markası ile en büyük makarna fabrikasıdır. • Makfa makarna üreticisi, “Smak” ve “Grand di Pasta” markaları ile Çelyabinsk bölgesinde, • Soyuzpishheprom makarna üretcisi, “Tsar” markası ile Çelyabinsk bölgesinde, • “Verola” markası Samara bölgesinde, • “Uvelka” markası Çelyabinsk bölgesinde faaliyet gösteren makarna firmalarıdır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 61 5.08.2020 19:30:42 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Çikolata Üretimi

Tüketiciler ürün tercihlerinde seçici davranarak yüksek kaliteli, üst segment ürünlere yönelmekte ancak fiyat konusundaki duyarlılıklarını da korumaya devam etmektedir.

Tüketiciler günümüzde marka prestijinden ziyade ürünlerde, fiyat/kalite bileşenlerinin dengesine önem vermekte, şık paketlerden hoşlanmaktadır. Cazip paketleme giderek daha fazla önem kazanmaktadır.

Doğal çikolata üretimi ve sağlıklı ürün talebinde artış eğilimi bulunmaktadır. Bal ve hurma şurubu katkısıyla üretilen çikolatalar ülke genelinde küçük ve gurme marketlerde satılmaktadır. Pazarda satışı en fazla olan ürün grubu dolgulu çikolatalardır. Rus tüketiciler çikolatayı fındıklı, üzümlü, erikli ya da diğer yumuşak tatlarla karışık olarak tüketmeye alışkındır. Değişik ürünlere yöneliş olmakla birlikte bu tür ürünlere olan ilgi de devam etmektedir.

Pazarda 160 tane, çeşitli büyüklüklerde çikolata mamulleri üretim yeri bulunmaktadır. Pazardaki beş çikolata mamulleri firması, satışların üçte ikisini gerçekleştirmektedir. Bu firmalar arasında sadece Obyedinennye Konditery firması yerel üreticidir. Diğer firmalar ise Mars, Mondelez International ve Ferrero’dur. Bunun yanı sıra “Babayevskiy” firması Moskova’da, “Krasniy Oktyabr” firması ise Moskova, Yegoryevsk, Kolomna ve Ryazan’da faaliyet göstermektedir.

Rusya Federasyonu’nda Un Üretimi

Ocak- Ağustos 2019 döneminde Rusya Federasyonu’nda un üretimi %0,4 artarak 5,5 milyon tona ulaşmıştır. (Kaynak: https://www.dairynews.ru/) Rusya Federasyonu’nda un üretiminde önde gelen sekiz firma ve üretim payları aşağıda özetlenmiştir.

Tablo 17: Rusya Federasyonu’nda Un Üretiminde Önde Gelen Sekiz Firma Üretim Payları (%) Firma Üretim Payı Altayskiye Melnitsi 11,8 Makfa A.Ş. 9,0 TD Michurinskaya Mukomolnaya Kompaniya LTD Şti. 4,5 Stoylenskaya Niva 4,0 Ryazanzernoprodukt 3,8 Aladushkin Grup APK 3,5 Luhovitskiy Mukomolniy Zavod 1,3 Melnichniy Kombinat v Sokolnikah A.Ş. 1,2 Diğer firmalar 59,0

(Kaynak: https://agrovesti.net/)

Rusya Federasyonu’nda Şeker Üretimi

Rusya Federasyonu 74 şeker fabrikası ve her bir fabrikanın yıllık 4 bin ton ile 200 bin ton arasında şeker üretme kapasitesi ile dünyanın en büyük pancar şekeri üreticisi arasında yer almaktadır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 62 5.08.2020 19:30:42 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda şeker pancarı ekim alanları 2019’da 19 bin hektar artarak 1,14 milyon hektara ulaşmıştır. Ortalama verimlilik ise 43,8 milyon ton/hektardır.

Yılda 100 bin tondan fazla şeker üretilen bölgeler, Krasnodar Bölgesi, Belgorod, Voronej, Lipetsk, Tambov, Kursk, Penza, Ulyanovsk, Oryol, Nijniy Novgorod Bölgeleri, Stavropol Bölgesi, Başkurdistan Cumhuriyeti ve Tataristan Cumhuriyeti’dir.

Rusya Federasyonu’nda Buğday Üretimi

Rusya Federasyonu’nda 2018’de buğday üretimi, 72,1 milyon ton olmuştur. Bu üretim toplam Rusya tahıl üretiminin %64`nü oluşturmaktadır. 2020-2024 yıllarında ülkede buğday üretiminin 81,1 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir. 2014-2018 yılları arasında Rusya’da buğday üretiminin yarısı Güney (%31) ve Merkezi (%21) Federal Bölgelerinde üretilmiştir. Buday verimliliği açısından en başarılı 5 bölge ise Krasnodar Bölgesi, Belgorod Bölgesi, Kursk Bölgesi, Kaliningrad Bölgesi ve Stavropol Bölgesi’dir.

Rusya Federasyonu’nda Yumurta Üretimi

Rusya yumurta pazarının %90`ı tavuk yumurtasından oluşmaktadır. Dünya yumurta üretiminde Rusya %4’lük üretim payı ile 6. sırada yer almaktadır. Rusya’da 2018’de tavuk yumurtası üretimi %0,2 büyüme göstererek 44,9 milyar olmuştur. 2014-2018 döneminde ise tavuk yumurtası üretimi %7,2’lik büyüme göstermiştir.

Volga Federal Bölgesi’nde %25.1, Merkez Federal Bölgesi’nde %22.3, Sibirya Federal Bölgesi’nde %14, Güney Federal Bölgesi’nde %11.5, Ural Federal Bölgesi’nde %10.7, Kuzey- Batı Federal Bölgesi’nde %9.8, Kuzey-Kafkasya Federal Bölgesi’nde %3.6, Uzak Doğu Federal Bölgesi’nde %3 oranında yumurta üretilmiştir.

Grafik 10: Rusya Federasyonu’nda Yumurta Üretiminin Bölgelere Göre Dağılımı (%)

3% 3,60% 25,10% Uzak Doğu Kuzey-Kafka 9,80% Federal Bölge sya Federal Bölge

10,70% Kuzey-Batı Ural Federal Bölge Federal Bölge

Güney Sibirya Federal Bölge Federal Bölgesi 11,50% Merkez Volga Federal Bölge Federal Bölgesi 22,30% 14,00%

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 63 5.08.2020 19:30:42 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Nüfusun Yaş Aralıklarına Göre Dağılımı

Yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük ülkesi olan Rusya Federasyonu’nun nüfusu yaklaşık 147 milyona ulaşmıştır. Ülkede nüfusun üçte biri şehirlerde yaşamaktadır ve şehirli nüfusun %10’dan fazlası da Moskova ve St. Petersburg’da bulunmaktadır.

Şekil 5’teki nüfus piramidi nüfusun yaş ve cinsiyet dağılımını göstermektedir. Nüfusun %17,7’si 15 yaş altı çocuklar, %9,6’sını 15-24 yaş grubu, %30,8’ini 25-44 yaş grubu, %26,9’unu 45-65 yaş grubu, %15’ini ise 65 yaş üzeri bireyler oluşturmaktadır. Ülkede yaş ortalaması 39,6’dır. Nüfusun %73,7’si kentlerde yaşamaktadır.

Grafik 11: Rusya Federasyonu’nda Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (%)

Erkek Kadın

https://www.gks.ru/

Rusya Federasyonu Hane Halkı Geliri ve Alım Gücü

Rusya Federasyonu’nda kişi başına yıllık hane halkı geliri, 2019 Aralık ayında %3 artarak 6.522.555 USD’ye ulaşmıştır. 2019’un ilk çeyreğine göre asgari geçim tutarlarına göre kişi başına ortalama gelir bir önceki yılın ilk çeyreğine göre %3,6 artarak 411,9 USD’ye yükselmiştir. Çalışanların aylık ortalama maaşı bir önceki yılın ilk çeyreğine göre %8 artarak 602 USD olmuştur. Emeklilerin ortalama maaşı ise bir önceki yılın ilk çeyreğine göre %6 artarak yaklaşık 194 USD’dir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 64 5.08.2020 19:30:42 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 18: Nüfusun Gelirinin Asgari Geçimin Tutarına Göre Oranı ($/Ay) Bilgilendirme 2019 1. Çeyrek ($) 2018 1. çeyrek 2018 4 çeyrek Kişi Başı Ortalama Gelir1) 411,93 $ 397,31 $ 518,19 $ Çalışanların Aylık Ortalama Maaşı 602,03 $ 557,47 $ 641,85 $ Emek Maaşının Ortalama Tutarı2) 205,69 $ 193,91 $ 205,31 $

1)20.11.2018 tarihli ve 680 sayılı değişikliklerle 02.07.2014 tarihli ve 465 sayılı RUSSTAT (Rusya İstatistik) Kurumunun Kararı ile onaylanmış

metodoloji kurallarına göre hesaplanmaktadır.

2) Rusya Federasyonu Emeklilik Fonu tarafından alınan hesaplanan dönemin bir sonraki ayın birindeki durumun verileri yayımlanmıştır.

NOT: Ücretler (Ruble/Ay) 15.04.2020 tarihinde Amerikan Dolarına çevrilmiştir.

Rusya Federasyonu Gıda Sektörü Toptancıları

Rusya’da büyük ölçekli gıda ürünleri toptancıları bütün gıda ürünleri kategorilerinde ürünler sunmaktadır. Gıda sektöründe önde gelen toptancılar:

• “ASSORTİ” (Barnaul) • “Visshaya Liga” (Kostroma) • “Rus” A.Ş. (Moskova)

Bunun yanı sıra sektörde bazı büyük perakendecilerin de kendi toptancıları bulunmaktadır. Aşağıda sıralanan bu firmalar benzer ürünleri büyük partiler halinde satabilmektedirler. Bu firmalar:

• “Ashan” • “Globus” • “Lenta” • “Metro” • “Azbuka Vkusa”‘dır.

Gıda sektöründe yer alan toptan alıcılara ise https://yopt.org/optoviki/category/ internet adresinden ulaşılabilmektedir.

Rusya Federasyonu’nda Gıda Sektöründe Üretimin Yoğunlaştığı Bölgeler

Üretimin %43,3’ü Merkez Federal Bölgesi’nde gerçekleşmektedir. Diğer önemli üretim bölgeleri ise Volga Federal Bölgesi (%16) ve Kuzeybatı Federal Bölgesi’dir (%13).

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 65 5.08.2020 19:30:42 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 12: Rusya Federasyonu’nda Gıda Üretiminin Yoğunlaştığı Bölgeler (%)

13% Kuzeybatı Federal Bölgesi 28% 16% Volga Federal Bölgesi

Merkez Federal Bölge

Diğer Bölgeler 43%

Rusya Federasyonu’nda farklı gıda ürünleri farklı bölgelerde yoğunlaşmış durumdadır.

Yaş meyve-sebze: Ülkede seracılığın en çok geliştiği bölgeler başta Krasnodar olmak üzere, Moskova Bölgesi, Stavropol Bölgesi, Volgograd, Novgorod, Kaluga ve Leningrad Bölgesi’dir. Kişi başına düşen meyve ve sebze tüketiminin 2020 yılında sırasıyla 86 kg ve 125 kg’a ulaşması beklenmektedir.

Bitkisel yağ: Bitkisel yağların %48’i Güney Federal Bölgesi’nde (Krasnodar Bölgesi, Rostov Bölgesi, Stavropol Bölgesi), %35’i ise Merkez Federal Bölgesi’nde üretilmektedir.

Balık: Murmansk, Kaliningrad, Arkhangelsk, Astrakhan, Rostov Bölgeleri, Krasnodar Bölgesi, Karelya Cumhuriyeti ve Dağıstan Cumhuriyeti, Rusya’nın Avrupa kısmında en çok balık üretimi yapan bölgelerdir. Rusya’nın Asya kısmında ise Kamçatka Bölgesi, Primorsk Bölgesi, Habarovsk Bölgesi, Sahalin ve Magadan Bölgeleridir.

Gıda Ürünlerinde Perakende Satışların Yoğunlaştığı Bölgeler

Gıda ürünleri toplam perakende satışlarının %35’i Merkez Federal Bölgesi (Moskova), %20’si Kuzey Batı Federal Bölgesi (St. Petersburg), %17’si Volga Bölgesi (Tataristan) ve %10’u da Güney ve Sibirya Bölgelerinde gerçekleşmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 66 5.08.2020 19:30:42 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 13: Gıda Ürünlerinde Perakende Satışların Yoğunlaştığı Bölgeler (%)

10% Kuzeybatı Federal Bölgesi 20%

Volga Federal Bölgesi 18%

Merkez Federal Bölge

17% Diğer Bölgeler

35% Güney ve Sibirya Bölgesi

Kaynak: www.ticaret.gov.tr

Rusya Federasyonu’nda Gıda Sektöründe İthalat ve ihracat

Gıda ürünleri ithalatçı ve ihracatçılarına https://bit.ly/2whc6Pp veri tabanından ulaşılabilmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 67 5.08.2020 19:30:42 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 19: Gıda Ürünlerinde GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu’nun İthalatı ($)

Rusya Federasyonu 2019 yılında tabloda aşağıda verilen kategoriler arasında en çok 0406.90 GTİP numaralı – peynir ürünlerini ithal etmiştir ve ithalat hacmi 826 milyon USD olmuştur. Bunun sadece 128 bin USD kısmını, yani %0,015 Türkiye’den ithal etmiştir. Peynir daha çok Moskova ve Moskova Bölgesi tarafından, Belarus, İsviçre ve Sırbistan’dan ithal edilmiş ve payları sırasıyla %91,8, %3,6 ve %1,5 olmuştur. Türkiye ise Rusya’ya ihraç ettiği peynirlerin %92,6’nı St. Petersburg şehrine göndermişti.

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 0404.10 Peyniraltı suyu Dönem Tutar Tutar Belarus 74.80% Moskova 32.40% Pskov Bölgesi 76.30% tozu Arjantin 20.30% Moskova Bölgesi 23.50% Kaliningrad Bölgesi 9.90% Uruguay 3.10% Smolensk Bölgesi 9% Moskova 7.30% İsviçre 1% Vologda Bölgesi 7.80% Moskova Bölgesi 6.40% 2017 $65.6 milyon $873 bin Türkiye 0.60% Sankt-Petersburg 6.90% Kırgızistan 0.10% Bryansk Bölgesi 5% 2018 $34.2 milyon $68.8 bin Ermenistan 0.10% Vladimir Bölgesi 3.50% 2019 $49.3 milyon --- Kazakistan 0% Krasnoyarsk Krayı 3.50% Şili 0% Belgorod Bölgesi 1.70% Toplam: $149 milyon $942 bin İran 0% Voronej Bölgesi 1.50% 0406.90 Peynir Dönem Tutar Tutar Belarus 91.80% Moskova 49.50% Sankt-Petersburg 92.40% İsviçre 3.60% Moskova Bölgesi 6.90% Moskova Bölgesi 7.60% Sırbistan 1.50% Smolensk Bölgesi 6.70% Şili 1.30% Sankt-Petersburg 6.50% 2017 $733 milyon $62.1 bin Kazakistan 1.20% Bryansk Bölgesi 6.30% Arjantin 0.30% Kaliningrad Krayı 6.10% 2018 $748 milyon $53.6 bin Türkiye 0.20% Voronej Bölgesi 5.30% 2019 $826 milyon $128 bin Uruguay 0.10% Vologda Bölgesi 3.40% Ermenistan 0% Tver Bölgesi 1.70% Toplam: $2.31 milyar $244 bin Fas 0% Sverdlovsk Bölgesi 1.70% 0407.11 Yumurta Dönem Tutar Tutar Hollanda 34.20% Moskova 17.40% Moskova Bölgesi 49.60% Almanya 16.60% Tula Bölgesi 14.30% Dağıstan 29.30% Çekya 14.60% Dağıstan 14.10% Lipetsk Bölgesi 20.60% İspanya 5% Mari El 9.60% Leningrad Bölgesi 0.50% 2017 $143 milyon --- Fransa 4.80% Tambov Bölgesi 7.30% Macaristan 4.60% Moskova Bölgesi 7.10% 2018 $179 milyon --- İngilitere 3.90% Leningrad Bölgesi 6.90% 2019 $216 milyon $4 milyon Slovakya 3.60% Lipetsk Bölgesi 5.90% Portekiz 3.50% Kaliningrad Bölgesi 2.50% Toplam: $537 milyon $4 milyon Belarus 1.80% Bryansk Bölgesi 2.30% 0706.10 Havuç Dönem Tutar Tutar İsrail 42% Kaliningrad Krayı 24.30% Kaliningrad Krayı 88.80% Çin 27.70% Moskova 22.10% Sankt-Petersburg 10.50% Belarus 19.80% Primorsk Krayı 15.30% Moskova 0.70% Mısır 6% Sankt-Petersburg 9.60% Kırgızistan 1.20% Moskova Bölgesi 7% Azerbaycan 1% Smolensk Bölgesi 6.10% 2017 $76.3 milyon $11.5 bin Özbekistan 0.80% Zabaykal Krayı 5.90% Sırbistan 0.60% Amur Bölgesi 2.90% 2018 $76.9 milyon $93.1 bin Kazakistan 0.50% Buryat Cumhuriyeti 1.10% Moldova 0.10% 2019 $79.3 milyon $759 Sverdlovsk Bölgesi 0.90% Toplam: $233 milyon $105 bin

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 68 5.08.2020 19:30:43 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 0806.20 Kuru Üzüm Dönem Tutar Tutar İran 39% Moskova 42.20% Vladimir Bölgesi 39.30% Şili 15.70% Astrahan Bölgesi 16% Sankt-Petersburg 25.20% Türkiye 14.50% Sankt-Petersburg 10.30% Moskova 18.30% Özbekistan 12% Kaliningrad Krayı 6.90% Leningrad Bölgesi 9.40% Afganistan 7.20% Vladimir Bölgesi 5.70% Kaliningrad Krayı 5.90% 2017 $37 milyon $4.9 milyon Hindistan 5.60% Tataristan Cumhuriyeti3.30% Moskova Bölgesi 1% Bilinmeyen Ülke 4.20% Çelyabinsk Bölgesi 3.10% Kaliningrad Bölgesi 0.60% 2018 $40.8 milyon $7.4 milyon Güney Afrika 0.60% Leningrad Bölgesi 2.50% Primorsk Krayı 0.30% Kazakistan 0.50% Moskova Bölgesi 2% Rostov Bölgesi 0.10% 2019 $46.4 milyon $5.7 milyon Çin 0.20% Novosibirsk Bölgesi 1.50% Dağıstan 0% Toplam: $124 milyon $18 milyon Tataristan Cumhuriyeti0% 1101.00 Un Dönem Tutar Tutar Kazakistan 56.40% Moskova 17.40% ------İtalya 16.70% Moskova Bölgesi 12.30% Belarus 14% Ulyanovsk Bölgesi 10% Finlanda 3.80% Çelyabinsk Bölgesi 7.50% 2017 $10.6 milyon --- Fransa 3.30% Smolensk Bölgesi 7.50% Ukrayna 1.50% Başkurdistan 5.20% 2018 $12.8 milyon --- İngilitere 1.20% Kurgan Bölgesi 4.80% 2019 $20.2 milyon --- Litvanya 1% Kaliningrad Bölgesi 3.60% Almanya 0.70% Samara Bölgesi 3.30% Toplam: $43.6 milyon --- Japonya 0.50% Sankt-Petersburg 3.30% 1512.19 Ayçiçeği Sıvı Dönem Tutar Tutar Belarus 39.10% Voronej Bölgesi 30.70% Moskova Bölgesi 52.80% Yağ Kazakistan 19.60% Kaliningrad Bölgesi 30.40% Moskova 47.20% Litvanya 17% Rostov Bölgesi 17% Ukrayna 13.10% Smolensk Bölgesi 6.90% 2017 $3.6 milyon $54 Almanya 4.30% Sankt-Petersburg 6.40% İtalya 3.30% Moskova 3.40% 2018 $4.5 milyon --- Belçika 1% Moskova Bölgesi 1.80% 2019 $1.4 milyon $60 İsveç 0.60% Novosibirsk Bölgesi 1.10% Fransa 0.50% Omsk Bölgesi 0.60% Toplam: $9.5 milyon $114 İspanya 0.50% Tver Bölgesi 0.40% 1701.99 Şeker ve şeker Dönem Tutar Tutar Belarus 83.80% Moskova 83.50% Moskova 100% çeşitleri Polonya 9.30% Kaliningrad Bölgesi 13.30% Litvanya 2.20% Sankt-Petersburg 1.40% Ukrayna 1.70% Rostov Bölgesi 0.50% 2017 $120 milyon --- ABD 0.60% Kaliningrad Krayı 0.50% Azerbaycan 0.50% Smolensk Bölgesi 0.40% 2018 $136 milyon --- Finlanda 0.30% Moskova Bölgesi 0.30% 2019 $92.5 milyon $28 Almanya 0.30% Bryansk Bölgesi 0% Belçika 0.30% Belgorod Bölgesi 0% Toplam: $348 milyon $28 Fransa 0.20% Nijegorodsk Bölgesi 0% 1704.90 Sert, Yumuşak Dönem Tutar Tutar Almanya 16.40% Moskova 50.80% Moskova 52% ve Jelli Şeker, Kazakistan 11.90% Moskova Bölgesi 18.70% Dağıstan 11.20% Tahin Helvası Çin 7.90% Sankt-Petersburg 5.70% Moskova Bölgesi 10.10% Macaristan 6.80% Vladimir Bölgesi 5.20% Sverdlovsk Bölgesi 6.90% Belçika 6.40% Primorsk Krayı 1.70% Kaliningrad Krayı 5.50% 2017 $179 milyon $8.3 milyon İtalya 6.30% Omsk Bölgesi 1.40% Voronej Bölgesi 4.10% İrlanda 4.90% Çelyabinsk Bölgesi 1.30% Rostov Bölgesi 4.10% 2018 $175 milyon $8.5 milyon Belarus 4.90% Sverdlovsk Bölgesi 1.30% Volgograd Bölgesi 3% 2019 $182 milyon $8.9 milyon Türkiye 4.80% Dağıstan 1.20% Kaliningrad Bölgesi 0.70% Hollanda 3.80% Kaliningrad Bölgesi 1.10% Kabardino-Balkar Cumhuriyeti Toplam: $536 milyon $25.6 milyon 0.70%

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 69 5.08.2020 19:30:43 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 1806.90 Kokolin Dönem Tutar Tutar Almanya 16.40% Moskova 50.80% Moskova 73.40% Kazakistan 11.90% Moskova Bölgesi 18.70% Dağıstan 8.30% Çin 7.90% Sankt-Petersburg 5.70% Rostov Bölgesi 4.60% Macaristan 6.80% Vladimir Bölgesi 5.20% Moskova Bölgesi 3% 2017 $268 milyon $2.1 milyon Belçika 6.40% Primorsk Krayı 1.70% Sverdlovsk Bölgesi 2.50% İtalya 6.30% Omsk Bölgesi 1.40% Kuzey Osetya-Alanya 2.40% 2018 $294 milyon $3.9 milyon İrlanda 4.90% Çelyabinsk Bölgesi 1.30% Kaliningrad Bölgesi 1.20% 2019 $309 milyon $2.4 milyon Belarus 4.90% Sverdlovsk Bölgesi 1.30% Sankt-Petersburg 1.20% Türkiye 4.80% Dağıstan 1.20% Novosibirsk Bölgesi 1.10% Toplam: $870 milyon $8.4 milyon Hollanda 3.80% Kaliningrad Bölgesi 1.10% Belgorod Bölgesi 0.70% 1905.31 Bisküvi Dönem Tutar Tutar Polonya 19.70% Moskova 29.90% Sverdlovsk Bölgesi 30.10% İtalya 12.90% Vladimir Bölgesi 19.60% Moskova 27.90% Belarus 7.10% Sankt-Petersburg 12.60% Sankt-Petersburg 13.70% Güney Kore 5.60% Primorsk Krayı 10.50% Kaliningrad Bölgesi 8.60% 2017 $56.4 milyon $905 bin Çin 5.50% Moskova Bölgesi 7.50% Kaliningrad Krayı 8.30% İspanya 5.50% Smolensk Bölgesi 4.40% Moskova Bölgesi 7.30% 2018 $77.5 milyon $1.6 milyon Almanya 4.90% Kaluga Bölgesi 4.30% Dağıstan 3.70% 2019 $71.1 milyon $1.4 milyon Vietnam 4.30% Kaliningrad Krayı 2.40% Kırım 0.40% İngilitere 4.10% Kaliningrad Bölgesi 1.70% Rostov Bölgesi 0% Toplam: $205 milyon $3.9 milyon Belçika 4.10% Kursk Bölgesi 1.50% Tataristan Cumhuriyeti0% 1905.32 Gofret Dönem Tutar Tutar Polonya 41.90% Vladimir Bölgesi 51.30% Kaliningrad Krayı 48.70% Almanya 21.40% Moskova 25.50% Moskova 14.80% Belarus 7.90% Moskova Bölgesi 6.60% Sankt-Petersburg 11.80% Kazakistan 6.10% Smolensk Bölgesi 3.40% Kaliningrad Bölgesi 10.90% Bulgaristan 3.80% Sankt-Petersburg 2.30% Moskova Bölgesi 8.20% 2017 $29.4 milyon $129 bin Avusturya 2.20% Kaliningrad Bölgesi 2% Rostov Bölgesi 2.90% Fransa 2.10% Kaliningrad Krayı 1.20% Sverdlovsk Bölgesi 1.40% 2018 $32.7 milyon $130 bin Belçika 1.60% Omsk Bölgesi 1.10% Novosibirsk Bölgesi 0.90% 2019 $34.3 milyon $931 bin Hollanda 1.40% Altay Krayı 0.90% Kırım 0.20% Bosna Hersek 1.40% Kursk Bölgesi 0.70% Tataristan Cumhuriyeti0.10% Toplam: $96.4 milyon $1.2 milyon 1905.90 Kek, Kraker Dönem Tutar Tutar Polonya 31.90% Vladimir Bölgesi 24.10% Moskova 37.50% Almanya 20.70% Moskova 23.30% Moskova Bölgesi 26.50% İtalya 12.60% Voronej Bölgesi 16.90% Sverdlovsk Bölgesi 12.30% Belarus 7.30% Moskova Bölgesi 12.80% Kaliningrad Krayı 8.90% 2017 $210 milyon $777 bin Belçika 5.30% Sankt-Petersburg 8.60% Dağıstan 6.50% Fransa 3.70% Kaliningrad Krayı 2.30% Sankt-Petersburg 2.80% 2018 $242 milyon $1.5 milyon Hollanda 3.20% Primorsk Krayı 2.30% Kaliningrad Bölgesi 2.50% 2019 $245 milyon $2.7 milyon Güney Kore 2.30% ТOmsk Bölgesi 2.20% Rostov Bölgesi 1.60% Çekya 1.20% Kaliningrad Bölgesi 1.70% Novosibirsk Bölgesi 0.40% Toplam: $697 milyon $5 milyon İsveç 1% Smolensk Bölgesi 1.30% Smolensk Bölgesi 0.40% 2002.10 Domates Dönem Tutar Tutar İtalya 83.10% Moskova 60.80% Sankt-Petersburg 53.60% İspanya 3.80% Sankt-Petersburg 13.50% Kaliningrad Bölgesi 19.50% Vietnam 3.60% Moskova Bölgesi 12.10% Moskova Bölgesi 16.60% Ermenistan 2.90% Kaliningrad Bölgesi 4.10% Moskova 9.90% Yunanistan 2.10% Primorsk Krayı 3.90% Kaliningrad Krayı 0.50% 2017 $13.4 milyon $147 bin Türkiye 1.40% Kaliningrad Krayı 1.90% Çin 0.70% Nijegorodsk Bölgesi 1.70% 2018 $13.5 milyon $246 bin Portekiz 0.60% Tataristan Cumhuriyeti0.60% 2019 $14.5 milyon $208 bin Polonya 0.50% Astrahan Bölgesi 0.50% Fransa 0.30% Samara Bölgesi 0.20% Toplam: $41.5 milyon $601 bin

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 70 5.08.2020 19:30:43 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 2004.10 Patates Dönem Tutar Tutar Hollanda 45.30% Moskova 74.10% Moskova 100% Polonya 24.30% Moskova Bölgesi 18.50% Fransa 9.90% Sankt-Petersburg 2.40% Belçika 9.10% Kaliningrad Bölgesi 1.40% Almanya 5.50% Nijegorodsk Bölgesi 1.40% 2017 $103 milyon --- Mısır 3.60% Primorsk Krayı 1.20% Avusturya 1% Kaliningrad Krayı 0.50% 2018 $105 milyon $21 İngilitere 0.90% Tataristan Cumhuriyeti0.20% 2019 $91.4 milyon --- Belarus 0.10% Lipetsk Bölgesi 0.10% Danimarka 0.10% Krasnoyarsk Krayı 0% Toplam: $300 milyon $21 2005.20 Patates Dönem Tutar Tutar Polonya 45% Sankt-Petersburg 48.30% Moskova 100% Ukrayna 19.40% Vladimir Bölgesi 18.30% Belarus 16.90% Moskova 15.60% Malezya 7.70% Çelyabinsk Bölgesi 7.50% 2017 $32.3 milyon --- İngilitere 3.10% Kaliningrad Bölgesi 2.20% Almanya 1.40% Moskova Bölgesi 1.70% 2018 $32.8 milyon --- İtalya 1.30% Kırım 1.70% 2019 $27.3 milyon $188 Belçika 1% Smolensk Bölgesi 1.40% İspanya 0.70% Bryansk Bölgesi 1.20% Toplam: $92.4 milyon $188 Azerbaycan 0.70% Lipetsk Bölgesi 1.10% 2007.99 Reçel Dönem Tutar Tutar Güney Afrika 14.10% Sankt-Petersburg 34.60% Moskova Bölgesi 71.30% Şili 11% Moskova 28.30% Moskova 21.40% 2017 $87.3 milyon $749 bin Ecuador 8.60% Moskova Bölgesi 25.40% Sankt-Petersburg 3.60% Hindistan 8% Kaliningrad Krayı 1.90% Rostov Bölgesi 1.20% Fransa 7.70% Astrahan Bölgesi 1.70% Dağıstan 1% 2018 $101 milyon $1.1 milyon Yunanistan 7.40% Voronej Bölgesi 1.30% Smolensk Bölgesi 0.50% Belarus 7.20% Kaliningrad Bölgesi 0.90% Sverdlovsk Bölgesi 0.50% İran 3.40% Saratov Bölgesi 0.80% Kaliningrad Krayı 0.40% 2019 $74.7 milyon $374 bin Almanya 2.90% Tula Bölgesi 0.70% İspanya 2.90% Lipetsk Bölgesi 0.70% Toplam: $263 milyon $2.2 milyon

2008.19 Ay Çekirdeği, Dönem Tutar Tutar Türkiye 24.80% Moskova 29.70% Moskova Bölgesi 57.30% Fındık ABD 16.70% Moskova Bölgesi 20.30% Vladimir Bölgesi 33.50% İçi, Antep Belarus 14.80% Vladimir Bölgesi 19.10% Sankt-Petersburg 5.50% Fıstığı,Tahin İspanya 13.70% Penza Bölgesi 11.30% Moskova 1.80% Azerbaycan 3.90% Sankt-Petersburg 7.80% Kaliningrad Krayı 1.10% Çin 3.30% Primorsk Krayı 3.20% Rostov Bölgesi 0.40% Gürcistan 2.80% Kaliningrad Bölgesi 2.30% Primorsk Krayı 0.10% 2017 $39.4 milyon $13.2 milyon İtalya 2.60% Kaliningrad Krayı 1.60% Kaliningrad Bölgesi 0.10% Tayland 2.20% Rostov Bölgesi 1.10% Samara Bölgesi 0.10% 2018 $37.3 milyon $10.2 milyon Ermenistan 2.20% Samara Bölgesi 0.90% Dağıstan 0.10% 2019 $52.2 milyon $8.5 milyon Toplam: $129 milyon $31.9 milyon 2501.00 Tuz Dönem Tutar Tutar Belarus 61.90% Bryansk Bölgesi 26% Moskova 61.40% Kazakistan 21.50% Sankt-Petersburg 19.70% Belgorod Bölgesi 32.70% Türkiye 4.80% Moskova 16.50% Sankt-Petersburg 4.50% Çin 1.90% Nijegorodsk Bölgesi 7.40% Kaliningrad Bölgesi 1% Azerbaycan 1.60% Sverdlovsk Bölgesi 7% Kaliningrad Krayı 0.30% 2017 $84.6 milyon $2.9 milyon Hırvatistan 1.40% Belgorod Bölgesi 2.90% Moskova Bölgesi 0% 2018 $77.3 milyon $2.7 milyon İsrail 1.40% Kaliningrad Krayı 2.80% Tataristan Cumhuriyeti0% Pakistan 1.10% Tataristan Cumhuriyeti2.60% 2019 $83.5 milyon $6.1 milyon İran 1% Perm Krayı 2.30% Yeni Zelanda 0.70% Kaliningrad Bölgesi 2.10% Toplam: $245 milyon $11.7 milyon

Kaynak: Rusya Federasyonu Federal Gümrük Servisi, www.stat.cu stoms.ru

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 71 5.08.2020 19:30:43 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Gıda Sektöründe İthalatçı Firma Listelerinin Bulunduğu Veri Tabanları

Rusya Federasyonu’nda gıda sektöründe ithalatçı firma listelerinin bulunduğu veri tabanlarına https://www.postavshhiki.ru/ internet adresinden ulaşmak mümkündür.

Rusya Federasyonu’nun Gıda Sektörüyle İlgili Yerel Pazarı / Ulusal Üreticiyi Korumaya Yönelik Sanayi ve Ticaret Politikaları

Sektöre doğrudan yabancı yatırımlarda herhangi bir engel bulunmamaktadır. Yabancı yatırım- cılar sektöre ortaklık kurarak, ülkede yerel bir birim kurarak ya da satın almalar, birleşmeler yollarından biri ile giriş yapabilmektedir.

Yerel gıda ürünleri üreticileri daha çok, örneğin İrkutsk Bölgesi ve Sverdlovsk Bölgesi gibi, bölgeler bazında desteklenmektedir. Bunun yanı sıra Vologda yağı, Başkurdistan balı, Adıge peyniri gibi, coğrafi temsiliyete göre de yerli üreticilere destekler verilmektedir. Destekler “2020 Yılına Kadar Rusya Federasyonu Gıda ve Gıda İşleme Sanayii Gelişim Stratejisi” kap- samında yapılmaktadır. (Kaynak: https://irkobl.ru/ - http://mcx.ru/)

Rusya net gıda ve içecek ithalatçısı olarak, ülkede uygulanan ithalat yasağı yerel üreticiler için pazar fırsatları yaratarak, yerel ürünlerin üretiminde ve pazar paylarında artış meydana getirmiştir. Söz konusu artışlar yasak kapsamındaki sektörlerde gerçekleşmiştir (yaş meyve ve sebze, su ürünleri, süt ve süt ürünleri, domuz ve dana eti, kanatlı eti). İthalat yasakları nedeniyle Belarus, Arjantin, Sırbistan, İsviçre, Urugua ve başlıca tedarikçiler haline gelmiştir.

Hükümetin 2013-2020 yılları için uygulamakta olduğu Tarımsal Kalkınma ve Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri Pazarı Düzenleme Programı, ülkenin et, süt ürünleri, yaş meyve ve sebzelerde ithal ikamesini hızlandırarak gıda ürünlerinde kendine yeterliğini tesis etmeyi amaçlamaktadır.

Ülkenin giderek artan korumacı politikaları, yerel üretime olumlu yansımakla birlikte ithalat yasağı öncesinde %70 oranında ithal girdi kullanmakta olan gıda işleme firmalarını zora sokmuştur. Pazar, alternatif gıda tedarikçilerine yönelmiş ve aynı zamanda yerli üretimi (meyve-sebze, kümes hayvanları, domuz eti, et ve süt ürünleri) kendi kendine yeterli hale getirmek için çeşitli projeler başlatmıştır.

Rus hükümeti, Rus gıda tüketiminde ithalatın payını azaltmayı amaçlayan, yatırımları artır- mak, kolay finansman erişimi ve diğer mali ve kurumsal destekleri kapsayan bir dizi adım atmış ve Gıda Güvenliği Doktrini isimli bir sistem oluşturmuştur. Bu sistemin hedefi, ülk- enin gıda ürünlerinde kendi kendine yeterliliğini sağlamak ve gıda hammaddeleri tedarikinde sürdürülebilirlik sağlamaktır.

Gıda üretiminde hükümetin tavan fiyat uygulaması bulunmaktadır. Temel gıda maddeleri fi- yatlarının bir ay içerisinde %30’dan fazla artırılması durumunda hükümet müdahale etmekte ve tavan fiyat uygulamaktadır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 72 5.08.2020 19:30:43 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nun Gıda Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları

Tablo 20: Rusya Federasyonu’nun Gıda Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları Fasıl No Açıklama Vergi oranı Açıklama 0404.10 Peyniraltı %10 veya %15 %10: 0404 10 020 0, 0404 10 120 1, 0404 suyu tozu 10 160 1, 0404 10 260 0; %15: diğerleri 0406.90 Peynir %12 (en az 0.24 Euro/ %12 (en az 0.24 Euro/kg): 0406 90 290 0, kg), %12 (en az 0.2 Euro/ 0406 90 500 0, kg), %14 (en az 0.28 %12 (en az 0.2 Euro/kg): 0406 90 990 1; Euro/kg), %15 (en az %14 (en az 0.28 Euro/kg): 0406 90 010 0, 0.26 Euro/kg) veya %15 0406 90 210 0, (en az 0.3 Euro/kg) %15 (en az 0.26 Euro/kg): 0406 90 320 9, 0406 90 780 0 %15 (en az 0.3 Euro/kg): diğerleri 0407.11 Yumurta %0; 0706.10 Havuç %12; 0806.20 Kuru Üzüm %5; 1101.00 Un %7.5 veya %10 %7.5: 1101 00 150 0; %10: diğerleri 1512.19 Ayçiçeği Sıvı %15 (en az 0.1 Euro/kg), %15 (en az 0.1 Euro/kg): 1512 19 900 2; Yağ %15 (en az 0.095 Euro/ %15 (en az 0.095 Euro/kg): 1512 19 900 3; kg), %15 (en az 0.09 Euro/kg): 1512 19 900 9; %15 (en az 0.09 Euro/kg) %15: diğerleri veya %15 1701.99 Şeker 340 USD / 1000 kg ve şeker çeşitleri 1704.90 Sert, %12 (en az 0.15 Euro/ %12 (en az 0.15 Euro/kg): 1704 90 300 0, Yumuşak ve kg), 1704 90 990 0; Jelli Şeker, %14 (en az 0.13 Euro/ %14 (en az 0.13 Euro/kg): 1704 90 750 0; Tahin Helvası kg), %14 (en az 0.17 Euro/kg): 1704 90 100 0, %14 (en az 0.17 Euro/ 1704 90 510 0; kg), %14 (en az 0.175 %14 (en az 0.175 Euro/kg): diğerleri Euro/kg) 1805.00.00.00.00 Kakao tozu %5; 1806.31.00.00.00 Çikilota 0.2 Euro/kg 1806.90 Kokolin %10, 0.28 Euro/kg %10: 1806 90 900 0; 0.28 Euro/kg: diğerleri 1904.30.00.00.00 Bulgur %11;

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 73 5.08.2020 19:30:43 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

1905.31 Bisküvi %12 (en az 0.1 Euro/kg), %12 (en az 0.1 Euro/kg): 1905 31 990 0; %12 (en az 0.09 Euro/ %12 (en az 0.09 Euro/kg): 1905 31 910 0; kg), %12 (en az 0.08 Euro/kg): 1905 31 300 0; %12 (en az 0.08 Euro/ 0.11 Euro/kg: diğerleri kg) veya 0.11 Euro/kg 1905.32 Gofret %11 (en az 0.11 Euro/ %11 (en az 0.11 Euro/kg): 1905 32 050 0; kg) veya 0.11 Euro/kg: diğerleri 0.11 Euro/kg 1905.90 Kek, Kraker %10 (en az 0.1 Euro/kg), %10 (en az 0.1 Euro/kg): 1905 90 100 0; %10 (en az 0.09 Euro/ %10 (en az 0.09 Euro/kg): 1905 90 900 0; kg), %12 (en az 0.12 Euro/kg): 1905 90 200 0, %12 (en az 0.12 Euro/ 1905 90 300 0; kg) veya %11 (en az 0.11 Euro/kg): diğerleri %11 (en az 0.11 Euro/kg) 2002.10 Domates %10 (en az 0.05 Euro/kg) 2004.10 Patates %11 (en az 0.055 Euro/ %11 (en az 0.055 Euro/kg): 2004 10 100 0; kg), %12 (en az 0.06 Euro/kg): 2004 10 910 0; %12 (en az 0.06 Euro/ %11 (en az 0.05 Euro/kg): 2004 10 990 0 kg) veya %11 (en az 0.05 Euro/kg) 2005.20 Patates %12 (en az 0.06 Euro/kg) 2007.99 Reçel %13, %12, %10 (30 %13: 2007 99 100 0, 2007 99 200 0, 2007 Haziran 2020 tarihine 99 500 1, 2007 99 970 1; kadar %0) veya %10 %12: 2007 99 390 1, 2007 99 390 9; %10 (30 Haziran 2020 tarihine kadar %0): 2007 99 500 3, 2007 99 500 4, 2007 99 500 5, 2007 99 500 7; %10: diğerleri 2008.19 Ay %7.5, %9 veya %10 %7.5: 2008 19 120 0, 2008 19 920 9; Çekirdeği, %9: 2008 19 920 1; Fındık İçi, %10: diğerleri Antep Fıstığı, Tahin 2501.00 Tuz %5; 3507.10.00.00.00 Maya %5;

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 74 5.08.2020 19:30:43 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Gıda Sektörü İle İlgili Prestijli Fuarlar

Rusya Federasyonu’ndaki en büyük ölçekli gıda fuarlarıMoskova’da düzenlenmektedir. Moskova’da düzenlenen uluslararası gıda ürünleri fuarlarının önde gelenleri, Prodexpo ve World Food Moscow’dur.

Tablo 21: Rusya Federasyonu’nda Gıda Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar Fuarlar Tarih Düzenlenme Sıklığı WorldFood Moscow Eylül Her yıl yapılmaktadır Interfood Krasnodar Nisan Her yıl yapılmaktadır Prodexpo Şubat Her yıl yapılmaktadır Agrosrus Ağustos Her yıl yapılmaktadır Salon du Chocolat Moscow Mart Her yıl yapılmaktadır Peterfood Kasım Her yıl yapılmaktadır InterFood Ural Kasım Her yıl yapılmaktadır World of Taste (Mir Vkusa) Şubat Her yıl yapılmaktadır VladProdExpo Eylül Her yıl yapılmaktadır Beviale Moscow Mart Her yıl yapılmaktadır

Kaynak: https://expomap.ru/ - http://expoforum-center.ru/en/ Rusya Federasyonu’nda Bulunan Sektör Temsilcilikleri

Rusya Federasyonu’nda gıda sektörü temsilciliklerine aşağıdaki internet adreslerinden ulaşılabilmektedir.

Gıda Ürünleri Üreticileri ve Tedarikçileri Birliği - http://rusprodsoyuz.ru/

Gıda Malzemesi Üreticileri Birliği - http://www.sppiunion.ru/

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 75 5.08.2020 19:30:44 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 76 5.08.2020 19:30:44 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 8 TİCARİ SEKTÖRLER

8.4 HAZIR GİYİM VE AYAKKABI SEKTÖRÜ

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 77 5.08.2020 19:30:47 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Hazır Giyim Ve Ayakkabı Sektörü

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) 2018’de gerçekleşen tekstil ve hazır giyim ihracatı verilerine göre dünya genelinde hazır giyim ve konfeksiyon ürünleri ihracatı 546 milyar USD’ye ulaşmıştır. Diğer tekstil ürünleri ve ev tekstili ihracat toplamı ise 292 milyar USD olarak gerçekleşmiştir.

Tekstil, hazır giyim ve ev tekstili dahil tüm ürünler baz alındığında dünya ihracat pazarı 837 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. Bunun %65’ini hazır giyim konfeksiyon ürünleri oluştururken, %35’ini ise ev tekstili ve diğer tekstil ürünleri oluşturmaktadır.

Rusya Federasyonu hazır giyim ithalatı yıllar itibarıyla istikrarlı bir seyir izlemiştir. 2011 yılında 6,7 milyar USD seviyesindeki ithalat 2012 yılında, küresel sektör ithalatının yaklaşık %2,2’sine tekabül eden 8,2 milyar USD seviyesine ulaşmıştır. 2014 yılı ekonomik krizi, iç talepte bir daralmaya sebebiyet vermiş ancak gerek anılan dönemde alım gücünde görülen azalış gerekse batı ülkelerinin yaptırımları doğrultusunda iç piyasada alınan ithal ikameci sanayileşmeye yönelik önlemlere rağmen üçüncü ülke menşeli hazır giyim ürünleri Rusya pazarında önemini korumaya devam etmiştir.

Rusya’nın genel hazır giyim ithalatında pamuktan mamul tişört, fanila ve atletler, kazak/ süveterler, palto/yağmurluklar ve erkek palto/kaban/ceket ürünleri ön plana çıkmaktadır. Öte yandan kadın giyimde yarım milyar dolara yaklaşan ithalat değeriyle özellikle kazak/süveter/ hırka ve yelek grubu dikkati çekmektedir. Kot pantolon ile sentetik anorak ve rüzgarlık ürünleri Rusya’nın kadın giyim ithalatında tercih edilen diğer başlıca ürünlerdir.

Rusya Federal Gümrük Servisi verilerine göre ülkemizden gerçekleştirilen 400 milyon USD’yi aşkın hazır giyim ürünleri ithalatında bayan giyim özelinde kot pantolonlar, hırka/yelekler, takım elbise, ceket/blazer ve gömlek/bluz ürünleri ön plana çıkmaktadır.

2019 yılında Rusya Federasyonu’nda hazır giyim ve ayakkabı pazarında t tüketimin %57 ile yarısından fazlasını kadın giyim ve ayakkabı ürünleri oluşturmaktadır. %23’ünü erkek tekstil ürünleri, %10’unu çocuk giyimi, %10’ununu ise spor giyim ve ayakkabı ürünleri oluşturmaktadır. Rusya’da hazır giyim ürünleri, son dönemde e-ticaretin giderek etkili olmaya başladığı ürün grupları arasında yer almaktadır. 2018 yılında e-ticaret üzerinden yapılan hazır giyim ürün satışları bir önceki yıla göre %30 oranında artarak 233 milyar ruble (3,6 milyar USD) olarak gerçekleşmiştir. Rus hazır giyim perakende firmalarının yaklaşık %60’ının kendi “online” satış mağazaları bulunmaktadır. Halihazırda en fazla satış yapılan e-ticaret sitesi olan “wildberries.ru”, ağırlıklı olarak hazır giyim ürünleri satışı yapan bir platform niteliğindedir. Rusya’da en fazla satış yapılan e-ticaret sitelerine https://www.top100.datainsight.ru/ adresinden ulaşmak mümkündür.

