PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

DO ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW

ZAGROSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

GMINY DOMANICE

WARSZAWA 2014

Nazwa opracowania:

Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Wykonawca:

BUDPLAN Sp. z o.o. 04-390 Warszawa ul. gen. Ludwika Kickiego 26B/10 tel. 22 870 42 62, fax: 22 870 42 62 e-mail: [email protected] www.budplan.net Autorzy: inż. Zuzanna Górecka mgr inż. Izabela Szymańska

Spis treści

1 Wprowadzenie ...... 7 1.1 Podstawa formalno-prawna ...... 7 1.2 Cel, zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie ...... 7 2 Zawartość, główne cele projektowanego dokumentu oraz jego powiązania z innymi dokumentami ...... 9 3 Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy ...... 11 4 Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania ...... 11 5 Transgraniczne oddziaływanie na środowisko ...... 12 6 Streszczenie w języku niespecjalistycznym ...... 12 7 Charakterystyka środowiska przyrodniczego obszaru objętego sporządzeniem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego ...... 13 7.1 Ukształtowanie powierzchni terenu i budowa geologiczna ...... 13 7.2 Gleby i użytkowanie gruntów ...... 18 7.3 Warunki hydrologiczne ...... 19 7.3.1 Wody powierzchniowe ...... 19 7.3.2 Wody podziemne ...... 21 7.3.3 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna ...... 25 7.4 Warunki klimatyczne ...... 26 7.5 Szata roślinna – cenne gatunki i siedliska...... 28 7.6 Fauna ...... 29 7.7 Walory krajobrazowe ...... 29 7.8 Obszary i obiekty przyrodnicze prawnie chronione ...... 30 7.8.1 Obszary ustanowione na mocy ustawy o ochronie przyrody ...... 30 7.8.1.1 Obszary Natura 2000 ...... 30 7.8.1.2 Obszary chronionego krajobrazu...... 32 7.8.1.3 Pomniki przyrody i użytki ekologiczne ...... 33 7.8.2 Obszary chronione wchodzące w skład europejskich systemów przyrodniczych ...... 35 7.8.2.1 Sieć ECONET ...... 35 7.9 Korytarze ekologiczne ...... 35 8 Stan zasobów i funkcjonowanie środowiska: odporność na degradację i zdolność do regeneracji 37 9 Tendencje zmian środowiska przy braku realizacji ustaleń zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego ...... 38 10 Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu ...... 38 10.1 Problemy wynikające z zagospodarowania terenu ...... 38 10.1.1 Gospodarka ściekowa ...... 38 10.1.2 Gospodarka odpadami ...... 39 10.1.3 Ciepłownictwo ...... 39 10.1.4 Pola elektromagnetyczne ...... 39 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

10.1.5 Komunikacja ...... 40 10.1.6 Rolnictwo ...... 40 10.1.7 Ograniczenie drożności korytarzy ekologicznych ...... 40 10.2 Zagrożenia naturalne ...... 41 11 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia realizowanego dokumentu oraz sposobu w jaki te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu ...... 41 12 Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe, chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmioty obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko ...... 44 12.1 Oddziaływanie na powietrze ...... 44 12.2 Wytwarzanie odpadów ...... 45 12.3 Wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi ...... 47 12.4 Przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu ...... 49 12.5 Zanieczyszczenie gleb i powierzchni ziemi ...... 49 12.6 Emitowanie hałasu i pól elektromagnetycznych ...... 49 12.7 Wykorzystanie zasobów środowiska ...... 51 12.8 Wpływ na zwierzęta i rośliny ...... 52 12.9 Wpływ na ekosystemy i różnorodność biologiczną ...... 53 12.10 Wpływ na zabytki i dobra materialne ...... 53 12.11 Oddziaływanie na obszary Natura 2000 i inne obszary chronione na mocy ustawy o ochronie przyrody ...... 55 12.12 Ryzyko wystąpienia poważnych awarii...... 56 12.13 Znaczące oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmująca bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe, długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania ...... 57 13 Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu ...... 59 13.1 Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru ...... 62 14 Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru ...... 62 15 Załączniki ...... 62 16 Akty prawne uwzględnione w opracowaniu ...... 63