Ayakkabı Üretimi

Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumunun verilerine göre, Rusya’da ayakkabı üretimi 2017 yılında bir önceki yıla göre %31,2 oranında artarak 120 milyon çifte ulaşmıştır . 2018 yılında ise bu rakam sadece %0,82 artmıştır ve neredeyse değişmeyerek 121 milyon çiftee ulaşmıştır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 78 5.08.2020 19:30:47 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 14: Rusya Federasyonu’nda Ayakkabı Üretimi (milyon çift adet)

140 120 120 121 100 91,4 80 60 40 20 0 2016 2017 2018

Kaynak: Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) https://www.gks.ru/

2018’de ayakkabı perakende zinciri Kari, Kari Kids ile Rusya’daki tüm ayakkabı perakendecileri arasında %4,4 ile en büyük pazar payına sahip olmuştur. Zenden %2,5 pazar payı ile ikinci sırada yer almıştır. Rusya’nın en büyük ayakkabı perakendecilerinden Obuv Rossi ise %1,5’lik payı ile ilk beşte yer almaktadır.

Rusya ayakkabı ticaretinde ülkedeki ruble amortismanı ayakkabı üretiminin ülkede daha az kârlı olmasına sebep olmaktadır. Bu nedenle ucuz ayakkabı ithalatının daha uygun maliyetli olması sektörde ithalatı ağırlıklı hale getirmiştir.

Önde Gelen Firmalar

Rusya Federasyonu’nda önde gelen ilk 15 ayakkabı firması, Burgerschuhe, Calipso, Centro, English Shoes, Gottlieb Schwarz, Indever, Migliori, Per Nobile, Ralf Ringer, Respect, Tervolina, Westfalika, Dva Myacha, Tofa, Unichel’dir. Rusya Federasyonu’nda önde gelen ilk 10 Rus giyim markası, Zarina, Pompa, Befree, Incity, Love Republic, O’stin, Sultanna Frantsuzova, 12 Storeez, Oodji, Concept Club’tır.

Rusya’daki faaliyette bulunan Türk ayakkabı markaları ise; Beta, Cabani Shoes, Derimod, Desa, Guler, Hotiç, Kemal Tanca, Nevzat Onay, Vakko’dur.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 79 5.08.2020 19:30:47 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda 2019’da Top20Brands.ru‘nun araştırmasına göre en popüler giyim markası Adidas olmuştur. Zara bilinirlik sıralamasında ikinci, O’stin ise üçüncü sırada yer almaktadır.

Şekil 5: Rusya Federasyonu Marka Bilinirlilik Sıralaması

Ayakkabı alanında ise yine Adidas en popüler ayakkabı markası olmuştur. Bunu ikinci sırada Nike, üçüncü sırada ise Ecco takip etmektedir. Adidas ve Nike, Rusya’da hem hazır giyim, hem de ayakkabı sektöründe en tanınan markalar arasındadır. Kaynak: http://top20brands.ru/

Rusya Federasyonu Hazır Giyim ve Ayakkabı Sektörü Toptancıları

Hazır giyim ve ayakkabı sektöründe Rusya’da faaliyet gösteren hazır giyim ve ayakkabı tedarikçileri listesine aşağıdaki internet adreslerinden ulaşılabilmektedir.

Postavshiki.ru https://www.postavshhiki.ru

Europages https:/m.europages.com.tr

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 80 5.08.2020 19:30:47 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Deriden Mamul Eşya Sektöründe Üretimin Yoğunlaştığı Bölgeler

Rusya Federal İstatistik Kurumu’nun 2018 verilerine göre Rusya’da tekstil, hazır giyim, deri ve deriden mamul eşya üretiminin %58,3’ü Merkez Federal Bölgesi’nde gerçekleşmektedir. Bunu %13,6 ile Volga Federal Bölgesi, %10,4 ile Kuzeybatı Federal Bölgesi, %9,1 ile Güney Federal Bölgesi takip etmektedir.

Grafik 15: Rusya Federasyonu’nda Bölgelere Göre Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Deriden Mamul Eşya Üretimi (%) 3,90% 0,60% 2,60% Merkez Federal Bölgesi 14% 58% Kuzeybatı Federal Bölgesi

2% Güney Federal Bölgesi Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi Volga Federal Bölgesi 9% Ural Federal Bölgesi Sibirya Federal Bölgesi 10% Uzak Doğu Federal Bölgesi

Kaynak: Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) https://www.gks.ru/

Hazır Giyim ve Konfeksiyon İthalatı

Rusya Federasyonu %1,6 pay ve 7,9 milyar USD değerinde ithalat ile 489,5 milyar dolar değerindeki dünya hazır giyim ve konfeksiyon ithalatında 16. sırada yer almaktadır.

Grafik 16: Hazır Giyim ve Konfeksiyon Ürünleri İthalatı Yapan Ülkeler (%)

21 ABD Almanya Japonya

50,6 9,1 İngiltere Fransa Rusya

6,6 5,6 Diğer 5,5

1,6 Kaynak: Trademap

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 81 5.08.2020 19:30:48 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nun Hazır Giyim ve Konfeksiyon İthalatında Tedarikçi Ülkeler

Rusya Federasyonu’nun en büyük hazır giyim ve konfeksiyon tedarikçisi 2,9 milyar USD değerinde ithalat ve %37 pay ile Çin’dir. Türkiye ise %5,8 pay ile Rusya’nın dördüncü büyük tedarikçisi durumundadır.

Grafik 17: Rusya Federasyonu’nun Hazır Giyim ve Konfeksiyon İthalatında Tedarikçi Ülkeler (%)

Çin Bangladeş İtalya 30,8 37

Türkiye Vietnam Belarus

4,3 4,3 Diğer 5,8 10,5 7,3

Kaynak: Trademap

Rusya Federasyonu’nun Tekstil Ürünleri İthalatında Tedarikçi Ülkeler

Rusya Federasyonu’nun en büyük tekstil ürünleri tedarikçisi 913,4 milyon USD değerinde ithalat ve %29,6 pay ile Çin’dir. Türkiye, %4,9 pay ve 150 milyon USD ile Rusya’nın dördüncü büyük tedarikçisidir.

Grafik 18: Rusya Federasyonu’nun Tekstil Ürünleri İthalatında Tedarikçi Ülkeler (%)

Çin Belarus Özbekistan 29,6 34,4

Türkiye Almanya Kore

11,9 4,4 Diğer 4,1 4,9 10,9

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 82 5.08.2020 19:30:48 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Türkiye’nin Rusya Federasyonu’na Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatı

Rusya Federasyonu’na 2018’de bir önceki yıla göre %35,4 artışla 232,6 milyon USD değerinde hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı gerçekleştirilmiştir. 2019 Ocak-Ekim döneminde gerçekleşen yaklaşık 14,7 milyar USD toplam hazır giyim ve konfeksiyon ihracatımızda Rusya 13. büyük pazarımızdır.

Rusya’ya hazır giyim ve konfeksiyon ürünlerimizde ihracatımızda örme giyim (%28,4) ilk sırada yer almaktadır. İkinci sırada kadın giyim” (%23,1), üçüncü sırada “erkek giyim (%20,2) ürünleri gelmektedir.

Grafik 19: Rusya Federasyonu’na Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatımız (milyon $) ve İhraç Ürünleri (%)

250 233 232 9,4 20,2 6,4 200 172 4,7 150 4,4 109 23,1 100 28,4 50

0 Örme Giyim Kadın Giyim Erkek Giyim Hazır Eşyalar 2016 2017 2018 2019 İç Giyim Çorap Ocak-Ekim Dış Giyim

Kaynak: Trademap

Hazır Giyim ve Ayakkabı Sektöründe GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti

Rusya Federasyonu’nun hazır giyim ve ayakkabı ithalatında sırasıyla Çin, İtalya ve Bangladeş ağırlıkta olan ülkelerdir. İthalatında Moskova ilk sırada yer alırken, öne çıkan diğer bölgeler ise Moskova, St. Petersburg, Kaliningrad ve Kaluga Bölgeleridir.

Hazır giyim ve ayakkabı sektöründe Türkiye’nin Rusya Federasyonu’na ihracatında Moskova ve Moskova Bölgesi öne çıkmaktadır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 83 5.08.2020 19:30:48 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 22: Hazır Giyim ve Ayakkabı Ürünlerinde GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti ($)

Rusya Federasyonu 2019 yılında tabloda aşağıda verilen kategoriler arasında en çok 6403,99 GTİP numaralı – deri ayakkabı ithal etmiştir ve ithalat hacmi 885 milyon USD olmuştur. Bunun sadece 63,5 milyon USD kısmını, yani %7,18 kadarını Türkiye’den ithal etmiştir. Deri ayakkabı daha çok Çin, İtalya ve Vietnam’dan ithal edilmiş ve payları sırasıyla %34,7, %15,1 ve %10 olmuştur. Deri ayakkabı daha çok Moskova ve Novgorod Bölgesi tarafından ithal edilmiş ve Türkiye de bu bölgelere ihracat yapmıştır.

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 6203.19 Takım elbise, Dönem Tutar Tutar Belarus 58.10% Moskova 45.50% Kaliningrad Bölgesi 49.90% Pantolon, İtalya 14% Moskova Bölgesi 28.50% Moskova 43% Çeket Kırgızistan 10.10% Kaliningrad Bölgesi 7.10% Sankt-Petersburg 2% Kazakistan 4.40% Smolensk Bölgesi 5.20% Primorsk Krayı 2% 2017 $6.6 milyon $228 bin Türkiye 3.50% Leningrad Bölgesi 5.10% Tver Bölgesi 1.40% Çin 2.80% Sankt-Petersburg 3.20% Krasnodar Krayı 1.30% 2018 $6.1 milyon $255 bin Polonya 2.30% Volgograd Bölgesi 1.50% Voronej Bölgesi 0.30% 2019 $6 milyon $171 bin Ermenistan 1.20% Tver Bölgesi 1.10% Yakutistan 0% Almanya 0.70% Krasnodar Krayı 0.60% Toplam: $18.7 milyon $655 bin Romanya 0.70% Sverdlovsk Bölgesi 0.50% 6205.20 Gömlek Dönem Tutar Tutar Çin 28% Moskova 67.40% Moskova 71.30% erkek Bangladeş 24.60% Moskova Bölgesi 18.30% Moskova Bölgesi 20.50% Türkiye 11.70% Sankt-Petersburg 6% Sankt-Petersburg 3.10% İtalya 7.70% Rostov Bölgesi 3.60% Kaliningrad Bölgesi 2.50% 2017 $158 milyon $12.7 milyon Hindistan 6.80% Kaliningrad Bölgesi 1.10% Rostov Bölgesi 0.60% 2018 $154 milyon $20.5 milyon Vietnam 3.80% İvanovo Bölgesi 0.50% Novosibirsk Bölgesi 0.50% Belarus 1.90% Primorsk Krayı 0.50% Krasnodar Krayı 0.40% 2019 $143 milyon $20 milyon Ermenistan 1.80% Krasnodar Krayı 0.40% Sverdlovsk Bölgesi 0.30% Toplam: $455 milyon $53.2 milyon Endonezya 1.50% Novosibirsk Bölgesi 0.30% Volgograd Bölgesi 0.20% Romanya 1.30% Sverdlovsk Bölgesi 0.30% Voronej Bölgesi 0.10% 6206.30 Gömlek Dönem Tutar Tutar Çin 29.90% Moskova 68.60% Moskova Bölgesi 10.10% bayan Bangladeş 18.90% Moskova Bölgesi 11.40% Kaliningrad Bölgesi 2.40% Hindistan 13.40% Sankt-Petersburg 8.60% Sankt-Petersburg 0.80% İtalya 7.20% Rostov Bölgesi 6.60% Krasnoyar Krayı 0.40% 2017 $96.7 milyon $4.9 milyon Türkiye 6.40% Kaliningrad Bölgesi 1% Sverdlovsk Bölgesi 0.30% 2018 $90.5 milyon $6 milyon Vietnam 4.30% Primorsk Krayı 0.80% Rostov Bölgesi 0.30% Fas 3.50% Novosibirsk Bölgesi 0.50% Tver Bölgesi 0.10% 2019 $76.4 milyon $6.1 milyon Belarus 2.20% Sverdlovsk Bölgesi 0.40% Pskov Bölgesi 0.10% Toplam: $264 milyon $17 milyon Portekiz 2% Tver Bölgesi 0.30% Krasnodar Krayı 0.10% Romanya 1.70% Kaluga Bölgesi 0.30% 6403.59 Terlik, Dönem Tutar Tutar İtalya 86.20% Moskova 61.50% Moskova 72.60% Sandelet Çin 4.20% Moskova Bölgesi 29.90% Sankt-Petersburg 12.90% İspanya 2.60% Sankt-Petersburg 1.80% Krasnodar Krayı 6.40% Macaristan 0.90% Kaluga Bölgesi 1.50% Moskova Bölgesi 3.30% 2017 $73.3 milyon $180 bin Belarus 0.90% Krasnodar Krayı 1.40% Stavropol Krayı 2.40% 2018 $77.6 milyon $200 bin Hindistan 0.80% Tver Bölgesi 0.90% Khabarovsk Krayı 1.30% Portekiz 0.80% Sverdlovsk Bölgesi 0.80% Voronej Bölgesi 0.50% 2019 $61.7 milyon $282 bin İngiltere 0.70% Kaliningrad Bölgesi 0.60% Kaliningrad Bölgesi 0.40% Toplam: $213 milyon $663 bin Almanya 0.50% Novosibirsk Bölgesi 0.40% Rostov Bölgesi 0.20% Romanya 0.40% Voronej Bölgesi 0.20% Pskov Bölgesi 0.10%

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 84 5.08.2020 19:30:48 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 6403.91 Bot Dönem Tutar Tutar Çin 47% Moskova 69.30% Moskova 79.40% İtalya 12.90% Novgorod Bölgesi 7.40% Novgorod Bölgesi 5.60% Vietnam 6.30% Moskova Bölgesi 5% Moskova Bölgesi 3.80% Türkiye 5% Kaluga Bölgesi 3.50% Vladimir Bölgesi 3% 2017 $655 milyon $18.2 milyon Belarus 4.80% Novosibirsk Bölgesi 3.40% Krasnodar Krayı 2.60% 2018 $734 milyon $45.6 milyon Portekiz 4% Vladimir Bölgesi 2.80% Kaliningrad Bölgesi 2.40% Hindistan 2.60% Primorsk Krayı 2% Tver Bölgesi 1.30% 2019 $645 milyon $37 milyon Endonezya 2.30% Khabarovsk Krayı 1.60% Khabarovsk Krayı 0.80% Toplam: $2.03 milyar $101 milyon Romanya 1.60% Sankt-Petersburg 1.20% Sankt-Petersburg 0.40% Tayland 1.30% Kaliningrad Bölgesi 1% Novosibirsk Bölgesi 0.40% 6403.99 Deri Dönem Tutar Tutar Çin 34.70% Moskova 71% Moskova 82.20% Ayakkabı İtalya 15.10% Novgorod Bölgesi 8.60% Novgorod Bölgesi 3.40% Vietnam 10% Moskova Bölgesi 6.60% Moskova Bölgesi 3.10% Türkiye 6.50% Vladimir Bölgesi 2.90% Kaliningrad Bölgesi 3% 2017 $775 milyon $24.8 milyon Endonezya 5.10% Kaluga Bölgesi 2.30% Krasnodar Krayı 2.80% 2018 $886 milyon $78.2 milyon Belarus 3.30% Kaliningrad Bölgesi 1.30% Vladimir Bölgesi 2.20% Portekiz 3.30% Novosibirsk Bölgesi 1.20% Tver Bölgesi 2% 2019 $885 milyon $63.5 milyon Hindistan 2.50% Primorsk Krayı 1.20% Khabarovsk Krayı 0.40% Toplam: $2.55 milyar $167 milyon İspanya 2% Sankt-Petersburg 1.10% Sankt-Petersburg 0.40% Slovakya 1.60% Khabarovsk Krayı 1% Novosibirsk Bölgesi 0.20% 6404.20 Terlik Dönem Tutar Tutar İtalya 88.10% Moskova 51.60% Moskova Bölgesi 91% Çin 4.60% Moskova Bölgesi 39% Moskova 8.90% ABD 2.40% Sankt-Petersburg 3.30% Tver Bölgesi 0.10% İspanya 2.20% Krasnodar Krayı 2.20% 2017 $15.4 milyon $27.8 bin Portekiz 0.60% Kaluga Bölgesi 1% 2018 $14.6 milyon $37 bin Ermenistan 0.30% Sverdlovsk Bölgesi 0.70% Belarus 0.30% Kaliningrad Bölgesi 0.50% 2019 $11.8 milyon $4.86 bin Fransa 0.30% Novosibirsk Bölgesi 0.50% Toplam: $41.7 milyon $69.7 bin Brezilya 0.20% Tver Bölgesi 0.30% Türkiye 0.20% Vladimir Bölgesi 0.30% 6405.20 Terlik Dönem Tutar Tutar Çin 79.80% Moskova 63.10% Moskova 88.60% Belarus 7.50% Rostov Bölgesi 11.80% Moskova Bölgesi 8.80% Ukrayna 4.70% Moskova Bölgesi 10.30% Kaliningrad Bölgesi 2.10% Vietnam 2.30% Sverdlovsk Bölgesi 4.10% Dağıstan 0.40% 2017 $7.4 milyon $21.7 bin Polonya 2% Sankt-Petersburg 3.30% 2018 $9.1 milyon $16.2 bin İtalya 0.60% Novosibirsk Bölgesi 3.10% Kazakistan 0.60% Primorsk Krayı 1.30% 2019 $6.8 milyon $25.5 bin Tayland 0.50% Novgorod Bölgesi 1% Toplam: $23.3 milyon $63.4 bin Avusturya 0.40% Vladimir Bölgesi 0.60% Fransa 0.30% Kaliningrad Bölgesi 0.30% 6405.90 Ayakkabı Dönem Tutar Tutar İtalya 39.50% Moskova 61.70% Moskova 86.90% Çin 32.20% Moskova Bölgesi 26.70% Rostov Bölgesi 8.10% Kırgızistan 4.20% Kaliningrad Bölgesi 2.70% Tataristan Cumhuriyeti 2.80% Vietnam 3.90% Primorsk Krayı 2.20% Kaliningrad Bölgesi 2.20% 2017 $2.8 milyon --- İspanya 3.80% Bryansk Bölgesi 1.40% 2018 $3.3 milyon $19.9 bin Macaristan 3% Sankt-Petersburg 1% Polonya 2.30% Sverdlovsk Bölgesi 0.60% 2019 $3.3 milyon $16.3 bin Fransa 1.40% Kaluga Bölgesi 0.60% Toplam: $9.4 milyon $36.2 bin Belarus 1.30% Krasnodar Krayı 0.60% Sırbistan 1.10% Pskov Bölgesi 0.50%

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 85 5.08.2020 19:30:48 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 6405.10 Ayakkabı Dönem Tutar Tutar Çin 82.20% Moskova 41.80% Moskova Bölgesi 100% Ukrayna 9.70% Vladimir Bölgesi 30.20% Belarus 5.60% Belgorod Bölgesi 9.90% Ermenistan 0.50% Moskova Bölgesi 5.60% 2017 $27.3 milyon $161 bin Kırgızistan 0.50% Novgorod Bölgesi 3% 2018 $28.5 milyon --- İtalya 0.30% Novosibirsk Bölgesi 2.20% Hindistan 0.30% Bryansk Bölgesi 1.90% 2019 $15.6 milyon --- Türkiye 0.20% Primorsk Krayı 1.20% Toplam: $71.5 milyon $161 bin Bangladeş 0.20% Kaluga Bölgesi 1.10% Türkmenistan 0.10% Krasnodar Krayı 0.80%

Kaynak: Rusya Federasyonu Federal Gümrük Servisi, www.stat.customs.ru

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 86 5.08.2020 19:30:49 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Hazır Giyim ve Ayakkabı Sektöründe İthalatçı Firma Listelerinin Bulunduğu Veri Tabanları

Kompass (https://bit.ly/34z0a8D)

Europages (https://bit.ly/3b7w52d)

MXKR (http://mxkr.ru/en/shoe-companies)

Rusya Federasyonu uyguladığı gümrük vergi oranları aşağıda belirtilmiştir.

Tablo 23: Rusya Federasyonu’nun Hazır Giyim ve Ayakkabı Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları Fasıl No Açıklama Vergi oranı Açıklama 6203.19 Takım elbise, 2.2 Euro/kg Pantolon, Çeket 6205.20 Gömlek erkek 1.75 Euro/kg 6205.30.00.00.00 Gömlek erkek 1.75 Euro/kg 6206.30 Gömlek 10% (en az 1.5 Euro/kg) bayan 6206.40 Gömlek 1.75 Euro/kg bayan 6403.59 Terlik, San- delet 1.25 Euro/çift, 1 Euro/çift 1.25 Euro/çift: 6403 59 390 0, 6403 59 950 0, veya 1.5 Euro/çift 6403 59 990 0 1 Euro/çift: 6403 59 500 0 1.5 Euro/çift: diğerleri 6403.91 Bot 1.5 Euro/çift veya 1.25 1.5 Euro/çift: 6403 91 050 0, 6403 91 130 0, Euro/çift 6403 91 910 0, 6403 91 930 0; 1.25 Euro/çift: diğerleri 6403.99 Deri Ayakkabı 0.8 Euro/çift, 1.5 Euro/ 0.8 Euro/çift: 6403 99 500 0, 6403 99 110 0; çift, 1 Euro/çift veya 1.25 1.5 Euro/çift: 6403 99 330 0, 6403 99 050 0; Euro/çift 1 Euro/çift: 6403 99 310 0; 1.25 Euro/çift: diğerleri 6404.20 Terlik 0.56 Euro/çift veya 0.56 Euro/çift: 6404 20 100 0; 0.47 Euro/çift 0.47 Euro/çift: 6404 20 900 0 ; 6405.10.00.00.00 Ayakkabı 0.34 Euro/çift veya 0.34 Euro/çift: 6405 10 000 1; 0.28 Euro/çift 0.28 Euro/çift: 6405 10 000 9; 6405.20 Terlik 0.34 Euro/çift 6405.90 Ayakkabı 0.34 Euro/çift veya 0.34 Euro/çift: 6405 90 100 0; 0.28 Euro/çift 0.28 Euro/çift: 6405 90 900 0;

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 87 5.08.2020 19:30:49 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nun Ayakkabı ve Hazır Giyim Sektörü İle İlgili Yerel Pazarı / Ulusal Üreticiyi Korumaya Yönelik Sanayi ve Ticaret Politikaları

Bu sektörde iki düzenleme önem taşımaktadır.Bunların detayları aşağıda belirtilimştir. • “2025 Yılına Kadar Rusya Federasyonu’nda Hafif Sanayi Kalkınma Stratejisi” taslağına http://minpromtorg.gov.ru/ internet adresinden ulaşılabilmektedir. • “Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Kalkınması Hakkında” 238 No’lu Federal Kanun’da yapılan değişikliklere ilişkin bilgilere http://static.kremlin.ru/ internet adresinden ulaşılabilmektedir.

Türkiye Hazır Giyim İhracatı

Türkiye 2019 yılı hazır giyim ihracatının %68,7’sini ilk 10’da yer alan Almanya (%16,6), İspanya (%14,5), İngiltere (%11,7), Hollanda (%6,7), Fransa (%4,8), Irak (%4,1), İtalya (%3,1), Danimarka (%2,5), ABD (%2,5) ve İsrail’e (%2,2) gerçekleştirmiştir. Bu ülkelerden Almanya, uzun yıllardır Türkiye’nin en önemli hazır giyim pazarı durumundadır. Rusya Federasyonu, Türkiye’nin 2019 yılında hazır giyim ihraç ettiği ülkeler arasında %1,6 pay 242,9 milyon USD’lik ihracat ile 12. sırada gelmektedir.

Tablo24: Türkiye’nin Ülkeler Bazında Hazır Giyim İhracatı ($)

Ülkeler 2018 2019 2019 İhracat Payı Değişim(18/19)

ALMANYA 2.706.917.574 2.572.142.642 %16,6 %-5,0 İSPANYA 2.326.613.414 2.256.869.532 %14,5 %-3,0 İNGİLTERE 1.916.839.085 1.811.812.092 %11,7 %-5,5 HOLLANDA 890.719.746 1.033.943.982 %6,7 %16,1 FRANSA 740.002.710 746.783.431 %4,8 %0,9 IRAK 617.087.870 641.425.774 %4,1 %3,9 İTALYA 472.608.752 481.557.567 %3,1 %1,9 A.B.D. 351.061.861 396.189.618 %2,5 %12,9 DANİMARKA 391.538.444 383.885.234 %2,5 %-2,0 İSRAİL 311.876.017 346.620.520 %2,2 %11,1 POLONYA 315.510.722 275.311.472 %1,8 %-12,7 SUUDİ ARABİSTAN 218.964.844 265.909.264 %1,7 %21,4 RUSYA FEDERASYONU 214.669.927 242.975.937 %1,6 %13,2 BELÇİKA 262.452.495 235.954.612 %1,5 %-10,1 LİBYA 159.487.475 213.216.630 %1,4 %33,7 İSVEÇ 232.720.619 210.529.026 %1,4 %-9,5 CEZAYİR 158.327.179 165.679.598 %1,1 %4,6 KAZAKİSTAN 93.527.735 153.509.323 %1,0 %64,1 ROMANYA 128.413.087 148.965.306 %1,0 %16,0 UKRAYNA 120.788.681 146.955.942 %0,9 %21,7 İLK 20 ÜLKE 12.630.128.237 12.730.237.502 %81,9 %0,8 AB-28 TOPLAMI 11.095.368.482 10.952.610.797 %70,5 %-1,3 GENEL TOPLAM 15.304.178.410 15.540.195.882 %1,5

Kaynak: www.ticaret.gov.tr

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 88 5.08.2020 19:30:49 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Hazır giyim alanında Türkiye’nin en önemli rakiplerinin, özellikle düşük ihraç fiyatlarına sahip Uzakdoğu ülkeleri olduğu görülmektedir. Daha önceki yıllarda %82 seviyelerinde olan AB ülkelerinin ihracatımızdaki payı, 2019 yılında -%12,8 azalarak %70,5 olmuştur.

Türkiye Ayakkabı İhracatı

2019 yılında Türkiye’de ayakkabı sektörü bir önceki yıla göre %5 büyüyerek ihracat rakamı 932,4 milyon USD olmuştur. 2018 verilerine göre dünya ayakkabı ihracatında Türkiye’nin payının %0,58 olmasıysa yurt içi piyasa odaklı üretim yapıldığını göstermektedir. Öte yandan Türkiye dünya ayakkabı ihracatından aldığı payla 24. sırada gelmektedir.

Grafik 20: Ayakkabı İhraç Edilen Başlıca Ülkeler (milyon $)

57,7

Diğer Ülkeler Rusya

3 Irak Almanya 4,2 İspanya Suudi Arabistan 5 Romanya Libya 5 11,3 6,3 7,5

Türkiye’nin 2019 yılında ayakkabı ihraç ettiği ülkeler arasında %11,3 pay 105,2 milyon USD’lik ihracat ile Rusya Federasyonu birinci sırada gelmektedir. 2019 yılında ayakkabı ihraç ettiğimiz başlıca ülkeler arasında Rusya Federasyonu, Irak, Almanya, İspanya ve Suudi Arabistan yer almaktadır. 2019 yılında söz konusu beş ülkeye 327 milyon USD’lik ihracat yapılmıştır. Romanya, Libya, İtalya ve İngiltere diğer önemli ihraç pazarlarımızdır. Ülke bazında ihraç pazarlarımızda çeşitlenme olmasına rağmen ayakkabı ihracatımızın çoğu daha çok komşu ve çevre ülkelere yapılmaktadır. İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birliği’nin (İTKİB) verilerine göre Ocak-Mart 2020 döneminde deri ve deri ürünleri ihracatında %9,9 pay ve 41.095 USD ile Rusya Federasyonu ilk sırada gelmektedir. Rusya Federasyonu’na yapılan ihracat Ocak-Mart 2019 dönemine göre %22,4 oranında azalmıştır. Ocak-Mart 2020 döneminde %8 ile Almanya ikinci sırada, %6,7 ile İtalya ihracatımızda üçüncü sırada yer almaktadır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 89 5.08.2020 19:30:49 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Ayakkabı ve Hazır Giyim Sektörü İle İlgili Prestijli Fuarlar

Rusya Federasyonu’nda hazır giyim ve ayakkabı sektörü ile ilgili ön plana çıkan prestijli fuarların listesi aşağıda yer almaktadır.

Tablo 25: Rusya Federasyonu’nda Hazır Giyim ve Ayakkabı Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar Fuarlar Tarih Düzenlenme Sıklığı CPM – Collection Première Moscow Eylül Her yıl Mos Shoes Mart Her yıl CJF – Child and Junior Fashion Eylül Her yıl Euro Shoes Premıere Collectıon Ağustos Her yıl LeShow Moscow Haziran Her yıl Obuv Mir Kozhi Haziran Her yıl

Kaynak: http://expoforum-center.ru/en/

Rusya Federasyonu’nda Sektör Temsilcilikleri

Ayakkabıcılar Ulusal Birliği http://www.nfar-legal.ru/

Rusya Giyim Üreticileri Birliği http://www.rspo.su/

Rusya Deri İmalatçıları ve Ayakkabıcıları Birliği https://www.souzkogevnikov.ru/

Rusya Tekstil ve Hafif Sanayi İş İnsanları Birliği https://www.souzlegprom.ru/

Okul ve Diğer Üniforma Üreticileri Ulusal Birliği http://soyuzforma.ru/

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 90 5.08.2020 19:30:50 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 8 TİCARİ SEKTÖRLER

8.5 İNŞAAT SEKTÖRÜ

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 91 5.08.2020 19:30:52 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünyada İnşaat Sektörü

İnşaat sektörü küresel ekonomik büyüme trendleri, dünya nüfusu ve kentleşme oranlarına bağlı olarak yıllar itibarıyla değişkenlik göstermektedir. 1874 yılından bu yana uluslararası inşaat sektörünün nabzını tutan en saygın yayımlardan olan Engineering News Record (ENR) Dergisi, dünyanın en büyük 250 Yurtdışı Müteahhitlik Firması Listesi’ni her yıl yayınlamaktadır.

ENR 2019 verilerine göre, dünya genelindeki en büyük 250 müteahhitlik firmasının toplam uluslararası geliri 487,3 milyar USD’dir. Bu gelirin bölgesel dağılımına bakıldığında Asya ve Avustralya’nın %26,1 (127,4 milyar USD), Avrupa’nın %22,1 (107,8 milyar USD), Ortadoğu’nun %16,6 (80,9 milyar USD), Amerika Birleşik Devletleri’nin %13,1 (64 milyar USD), Afrika’nın %12,3 (60,1 milyar USD), Latin Amerika’nın %6,1 (29,8 milyar USD) ve Kanada’nın %3,5 (16,9 milyar USD) pay aldığı görülmektedir.

2019 inşaat sektörü gelirinin %31,2’sinin ulaştırma (152,2 milyar USD), %23,5’inin bina inşası (114,6 milyar USD), %15,7’sinin petrol tesisi (76,5 milyar USD) ve %10,4’ünün enerji (50,7 milyar USD) projelerinden elde edildiği görülmektedir.

Müteahhitlik firmalarının iç piyasada elde ettikleri 1,148 trilyon dolarlık gelir de dikkate alındığında, dünya müteahhitlik pazarından ENR 250 Listesinde yer alan firmaların yerel ve uluslararası gelirlerinin toplamının 1,6 trilyon dolar seviyesinde olduğu görülmektedir.

Grafik 21: Dünya Müteahhitlik Gelirinin Bölgelere ve Sektörlere Göre Dağılımı-2019 (%)

13,10% 10,40% 12,30% 15,70% 16,60% 6,10% 19,20% 3,50% 23,50% 22,10% 26,10% 31,20%

Asya ve Avustralya Avrupa Ulaştırma Bina Ortadoğu Amerika Petrol Tesisi Enerji Tesisi Afrika Latin Amerika Diğer Kanada

(Kaynak: www.ticaret.govtr)

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 92 5.08.2020 19:30:52 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda İnşaat Sektörü

Rusya ve Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin önemli ayaklarından biri de yapı sektörüdür. Rusya 17 milyon kilometrekare yüzölçümüyle dünyanın en büyük ülkesi konumundadır. Bu nedenle ülkedeki altyapı sistemleri, yollar, demiryolları, havaalanları, limanlar, sanayi tesisleri, santraller, spor tesisleri, konut ihtiyaçları sektörde önemli bir yere sahiptir.

Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya %8 civarında katkı sağlayan Rusya Federasyonu’nda inşaat sektörü yıllık olarak yaklaşık 120-150 milyar dolarlık büyüklük oluşturmaktadır. 2018-2021 döneminde yıllık ortalama %1,7 büyüme öngörülmektedir. Sektörün 2017 yılındaki büyüklüğü 7,5 trilyon ruble (100.673.473,94 USD) olmuştur. Rusya’da önümüzdeki dönemde ulaştırma sisteminin geliştirilmesi (karayolu, demiryolu vb), diğer alt yapı yatırımları, enerji hatları ve santralleri, sanayi tesisleri, konut inşaatları ve düşük gelirli gruplara konut inşası gibi alanlarda önemli iş imkanları bulunmaktadır.

Federal İstatistik Servisi’nin verilerine göre Rusya’da 2017 yılında konut sayısı 254 bindir. Hizmete alınan yapıların 2.700’ü endüstriyel yapı, 2.700’ü tarımsal yapı, 6.300’ü ticari yapı, 1.200’ü idari yapı, 600’ü eğitim ve 600’ü sağlık yapılarıdır.

İnşaat faaliyetlerini yürüten birimlerin %99,1’i özel şirketlerdir. Kalanını devlet (%0,3), belediye (%0,2), karma (%0,1) ve diğer (%0,3) birimler oluşturmaktadır. Federal İstatistik Kurumu verilerine göre 2017 yılında Rusya’da 270 binin üzerinde inşaat şirketi bulunmaktadır.

Rusya’da 2016 yılında apartman dairelerinin yarıya yakını (%46) bir odalıdır ve ortalama 69 m2’dir. Konut sahiplik oranı ise %87’dir. Federal İstatistik Kurumu’nun 2018 verilerine göre, • 2018 yılında Rus ulaştırma altyapı inşaat pazarının büyüklüğü 803 milyar rubledir (10.765 milyar USD). • Otoyollar ve köprüler, Rusya ulaşım altyapısı inşaat pazarının %60’ından fazlasını oluşturmaktadır. • Emlak ve inşaat sektörü GSYİH’nin %13,6’sını oluşturmaktadır. • Gayrimenkul sektörü içerisinde doğrudan yabancı yatırımların değeri 389 milyon USD’dir. • Konut inşaatı pazarında Avrupa’da üçüncü sıradadır. • 2,4 milyar USD değerinde ticari gayrimenkul yatırımı mevcuttur. Bunun 1,056 milyar USD’sini perakende pazarı (27,6 milyon m2 depolama alanı), 840 milyon USD’sini ofis pazarı (18,3 milyon m2 ofis alanı), 384 milyon USD’sini ise endüstriyel pazar oluşturmaktadır. • Yaklaşık 260.000 bina yapımı tamamlanmıştır. Bunun 242.053’ünü konut binaları oluştururken, 17.452’sini ise konut haricinde binalar oluşturmaktadır. • Apartman daireleri ortalama 70 m2 dir. • İnşaat sektöründe 5,1 milyon çalışan bulunmaktadır.

Rusya Federasyonu’nun mevcut ulaşım altyapısının yetersizliği şu faktörlere bağlanmaktadır: • Yetersiz karayollarının ekonomiye maliyeti yıllık 1.3 trilyon ruble ve yıllık GSYİH’nın %3’ünü oluşturmaktadır. • Rusya Federasyonu ulaştırma altyapısı kalitesi bakımından 138 ülke içerisinde 123. sırada yer almaktadır. • Toplam yol uzunluğunun sadece %71’i nakliye ve işletme parametreleri için ilgili yasal gerekliliklere uygundur. • Bin kişi başına 7,1 asfalt yol düşmektedir. Bu oran ABD ve Kanada’dan 2-3 kat daha düşüktür.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 93 5.08.2020 19:30:52 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Federal İstatistik Kurumu’nun verilerine göre son yıllarda Rusya’daki inşaat işletmelerinin sayısı artış göstermiştir. 2017 yılı itibariyle ülkede toplam 279.496 inşaat firması bulunmaktadır. İnşaat pazarında faaliyet gösteren işletmelerin %99’unu özel inşaat firmaları oluşturmaktadır.

Grafik 22: Rusya Federasyonu’nda Faaliyette Bulunan İnşaat İşletmelerinin Sayısı (adet) 300.000

250.000

200.000 276.944 269.548 229.943 223.022 214.055 205.416 150.000 201.273

100.000

50.000 2.624 2.603 2.403 2.162 1.607 1.399 1.351 1.282 1.293 1.213 1.204 1.201 918 852

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Özel İnşaat İşletmeleri Eyalet ve Belediye İşletmeleri Diğer

Kaynak: EMIS

EMIS DealWatch’a göre Rusya Federasyonu’nda 2017-2019 döneminde 11 özelleştirme anlaşması yapılmıştır. Bu anlaşmaların toplam değeri ise 344 milyon ABD dolarıdır.

Türkiye’de İnşaat Sektörü

GSYH’nın yaklaşık %8-9’unu oluşturan ve 2 milyon kişiye iş yaratan inşaat sektörü Türkiye’nin ekonomik kalkınmasında çok önemli bir rol oynamaktadır. Diğer sektörler üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri dikkate alındığında, inşaat sektörünün Türk ekonomisindeki payı %30’lara ulaşmaktadır.

Yurtdışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik sektörü, sürdürülebilir büyüme açısından Türk ekonomisinin lokomotif sektörlerinden biri olup, Türkiye’nin hizmet ihracatının halihazırda en olgunlaşmış, en rekabetçi ve en kapsamlı bölümünü oluşturmaktadır.

Yurtdışı müteahhitlik sektörümüz “1972’den 2020 Mart ayı sonuna kadar 127 ülkede 403,4 milyar dolar değerinde 10.197 proje üstlenmiştir.”

1972-2019 yılları arasında Türkiye’nin müteahhitlik hizmetlerinde üstlenilen projelerde %46,3 ile Avrasya ülkeleri ilk sırada yer almaktadır. Orta Doğu ülkeleri %26,5 ile ikinci sırada, Afrika ülkeleri %17,2 ile üçüncü sırada ve Avrupa ülkeleri ise %6,2’lik pay ile dördüncü sırada yer almaktadır.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 94 5.08.2020 19:30:53 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

2019 yılında üstlenilen projelerin bölgesel dağılımı; Avrasya (BDT) %52,1 (10,0 milyar USD), Ortadoğu %25,2 (4,8 milyar USD), Avrupa ve Amerika %13,7 (2,6 milyar USD), Afrika %7,3 (1,4 milyar USD), Güney Asya ve Uzak Doğu %1,7 (324,6 milyon USD) olarak gerçekleşmiştir.

Grafik 23: Türkiye’nin Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetleri (%) 7,30%

46,30% 25,20%

0,70% 13,70% 3,10% 6,20% 1,70% 26,50% 52,10% 17,20%

Avrasya Avrasy Ortadoğu Ortadoğu Afrika Afrika Avrupa Avrupa ve Amerika Güney Asya ve Uzak Doğu Güney Asya ve Uzak Doğu

(Kaynak: www.ticaret.govtr)

ENR Dergisi 2019 Ağustos ayında yayımlanan “Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi” listesinde Türkiye 44 firma ile Çin’den sonra ikinci sırada yer almıştır. Türkiye, listedeki yerini 10 yıldır korumaktadır. 2010-2019 döneminde Türk müteahhitlik firmalarının yıllık uluslararası yeni proje iş hacimlerinin inişli çıkışlı bir seyir izlendiği görülmektedir. 2018 yılında iş hacmi %38,5 büyüme gösterirken, 2019 yılında %9,4 gerilemiş ve yıllık yeni proje tutarı 19,2 milyar USD olmuştur.

Grafik 24: Yıllar İtibariyle Türkiye’nin Üstlenmiş Olduğu Yeni İş Tutarları (milyar $)

(Kaynak: www.ticaret.gov.tr)

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 95 5.08.2020 19:30:53 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

2010-2019 yılları arasında Rusya Federasyonu %18’lik pay ile Türk müteahhitleri için önde gelen pazar olurken, bunu sırasıyla Türkmenistan (%14,1), Irak (%7,8), Suudi Arabistan (%6,6) ve Kazakistan (%5,1) izlemektedir. 2010-2019 döneminde, yol/köprü/tünel projeleri %15,2 pay ile ilk sırada gelmektedir. Bunu sırasıyla konut (%12,1), havaalanı (%9,1), enerji santrali (%8,6) ve iş merkezleri (7,5) projeleri izlemiştir.

2019 yılında yol/köprü/tünel projelerinin %15,6’lık pay ile ilk sırada yer alırken, bunları sırayla konut (%13,4), havalimanı (%11,5), petrokimya tesisi (%9,3) ve ticaret merkezi (%8,8) projeleri takip etmiştir.

Grafik 25: Yurtdışı Faaliyetlerin Ülkelere ve İş Türlerine Göre Dağılımı (2010-2019) (%)

14,10% 12,10% 9,10% 7,80% 18,00% 15,20% 8,60% 6,60% 5,10% 7,50%

48,40% 47,50%

Rusya Federasyonu Türkmenistan Yol / Köprü / Tünel Konut

Irak Suudi Arabistan Havaalanı Enerji Santrali

Kazakistan Diğer Ülkeler İş Merkezi Diğer

(Kaynak: www.ticaret.gov.tr)

2019 yılında Türk müteahhitlik firmaları 60 ülkede, 19,2 milyar USD tutarında 475 proje üstlenmişlerdir. Rusya’da %30,5 pay ve 5,8 milyar USD tutarında toplam 57 proje üstlenilirken, ülkeyi %7,3 pay ve 1,4 milyar USD ile Katar (10 proje) ve 1,1 milyar USD ile Irak (25 proje) izlemiştir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 96 5.08.2020 19:30:53 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 26: En Çok İş Üstlenilmiş Ülkeler 2017 2018 2019

T o p l a m P r o j e Toplam Proje Toplam Proje Ülke Ülke Ülke Pay Bedeli ($) Bedeli ($) Bedeli ($)

Rusya Rusya Tanzanya 2.531.336.000 4.507.191.154 5.833.617.011 %30,5 Federasyonu Federasyonu

Suudi Suudi 2.097.033.900 3.043.392.648 Katar 1.391.944.793 %7,3 Arabistan Arabistan BAE 1,688.929.928 Katar 2.038.472.741 Irak 1.140.898.833 %6,0 Rusya 1.226.954.780 Sudan 1.668.742.518 Kuveyt 1.064.494.958 %5,6 Federasyonu Cezayir 1.102.566.457 Kazakistan 1.562.769.691 Kazakistan 1.017.265.388 %5,3 Irak 1.041.784.177 Polonya 1.531.164.171 Özbekistan 973.814.717 %5,1 Gürcistan 739.476.392 Türkmenistan 755.483.543 Türkmenistan 815.435.948 %4,3 Suudi Kazakistan 656.531.658 Cezayir 588.909.027 559.337.200 %2,9 Arabistan Katar 501.515.700 Romanya 478.600.000 Azerbaycan 550.819.831 %2,9 Nijerya 382.093.320 Kuveyt 445.119.063 Macaristan 442.811.492 %2,3 Diğerleri 3.329.406.613 Diğerleri 4.594.913.333 Diğerleri 5.364.117.914 %28,0 TOPLAM 13.608.698.997 TOPLAM 21.214.757.889 TOPLAM 19.154.558.085 %100

(Kaynak: www.ticaret.govtr)

Rusya Federasyonu’nda İnşaat Sektöründe İhale Veren Devlet Kurumları

Rusya Federasyonu’nda inşaat sektöründe ihale veren devlet kurumlarına aşağıdaki internet bağlantılarından ulaşılabilmektedir.

Rusya Federasyonu İnşaat Bakanlığı https://www.minstroyrf.ru/

İhale duyurularına www.zakupki.gov.ru

İnşaatı Devam Eden Projeler

Rusya Federasyonu’nda inşaatı devam eden 1 milyar USD’nin üzerinde beş büyük proje bulunmaktadır. 8,63 milyar USD’lik maliyetle, yapımı halen devam eden Khabarovsk LPG Fabrikası ilk sırada gelmektedir. Bunu Tuva Elegest Kömür Çıkarma ve İşleme Fabrikası (2,93 milyar USD), Rostov Bölgesi’nde yer alan yakıt üretim tesisi (2,38 milyar USD), İrkutsk Bölgesi’nde yer alan polimer fabrikası (2,26 milyar USD) ve Khabarovsk Bakır Cevheri Çıkarma ve İşleme Fabrikası (1,74 milyar USD) izlemektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 97 5.08.2020 19:30:53 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 27: Rusya Federasyonu’nda İnşaatı Devam Edem Projeler Proje Adı Proje Proje Türü Proje Projenin Projenin Başlangıç / Lokasyonu Durumu Yatırımcısı Toplam Maliyeti Planlanan (USD) Başlangıç / Tamamlanma Tarihi Khabarovsk Khabarovsk Fabrika Devam Rosneft (Rusya ), Exxon 8.63 milyar 2019-2027 LPG ediyor Neftegas Ltd (ABD), USD* (640 Fabrikası ONGC (Hindistan) milyar Ruble) SODECO (Japonya)

Tuva Elegest Elegetsk/ Kömür Devam Tuva Enerji Sanayi 2.93 milyar Başlangıç: Kömür Tuva Çıkarma ve ediyor Şirketi USD* (217 2019 Çıkarma ve İşleme Tesisi milyar Ruble) İşleme Tesisi Rostov Rostov Yakıt Üretim Devam UK Yug-Energo LTD Şti. 2.38 milyar 2019-2030 Bölgesinde Tesisi ediyor USD* (177 Euro-5 Sınıfı milyar Ruble) Yakıt Üretim Tesisi İrkutsk İrkutsk Polimer Devam İrkutsk Petrol Şirketi 2.26 milyar 2019-2024 Bölgesi Fabrikası ediyor LTD Şti. USD* (168 Polimer milyar Ruble) Fabrikası Khabarovsk Khabarovsk Bakır Cevheri Devam Rus Bakır Şirketi A.Ş. 1.55-1.74 2021-2022 Malmıj Bakır Çıkarma ve ediyor milyar USD* Cevheri İşleme Tesisi (115-129 Çıkarma ve milyar Ruble) İşleme Tesisi

(*) - 24 Nisan 2020 tarihli USD/RUB Kaynak: https://exkavator.ru/

Tablo 27: Rusya Federasyonu’nda İnşaatı Devam Edem Projeler Proje Adı Proje Proje Proje Projenin Yatırımcısı Projenin Başlangıç / Lokasyonu Türü Durumu Toplam Maliyeti Planlanan (USD) Başlangıç / Tamamlanma Tarihi Sakhalin Sakhalin Köprü Planlanan Rusya Demiryolları 3.41 milyar 2021-2025 Köprüsü USD* (252.8 milyar Ruble)

M12 Moskova- Moskova- Otoyol Planlanan VTB, VEB.RF, 8.24-8.27 2020-2027 Kazan Otoyolu Kazan GazpromBank, milyar USD* Sberbank(1) (610-612 milyar Ruble) Moskova- Moskova- Hızlı Tren Planlanan Rus Ulusal Varlık Fonu, 22.99 milyar 2026 kadar Sankt- Sankt- Projesi VEB.RF(1) USD* (1.7 Petersburg Petersburg trilyon Ruble) Hızlı Tren Projesi Yamal Yamal Doğalgaz- Planlanan Gazprom 9.8 milyar USD 2024 yılının Yarımadasında Yarımadası Kimya sonuna kadar Doğalgaz Fabrikası Kimya Fabrikası Smolensk Desnogorsk Nükleer Planlanan Rosatom 4.05 milyar 2022-2027 Nükleer ş.(Smolensk Santral USD* Santrali Bölgesi) (300 milyar Ruble)

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 98 5.08.2020 19:30:53 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

(1) – Resmi olarak yatırımcı listesi daha açıklanmamıştır. (*) – 07 Mayıs 2020 tarihli USD/RUB (Kaynak: https://futurerussia.gov.ru/nacionalnye-proekty/ pul-podradcikov-dla-trassy-moskva-kazan-sobran-investory-proavlaut-bolsoj-interes - https://www.rbc.ru/society/02/10/2019/5d946ee49a79470a7ec c881d - https://ruxpert.ru/%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D 0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%8B_(%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D 0%BD%D0%B8%D1%80%D1%83%D0%B5%D0%BC%D1%8B%D0%B5)#.D0.9C.D0.BE.D1.81.D1.82.D1.8B - https://www.vedomosti.ru/business/ articles/2019/12/17/818968-gazprom-gigantskii - https://neftegaz.ru/news/transport-and-storage/525760-gazprom-i-mongoliya-obsudili-voprosy- svyazannye-s-proektom-gazoprovoda-sila-sibiri-2/) - https://www.atomic-energy.ru/news/2017/06/29/77313

Önde Gelen Firmalar Rusya Federasyonu’nda inşaat sektöründe önde gelen 10 firmanın bilgileri aşağıda yer almaktadır. 2016 – 2018 yılları arasında inşaat sektöründe en büyük geliri Rusya’nın en büyük emlak ve inşaat şirketi olan PİK Grubu (6.420 milyar USD) elde etmiştir.

Tablo 28: Rusya Federasyonu’nda İnşaat Sektöründe Yer Alan Büyük Firmalar 2016-2018 kazancı Ruble (Milyar) & ABD Dolar Teslim Ettiği Gayrimenkul (metrekare) PİK Grubu 478,6 uble (6.420 milyar $) 4 730 000 LSR Grubu 305,1 Ruble (4.092 milyar $) 2 976 000 Setl Grubu 244,6 Ruble (3.281 milyar $) 3 463 471 Etalon Grubu 199,1 Ruble (2.670 milyar $) 1 134 181 Granelle Grubu 156 Ruble (2.092 milyar $) 480 258 FSK Grubu 121,3 Ruble (1.627 milyar $) 2 862 622 Samolyot Grubu 109,5 Ruble (1.468 milyar $) 1 156 500 İngrad 73,4 Ruble (984.661 milyon $) 729 000 Pioner Grubu 71,8 Ruble (963.197milyon $) 522 454 Brusnika 60,6 Ruble (812.949 milyon $) 684 773

Kaynak: https://top-rf.ru/business/

PİK Group (www.pik.ru) 1994 yılında kurulan PIK Grubu, Moskova ve Moskova Bölgesi’ne odaklanarak Rusya’nın on bölgesinde kapsamlı yapı projeleri uygulayan en büyük Rus emlak ve inşaat şirkedir.

LSR Group (www.lsrgroup.ru) 1993 yılında kurulan LSR Group, Rusya’daki gayrimenkul ve yapı malzemelerinin liderlerinden olan bir Rus gayrimenkul geliştirme, inşaat ve yapı malzemeleri şirketidir. Şirketin merkezi St. Petersburg’dadır. Toplam çalışan sayısı yaklaşık 11.000 kişidir. LSR Group, Ocak 2019’da Moskova satışlarını bir önceki yıla göre %83 artırmıştır.

SETL Group (https://www.setlcity.ru/) SETL Group, Rusya’nın Kuzeybatı Federal Bölgesi’nde yer alan ve ülkenin gayrimenkul hizmetleri sunan en büyük firmalarından biridir. 1994 yılında Petersburg Emlak olarak kurulan Setl Group, faaliyetlerine konut inşaatıyla başlamıştır. Şirket konut, otel, alışveriş merkezi ve iş merkezi inşa etmektedir.

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 99 5.08.2020 19:30:54 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Etalon Group (www.etalongroup.com) Etalon Group, Rusya’nın önde gelen inşaat şirketlerinden biridir. Bugün Rusya’nın Moskova ve St. Petersburg’un en kazançlı olan orta pazar segmentini hedef alarak konut yapımına devam eden şirket, kuruluşundan bu yana 30 yılda 7 milyon metrekare konut teslim etmiştir.

Stroygazmontazh (www.ooosgm.com) Stroygazmontazh, aynı zamanda S.G.M. Grup, Rusya Federasyonu’nda öncelikle iştirakleri aracılığıyla faaliyet gösteren, petrol ve gaz boru hattı inşaatı alanında önde gelen altyapı inşaat firmasıdır. 2018’de 362 milyar ruble (4.853 milyar USD) gelir elde eden Stroygazmontazh, Rusya’nı en büyük inşaat şirketidir.

Stroygazconsulting (http://www.sgc.ru/) 2002 yılında kurulan Stroygazconsulting OOO şirketi inşaat hizmetleri sunmaktadır. petrol ve gaz üretim tesisleri inşa eden şirket 2018’de 154 milyar ruble (2.064 milyar USD) gelir elde etmiştir.

Stroytransgaz (www.stroytransgaz.ru) 1990 yılında kurulan JSC Stroytransgaz, şu anda petrol ve gaz endüstrisi alanında faaliyet gösteren Rusya ve BDT’nin en büyük Rus mühendislik inşaat şirketidir. Şirket 2018’de 153 milyar ruble (2.051 milyar USD) gelir elde etmiştir.

Mostotrest (www.mostotrest.ru) Mostotrest en büyük Rus ağır inşaat şirketidir. Şirket, karayolları, demiryolu, köprüler ve otoyollar, havaalanları ve diğer mühendislik yapılarının inşasında faaliyet göstermektedir. 2018’de 206 milyar ruble (2.748 milyar USD) gelir elde eden Mostotrest 2018 yılında, Rusya ulaştırma altyapı inşaat pazarının %15’ine sahip olarak pazar lideri konumundadır. Mostotrest, bu zamana kadar toplam uzunluğu yaklaşık 600 km olan 6000’den fazla köprü inşa etmiştir. 32,455 çalışana sahiptir.

Mosinzhproekt (www.mosinzhproekt.ru) Mosinzhproekt, Rusya’nın önde gelen mühendislik, inşaat ve proje yönetimi şirketidir. Şirket 58 yıldır yeraltı ulaşımı, köprüler, tüneller, kavşaklar, yollar ve diğer ulaşım altyapısı konusunda faaliyet göstermektedir. 2020 yılına kadar 79 istasyon ve 160 km uzunluğunda metro tüneli inşaasında bulunan şirket 1958’den bu yana 4.000 km’den fazla şehir yolu, farklı seviyelerde 100 ulaşım kavşağı, 300 alt geçit ve yaya üst geçidi, yerleşim alanları için tesisler, su depoları ve parklar inşa etmiştir. Şirket 2018’de 137 milyar ruble (1.836 milyar USD) gelir elde etmiştir.

100

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 100 5.08.2020 19:30:54 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu İnşaat Sektörü Toptancıları Rusya Federasyonu’nda büyük inşaat malzemeleri toptancılarına;

Baufrost https://www.baufrost.ru/

10KA https://b2b.10ka.by/

https://xn--d1ajkfaccjik.xn--p1ai/optovie-postavki- PostroyDom stroymaterialov

STK https://stk67.ru/opt

internet adreslerinden ulaşılabilmektedir. Onbir sayfalık toptancı listesine ise https://optlist.ru/ internet adresinden ayrıca ulaşılabilmektedir.

Rusya Federasyonu’nda İnşaat Sektörünün Yoğunlaştığı Bölgeler

Rusya Federasyonu’nda küçük ölçekli müteahhitlik firmaları ülke genelinde yaygınlık gösterirken, büyük firmalar ise Moskova ve St. Petersburg’da konumlanmış durumdadır.

2018 yılında inşaatı devam eden yapılar Merkez Federal Bölgesi (15.068), Volga Federal Bölgesi (14.405), Ural Federal Bölgesi (13.942) ve Kuzeybatı Federal Bölgesi’nde (13.155) yoğunlaşmıştır.

Not: Sibirya Federal Bölgesi ve Uzak Doğu Federal Bölgesi için 2018 verileri, istatistik kurumunun resmi internet sitesinde henüz duyurulmamıştır.

101

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 101 5.08.2020 19:30:55 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 26: Federal Bölgelerde Yıllara Göre İnşaatı Devam Eden Bina ve Yapı Sayısı (adet)

Uzak Doğu Federal Bölgesi 5.459 5.709 Sibirya Federal Bölgesi 13.204 14.010 Ural Federal Bölgesi 13.942 21.823 20.807 Volga Federal Bölgesi 14.405 16.065 17.521 Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi 1.442 1.075 1.404 Güney Federal Bölgesi(29.07.2016’dan) 5.240 5.167 6.155 Kuzeybatı FederalBölgesi 13.155 10.824 10.078 Merkez Federal Bölgesi 15.068 13.230 14.658

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000

2018 2017 2016

(Kaynak: https://fedstat.ru/)

Rusya Federasyonu’nda inşaat yatırımlarının değerine bakıldığında 27,617 milyar USD’lik inşaat değeri ile Merkez Federal Bölge ilk sırada gelmektedir. Bunu 18,232 milyar USD ile Ural Federal Bölgesi, 17,160 milyar USD ile Volga Federal Bölgesi izlemektedir.

Grafik 27: Bölgelere Göre İnşaat Sektörünün Hacmi (milyar $) milyar $ 30

25 27,61

15 18,23 16,08 17,16 10 9,54 9,56 5 7,19 4,62 0 Kuzeybatı Ural Sibirya Uzak Doğu Merkez Güney Volga K.Kafkasya Federal Federal Federal Federal Federal Federal Federal Federal Bölge Bölge Bölge Bölge Bölge Bölge Bölge Bölge

Kaynak: EMIS

102

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 102 5.08.2020 19:30:55 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Federal bölgelere göre konut stoklarında 1.041 milyon m2 lik konut ile Merkez Federal Bölge ilk sırada yer almaktadır. Bunu sırasıyla Volga (772 milyon m2) ve Sibirya (461 milyon m2) federal bölgeleri izlemektedir.

Grafik 28: Federal Bölgelere Göre Konut Stoğu-2017 (milyon m2)

milyon m2 1200

1000 1041 800 772 600

400 461 396 376 200 309 206 146 0 Merkez Volga Sibirya Güney Kuzeybatı Ural Kuzey Uzak Doğu Federal Federal Federal Federal Federal Federal Kafkasya Federal Bölge Bölgesi Bölgesi Bölge Bölgesi Bölgesi Federal Bölge Bölge

Kaynak: EMIS

Rusya Federasyonu’nda İnşaat Sektöründe GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti

Rusya Federasyonu’nun en çok inşaat malzemesi ithal ettiği ülkeler sırasıyla Çin, Almanya, Belarus ve Türkiye’dir. İthalatta Moskova, St. Petersburg Bölgesi ve Moskova Bölgesi öne çıkmaktadır.

Türkiye’nin ihracat yaptığı bölgeler inşaat malzemesi bazında farklılık göstermektedir. İhracatımızda başlıca bölgeler ise Moskova, St. Petersburg Bölgesi, Kaliningrad Bölgesi ve Rostov Bölgesi’dir.

103

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 103 5.08.2020 19:30:55 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 29: İnşaat Sektöründe GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti ($)

Rusya Federasyonu 2019 yılında tabloda aşağıda verilen kategoriler arasında en çok 7308.90 GTİP numaralı – sandviç paneller, çelik konstrüksiyon, bacalar, çelik ankraj ithal etmiştir ve ithalat hacmi 599 milyon USD olmuştur. Bunun sadece 288, milyon USD kısmını, yani %4,80 kadarını Türkiye’den ithal etmiştir. Sandviç paneller, çelik konstrüksiyon, bacalar, çelik ankraj daha çok Çin, Almanya ve Belarus’tan ithal edilmiş ve payları sırasıyla %19,90, %15,60 ve %8,60 olmuştur. Sandviç paneller, çelik konstrüksiyon, bacalar, çelik ankraj daha çok Moskova ve St. Petersburg şehirleri tarafından ithal edilmiş, Türkiye ise en çok Moskova ve Vladimir Bölgesi’ne ihracat yapmıştır.

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere

3816.00 Bordür Taşı, Harç Dönem Tutar Tutar Almanya 22% Sankt-Petersburg 25% Moskova 50.30% Çin 18.30% Moskova Bölgesi 14.70% Sverdlovsk Bölgesi 19.60% Fransa 11.50% Moskova 11.10% Kemerov Bölgesi 8.40% Slovenya 8.80% Vologda Bölgesi 6.50% Rostov Bölgesi 8.10% 2017 $190 milyon $4.1 milyon Avusturya 5.40% Sverdlovsk Bölgesi 5.90% Kaliningrad Krayı 4.90% Polonya 4% Çelyabinsk Bölgesi 5.70% Tataristan 4.10% 2018 $210 milyon $4.1 milyon Kazakistan 3.90% Lipetsk Bölgesi 4.60% Orenburg Bölgesi 3.50% 2019 $211 milyon $5.9 milyon Yunanistan 3.40% Belgorod Bölgesi 3.60% Sankt-Petersburg 0.40% Çekya 2.90% Zabaykal Krayı 3.30% Moskova Bölgesi 0.20% Toplam: $612 milyon $14.1 milyon İngilitere 2.80% Kemerov Bölgesi 2.50% Tyumen Bölgesi 0.20% 3824.60 Serbitol Dönem Tutar Tutar Fransa 60.90% Sankt-Petersburg 66.70% Moskova 100% Almanya 28.30% Moskova 21.40% Çin 5.10% Moskova Bölgesi 10.90% Türkiye 4.80% Kaliningrad Bölgesi 0.60% 2017 $6.7 milyon --- Finlanda 0.60% Sverdlovsk Bölgesi 0.20% Ukrayna 0.20% Rostov Bölgesi 0.20% 2018 $6.5 milyon --- Endonezya 0.10% Novosibirsk Bölgesi 0.10% 2019 $7.3 milyon $978 bin Hindistan 0.10% Тomsk Bölgesi 0.10% İtalya 0% Stavropol Krayı 0% Toplam: $20.5 milyon $978 bin Kazakistan 0% Nijegorodsk Bölgesi 0% 4411.14 MDF Dönem Tutar Tutar Almanya 27.40% Moskova 21.30% Nijegorodsk Bölgesi 26.30% Çin 22.90% Smolensk Bölgesi 15.50% Moskova Bölgesi 23.70% Belarus 13.40% Moskova Bölgesi 10.60% Rostov Bölgesi 19.60% Belçika 6.50% Nijegorodsk Bölgesi 9.80% Kaliningrad Bölgesi 8.90% 2017 $61.7 milyon $2.3 milyon Polonya 5.50% Kaliningrad Bölgesi 7.20% Khabarovsk Krayı 8.40% 2018 $68.3 milyon $3.3 milyon Türkiye 5.10% Primorsk Krayı 7% Sankt-Petersburg 4.70% İtalya 4.70% Kaliningrad Krayı 6.50% Moskova 3.40% 2019 $69.5 milyon $4.7 milyon İspanya 4% Sankt-Petersburg 5.10% Penza Bölgesi 1.60% İsviçre 3.30% Rostov Bölgesi 4.30% Kaliningrad Krayı 1% Toplam: $199 milyon $10.3 milyon Norveç 1.90% İvanovo Bölgesi 2.20% Primorsk Krayı 0.90% 4418.10 Ahşap Pencere Dönem Tutar Tutar Belarus 30.30% Moskova 62.60% Tataristan 96.50% Macaristan 20.50% Smolensk Bölgesi 16% Kaliningrad Krayı 3.50% Ukrayna 12.40% Nijegorodsk Bölgesi 4.90% Polonya 11.70% Sankt-Petersburg 4.10% 2017 $22.6 milyon --- Avusturya 8.10% Kaliningrad Krayı 3.50% Litvanya 6.10% Kaliningrad Bölgesi 3.40% 2018 $20.9 milyon $5.04 bin Almanya 5.10% Moskova Bölgesi 1.60% 2019 $19.1 milyon --- Finlanda 1.60% Bryansk Bölgesi 1.20% İtalya 1.30% Rostov Bölgesi 0.70% Toplam: $62.7 milyon $5.04 bin Sırbistan 1.20% Belgorod Bölgesi 0.60%

104

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 104 5.08.2020 19:30:55 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere

4418.20 Ahşap Kapı Dönem Tutar Tutar Belarus 52.30% Moskova 42.90% Moskova 56% İtalya 13.70% Moskova Bölgesi 12.50% Moskova Bölgesi 18.20% Finlanda 7.70% Sankt-Petersburg 9.90% Tataristan 17.60% Ukrayna 5% Kaliningrad Bölgesi 7.70% Çuvaşistan 5.30% 2017 $31.1 milyon $253 bin Sırbistan 4.50% Kaliningrad Krayı 6.20% Stavropol Krayı 1.30% Almanya 3.40% Smolensk Bölgesi 4.10% Kaliningrad Krayı 0.60% 2018 $31.5 milyon $1.7 milyon Polonya 3.40% Rostov Bölgesi 2.60% Rostov Bölgesi 0.50% Türkiye 2.60% Voronej Bölgesi 2.40% Astrahan Bölgesi 0.40% 2019 $26.9 milyon $410 bin Çin 2.40% Leningrad Bölgesi 1.30% Sankt-Petersburg 0.20% Toplam: $89.5 milyon $2.4 milyon Litvanya 1.90% Bryansk Bölgesi 1.30% 6802.21 Mermer, Dönem Tutar Tutar İtalya 26.80% Moskova 42.50% Moskova 39.10% Traverten İspanya 14.60% Sankt-Petersburg 15.20% Rostov Bölgesi 20.50% Hırvatistan 13.10% Kaliningrad Krayı 14.90% Sankt-Petersburg 15.20% Türkiye 12.70% Moskova Bölgesi 11.10% Kaliningrad Krayı 7.20% 2017 $16.2 milyon $1.7 milyon Çin 7.30% Rostov Bölgesi 4.40% Moskova Bölgesi 6.70% Belarus 6.90% Primorsk Krayı 1.90% Tataristan 4.90% 2018 $17.7 milyon $2.1 milyon Yunanistan 6.30% Tataristan 1.30% Dağıstan 2.70% 2019 $22.9 milyon $3.4 milyon İran 3.40% Kaluga Bölgesi 1.20% Leningrad Bölgesi 1% Ermenistan 2.70% Bryansk Bölgesi 0.90% Çeçenistan 0.70% Toplam: $56.7 milyon $7.2 milyon Hindistan 1% Çelyabinsk Bölgesi 0.80% Primorsk Krayı 0.70% 7005.21 Cam Dönem Tutar Tutar Çin 39.30% Kaluga Bölgesi 42.90% Tataristan 61.20% Çekya 24.30% Nijegorodsk Bölgesi 21.90% Ryazan Bölgesi 25.20% Belçika 20.50% Moskova Bölgesi 20.80% Saratov Bölgesi 13.60% Türkiye 5.60% Tataristan 7.30% 2017 $8.2 milyon $895 bin ABD 3.60% Ryazan Bölgesi 2.30% Fransa 3% Saratov Bölgesi 0.90% 2018 $16.6 milyon $871 bin Almanya 1% Primorsk Krayı 0.80% 2019 $15.1 milyon $454 bin Bulgaristan 0.70% Moskova 0.70% Polonya 0.50% Sankt-Petersburg 0.60% Toplam: $39.9 milyon $2.2 milyon Belarus 0.40% Kaliningrad Bölgesi 0.50% 7007.19 Temperli, Lamine Dönem Tutar Tutar Çin 51% Moskova 25.40% Belgorod Bölgesi 70.10% Cam Almanya 18.90% Çuvaşistan 22.60% Moskova Bölgesi 14% Belarus 15.10% Moskova Bölgesi 15.70% Sankt-Petersburg 8.20% Litvanya 3.70% Sankt-Petersburg 8.90% Moskova 2.30% 2017 $21.4 milyon $311 bin Finlanda 2.10% Primorsk Krayı 6.90% Vladimir Bölgesi 1.90% 2018 $32.9 milyon $455 bin Güney Kore 2% Lipetsk Bölgesi 5% Çuvaşistan 1.40% Japonya 1.90% Kaliningrad Bölgesi 2.50% Kaliningrad Krayı 1% 2019 $28.4 milyon $236 bin Türkiye 1.20% Belgorod Bölgesi 2.10% Samara Bölgesi 0.50% Toplam: $82.6 milyon $1 milyon Kazakistan 1.10% Saratov Bölgesi 1.80% Tataristan 0.20% İtalya 0.60% Rostov Bölgesi 1.60% Saratov Bölgesi 0.20% 7008.00 Cephe Isı Cam Dönem Tutar Tutar Türkiye 41.30% Moskova 52.80% Moskova 81.50% Almanya 29.10% Sankt-Petersburg 34.40% Sankt-Petersburg 17.80% Kazakistan 6.80% Saratov Bölgesi 6.80% Rostov Bölgesi 0.30% 2017 $14.6 milyon $75.8 bin Avusturya 6.70% Moskova Bölgesi 1.60% Leningrad Bölgesi 0.20% Finlanda 4.60% Sverdlovsk Bölgesi 0.80% Kaliningrad Krayı 0.10% 2018 $12.2 milyon $227 bin Belarus 4.30% Novosibirsk Bölgesi 0.60% Orlov Bölgesi 0.10% 2019 $32.9 milyon $24.4 milyon Çin 2.50% Kaliningrad Bölgesi 0.50% Moskova Bölgesi 0% İtalya 1.10% Primorsk Krayı 0.40% Belgorod Bölgesi 0% Toplam: $59.7 milyon $24.7 milyon Litvanya 1.10% Smolensk Bölgesi 0.30% Tataristan 0% Sırbistan 0.60% Kamçatka Krayı 0.30% Kaliningrad Bölgesi 0%

105

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 105 5.08.2020 19:30:55 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere

7308.30 Çelik Kapı, Dönem Tutar Tutar Çin 43.50% Kaliningrad Krayı 36% Moskova 90.80% Pencere Belarus 36.20% Moskova Bölgesi 18.10% Lipetsk Bölgesi 2.30% Almanya 5.80% Moskova 7.80% Kaliningrad Krayı 2% Polonya 3.40% Sankt-Petersburg 5.40% Tataristan 1.60% 2017 $133 milyon $41 bin İtalya 2.90% Samara Bölgesi 4.50% Moskova Bölgesi 1.60% Hollanda 1% Tataristan 4.40% Sverdlovsk Bölgesi 0.70% 2018 $123 milyon $1.2 milyon Avusturya 0.80% Leningrad Bölgesi 3.90% Astrahan Bölgesi 0.30% 2019 $95.6 milyon $1.5 milyon Türkiye 0.80% Smolensk Bölgesi 3.70% Rostov Bölgesi 0.30% Çekya 0.80% Primorsk Krayı 3.70% Ulyanovsk Bölgesi 0.20% Toplam: $352 milyon $2.7 milyon Fransa 0.70% Nijegorodsk Bölgesi 2.30% Orlov Bölgesi 0.10% 7308.90 Sandviç Dönem Tutar Tutar Çin 19.90% Moskova 25.90% Moskova 66.80% Paneller, Çelik Almanya 15.60% Sankt-Petersburg 10.80% Vladimir Bölgesi 8.50% Konstriksiyon, Belarus 8.60% Tyumen Bölgesi 9.90% Kaliningrad Krayı 5.20% Bacalar, Çelik Güney Kore 7.60% Primorsk Krayı 6.50% Moskova Bölgesi 5.10% Ankraj Ukrayna 6.20% Sakhalin Bölgesi 5.70% Sankt-Petersburg 2.80% Polonya 6% Moskova Bölgesi 4.90% Tataristan 2.40% 2017 $447 milyon $11.7 milyon Türkiye 4.10% Kaliningrad Bölgesi 3.80% Dağıstan 2.10% 2018 $434 milyon $19.5 milyon İtalya 4% Belgorod Bölgesi 2.40% Tyumen Bölgesi 1.10% Hollanda 3.30% Kaluga Bölgesi 1.80% Yaroslav Bölgesi 1.10% 2019 $599 milyon $28.8 milyon Fransa 2.80% Nijegorodsk Bölgesi 1.70% Leningrad Bölgesi 1% Toplam: $1.48 milyar $60 milyon 7604.29 Aluminyum Profil Dönem Tutar Tutar Çin 32% Moskova 24.20% Moskova 77% Belarus 27% Moskova Bölgesi 19.90% Kaliningrad Bölgesi 15% Almanya 13.30% Kaliningrad Bölgesi 10.70% Samara Bölgesi 2.10% Türkiye 7.60% Samara Bölgesi 7.40% Vladimir Bölgesi 2% 2017 $60.5 milyon $1.4 milyon İtalya 4.80% Sverdlovsk Bölgesi 7.20% Sankt-Petersburg 1.30% Polonya 3.70% Sankt-Petersburg 4.70% Moskova Bölgesi 0.90% 2018 $58 milyon $1.3 milyon ABD 1.90% Primorsk Krayı 4.70% Tataristan 0.70% 2019 $67.9 milyon $11.5 milyon Hollanda 1.40% Kaliningrad Krayı 4.40% Kırım 0.30% Belçika 1.30% Leningrad Bölgesi 3% Çelyabinsk Bölgesi 0.20% Toplam: $186 milyon $14.2 milyon Avusturya 1.20% Novosibirsk Bölgesi 2.80% Çuvaşistan 0.20% 7610.10 Aluminyum Dönem Tutar Tutar Almanya 36.10% Moskova 54.30% Moskova 82.30% borular, kapılar, Belarus 16% Sankt-Petersburg 9.40% Çelyabinsk Bölgesi 6.40% pencereler, Çin 9.40% Moskova Bölgesi 9.10% Moskova Bölgesi 5.10% Doğrama İtalya 6.70% Kaliningrad Krayı 3.50% Rostov Bölgesi 3.60% Polonya 6.50% Kaliningrad Bölgesi 2.50% Kaliningrad Krayı 1.20% 2017 $32.9 milyon $108 bin Hollanda 5% Çelyabinsk Bölgesi 2.20% Çeçenistan 0.50% 2018 $21.3 milyon $300 bin Türkiye 3.60% Samara Bölgesi 1.80% Nijegorodsk Bölgesi 0.50% Bulgaristan 3.40% Leningrad Bölgesi 1.50% Dağıstan 0.10% 2019 $18.1 milyon $2.2 milyon Sırbistan 3.40% Rostov Bölgesi 1.50% Smolensk Bölgesi 0.10% Toplam: $72.2 milyon $2.6 milyon Çekya 3.30% Kaluga Bölgesi 1.50% Sankt-Petersburg 0% 7610.90 Bank Ayağı Dönem Tutar Tutar Belarus 25% Moskova 36.40% Moskova 88.50% Çin 14.90% Moskova Bölgesi 15.80% Kaliningrad Krayı 5.90% Almanya 14.70% Sankt-Petersburg 9.90% Sankt-Petersburg 1.70% Hollanda 10.70% Kaliningrad Krayı 7.80% Moskova Bölgesi 1.40% 2017 $93.7 milyon $5.4 milyon Türkiye 9.60% Smolensk Bölgesi 5.10% Çelyabinsk Bölgesi 0.70% İtalya 3.10% Samara Bölgesi 4.10% Rostov Bölgesi 0.60% 2018 $95.9 milyon $12.6 milyon Polonya 2.50% Sverdlovsk Bölgesi 3% Nijegorodsk Bölgesi 0.40% 2019 $74.9 milyon $7.3 milyon Kanada 2.40% Kaluga Bölgesi 2.70% Novosibirsk Bölgesi 0.20% Çekya 2.40% Rostov Bölgesi 2.30% Kırım 0.20% Toplam: $264 milyon $25.3 milyon İspanya 2.30% Leningrad Bölgesi 1.90% Lipetsk Bölgesi 0.10%

106

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 106 5.08.2020 19:30:56 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere

8414.59 Havalandırma Dönem Tutar Tutar Çin 29.10% Moskova 33.10% Tataristan 22.30% ekipmanları Almanya 27.80% Moskova Bölgesi 18.30% Sankt-Petersburg 20.80% İtalya 8.10% Sankt-Petersburg 9.10% Moskova 18.60% Polonya 4.20% Kaluga Bölgesi 4.30% Kaliningrad Krayı 17.70% 2017 $242 milyon $1.5 milyon Hollanda 3.90% Sverdlovsk Bölgesi 3.50% Moskova Bölgesi 2.40% İsveç 3% Nijegorodsk Bölgesi 3.40% Sverdlovsk Bölgesi 2.30% 2018 $251 milyon $1.7 milyon Fransa 2.90% Primorsk Krayı 2.50% Lipetsk Bölgesi 2.10% 2019 $268 milyon $2.5 milyon İspanya 2.70% Samara Bölgesi 1.90% Nijegorodsk Bölgesi 2.10% Ukrayna 1.70% Rostov Bölgesi 1.80% Samara Bölgesi 1.70% Toplam: $761 milyon $5.7 milyon ABD 1.50% Belgorod Bölgesi 1.70% İnguşetya 1.40% 8474.10 Beton Pompası Dönem Tutar Tutar Çin 31.20% Moskova 27.50% Sankt-Petersburg 50.10% İngilitere 15.10% Sankt-Petersburg 11.60% Moskova 31.10% Almanya 14.90% Moskova Bölgesi 7.20% Moskova Bölgesi 6.90% ABD 7.10% Çelyabinsk Bölgesi 6.80% Karaçayevo-Çerkes Cumhuriyeti 2017 $118 milyon $454 bin Finlanda 6.20% Zabaykal Krayı 5.80% 5.80% Güney Afrika 5.30% Yakutistan 4.70% Samara Bölgesi 5.30% 2018 $103 milyon $560 bin Kanada 2.90% Kemerov Bölgesi 4.20% Kaliningrad Krayı 0.70% 2019 $103 milyon $512 bin Ukrayna 2.80% Primorsk Krayı 3.70% Avustralya 2.30% İrkutskBölgesi 2.70% Toplam: $323 milyon $1.5 milyon Hindistan 2.30% Rostov Bölgesi 2.10% 8516.29 Havalandırma Dönem Tutar Tutar Çin 66.30% Moskova 51.80% Moskova 78.30% Fanları Ukrayna 4.10% Sankt-Petersburg 16.10% Moskova Bölgesi 4.90% Almanya 3.80% Moskova Bölgesi 11% Sankt-Petersburg 4.30% İsveç 3.40% Rostov Bölgesi 3.60% Stavropol Krayı 3.90% 2017 $94.6 milyon $505 bin Finlanda 3.10% Primorsk Krayı 3.20% Tataristan 3% 2018 $96 milyon $645 bin Güney Kore 2.10% Novosibirsk Bölgesi 1.70% Kaliningrad Krayı 2.50% Norveç 2% Sverdlovsk Bölgesi 1% Rostov Bölgesi 2.30% 2019 $88.5 milyon $435 bin Fransa 1.70% Leningrad Bölgesi 1% Kaliningrad Bölgesi 0.50% İtalya 1.60% Kaliningrad Bölgesi 0.90% Sverdlovsk Bölgesi 0.20% Toplam: $279 milyon $1.6 milyon İrlanda 1.50% Sakhalin Bölgesi 0.80% Leningrad Bölgesi 0.10% 6802.91 Traverten Dönem Tutar Tutar İtalya 22% Moskova 33.40% Kaliningrad Krayı 33% Çin 21.70% Sankt-Petersburg 25.40% Moskova 24.40% Belarus 12.60% Kaliningrad Krayı 18.80% Sankt-Petersburg 19.80% Türkiye 12.60% Moskova Bölgesi 5.40% Moskova Bölgesi 4.60% 2017 $29.8 milyon $2.7 milyon Yunanistan 7.40% Çeçenistan 3.40% Çeçenistan 4.20% İspanya 7.30% Kırım 1.90% Rostov Bölgesi 2.40% 2018 $31.4 milyon $3.4 milyon Karadağ 3.20% Kaliningrad Bölgesi 1.10% Stavropol Krayı 1.40% 2019 $31.4 milyon $5.6 milyon Ermenistan 2.60% Primorsk Krayı 0.90% Leningrad Bölgesi 1.10% Oman 1.90% Kaluga Bölgesi 0.90% Mari El 1% Toplam: $92.7 milyon $11.7 milyon Hindistan 1.80% Leningrad Bölgesi 0.70% Kırım 1%

107

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 107 5.08.2020 19:30:56 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

108

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 108 5.08.2020 19:30:56 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 8 TİCARİ SEKTÖRLER

8.6 MAKİNE SEKTÖRÜ

109

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 109 5.08.2020 19:30:59 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Makine Sektörü İle İlgili Prestijli Fuarlar

Takım tezgâhları sektörü genel makine imalat, otomotiv ve savunma sanayi ile doğrudan ilişkili bir sektördür. Takım tezgâhları bütün makinelerin imalatını sağlayan ana makine ve yatırım malı olarak değerlendirilmektedir. Ülkelerin teknolojik üstünlükleri üretmiş oldukları ve kullandıkları takım tezgâhlarının miktarı ve özellikleri ile doğru orantılıdır.

Makine ve teçhizat yatırımlarının ülkelerin toplam sabit sermaye yatırımları içindeki oranı ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Rusya Federasyonu’nda silah, uçak geliştirme, uzay endüstrisi ve enerji altyapısına yapılan kamu harcamaları, Rusya ekonomisinde önemli bir takım tezgâhı talebini de beraberinde getirmektedir. Rusya Federasyonu’nun makine ve teçhizat yatırımlarının milli gelire oranı %11,5 iken, Türkiye’de bu oran %10,5’tir.

2018’de takım tezgâhları üretiminde dünya sıralamasına bakıldığında Çin %31,4’lük dünya payı ve 28.840 milyon USD’lik üretimle birinci sırada yer almaktadır. Ardından %10,4 pay ile ABD ikinci sıradadır. Rusya Federasyonu ise %2’lik pay ve 1.807 milyon USD’lik üretimi ile 10. sırada yer almaktadır.

Metal İşleme Makinesi Üretimi

Rusya Federasyonu’nda metal işleme makine üretimi 2018’de %10 artarak 4600 adet olmuştur.

Grafik 29: Rusya Federasyonu’nda Metal İşleme Makine Üretimi (adet)

5.000

4.000 4.600 4.200 4.200

3.000

2.000

1.000

0.000 2016 2017 2018

Kaynak: Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) https://www.gks.ru/

Rusya Federasyonu’nun metal ve diğer sert malzemelerin işlenmesi için makine ve ekipman üretimi 2018’de bir önceki yıla göre %33,3 artarak 29,767 milyon rubleye ulaşmıştır (401.854,50 ABD $). Üretim kalemleri, metal ve diğer sert malzemede kullanılan işleme makineleri dışında, tarım makineleri, özel makineler ve benzerlerini içermektedir.

110

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 110 5.08.2020 19:30:59 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 30: Metal ve Diğer Sert Malzemelerin İşlenmesi İçin Makine ve Ekipman Üretimi (milyon ruble)

30.000 25.000 29.767 20.000 22.322 15.000 10.000 5.000 0

2017 2018 Kaynak: Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) https://www.gks.ru/

Ambalaj İşleme Makinesi Üretimi

Yaklaşık 147 milyon nüfusu, iyi eğitimli bir işgücü, yüksek geliri ve talepkar tüketcileri ile Rusya çok cazip bir pazardır. Rusya pazarında yenilikçi, görsel ve dokunsal olarak çekici ve kaliteli ambalaj talepleri artmaya devam etmektedir. Know-how ve modern makineler oldukça talep görmektedir. Bu talepleri karşılamak için Rusya büyük miktarlarda teknoloji ve malzeme ithal etmektedir. Rusya 2017’de bir önceki yıla göre %13 artışla, Almanya’dan 341 milyon Euro’ya işleme ve paketleme makineleri ithal etmiştir.

Rusya yerli ambalaj endüstrisi, 2020 yılına kadar %8,5 oranında büyüme göstermiştir. Rusya’da işleme ve paketleme endüstrisi için en umut verici kilit endüstriler arasında tarım ve gıda, içecek (alkolsüz), ilaç ve kozmetik bulunmaktadır. Bu nedenle Rusya Federasyonu dünyanın en büyük ve en dinamik ambalaj pazarlarından birine sahiptir.

Rusya Federasyonu’nun 8422.30 GTİP kodlu dolum ve etiketleme makineleri ihracatı 2019 yılında %16,5 artarak 14,8 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu makineler son beş yılda toplam 69,6 milyon USD tutarında ihraç edilmiştir.

Rusya Federasyonu’nun dolum ve etiketleme makineleri ithalatı ise 2019 yılında %5,6 artışla 300 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’den ithalatı ise bir önceki yıla göre %6,6 artarak 1,6 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin son üç yılda Rusya Federasyonu’na yapmış olduğu dolum ve etiketleme makinesi ihracatı toplam 3,7 milyon USD’dir.

111

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 111 5.08.2020 19:30:59 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 31: 8422.30 GTİP Kodlu Dolum ve Etiketleme Makineleri İhracatı (milyon $) 15 14,5 14,8 14 14,2 14,1 13,5 13,8 13 12,5 12,7 12 11,5 mio $ 2015 2016 2017 2018 2019

Kaynak: Rusya Federasyonu Federal Gümrük Servisi, www.stat.customs.ru

Rusya Federasyonu’nun 8422.40 GTİP kodlu diğer paketleme ve ambalajlama makineleri ihracatı 2019 yılında -%37,8 azalarak 25,6 milyon USD olmuştur. Söz konusu makinelerde son beş yılda toplam 133 milyon dolarlık ihracat yapılmıştır. Rusya Federasyonu’nun diğer paketleme ve ambalajlama makineleri ithalatı ise 2019 yılında -%4,1 azalarak 350 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’den ithalatı ise bir önceki yılla aynı kalarak 4,3 milyon USD’dir.

Türkiye’nin son üç yılda Rusya Federasyonu’na yaptığı diğer paketleme ve ambalajlama makinesi ihracatı toplam 11,5 milyon USD’dir.

Grafik 32: Rusya Federasyonu’nda 8422.40 GTİP Kodlu Diğer Paketleme ve Ambalajlama Makineleri İhracatı (milyon $)

45 40 35 41,2 30 25 25,6 20 22,8 23,2 15 20 10 5 0 mio $ 2015 2016 2017 2018 2019 Kaynak: Rusya Federasyonu Federal Gümrük Servisi, www.stat.customs.ru

112

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 112 5.08.2020 19:30:59 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Değirmen Makineleri Üretimi

Rus Un Değirmencileri ve Tahıl İşletmeleri Birliği’nin açıklamalarına göre Rusya’da yılda 13,5 milyon ton buğday unu, 1,5 milyon ton da çavdar unu üretilmektedir. Rusya’nın dünya un ihracatındaki payı ise yaklaşık %2’dir. Rusya Federasyonu’nda irili-ufaklı 7.000 değirmencilik işletmesi bulunmakta ve bunların 300’ünde endüstriyel üretim yapılmaktadır. Bunlar kapsamlı, yüksek verimli, teknolojik açıdan gelişmiş sanayi kuruluşlarıdır.

2017’de Rusya Federasyonu, Amerika’dan (%16,1) sonra hububat ticaretinde 7,2 milyar USD ile dış ticaret fazlası veren ikinci ülkedir.

Rusya Federasyonu’nun 8437.80 GTİP kodlu değirmen makineleri ihracatı 2019 yılında -%5,5 artarak 1,9 milyon USD olmuştur. Söz konusu üründe son beş yılda toplam 13,2 milyon USD’lik ihracat yapılmıştır.

Rusya Federasyonu’nun değirmen makineleri ithalatı ise 2019 yılında %59,4 artışla 37,7 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’den ithalatı ise bir önceki yıla göre %59,3 artarak 5,1 milyon USD olmuştur. Türkiye’nin son üç yılda Rusya Federasyonu’na gerçekleştirmiş olduğu değirmen makinesi ihracatı toplam 11,3 milyon USD’dir.

Grafik 33: Rusya Federasyonu’nda 8437.80 GTİP Kodlu Değirmen Makineleri İhracatı (milyon$)

5 4,5 4 4,6 3,5 3 3,3 2,5 2 1,5 1,9 1,7 1,8 1 0,5 0 mio $ 2015 2016 2017 2018 2019

Kaynak: Rusya Federasyonu Federal Gümrük Servisi, www.stat.customs.ru

Yem Makineleri Üretimi

Dünya karma yem üretiminde 2018’de ilk sırada 188 milyon ton üretim ile Çin yer almaktadır. Rusya Federasyonu karma yem üretimi bakımından dünyada 5. sırada yer almaktadır.

113

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 113 5.08.2020 19:30:59 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Türkiye ise karma yem üretimi bakımından kendi yemini üretenler de dahil edildiğinde 7. sıradadır. Rusya Federasyonu’nda 2018’de %8,4 artışla 116.000 adet yem makinesi üretilmiştir.

Grafik 34: Rusya Federasyonu’nda Yem Makineleri Üretimi (adet)

120.000

115.000 116.000 110.000

105.000 107.000 100.000

95.000 99.300

90.000

2016 2017 2018 Kaynak: Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) https://www.gks.ru/

Rusya Federasyonu’nun 8436.10 GTİP kodlu yem makineleri ihracatı 2019 yılında %19,1 artarak 5,6 milyon USD olmuştur. Söz konusu üründe son beş yılda toplam 21 milyon USD’lik ihracat yapılmıştır. Rusya Federasyonu’nun yem makineleri ithalatı ise 2019 yılında -%22 azalarak 26,2 milyon USD olmuştur. Türkiye’den ithalatı ise bir önceki yıla göre iki katından fazla artarak (%116), 583 bin USD olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin son üç yılda Rusya Federasyonu’na gerçekleştirmiş olduğu yem makineleri ihracatı toplam 1,2 milyon USD’dir.

Grafik 35: Rusya Federasyonu’nda 8436.10 GTİP Kodlu Yem Makineleri İhracatı (milyon $)

5 5,6

4 4,7 4,7

3 3,4 2 2,6

0 mio $ 2015 2016 2017 2018 2019

Kaynak: Rusya Federasyonu Federal Gümrük Servisi, www.stat.customs.ru

114

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 114 5.08.2020 19:30:59 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Önde Gelen Firmalar

“Stankoprom” A.Ş. (Holding) (http://stankoprom.ru/) Stankoprom, Moskova merkezli bir Rus takım tezgâhı tasarımcısı ve üreticisidir. 2013 yılında ülkenin yabancı makine takımlarına bağımlılığını azaltmak için Rusya’nın ithalat ikame stratejisi olarak kurulan Stankoprom, devlete ait holding şirketi parçasıdır. Rostechnologii ve 14 takım tezgâhı üretici firması bulunmaktadır. Holding bünyesinde araştırma enstitüleri, mühendislik şirketleri, makine imalatı şirketleri ve ticari şirketler bulunmaktadır. . Toplam 18 şirket ve 6500 çalışanı mevcuttur. “Rostec” devlet şirketine aittir.

STAN (Takım Tezgahı Üreticisi) (http://www.stan-company.ru) 2012 yılında kurulan STAN Limited Şirketi, projelendirme ve makine alet ekipman imalatı alanında Rusya’nın en büyük entegre şirketidir. Şirket bünyesinde, Başkortostan’daki Sterlitamak şehrindeki “Stankostroenie”, Moskova Oblast Kolomna şehrindeki “Stankotekh”, Ryazan’daki “Ryazanskiy Stankozavod”, İvanovo’daki “İvanovskiy Stankostroitelniy Zavod”, Moskova’daki “Shlifovalnie Stanki”, Tverskoy Oblast Kimrı şehrindeki “Savelovskiy Stankostroitelniy Zavod”, Rostov Oblast Azov şehrindeki “Donpresmash” olmak üzere yedi üretim tesisi bulunmaktadır. Stan’ın müşterileri arasında Rusya’nın sektör liderleri, holdingler, devlet kuruluşları Rostech, uçak üretim kuruluşları, Roskosmos, Rosatom, Rus Demiryolları, gemi üretimi ve ayrıca petrol gaz şirketleri vardır. STAN firması, Rusya Federasyonu’nda üretilen tüm metal işleme makine ve tezgâhlarının %50’sinden fazlasını üretmektedir.

“Vladimir Makine Fabrikası - Tekhnika” (http://vzfs.ru/) 1935 yılında kurulan fabrikada cila makineleri, özel ekipman, torna makineleri, freze makineleri üretilmektedir. Fabrikanın toplam alanı 10 bin metrekare olup, üretiminde 200 adet özel makine ve ekipman kullanmaktadır. 6000 mm uzunluğa ve 5000 kg ağırlığa kadar bileşenler, 3 mikrometre hassaslıkla işlenebilmektedir.

“Ulyanovsk Ağır Makine Üretim Fabrikası” (https://ztsu.ru/) 1950 yılında kurulan fabrikanın 29 bin metrekare üretim alanı vardır. Kullanılan vinçler 5-150 ton aralığındadır. 100’den fazla üretim makinesine sahip olan fabrikada neredeyse her türlü işlem yapılabilmektedir. Fabrikada freze, torna, cila ve diğer makineler üretilmektedir.

Rostselmash (https://rostselmash.com) Rostselmash, Rostselmash & Versatile markaları altında üretim yapan dört ülkede, on üretim tesisi bulunan ve 13 işletmeyi kapsayan bir şirketler grubudur. Firmanın ürün yelpazesinde aralarında tahıl ve yem biçerdöverleri, traktörler, püskürtücüler, yem ekipmanı ve hububat işleme ekipmanları ve benzerleri de dahil olmak üzere 150’den fazla model ve 24 tip ekipmanın modifikasyonu bulunmaktadır. Bugün Rostselmash’ın tarımsal ekipmanı dünya çapında 50’den fazla ülkede kullanılmaktadır.

115

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 115 5.08.2020 19:31:00 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu Makine Sektörü Toptancıları

Birlik üyeleri http://www.stankoinstrument.ru/

Makine üreticileri https://www.wiki-prom.ru/

Tedarikçiler https://www.postavshhiki.ru/

Makine Sektöründe Üretimin Yoğunlaştığı Bölgeler

Rusya Federal İstatistik Kurumu’nun 2018 verilerine göre Rusya’da makine ve diğer gruplara dahil edilmeyen ekipman üretiminin %35,5’i Merkez Federal Bölgesi’nde gerçekleşmektedir. Bunu %22 ile Volga Federal Bölgesi, %15 ile Kuzeybatı Federal Bölgesi, %12,5 ile Ural Federal Bölgesi takip etmektedir.

Grafik 36: Rusya Federasyonu’nda Bölgelere Göre Makine ve Diğer Gruplara Dahil Edilmeyen Ekipman Üretimi (%)

5,00% 0,40% Merkez Kuzeybatı 12,50% 35,50% Federal Bölgesi Federal Bölgesi

Güney Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi Federal Bölgesi

Volga Ural Federal Bölgesi Federal Bölgesi 22,00%

Sibirya Uzak Doğu 0,30% Federal Bölgesi Federal Bölgesi 9,10% 15,00%

Kaynak: Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) https://www.gks.ru/

116

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 116 5.08.2020 19:31:00 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Makine Sektöründe GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu Dış Ticareti

Türkiye’de takım tezgâhları alanında yapılan ihracatın %80’ini sac şekillendirme ve kesme presleri ile lazer ve plazma sac işleme makineleri oluşturmaktadır. En çok ihracat yapılan ülkeler ise ABD, Rusya, Polonya, Almanya ve Kanada’dır.

Makine İhracatçılar Birliği verilerine göre; Türkiye 2019 Kasım ayında 11 aylık makine ihracatı 16,4 milyar dolar olarak gerçekleşen sektör, ihracatını geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %4,1 artırmıştır. Takım Tezgâhları Sanayici ve İşadamları Derneği (TİAD) verilerine göre presler bazında en fazla ihracatın yapıldığı ülkeler ABD, Rusya, Polonya ve Almanya’dır. Sac işleme makineleri alanında ise en fazla ihracat Kanada, Polonya, ABD ve Hollanda’ya gerçekleştirilmektedir. Rusya Federasyonu’nun makine ithalatında sırasıyla Çin, Almanya ve İtalya ağırlıkta olan ülkelerdir. İthalatta Moskova ilk sırada yer alırken, öne çıkan diğer bölgeler ise Moskova Bölgesi ve St. Petersburg Bölgesi’dir.

Makine sektöründe Türkiye’nin Rusya Federasyonu’na ihracatında, ürün gruplarına göre bölgeler farklılık göstermektedir. Makine ihracatımızda Moskova, Moskova Bölgesi ve St. Petersburg Bölgesi öne çıkmaktadır.

117

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 117 5.08.2020 19:31:00 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 30: Gıda Ürünlerinde GTİP Kodlarına Göre Rusya Federasyonu’nun İthalatı ($)

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8413.70 Diğer santrifüj Dönem Tutar Tutar Çin 23.90% Moskova 43% Moskova 4А0% pompalar: Almanya 16.20% Moskova Bölgesi 19.70% Sankt-Petersburg 15.40% İtalya 12.30% Sankt-Petersburg 7.90% Samara Bölgesi 7.90% 2017 $705 milyon $616 bin Ukrayna 6.10% Rostov Bölgesi 2.70% Vladimir Bölgesi 7.10% Sırbistan 4.90% Çelyabinsk Bölgesi 2.70% Orlov Bölgesi 5.80% 2018 $612 milyon $575 bin Macaristan 4.60% Tyumen Bölgesi 1.90% Moskova Bölgesi 3.20% Fransa 4.30% Orlov Bölgesi 1.60% Rostov Bölgesi 2.10% 2019 $661 milyon $1.5 milyon İsveç 2.60% Leningrad Bölgesi 1.50% Çelyabinsk Bölgesi 1.90% Toplam: $1.98 milyar $2.7 milyon ABD 2.40% Kaluga Bölgesi 1.40% Krasnodar Krayı 1.60% Finlanda 2.30% Nijegorod Bölgesi 1% Belgorod Bölgesi 1.20% 8414.40 Tekerlekli şasiler Dönem Tutar Tutar Belçika 29.60% Moskova Bölgesi 48.60% Moskova Bölgesi 79.20% üzerine monte edilmiş Çin 25.70% Primorsk Krayı 22.90% Dağıstan 20.80% çekilebilen hava Japonya 23.10% Moskova 14.60% kompresörleri: Almanya 5.90% Orlov Bölgesi 2.50% ABD 4.40% Sankt-Petersburg 2.10% 2017 $14.9 milyon $122 bin Belarus 3.10% Sverdlov Bölgesi 2% Çekya 3% Rostov Bölgesi 0.90% 2018 $11.2 milyon --- Ukrayna 2% Kaliningrad Bölgesi 0.80% 2019 $16.1 milyon --- İtalya 1.20% Kemerov Bölgesi 0.70% Kanada 0.70% Yamalo-Nenetsk ÖB (Tyumen Toplam: $42.2 milyon $122 bin Bölgesi) 0.70% 8428.90 Diğer makina ve Dönem Tutar Tutar Almanya 21.80% Moskova 24.80% Moskova 44.40% cihazlar: İtalya 14.90% Sankt-Petersburg 9.70% Tataristan Cumhuriyeti 16.20% Çin 7.70% Moskova Bölgesi 8.40% Vladimir Bölgesi 8% Hollanda 7.20% Nijegorod Bölgesi 7.10% Vologda Bölgesi 5.80% Finlanda 5.10% Leningrad Bölgesi 5.30% Nijegorod Bölgesi 5.60% Polonya 4.30% Sverdlov Bölgesi 4% Sankt-Petersburg 5.30% 2017 $240 milyon $940 bin Güney Kore 3.70% Primorsk Krayı 3.70% Çelyabinsk Bölgesi 3.70% Ukrayna 2.90% Çelyabinsk Bölgesi 3.10% Moskova Bölgesi 1.60% 2018 $228 milyon $3.6 milyon Avusturya 2.70% Kaluga Bölgesi 2.30% Khantı-Mansiysk ÖB (Tyumen Bölgesi) 2019 $276 milyon $5.7 milyon ABD 2.60% Lipetsk Bölgesi 2.20% 1.50% Orlov Bölgesi 1.40% Toplam: $744 milyon $10.2 milyon 8437.80 Diğer makina ve Dönem Tutar Tutar Almanya 23.90% Krasnodar Krayı 21.90% Altay Krayı 22.40% cihazlar İtalya 20.30% Çelyabinsk Bölgesi 13% Samara Bölgesi 21.70% İsviçre 16.50% Saratov Bölgesi 9.30% Krasnodar Krayı 12% Türkiye 14.50% Rostov Bölgesi 8.80% Orenburg Bölgesi 8.40% Çin 5.60% Bryansk Bölgesi 5.40% Omsk Bölgesi 7.30% 2017 $25.1 milyon $3.1 milyon Danimarka 5.40% Samara Bölgesi 4.90% Orlov Bölgesi 7.10% İngiltere 4.30% Moskova 4.90% Kabardey-Balkar Cumhuriyeti 6.50% 2018 $15.3 milyon $3.2 milyon İspanya 2.40% Başkurdistan 4.30% Çeçen Cumhuriyeti 2.70% 2019 $37.7 milyon $5.1 milyon Ukrayna 1.60% Altay Krayı 3.70% Kırım 2.20% Fransa 1.50% Tambov Bölgesi 3.10% Sverdlov Bölgesi 2% Toplam: $78.1 milyon $11.3 milyon

118

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 118 5.08.2020 19:31:01 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8438.10 Ekmekçilik, pastacılık, Dönem Tutar Tutar İtalya 33.30% Moskova 17.70% Nijegorod Bölgesi 24.50% bisküvi makina ve Fransa 10.50% Moskova Bölgesi 15.50% Krasnoyarsk Krayı 21.20% cihazları ile makarna Almanya 10.20% Sankt-Petersburg 10.70% Moskova 11.40% ve benzeri ürünlerin Çin 6% Kemerov Bölgesi 5.60% Rostov Bölgesi 9.10% imaline mahsus Avusturya 5.90% Nijegorod Bölgesi 4.90% Primorsk Krayı 8.90% makina ve cihazlar: İsviçre 5.30% Voronej Bölgesi 4.90% Voronej Bölgesi 5.40% Çekya 4.10% Çelyabinsk Bölgesi 4.50% Krasnodar Krayı 3.30% 2017 $107 milyon $1.4 milyon Hollanda 3.50% Rostov Bölgesi 3.90% Perm Krayı 3.10% 2018 $137 milyon $2 milyon Danimarka 2.80% Saratov Bölgesi 3.20% Karaçayevo-Çerkes Cumhuriyeti 2.90% ABD 2.40% Sverdlov Bölgesi 2.60% Orenburg Bölgesi 2.90% 2019 $101 milyon $3.8 milyon Toplam: $345 milyon $7.2 milyon 8438.60 Sebze, meyve ve Dönem Tutar Tutar İtalya 27.70% Moskova Bölgesi 16.70% Çelyabinsk Bölgesi 39.40% kabuklu yemişlerin Hollanda 16.90% Moskova 13.20% Rostov Bölgesi 19.40% hazırlanmasına Fransa 13% Krasnodar Krayı 10.20% Penza Bölgesi 17.90% mahsus makina ve Belarus 12% Astrakhan Bölgesi 8.90% Moskova Bölgesi 8.20% cihazlar Çin 8% Bryansk Bölgesi 7.70% Sankt-Petersburg 4.80% Almanya 3.90% Yaroslav Bölgesi 5.20% Krasnodar Krayı 4.10% 2017 $31 milyon $1.6 milyon Polonya 3.40% Tyumen Bölgesi 5% Astrakhan Bölgesi 2.60% 2018 $20 milyon $126 bin İngiltere 3.20% Samara Bölgesi 4% Moskova 2.20% ABD 2.70% Smolensk Bölgesi 3.90% Orlov Bölgesi 0.80% 2019 $29.3 milyon $286 bin Türkiye 2.50% Lipetsk Bölgesi 3.60% Stavropol Krayı 0.20% Toplam: $80.3 milyon $2 milyon 8438.90 Aksam ve parçalar: Dönem Tutar Tutar Almanya 33% Moskova 26.10% Vologda Bölgesi 31.80% İtalya 14.40% Moskova Bölgesi 17.30% Kaliningrad Bölgesi 16.30% Hollanda 12.60% Belgorod Bölgesi 13% Moskova Bölgesi 12.80% ABD 6.70% Sankt-Petersburg 11.10% Stavropol Krayı 8.20% 2017 $33.3 milyon $277 bin Fransa 5.60% Primorsk Krayı 2.40% Nijegorod Bölgesi 7.80% Danimarka 3.20% Nijegorod Bölgesi 2.30% Moskova 7.20% 2018 $58.2 milyon $395 bin Polonya 2.70% Voronej Bölgesi 2% Sverdlov Bölgesi 4% 2019 $43.7 milyon $402 bin Belarus 2.70% Vladimir Bölgesi 2% Sankt-Petersburg 3.30% Çin 2.50% Krasnodar Krayı 1.90% Voronej Bölgesi 1.90% Toplam: $135 milyon $1.1 milyon Ukrayna 2.40% Kaluga Bölgesi 1.70% Rostov Bölgesi 1.60% 8461.50 Testere tezgahları ve Dönem Tutar Tutar Çin 21.80% Moskova 33.70% Moskova 41% dilme tezgahları: Tayvan (Çin) 14.70% Sankt-Petersburg 22% Moskova Bölgesi 14.60% Almanya 12.10% Nijegorod Bölgesi 11.70% Çelyabinsk Bölgesi 14.40% İtalya 9.70% Sverdlov Bölgesi 5.40% Sankt-Petersburg 12.50% 2017 $34.7 milyon $1.3 milyon Avusturya 8.20% Moskova Bölgesi 5.10% Tataristan Cumhuriyeti 5.50% Çekya 8.20% Lipetsk Bölgesi 3.60% Nijegorod Bölgesi 2.70% 2018 $35.2 milyon $2 milyon Türkiye 5.40% Belgorod Bölgesi 2.40% Vladimir Bölgesi 1.30% 2019 $39.5 milyon $2.6 milyon İngiltere 4% Çelyabinsk Bölgesi 2% Samara Bölgesi 1.20% Fransa 3% Sakhalin Bölgesi 1.70% Kaliningrad Bölgesi 1.10% Toplam: $109 milyon $5.9 milyon Hollanda 2.60% Volgograd Bölgesi 1.20% Smolensk Bölgesi 1% 8462.29 Diğerleri: Dönem Tutar Tutar Çin 30.20% Moskova 53.20% Moskova 84.70% Türkiye 21.70% Moskova Bölgesi 5.30% Nijegorod Bölgesi 2.80% İtalya 11.90% Sankt-Petersburg 5.10% Moskova Bölgesi 2.60% Almanya 7.80% Vologda Bölgesi 4.50% Vladimir Bölgesi 2.20% Polonya 7.20% Nijegorod Bölgesi 4.20% Çelyabinsk Bölgesi 1.60% 2017 $27.5 milyon $6.5 milyon Belarus 4.40% Kaluga Bölgesi 3.30% Sverdlov Bölgesi 1.40% ABD 3.70% Novosibirsk Bölgesi 2.80% Sankt-Petersburg 1.10% 2018 $31.7 milyon $7.6 milyon Tayvan (Çin) 2.40% Çelyabinsk Bölgesi 1.90% Kaluga Bölgesi 1% Finlanda 2.10% Primorsk Krayı 1.60% Krasnodar Krayı 0.90% 2019 $30.3 milyon $5.2 milyon Güney Kore 1.90% Başkurdistan 1.30% Tyumen Bölgesi 0.30%

Toplam: $89.4 milyon $19.4 milyon

119

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 119 5.08.2020 19:31:01 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8462.39 Diğerleri: Dönem Tutar Tutar Çin 27.70% Moskova 28.40% Moskova 55% İtalya 12.90% Kirov Bölgesi 10.80% Nijegorod Bölgesi 21.30% İspanya 9.90% Kaluga Bölgesi 5.50% Moskova Bölgesi 10.30% Türkiye 9.90% Novosibirsk Bölgesi 5.40% Çelyabinsk Bölgesi 2.70% 2017 $13.7 milyon $1.4 milyon Almanya 8.10% Stavropol Krayı 5.20% Smolensk Bölgesi 2.20% Portekiz 5.30% Çelyabinsk Bölgesi 5% Sankt-Petersburg 2.20% 2018 $10.1 milyon $1.1 milyon Belçika 4.80% Nijegorod Bölgesi 4.30% Krasnodar Krayı 2% 2019 $14.5 milyon $1.3 milyon Ukrayna 4.20% Sankt-Petersburg 4.20% Astrakhan Bölgesi 1.70% Belarus 4% Moskova Bölgesi 4% Rostov Bölgesi 1.50% Toplam: $38.3 milyon $3.8 milyon Hollanda 2.70% Udmurt Cumhuriyeti 3.90% Stavropol Krayı 0.40% 8462.91 Hidrolik presler: Dönem Tutar Tutar Çin 29.60% Moskova 20.20% Sankt-Petersburg 44.70% Almanya 22.30% Sverdlov Bölgesi 16.50% Sverdlov Bölgesi 12.60% İtalya 10.10% Sankt-Petersburg 12.40% Moskova 9.60% İspanya 7.70% Krasnoyarsk Krayı 9.10% Belgorod Bölgesi 6.10% 2017 $30 milyon $1.7 milyon Türkiye 4.80% Moskova Bölgesi 5% Tataristan Cumhuriyeti 5.70% Belarus 3.30% Rostov Bölgesi 4.60% Samara Bölgesi 4.70% 2018 $35.8 milyon $1 milyon Güney Kore 2.70% Çelyabinsk Bölgesi 3.70% Saratov Bölgesi 3.80% 2019 $28.4 milyon $1.8 milyon Avusturya 2.60% Nijegorod Bölgesi 3% Rostov Bölgesi 3.80% Finlanda 2.60% Tataristan Cumhuriyeti 2.90% Moskova Bölgesi 3.20% Toplam: $94.2 milyon $4.5 milyon Tayvan (Çin) 2.50% Primorsk Krayı 2.50% Vladimir Bölgesi 1.80% 8466.10 Alet tutucuları ve Dönem Tutar Tutar Almanya 33.20% Moskova 47.20% Moskova 56.60% otomatik şekilde açılan İtalya 13.10% Sankt-Petersburg 11.90% Tataristan Cumhuriyeti 22.60% pafta kafaları: Çin 9.90% Sverdlov Bölgesi 8.80% Sankt-Petersburg 9.10% Çekya 5.20% Moskova Bölgesi 8% Orenburg Bölgesi 3.40% 2017 $54.7 milyon $443 bin İsviçre 4.40% Saratov Bölgesi 2.70% Sverdlov Bölgesi 2.10% Tayvan (Çin) 4.40% Nijegorod Bölgesi 2.70% Smolensk Bölgesi 1.80% 2018 $69.9 milyon $1.2 milyon İsveç 3.50% Vladimir Bölgesi 1.90% Çelyabinsk Bölgesi 1.50% 2019 $64.7 milyon $1.3 milyon Japonya 3.30% Ulyanovsk Bölgesi 1.80% Moskova Bölgesi 0.80% Güney Kore 3.10% Tataristan Cumhuriyeti 1.70% Tomsk Bölgesi 0.50% Toplam: $189 milyon $2.9 milyon İsrail 2.80% Çelyabinsk Bölgesi 1.40% Başkurdistan 0.40% 8466.92 84.65 Pozisyonun- Dönem Tutar Tutar Almanya 30.60% Moskova 37% Moskova 60.30% daki makinalara ait Finlanda 25% Sankt-Petersburg 13.70% Moskova Bölgesi 35.10% olanlar: Çin 10.10% İrkutsk Bölgesi 6.20% Sankt-Petersburg 3.70% İtalya 6% Moskova Bölgesi 5.60% Smolensk Bölgesi 0.90% 2017 $13.5 milyon $2.51 bin İsviçre 5.90% Komi Cumhuriyeti 4.40% Sverdlov Bölgesi 0.10% ABD 3.20% Primorsk Krayı 3.70% 2018 $12.5 milyon $17.1 bin Japonya 3.10% Kaliningrad Bölgesi 3% 2019 $14.3 milyon $12.9 bin İsveç 2.90% Karelya 2.90% Avusturya 2% Kostroma Bölgesi 2.60% Toplam: $40.3 milyon $32.5 bin Çekya 1.80% Kirov Bölgesi 2.40% 8515.39 Diğerleri: Dönem Tutar Tutar Çin 80.60% Moskova 57.10% Çelyabinsk Bölgesi 39.90% Japonya 7.50% Moskova Bölgesi 20% Tataristan Cumhuriyeti 27.20% Finlanda 3.30% Leningrad Bölgesi 8% Moskova Bölgesi 10.50% İtalya 1.70% Sankt-Petersburg 5.10% Moskova 10.10% 2017 $83.6 milyon $12.1 bin Polonya 1.60% Kaluga Bölgesi 1.60% Sankt-Petersburg 4.80% Fransa 1.20% Orlov Bölgesi 1.60% Sevastopol 3.60% 2018 $80.4 milyon $15.4 bin ABD 0.90% Rostov Bölgesi 1.10% Krasnodar Krayı 1.60% 2019 $77 milyon $28.5 bin Çekya 0.80% Nijegorod Bölgesi 0.80% Sverdlov Bölgesi 1.50% Avusturya 0.70% Sverdlov Bölgesi 0.60% Kostroma Bölgesi 0.60% Toplam: $241 milyon $56 bin Almanya 0.70% Tataristan Cumhuriyeti 0.60% Vladimir Bölgesi 0.30%

120

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 120 5.08.2020 19:31:01 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8418.40 Dikey tip dondurucu- Dönem Tutar Tutar Belarus 36.90% Moskova 39.20% Sankt-Petersburg 58.20% lar (hacmi 900 litreyi Çin 21.40% Moskova Bölgesi 15.40% Vladimir Bölgesi 21.60% geçmeyenler): Almanya 11.60% Lipetsk Bölgesi 9.70% Moskova 17.10% Bulgaristan 8.70% Başkurdistan 8.30% Kaliningrad Bölgesi 2.40% 2017 $54.6 milyon $2.2 milyon Ukrayna 5% Rostov Bölgesi 6.50% Lipetsk Bölgesi 0.40% Sırbistan 3.80% Sankt-Petersburg 5.80% Stavropol Krayı 0.20% 2018 $54.5 milyon $2.1 milyon Türkiye 3.20% Primorsk Krayı 5.10% Krasnodar Krayı 0.10% 2019 $56.6 milyon $961 bin İtalya 2.50% Çelyabinsk Bölgesi 2.10% ABD 1.30% Sverdlov Bölgesi 2.10% Toplam: $166 milyon $5.3 milyon Avusturya 0.80% Kaliningrad Bölgesi 1.40% 8418.50 Dondurucu veya Dönem Tutar Tutar Belarus 24.40% Moskova 39.60% Moskova Bölgesi 55.50% soğutucu ekipmanlar İtalya 20.10% Moskova Bölgesi 14.40% Moskova 19.30% ile mücehhez Avusturya 9.60% Smolensk Bölgesi 9.40% Kaliningrad Bölgesi 12.80% depolama ve teşhir Çin 9.50% Sankt-Petersburg 6.90% Sankt-Petersburg 5.60% amaçlı diğer mobilya Romanya 4.60% Krasnodar Krayı 6.30% Orlov Bölgesi 2.20% (konsol, dolap, teşhir Finlanda 4.50% Orlov Bölgesi 5.80% Rostov Bölgesi 1.80% tezgahları, vitrinler Polonya 4.30% Yaroslav Bölgesi 5% Krasnodar Krayı 1.30% ve benzerleri) Türkiye 3.80% Kaliningrad Bölgesi 4.40% Nijegorod Bölgesi 0.70% Almanya 3.20% Leningrad Bölgesi 1.70% Stavropol Krayı 0.40% 2017 $68.8 milyon $1.6 milyon Danimarka 3% Belgorod Bölgesi 1.20% Belgorod Bölgesi 0.10% 2018 $60.9 milyon $4.3 milyon 2019 $41.7 milyon $713 bin Toplam: $171 milyon $6.6 milyon 8514.10 Rezistansla ısıtılan Dönem Tutar Tutar İtalya 31.70% Moskova 32.60% Nijegorod Bölgesi 39.80% ocak ve fırınlar: Almanya 20.40% Moskova Bölgesi 21.40% Samara Bölgesi 13.80% Çin 10.80% Sankt-Petersburg 10.50% Moskova 7.40% ABD 6% Yaroslav Bölgesi 6.40% Perm Krayı 5.70% 2017 $85.7 milyon $795 bin Polonya 5.60% Sverdlov Bölgesi 6.20% Sankt-Petersburg 5.60% Fransa 5.40% Çelyabinsk Bölgesi 2.40% Rostov Bölgesi 4.30% 2018 $98.6 milyon $1.6 milyon Finlanda 3.90% Kursk Bölgesi 2.30% Krasnodar Krayı 4.10% 2019 $100 milyon $1.2 milyon İsveç 2.20% Ulyanovsk Bölgesi 2.10% Smolensk Bölgesi 3.90% Çekya 2% Nijegorod Bölgesi 2% Saratov Bölgesi 2.80% Toplam: $285 milyon $3.6 milyon İsviçre 1.30% Krasnoyarsk Krayı 1.70% Orenburg Bölgesi 2.60% 8516.60 Diğer fırınlar; ocaklar, Dönem Tutar Tutar Çin 22.60% Moskova 51.40% Sankt-Petersburg 42.20% pişirme sacları, Polonya 16.90% Sankt-Petersburg 22% Moskova 23.50% kaynatma halkaları, Türkiye 11.60% Moskova Bölgesi 5.60% Vladimir Bölgesi 14.90% ızgaralar ve kızartma Almanya 11.20% Lipetsk Bölgesi 4.60% Rostov Bölgesi 6.50% cihazları: Belarus 9.10% Primorsk Krayı 1.90% Krasnodar Krayı 2.40% Slovenya 7.20% Leningrad Bölgesi 1.80% Çelyabinsk Bölgesi 2% 2017 $415 milyon $36.6 milyon İspanya 6.70% Vladimir Bölgesi 1.70% Primorsk Krayı 1.90% İtalya 6.60% Rostov Bölgesi 1.70% Kirov Bölgesi 1.80% 2018 $497 milyon $58 milyon Romanya 2.80% Çelyabinsk Bölgesi 1.40% Moskova Bölgesi 1.80% 2019 $502 milyon $70.1 milyon Çekya 1.80% Krasnodar Krayı 1.20% Stavropol Krayı 1.40% Toplam: $1.41 milyar $165 milyon

Kaynak: Rusya Federasyonu Federal Gümrük Servisi, www.stat.customs.ru

121

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 121 5.08.2020 19:31:01 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Makine Sektöründe İthalatçı Firma Listelerinin Bulunduğu Veri Tabanları

Rusya Federasyonu’nda makine sektöründe yer alan ithalatçı firma listelerinin bulunduğu veri tabanlarına “Europages” (https://bit.ly/3etPZ9O) internet adresinden ulaşılabilmektedir.

Rusya Federasyonu’nun Makine Sektörüyle İlgili Yerel Pazarı / Ulusal Üreticiyi Korumaya Yönelik Sanayi ve Ticaret Politikaları “2030’a kadar Makine ve Cihaz Sanayii Kalkınma Stratejisi” (Rusya Federasyonu Sanayi ve Ticaret Bakanlığı) kapsamında yer alan konulara http://minpromtorg.gov.ru/ internet adresinden ulaşılabilmektedir.

“Federal Bütçeden Rusya Federasyonu Bölümleri Bütçelerine, Modernizasyon ve Sanayi Şirketlerinin Kalkınması Yatırım Projelerinin Masrafların Bir Kısmının Geri Ödenmesinin Ortak Finansmanı İçin Sübvansiyon Verme Kurallarının Onayı Hakkında” 194 No’lu 15.03.2016 tarihli Rusya Federasyonu Hükümetinin Kararnamesine http://www.stankoinstrument.ru/ internet adresinden ulaşılabilmektedir.

Rusya Federasyonu’nun Makine ve Ekipman Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları Rusya Federasyonu’nun makine ve ekipman sektöründe uygulanan gümrük vergisi oranlarına http://www.eurasiancommission.org/ru/act/trade/catr/ett/Pages/default.aspx bağlantısından GTİP kodlarına göre ulaşılabilir.

Tablo 31: Rusya Federasyonu’nun Makine ve Ekipman Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları Fasıl No Fasıl Açıklaması Vergi Detay Oranı (%) 8413.70 Diğer santrifüj pompalar: 0 8413.81.00.00.00 Pompalar 0 8414.40 Tekerlekli şasiler üzerine monte edilmiş 0 çekilebilen hava kompresörleri: 8422.30.00.00.00 Şişeleri, kutuları, çuvalları veya diğer kapları 0 doldurmaya, kapamaya, mühürlemeye veya etiketlemeye mahsus makinalar; şişeleri, kavanozları, tüpleri ve benzeri kapları kapsüllemeye mahsus makinalar; içecekleri gazlandırmaya mahsus makinalar

8422.40.00.00.00 Diğer paketleme veya ambalajlama makinaları (ısı ile büzerek ambalajlamaya mahsus makinalar dahil) 8428.90 Diğer makina ve cihazlar: %0 veya %0: 8428.90.900 0 %5 %5: diğerleri 8430.49.00.00.00 Diğerleri 0 8431.43.00.00.00 8430.41 ve 8430.49 Alt pozisyonlarındaki delme 0 veya sondaj makinalarına ait aksam ve parçalar

122

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 122 5.08.2020 19:31:01 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

8436.10.00.00.00 Hayvan yemlerini hazırlamaya mahsus makina %5 ve cihazlar 8437.10.00.00.00 Tohumların, hububatın veya kuru baklagillerin %5 temizlenmesine, tasnif edilmesine veya ayıklanmasına mahsus makina ve cihazlar 8437.80 Diğer makina ve cihazlar 0 8438.10 Ekmekçilik, pastacılık, bisküvi makina ve 0 cihazları ile makarna ve benzeri ürünlerin imaline mahsus makina ve cihazlar: 8438.50.00.00.00 Etlerin veya kümes hayvanlarının etlerinin 0 hazırlanmasına mahsus makina ve cihazlar

8438.60 Sebze, meyve ve kabuklu yemişlerin 0 hazırlanmasına mahsus makina ve cihazlar 8438.90 Aksam ve parçalar: 0 8461.50 Testere tezgahları ve dilme tezgahları: %0 veya %0: 8461.50.190.1, %8 veya 8461.50.900.1; %9 %8: 8461.90.000.0; %9: diğerleri 8462.29 Diğerleri: %7 8462.39 Diğerleri: %8 veya %8: 8462.39.990.0; %10: %10 diğerleri. 8462.91 Hidrolik presler: %0 veya %8: 8462.91.800.9; %8 veya %10: 8462.91.200.9; %10 %0: diğerleri 8466.10 Alet tutucuları ve otomatik şekilde açılan pafta 0 kafaları: 8466.92 84.65 Pozisyonundaki makinalara ait olanlar: 0 8479.40.00.00.00 İp, halat veya kablo bükme makinaları 0 8515.39 Diğerleri: 0 8418.40 Dikey tip dondurucular (hacmi 900 litreyi %5 veya %5: 8418.40.200.2, geçmeyenler): %10 veya 8418.40.800.2; %15 %10: 8418.40.800.8; %15: diğerleri 8418.50 Dondurucu veya soğutucu ekipmanlar ile %10 veya %10: 8418.50.190.0; mücehhez depolama ve teşhir amaçlı diğer %12 %12: diğerleri mobilya (konsol, dolap, teşhir tezgahları, vitrinler ve benzerleri) 8514.10 Rezistansla ısıtılan ocak ve fırınlar: 0 8516.60 Diğer fırınlar; ocaklar, pişirme sacları, kaynatma %10 halkaları, ızgaralar ve kızartma cihazları:

123

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 123 5.08.2020 19:31:01 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Makine Sektörüyle İlgili Prestijli Fuarlar

Metalloobrabotka, tüm sektör temsilcileri tarafından yakından gözlemlenen ve önde gelen ticaret fuarlarından biridir. Rusya Federasyonu’nda makine ve ekipman sektörü ile ilgili ön plana çıkan prestijli fuarların listesi aşağıda yer almaktadır.

Tablo 32: Rusya Federasyonu’nda Makine Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar Fuarlar Tarih Düzenlenme Sıklığı

Engineering. Machines. Tool. Welding Haziran Her yıl Technoexpo Haziran Her yıl Metalloobrabotka Mayıs Her yıl Mashex Ekim Her yıl Mitex Ekim Her yıl Mechanical Engineering. Metalworking. Kazan Şubat Her yıl St. Petersburg Technical Fair Mart Her yıl Metalwork And Welding Show Kasım İki yılda bir InterStoryExpo Eylül Her yıl Bauma CTT Russia Eylül Her yıl IDMA Eylül Her yıl

(Kaynak: https://expomap.ru/ - http://expoforum-center.ru/en/)

Rusya Federasyonu’nda Bulunan Sektör Temsilcilikleri

Rusya Federasyonu’nda makine sektörü temsilciliklerine http://www.stankoinstrument.ru/ internet adresinden ulaşılabilmektedir.

124

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 124 5.08.2020 19:31:02 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 8 TİCARİ SEKTÖRLER

8.7 MOBİLYA SEKTÖRÜ

125

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 125 5.08.2020 19:31:04 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Mobilya Sektörü

Rusya mobilya pazarındaki genel trendler dört kategoride toplanmıştır. • Çocuk mobilyaları kategorisinde bebek ve çocuk mobilyaları ve aksesuarları alanında yeni yapı çözümleri, • Dizayn mobilyaları kategorisinde Neo- Art-Deco ve 60’lı ve 70’li yılların konseptini yansıtan eski moda konseptli çözümler, • Mutfak mobilyaları kategorisinde parlak renklere yönelik çözümler, • Minderli mobilyalar kategorisinde daha uygun fiyatlı ürünlere odaklanılarak, üçlü koltuk takımları ve köşe takımları sunulmaktadır. Bu kategorideki ürünler toplam satışların %20 -30’unu oluşturmaktadır.

Rus tüketicilerin %70’i mobilya ürünlerini birçok markanın bir arada sunulduğu, mobilya perakende mağazalarına sahip alışveriş merkezlerinden satın almayı tercih etmektedir. Tüketicilerin %12’si IKEA, Hoff ve Leroy Merlin gibi mobilya marketlerini tercih ederken, %7’si internet mobilya mağazalarını, %5’i cadde ve sokaklarda yer alan tek bir markanın satıldığı mağazaları, %3’ü yapı marketlerini tercih etmektedir. Tüketicilerin bir kısmı ise ev ve ofis mobilyalarını daha çok, ürünleri karşılaştırabildikleri ve daha düşük fiyata ürün satın alabildikleri e-ticaret sitelerinden online satın almayı tercih etmektedir. Ayrıca mobilya üreticileri ve gayrimenkul sektörü arasında anahtar teslimi yönünde iş birliği yapılmaktadır.

Tablo 33: Rusya Federasyonu Mobilya Pazarı Genel Görünümü Pazarın Özellikleri Yüksek Rekabetçi Pazar Yurtiçi Üreticiler 5000 işletme (500 büyük firma) Pazar Hacmi 5.54 milyar USD* (418 milyar ruble) Pazar Kapasitesi 7.95 milyar USD* (7.95 milyar ruble) İhracat & İthalat Mobilya ithalatı, ihracatını 5 kez geçmiştir.

(*04 Mayıs 2020 kuruna göre)

2018 verilerine göre kentleşme oranı %74,4 olan Rusya Federasyonu’nda 2019 verilerine göre ortalama hane halkı büyüklüğü 2,6 kişidir.

Grafik 37: Rusya Tüketicilerin Mobilya Satın Almayı Tercih Ettikleri Satış Noktaları (%) Çok Markalı Merkezler: Mobilya perakende mağazalarına sahip alışveriş merkezleri 3% 2% 5% 70% 7% Mobilya Hipermarketleri: IKEA, Hoff, Leroy Merlin

12% İnternet Mobilya Mağazaları

Sokak Perakende Noktaları:Tek bir markanın satıldığı mağazalar

Yapı Merket

Diğer

Kaynak: https://www.flandersinvestmentandtrade.com, https://www.promebel.com

126

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 126 5.08.2020 19:31:05 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 38: Rusya Mobilya ve Ahşap İşleme Sanayii Şirketleri Derneği (AMDPR) Verilerine Göre Rusya’da Mobilya Üretimi (2017) (%)

(Kaynak: http://elib.sfu-kras.ru/)

Ülkede 500 büyük mobilya fabrikası ve 3000 küçük ölçekli mobilya şirketi bulunmaktadır.

Rusya Federasyonu’nda mobilya üretiminde modüler ve mobilyası ürünleri %28’lik payla ilk sıradadır. Bunu sırasıyla yumuşak mobilya (%20), mutfak mobilyası (%16), ofis mobilyası (%11), yataklar (%9), çocuk mobilyası (%7) ve oturma grubu (%6) ürünleri izlemektedir.

Grafik 39: Rusya Federasyonu Hane Halkının Evlerinde Kullandıkları Mobilyaların Menşei (%) 82,30%

13,50% 12,10% 4,50% 3,90% 3,50% 2,70% 2,40% 2,20% 1,50% 1,00% 0,90% 0,50%

(Kaynak: https://adindex.ru/)

Rusya Federasyonu hane halkının evlerinde kullandıkları mobilyalarda %82,3’lük pay ile Rus yerli üretimi ürünler ilk sırada gelmektedir. %12,1’lik pay ile Belarus ürünleri ikinci sırada yer almaktadır. Bunu sırasıyla İsveç (%4,5), Almanya (%3,9), İtalya (%3,5), Romanya (%2,7), Çekya (%2,4), Yugoslavya (%2,2), Finlandiya (%1,5), İspanya (%1), Moldova (%0,9) ve ABD (%0,5) izlemektedir.

127

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 127 5.08.2020 19:31:06 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nun önde gelen mobilya perakendecileri arasında Tri Kita ve Grand markaları üst segment markalar olarak yer almaktadır. Tvoy dom ve RIO ise büyük alışveriş ve eğlence merkezlerinde orta ve üst seviyeye hitap eden markalardır.

Twinstore ve ROOMER ise konsept mobilyaların sunulduğu mobilya merkezlerinde üst orta segment ve üst seviyeye hitap eden markalardır. Bunun yanı sıra Twinstore daha çok mimar ve tasarımcılara yönelik ürünler sunmaktadır.

Tablo 34: Önde Gelen Mobilya Perakendecilerinin Profilleri Önde Gelen Mobilya Merkezleri

Üst Segment Markalar “Tri Kita”, http://www.3kita.ru/ Fiyat Segmenti: Üst Seviye

Üst Segment Markalar “Grand”, http://www.grandfs.ru/

Büyük Alışveriş ve Eğlence Merkezlerinde Mobilya Alanları

Fiyat Segmenti: Orta ve Üst Seviye “Tvoy dom”, https://tvoydom.ru/

Fiyat Segmenti: Orta Seviye RIO

Konsept Mobilya Merkezleri

Twinstore, https://twinstore.ru/ Fiyat Segmenti: Orta ve Üst Seviye (Mimar ve Tasarımcılara yönelik)

ROOMER , http://roomer.ru/ Fiyat Segmenti: Orta Seviye Genel trendler

Kaynak: https://www.flandersinvestmentandtrade.com

Ofis mobilyası üretimi 2017 ve 2018 yıllarında, sırasıyla 408,3 milyon USD (30 milyar Ruble) ve 528,5 milyon USD (38.83 milyar Ruble) olmuştur, (17 Mayıs 2020 USD/RUB kuruna göre).

128

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 128 5.08.2020 19:31:06 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Mobilya Sektöründe Üretici Firmalar

Rusya Federasyonu’nda mobilya sektöründe yer alan ürünlerin %65’ten fazlası yerel şirketler tarafından üretilmektedir:

Tablo 35: Rusya Federasyonu’nda Mobilya Sektöründe Önde Gelen Üretici Firmaların Listesi Önde Gelen Üretici Firmalar Web Adresleri

SHATURA (600 satış noktası) https://www.shatura.com/

LAZURIT (500 satış noktası) https://lazurit.com/

ANGSTREM (Rusya’da 120 şehirde satış noktası) https://www.angstrem-mebel.ru/

STOLPLIT https://www.stolplit.ru/

TRIYA https://www.triya.ru/

MIASS MEBEL http://www.miassmebel.ru/

MEBEL CHERNOZEMIA http://mche.ru/

8 MARTA https://www.8marta.ru/

(Kaynak: https://www.flandersinvestmentandtrade.com)

600 satış noktasına sahip “Shatura”, 500 satış noktası ile “Lazurit” ve Rusya’da 120 şehirde satış noktası bulunan “Angstrem” firmaları mobilya sektöründe öne çıkan firmalardır. Sektörde yer alan diğer firmalar ise Stolplit, Triya, Mıass Mebel, Mebel Chernozemia ve 8 Marta’dır.

129

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 129 5.08.2020 19:31:07 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Ülkede Türk mobilya sektöründen 3 firma faaliyet göstermektedir.

ÇİLEK - https://cilek-store.ru/

BELLONA - https://bellona.ru.com/

DOĞTAŞ - http://www.dogtas.ru/

Mobilya Sektöründe Önde Gelen Firmalar Rusya Federasyonu’nda mobilya sektöründe önde gelen beş firmanın profilleri aşağıda özetlenmektedir.

Shatura (shatura.com) 1961 yılında kurulmuş olan Shatura firması, 600 mağaza zinciri ile Rusya mobilya sektöründe pazar lideri konumundadır. Ürün kalemleri, yatak odaları, oturma odaları, antreler, mutfaklar, genç odaları, ofis ve otel mobilyaları, karyola ve bazalar, yataklar, yorganlar, yastıklar, dolaplar ve raflar, hazır setler, yumuşak mobilya, komodinler, masa ve sandalyeler, askılar ve aynalardır

Lazurit (lazurit.com) 1992 yılında kurulmuş olan firma 170 şehirde, 600 mağaza ve 25 mobilya serisiyle hizmet vermektedir. Ürün kalemleri, yatak odaları, oturma odaları, antreler, çocuk odaları, ofis mobilyası, mutfaklar, gardroplar, setler, dolaplar, karyola ve bazalar, yataklar, uyku aksesuarları, komodinler, masa ve sandalyeler, kanepe ve koltuklar, raflar, askılar ve aynalardır.

Angstrem-mebel (angstrem-mebel.ru) 1991 yılında kurulmuş olan firma 120 Rusya ve BDT) şehrinde hizmet vermektedir. Ürün kalemleri, oturma odaları, yatak odaları, yumuşak mobilya, masa ve sandalye, antreler, çocuk odaları, kitaplıklar, ev aksesuarları komodinler, raflar, yataklar ve aynalardır.

Stolplit (stolplit.ru) 1999 yılında kurulmuş olan firma, Rusya ve koşu ülkelerde olmak üzere 13 bölgede 2000 mağaza zinciri ile hizmet vermektedir. Ürün kalemleri, mutfaklar, yumuşak mobilya, oturma odaları, yatak odaları, antreler, çocuk odaları, ofis mobilyası, dolaplar, yataklar, banyo, ev aksesuarları, yazlık ürünleri, masif ahşap ürünleri ve aydınlatmalardır.

130

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 130 5.08.2020 19:31:08 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Triya (triya.ru) 1952 yılında kurulmuş olan firmanın 400 bölgede temsilcisi bulunmaktadır. Ürün kalemleri, yumuşak mobilya, çocuk odaları, yatak odaları, yataklar, gardıroplar, antreler, mutfaklar, masa ve sandalyeler, mutfak masaları, ofis mobilyaları ve küçük boyutlu mobilyalardır.

Rusya Federasyonu Mobilya Sektörü Toptancıları

Rusya Federasyonu’nda üç ana mobilya toptancısı bulunmaktadır. Bunlardan 134 şirketin yer aldığı toptan alıcılara https://www.postavshhiki.ru/ adresinden, 315 Rus mobilya tedarikçisinin bulunduğu listeye https://yopt.org/postavshiki/category/ adresinden ve yerli Rus mobilya üreticilerinin listesine ise https://productcenter.ru/ bağlantısından ulaşmak mümkündür.

Rusya Federasyonu mobilya toptancılarından “MarktMebel”, “MCStyle”, MebelOptTorg”, “Logik Dom” ve “Vizit Mebel” firmalarına, sırasıyla https://www.marktmebel.ru/, https://www. mcstyle.ru/, https://www.mebelopttorg.ru/, https://www.logikdom.ru/, https://vizit-mebel. ru/ internet adreslerinden ulaşılabilir. Mobilya ithalatçılarına https://www.meb100.ru/importery-mebeli-opt internet adresinden ulaşılabilir. Bu sayfada, toplam 56 mobilya ithalatçısının iletişim bilgileri yer almaktadır.

Rusya Federasyonu’nda Mobilya Sektörünün Yoğunlaştığı Bölgeler

Rus mobilya pazarındaki satışların neredeyse üçte biri Moskova’da ve Moskova Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır. Rusya Federasyonu’nda mobilya sektörü, Merkez Federal Bölge ve Volga Federal Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır. Sektörün yoğun olduğu diğer bölgeler ise Kuzey Batı Federal Bölgesi, Güney Federal Bölge ve Sibirya Federal Bölgesi’dir.

Grafik 40: Rusya Federasyonu’nda Mobilya Sektörünün Yoğunlaştığı Bölgeler (%)

2017 2018

Merkez Kuzeybatı Güney Kuzey Kafkasya Volga Federal Bölgesi Federal Bölgesi FederalMerkez Bölgesi Federal BölgesiKuzeybatıFederal Bölgesi Güney Ural Sibirya Uzak DoğuFederal BölgesiMoskova Federal BölgesiSankt-PeterburgFederal Bölgesi Federal Bölgesi Federal Bölgesi FederalKuzey Bölgesi Kafkasya Volga Ural (Kaynak: https://lesprominform.ru/) Federal Bölgesi Federal Bölgesi Federal Bölgesi Sibirya Uzak Doğu Moskova Federal Bölgesi Federal Bölgesi

131

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 131 5.08.2020 19:31:08 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Mobilya Sektöründe İthalat ve İhracat

Rusya Federasyonu’nun mobilya ihracatı, 2018 yılında %27 artışla 375 milyon USD olmuştur. 2019 yılının ilk yarısında, bir önceki yılın ilk yarısına göre %6 artan ihracat, 181,8 milyon USD’ye ulaşmıştır.

Rusya Federasyonu’nda mobilya pazarının yarısını ithal ürünler oluşturmaktadır. Yıllar itibarıyla 2019 yılının ilk yarısında bir önceki yıla göre %9 artarak 3.21 milyar* USD (242,4 milyar ruble) mobilya ithalatı yapılmıştır. (*4 Mayıs 2020 kuruna göre)

Grafik 41: Rusya Mobilya Pazarı Satış Miktarları (milyar ruble) ve İthalat Oranı ($)

700 615,975 600

500 427,2

400 370,4 362,9 361,1 %49,9 300 264,216 252,4 %56,6 222,7 209,2 182,7 200 %50,7 %47,2 %48,8 %53 %44,6 106,692 %44.3 100 %48 37,6 %38 0 2000 2007 2009 2010 2014 2015 2016 2017 2018 I yarıyıl I yarıyıl 2018 2018

Rusya Mobilya Pazarında İthalat Oranı Rusya Pazarı ( Milyar Ruble)

(Kaynak: https://lesprominform.ru/)

132

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 132 5.08.2020 19:31:08 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu mobilya ithalatında ilk sırada 429 milyon USD ve %22 pazar payı ile Çin ilk sırada yer almaktadır. Belarus 261 milyon USD ithalat ve %13,5 pazar payı ile ikinci sırada, İtalya 185 milyon USD ithalat ve %9,6 pazar payı ile üçüncü sırada gelmektedir.

Grafik 42: 2019’da Rusya Federasyonu’na En Çok Mobilya İthal Eden Ülkeler, İthalat Oranları (%) ve Hacimleri (milyon $) 500 450 429 400 350 300 261 250 185 200 160 140 150 128 100 76 63 54 42 50 0

(Kaynak: https://proderevo.net/industries/furniture/)

Mobilya ithalatçıları kataloğu: https://www.meb100.ru/

İthalat ve ihracat rakamları verilen mobilya ürün grupları GTİP kodlarına göre; döşemeli mobilyalar, metal ofis mobilyası, ahşap ofis mobilyası ve mutfak mobilyasıdır. Buna göre;

Döşemeli mobilyalarda Rusya Federasyonu’nun 2019 yılında mobilya ihracatı %2,5 artarak 12,5 milyon USD iken, ithalatı ise %14 azalarak 64,5 milyon USD olmuştur.

Metal ofis mobilyalarında 2019 yılında mobilya ihracatı %2 artarak 10,3 milyon USD, ithalatı ise %17,4 azalarak 23,7 milyon USD olmuştur.

Ahşap ofis mobilyalarında 2019 yılında mobilya ihracatı %11,3 artarak 5,9 milyon USD iken, ithalatı ise %22,4 azalarak 43,9 milyon USD olmuştur.

Mutfak mobilyalarında; 2019 yılında ihracat bir önceki yılla aynı seviyede gerçekleşerek 22,8 milyon USD iken, ithalat ise %4,2 azalarak 60,7 milyon USD olmuştur.

2019 yılında Rusya Federasyonu’nda mobilya ihracatı artarken, ithalat rakamlarında düşüş yaşanmıştır.

133

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 133 5.08.2020 19:31:09 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 36: Rusya Federasyonu Mobilya Sektörü GTİP Kodlarına Göre İthalat İhracat Verileri

Rusya Federasyonu 2019 yılında aşağıdaki tabloda verilen kategoriler arasında en çok 9402.90 GTİP numaralı – hasta yemek masası ithal etmiştir ve ithalat hacmi 72.9 milyon USD olmuştur. Bunun sadece 587 bin USD’lik kısmını, yani %0,81 kadarını Türkiye’den ithal etmiştir. Hasta yemek masalarını daha çok Çin, Almanya ve Belarus’tan ithal etmiş ve payları sırasıyla %28,1, %19,2 ve %11,1 olmuştur. Hasta yemek masaları daha çok Moskova ve St-Petersburg şehirleri tarafından ithal edilmiş fakat Türkiye, St-Petersburg’a ihracat yapmaktadır.

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 9401.69 Oturma Mobilyaları Dönem Tutar Tutar Çin 23.70% Moskova Bölgesi 65.50% Moskova Bölgesi 51.20% Romanya 17.10% Moskova 21.90% Tataristan 25.40% Vietnam 11.70% St. Petersburg 4.60% Krasnodar Krayı 15.20% Belarus 9.40% Kaliningrad Bölgesi 1.80% Moskova 7.70% Malezya 6.70% Primorsk Krayı 1.40% Stavropol Krayı 0.30% 2017 $19.9 milyon $107 bin Ukrayna 5.30% Krasnodar Krayı 0.90% St. Petersburg 0.20% Bulgaristan 5.20% Smolensk Bölgesi 0.60% 2018 $19.6 milyon $104 bin Polonya 4.20% Omsk Bölgesi 0.50% İtalya 3.70% Novosibirsk Bölgesi 0.40% 2019 $25.5 milyon $12.4 bin Endonezya 2.90% Dağıstan 0.30% Toplam: $64.9 milyon $224 bin 9401.61 Mobilya Dönem Tutar Tutar Çin 26.40% Moskova 41.20% Moskova 32.40% Belarus 20.70% St. Petersburg 10.10% Moskova Bölgesi 15.30% İtalya 15.80% Moskova Bölgesi 9.80% Çeçenistan 10.90% Malezya 6.90% Kaliningrad Bölgesi 5.50% Tataristan 8.90% 2017 $71 milyon $787 bin Polonya 4.80% Primorsk Krayı 4.40% Krasnodar Krayı 8.40% Almanya 2.70% Kaluga Bölgesi 3.90% Vladimir Bölgesi 6.90% 2018 $74.9 milyon $1.5 milyon Litvanya 2.60% Smolensk Bölgesi 3.10% Dağıstan 5.50% 2019 $64.5 milyon $1.4 milyon İspanya 1.80% Krasnodar Krayı 2.60% İnguşetya 3.30% Vietnam 1.80% Rostov Bölgesi 2.40% St. Petersburg 1.50% Toplam: $210 milyon $3.8 milyon ABD 1.80% Dağıstan 2.40% Orenburg Bölgesi 1.10% 9402.90 Hasta Yemek Masası Dönem Tutar Tutar Çin 28.10% Moskova 69.70% Moskova 90.80% Almanya 19.20% St. Petersburg 12.80% Moskova Bölgesi 8% Belarus 11.10% Novosibirsk Bölgesi 5.10% İvanovo Bölgesi 0.90% Finlanda 10.30% Moskova Bölgesi 3.80% Tataristan 0.20% 2017 $53.1 milyon $149 bin Çekya 7.90% Sverdlovsk Bölgesi 1.80% İtalya 7.20% Primorsk Krayı 1.50% 2018 $67.8 milyon $336 bin Macaristan 3.40% Kaluga Bölgesi 0.80% 2019 $72.9 milyon $587 bin ABD 2.80% Smolensk Bölgesi 0.80% Polonya 2.50% Çelyabinsk Bölgesi 0.50% Toplam: $194 milyon $1.1 milyon Güney Kore 1.30% Samara Bölgesi 0.50% 9403.10 Metal Büro Mobilyası Dönem Tutar Tutar Almanya 24.80% Moskova 49.30% Moskova 51.70% Çin 20.70% St. Petersburg 13% Tataristan 10.50% İtalya 12.90% Moskova Bölgesi 10.70% Moskova Bölgesi 9.30% Polonya 3.90% Rostov Bölgesi 6.10% Voronej Bölgesi 5.60% 2017 $24.9 milyon $210 bin İngilitere 3.40% Tyumen Bölgesi 3.10% Krasnodar Krayı 4.30% Finlanda 3.10% Kaluga Bölgesi 3% Rostov Bölgesi 4% 2018 $28.7 milyon $455 bin İspanya 3% Primorsk Krayı 1.90% Çuvaşistan 3% 2019 $23.7 milyon $638 bin İsviçre 3% Kaliningrad Bölgesi 1.50% Nijniy Novgorod Bölgesi 2.30% Hollanda 2.10% Krasnodar Krayı 1.10% Primorsk Krayı 1.90% Toplam: $77.2 milyon $1.3 milyon Tayvan (Çin) 2.10% Belgorod Bölgesi 1.10% Adıge Cumhuriyeti 1.80%

134

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 134 5.08.2020 19:31:10 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 9403.30 Ahşap Büro Mobilya Dönem Tutar Tutar Belarus 35.30% Moskova 51.20% Moskova 48.60% İtalya 16.10% Moskova Bölgesi 19% Tataristan 14% Polonya 10.90% St. Petersburg 11.90% Çuvaşistan 12.10% Almanya 9.60% Smolensk Bölgesi 11.30% Moskova Bölgesi 7.40% 2017 $51.4 milyon $218 bin Litvanya 4.70% Belgorod Bölgesi 1.10% Krasnodar Krayı 6% Avusturya 4.40% Omsk Bölgesi 0.80% Sverdlovsk Bölgesi 3.70% 2018 $56.6 milyon $573 bin Çin 4.30% Rostov Bölgesi 0.60% Rostov Bölgesi 2.90% 2019 $43.9 milyon $526 bin Çekya 3.40% Primorsk Krayı 0.60% Astrahan Bölgesi 2% İspanya 2.60% Kaliningrad Bölgesi 0.50% Kaliningrad Bölgesi 1.40% Toplam: $152 milyon $1.3 milyon İsveç 1.60% Kaluga Bölgesi 0.40% Samara Bölgesi 0.80% 9403.40 Ahşap Mutfak Dönem Tutar Tutar Belarus 48.90% Moskova 48.70% Moskova 48.80% Mobilyası Almanya 19.90% Ryazan Bölgesi 11.20% Krasnodar Krayı 34.90% İtalya 15.30% St. Petersburg 10.40% Moskova Bölgesi 6.50% Çin 3.40% Moskova Bölgesi 9.20% St. Petersburg 5.90% Ukrayna 3.20% Kaliningrad Bölgesi 3.60% Çuvaşistan 2.40% 2017 $56.8 milyon $8.58 bin Polonya 3% Bryansk Bölgesi 2.90% Çeçenistan 0.80% 2018 $63.4 milyon $103 bin Çekya 2% Primorsk Krayı 2.60% Tataristan 0.60% Avusturya 0.90% Voronej Bölgesi 2.10% Nijniy Novgorod Bölgesi 0.10% 2019 $60.7 milyon $47.1 bin Litvanya 0.90% Smolensk Bölgesi 1.90% Toplam: $181 milyon $159 bin Sırbistan 0.70% Pskov Bölgesi 1.20% 9403.50 Baza, Başlık Dönem Tutar Tutar Belarus 28.70% Moskova Bölgesi 34.50% Moskova 58.50% Polonya 20.20% Moskova 25.80% Çeçenistan 18.40% İtalya 15.60% Dağıstan 6.80% Tataristan 5.90% Çin 13.20% St. Petersburg 5.90% Sverdlovsk Bölgesi 4% Litvanya 6.10% Rostov Bölgesi 5.10% Pskov Bölgesi 3.10% 2017 $54.1 milyon $378 bin Letonya2.50% Kaliningrad Bölgesi 3.60% Moskova Bölgesi 2% 2018 $54.7 milyon $996 bin Almanya 2.20% Omsk Bölgesi 2.40% Vladimir Bölgesi 1.50% Romanya 1.80% Primorsk Krayı 2.20% Krasnodar Krayı 1.40% 2019 $51.4 milyon $1.2 milyon Türkiye 1.60% Krasnodar Krayı 1.70% Çuvaşistan 0.90% Vietnam 1.40% Kaluga Bölgesi 1.60% İnguşetya 0.90% Toplam: $160 milyon $2.6 milyon 9403.60 Ahşap Mobilya Dönem Tutar Tutar Belarus 35% Moskova Bölgesi 38.70% Moskova 65.70% İtalya 14.40% Moskova 31.10% Tataristan 9.60% Polonya 12.60% St. Petersburg 5.10% Vladimir Bölgesi 5.20% Çin 11.40% Kaluga Bölgesi 3.80% Moskova Bölgesi 3.90% Almanya 3.50% Kaliningrad Bölgesi 3% Krasnodar Krayı 2.70% 2017 $239 milyon $2.2 milyon Litvanya 3.10% Omsk Bölgesi 2.60% Samara Bölgesi 2.50% Malezya 2.50% Primorsk Krayı 2.40% Stavropol Krayı 1.50% 2018 $253 milyon $4.3 milyon Slovakya 2.50% Smolensk Bölgesi 2.30% Pskov Bölgesi 1.50% 2019 $251 milyon $2.8 milyon İspanya 2.20% Krasnodar Krayı 1.20% Sverdlovsk Bölgesi 1.40% Vietnam 1.80% Pskov Bölgesi 1% Kaliningrad Bölgesi 0.90% Toplam: $744 milyon $9.3 milyon 9404.29 Yatak Dönem Tutar Tutar Belarus 42.30% Moskova 52.20% St. Petersburg 44.60% Güney Kore 16.60% Yaroslav Bölgesi 12.60% Moskova 22.70% Fransa 7.90% Moskova Bölgesi 6.90% Çuvaşistan 11% Çin 7% Kaluga Bölgesi 5.10% Tataristan 9.60% 2017 $11.7 milyon $16.1 bin Letonya5.40% St. Petersburg 3.80% Krasnodar Krayı 5.10% Almanya 4.30% Smolensk Bölgesi 3.60% Astrahan Bölgesi 4.70% 2018 $12.6 milyon $109 bin İsveç 3.60% Novosibirsk Bölgesi 3.40% Orenburg Bölgesi 1.40% 2019 $10.5 milyon $102 bin İtalya 3.20% Kaliningrad Bölgesi 2.40% Stavropol Krayı 0.40% Polonya 2.10% Khabarovsk Krayı 1.40% Tver Bölgesi 0.20% Toplam: $34.8 milyon $227 bin İngilitere 1.80% Primorsk Krayı 1.20% Pskov Bölgesi 0.20%

135

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 135 5.08.2020 19:31:10 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nun Mobilya Sektörüyle İlgili Yerel Pazarı / Ulusal Üreticiyi Korumaya Yönelik Sanayi ve Ticaret Politikaları

Rusya Federasyonu daha önceki yıllarda 1072 No’lu kararı ile kamu ve belediye satın alımları kapsamında yabancı ülkelerde üretilmiş mobilya satın alımlarını yasaklıyordu ancak1 Aralık 2019 tarihinden itibaren bu yasak kalkmıştır. Yeni kurala göre bir kamu, belediye veya devlet şirketi ihalesine iki veya daha fazla Rus şirketi katılıyorsa, herhangi bir ithalatçı firma bu ihaleye katılma hakkını kaybetmektedir. İhaleye sadece bir yerli şirket katılması durumunda, ithalatçı firma ihaleye katılmaya devam edebilmektedir.

Rusya Federasyonu’nun Mobilya Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları Aşağıda Belirtilmiştir.

Tablo 37: Rusya Federasyonu’nun Mobilya Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları Fasıl No Açıklama Vergi Oranı Açıklama 9401.69 Oturma Mobilyaları %10+0.08 Euro/kg 9401.61 Mobilya %12.5 (en az 0.44 Euro/kg) 9402.90 Hasta Yemek Masası %5; %10 (en az 0.25 Euro/kg) veya %10 (en az 0.25 Euro/kg); 9403.10 Metal Büro Mobilyası %10+0.06 Euro/kg %10+0.06 Euro/kg: diğerleri 9403.30 Ahşap Büro Mobilyası %12.5 (en az 0.26 Euro/kg) 9403.40 Ahşap Mutfak Mobilyası %12.5 (en az 0.29 Euro/kg) 9403.50 Baza, Başlık 0.23 Euro/kg 0.23 Euro/kg: 9403 60 100 1, 9403 60 900 1; 0.23 Euro/kg, %10+0.1 Euro/kg 9403.60 Ahşap Mobilya %10+0.1 Euro/kg: 9403 60 300 0; veya %10 %10: diğerleri %12: 9404 29 900 0; 9404.29 Yatak %12 veya %15 %15: 9404 29 100 0;

Rusya Federasyonu’nda Mobilya Sektörü İle İlgili Prestijli Fuarlar

Rusya Federasyonu’nda mobilya sektörü ile ilgili ön plana çıkan prestijli fuarların listesi özetlenmiştir.

Tablo 38: Rusya Federasyonu’nda Mobilya Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar Fuarlar Tarih Düzenlenme Sıklığı UMIDS 2020 3 - 6 Haziran 2020 Her yıl yapılmaktadır I Saloni WorldWide Moscow 2020 9 -12 Ekim 2020 Her yıl yapılmaktadır St. Petersburg Design Week 2020 27 - 30 Mayıs 2020 Her yıl yapılmaktadır DecoRoom 2020 7- 10 Ekim 2020 Her yıl yapılmaktadır RosBuild 2021 9 – 12 Mart 2021 Her yıl yapılmaktadır Stylish Home&Giftss 2020 15 -17 Eylül 2020 Her yıl yapılmaktadır Design&Decor St. Petersburg 2020 16 – 18 Nisan 2020 Her yıl yapılmaktadır

(Kaynak: https://expomap.ru/)

136

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 136 5.08.2020 19:31:10 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Mobilya Sektörü Temsilcilikleri

Rusya Federasyonu’nda mobilya sektörü temsilciliklerine Rusya Mobilya ve Ahşap İşleme Sanayii Şirketleri Derneği (AMDPR)- http://amedoro.com/ru/ üzerinden ulaşılabilir. Bölgelere göre derneklerin listesi ise http://www.m-furnitura.ru/ adreslerinden temin edilebilmektedir.

137

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 137 5.08.2020 19:31:10 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

138

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 138 5.08.2020 19:31:10 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 8 TİCARİ SEKTÖRLER

8.8 OTOMOTİV SEKTÖRÜ

139

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 139 5.08.2020 19:31:13 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

146 milyon ile Avrupa’nın en kalabalık nüfusuna (Almanya’nın yaklaşık iki katı) sahip olan Rusya Federasyonu’nda 2017 yılında 1 milyon 552 bin adet motorlu araç üretilirken 2018 yılında üretim1 milyon 768 bin adede yükselmiştir (UİB, Rusya Federasyonu Ülke Raporu, 2019)

Rusya Federasyonu’nda satışa sunulan yeni araçların %80’den fazlası Rusya’da üretilmektedir. Rusya Federasyonu’nda yatırım yapan yabancı üreticiler daha çok iç pazardaki potansiyeli göz önünde bulundurmaktadır. Rusya otomotiv endüstrisinde marka bilinirliği ve gücü çok önemlidir. Avtovaz, GAZ, Sollers gibi büyük oyuncuların olduğu otomotiv tasarımı ve imalatındaki yüksek sabit maliyet ve ölçek ekonomisi nedeniyle sektöre yeni oyuncuların girmesi oldukça zordur.

2017 ve 2018 yılı Ocak-Eylül döneminde otomotiv sektörü ikili rakamlarda büyümüş olmasına rağmen, sektörün atıl kapasitesinin hâlâ olması nedeniyle önümüzdeki dönemde tüm alt sektörlerde önemli oranda büyüme potansiyeli bulunmaktadır. Bu kapsamda otomotiv üretiminin 2022 yılında 2017 yılına göre %42,1 oranında büyüyerek 2,2 milyon adede, değer bakımından ise %33,1 oranında artarak 22,1 milyar USD büyüklüğe ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Tablo 39: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Araç Sayısı (adet) 2018 Üretim

Binek Otomobil 42,4 milyon %61’i yabancı marka araçlar Hafif Ticari Araç 4 milyon %37’si yabancı, %63’ü yerel Ağır Ticari Araç 3,7 milyon %78’i yerel, %22’si yabancı Otobüs 400 bin %22’si yabancı, %78’i yerel

(Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı, Rusya Federasyonu Otomotiv Yan Sanayi Yerinde Pazar Araştırması, Autostat)

Autostat tarafından ilan edilen verilere göre, 1 Ocak 2018 itibarıyla Rusya Federasyonu genelinde trafiğe kayıtlı 42,4 milyon adet binek araç bulunmaktadır. Ülkede binek otomobil parkının %61’i yabancı markalı araçlardan oluşmaktadır.

Rusya Federasyonu genelinde kayıtlı ticari araç sayısı 8,19 milyondur. Ticari araç parkında hafif ticari araçların payı %49 olup, toplam kayıtlı hafif ticari araç sayısı dört milyon adettir. Hafif ticari araç parkının %37’si yabancı markalardan, %63’ü ise yerel markalardan oluşmaktadır. Ağır ticari araçların payı %46 olup, Rusya Federasyonu’nda toplam 3,7 milyon ağır vasıta ticari araç bulunmaktadır. Ağır vasıtaların %78’i yerel markalardan. %22’si yabancı markalardan oluşmaktadır. Rusya’da trafiğe kayıtlı 400 bin otobüs bulunmaktadır. Ticari araç parkında %5 payı olan otobüslerin %22’si yabancı, %78’i ise yerel markalardır. Genel olarak Rusya Federasyonu ticari araç parkında yerel markalar hâkim konumdadır. Ağır vasıtaların %53’ü tüzel kişilere aitken %47’si şahısların mülkiyetinde bulunmaktadır.

Ülkedeki kullanılmış ya da ikinci el araçların %50’den fazlası 10 yaş üzeri araçlardan oluşmaktadır. Bu durum aftermarket pazarda yedek parça ihtiyacının ve yine servis hizmetlerine olan talebin yüksek olmasına sebep olmaktadır.

Rusya pazarında Tractornye Zavody, St. Petersburg Traktör Fabrikası, CLAAS, Rostselmash, CNH- Kamaz, John Deere (ABD) traktör pazarında önde gelen firmalardır. Rusya Federasyonu’nda tarımda kullanılan mevcut trakörler, 10-12 yıllık hizmet yaşını aşmıştır.

140

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 140 5.08.2020 19:31:13 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Mevcut traktörlerin tarım arazisinde kullanımı yetersiz kalmaktadır. Ortalama olarak, Rusya’daki bir traktör 247 hektar araziye hizmet vermektedir. Hükümetin tahminlerine göre, tarım sektöründe yılda yaklaşık 55.000 traktöre ihtiyacı bulunmaktadır ve bunun bedeli 5,5 milyar USD’ye ulaşmaktadır. Rusya’da yıllık traktör satışı 12.000 adettir.

Rusya Federasyonu Otomotiv Ana Sanayi Üretimi

2019 yılında Rusya Federasyonu’nda motorlu araç üretimi, bir önceki yıla %2,8 düşmüştür. 2019 yılında bir önceki yıla göre binek otomobil üretimi %2,6 azalarak, 1,71 milyon adet olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında ticari araç segmentinde bir önceki yıla göre hafif ticari araç üretimi %5,3 azalarak 118.494 adet, kamyon üretimi %3,5 azalarak 64.201 adet ve otobüs üretimi %2,5 artarak 13.495 adet olarak gerçekleşmiştir.

Tablo 40: OICA (Uluslararası Motorlu Araç Üreticileri Organizasyonu) Verilerine Göre, Rusya Federasyonu Motorlu Taşıtlar Üretim Verileri (adet) 2018-2019 2017 2018 2019 Değişim % Binek Otomobil 1.349.017 1.563.747 1.523.594 -2,6 Hafif Ticari Araç 122.278 125.068 118.494 -5,3 Kamyon 68.234 66.562 64.201 -3,5 Otobüs 12.380 13.169 13.495 +2,5 Toplam 1.551.909 1.768.546 1.719.784 -2,8

(Kaynak: OICA, Uluslararası Motorlu Araç Üreticileri Organizasyonu)

Grafik 43: Rusya Federasyonu Motorlu Taşıtlar Üretimi (adet)

2000000 1768546 1719784 1800000 1551909 1600000 1378246 1303544 1400000 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0 2015 2016 2017 2018 2019

141

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 141 5.08.2020 19:31:13 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu Otomotiv Ana Sanayi Yerel Üretici Firmalar

Rusya Federasyonu’ndaki yerel üretici firmalar incelendiğinde AvtoVAZ grubu gelir bakımından ülkenin en büyük binek otomobil üreticisi konumundadır.

Tablo 41: Rusya Federasyonu Otomotiv Ana Sanayi Yerel Üretici Firmalar Marka Konum Kuruluş Ortaklık Yapısı Üretim Segmenti Tarihi AvtoVAZ Togliatti 1966 Alliance Rostec Auto B.V. Binek Otomobil, Hafif Ticari (joint venture Rostec and Araç Renault-Nissan; 76,25%) GM-AvtoVAZ Togliatti 2002 General Motors (41,61%), Binek Otomobil AvtoVAZ (41,61%) and EBRD (16,78%) Ford-Sollers Elabuga 2011 Sollers JSC (50%) and Ford Binek Otomobil, Hafif Ticari Motor Company (50%) Araç Naberezhnye 1985 Sollers JSC (50%) and Ford Binek Otomobil, Hafif Ticari Chelny Motor Company (50%) Araç Vsevolozhsk 2002 Sollers JSC (50%) and Ford Binek Otomobil Motor Company (50%) Sollers-Dalniy Vladivostok 2009 Sollers JSC (100%) Binek Otomobil Vostok Avtotor Kaliningrad 1996 Avtotor (100%) Binek Otomobil, Hafif Ticari Araç Mercedes-Benz Moskovaregion 2019 Daimler AG, Kamaz Binek Otomobil Moscovia Great Wall Motors Tula 2018 Great Wall Motors (100%) Binek Otomobil GAZ Nizhny 1932 GAZ Group (100%) Hafif Ticari Araç, Minibüs Novgorod UralAZ Miass 1941 GAZ Group (100%) Ağır Vasıta (Askeri amaçlı olanlar dahil) PAZ Pavlovo 1932 GAZ Group (100%) Minibüs, Otobüs KAvZ Kurgan 1958 GAZ Group (100%) Minibüs, Midibüs, Otobüs LiAZ Likino-Dulyovo 1937 GAZ Group (100%) Otobüs GOLAZ MoskovaOblast 1990 GAZ Group (100%) Otobüs

142

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 142 5.08.2020 19:31:13 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Kamaz Naberezhnye 1969 Rostec (49,9%), Avtoinvest Ağır Vasıta (Askeri amaçlı Chelny Limited (20,81%), Daimler olanlar dâhil) AG (11%), KAMAZ International Management CO., L.P. (4,25%), EBRD (4%), Financial and leasing company “KAMAZ” (3,72%), Decodelement Services Limited (2,73%); Bireysel (76.000 üstünde) NefAZ Neftekamsk 1972 Kamaz (50,02%), Republic Treyler, Damperli Kamyon of Bashkortostan (28,5%) KAMAZ, Otobüs Kamaz- Marko Neftekamsk 2012 Kamaz, Marcopolo S.A. Midibüs UAZ Ulyanovsk 1941 Sollers JSC SUV, Hafif Ticari Araç Sollers-Isuzu Ulyanovsk 2006 Sollers JSC, Isuzu Kamyonet Volgabus Volzhsky 1993 Bakulin Motors Midibüs, Otobüs Daimler KAMAZ Rus Naberezhnye 2010 Daimler, Kamaz Kamyon, Kamyonet Chelny BAW RUS Motor Ulyanovsk 2008 AMS Group, BAW Kamyon, Kamyonet, Corp. Minibüs Kuzbassavto Kemerovo 2010 MARR TEC Minibüs Oblast Derways Cherkessk 2003 Mercury (49%), Sberbank Binek Otomobil (51%)

Kaynak: (T.C. Ticaret Bakanlığı, Rusya Federasyonu Otomotiv Yan Sanayi Yerinde Pazar Araştırması). OICA (Uluslararası Motorlu Araç Üreticileri Organizasyonu)

Rusya Federasyonu Otomotiv Ana Sanayi Yabancı Sermayeli Üretici Firmalar

Rusya Federasyonu’nda otomotiv ana sanayinde yatırım yapan yabancı firmalardan Nissan ve Toyota firmalarının St. Petersburg şehrinde binek otomobil üretim tesisleri, Scania ve Man Truck & Bus firmalarının ise kamyon üretim tesisleri bulunmaktadır. Renault firmasının Moskova’da, Volkswagen, Peugeot-Citroen, Mitsubishi ortak yatırımının Kaluga’da binek otomobil fabrikaları, Volvo firmasının Kaluga’da, ülkede en yeni kurulan Isuzu firmasının Ulyanovsk’ta, Iveco firmasının ise Miass’da kamyon üretim tesisleri bulunmaktadır.

143

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 143 5.08.2020 19:31:13 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 42: Rusya Federasyonu Otomotiv Ana Sanayi Yabancı Sermayeli Üretici Firmalar Firma Konum Kuruluş Tarihi Üretim Segmenti Hyundai St. Petersburg 2010 Binek Otomobil Nissan St. Petersburg 2007 Binek Otomobil Toyota St. Petersburg 2007 Binek Otomobil Scania St. Petersburg 2002 Kamyon MAN Truck & Bus St. Petersburg 2013 Kamyon Renault Moskova 1998 Binek Otomobil Volkswagen Kaluga 2007 Binek Otomobil Peugeot Citroën Kaluga 2010 Binek Otomobil Mitsubishi Aliance Volvo Vostok Kaluga 2009 Kamyon Isuzu Ulyanovsk 2017 Kamyon Iveco Miass 1994 Kamyon

Kaynak: (T.C. Ticaret Bakanlığı, Rusya Federasyonu Otomotiv Yan Sanayi Yerinde Pazar Araştırması).

OICA (Uluslararası Motorlu Araç Üreticileri Organizasyonu)

Rusya Federasyonu pazarında kuvvetli toptancı firmalar bulunmaktadır. Bunların listesi aşağıda bulunmaktadır.

Otomotiv Sektöründeki Toptancı Firmalar TOPTANCI FİRMALAR WEB ADRESLERİ

CARVILLE SHOP https://carvilleshop.ru/1

ROSSKO https://rossko.ru/

FORUM-АUТО http://www.forum-auto.ru/

IXORA https://ixora-auto.ru/

EXIST https://www.exist.ru/

AUTO-EURO http://autoeuro.ru/

144

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 144 5.08.2020 19:31:14 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

AUTODOC https://www.autodoc.ru/

AUTOMOBILNOST https://the-parts.ru/

AUTOPOLKA http://autopolka.ru/

AUTORUS https://www.autorus.ru/

Kaynak: http://markakachestva.ru/l

Rusya Federasyonu’nda Otomotiv Sektöründe En Çok Üretim Yapan Firmalar

Yerel otomotiv üreticisi Lada 2018 yılında binek otomobil pazarında en fazla üretim yapan firmadır. Yabancı markalar arasında KIA ikinci sırada, Hyundai üçüncü sırada ve Renault ise dördüncü sırada yer almıştır.

Tablo 43: Rusya Federasyonu’nda Temel Binek Araçlarında Önde Gelen Firmaların Üretim Sayıları (adet) Marka 2014 2015 2016 2017 2018 LADA 389,772 305,414 276,015 331,448 393,326 KIA 198,97 9 163,673 153,197 192,392 234,265 Hyundai 139,121 139,472 131,607 159,263 175,361 Renault 202,276 126,522 124,494 155,334 157,82 Volkswagen 103,558 83,199 85,846 89,266 111,029 Nissan 97,89 79,915 62,444 76,17 88,612 Skoda 74,125 50,544 57,975 76,965 84,135 Toyota 50,627 39,511 39,061 66,39 70,655 Ford 49,209 35,281 38,596 44,089 38,266 Mitsubishi 32,707 38,78 33,52 13,708 32,864

Kaynak: (Rus-Türk İşadamları Birliği - https://www.rtib.org/, UİB, Rusya Federasyonu Ülke Raporu, 2019)

Rus hafif ticari araç pazar payında yerel üreticiler olan GAZ (Gorky Automotive Plant) ve UAZ (Ulyanovsk Automotive Plant) firmaları üretimde ilk iki firmadır. Bu firmaları Ford, Mercedes- Benz ve Peugeot takip etmektedir.

145

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 145 5.08.2020 19:31:14 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 44: Rusya Federasyonu’nda Hafif Ticari Araçlarda Önde Gelen İlk On Firmanın Üretim Sayıları (adet) Marka 2014 2015 2016 2017 2018

GAZ 63,258 54,489 59,129 61,709 57,784 UAZ 22,090 31,161 29,348 30,602 30,166 Ford 5,720 3,337 5,908 9,436 11,475 Mercedes-Benz 5,174 5,511 6,000 5,649 3,302 Peugeot 0 0 0 0 2,280 Citroen 0 0 0 0 1,692 Hyundai 0 0 131 144 402 SsangYong 489 0 0 0 0 Volkswagen 1,431 562 1,351 161 0

(Kaynak: UİB, Rusya Federasyonu Ülke Raporu, 2019)

Rusya Federasyonu’nda ağır ticari araçlarda en büyük üretici Kamaz’dır. Bunu ikinci sırada yer alan PAZ grubu, üçüncü sırada GAZ grubu ve dördüncü sırada Ural takip etmektedir.

Tablo 45: Rusya Federasyonu’nda Ağır Ticari Araçlarda İlk On Firmanın Üretim Sayıları (adet) Marka 2014 2015 2016 2017 2018 KamAZ 39.399 28.775 35.265 39.325 37.054 PAZ Group 7.876 6.819 8.419 8.646 13.126 GAZ 20.077 17.783 21.602 23.333 11.091 URAL 7.107 7.196 6.879 5.868 6.151 Volvo 1.448 391 1.274 4.668 5.632 Mercedes-Benz 1.499 825 1.521 5.013 5.284 Isuzu 2.350 2.407 2.322 5.160 2.562 LiAZ 1.442 1.266 1.601 1.720 2.055 Mitsubishi Fuso 1.750 748 621 880 1.164 SAZ 1.364 1.405 1.422 1.002 870

(Kaynak: Rus-Türk İşadamları Birliği - https://www.rtib.org/ Autostat)

Rusya Federasyonu’nda Bulunan Kamyon Markaları ve Bölgesel Dağılımı

Autostat’ın Ocak 2020 verilerine göre Rusya Federasyonu’nda yaş ortalaması 21,2 olan 3,78 milyon kamyon bulunmaktadır. Ülkedeki tüm kamyonların %64,7’si 15 yaşın üzerindedir. Yabancı araçların Rus filosu içindeki payı %33’tür. Aynı zamanda araçların %52,1’i tüzel kişilere aittir. Dizel kamyonlar toplam filonun %69,5’ine sahiptir ve bu araçların %19,8’i Euro- 4 ve üzeri çevre standartlarına uygundur.

146

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 146 5.08.2020 19:31:15 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 46: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Kamyonların Profili Ortalama Araç Yaşı 21,2 yıl 15 Yıl ve Üzerindeki Araçların Oranı %64,7 Yabancı Araçların Oranı %33 Tüzel Kişi Sahipliği Oranı %52,1 Dizel Araçların Oranı %69,5 Euro 4 ve Üzeri Araçların Oranı %19,8

Kamyon filolarının en büyüğü 160,3 bin ile Moskova’da bulunmaktadır. Moskova’nın ikincil bölgelerinde de ise 155,8 bin adet daha kamyon bulunmaktadır. Krasnodar Bölgesi 144,2 bin ile üçüncü sırada yer almaktadır. Rusya Federasyonu’nun diğer beş bölgesinde ise toplam 100 binden fazla kamyon olduğu kaydedilmiştir.

Tablo 47: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Kamyonların Bölgelere Göre Dağılımı (Ocak, 2020) (bin adet) TOP -10 Bölgeler Birim

Moskova 160,3 Moskova Bölgesi 155,8 Krasnodar Bölgesi 144,2 Rostov Bölgesi 115,7 Irkutsk Bölgesi 113,5 Tarastan 107,7 Khanty-Mansi AO 104,3 Novosibirsk Bölgesi 102,5 Krasnoyarsk Bölgesi 94,2 Orenburg Bölgesi 93,2

(Kaynak: https://eng.autostat.ru/)

Rusya Federasyonu’nda bulunan kamyon markalarına bakıldığında KAMAZ (927,3 bin adet) ile ilk sırada yer almaktadır. Bunu ikinci sırada GAZ (729,8 bin adet) ve üçüncü sırada ZIL (495,6 bin adet) takip etmektedir. Ayrıca bu üç marka Rusya Federasyonu’ndaki toplam HCV filosunun yaklaşık %57’sine sahiptir. Volvo ülkede bulunan 105,4 bin adet kamyon sayısı ile en fazla kamyon sayısına sahip yabancı markadır.

147

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 147 5.08.2020 19:31:15 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 48: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Kamyon Markaları (Ocak, 2020) (bin adet) TOP -10 Bölgeler KAMAZ 927,3 GAZ 729,8 ZIL 495,6 MAZ 289,9 URAL 173,6 SAZ 166,1 Volvo 105,4 MAN 98,6 Scania 88,4 Mercedes-Benz 78,1

(Kaynak: https://eng.autostat.ru/)

Rusya Federasyonu’nda İşletilen Maden Ocakları Rusya Federasyonu’nda madencilik faaliyetlerinin Volga, Ural ve Sibirya Bölgelerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Rusya Federasyonu’nda bulunan maden ocakları işletmelerine ve ürünlere ilişkin bilgilere www.europages.com.tr adresinden ulaşılabilmektedir. Rusya Federasyonu’nda bulunan altı maden ocağı aşağıda sıralanmıştır:

Tablo 49: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Maden Ocakları Maden Ocağı Adı Yer Çıkartılan Maden Skalistiy Norilsk Bakır Çeryomuhovksaya-Glubokaya Severouralsk Alüminyum Nikel, bakır, kobalt, Taymirskiy Norilsk platin grubu metaller Gayskiy GOK Gay Bakır Novo-Kalinskaya Severouralsk Alüminyum Komsomolskaya Vorkuta Kömür

(Kaynak: http://miningwiki.ru/ - https://ru.wikipedia.org/ - https://www.vedomosti.ru/ - https://www.metalinfo.ru/ru/)

2017 yılında Rusya otomotiv yan sanayi sektör büyüklüğü değer bakımından 24 milyar USD’ye ulaşmıştır. Aftermarket pazarda otomobil bileşenleri ve yedek parça satışı ise yaklaşık 990 milyon parçaya erişmiştir. Otomotiv yan sanayinde lastikler %12,4 oran ve 189 milyar ruble satış rakamı ile lider konumdadır. Süspansiyon parçaları %10,7 ve 163 milyar ruble ile ikinci, yağlar ise %7,5 oran ve 114 milyar ruble ile üçüncü konumdadır.

Autostat tarafından ilan edilen verilere göre, 1 Ocak 2018 itibarıyla Rusya Federasyonu genelinde trafiğe kayıtlı 42,4 milyon adet binek araç bulunmaktadır. Ülkedeki kullanılmış ya da ikinciel araçların %50’den fazlası 10 yaş üzeri araçlardan oluşmaktadır. Bu durum aftermarket pazarda yedek parça ihtiyacının ve yine servis hizmetlerine olan talebin yüksek olmasına sebep olmaktadır.

148

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 148 5.08.2020 19:31:15 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu Otomotiv Yan Sanayi Üretici Firmaları ve Satışlar

Rusya Federasyonu 2017 yılı otomotiv yan sanayi firmaları tarafından üretilen ürünlerin toplam satış tutarı, 2016 yılına göre %22,4 oranında artarak 11,7 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. 2016 yılında ise yerel üreticilerin toplam satışları 9,6 milyar USD’dir.

Rusya Federasyonu’nda en büyük yan sanayi üreticisi firma, 2017 yılında %34,6 pazar payı ve 4,1 milyar USD satış ile aynı zamanda Rusya Federasyonu’nun en büyük binek otomobil üretici firması olan AvtoVAZ firmasıdır. GAZ Otomobil Fabrikası %12,6 pazar payı ve1,5 milyar USD satış ile ikinci sırada, yine aynı gruba ait Gaz PAO firması ise %3,2 pazar payı ve 375 milyon USD satış ile üçüncü sırada yer almaktadır. Mobis Module Cis LLC firması %3,1 pazar payı ve 367 milyon USD’lik satışla dördüncü sırada, Peterform LTD firması ise %2’lik pazar payı ve 238 milyon USD’lik satışla beşinci sırada yer almaktadır.

Tablo 50: Rusya Federasyonu Otomotiv Yan Sanayi Üreticileri ve Satış Rakamları ($) Pazar Firma İsmi 2015 2016 2017 Değişim Payı Avtovaz PAO 2.314.322 3.131.944 4.059.465 %29,6 %34,6 Avtomobilnyi Zavod Gaz OOO 862.875 1.239.151 1.479.685 %19,4 %12,6 Gaz PAO 212.194 342.966 375.333 %9,4 %3,2 Mobis Module Cis LLC 131.971 214.939 367.110 %70,8 %3,1 Peterform LTD 98.089 163.552 238.066 %45,6 %2,0 Pauer Interneshnl-Shiny OOO 157.243 187.649 %19,3 %1,6 Magna Avtomotiv Rus AO 98.293 133.962 172.768 %29,0 %1,5 Foresiya Automotiv Development OOO 110.789 136.442 167.105 %22,5 %1,4 Chelyabinskii Kuznechno-Pressovyi Zavod PAO 66.787 108.417 124.913 %15,2 %1,1 Daewon Rus LTD 62.221 87.211 121.319 %39,1 %1,0 Lear LTD 88.302 107.769 120.800 %12,1 %1,0 Obshchestvo s Ogranichennoi Otvetstvennostiu 64.965 102.144 120.337 %17,8 %1,0 Benteler Automotiv Obshchestvo s Ogranichennoi Otvetstvennostiu Kik 47.951 80.065 104.162 %30,1 %0,9 Robert Bosh Samara OOO 56.207 99.960 %77,8 %0,9 Gestamp-Severstali-Kaluga 59.973 105.143 99.439 %-5,4 %0,8 Toiota Boshoku OOO 46.171 74.173 99.432 %34,1 %0,8 Cf Kama OOO 36.740 60.446 90.683 %50,0 %0,8 Doowon Rus LTD 35.926 57.304 89.612 %56,4 %0,8 Yazaki Volga OOO 27.877 46.724 77.920 %66,8 %0,7 Obshchestvo s Ogranichennoi Otvetstvennostiu Leoni Rus 39.326 58.841 77.636 %31,9 %0,7 Nvh Rus LLC 34.775 47.999 66.765 %39,1 %0,6 Daaz Stamp LLC 36.484 42.082 66.146 %57,2 %0,6 Zakrytoe Proizvodstvennaya Torgovo- 39.530 61.418 %55,4 %0,5 Elektrooborudovaniya AO Takata Rus OOO 37.519 52.380 60.618 %15,7 %0,5

149

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 149 5.08.2020 19:31:15 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Alpha Automotive Technologies Liability Co LTD 47.450 59.796 %26,0 %0,5 Tutaevskii Motornyi Zavod OAO 29.111 50.256 54.909 %9,3 %0,5 Knorr-Bremze Kama OOO 28.308 42.254 52.679 %24,7 %0,4 Pes/SKK AO 35.552 45.189 52.136 %15,4 %0,4 Dimitrovgradskii Zavod Avtokomponentov OOO 35.442 52.096 %47,0 %0,4 Saaz Complect LTD 43.149 32.902 50.535 %53,6 %0,4 Fmis OOO 22.646 29.120 50.433 %73,2 %0,4 Nizhegorodskie Motory OOO 29.695 41.700 50.282 %20,6 %0,4 Advers OOO 15.835 30.348 49.651 %63,6 %0,4 Yaroslavskii Zavod Dizelinoi Apparatury AO 35.075 47.493 49.383 %4,0 %0,4 Ekoaliyans OOO 13.694 31.655 46.468 %46,8 %0,4 Starooskoliskii Zavod Avtotraktornogo 27.286 36.410 45.534 %25,1 %0,4 Elektrooborudovaniya Im.a.m.Mamonova AO Avtoplastcomponent Plant Cjsc 16.271 35.937 45.328 %26,1 %0,4 Dsk Plastic Omnium Inergy 26.796 34.397 44.750 %30,1 %0,4 Otkrytoe Toliyattinskii Zavod Tehnologicheskogo 28.423 32.073 44.510 %38,8 %0,4 Osnashteniya AO Kalsonik Kansei Rus OOO 22.617 32.723 44.198 %35,1 %0,4 Mefro Uilz Russia Plant Zainsk OOO 19.600 33.149 43.892 %32,4 %0,4 Zakrytoe Proizvodstvennaya Kompaniya 39.367 45.458 43.888 %-3,5 %0,4 Avtokomponent Nizhnii Novgorod AO Robert Bosh Saratov OOO 31.470 32.978 41.247 %25,1 %0,4 Sangvu Haitek Rus OOO 25.429 37.806 %48,7 %0,3 Obshchestvo s Ogranichennoi Otvetstvennostiu 16.063 32.114 36.772 %14,5 %0,3 Liteino-Mehanicheskii Zavod Skad Deivon Spring End Sit OOO 29.877 35.908 %20,2 %0,3 Nauchno-Proizvodstvennoe Obaedinenie Rostar OOO 17.106 35.121 35.568 %1,3 %0,3 Tpv Rus OOO 25.084 30.179 34.757 %15,2 %0,3 Vazinterservis AO 31.050 22.676 34.704 %53,0 %0,3 Ladaplast-t OOO 22.206 29.066 33.314 %14,6 %0,3 Diğer 1.294.700 2.011.933 2.023.837 %0,6 %17,3 Sektör Toplam Satışı 6.384.653 9.579.968 11.722.721 %22,4 %100,0

(Kaynak: EMIS, T.C. Ticaret Bakanlığı, Rusya Federasyonu Otomotiv Yan Sanayi Yerinde Pazar Araştırması)

Rusya Federasyonu Otomotiv Yan Sanayi Sektöründe Önde Gelen Üretici ve Toptancı Firmalar Rusya Federasyonu’nda otomotiv yan sanayi sektöründe önde gelen beş firma bulunmaktadır. Bu üretici firmalar aynı zamanda toptancıdır.

ROSSKO (rossko.ru) 1997 yılında kurulmuş olan Rossko firmasının 92 distribütörü, 80 markası ve 75.000 adet ürün kalemi bulunmaktadır.

150

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 150 5.08.2020 19:31:15 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Ürün kalemleri şanzımanlar, süspansiyonlar, direksiyon sistemleri, amortisörler ve körükler, fren sistemi, motor parçaları, kayış ve kasnaklar, debriyajlar, filtreler, aydınlatma, soğutma, elektrik aksam, cam silecekleri, yakıt sistemi, madeni yağlar, oto kimyasalları ve oto kozmetik, oto aksesuarları ve yardımcı donatım ve rulmanlardır.

ForumAuto (forum-auto.ru) 2000 yılında kurulan ForumAuto firması, 220’den fazla Avrupa, Japonya ve Kore OEM üreticisinin distribütörüdür. Her tür ve marka araç için yerli ve ithal yan sanayi yedek parça toptan satışı yapmaktadır.

Ürün kalemleri oto kozmetik, egzoz sistemi, süspansiyon ve direksiyon sistemi parçaları, sıvılar, oto paspas, optik, kayışlar, soğutma ve iklimlendirme sistemi, yakıt sistemi, filtreler, aksesuarlar, motor parçaları, cam sileceği parçaları, aynalar, sabitleme parçaları ve bagaj, rulman ve kasnaklar, ateşleme sistemi, debriyaj, fren sistemi, elektrik aksamılarıdır.

IXORA (ixora-auto.ru) 2004 yılında kurulmuş olan Ixora firmasının 39 perakende mağazası, 35 temsilciliği bulunmakla birlikte 160 şehre teslimat gerçekleştirmektedir. Firmanın aynı zamanda 120.000 adet sürekli perakende müşterisi bulunmaktadır. Sipariş üzerine getirilen ürün kalemi ise 60.000.000 adettir.

Ürün kalemleri süspansiyon ve direksiyon sistemi, fren sistemi, amortisörler, filtreler, sigortalar, ateşleme bobinleri, pompalar, kasnaklar, sabit hız mafsalları, poryalar, körükler, köprüler, ateşleme bujileri, kayışlar, oksijen (lambda) sensörleri, contalar, zincirler, motor parçaları, debryaj, emme ve egzoz sistemi, soğutma sistemi, yakıt sistemi, şanzımanlar, kaporta parçaları, elektrik aksamı, aydınlatma, cam silecekleri, aküler ve lastiklerdir. Ayrıca yağlar ve oto kimyasalları, elektronik, aksesuarlar, El aletleri ve tamir gereçleri, Donanım ve tuning ürünleri de ürün gamı arasındadır.

CARVILLE (carvilleshop.ru) 2011 yılında kurulmuş olan Carville firmasının Luzar, Airline, Startvolt, Trialli olmak üzere dört internet mağazası bulunmaktadır. Bunlardan Luzar; otomobil radyatörleri ve diğer soğutma sistemleri parçaları, Airline; otomobil aksesuarları, Trialli; süspansiyon, şanzıman, fren sistemi parçaları, Startvolt; jeneratörler, marşlar ve diğer oto elektrik parçaları ve Carville Racing ise şampiyonlar için yedek parçaların satışını gerçekleştirmektedir.

Ürün kalemleri elektrik aksamı, sensörler, regülatörler, cam silecekleri, yakıt sistemi, soğutma sistemi bileşenleri, gres sistemi, fren sistemi, şanzıman, direksiyon ve süspansiyon, rulmanlar ve lastik parçalar, contalar, kasnak kitleri, kasnaklar, kayışlar ve egzoz sistemidir.

151

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 151 5.08.2020 19:31:15 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

EXIST (exist.ru) 1999 yılında kurulmuş olan Exist firmasının 26 milyon ürün kalemi (OEM ve yan sanayi), bin iki yüz üreticiye hizmet vermektedir. Başta Avrupa, BAE, Japonya ve Belarus olmak üzere 300’den fazla tedarikçiyle çalışmaktadır. Firma tunning ve özel araçlar için yedek parçalar üretmektedir. Ürün kalemleri kaporta parçaları, motor parçaları, yakıt sistemi parçaları, yakıt karışımı hazırlama, egzoz sistemi, soğutma sistemi, debriyaj sistemi, vites kutusu, tekerlek tahriki, şanzıman, fren sistemi, süspansiyon ve amortisörler, aks süspansiyonu/süspansiyon sistemi/ tekerlek, direksiyon sistemi, elektrik aksamı, ateşleme sistemi, ısıtma/havalandırma, iklimlendirme, cam silme sistemi, yardımcı ekipman, salonun aksesuarları, güvenlik sistemleri, tekerlek/lastik ve özel el aletlerdir.

428 üretici şirketin bilgileri ve haritadaki yerlerine https://bit.ly/3bdpMKl internet sitesinden sorgulama yaparak ulaşılabilmektedir. Otomotiv sektörünün yoğunlaştığı bölgeler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tablo 51 : Rusya Federasyonu’nda Otomotiv Sektörünün Yoğunlaştığı Sanayi Bölgeleri Bölgeler Özel Ekonomik Bölge Firmalar

Leningrad Bölgesi Sankt-Petersburg’a yakın Hyundai, Nissan Kaluga Bölgesi Kaluga Özel Ekonomik Bölgesi PSA, Volkswagen, Volvo Trucks Tataristan Cumhuriyeti Elabuga ÖEB Ford Sollers Lipetsk Bölgesi Lipetsk ÖEB Lifan Samara Bölgesi Tolyatti ÖEB AvtoVAZ Kaliningrad Bölgesi BMW, Genesis, Hyundai, Kia

(Kaynak: https://www.drom.ru/)

Rusya Federasyonu’nda montajı yapılan otomotiv markaları ve modellerine ilişkin bilgiler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tablo 52: Rusya Federasyonu’nda Montajı Yapılan Otomotiv Markaları ve Modelleri Marka Rusya’da Montajı Yapılan Modeller Bulunduğu Yer BMW Sedan 3, 5, ve 7 serisi Х1, X3, X4, X5, X6, X7 Avtotor Kaliningrad Citroen C4 Sedan, Jumpy, SpaceTourer PSMA Rus, Kaluga, Kaluga Haval F7, F7x, H9 Haval Motor Rus, Tula Bölgesi Hyundai Solaris, Creta, Elantra, Sonata, Tucson, Hyundai Motor Manufacturing Rus, Santa Fe, i30 Sankt-Petersburg, Kaliningrad Kia Rio Sankt-Petersburg Kia Picanto, Ceed, Cerato, Optima, Quoris, K900, Avtotor Kaliningrad Stinger, Soul, Sportage, Sorento, Sorento Prime, Mohave Mazda 6, CX-5 Vladivostok Mercedes-Benz E-class (GLC, GLE и GLS с 2020 г.) Mercedes-Benz Moscovia , Moskova Bölgesi Mitsubishi Outlander, Pajero Sport PSMA Rus, Kaluga

152

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 152 5.08.2020 19:31:16 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Nissan Qashqai, X-Trail, Murano Nissan Manufacturing Rus, Leningrad Bölgesi Renault Terrano, Duster, Captur, Arkana Renault Russia A.Ş., Moskova Peugeot 408, Expert, Traveller PSMA Rus, Kaluga Dacia Logan, Sander AvtoVAZ, Tolyatti 68% (şirketler grubuna göre)* VW-Group VW Polo, VW Tiguan, Skoda Rapid “Volkswagen Group Rus”, Kaluga Skoda GAZ, Octavia, Kodiaq, Karoq Nijniy Novgorod Toyota Camry, RAV-4 “Toyota Motor” LTD Şti., Leningrad Bölgesi

* Renault–Nissan, AvtoVAZ, KAMAZ ve Mercedes-Benz Truck Konsoriyumu için ortak verilerdir.

(Kaynak: https://www.drom.ru/)

Rusya Federasyonu Otomotiv Yan Sanayi Dış Ticareti

Rusya Federasyonu otomotiv yan sanayi sektörü için geniş bir pazar teşkil etmektedir. Aşağıdaki tabloda bütün dünyadan ve Türkiye’den 2017, 2018 ve 2019 yıllarında yapılan ithalat hacmi verilerini aynı zamanda bu ithalatın hangi ülkelerden ve Rusya’nın hangi bölgelerine yapıldığı bilgisiyle birlikte paylaşılmaktadır.

Rusya Federasyonu’nun Ürünlere Göre Otomotiv Yan Sanayi İthalatı Rusya Federasyonu 2019 yılında tabloda aşağıda verilen kategoriler arasında en çok 8481.80 GTİP numaralı – debriyaj merkezi, vana, hidrolik valf ithal etmiştir ve ithalat hacmi 1,76 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. Bunun sadece 17,5 milyon USD kısmı, yani %0,10 kadarı Türkiye’den ithal edilmiştir. Debriyaj merkezi, vana, hidrolik valf daha çok Çin, İtalya ve Belarus’tan ithal edilmiş ve payları sırasıyla %29,8, %13,7 ve %11,7 olmuştur. Debriyaj merkezi, vana, hidrolik valf daha çok Moskova ve Moskova Bölgesi tarafından ithal edilmiş, fakat Türkiye daha çok Moskova ve Moskova Bölgesi’ne ihracat yapmıştır.

153

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 153 5.08.2020 19:31:16 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 53: Rusya Federasyonu’nun Ürünlere Göre Otomotiv Yan Sanayi İthalatı Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 40.09 Fren Dönem Tutar Tutar Çin 24.10% Moskova 26.70% Moskova 27.50% Hortumu Almanya 9.30% Sankt-Petersburg 20.20% Kaluga Bölgesi 13% İtalya 8.80% Moskova Bölgesi 10.80% Samara Bölgesi 10.80% Japonya 7.50% Kaluga Bölgesi 5.20% Sankt-Petersburg 9.80% 2017 $216 milyon $8.6 milyon Güney Kore 6.40% Samara Bölgesi 3.30% Tataristan 7.70% Çekya 5.20% Tataristan 3% Sverdlovsk Bölgesi 7.40% 2018 $229 milyon $11.6 milyon ABD 4.80% Nijniy Novgorod Bölgesi 2.50% Udmurtya 5.20% 2019 $244 milyon $12 milyon Türkiye 4.70% Krasnodar Krayı 2.40% Moskova Bölgesi 5.20% İngilitere 3.50% Leningrad Bölgesi 2.30% Novosibirsk Bölgesi 3.80% Toplam: $690 milyon $32.3 milyon Avusturya 2.30% Kaliningrad Bölgesi 2% Rostov Bölgesi 3.10% 4016.99 O-ring, Dönem Tutar Tutar Çin 17.60% Moskova 36.30% Moskova 60.40% Conta, Yağ Almanya 16.70% Sankt-Petersburg 17.20% Sankt-Petersburg 15.20% Keçesi Japonya 7.70% Moskova Bölgesi 11.60% Moskova Bölgesi 7.90% Güney Kore 5.80% Kaliningrad Bölgesi 4% Çelyabinsk Bölgesi 4% 2017 $293 milyon $16.3 milyon İtalya 5.70% Primorsk Krayı 3.20% Vladimir Bölgesi 2.60% 2018 $314 milyon $17.4 milyon Türkiye 5.40% Kaluga Bölgesi 2.70% Tataristan 2.40% ABD 4.50% Samara Bölgesi 2.70% Kaluga Bölgesi 1.90% 2019 $332 milyon $17.4 milyon Fransa 3.80% Novosibirsk Bölgesi 2.40% Rostov Bölgesi 0.90% Toplam: $939 milyon $51.1 milyon Belarus 2.90% Tataristan 1.80% Samara Bölgesi 0.70% İspanya 2.70% Smolensk Bölgesi 1.80% Bryansk Bölgesi 0.60% 6813.20 Fren Dönem Tutar Tutar Ukrayna 54.50% Udmurtya 31.70% Sverdlovsk Bölgesi 70.30% Balataları Çin 23.40% Moskova Bölgesi 14.90% Tataristan 15% Meksika 5.10% Moskova 12.40% Novosibirsk Bölgesi 12.90% Belarus 3.90% Rostov Bölgesi 7.50% Moskova 1.20% 2017 $2.5 milyon $806 ABD 3.40% Novosibirsk Bölgesi 6.60% Moskova Bölgesi 0.40% Almanya 1.70% Samara Bölgesi 3.40% İvanovo Bölgesi 0.20% 2018 $2 milyon $3.58 bin İtalya 1.20% Smolensk Bölgesi 2.60% 2019 $1.5 milyon $700 Avusturya 1% Sverdlovsk Bölgesi 2.10% Bulgaristan 0.90% Bryansk Bölgesi 2.10% Toplam: $6.1 milyon $5.09 bin Güney Kore 0.80% 6813.81 Fren Dönem Tutar Tutar Çin 23% Moskova 48.50% Sankt-Petersburg 45.90% Balataları Brezilya 19.30% Moskova Bölgesi 15.80% Moskova 19.20% Hindistan 14.50% Sankt-Petersburg 13.90% Moskova Bölgesi 16.50% Çekya 12.30% Primorsk Krayı 3.80% Tataristan 5.60% Polonya 10.60% Krasnodar Krayı 3.60% Krasnodar Krayı 5.50% 2017 $17.4 milyon $68.7 bin Almanya 5.90% Hantı-Mansiysk ÖB(Tyumen Nijniy Novgorod Bölgesi 4.50% ABD 4.10% Bölgesi) 1.90% Dağıstan 1% 2018 $14.1 milyon $65.6 bin Güney Kore 2.60% Kaluga Bölgesi 1.90% Rostov Bölgesi 0.70% 2019 $15.6 milyon $289 bin Japonya 1.50% Samara Bölgesi 1.20% Leningrad Bölgesi 0.60% Yunanistan 1.30% Çelyabinsk Bölgesi 1.20% KirovBölgesi 0.40% Toplam: $47.1 milyon $424 bin Sverdlovsk Bölgesi 1.10% 7318.15 Somun Vidası Dönem Tutar Tutar Çin 31.70% Moskova 30% Moskova 26.90% veya civatası Almanya 13.90% Sankt-Petersburg 15.10% Kaluga Bölgesi 15% Belarus 7.30% Moskova Bölgesi 11.20% Sankt-Petersburg 12.90% İtalya 6.20% Kaluga Bölgesi 7.70% Vladimir Bölgesi 12.20% Fransa 5.70% Kaliningrad Bölgesi 4.60% Tataristan 9.40% 2017 $275 milyon $4.4 milyon Japonya 5.30% Primorsk Krayı 4.30% Nijniy Novgorod Bölgesi 8.70% 2018 $320 milyon $6.7 milyon Güney Kore 4.50% Samara Bölgesi 3.30% Moskova Bölgesi 5.10% ABD 3.30% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.10% Sverdlovsk Bölgesi 1.90% 2019 $321 milyon $6 milyon Tayvan (Çin) 2.20% Tataristan 2.70% Smolensk Bölgesi 1.20% Toplam: $916 milyon $17.1 milyon Türkiye 1.90% Udmurtya 1.50% Leningrad Bölgesi 1%

154

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 154 5.08.2020 19:31:16 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 7318.16 Somun Dönem Tutar Tutar Çin 30.20% Moskova 33.30% Moskova 40.10% Almanya 12.70% Sankt-Petersburg 16.20% Nijniy Novgorod Bölgesi 15.10% Fransa 7.70% Moskova Bölgesi 8.90% Krasnodar Krayı 9.70% 2017 $102 milyon $1.5 milyon Güney Kore 7.60% Kaluga Bölgesi 4.90% Moskova Bölgesi 7% Belarus 5.80% Nijniy Novgorod Bölgesi 4.50% Tataristan 5.10% 2018 $119 milyon $2.3 milyon Japonya 4.80% Samara Bölgesi 4% Kaluga Bölgesi 5% İtalya 4.80% Primorsk Krayı 3.40% Sankt-Petersburg 4% 2019 $120 milyon $3.6 milyon Tayvan (Çin) 4% Tataristan 2.70% Saratov Bölgesi 3.70% ABD 3.80% Udmurtya 2.40% Ulyanovsk Bölgesi 3% Toplam: $341 milyon $7.4 milyon Ukrayna 2.50% Tyumen Bölgesi 2% Samara Bölgesi 2.30% 7320.10 Yaprak Yay Dönem Tutar Tutar Almanya 19.40% Sankt-Petersburg 30% Tataristan 54.70% Çin 15.20% Moskova 16.30% Moskova 31.70% İspanya 11.10% Tataristan 12.70% Sankt-Petersburg 6% Belçika 9.90% Moskova Bölgesi 12.50% Moskova Bölgesi 4.40% 2017 $43.6 milyon $2.1 milyon Malezya 8.80% Kaluga Bölgesi 7.20% Kaliningrad Bölgesi 2.20% Türkiye 6.70% Primorsk Krayı 5.70% Voronej Bölgesi 0.30% 2018 $42.7 milyon $2.9 milyon Belarus 4.90% Kaliningrad Bölgesi 2.40% Rostov Bölgesi 0.20% 2019 $36.2 milyon $3.2 milyon İsveç 3.80% Khabarovsk Krayı 1.80% Krasnodar Krayı 0.20% Fransa 3.70% Çelyabinsk Bölgesi 1.60% KirovBölgesi 0.10% Toplam: $122 milyon $8.2 milyon Romanya 3% Novosibirsk Bölgesi 1.60% Pskov Bölgesi 0.10% 7320.20 Helisel Yay Dönem Tutar Tutar Çekya 14.70% Moskova 20.20% Samara Bölgesi 29% Almanya 12.10% Kaliningrad Bölgesi 12.80% Moskova 20.50% Güney Kore 9.70% Sankt-Petersburg 12.80% Vladimir Bölgesi 16.70% Japonya 8% Moskova Bölgesi 10.90% Tataristan 16% 2017 $89.7 milyon $1.4 milyon Çin 7.60% Samara Bölgesi 8.50% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.90% Slovakya 6.80% Kaluga Bölgesi 5.80% Moskova Bölgesi 2.30% 2018 $105 milyon $1.6 milyon İsveç 6.60% Rostov Bölgesi 4.70% Kaliningrad Bölgesi 1.90% 2019 $112 milyon $1.8 milyon İtalya 5.30% Udmurtya 2.90% Kaluga Bölgesi 1.70% Fransa 4% Kemerov Bölgesi 2.70% Smolensk Bölgesi 1.70% Toplam: $306 milyon $4.8 milyon ABD 3.90% Tyumen Bölgesi 2.20% Sankt-Petersburg 1.30% 8409.91 Silindir, Dönem Tutar Tutar Almanya 25.80% Moskova 27.80% Moskova 40.90% Silindir Çin 20.30% Samara Bölgesi 19.60% Samara Bölgesi 30.60% Gömlekleri, Japonya 7.10% Kaluga Bölgesi 19.20% Sankt-Petersburg 14.70% Piston ve Polonya 6.60% Moskova Bölgesi 8.20% Moskova Bölgesi 11.40% Sübaplar Çekya 5% Sankt-Petersburg 7.10% Voronej Bölgesi 1% (Benzinli İtalya 4.60% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.50% Nijniy Novgorod Bölgesi 0.30% Motor) Güney Kore 4.50% Ulyanovsk Bölgesi 1.80% Kaliningrad Bölgesi 0.30% Romanya 4% Krasnodar Krayı 1.70% Yaroslav Bölgesi 0.20% 2017 $215 milyon $2.7 milyon ABD 3.10% Kostroma Bölgesi 1.40% Kaluga Bölgesi 0.20% 2018 $269 milyon $2.8 milyon Hindistan 3.10% Tataristan 1.40% Ulyanovsk Bölgesi 0.20% 2019 $249 milyon $3.9 milyon Toplam: $733 milyon $9.4 milyon 8409.99 Silindir, Dönem Tutar Tutar Almanya 26.10% Moskova Bölgesi 35.60% Moskova Bölgesi 38.50% Silindir Çin 12.60% Moskova 22% Moskova 37.20% Gömlekleri, ABD 10.60% Yaroslav Bölgesi 10.50% Yaroslav Bölgesi 18.70% Piston ve Belarus 7.30% Tataristan 7.30% Sankt-Petersburg 2% Sübaplar Japonya 6.70% Sankt-Petersburg 4.50% Kaluga Bölgesi 1.10% (Dizel Motor) Ukrayna 4.90% Kaluga Bölgesi 3.10% Nijniy Novgorod Bölgesi 0.70% Hindistan 4% Kemerov Bölgesi 2.30% Tataristan 0.50% 2017 $407 milyon $12 milyon Brezilya 3.50% Kostroma Bölgesi 2% Sverdlovsk Bölgesi 0.30% 2018 $444 milyon $11.8 milyon İtalya 3% Bryansk Bölgesi 1.50% Çelyabinsk Bölgesi 0.20% Türkiye 2.60% Primorsk Krayı 1.50% Saratov Bölgesi 0.20% 2019 $402 milyon $8.3 milyon Toplam: $1.25 milyar $32 milyon

155

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 155 5.08.2020 19:31:16 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8412.21 Hidrolik Dönem Tutar Tutar Almanya 17.20% Moskova 32.20% Moskova 26.80% Silindir Çin 9.90% Moskova Bölgesi 12.30% Udmurtya 21.40% Belarus 8.20% Sankt-Petersburg 6% Samara Bölgesi 13.10% ABD 8% Saratov Bölgesi 4.30% Sankt-Petersburg 11.20% 2017 $206 milyon $4.9 milyon İtalya 6.40% Kemerov Bölgesi 4.20% Primorsk Krayı 7.30% Japonya 5.90% Rostov Bölgesi 3.30% Nijniy Novgorod Bölgesi 6% 2018 $245 milyon $5.1 milyon Ukrayna 5.50% Çelyabinsk Bölgesi 2.90% Tataristan 2.70% 2019 $255 milyon $4.8 milyon Avusturya 5.40% Tataristan 2.90% Moskova Bölgesi 2.50% Hollanda 4.20% Nijniy Novgorod Bölgesi 2.50% Sverdlovsk Bölgesi 2.20% Toplam: $706 milyon $14.8 milyon Fransa 4.10% Samara Bölgesi 2.10% Çelyabinsk Bölgesi 1.30% 8413.30 Yakıt Dönem Tutar Tutar Çin 19% Moskova 27.40% Moskova 77.40% Pompası Çekya 16.10% Moskova Bölgesi 26.20% Moskova Bölgesi 9.50% Almanya 12.20% Sankt-Petersburg 12.20% Sankt-Petersburg 5% Japonya 7.30% Kaluga Bölgesi 5.50% Çelyabinsk Bölgesi 2.50% 2017 $197 milyon $935 bin Güney Kore 7.10% Yaroslav Bölgesi 4.60% Nijniy Novgorod Bölgesi 2.20% ABD 5.80% Samara Bölgesi 3.90% Tataristan 0.80% 2018 $212 milyon $940 bin İtalya 4.20% Primorsk Krayı 3.20% Sverdlovsk Bölgesi 0.50% 2019 $204 milyon $1.1 milyon Fransa 3.90% Ulyanovsk Bölgesi 2.60% KirovBölgesi 0.40% İspanya 3.90% Tataristan 2.40% Krasnodar Krayı 0.30% Toplam: $614 milyon $3 milyon Belarus 3.80% Novosibirsk Bölgesi 1.50% Kaliningrad Bölgesi 0.30% 8414.90 Fan Dönem Tutar Tutar Almanya 21.30% Moskova 24.60% Moskova 44% İtalya 17.30% Moskova Bölgesi 14.90% Kaluga Bölgesi 16.60% Çin 9.90% Sankt-Petersburg 13.50% Sankt-Petersburg 15.40% İsviçre 9.70% Sakhalin Bölgesi 6.80% Moskova Bölgesi 8.90% 2017 $114 milyon $891 bin ABD 7.20% Tataristan 6% Tataristan 7.20% Ukrayna 6.40% Leningrad Bölgesi 4.60% KirovBölgesi 1.20% 2018 $126 milyon $1.7 milyon Japonya 4.20% Tyumen Bölgesi 2.80% Lipetsk Bölgesi 1.20% 2019 $138 milyon $1.6 milyon Çekya 2.90% Sverdlovsk Bölgesi 2.70% Kaliningrad Bölgesi 1.10% Fransa 2.80% Kaluga Bölgesi 2.30% Çelyabinsk Bölgesi 1% Toplam: $379 milyon $4.2 milyon Belçika 2.80% Nijniy Novgorod Bölgesi 1.80% Vladimir Bölgesi 0.50% 8421.31 Hava Filtresi Dönem Tutar Tutar Almanya 19.40% Moskova 34.60% Moskova 60.70% Çin 13.70% Moskova Bölgesi 25.50% Tataristan 19.30% Güney Kore 12.90% Kaliningrad Bölgesi 7.50% Moskova Bölgesi 10.10% Polonya 7.70% Sankt-Petersburg 7.40% Sankt-Petersburg 4% 2017 $123 milyon $1.8 milyon Japonya 7.60% Primorsk Krayı 5.40% Kaliningrad Bölgesi 1% Çekya 6% Kaluga Bölgesi 3.60% Krasnodar Krayı 0.90% 2018 $136 milyon $2.3 milyon ABD 4.80% Tataristan 2.80% Sverdlovsk Bölgesi 0.90% 2019 $136 milyon $3 milyon İngilitere 3.80% Novosibirsk Bölgesi 2.30% Yaroslav Bölgesi 0.50% Fransa 3.40% Samara Bölgesi 1.90% Kemerov Bölgesi 0.50% Toplam: $395 milyon $7.1 milyon Romanya 3.10% Udmurtya 1.20% Ryazan Bölgesi 0.30% 8481.80 Debriyaj Dönem Tutar Tutar Çin 29.80% Moskova 34.50% Moskova Bölgesi 29.30% merkezi, İtalya 13.70% Moskova Bölgesi 14.40% Moskova 24.20% Vana, Almanya 11.70% Sankt-Petersburg 11.10% Lipetsk Bölgesi 14% Hidrolik Valf ABD 4.40% Tyumen Bölgesi 4.80% Sankt-Petersburg 7.10% Çekya 4% Sakhalin Bölgesi 3.90% Samara Bölgesi 4.80% 2017 $1.38 milyar $9.9 milyon Belarus 3.50% Tataristan 2.50% Tataristan 4.10% 2018 $1.49 milyar $13 milyon Güney Kore 2.60% Başkurdistan 1.90% Rostov Bölgesi 3.20% Fransa 2.30% Kaluga Bölgesi 1.80% Voronej Bölgesi 2.80% 2019 $1.76 milyar $17.5 milyon Polonya 2.20% Çelyabinsk Bölgesi 1.50% Kaliningrad Bölgesi 1.80% Toplam: $4.63 milyar $40.4 milyon İspanya 2.20% Primorsk Krayı 1.40% Ryazan Bölgesi 1.60%

156

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 156 5.08.2020 19:31:16 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8482.10 Rulman Dönem Tutar Tutar Fransa 12.10% Moskova 38.50% Moskova 60.80% Japonya 11.20% Moskova Bölgesi 12.30% Sankt-Petersburg 15.70% Çin 9% Sankt-Petersburg 6.90% Samara Bölgesi 12.90% Almanya 8.80% Samara Bölgesi 5.80% Başkurdistan 2.10% 2017 $171 milyon $1.7 milyon İtalya 6.10% Kaliningrad Bölgesi 4% Voronej Bölgesi 1.40% Belarus 5.20% Novosibirsk Bölgesi 3.60% Kaliningrad Bölgesi 1.40% 2018 $178 milyon $2.1 milyon Malezya 4.90% Perm Krayı 3.10% Krasnodar Krayı 0.80% 2019 $195 milyon $1.2 milyon Hindistan 4.20% Voronej Bölgesi 2.20% Moskova Bölgesi 0.80% Slovakya 4.10% Primorsk Krayı 1.90% Sverdlovsk Bölgesi 0.70% Toplam: $544 milyon $5 milyon Letonya3.60% Vologda Bölgesi 1.90% Kemerov Bölgesi 0.60% 8483.10 Kam milleri, Dönem Tutar Tutar Almanya 21.40% Moskova 28% Samara Bölgesi 36.90% Krank milleri Çin 15.40% Moskova Bölgesi 12.90% Moskova 23.40% ABD 10.90% Sankt-Petersburg 8.30% Vladimir Bölgesi 18.20% İtalya 9.20% Samara Bölgesi 3.90% Moskova Bölgesi 6.90% Japonya 4.80% Yaroslav Bölgesi 3.50% Sankt-Petersburg 3.10% 2017 $172 milyon $1.8 milyon Ukrayna 4.50% Rostov Bölgesi 3.10% Belgorod Bölgesi 2.30% 2018 $179 milyon $3.3 milyon İspanya 3.60% Tataristan 2.90% Leningrad Bölgesi 1.60% Belarus 2.90% Nijniy Novgorod Bölgesi 2.90% Rostov Bölgesi 1.20% 2019 $189 milyon $5.2 milyon Güney Kore 2.50% Kaluga Bölgesi 2.50% Yaroslav Bölgesi 1.10% Toplam: $539 milyon $10.4 milyon İngilitere 2.40% Kemerov Bölgesi 2.50% Voronej Bölgesi 1% 8483.30 Mil Yatakları Dönem Tutar Tutar Almanya 18.60% Moskova 35.30% Vladimir Bölgesi 49.10% Çin 17.60% Sankt-Petersburg 11.30% Nijniy Novgorod Bölgesi 27.30% ABD 11.30% Moskova Bölgesi 9.70% Moskova 17.20% Japonya 6.10% Perm Krayı 4.20% Sankt-Petersburg 1.30% Avusturya 6.10% Tyumen Bölgesi 3.20% Moskova Bölgesi 1.30% 2017 $109 milyon $1.4 milyon Ukrayna 3.80% Leningrad Bölgesi 3.10% Samara Bölgesi 1.20% İtalya 3.70% Saratov Bölgesi 2.70% Rostov Bölgesi 0.60% 2018 $126 milyon $1.7 milyon İngilitere 3% Çelyabinsk Bölgesi 2.20% Sverdlovsk Bölgesi 0.50% 2019 $117 milyon $1.9 milyon Fransa 2.70% Nijniy Novgorod Bölgesi 2% Altay Krayı 0.20% İsveç 2.40% Tataristan 1.70% Khabarovsk Krayı 0.20% Toplam: $353 milyon $4.9 milyon 8483.40 Dişliler Dönem Tutar Tutar Almanya 29.60% Moskova 27.60% Novosibirsk Bölgesi 18.80% ve dişli İtalya 16.50% Sankt-Petersburg 12.80% Moskova 17.70% sistemleri Çin 15.30% Moskova Bölgesi 11.60% Moskova Bölgesi 16.90% Japonya 5.40% Rostov Bölgesi 8.90% Sankt-Petersburg 6.50% 2017 $271 milyon $469 bin Çekya 4.70% Çelyabinsk Bölgesi 3.80% Rostov Bölgesi 6.40% ABD 4.60% Kemerov Bölgesi 3.50% Krasnodar Krayı 4.60% 2018 $322 milyon $1,6 milyon İspanya 3.40% Yaroslav Bölgesi 3.40% Kurgan Bölgesi 4.60% 2019 $332 milyon $2,6 milyon Finlanda 2.90% Krasnodar Krayı 2.40% Lipetsk Bölgesi 4.20% Ukrayna 2.40% Leningrad Bölgesi 1.80% Tataristan 3.60% Toplam: $925 milyon $4,7 milyon Fransa 2% Tver Bölgesi 1.60% Samara Bölgesi 3.30% 8483.50 Volanlar Dönem Tutar Tutar Almanya 20.10% Moskova 46.10% Moskova 41% ve Krank Çin 14.50% Moskova Bölgesi 8.80% Samara Bölgesi 36.70% kasnaklar İtalya 7.40% Samara Bölgesi 7.70% Yaroslav Bölgesi 9.10% (kasnak Türkiye 7.40% Sankt-Petersburg 7.30% Sankt-Petersburg 7% blokları Japonya 6.70% Kaluga Bölgesi 5.10% Moskova Bölgesi 1.60% dahil) Kanada 4.80% Tataristan 3.70% Kaluga Bölgesi 0.80% ABD 4.80% Yaroslav Bölgesi 3.50% Vladimir Bölgesi 0.70% 2017 $111 milyon $9.6 milyon Güney Kore 4.70% Krasnodar Krayı 1.70% Tataristan 0.60% Slovakya 4.20% Nijniy Novgorod Bölgesi 1.60% Kemerov Bölgesi 0.60% 2018 $125 milyon $10.3 milyon Fransa 3.50% Novosibirsk Bölgesi 1.50% Rostov Bölgesi 0.50% 2019 $121 milyon $6.6 milyon Toplam: $358 milyon $26.4 milyon

157

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 157 5.08.2020 19:31:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8483.60 Kaplin Dönem Tutar Tutar Almanya 41.50% Moskova 31.90% Moskova 64.10% Çin 12.20% Moskova Bölgesi 14.10% Moskova Bölgesi 22.20% ABD 7.20% Sankt-Petersburg 11.60% Sankt-Petersburg 3.20% İtalya 6% Tataristan 6.60% Samara Bölgesi 1.80% 2017 $91.7 milyon $1.2 milyon Ukrayna 4.90% Rostov Bölgesi 4.20% Çelyabinsk Bölgesi 1.40% Japonya 3.50% Yaroslav Bölgesi 4.20% Novosibirsk Bölgesi 1.10% 2018 $95 milyon $1.1 milyon İngilitere 3.10% Çelyabinsk Bölgesi 3.30% Nijniy Novgorod Bölgesi 0.80% 2019 $102 milyon $1.3 milyon İspanya 2.50% Nijniy Novgorod Bölgesi 2.70% Tataristan 0.80% Belarus 2.20% Leningrad Bölgesi 1.70% Çuvaşistan 0.70% Toplam: $288 milyon $3.6 milyon Avusturya 2.10% Kemerov Bölgesi 1.30% Rostov Bölgesi 0.50% 8484.10 Conta Dönem Tutar Tutar Almanya 31.90% Moskova 44.70% Moskova 59.30% Çin 17.10% Sankt-Petersburg 8.30% Moskova Bölgesi 13.80% Güney Kore 6.70% Moskova Bölgesi 8.10% Rostov Bölgesi 11.70% ABD 6.20% Tyumen Bölgesi 5.90% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.80% 2017 $35.4 milyon $215 bin Japonya 6% Samara Bölgesi 4% Voronej Bölgesi 3.30% İtalya 5.80% Tver Bölgesi 3.80% Sankt-Petersburg 3% 2018 $38.3 milyon $455 bin Tayvan (Çin) 4.90% Primorsk Krayı 2.50% Tataristan 2.40% 2019 $42 milyon $579 bin Belarus 4.70% Nijniy Novgorod Bölgesi 2.40% Leningrad Bölgesi 1.20% Fransa 2.40% Leningrad Bölgesi 2% Khabarovsk Krayı 0.50% Toplam: $116 milyon $1.2 milyon İspanya 2.20% Sakhalin Bölgesi 1.50% Çelyabinsk Bölgesi 0.40% 8507.10 Akü Dönem Tutar Tutar Güney Kore 21.70% Moskova 26.70% Rostov Bölgesi 52.30% Çekya 17.80% Rostov Bölgesi 15.70% Moskova 24.90% 2017 $278 milyon $19.2 milyon Kazakistan 12.70% Sankt-Petersburg 12.20% Sankt-Petersburg 19.20% Almanya 7.30% Moskova Bölgesi 6.80% Sverdlovsk Bölgesi 1% 2018 $278 milyon $19.9 milyon Türkiye 7% Primorsk Krayı 6.20% Novosibirsk Bölgesi 0.80% Slovenya 6.70% Kaliningrad Bölgesi 6.20% Tataristan 0.70% 2019 $265 milyon $18.8 milyon Belarus 6% Novosibirsk Bölgesi 4.20% Yaroslav Bölgesi 0.40% Toplam: $821 milyon $57.8 milyon Japonya 4% Kaluga Bölgesi 3.60% Kaliningrad Bölgesi 0.30% Polonya 2.80% Khabarovsk Krayı 2.40% Moskova Bölgesi 0.30% İspanya 2.60% Kursk Bölgesi 2.10% Krasnodar Krayı 0.20% 8511.10 Buji Dönem Tutar Tutar Japonya 54.50% Moskova 74.20% Moskova 41.20% Almanya 12.80% Moskova Bölgesi 11.20% Moskova Bölgesi 23.50% Fransa 8.40% Sankt-Petersburg 7.10% Leningrad Bölgesi 16% Endonezya 7% Kaluga Bölgesi 1.40% Sankt-Petersburg 14.30% 2017 $92.8 milyon $510 Çekya 5.30% Krasnodar Krayı 1.30% Kaliningrad Bölgesi 4.60% Çin 3.30% Tataristan 0.90% Primorsk Krayı 0.30% 2018 $97.6 milyon $1.07 bin Belarus 2% Tyumen Bölgesi 0.50% Vladimir Bölgesi 0.10% 2019 $105.1 milyon $1.35 bin ABD 1.70% Smolensk Bölgesi 0.50% Güney Kore 1.50% Ulyanovsk Bölgesi 0.50% Toplam: $295.5 milyon $2.93 bin İtalya 0.90% Kaliningrad Bölgesi 0.40% 8512.90 Far, Korna, Dönem Tutar Tutar Tayvan (Çin) 23.90% Sankt-Petersburg 37.30% Samara Bölgesi 45.80% Silecek Çin 14.60% Moskova 12.30% Moskova 24.30% Parçaları Güney Kore 8.30% Ryazan Bölgesi 12.10% Udmurtya 15.70% Türkiye 8.10% Moskova Bölgesi 8.70% Ryazan Bölgesi 11.60% Japonya 6.60% Samara Bölgesi 6.70% Moskova Bölgesi 0.80% 2017 $63.6 milyon $6.2 milyon Çekya 6.10% Kaluga Bölgesi 6.40% Bryansk Bölgesi 0.70% 2018 $90 milyon $7.2 milyon Almanya 5.60% Kaliningrad Bölgesi 4.80% Tataristan 0.40% Fransa 3.40% Udmurtya 3.20% Sankt-Petersburg 0.30% 2019 $115 milyon $8.3 milyon Romanya 3.10% Ulyanovsk Bölgesi 2.20% Kaliningrad Bölgesi 0.20% Toplam: $268 milyon $21.6 milyon Belçika 2.90% Tataristan 1.80% Nijniy Novgorod Bölgesi 0%

158

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 158 5.08.2020 19:31:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8706.00 Şaşeler Dönem Tutar Tutar Çin 41.10% VolgogradBölgesi 41% - Kanada 16.30% Moskova Bölgesi 20.60% Belarus 14.40% Rostov Bölgesi 16.40% Çekya 12.60% Vladimir Bölgesi 12.60% 2017 $9.3 milyon --- İspanya 11.10% Smolensk Bölgesi 3% İsveç 2% Moskova 2.90% 2018 $18.4 milyon --- Almanya 1.40% Sakhalin Bölgesi 0.60% 2019 $11 milyon --- Japonya 0.80% Perm Krayı 0.50% İtalya 0.10% Voronej Bölgesi 0.50% Toplam: $38.8 milyon --- Polonya 0.10% Tver Bölgesi 0.50% 8708.10 Tamponlar, Dönem Tutar Tutar Güney Kore 22.50% Kaliningrad Bölgesi 30.30% Tataristan 45% Kaporta Japonya 10.80% Moskova 21.70% Moskova 22.80% Almanya 8.70% Sankt-Petersburg 17.70% Sankt-Petersburg 17.20% Çin 8.50% Kaluga Bölgesi 8.50% Moskova Bölgesi 9.80% 2017 $201 milyon $3.1 milyon Slovakya 8.40% Moskova Bölgesi 5.20% Kaliningrad Bölgesi 1.70% ABD 8.20% Tataristan 4.10% Nijniy Novgorod Bölgesi 1.50% 2018 $221 milyon $4 milyon Çekya 8.20% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.40% Samara Bölgesi 1.50% 2019 $223 milyon $4.9 milyon Tayvan (Çin) 3.60% Novosibirsk Bölgesi 2.90% Çelyabinsk Bölgesi 0.20% Polonya 3.60% Primorsk Krayı 2.20% Kaluga Bölgesi 0.10% Toplam: $646 milyon $11.9 milyon İspanya 2.20% Samara Bölgesi 1.40% Leningrad Bölgesi 0.10% 8708.29 Diğer Dönem Tutar Tutar Japonya 17.20% Sankt-Petersburg 26.80% Tataristan 57.80% Karosöri Güney Kore 16.20% Kaliningrad Bölgesi 18.50% Sankt-Petersburg 13.90% Aksesuarları Almanya 13.60% Kaluga Bölgesi 16.40% Samara Bölgesi 11.50% ( rüzgarlık, ABD 7.90% Moskova 10.60% Moskova 11.20% vb) Çekya 7.80% Tataristan 8.90% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.40% Çin 7.50% Nijniy Novgorod Bölgesi 4.20% Moskova Bölgesi 1.30% 2017 $1.58 milyar $67.8 milyon Romanya 4.80% Samara Bölgesi 3.70% Kaliningrad Bölgesi 0.60% Türkiye 4.20% Moskova Bölgesi 3.50% VolgogradBölgesi 0.20% 2018 $1.82 milyar $75.2 milyon Slovakya 2.90% Leningrad Bölgesi 2.40% Leningrad Bölgesi 0.10% 2019 $1.7 milyar $72.7 milyon İspanya 2.90% Karaçayevo-Çerkes Cumhuriyeti Çelyabinsk Bölgesi 0.10% 1.20% Toplam: $5.1 milyar $216 milyon 8708.30 Fren ve Dönem Tutar Tutar Çin 24.70% Moskova 37.50% Moskova 36.30% debriyaj Almanya 12.80% Sankt-Petersburg 19.60% Moskova Bölgesi 23% aksamları Japonya 9.40% Moskova Bölgesi 9% Tataristan 18.60% (komp., disk- Güney Kore 8.90% Samara Bölgesi 7.30% Sankt-Petersburg 6.70% kampana, Çekya 5.70% Kaluga Bölgesi 6.20% Nijniy Novgorod Bölgesi 6.50% balata, körük, İspanya 5.40% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.90% Samara Bölgesi 3.40% kaliper, Hindistan 4.80% Tataristan 3.20% Leningrad Bölgesi 3.20% İtalya 4.20% Kaliningrad Bölgesi 2.60% Kaliningrad Bölgesi 0.70% 2017 $705 milyon $15.5 milyon Romanya 4.10% Primorsk Krayı 2.50% Çelyabinsk Bölgesi 0.50% 2018 $760 milyon $16.2 milyon Polonya 3.60% Novosibirsk Bölgesi 1.20% Krasnodar Krayı 0.30% 2019 $761 milyon $19.5 milyon Toplam: $2.23 milyar $51.2 milyon 8708.40 Vites Kutuları Dönem Tutar Tutar Almanya 19.50% Sankt-Petersburg 30.40% Moskova 45.50% Güney Kore 19.10% Kaliningrad Bölgesi 15.50% Kaliningrad Bölgesi 23.90% Japonya 16.10% Kaluga Bölgesi 14.20% Samara Bölgesi 21.20% Çekya 6.60% Tataristan 10.10% Tataristan 3.20% 2017 $1.25 milyar $2.9 milyon Fransa 6.30% Moskova 9.60% Sankt-Petersburg 2.10% Meksika 6% Samara Bölgesi 6.10% Moskova Bölgesi 1.50% 2018 $1.44 milyar $5.9 milyon Çin 5.80% Nijniy Novgorod Bölgesi 4.70% Nijniy Novgorod Bölgesi 1% 2019 $1.44 milyar $6.5 milyon Romanya 4.40% Ulyanovsk Bölgesi 3% Ulyanovsk Bölgesi 0.80% Slovakya 3.80% Moskova Bölgesi 2% Leningrad Bölgesi 0.40% Toplam: $4.13 milyar $15.4 milyon İsveç 2.30% Leningrad Bölgesi 1.30% Çelyabinsk Bölgesi 0.10%

159

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 159 5.08.2020 19:31:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8708.50 Şanzıman, Dönem Tutar Tutar Almanya 29.40% Kaliningrad Bölgesi 20.90% Tataristan 79.50% iferansiyeller, Çin 10.30% Tataristan 20% Kaliningrad Bölgesi 11.90% Hareket İsveç 10.20% Kaluga Bölgesi 16.40% Moskova 5.80% Ettirici Akslar Güney Kore 9.10% Sankt-Petersburg 12.10% Sankt-Petersburg 1.30% ABD 8.60% Moskova 7% Moskova Bölgesi 1.10% 2017 $438 milyon $4.3 milyon Japonya 8.50% Moskova Bölgesi 5.50% Khabarovsk Krayı 0.10% 2018 $517 milyon $6.2 milyon Slovakya 3.80% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.60% Primorsk Krayı 0.10% İtalya 3.10% Çelyabinsk Bölgesi 2.60% Leningrad Bölgesi 0.10% 2019 $519 milyon $8 milyon Avusturya 2.40% Yaroslav Bölgesi 2.30% Çelyabinsk Bölgesi 0.10% Çekya 1.70% Rostov Bölgesi 1.90% Sverdlovsk Bölgesi 0.10% Toplam: $1.47 milyar $18.6 milyon 8708.70 Tekerlek Dönem Tutar Tutar Çin 34.50% Sankt-Petersburg 21.60% Sankt-Petersburg 55.10% Parçaları ve Almanya 14.10% Moskova 20.80% Moskova 19.40% Jantlar Japonya 11.80% Kaliningrad Bölgesi 12% Samara Bölgesi 9.60% Güney Kore 7.50% Kaluga Bölgesi 11.10% Tataristan 4.30% 2017 $712 milyon $26.5 milyon Türkiye 4.40% Primorsk Krayı 10.10% Moskova Bölgesi 4.30% 2018 $850 milyon $38.5 milyon Slovakya 4.30% Samara Bölgesi 3.90% Kaluga Bölgesi 3.50% Çekya 4.10% Moskova Bölgesi 3.40% Kaliningrad Bölgesi 1.90% 2019 $827 milyon $39.7 milyon Belarus 3.70% Tataristan 2.60% Rostov Bölgesi 1.30% Toplam: $2.39 milyar $105 milyon ABD 1.90% Yaroslav Bölgesi 2.50% Yaroslav Bölgesi 0.30% Belçika 1.70% Nijniy Novgorod Bölgesi 2.30% Nijniy Novgorod Bölgesi 0.10% 8708.80 Amortisörler Dönem Tutar Tutar Güney Kore 18.30% Sankt-Petersburg 28.50% Moskova 30.70% Çin 17% Moskova 25.40% Sankt-Petersburg 25.90% Japonya 16.10% Kaliningrad Bölgesi 14.40% Tataristan 20.60% Almanya 9.60% Kaluga Bölgesi 5.70% Samara Bölgesi 10% 2017 $862.3 milyon $40.6 milyon Türkiye 5.20% Samara Bölgesi 4.90% Moskova Bölgesi 4.40% Romanya 4.50% Moskova Bölgesi 3.90% Kaluga Bölgesi 3% 2018 $929.7 milyon $51.3 milyon Çekya 4.20% Tataristan 3.60% Çelyabinsk Bölgesi 1.50% 2019 $885.1 milyon $47.2 milyon Slovakya 3.90% Primorsk Krayı 3.50% Kaliningrad Bölgesi 0.90% ABD 3.10% Nijniy Novgorod Bölgesi 1.90% Perm Krayı 0.60% Toplam: $2.68 milyar $139 milyon İspanya 2.90% Kemerov Bölgesi 1.50% Krasnodar Krayı 0.50% 8708.91 Radyatör Dönem Tutar Tutar Çin 28.90% Moskova 23.70% Tataristan 49.10% Japonya 9.50% Sankt-Petersburg 18.90% Primorsk Krayı 19.30% Güney Kore 8.60% Kaliningrad Bölgesi 16% Moskova 16% Slovakya 7.40% Kaluga Bölgesi 6.10% Moskova Bölgesi 6.50% 2017 $178 milyon $1.3 milyon Almanya 6.20% Moskova Bölgesi 5.50% Sankt-Petersburg 2.50% Çekya 6% Orenburg Bölgesi 5% Khabarovsk Krayı 2% 2018 $189 milyon $1.6 milyon ABD 5.50% Novosibirsk Bölgesi 5% Leningrad Bölgesi 1.80% 2019 $194 milyon $2 milyon Kırgızistan 5% Tataristan 3.80% Kaliningrad Bölgesi 1.30% Belarus 4% Samara Bölgesi 3.80% İvanovo Bölgesi 0.60% Toplam: $561 milyon $4.9 milyon Polonya 3.50% Nijniy Novgorod Bölgesi 2.60% Sverdlovsk Bölgesi 0.30% 8708.92 Eksoz, Dönem Tutar Tutar Çekya 14.80% Kaliningrad Bölgesi 29.90% Sankt-Petersburg 70.70% Manifolt Güney Kore 14.80% Sankt-Petersburg 20.80% Moskova 15.90% Çin 10.70% Kaluga Bölgesi 15.10% Kaliningrad Bölgesi 3.80% Japonya 10.60% Moskova 10% Leningrad Bölgesi 3.50% 2017 $162 milyon $9.1 milyon Almanya 10.50% Nijniy Novgorod Bölgesi 6.80% Tataristan 2% Slovakya 7.10% Samara Bölgesi 3.70% Samara Bölgesi 1.60% 2018 $201 milyon $11.1 milyon ABD 7% Tataristan 3.50% Kaluga Bölgesi 1.20% 2019 $201 milyon $11.1 milyon Türkiye 5.50% Moskova Bölgesi 2.70% Moskova Bölgesi 1.10% Güney Afrika 3.90% Leningrad Bölgesi 1.80% Çelyabinsk Bölgesi 0.10% Toplam: $564 milyon $31.3 milyon Polonya 3.20% Primorsk Krayı 1.80% Rostov Bölgesi 0.10%

160

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 160 5.08.2020 19:31:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8708.93 Debriyaj ve Dönem Tutar Tutar Almanya 34.30% Moskova 35.10% Moskova 74.40% Debriyaj Çin 14% Sankt-Petersburg 20.30% Samara Bölgesi 15.20% Parçaları Türkiye 7.70% Tataristan 8.30% Sankt-Petersburg 4.60% Güney Kore 7.20% Samara Bölgesi 8% Tataristan 3.50% 2017 $177 milyon $15 milyon Slovakya 5.50% Nijniy Novgorod Bölgesi 6.20% Moskova Bölgesi 1% 2018 $192 milyon $12.8 milyon Belarus 4.60% Moskova Bölgesi 4.30% Nijniy Novgorod Bölgesi 0.80% Macaristan 4.20% Kaluga Bölgesi 3.20% Kaliningrad Bölgesi 0.30% 2019 $182 milyon $14.9 milyon Japonya 4% Ulyanovsk Bölgesi 2.80% Ulyanovsk Bölgesi 0.10% Toplam: $551 milyon $42.7 milyon Fransa 2.90% Primorsk Krayı 2.60% Leningrad Bölgesi 0% İtalya 2.10% Yaroslav Bölgesi 1.60% Çelyabinsk Bölgesi 0% 8708.94 Direksiyon Dönem Tutar Tutar Güney Kore 19.90% Sankt-Petersburg 29.50% Moskova 68.20% Parçaları Almanya 16.20% Moskova 12.20% Tataristan 11.80% Çin 12.50% Samara Bölgesi 10.80% Çelyabinsk Bölgesi 6.30% Japonya 11.70% Kaliningrad Bölgesi 10% Sankt-Petersburg 5.80% 2017 $430 milyon $18.5 milyon Polonya 8% Kaluga Bölgesi 9.80% Samara Bölgesi 3.70% Fransa 7.40% Udmurtya 5.70% Moskova Bölgesi 1.70% 2018 $506 milyon $20.5 milyon Türkiye 3.90% Moskova Bölgesi 4.90% Kaliningrad Bölgesi 1.10% 2019 $507 milyon $18 milyon Romanya 3% Tataristan 4.30% Kemerov Bölgesi 0.40% ABD 2.40% Nijniy Novgorod Bölgesi 4.20% Sverdlovsk Bölgesi 0.30% Toplam: $1.44 milyar $56.9 milyon Çekya 2.40% Ulyanovsk Bölgesi 1.80% Perm Krayı 0.20% 8708.99 Fren Körüğü, Dönem Tutar Tutar Japonya 22.20% Moskova 18.50% Tataristan 39.20% Vites Kolu, Belarus 14.90% Sankt-Petersburg 18% Nijniy Novgorod Bölgesi 19.50% Rot Rotil, Almanya 10.50% Moskova Bölgesi 9.90% Moskova 15.80% Egzoz Güney Kore 6.70% Tataristan 9% Samara Bölgesi 13.90% Manifoldu Çin 6.60% Kaluga Bölgesi 8.40% Sankt-Petersburg 5.60% Romanya 6.40% Primorsk Krayı 6.70% Kaluga Bölgesi 4.40% ABD 4.20% Ulyanovsk Bölgesi 5.40% Kaliningrad Bölgesi 0.80% Hindistan 3.40% Kaliningrad Bölgesi 4.80% Moskova Bölgesi 0.70% 2017 $1.08 milyar $27.5 milyon Fransa 3.30% Samara Bölgesi 4.40% Leningrad Bölgesi 0.20% 2018 $1.18 milyar $35.9 milyon Türkiye 2.90% Nijniy Novgorod Bölgesi 4.30% Çelyabinsk Bölgesi 0% 2019 $1.12 milyar $35 milyon Toplam: $3.38 milyar $98.4 milyon 8716.90 Dorse dingili Dönem Tutar Tutar Almanya 49.90% Moskova 57.20% Tula Bölgesi 31.60% parçaları Çin 24.20% Moskova Bölgesi 7.30% Moskova 22.30% Polonya 11% Rostov Bölgesi 5.30% Moskova Bölgesi 16.40% Türkiye 3.80% Sankt-Petersburg 4.60% Sankt-Petersburg 13.50% 2017 $242 milyon $7.2 milyon İtalya 2.50% Kaliningrad Bölgesi 3.50% Rostov Bölgesi 4.70% Belarus 1.60% Primorsk Krayı 2.90% Tver Bölgesi 1.50% 2018 $287 milyon $12.7 milyon Hollanda 1% Çelyabinsk Bölgesi 2.10% Perm Krayı 1.40% 2019 $290 milyon $11.7 milyon Macaristan 0.90% NovgorodBölgesi 1.90% Leningrad Bölgesi 1.30% Belçika 0.80% Başkurdistan 1.90% Stavropol Krayı 1.30% Toplam $819 milyon $31.5 milyon Ukrayna 0.60% Tula Bölgesi 1.70% Smolensk Bölgesi 1.20%

161

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 161 5.08.2020 19:31:17 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nun Türkiye’den Otomotiv Yan Sanayi İthalatı

Rusya Federasyonu’nun ülkemizden otomotiv yan sanayi ürünleri ithalatı, 2017 yılında bir önceki yıla göre %44,3 oranında artarak 368,6 milyon USD olmuştur. Rusya’nın ülkemizden ithal ettiği başlıca otomotiv yan sanayi ürünleri, kara taşıtlarının aksam ve parçaları, kara taşıtları için süspansiyon sistemleri aksam ve parçaları, kara taşıtları için tekerlekler, aküler, kara taşıtları için direksiyon aksam ve parçaları, kauçuktan eşyalar, kara taşıtları için fren, debriyaj aksam ve parçaları, dizel motorlar için aksam ve parçalar, otobüs lastikleri vb. ürünlerdir.

Rusya Federasyonu’nun Bölgelere Göre Türkiye’den Otomotiv Yan Sanayi İthalatı

Rusya Federasyonu’nun otomotiv yan sanayi ürünlerinde 2017 yılında Türkiye’den ithalatı bölgeler bazında incelendiğinde Moskova Federal Bölgesi’nin 124 milyon USD ile ilk sırada olduğu görülmektedir. Tataristan Cumhuriyeti 76 milyon USD ile ikinci sırada, Samara Bölgesi 51,2 milyon USD ile üçüncü sırada, Petersburg Bölgesi ise 45,1 milyon USD ile dördüncü sırada yer almaktadır.

Rusya Federasyonu’nun Türkiye ile otomotiv yan sanayi sektörü ticaretinde Moskova Federal Şehri ve Tataristan Cumhuriyeti ilk iki sırada yer almaktadır. Samara Bölgesi ve Nijni Novgorod Bölgeleri ise iki ülke arasındaki ticarette önemli yere sahip bölgelerdir.

Tablo 54: Rusya Federasyonu Federal Bölgelere Göre Türkiye’den Otomotiv Yan Sanayi İthalatı (milyon $) Bölgeler 2015 2016 2017 Moskova Federal Şehri 111,033 75,489 123,982 Tataristan Cumhuriye 41,941 55,412 76,245 Samara Bölgesi 52,164 45,103 51,209 St. Petersburg Federal Şehri 42,894 33,645 45,166 Nijni Novgorod Bölge 10,988 12,259 13,457 Moskova Bölgesi 5,977 7,987 13,220

Rostov Bölgesi 2,014 6,610 13,182

Kaluga Bölgesi 2,400 3,739 5,959 Udmurtya Cumhuriyet 1,566 3,705 5,227 Krasnodar Bölgesi 1,995 1,217 4,138 Yaroslavl Bölgesi 2,112 1,978 3,957 Vladimir Bölge 1,443 2,201 2,095 Çelyabinsk Bölges 1,104 1,058 2,081 Leningrad Bölges 2,115 942 1,665 Kaliningrad Bölge 2,907 467 1,282 Toplam 292,680 255,511 368,611

162

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 162 5.08.2020 19:31:18 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

İthalatçı Firma Listelerinin Bulunduğu Veri Tabanları

Rusya Federasyonu’nunda ithalatçı firmaların listesinin bulunduğu dört veri tabanı vardır. Bunlar aşağıda sıralanmıştır:

MySuppliers https://mysupp.ru

B2B Platform https://www.postavshhiki.ru

Zaptrade https://zaptrade.ru

Postavshiki Avtozapchastey http://поставщики-автозапчастей.рф

Söz konusu sitelerden sorgulama yaparak firmaların bilgilerine ulaşılabilmektedir.

Rusya Federasyonu GTİP numaralarına göre gümrük vergisi uygulamaktadır. Otomotiv yan sanayi sektörü için uygulanan gümrük vergisi oranları aşağıdaki tabloda paylaşılmıştır.

Tablo 55: Rusya Federasyonu’nun Otomotiv Yan Sanayi Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları Fasıl AÇIKLAMA Vergi Açıklama No oranı 40.09 Fren Hortumu %0 veya %0: 4009 12 000 1, 4009 22 000 1; %3 %3: diğerleri 4016.99 O-ring, Conta, Yağ %0, %5, %0: 4016 99 970 1; Keçesi %8, %9 %8: 4016 99 520 9, 4016 99 570 9; veya %10 %9: 4016 99 910 9, 4016 99 970 2; %10: 4016 99 970 8

6813.20 Fren Balataları %5 veya %5: 6813 20 000 1, %13 %13: 6813 20 000 9 6813.81 Fren Balataları %5 veya %5: 6813 81 000 1; %13 %13: 6813 81 000 9 7318.15 Somun Vidası veya %0 veya %0: 7318 15 300 1, 7318 15 700 1, 7318 15 900 1; %8: civatası %8 diğerleri 7318.16 Somun %0 veya %0: 7318 16 300 1, 7318 16 910 1; %8 %8: diğerleri 7320.10 Yaprak Yay %10 veya %15: 7320 10 110 0; %15 %10: diğerleri

163

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 163 5.08.2020 19:31:18 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

7320.20 Helisel Yay %0, %10 %10: 7320 20 890 8; veya %12.5: 7320 20 200 9, 7320 20 810 8, 7320 20 850 8; %12.5 %0: diğerleri

8302.30 Menteşe %3 veya %3: 8302 30 000 1; %13 %13: 8302 30 000 9 8409.91 Silindir, Silindir %0 veya %0: 8409 91 000 1; Gömlekleri, Piston ve %3 %3: diğerleri Sübaplar (Benzinli Motor) 8409.99 Silindir, Silindir %5; Gömlekleri, Piston ve Sübaplar (Dizel Motor) 8412.21 Hidrolik Silindir %0, %5 %5:8412 21 200 1, 8412 21 800 6; veya %7 %7: 8412 21 200 9, 8412 21 800 8; %0: diğerleri 8413.30 Yakıt Pompası %0; 8414.90 Fan %0; 8421.23 Yağ ve Yakıt Filtreleri %0; 8421.31 Hava Filtresi %0; 8481.80 Debriyaj merkezi, %0, %5, %5: 8481 80 190 0, 8481 80 739 1, 8481 80 739 9; Vana, Hidrolik Valf %7, %7.5, %7: 8481 80 110 0, 8481 80 400 0, 8481 80 599 0, 8481 %9 veya 80 819 9, 8481 80 990 3, 8481 80 990 7; %10 %7.5: 8481 80 639 0; %9: 8481 80 610 0, 8481 80 690 0, 8481 80 710 0, 8481 80 790 0, 8481 80 850 8, 8481 80 870 0; %10: 8481 80 310 0, 8481 80 390 0, 8481 80 510 0; %0: diğerleri

8482.10 Rulman %0, %5 %10: 8482 10 100 9, 8482 10 900 1, 8482 10 900 8; veya %10 %0: diğerleri 8483.10 Kam milleri, Krank %0 veya %0: 8483 10 210 2; milleri %5 %5: diğerleri 8483.30 Mil Yatakları %0 veya %5: 8483 30 320 9, 8483 30 380 9, 8483 30 800 1, 8483 %5 30 800 7; %0: diğerleri 8483.40 Dişliler ve dişli %0, %3 %0: 8483 40 230 1, 8483 40 300 1, 8483 40 510 1; sistemleri veya %5 %5: 8483 40 300 9, 8483 40 510 9, 8483 40 590 0, 8483 40 900 0; %3: diğerleri

8483.50 Volanlar ve Krank %5; kasnaklar (kasnak blokları dahil) 8483.60 Kaplin %5; 8484.10 Conta %0; 8484.90 Conta %0;

164

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 164 5.08.2020 19:31:18 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

8507.10 Akü %5, %10 %5: 8507 10 200 1, 8507 10 800 1; (1 adet %10 (1 adet için en az 1.5 Euro): 8507 10 200 2, 8507 10 için en az 200 3 1.5 Euro), %10 (1 adet için en az 2.2 Euro): 8507 10 200 9 %10 (1 2.86 Euro/1 adet: 8507 10 800 9 adet için en az 2.2 Euro), 2.86 Euro/1 adet: 8511.10 Buji %0, %5 %0: 8511 10 000 2; veya %10 %10: 8511 10 000 9; %5: diğerleri 8512.90 Far, Korna, Silecek %7; Parçaları 8706.00 Şaşeler %5, %10 %5: 8706 00 111 0; veya %14 %10: 8706 00 119 0, 8706 00 190 1, 8706 00 990 1; %14: diğerleri 8708.10 Tamponlar, Kaporta %5; 8708.29 Diğer Karosöri %5; Aksesuarları ( rüzgarlık, vb) 8708.30 Fren ve debriyaj %5; aksamları (komp., disk-kampana, balata, körük, kaliper, 8708.40 Vites Kutuları %5; 8708.50 Şanzıman, %5; Diferansiyeller, Hareket Ettirici Akslar 8708.70 Tekerlek Parçaları ve %5; Jantlar 8708.80 Amortisörler %5 veya %10: 8708 80 350 2; %10 %5: diğerleri 8708.91 Radyatör %5; 8708.92 Egzoz, Manifolt %5; 8708.93 Debriyaj ve Debriyaj %5; Parçaları 8708.94 Direksiyon Parçaları %5; 8708.99 Fren Körüğü, Vites %5; Kolu, Rot Rotil, Egzoz Manifoldu 8716.90 Dorse dingili parçaları %5;

165

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 165 5.08.2020 19:31:18 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Otomotiv Sanayi İle İlgili Prestijli Fuarlar

Rusya Federasyonu’nda otomotiv sanayi ile ilgili olarak düzenlenen fuarlar aşağıdaki gibidir:

Tablo 56: Rusya Federasyonu’nda Gerçekleştirilen Otomotiv Sanayi Fuarları Fuarlar Ay Düzenlenme Sıklığı

TIAF supported by Automechanika - Kazan/Tataristan Nisan Her yıl PMAS (Peterburg Uluslararası Otomobil Salonu) - Sankt-Petersburg Nisan Her yıl Detailer Day Expo Moscow - Moskova Nisan Her yıl Smartex - Soçi Nisan Her yıl TRANSPORТING - Krasnodar Ekim Her yıl MotorSport Expo - Moskova Nisan Her yıl CityBus - Moskova Mayıs Her yıl MIMS Automechanika Moscow - Moskova Ağustos Her yıl Busworld Russia - Moskova Ekim İki yılda bir

(Kaynak: https://expomap.ru/)

Rusya Federasyonu’nda Bulunan Otomotiv Sektör Temsilcilikleri

Rusya Federasyonu’nda otomotiv sektör temsilcilikleri aşağıdaki gibidir:

Temsilcilik Telefon Web Adresi

Rusya Otomotiv Yan Sanayi (499) 973 01 76 http://napak.ru

Üreticileri Derneği “NAPAK” (499) 973 13 49 http://en.napak.ru

+7 (495)626-0674 ASM-Holding A.Ş. (OAO) http://www.asm-holding.ru/en/ +7(495) 626-0471

GroupAuto Russia (Otomobil yedek parça, malzeme ve +7 (495) 858-52-99 http://groupautorus.ru/ hizmet distribütörleri)

166

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 166 5.08.2020 19:31:19 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 8 TİCARİ SEKTÖRLER

8.9 PLASTİKTEN MAMUL EŞYA SEKTÖRÜ

167

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 167 5.08.2020 19:31:21 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Plastikten Mamul Eşya Sektörü

Rusya Federasyonu’nda plastikten mamul eşya sektörü bütün ekonomik zorluklara rağmen gün geçtikçe gelişmektedir. Bunun nedenleri Rusya’nın yeterince hammaddeye sahip olması, sektörün doyuma ulaşması nedeniyle büyük küresel oyuncuların ilgisini çekmesi, Rusya’da plastiğe olan talebin yüksek olmasıdır.

Dünyada inşaat sektöründe kullanılan birçok plastik yapı malzemesi Rusya’da henüz kullanılmamaktadır. Plastik yapı malzemesi alanında Rusya, gelişime açık yüksek potansiyele sahiptir. Gıda üretimi ve işlenmesi Rusya ekonomisinin önemli bir bileşenidir. Son on yılda, Rusya’da gıda işleme ve paketleme ekipmanı ithalatı iki katına çıkmıştır. Gıda ve gıda işleme endüstrisinin, Rusya’daki toplam üretim sektörleri içerisindeki payı %11,5’tir.

Rusya Federasyonu, 27,5 milyon ton ticaret hacmine sahip ambalajlı gıda ürünleri ve 26 milyar litre (alkollü ve alkolsüz içecekler) ticaret hacmine sahip içecekler ile sekizinci en büyük pazara sahiptir. Rusya’da 2018 yılında ithal gıda işleme ve paketleme ekipmanı hacmi, 2018’de yaklaşık 2 milyar USD’dir. Rusya ambalaj pazarının %21’i plastik, %21’i sert plastikten oluşmaktadır. Rusya’nın altı büyük bölgesinde (Orta, Ural, Sibirya, Kuzey-Batı, Volga ve Güney Federal bölgeleri) paketleme sürecine katılan 2000’den fazla şirket bulunmaktadır. Paketleme makinelerinin üretimi veya dağıtımında yaklaşık 900 şirket faaliyet göstermektedir.

Rusya Federasyonu’nda 2018 verilerine göre HDPE, LLDPE, PVC-E ve PET (elyaf + film) talebi karşılamada üretimin yetersiz olduğu görülmektedir.

Tablo 57: Rusya Federasyonu’nda Plastikten Mamul Eşya Sektöründe Talebin Karşılanması (bin ton) PE PVC PS+ABS PVC PET HDPE LDPE LLDPE PVC-S PVC-E Şişe Elyaf+film Kurulu güç 990 723 200 1420 534 940 30 606 0 Talep (2018) 1040 565 315 1260 510 810 116 600 60

(https://www.creonenergy.ru/)

Polietilen (PE): Polietilen, son derece dayanıklı olan kimyasallara karşı dirençli ve çok çeşitli ürünlerde kullanılan bir termoplastiktir. Plastik endüstrisinde genelde ismi kısaca PE olarak kullanılır. Kullanılan alanlar; kap, mutfak eşyası, plastik kutu, plastik tüp, boru, oyuncak kaplama, kabloların yalıtkan katmanları, ambalaj filmi imalatında sıklıkla kullanılan PE, işlevselliği ve düşük maliyetiyle tercih edilmektedir. Ayrıca süpermarket çanta, poşet ve torbaların yapımında, plastik şişe yapımında geniş kullanım alanına sahiptir.

Polipropilen (PP): Kırtasiye, otomotiv parçaları, yeniden kullanılabilir kap çeşitleri, tekstil ve yiyecek paketlemesi, ilaç ambalajı, laboratuvar ekipmanı ve tekstil etiketlerine kadar çok geniş kullanım alanına sahip olan termoplastik bir polimerdir.

Poli Vinil Clorür (PVC): İnşaat sektöründen (pencere profil, kapı, panjur, sulama ve pis su boruları, duvar-yer ve çatı kaplama malzemesi olarak) ambalaj-paketleme sanayiinde (film,

168

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 168 5.08.2020 19:31:21 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

kapak içi mantarı, şişe ve torba yapımında), tıp malzemeleri (kan torbası, serum tüpü, ameliyat eldiveni ve kalp kateteri), çeşitli tüketim eşyalarının üretimine (oyuncak, spor malzemesi, muşamba, suni deri ve ayakkabı, kredi kartı yapımı) kadar oldukça geniş kullanım alanına sahiptir.

Polietilen Teraftarat (PET): Gıda endüstrisi, makine imalatı, ambalaj, enerji endüstrisi ve kimya ile ilaç endüstrisi alanlarında kullanılmaktadır. Su, meşrubat, yiyecek ve içecek kapları, yağ, deterjan kaplarında geniş kullanım alanına sahiptir.

Rusya pazarının en önemli plastik oyuncak üreticileri Nordplast ve Polesie Belarus firmalarıdır. Polesie grup şirketleri uluslararası bir organizasyon olmakla birlikte dünyanın en büyük plastik oyuncak üreticilerinden biridir.

Nordplast (https://nordplast.com/) 1998 yılında kurulan firma şu anda Rusya’da plastik oyuncak pazarında lider şirkettir. 16.000 m² - St.Petersburg’daki üretim alanı, 12.000 m² depo alanı, 300’den fazla çalışanı ve 800’den fazla ürün kalemiyle pazarda liderliğini korumaktadır. Nordplast’ın ürün gamına her yıl yeni ürün kalemi eklenmektedir.

Nordplast fabrikası, Barbie, Hot Wheels, Smeshariki, Fisher-Price ve diğer global markaların lisanslı ürünlerini üretmektedir.

Ürün kalemleri, büyük arabalar, su serisi, askeri seri, kışlık oyuncaklar, çocuk araba ve bisikletleri, yazlık oyuncaklar, küçük arabalar, geliştirici oyuncaklar, orta boy arabalar, kız çocuk oyuncakları, erkek çocuk oyuncakları, yenidoğan oyuncaklar ve yaratıcılık Polesie (http://www.polesie-toys.com/) ürünleridir.

1998 yılında Belarus’ta kurulan Polesie’nin, 2900’den fazla çalışanı ve 80.000 m² fazla üretim ve depolama alanıyla Belarus, Rusya, Türkiye, Almanya, Polonya ve Özbekistan’da üretim ve dağıtım tesisleri bulunmaktadır. Türk – Belarus ortaklı olan Polesie TR, 12 Haziran 2019’da Sinop şehrinde kurulmuştur. Fabrikada plastik oyuncakların üretimi ve montajlaması yapılıp, üretilen ürünler hem Türkiye iç piyasasında satılmakta, hem de Avrupa Birliği ve Afrika pazarlarına da sunulmaktadır.

İşletmenin üretim kompleksi bu sektörde Avrupa’nın en iyilerinden biridir ve komplekste her çeşit oyuncak ve ev eşyası üretimi yapılmaktadır. 4000’in üzerinde ürün çeşidi bulunan firmanın Disney, Marvel, Şirinler, Miffy, Mammoet, Volvo, Belaz, Smeshariki, Kid-E-Cats gibi popüler markalarla ile iş birlikleri bulunmaktadır. Firmanın lisanslı ürünleri, “Polesie” oyuncak bebekleri, “Falca” oyuncak bebekleri, bisikletler, bebek arabaları, yapı oyuncakları, oyuncak ulaşım araçları, oyuncak askeri araçlar, oyuncak otopark ve garajlar, çıngırdaklar, geliştirici oyuncaklar, çocuk yaratıcılık setleri, oyun setleri, sezonluk oyuncaklar, oyuncak bebek mobilyası, oyuncak bebek kapları, plastik oyuncak yiyecekler, vitrinlik oyuncaklar, spor oyuncakları, oyuncak elektrik araçlar ve parçaları, mutfak için plastik eşyalar ve modeller bulunmaktadır.

169

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 169 5.08.2020 19:31:22 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Kazanorgsintez (http://onlinecontract.ru/) 1958 yılında kurulan firma, Rusya’nın en büyük polimer ve etilen kopolimerleri üreticisidir. Firma Rusya polietileninin %40’ını ve polikarbonatının %tamamını üretmektedir. plastik boru üretiminde ülkede ilk üçte yer alan firma polietilen, bisfenol A, polikarbonat ve polietilen boru üretmekte ve yıllık toplam 1,7 milyon tonu bulanüretiminin %18’ini ihraç etmektedir. Firmanın ürünleri borsada yer almaktadır: http://onlinecontract.ru/ Ürün kataloğuna; https:// www.kazanorgsintez.ru/ bağlantısından erişim mümkündür.

“Polyplastik” Grubu (https://www.polyplastic.ru/) 1992 yılında kurulan firma, yıllık 300 bin ton üretimiyle dış mekan su temini ve drenajı, doğalgaz dağıtımı, sıcak su ve ısıtma sistemleri için kullanılan plastik boruların BDT’deki en büyük üreticisi konumundadır. Firma, 1600 mm çapa kadar PE borularla 2000 mm çapa kadar drenaj (kanalizasyon) boruları üretmektedir. Ürün kalemleri, su, drenaj, doğalgaz boruları, boru bağlantı parçaları, kablo koruma boruları sulama sistemleri, PE boru kaynak sistemleri, klapeler, filtreler yangın muslukları ve benzer ürünlerdir. Ürün kataloğuna; https://www.polyplastic.ru/catalog bağlantısından erişim sağlanabilmektedir.

“PROTEK” Grubu (https://www.protekgroup.com/) 1996 yılında kurulan firma 15 üretim alanı ve 1800 çalışanı ile faaliyet göstermekte ve kendi lojistik filosunu kullanmaktadır. Ürün kalemleri, fast-good ambalajı, suşi ve roll ambalajı, meyve ve sebze ambalajı, salata ambalajı, gastro ambalaj, gıda tepsileri, nem alıcılar, kapağı kaynaklı ambalaj, ambalaj ekipmanı ve yedek parçaları, genel amaçlı plastik ambalaj, pasta ambalajı, kurabiye ambalajı, dondurma ambalajı, yumurta ambalajı, pvc ve polielefin filmler, fidan kasetleri, tek kullanımlık kaplar, eko kaplar, kavanoz ve kovalarla benzeri ürünlerdir.

ALIANSUPAK (https://www.aliansupak.ru/) 2000 yılında kurulan firma 300 çalışanı ve 0,08-20 litre hacmindeki ürünlerle Rusya’nın en geniş plastik kova ve kavanoz ürün yelpazesine sahiptir.

Ürün kalemleri kova ve kavanozlarla IML-etiket ve ambalajlardır.

170

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 170 5.08.2020 19:31:22 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu Plastikten Mamul Eşya Sektörü Toptancıları

Rusya Federasyonu’nda bulunan toptancılara https://e-plastic.ru/ ve https://bit.ly/2X0Bh3N bağlantılarında bulunan listelerden ulaşmak mümkündür.

Rusya Federasyonu plastikten mamul eşya toptancılarından bazıları, internet siteleriyle birlikte aşağıda paylaşılmıştır:

“Tritek Rus” (https://tritek24.ru/)

“Kreuz” (https://www.plastic-box.info/)

“Dispak” (https://dispak.ru/)

“Lammin” (https://lammin.org/)

“Poliplast” (https://politula.ru/)

Rusya Federasyonu’nda Plastikten Mamul Eşya Sektörünün Yoğunlaştığı Bölgeler

Rusya Federasyonu’nda plastikten mamul eşya sektörü; Moskova, Moskova Bölgesi, Kazan (Tataristan), St. Petersburg ve Başkurdistan bölgelerinde yoğunlaşmaktadır.

171

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 171 5.08.2020 19:31:22 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 44: Rusya Federasyonu Federal Bölgelerine göre 2018 yılında “Plastikten Mamul Levhalar, Plakalar, Borular ve Profiller” kategorisine ait üretim hacmi (ton).

1% 2%4% 5% 42% 10% Uzak Doğu FB Kuzey Kafkasya FB

Kuzeybatı FB Ural FB

10% Sibirya FB Güney FB

Volga FB Merkez FB

26%

Rusya Federasyonu’nda Plastikten Mamul Eşya Sektöründe İthalat ve İhracat

Rusya Federasyonu’nda 2018 yılında plastikten mamul eşya sektöründe pazarın %20’sini ithal ürünler oluşturmaktadır. En çok ithal edilen ürünler filmler, levhalar, tüketim ürünleri, boru, hortum ve bağlantılardır. İnşaat parçalarının ithalattaki payı son yıllarda düşmüştür.

Grafik 45: Rusya Federasyonu’nda İthal Edilen Plastikten Mamul Eşya (3916-3926 GTİP Kodları) Oranları (%)

1500 Monofiler, Profiller Boru, Hortum, Bağlantılar Yer ve Duvar Kaplamaları Yapışkanlı Levha ve Film 1000 Filmler Levhalar Küvet, Lavabo 500 Şişe, Flakton Tıpa, Kapak Torba, Çanta Mutfak Eşyaları 0 İnşaat Parçalar 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Kırtasiye, Hırdavat vs. Diğer

(Kaynak: https://www.creonenergy.ru/)

172

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 172 5.08.2020 19:31:23 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda yıllar itibarıyla polimer tüketimi 5000 ton dolaylarında seyretmiştir. 2018 yılında ithalat bir önceki yıla göre %3,2 artarken, polimer tüketiminde ithal ürünlerin payı %18,5’tir.

Grafik 46: Rusya Federasyonu’nda Yıllara Göre Polimer Tüketimi (bin ton)

6510 7000 6390 6440 5902 6131 6238 6000

5000

4000

3000

2000

1000

0 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Polimer Tüketimi Bitmiş Ürün İthalatı İthal ÜrünPayı

(Kaynak: https://www.creonenergy.ru/)

173

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 173 5.08.2020 19:31:23 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 58: Rusya Federasyonu Plastikten Mamul Eşya Sektörü İthalat İhracat Verileri

Rusya Federasyonu 2019 yılında aşağıdaki tabloda verilen kategoriler arasında en çok 3923.50 GTİP numaralı – plastik kaplar ithal etmiştir ve ithalat hacmi 163 milyon USD olmuştur. Bunun sadece 2,1 milyon USD kısmı, yani %1,29 kadarını Türkiye’den ithal edilmiştir. Plastik kaplar daha çok Belarus, Almanya ve Çin’den ithal edilmiş ve payları sırasıyla %25,6, %11,7 ve %11,6 olmuştur. Plastik kaplar daha çok Moskova ve Moskova Bölgesi tarafından ithal edilmiş, Türkiye ise en çok Moskova ve Rostov Bölgesi’ne ihracat yapmıştır.

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere

3917.39 Damla Dönem Tutar Tutar Almanya 30.10% Moskova 46.10% Rostov Bölgesi 27.50% Sulama Çin 21% Moskova Bölgesi 12.90% Samara Bölgesi 16% Borusu İtalya 9.60% St. Petersburg 12.20% Moskova Bölgesi 9.20% Polonya 5.80% Kaliningrad Bölgesi 4.10% Krasnodar Krayı 9% 2017 $109 milyon $948 bin İspanya 5.40% Rostov Bölgesi 2.80% Moskova 7.30% Belçika 5.10% Kaluga Bölgesi 2.70% Kaluga Bölgesi 7% 2018 $123 milyon $1 milyon Fransa 3.40% Primorsk Krayı 2.20% Astrahan Bölgesi 5.50% 2019 $127 milyon $1.8 milyon İngilitere 1.70% Sverdlovsk Bölgesi 2.10% Voronej Bölgesi 5.20% ABD 1.70% Krasnodar Krayı 1.40% Tataristan 3% Toplam: $360 milyon $3.8 milyon Çekya 1.70% Tataristan 1.30% Kabardino-Balkar Cumhuriyeti 2% 3917.40 Damla Dönem Tutar Tutar Çin 18.30% Moskova 44.90% Moskova Bölgesi 38.20% Sulama İtalya 14.20% St. Petersburg 15.90% Moskova 25.90% Parçaları Almanya 14% Moskova Bölgesi 10.60% Rostov Bölgesi 15.10% Çekya 7.80% Nijniy Novgorod Bölgesi Nijniy Novgorod Bölgesi 3.60% Türkiye 6.30% 4.70% Penza Bölgesi 2.90% 2017 $101 milyon $5 milyon İsviçre 6.10% Kaluga Bölgesi 2.50% Novosibirsk Bölgesi 2.60% Polonya 5.10% Rostov Bölgesi 2.30% Tataristan 2.60% 2018 $98 milyon $6.7 milyon Kazakistan 3.80% Tula Bölgesi 2.20% Sverdlovsk Bölgesi 1% 2019 $101 milyon $7.2 milyon Ukrayna 2.50% Belgorod Bölgesi 2% St. Petersburg 1% İngilitere 2.30% Kaliningrad Bölgesi 1.90% Vladimir Bölgesi 1% Toplam: $300 milyon $18.9 milyon Primorsk Krayı 1.40% 3919.10 PVC Profil Dönem Tutar Tutar Çin 27.20% Moskova 41.20% Moskova Bölgesi 26.40% Almanya 19.20% Moskova Bölgesi 14.80% Tataristan 21.20% ABD 8.20% St. Petersburg 11.90% Krasnodar Krayı 17.90% Belçika 6.70% Leningrad Bölgesi 6.20% Rostov Bölgesi 14.80% Belarus 6.20% Primorsk Krayı 3.40% Moskova 8.40% 2017 $91.7 milyon $794 bin İngilitere 4.10% Nijniy Novgorod Bölgesi St. Petersburg 2.50% 2018 $97.1 milyon $1.2 milyon İtalya 3.90% 2.20% Vladimir Bölgesi 2.40% Polonya 2.90% Tula Bölgesi 2% Nijniy Novgorod Bölgesi 1.30% 2019 $99.3 milyon $1.2 milyon Güney Kore 2.70% Tataristan 1.80% Kaliningrad Bölgesi 1.20% Ukrayna 2.60% Pskov Bölgesi 1.60% Smolensk Bölgesi 1% Toplam: $288 milyon $3.3 milyon Kaliningrad Bölgesi 1.60% 3923.10 Plastik Kutu Dönem Tutar Tutar Belarus 56.20% Moskova Bölgesi 36.60% Kırım 44.10% Çin 7% Moskova 25% St. Petersburg 42% Almanya 6.70% St. Petersburg 16.90% Nijniy Novgorod Bölgesi 4.40% Polonya 4% Nijniy Novgorod Bölgesi Moskova 4% Ukrayna 2.90% 2.10% Krasnodar Krayı 1.70% 2017 $85.7 milyon $823 bin Sırbistan 2.70% Kaliningrad Bölgesi 1.90% Kaliningrad Bölgesi 1.40% 2018 $88.8 milyon $1.2 milyon Türkiye 2.40% Belgorod Bölgesi 1.90% Primorsk Krayı 0.70% İtalya 2.20% Primorsk Krayı 1.90% Belgorod Bölgesi 0.40% 2019 $98.8 milyon $4.6 milyon Hollanda 1.80% Krasnodar Krayı 1.60% Moskova Bölgesi 0.40% İsrail 1.50% Sverdlovsk Bölgesi 1.50% Stavropol Krayı 0.30% Toplam: $273 milyon $6.6 milyon Kırım 1.10%

174

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 174 5.08.2020 19:31:23 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere

3923.21 Fleksible Dönem Tutar Tutar Belarus 14.30% Moskova 27.60% Tula Bölgesi 44.90% ambalaj Çin 13.20% Moskova Bölgesi 26.90% Moskova 42.90% (torba, çanta, İsveç 12.40% St. Petersburg 11.30% Karaçayevo-Çerkes Cumhuriyeti poşet) Polonya 11.70% Tula Bölgesi 6.60% 6% Türkiye 7.30% Kaliningrad Bölgesi 5.40% Krasnodar Krayı 1.30% 2017 $87.9 milyon $7.2 milyon Almanya 5.20% Bryansk Bölgesi 3.70% KirovBölgesi 1.20% Ukrayna 4% Krasnodar Krayı 2.70% St. Petersburg 1.10% Güney Kore 3.80% Kamçatka Krayı 1.90% Nijniy Novgorod Bölgesi 0.90% 2018 $90.3 milyon $6.2 milyon Fransa 3.20% Primorsk Krayı 1.40% Kostroma Bölgesi 0.70% İngilitere 3.10% Sakhalin Bölgesi 1.30% Moskova Bölgesi 0.40% Belgorod Bölgesi 0.20% 2019 $85.3 milyon $5.8 milyon

Toplam: $263 milyon $19.2 milyon 3923.30 Plastik Dönem Tutar Tutar Belarus 31% Moskova 51.20% Moskova Bölgesi 36.20% Kovalar, Çin 12.60% St. Petersburg 13% Krasnodar Krayı 21.10% Bidonlar, Polonya 10.30% Moskova Bölgesi 12% Moskova 17.50% Şişeler Ukrayna 9.60% Leningrad Bölgesi 2.50% Sverdlovsk Bölgesi 8.40% Almanya 7% Kaliningrad Bölgesi 1.60% Çelyabinsk Bölgesi 5.50% 2017 $135 milyon $155 bin İtalya 5.10% Tula Bölgesi 1.50% Dağıstan 2.90% 2018 $131 milyon $447 bin Fransa 3.60% Kaluga Bölgesi 1.50% St. Petersburg 2.90% Çekya 2.60% Novosibirsk Bölgesi 1.50% Stavropol Krayı 2.10% 2019 $132 milyon $352 bin ABD 2.50% Krasnodar Krayı 1.50% İnguşetya 1.70% Toplam: $398 milyon $954 bin Macaristan 1.90% Belgorod Bölgesi 1.20% Tataristan 0.60% 3923.50 Plastik Dönem Tutar Tutar Belarus 25.60% Moskova 30.20% Moskova 21% Kapaklar Almanya 11.70% Moskova Bölgesi 18.40% Rostov Bölgesi 17.10% Çin 11.60% St. Petersburg 11.50% St. Petersburg 12.40% Polonya 8.80% Bryansk Bölgesi 6.10% Nijniy Novgorod Bölgesi 10.80% Ukrayna 7.80% Kursk Bölgesi 4.10% Vladimir Bölgesi 9.90% 2017 $146 milyon $1.5 milyon İtalya 6.40% Vladimir Bölgesi 2.50% Stavropol Krayı 9.80% Macaristan 4.40% Nijniy Novgorod Bölgesi Krasnodar Krayı 4.90% 2018 $156 milyon $2.6 milyon Fransa 4.40% 2.30% Leningrad Bölgesi 4.30% 2019 $163 milyon $2.1 milyon Avusturya 3.70% Kaluga Bölgesi 2.10% Ryazan Bölgesi 2.70% İsveç 2.60% Sverdlovsk Bölgesi 2.10% Smolensk Bölgesi 1.90% Toplam: $466 milyon $6.2 milyon Belgorod Bölgesi 1.90% 3924.90 Çöp Kovası Dönem Tutar Tutar Çin 50.30% Moskova 44% Moskova Bölgesi 34.80% Polonya 7.60% Moskova Bölgesi 25.70% Krasnodar Krayı 26% Belarus 6.70% St. Petersburg 10.20% Moskova 19.20% Almanya 6.10% Sverdlovsk Bölgesi 3.20% St. Petersburg 9% İtalya 5.90% Primorsk Krayı 3.10% Dağıstan 3.10% 2017 $110 milyon $1.4 milyon Ukrayna 3.40% Krasnodar Krayı 2.20% Primorsk Krayı 1.90% İngilitere 1.80% Kaliningrad Bölgesi 1.70% Nijniy Novgorod Bölgesi 1.60% 2018 $130 milyon $2.3 milyon Tayvan (Çin) 1.60% Vladimir Bölgesi 1.40% Rostov Bölgesi 1% 2019 $138 milyon $2.5 milyon Türkiye 1.60% Novosibirsk Bölgesi 1.20% Adıge Cumhuriyeti 0.60% Portekiz 1.60% Leningrad Bölgesi 0.80% İvanovo Bölgesi 0.60% Toplam: $377 milyon $6.2 milyon Kaynak: Rusya Federal Gümrük Servisi – customs.ru

175

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 175 5.08.2020 19:31:23 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda İthalatçı Firma Listelerinin Bulunduğu Veri Tabanları

Rusya Federasyonu’nda ithalatçı firma listelerinin bulunduğu veri tabanına https://bit.ly/2waeJTg bağlantısından ulaşmak mümkündür.

Rusya Federasyonu’nda plastik mamul eşya sektöründe ithalat ve ihracat yapan firmalarının listesine https://www.postavshhiki.ru/ bağlantısından ulaşılabilmektedir.

Rusya Federasyonu’nun Sanayi Destek ve Ticaret Politikaları

“Rusya Federasyonu Sanayi Politikası Hakkında” 488 No’lu 31.12.2014 tarihli kanun sanayi üretimini düzenlemekte ve devletin katılımını belirlemektedir. Bu kanunda sanayi politikasının amaçları, hedefleri ve gerçekleştirilme mekanizmalarından bahsedilmiş, aynı zamanda Rusya Federasyonu’nda sanayi üretiminin teşvik edilmesi enstrümanları belirlenmiştir. Rusya Federasyonu Sanayi ve Ticaret Bakanlığı siparişi üzerine, bu kanun esasında Devlet Sanayi Bilgi Sistemi oluşturulmuştur.

Rusya Federasyonu devlet programlarının kabul edilmesi için 15.04.2014 tarihli 328 No’lu ve 21 alt-programa sahip “Sanayi Kalkınması ve Rekabet Gücünün Artırılması” Rusya Federasyonu Devlet Programı oluşturulmuştur.

Uygulanabilecek devlet destek tedbirleri aşağıdaki gibidir:

• Finansal tedbirler: Sübvansiyon, faizsiz kredi, devlet garantileri, vergi imtiyazları ve preferanslar, bütçe yatırımları, özel yatırım sözleşmesi, mülkiyet destekleri • Finansal olmayan tedbirler: Bilgi-danışmanlık desteği, devlet satın alımlarında preferanslar, altyapı destekleri, teknik dokümantasyon ve innovasyon desteği, insan kaynakları potansiyeli geliştirme desteği • Geri ödenmek üzere borç ve kredilerle geri ödenmemek üzere sübvansiyon ve hibeler • İhale şeklinde verilen proje finansmanları, devlet garantileri, özel yatırım sözleşmesi, sübvansiyonlar

Kimya sanayii için devlet destek tedbirlerinin yöneticileri:

• RF Sanayi ve Ticaret Bakanlığı • RF Ekonomik Kalkınma Bakanlığı • Yatırım Kalkınma Fonu • Federal Kalkınma Enstitüleri • Bölgesel Yerel Yönetimler’dir.

176

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 176 5.08.2020 19:31:23 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 59: Rusya Federasyonu’nun Plastikten Mamul Eşya Sektöründe Uyguladığı Gümrük Vergisi Oranları Fasıl No Açıklama Vergi Oranı Açıklama 3916.20 PVC Profil %6.5; %0: 3917 39 000 2; 3917.39 Damla Sulama Borusu %0, %5 veya %6 %5: 3917 39 000 3; %6.5: diğerleri %5: 3917 40 000 1; 3917.40 Damla Sulama Parçaları %5 veya %6.5 %6.5: 3917 40 000 9 3919.10 PVC Profil %6.5; 3923.10 Plastik Kutu %6.5; 3923.21 Fleksible ambalaj (torba, çanta, poşet) %6.5; 3923.30 Plastik Kovalar, Bidonlar, Şişeler %6.5; 3923.50 Plastik Kapaklar %6.5; 3924.90 Çöp Kovası %6.5;

Rusya Federasyonu’nda Plastikten Mamul Eşya Sektörüyle İlgili Prestijli Fuarlar Rusya Federasyonu’nda plastik, gıda ve içecek ambalaj ve paketleme, boru hatları, oyuncak gibi sektörlerde ön plana çıkan prestijli fuarlar düzenlenmektedir.

Tablo 60: Rusya Federasyonu’nda Plastikten Mamul Eşya Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar Fuarlar Ay Düzenlenme Sıklığı Plastic Industry Show Ekim Her yıl yapılmaktadır International Congress and Exhibition Polymers of Russia and the CIS Aralık Her yıl yapılmaktadır Rosplast Haziran Her yıl yapılmaktadır Rosmould Rosplast Ağustos Her yıl yapılmaktadır Interplastica Haziran Her yıl yapılmaktadır Neftegaz Haziran Her yıl yapılmaktadır Interfood St. Petersburg Eylül Her yıl yapılmaktadır Kids Russia Şubat Her yıl yapılmaktadır Tires & Rubber Expo Haziran Her yıl yapılmaktadır Tube Russia Moscow Haziran Her yıl yapılmaktadır CityPipe Moscow Krasnogorsk Eylül Her yıl yapılmaktadır Upakovka Processing & Packaging Ocak Her yıl yapılmaktadır Kids Russia Krasnogorsk Şubat Her yıl yapılmaktadır

Rusya Federasyonu’nda Bulunan Sektör Temsilcilikleri

Rusya Federasyonu’nda plastikten mamul eşya sektörü temsilciliklerine; Rusya Federasyonu Plastik İşleyicileri Birliği- http://www.rusopp.ru/ adresinden ulaşılabilmektedir.

177

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 177 5.08.2020 19:31:23 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

178

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 178 5.08.2020 19:31:23 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ 8 TİCARİ SEKTÖRLER

8.10 TARIM MAKİNELERİ SEKTÖRÜ

179

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 179 5.08.2020 19:31:26 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nda Tarım

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne (FAO) göre, Rusya Federasyonu’nun tarım potansiyeli 220 milyon hektar (544 milyon dönüm) ve iki milyar insanı besleyebilecek bir hacme sahiptir. Rusya topraklarının sadece %38’inin verimli olması ve %13’ünün ekilmesi nedeniyle, Rusya Federasyonu bu potansiyeli tam olarak kullanamamaktadır. Rusya Federasyonu Tarım Bakanlığı’na göre, Rusya’da 25 milyon dönüm kullanılmayan ekilebilir arazi bulunmaktadır. Dört federal bölge (Orta, Kuzey Kafkasya, Urallar ve Volga) Rusya’da tarım üretiminin %73’ünü üretmektedir.

Ülkenin kuzey bölgelerindeki toprak yapısının tahıl ve benzeri diğer ürünleri üretimi için elverişli olmaması nedeniyle üretim Rusya’nın güney bölgeleri ile Batı Sibirya’da gerçekleştirilmektedir. Ülkenin kuzeyinde ise daha çok hayvancılığa ağırlık verilmektedir. Rusya’nın tarımsal geliri 2017 yılında %3,1 oranında artmıştır. 2018 yılında ise sert hava koşulları nedeniyle üretim %0,6 düşüşle 76 milyar USD olmuştur. 2018 verilerine göre, bitkisel üretim 2018 yılında %2,4 azalırken, hayvancılık üretimi %1,3 artmıştır. Rusya Tarım Bakanlığı verilerine göre tarımsal üretim artışı 2019 yılında %1-1,5 aralığında gerçekleşmiştir.

Yeni ulusal güvenlik stratejileri çerçevesinde gıdada kendi kendine yetmeyi ve ithalata bağımlılığı kırmayı öncelikli hedefler arasına koyan Rusya’nın gıdada tam anlamıyla kendine yeterli duruma gelebilmesi için başta et, süt ve sebze gibi ürünlerde dışa bağımlılığın azaltılması gerektiği vurgulanmaktadır. Rusya Federasyonu’nda ekilebilir arazi büyüklüğü 2019 verilerine göre 79,880.52 hektardır. Rusya %7,46’lık payı ile ekilebilir arazi büyüklüğü olarak dünyada dördüncü sırada gelmektedir.

Tablo 61: Ekilebilir Arazi Büyüklüğü (bin hektar) Rusya Federasyonu 79,880.52 Merkez Federal Bölgesi 15,707.55 Kuzeybatı Federal Bölgesi 1,375.61 Güney Federal Bölgesi 12,954.29 Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi 4,431.01 Volga Federal Bölgesi 23,950.68 Ural Federal Bölgesi 5,142.83 Sibirya Federal Bölgesi 14,019.27 Uzak Doğu Federal Bölgesi 2,299.26

(Kaynak: (Rusya Federal İstatistik Kurumu: https://fedstat.ru/)

180

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 180 5.08.2020 19:31:26 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Ülkede Tarımı Yapılan Ürünler

Rusya Federasyonu Federal Devlet İstatistik Servisi’nin 2019 verilerine göre buğday üretiminde Avrupa Birliği ülkeleri %20 ile ilk sırada yer alırken, Çin %17 ile ikinci sırada, Hindistan %13 ile üçüncü sırada, Rusya %10’luk payı ile dördüncü sırada yer almaktadır. 2017/2018 sezonunda ise Rusya dünyanın,

• En büyük arpa üreticisi, • Dördüncü buğday üreticisi ve en büyük buğday ihracatçısı, • İkinci en büyük ayçiçeği tohumu üreticisi, • Üçüncü en büyük patates üreticisi, • Üçüncü en büyük süt üreticisi, • Beşinci en büyük yumurta ve tavuk eti üreticisi olmuştur.

Grafik 47: Rusya Federasyonu’nda Tarımı Yapılan Ürünler (%)

20,20%

2,50%

58,20% 19,10%

Tahıl ve Bakliyat Sanayi Bitkileri Patates, Sebze ve Kabakgiller Yem Bitkileri

(Kaynak: Federal Devlet İstatistik Servisi - https://gks.ru/)

Rusya Federasyonu’nda tarımı yapılan ürünler arasında %58,2 ile tahıl ve bakliyat ilk sırada yer almaktadır. %20,2’lik payı ile yem bitkileri ikinci sırada, %19,1’lik payı ile sanayi bitkileri üçüncü sırada ve %2,5’lik payı ile patates, sebze ve kabakgiller dördüncü sırada yer almaktadır. Tarım Bakanlığı ve bağımsız kuruluşların verilerine göre Rusya’da bugün bazı temel gıda ürünleri içinde yerli ürünlerin payı oldukça yüksektir.

181

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 181 5.08.2020 19:31:26 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 48: Temel Gıda Ürünlerindeki Yerlilik Oranı (%)

Tuz: 50%

Şeker: 60%

Balık: 70%

Et: 75%

Süt: 83%

Sıvıyağ 92%

Patates 99%

Tahıl 100%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Öte yandan istihdam ve sanayide önemli bir yere sahip olan şeker, stratejik bir ürün olarak kabul edilmektedir. Dünyada şekerin yaklaşık %80’i kamıştan %20’si de pancardan üretilmektedir. Şeker üretiminde pancar ve kamış kullanımı büyük oranda ülkelerin coğrafi konumuna bağlı olarak değişmektedir. Pancarın her ülkede yetişmemesi ve kamıştan şeker üretimine göre daha maliyetli olması nedeniyle, kamıştan şeker üretimi dünyada daha fazla yaygındır. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre 2018/2019 pazarlama yılında dünyada 179,9 milyon ton şeker üretilmiştir .

Rusya Federasyonu 74 şeker fabrikası ile dünyanın en büyük pancar şekeri üreticileri arasında yer almaktadır. Şeker pancarı ekim alanları 2019’da 19 bin hektar artarak 1,14 milyon hektara ulaşmıştır. Krasnodar Krayı, Lipetsk Bölgesi, Voronej Bölgesi, Tambov Bölgesi, Voronej Bölgesi, Tataristan, Mordovya sırasıyla en büyük şeker fabrikalarının bulunduğu federal bölümlerdir.

Rusya Federasyonu Tarımda Damla Sulama Kullanımı

Rusya Federasyonu’nda tarım alanlarında damla sulama tekniğinin kullanımı yıllar itibarıyla artmıştır. 2014 yılında bir önceki yıla göre %10 artış ile 51 bin hektar tarım alanı damla sulama ile sulanmıştır. Rusya Federasyonu federal bölgelerine göre sulama alanları dağılımını bin hektar cinsinden aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.

182

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 182 5.08.2020 19:31:26 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 62: Rusya Federasyonu Federal Bölgelerine Göre Sulama Alanları Dağılımını (bin hektar) (2012) Uzak Doğu FB 140,5 Volga FB 892,8 Kuzeybatı FB 19,9 Kuzey Kafkasya FB 1,060,3 Sibirya FB 490,7 Ural FB 97,1 Merkez FB 487,5 Güney FB 1,097

(Kaynak: Rusya Federal İstatistik Kurumu: https://fedstat.ru/)

Rusya Federasyonu’nda Hayvancılık

Rus halkının küçük alanlarda yaptığı üretim halen toplam hayvancılık üretiminin %52’sini teşkil etmektedir. Hayvancılık sektörünün gelişimi için etkin tedbirler alan. Rus hükümeti, 2019’dan 2025 yılına kadar yerli tarım endüstrisini desteklemek için 51 milyar USD tahsis etmeyi planlamaktadır. Yerli hayvancılık endüstrisinde ülkenin et ve süt ürünlerinde kendi kendine yeterliliğini %90’nın üzerine çıkartmak için önlemler alınmaktadır. Tarım sektöründe devlet desteği 2012 – 2018 dönemlerine göre neredeyse üç kat daha fazladır. Federal tarım politikası başta Ortadoğu ve Asya’ya olmak üzere ülkenin et ve süt ürünleri ihracat hacmini artırmaya çalışmaktadır. Rus yetkilileri, Rusya’nın 2030 yılında yılda yaklaşık 1 milyon ton et ihraç edebileceğini tahmin etmektedir. İhracattaki bu artışın, yerli et ve yem üretimindeki büyümeyi de tetikleyeceği tahmin edilmektedir.

1 Mart 2020 verilerine göre Rusya’da bir önceki yıla göre %0,2 düşüşle 18,3 milyon büyükbaş hayvan, bir önceki yıla göre %3,2 düşüşle 22,5 milyon küçükbaş (koyun, keçi) hayvan bulunmaktadır.

Tablo 63: Rusya Federasyonu Et ve Et Ürünleri İhracatı (milyon adet) (1 Ocak 2020 verileri) Büyükbaş Küçükbaş Kanatlı Domuz Merkez Federal Bölgesi 3.034,9 997,7 169.462,9 12.906,2 Kuzeybatı Federal Bölgesi 693,7 200,5 47.110,9 1.987,7 Güney Federal Bölgesi 2.349 6.186,1 57.726,6 1.444,2 Kuzey Kafkasya Federal 2.088,7 8.153,5 35.576,4 435,7 Bölgesi Volga Federal Bölgesi 4.974 2.676,2 123.821,4 3.984,5 Ural Federal Bölgesi 868,9 459,5 50.971,5 1.618,1 Sibirya Federal Bölgesi 2.976,8 3.035,4 51.952,9 2.376,4 Uzak Doğu Federal Bölgesi 1.163,5 811,4 8.325,3 448 Rusya Federasyonu 18.149,5 22.520,3 544.947,9 25.200,8

(Kaynak: Rusya Federal İstatistik Kurumu: https://fedstat.ru/)

183

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 183 5.08.2020 19:31:27 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu’nun et ve et ürünleri ihracatı yıllar itibarıyla artmıştır. Son on yılda toplam et ve et ürünleri ihracatında 33 kat artış sağlanmıştır. 2018-2019 yıllarında ise toplam et ve et ürünleri üretimi %17,5 oranında artmıştır. Ülkenin 2019 yılında toplam et ve et ürünleri ihracatı 341 bin tona ulaşırken, tutar olarak 600 millyon USD’ye yaklaşmıştır.

Rusya Federasyonu Tarım Makineleri Sektörü

Rusya’da modern tarım makinelerine ciddi oranda ihtiyaç bulunmaktadır. Gerek yüksek krediler gerekse jeopolitik belirsizlikler satın alımların kısıtlanmasına yol açmaktadır. Rus hükümeti, tarımsal ekipmanların yerli üretimini artırmayı öncelik haline getirmiştir. 2021’de yurtiçinde üretilen tarım makinelerinin %80’inin yerli üreticiler tarafından üretilmesi hedefine yönelik yerelleştirme teşvikleri sağlanmaktadır. 2030 yılına kadar tarımsal ekipman üretimi ve ihracatının 12 kat artması planlanmaktadır. Şu an yurt içinde üretilen ekipman, Rusya pazarının %50’sinden fazlasını oluşturmaktadır.

Tarım ekipmanlarında önde gelen alt sektörler:

• Pulluklar, tırmıklar, kültivatörler, ekme makineleri ve gübre serpme makineleri dahil yem, sulama ve toprak hazırlama ekipmanları, • Süt işleme ve hayvan yemi hazırlama ekipmanları ve • Sera teknolojileri de dahil olmak üzere sebze üretimi için ekipmanlardır.

Rusya Özel Makine ve Ekipman Üreticileri Birliği (Rosspetsmash) ve Rus Gümrük istatistiklerine göre Rusya tarım ekipmanları pazarı 2018’de %3 büyüyerek 1,5 milyar USD’ye ulaşmıştır. Gübre serpme makineleri en önemli satış büyümesini %58 oranında artırarak 644 adede çıkartmıştır. Pülverizatörlerin satışları %29 artışla 1,179 adede yükselmiştir. Yem biçerdöverleri %19 ile 532 birim; dört tekerlekten çekişli tarım traktörleri %18 oranı ile 2,276 ünitedir. 2018’de iç pazarda 2,649 adet çim biçme makinesi satın alınmış olup, 2017 yılına göre %12 yükseliş göstermiştir. Bunların 1,230 adedi %10 büyüme ile balya makinesi ve 4,048 adedi %6,3 ile tırmıktır.

2016 yılı verilerine göre Rusya Federasyonu’nun tarım makineleri üretiminde sırasıyla %16,3’lük büyüme ile traktör (6,4 bin adet), %40’lık büyüme ile biçerdöver (tahıl) (6,4 bin adet) ve %41,7’lik büyüme ile yem için kullanılan biçerdöver (879 adet) önde gelmektedir. Ülkenin tarım makinelerindeki ithalatında %29 ile azalma (6,2 bin adet), ihracatında ise %25 oranında azalma (528 adet) meydana gelmiştir. Tarım makinelerindeki pazar hacmi ise %13’lük büyüme (51 bin adet) göstermiştir.

Rusya Federasyonu Tarım ve Orman İşlerinde Kullanılan Traktör Pazarının Yapısı

Rusya Federasyonu’nda bulunan tarım makineleri sayısına göre 2006 yılında birinci sırayı traktörler, ikinci sırayı pulluklar, üçüncü sırayı tohumekerler alırken, 2016 yılında bu durum değişmiş ve tohumekerler ikinciyi sıraya yükselirken, pulluklar üçüncü sıraya inmiştir.

184

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 184 5.08.2020 19:31:27 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 64: Rusya Federasyonu’nda Bulunan Tarım Makine Türleri (adet) 2006 2016 Traktör 1.102,7 1.040,7 Tohumeker 309,9 231,9 Pulluk 351,1 169,6 Biçerdöver 192,1 137,9 Sağım ekipmanı 60,5 109,6 Biçme makineleri 220,6 86,6 Yem toplama makineleri 33,8 18,7 Patates toplama makineleri 6,6 4,8 Pancar toplama makineleri (sadece kök) 8,2 2,5 Mısır toplama makineleri 3,8 1,2

(Kaynak: Rusya Federal İstatistik Kurumu: https://fedstat.ru/ )

Rusya tarım traktörleri pazarı 2017’de 2016’ya göre %24,6 oranında büyüme göstermiştir. 2017 toplam traktör satışı 24.423 adet gerçekleşirken, bunlar içerisinde Rusya’da yerli traktörlerinin sayısı 2.410 adettir. Traktör ithal eden ülkeler arasındaki en büyük iki rakip Belarus ve Kazakistandır. 2017’de Belarus ve Kazakistan’dan ithal edilen traktörlerin oranı %40,4’ten %37,2’ye kadar gerilemiştir. Diğer ülkelerden ithal edilen traktörlerin oranı 2017’de %19,7’den %28,5’e yükselmiştir. İkinci el traktörlerin ithalatı %41,7 oranında artarak, 2.353 adede yükselmiştir.

Ocak-Aralık 2018 döneminde yerel traktör markaları %46, Rusya’da montajı yapılan yabancı marka traktör üretimi ise %54 oranında olmuştur. %54 içinde Minsk Traktör Fabrikası (MTZ) %30.7, Kharkiv Traktör Fabrikası (KhTZ) %1.8, Versatile, New Holland, Agrotron, Axion, John Deere, Xerion ise toplamda %21.5 oranında üretim yapmıştır.

185

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 185 5.08.2020 19:31:27 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Grafik 49: Rusya Federasyonu Tarım ve Orman İşlerinde Kullanılan Traktör Pazarının Yapısı (Mini Traktörler Dahil) (%)

Rusya’da montajı yapılmış yabancı marka 9832 7,50% Rusya’da montajı yapılmış Belarus (MTZ) traktörleri

7543 İkinci el ithal 28,50% 1979 37,20% Yerli markalar 2306 8,70% İthal edilen yeni traktörler 2410 2353 9,10% 8,90% Belarus ve Kazakistan’dan ithal edilenler

Kaynak: https://aftershock.news/

Rusya pazarı ithalat bağımlılığı 2015’de %60’dan 2018’de %40’a düşmüştür. Burda verilen desteklerin etkisi büyüktür.

Grafik 50: Rusya Federasyonu Tarım Makineleri Pazarının İthalat Bağımlılığı (%)

%60

%46 %44 %40

2015 2016 2017 2018

(Kaynak:“Higher School of Economics”–“Development Center” Institute - https://bit.ly/3bSkrIN)

186

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 186 5.08.2020 19:31:27 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya’nın önde gelen tarım ekipmanları tedarikçileri: • Tractornye Zavody • St. Petersburg Traktör Fabrikası • Rostselmash • CLAAS (Almanya) • Bryanskselmash • CNH-Kamaz Sanayi (ABD-Rus girişim) • John Deere (ABD)’dir.

Ülkede önde gelen tarım makineleri toptancısı beş firmanın profilleri ise aşağıdaki gibidir:

AGROBASE (https://www.agrobase.ru/) 2006 yılında kurulmuş olan firmanın Rusya’nın 80’den fazla ilinde ürünleri kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra firmanın Rusya Federasyonu Tarım Bakanlığı ve Moskova Devlet Tarım Üniversitesi ile iş birliği bulunmaktadır. Söz konusu firmanın yedi farklı araç ve ekipman sınıfı bulunmaktadır. Bunlar toprak işleme ve ekim makineleri, traktör ve ulaşım araçları, hayvancılık makineleri, kimyasal koruma ve sulama ekipmanı, özel bitkiler için kullanılan makineler, hasat makineleri ve hasat işleme ve saklama ekipmanıdır.

KRONOS (https://kronos-company.ru/) 2010 yılında kurulmuş olan firmanın 168 çalışanı bulunmaktadır. Firma son dokuz yılda 28.000’den fazla motoblok, 16.000’den fazla mini traktör, 285.000 ek ekipman satışı yapmıştır. Firma bugüne kadar; “21. Yüzyıl İnnovasyonlarıÖdülü – 2018”, Avrasya Ekonomik Komisyonu tarafından verilen “Tüketici Güveni Ödülü – 2018”, “Kalite ve Sorumluluk Ödülü – 2017, 2018”, “Yılın Lideri Ödülü - 2016, 2018” ve “Yılın Ürünü Ödülü - 2015, 2016, 2017 ödüllerini almıştır. Söz konusu firmanın mini traktörler, motorlar, römorklar, mini traktör ek ekipmanı ve motoblok ek ekipmanı olmak üzere beş farklı araç ve ekipman sınıfı bulunmaktadır.

BAITEK MACHINERY (https://www.baitekmachinery.ru/ - http://bm-corp.ru/) 2008 yılında kurulmuş olan firmanın ülkenin 72 bölgesinde temsilcilikleri bulunmaktadır. Stoklarında 10.000 adet ürün kalemi bulunan firma, her gün 200 kalem makine kiralamakta ve15 AB ve ABD fabrikasının yetkili distribütörlüğünü yapmaktadır. Söz konusu firmanın üç farklı araç ve ekipman sınıfı bulunmaktadır. Bunlar tarım makineleri, yol ve belediye makineleri, inşaat makineleridir.

GARDEN SHOP (https://garden-shop.ru/) 2008 yılında kurulmuş olan firma Dongfeng, Zoomlion Chery, Shifeng, Foton Lovol, Xingtai resmi temsilciliğini yapmaktadır. St-Petersburg, Tula, Moskova ve Kazan’da depoları mevcut olan firmanın beş farklı araç ve ekipman sınıfı bulunmaktadır. Bunlar mini traktörler, motobloklar, ek ekipmanlar, motorlar ve yedek parçalardır.

187

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 187 5.08.2020 19:31:28 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

AGROKAPITAL (https://www.agro-kap.ru/ - https://www.agrokap.ru/) 2011 yılında kurulmuş olan ve 18 şubesi bulunan firma farklı araç ve ekipman sınıflarına sahiptir. Bunlar traktörler, telekopik yükleyiciler, hasat makineleri, tohumekerler, dişli merdaneler, kultivatörler, ilaçlama makineleri, tırmık (tapan) makineleri, pulluklar, yem hazırlama ekipmanı, tahıl dağıtıcıları, tahıl temizleme makineleri, ekim öncesi tohumların işlenmesi, römork ve yarı römorklar, sebze ekipmanı, sürgü (tırmık), gübreleme makineleri, belediye makineleri, biçerdöverler, traktör yükleyicileri, yedek parçalardır.

Rusya Federasyonu’nda Tarım Makineleri Sektörünün Yoğunlaştığı Bölgeler

Rusya Federasyonu Yüksek Ekonomi Okulu “Kalkınma Merkezi” Enstitüsü’nün 2019 yılı için sunduğu verilere göre Rusya pazarının en büyük tarım makineleri üreticileri ve bulundukları bölgeler aşağıdaki şekilde sıralanabilir: 1 “Rostselmash” (Rostov Bölgesi), 2 “Petersburg Traktör Fabrikası” (Sankt-Petersburg), 3 “Krasnoyarsk Biçerdöver Fabrikası” (Krasnoyarsk Bölgesi), 4 “Agrotehmash” (Tambov Bölgesi), 5 “Bryankselmash” (Bryansk Bölgesi), 6 “Agromehanika” (Penza Bölgesi), 7 “Bejetskselmash” (Tver), 8 “AGRAMAK” (Ryazan Bölgesi), 9 “Agromaster” (Tatarstan Cumhuriyeti), 10 “Agropromtehnika” (Kirov Bölgesi), 11 “RITM” (Belgorod Bölgesi)

Şekil 6: Rusya Pazarının En Büyük Tarım Makineleri Üreticileri ve Bulundukları Bölgeler

10 7 1 5 3

4 8 11 6

188

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 188 5.08.2020 19:31:28 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Ayrıca, “Özel Amaçlı Makine ve Ekipman Üreticileri Derneği” internet sitesinden dernek üyesi olan diğer üreticilerin bilgilerine de http://www.rosagromash.ru/ bağlantısından ulaşılabilmektedir.

Rusya Federasyonu’nda Tarım Makineleri Sektöründe İthalat ve İhracat Rusya Federasyonu’nda tarım makineleri sektöründe önde gelen üç ithalatçı yabancı firma aşağıdaki gibidir:

CLAAS - https://www.claas-group.com/

AGCO - https://www.agcocorp.com/

John Deere - https://www.deere.com/

Rusya Federasyonu’nda tarım makineleri sektöründe önde gelen beş Rus ihracatçı firması ise şunlardır:

Rostselmash - https://rostselmash.com/

Krasnoyarsk Biçerdöver Fabrikası -http://www.agramacholding.ru/

Agrotekhmash - http://terrion.ru/

Kirov Fabrikası - https://kzgroup.ru/

Bryanskselmash - http://www.bryanskselmash.ru/

Bundan başka tarım makineleri üye ve üye adayları üretici listelerine aşağıdaki bağlantılardan ulaşmak mümkündür.

Tarım makineleri üretici listesi (üye): http://rosspetsmash.com/proizvoditeli-selkhoztekhniki-2

Tarım makineleri üretici listesi (üye adayları) http://rosspetsmash.com/candidates-for-membership

189

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 189 5.08.2020 19:31:29 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu Tarım Makinelerinin GTİP Kodlarına Göre İthalat Rakamları

Rusya Federasyonu 2019 yılında, aşağıdaki tabloda 6 haneli GTİP numaraları verilen kategoriler arasında en çok 8428.33 - balya yükleme makinası ithal etmiştir ve ithalat hacmi 267 milyon USD olmuştur. Bunun sadece 1,1 milyon USD kısmı, yani %0,41 kadarı Türkiye’den ithal edilmiştir. Toplam traktör (GTİP 87.01) ithalatı ise yine 2019 yılında 1.31 milyar USD olmuş ve bunun sadece 3,3 milyon USD kısmı, yani %0,25 kadarı Türkiye’den ithal edilmiştir.

190

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 190 5.08.2020 19:31:29 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Tablo 65: Rusya Federasyonu Tarım Makinelerinin GTİP Kodlarına Göre İthalat Verileri Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8424.49 İlaçlama Dönem Tutar Tutar Almanya 29.10% Moskova Bölgesi 29.10% Krasnodar Krayı 79.60% Makinası ABD 19.70% VolgogradBölgesi 14.30% Moskova 9.90% Brezilya 9.20% Krasnodar Krayı 12.10% İnguşetya 4.80% 2017 $66.6 milyon $1.1 milyon İtalya 9.20% Tataristan 11.20% Belgorod Bölgesi 4.10% Hollanda 6.30% Moskova 11.20% Sankt-Petersburg 1.10% 2018 $62.9 milyon $369 bin Türkiye 5.10% Rostov Bölgesi 3.10% Yaroslav Bölgesi 0.30% 2019 $62 milyon $8.3 milyon Avusturya 5% Voronej Bölgesi 2.50% Primorsk Krayı 0.10% Fransa 4.60% Saratov Bölgesi 2.20% Rostov Bölgesi 0% Toplam: $191 milyon $9.7 milyon Suudi Arabistan 2.50% Kaliningrad Bölgesi 1.90% Stavropol Krayı 0% Belarus 2% Belgorod Bölgesi 1.70% Sverdlovsk Bölgesi 0% 8424.82 Sulama Sistemi Dönem Tutar Tutar Brezilya 19.90% Moskova Bölgesi 32.90% Krasnodar Krayı 89.30% ABD 18.10% Krasnodar Krayı 16.60% İnguşetya 3.20% BAE 11% Moskova 15.70% Nijniy Novgorod Bölgesi 3.10% 2017 $91.9 milyon $2.8 milyon Çin 10.20% Rostov Bölgesi 7.80% Moskova Bölgesi 1.30% İsrail 6.60% VolgogradBölgesi 4.60% Sankt-Petersburg 0.90% 2018 $78.6 milyon $4.7 milyon Hollanda 6.20% Nijniy Novgorod Bölgesi 3% Lipetsk Bölgesi 0.90% 2019 $67.5 milyon $323 bin İtalya 4.90% Sankt-Petersburg 2.90% Dağıstan 0.70% Almanya 3.60% Orlov Bölgesi 2.70% Moskova 0.20% Toplam: $238 milyon $7.8 milyon Avusturya 3.50% Stavropol Krayı 2% Primorsk Krayı 0.10% Türkiye 3.30% Omsk Bölgesi 1.50% Sverdlovsk Bölgesi 0.10% 8428.33 Balya Yükleme Dönem Tutar Tutar Almanya 31.30% Krasnodar Krayı 26.60% Sankt-Petersburg 43.10% Makinası Çin 19.80% Moskova 17.40% Moskova 30.40% ABD 7.80% Khabarovsk Krayı 11.40% Moskova Bölgesi 6.90% 2017 $201 milyon $564 bin Fransa 5.30% Yakutistan 5.80% Tataristan 3.50% Hollanda 5.30% Primorsk Krayı 5.70% Vladimir Bölgesi 2.70% 2018 $226 milyon $560 bin İtalya 4.10% Moskova Bölgesi 5.50% Tula Bölgesi 2% 2019 $267 milyon $1.1 milyon Japonya 2.70% Sankt-Petersburg 4.70% Voronej Bölgesi 1.90% Polonya 2.60% Çelyabinsk Bölgesi 1.90% Belgorod Bölgesi 1.90% Toplam: $694 milyon $2.3 milyon İngilitere 1.90% Kaluga Bölgesi 1.70% Astrahan Bölgesi 1.40% Ukrayna 1.70% Bryansk Bölgesi 1.50% Samara Bölgesi 1.20% 8432.29 Kultüvatör, Dönem Tutar Tutar Çin 36.10% Moskova 20% Krasnodar Krayı 63.80% Çapa, Tırmık Almanya 12.70% Moskova Bölgesi 12.30% Belgorod Bölgesi 14.20% ABD 9.70% Voronej Bölgesi 10.80% Stavropol Krayı 10.80% 2017 $102 milyon $51.8 bin Belarus 7.40% VolgogradBölgesi 5.30% Moskova Bölgesi 4.40% Çekya 6.80% Sankt-Petersburg 5% Moskova 2% 2018 $106 milyon $196 bin İsveç 6.40% Perm Krayı 4.70% Samara Bölgesi 1.80% 2019 $97.3 milyon $116 bin Fransa 4.20% Tataristan 4.50% Tataristan 1.70% Polonya 3.10% Smolensk Bölgesi 4.30% Penza Bölgesi 1.30% Toplam: $305 milyon $365 bin Kanada 2.40% Lipetsk Bölgesi 3.80% Ukrayna 2.30% Primorsk Krayı 3.60% 8432.39 Mibzer Dönem Tutar Tutar İtalya 19.70% Moskova Bölgesi 21% Nijniy Novgorod Bölgesi 43.80% Almanya 18.50% Moskova 12.70% Rostov Bölgesi 14.50% Ukrayna 14.40% VolgogradBölgesi 11.30% Moskova 9.80% ABD 13.70% Belgorod Bölgesi 9.10% Moskova Bölgesi 6.50% 2017 $71.9 milyon $1.3 milyon Fransa 11.60% Rostov Bölgesi 6.80% Samara Bölgesi 6.40% Kanada 10.80% Kaluga Bölgesi 6.70% Saratov Bölgesi 4.90% 2018 $51.4 milyon $568 bin Meksika 2.10% Krasnodar Krayı 6.50% Karelya 4% 2019 $31.6 milyon $916 bin Belarus 1.80% Tataristan 5.20% Belgorod Bölgesi 3.60% Türkiye 1.80% Voronej Bölgesi 2.20% Smolensk Bölgesi 3.20% Toplam: $155 milyon $2.8 milyon Çin 1.10% Orenburg Bölgesi 1.70% Voronej Bölgesi 2.70% 8433.20 Çayır biçme Dönem Tutar Tutar Polonya 29.70% Moskova 29.50% Rostov Bölgesi 61.90% makinası Belarus 17.10% Rostov Bölgesi 11.20% Stavropol Krayı 15.20% Almanya 12.70% Belgorod Bölgesi 11.10% Belgorod Bölgesi 14.30% ABD 8.10% Moskova Bölgesi 11% Kaliningrad Bölgesi 8.60% 2017 $32 milyon $83.3 bin İtalya 6.70% Smolensk Bölgesi 7.90% Kanada 6.30% Perm Krayı 3.50% 2018 $32 milyon $100 bin Çin 5.20% Voronej Bölgesi 2.90% 2019 $34.9 milyon $114 bin Fransa 4% Novosibirsk Bölgesi 2.50% Avusturya 3.50% Omsk Bölgesi 2.20% Toplam: $98.9 milyon $298 bin İngilitere 1.70% Tataristan 2.10%

191

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 191 5.08.2020 19:31:29 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Dünya>RU TR>RU Hangi ülkeler Rusya’ya Dünya hangi bölgelere Türkiye hangi bölgelere 8433.52 Patoz Dönem Tutar Tutar Belarus 97.50% Bryansk Bölgesi 80.70% - Ukrayna 1.60% Tataristan 3.10% Avusturya 0.60% Voronej Bölgesi 2.70% Estonya 0.10% Altay Krayı 2.50% 2017 $80.5 milyon --- Çin 0.10% Novosibirsk Bölgesi 2.30% Kırgızistan 0% Rostov Bölgesi 1.60% 2018 $30.3 milyon --- İngilitere 0% Kursk Bölgesi 0.90% 2019 $39.7 milyon --- Kazakistan 0% Belgorod Bölgesi 0.80% Almanya 0% Başkurdistan 0.70% Toplam: $151 milyon --- Sırbistan 0% Moskova 0.60% 8433.53 Pancar, Dönem Tutar Tutar Almanya 86.50% Lipetsk Bölgesi 41.50% - Patates Sökme ABD 4.60% Voronej Bölgesi 22.10% Makinesi Belçika 3.30% Kaluga Bölgesi 20.10% Belarus 2.30% Moskova 4.30% Danimarka 1.40% Moskova Bölgesi 3.50% 2017 $82.7 milyon --- Polonya 0.70% Krasnodar Krayı 1.80% 2018 $64.3 milyon --- Çin 0.30% Novosibirsk Bölgesi 1.30% Hollanda 0.30% Tataristan 1% 2019 $53.4 milyon --- İspanya 0.20% Smolensk Bölgesi 0.70% Toplam: $200 milyon --- Fransa 0.10% Belgorod Bölgesi 0.70% 8433.90 Harman Dönem Tutar Tutar Almanya 38.40% Rostov Bölgesi 32.90% Rostov Bölgesi 67.80% makinalarına Çekya 14.60% Krasnodar Krayı 16.80% Belgorod Bölgesi 11.30% yedek parçaları Belarus 9.70% Moskova Bölgesi 11.70% Kemerov Bölgesi 10.90% İtalya 5.60% Moskova 8.90% Smolensk Bölgesi 2.90% Macaristan 5.50% Tataristan 5% Krasnodar Krayı 1.80% 2017 $168 milyon $1.5 milyon ABD 4% Kemerov Bölgesi 4.20% Leningrad Bölgesi 1.20% 2018 $140 milyon $1.2 milyon Ukrayna 4% Lipetsk Bölgesi 3.10% Moskova 1% Belçika 3.70% Bryansk Bölgesi 2.20% Tataristan 0.90% 2019 $126 milyon $3 milyon Slovakya 3.30% Voronej Bölgesi 1.60% Adıge Cumhuriyeti 0.70% Toplam: $434 milyon $5.7 milyon Polonya 2.40% Smolensk Bölgesi 1.40% Başkurdistan 0.50% 87.01 Traktör Dönem Tutar Tutar Hollanda 21.70% Moskova Bölgesi 42.50% Tataristan 73.20% Belarus 18.50% Moskova 31.30% Moskova Bölgesi 16.40% Almanya 14.80% Tataristan 9.60% St-Petersburg 5.90% Brezilya 10.50% Vologda Bölgesi 4.40% Moskova 2.50% 2017 $1.72 milyar $1.2 milyon İsveç 6.90% Stavropol Krayı 2.20% Kaliningrad Bölgesi 2% Polonya 6.50% Kaliningrad Bölgesi 1.60% 2018 $1.64 milyar $2 milyon Fransa 6.10% Kaluga Bölgesi 0.90% 2019 $1.31 milyar $3.3 milyon ABD 5.80% Samara Bölgesi 0.90% İspanya 2.10% Sankt-Petersburg 0.90% Toplam: $4.67 milyar $6.5 milyon Çin 2% Smolensk Bölgesi 0.90% 8716.80 Gübre Serpme Dönem Tutar Tutar Çin 56.10% Moskova 35.30% Moskova 39.70% Römorku Almanya 8.70% Sankt-Petersburg 13.60% Moskova Bölgesi 17.70% İtalya 5.30% Moskova Bölgesi 10.80% St.Petersburg 12.90% Polonya 3.30% Primorsk Krayı 8.10% Rostov Bölgesi 6.10% 2017 $60.6 milyon $484 bin Fransa 2.70% Novosibirsk Bölgesi 7.50% VolgogradBölgesi 4.50% ABD 2.40% Kaluga Bölgesi 3.70% Novosibirsk Bölgesi 3.50% Hollanda 2.10% Sverdlovsk Bölgesi 3.30% Kaliningrad Bölgesi 2.30% 2018 $63.5 milyon $869 bin Güney Kore 1.90% Krasnodar Krayı 2.10% Tataristan 2.20% 2019 $68.7 milyon $881 bin Çekya 1.70% Kaliningrad Bölgesi 1.40% Nijniy Novgorod Bölgesi 1.40% Toplam $193 milyon $2.2 milyon Avusturya 1.70% Khabarovsk Krayı 1.20% Ryazan Bölgesi 1.30%

192

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 192 5.08.2020 19:31:29 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

İthalatçı Firma Listelerinin Bulunduğu Veri Tabanları

Rusya Federasyonu’nda sektörle ilgili ithalatçı firma listelerinin bulunduğu verilere Optom 365 ve Product Center veri tabanlarının internet sayfalarından ulaşmak mümkündür.

https://www.optom365.ru

https://productcenter.ru

Rusya Federasyonu’nun Tarım Makineleri Sektörüyle İlgili Yerel Pazarı / Ulusal Üreticiyi Korumaya Yönelik Sanayi ve Ticaret Politikaları aşağıda özetlenmiştir.

• Yüksek Verimli Motorlu (Kendinden Hareketli) ve Motorsuz (Çekilebilir) Tarım Makinelerinin Üretimi ve Garanti Taahhütlerinin Yerine Getirilmesi İle İlgili Masrafların Kısmen Karşılanması İçin Sunulan Sübvansiyonlar - Rusya Federasyonu Hükümeti’nin “29 Aralık 2016 Tarihli 1528 No’lu Kararına Değişiklik Yapılması Hakkında” 16 Ekim 2018 tarihli 1230 No’lu karara http://docs.cntd.ru/document/551431080 bağlantısından ulaşılabimektedir.

• Bu karara uygun olarak gerçekleştirilen Rusya Federasyonu “Tarım Makineleri İmalatı Destek Programları” kapsamında Avantajlı Kredi uygulamaktadır. Bu kredinin faiz oranı sadece %5 olacak ve krediyi veren finansal kuruluşa bu nedenle alamadığı gelir, merkez bankasının faiz oranına göre, federal bütçeden tazmin edilmektedir. Daha detaylı bilgiye http://mcx. ru/activity/state-support/measures/preferential-credit/ bağlantısından ulaşılabilmektedir.

• Bunun dışında, Rusya Federasyonu’nda “Rosagrolizing” AŞ (https://www.rosagroleasing. ru/) tarafından Avantajlı Federal Leasing Sistemi –uygulanmaktadır. Güncel verilere göre,1 Haziran 2020 tarihine kadar bir yıl ödeme erteleme, %0 avans ödeme ve sekiz yıla kadar leasing süresi gibi avantajlı koşullar sağlanmaktadır.

Tablo 66: Rusya Federasyonunda Tarım Makilarına Uygulanan Vergi Oranı (%) Fasıl No AÇIKLAMA Vergi oranı Açıklama 8421.21 Su Filtresi %0 8424.49 İlaçlama Makinası %0 veya %5 %0: 8424 49 100 0; %5: diğerleri 8424.82 Sulama Sistemi %0 veya %5 %0: 8424 82 100 0; %5: diğerleri 8428.33 Balya Yükleme Makinası %0 8432.10 Pulluklar, Tırmıklar %0 8432.21 Diskoro %5 8432.29 Kultüvatör, Çapa, Tırmık %0 8432.30 Ekim ve dikim makineleri. %0 veya %2 %2: 8432 31 190 0; %0: diğerleri 8432.39 Mibzer %0 veya %2 %2: 8432 39 190 0; %0: diğerleri 8432.42 Gübreleme makina ve cihazları %0

193

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 193 5.08.2020 19:31:30 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

8432.90 Trarım Makinası Aksam ve parçalar %0 8433.20 Çayır biçme makinası %0 8433.30 Ot hazırlama makinası %0 8433.40 Ot ve Saman Balya Makinası %0 veya %5 %0: 8433 40 000 9; %5: 8433 40 000 1; 8433.52 Patoz %0 8433.53 Pancar, Patates Sökme Makinesi %0 veya %5 %5: 8433 53 300 0; %0: diğerleri 8433.90 Harman makinalarına yedek parçaları %0 8434.10 Süt sağma makinaları %0 8436.10 Yem Makinası %5 87.01 Traktör %0, %2, %5, %7.5, %0: 8701 30 000 1; %13 veya %10 %2: 8701 94 100 1, 8701 95 100 1; %5: 8701 20 101 3, 8701 91 100 0; %7.5: 8701 30 000 9; %13: 8701 20 109 0, 8701 20 909 0; motorun her 1 cm3 için 1 euro: 8701 20 901 4; %10: diğerleri 8716.20 Römork %5 8716.80 Gübre Serpme Römorku %12.5

Rusya Federasyonu’nda Tarım Makineleri Sektörü İle İlgili Prestijli Fuarlar

Rusya Federasyonu’nda tarım makineleri sektörü ile ilgili düzenlenen furaların listesi aşağıda paylaşılmıştır:

Tablo 62: Rusya Federasyonu’nda Tarım Makineleri Sektöründe Düzenlenen Prestijli Fuarlar Fuarlar Ay Düzenlenme Sıklığı AgroTech-Mordovia Mart Her yıl yapılmaktadır AgroFarm Şubat Her yıl yapılmaktadır Agroexpovostok Nisan Her yıl yapılmaktadır Agrosalon Ekim Her yıl yapılmaktadır AgroComplex Kasım Her yıl yapılmaktadır Siberian Agricultural Week Kasım Her yıl yapılmaktadır YugAgro 2020 Kasım Her yıl yapılmaktadır Smart Farm 2020 Aralık Her yıl yapılmaktadır

AgroProdMash 2020 Ekim Her yıl yapılmaktadır

(Kaynak: https://expomap.ru/)

Rusya Federasyonu’nda Bulunan Sektör Temsilcilikleri

Rusya Federasyonu’nda bulunan tarım makineleri sektör temsilcilikleri Tarım Makineleri Deneme (Sınama) Birliği (http://www.aist-agro.ru/) ve Özel Amaçlı Makine ve Ekipman Üreticileri Derneği’dir (http://www.rosagromash.ru/).

194

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 194 5.08.2020 19:31:30 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ KAYNAKÇA

T.C. Ticaret Bakanlığı Bilgi Sistemi https://rim3.ru/ www.ticaret.gov.tr

TUIK – Türkiye İstatistik Kurumu http://customsonline.ru/ http://www.tuik.gov.tr

Uludağ İhracatçı Birlikleri, Rusya http://pravo.gov.ru/ Federasyonu Ülke Raporu, 2017

OSD (Otomotiv Sanayii Derneği) http://customsonline.ru/

OICA (Uluslararası Motorlu Araç Üreticileri Organizasyonu) https://www.glavbukh.ru/

T.C. Ticaret Bakanlığı, Ülke Masaları Bülteni, Şubat 2019 http://www.iso.org.tr/

Rusya Federasyonu Federal Gümrük T.C. Moskova Büyükelçiliği Ticaret Servisi, www.stat.customs.ru Müşavirliği Web Sitesi http://moskova.be.mfa.gov.tr https://rim3.ru/ http://www.musavirlikler.gov.tr T.C. Dışişleri Bakanlığı http://www.mfa.gov.tr/ Wikipedia https://bit.ly/2QuNtG2 https://www.gks.ru/ Rus-Türk İşadamları Birliği Uluslararası Para Fonu (IMF) https://www.rtib.org/ tarafından hazırlanan Dünya Ekonomik Görünümü Raporu – Nisan 2019 https://eng.autostat.ru/ https://www.bloomberght.com/ doviz/parite/usd-rub https://eng.autostat.ru/ https://www.fd.ru/

https://expomap.ru/ http://government.ru/

https://www.drom.ru/ http://pravo.gov.ru/

https://www.rusyanet.com

195

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 195 5.08.2020 19:31:32 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ Son Notlar

• https://www.economy.gov.ru/material/directions/regionalnoe_razvitie/instrumenty_razvitiya_ territoriy/osobye_ekonomicheskie_zony/)

• Rusya Federasyonu Ekonomik Kalkınma Bakanlığı’nın hazırladığı “Russian SEZ Business Navigator” raporuna https://www.economy.gov.ru/material/file/ f5782f0d10a8434058927a8e76d94a61/Russian_Special_Economic_Zones_Business_ Navigator_2019_eng.pdf adresinden ulaşmak mümkündür. • T.C. Ticaret Bakanlığı, Erişim Tarihi: 02 Nisan 2020, https://www.ticaret.gov.tr/

• T.C. Ticaret Bakanlığı, Erişim Tarihi: 02 Nisan 2020, https://www.ticaret.gov.tr/

• http://minpromtorg.gov.ru/

• T.C. Ticaret Bakanlığı, Rusya Federasyonu Otomotiv Yan Sanayi Yerinde Pazar Araştırması https://dtuegm.ticaret.gov.tr/data/5d3fe5a113b8762a64e901a0/Rusya%20Federasyonu%20 Otomotiv%20Yan%20Sanayi%20Yerinde%20Pazar%20Ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1.pdf

• https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2018/625138/EPRS

• IDA(2018)625138_EN.pdf

• https://www.heritage.org/index/country/russia5

• https://e-markets.nordea.com/#!/article/56882/three-scenarios-for-the-russian-economy

• https://www.businesswire.com

• https://www.export.gov/

• Rusya Federal İstatistik Kurumu: https://fedstat.ru/

196

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 196 5.08.2020 19:31:34 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

• https://gks.ru/

• https://www.export.gov/

• www.tarımorman.gov.tr

• https://www.agroinvestor.ru/

• https://www.export.gov/

• https://www.apk-inform.com/

• https://www.export.gov/

• Avrasya Ekonomik Komisyonu - https://bit.ly/2Jb5QeX

• https://aftershock.news/

• “Higher School of Economics”–“Development Center” Institute - https://bit.ly/2Rgb6CF

• https://www.agroprodmash-expo.ru/ru/

• Özel Amaçlı Makine ve Ekipman Üreticileri Derneği- http://rosspetsmash.ru selskokhozyajstvennoe-mashinostroenie

• http://www.aist-agro.ru

197

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 197 5.08.2020 19:31:35 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ Son Notlar

• http://rosspetsmash.ru

• https://proteh.org/

• Rusya Dorse Pazarı – 2020. Sonuçlar ve Tahminler - https://tebiz.ru/

• “Çöp Kamyonları Pazarı Trendleri” - https://os1.ru/

• “Rusya Vinç Pazarı. 2016 Sonuçları” - https://os1.ru/

• https://marketing.rbc.ru/

• https://www.autostat.ru/

• http://www.auto-crane.ru/brand/

• Kaynak: Rusya Özel Makine ve Ekipman pazarı konjonktürü ve trendleri 2018: http://spec-technika.ru/2019

• https://www.flandersinvestmentandtrade.com

• https://gtmarket.ru/

• Federal İstatistik Kurumu www.fedstat.ru

• https://www.meb-expo.ru/

198

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 198 5.08.2020 19:31:36 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

• https://population.un.org/

• https://lesprominform.ru/

• https://www.export.gov

• http://www.rusopp.ru/

• www.ticaret.gov.tr

• https://www.delprof.ru/press-center/open_analytics/4809/

• https://koloro.ru/

• https://www.agroinvestor.ru/

• http://saharonline.ru

• https://www2.deloitte.com/

• Belgorod Bölgesi Tarım Sanayii İnnovasyon ve Danışmanlık Merkezi http://ikc.belapk.ru/

• https://www.ceicdata.com/

• Prodexpo 2021 - https://www.prod-expo.ru/

199

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 199 5.08.2020 19:31:37 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ Son Notlar

• https://geographyofrussia.com/

• www.ihkib.org.tr

• https://alterainvest.ru/

• www.ihkib.org.tr

• www.statista.com

• https://fineshoes.ru/

• http://discoverstyle.ru/

• https://fineshoes.ru/

• www.tiad.org

• http://government.ru/info/27209/

• www.rtib.org

• EMIS

• www.tmb.org.tr

200

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 200 5.08.2020 19:31:38 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ Notlar

201

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 201 5.08.2020 19:31:39 RUSYA FEDERASYONU PAZARINA GİRİŞ

Rusya Federasyonu Pazarına Giriş Raporuna http://www.kto.org.tr/d/file/rusya_federasyonu-pazarina-giris.pdf adresinden ulaşabilirsiniz.

Vatan Caddesi No:1 Selçuklu Konya Türkiye Telefon:+90 332 221 52 52 Faks:+90 332 353 05 46

[email protected] www.kto.org.tr

202

rusya_16x23_17_07_2020finale.indd 202 5.08.2020 19:31:40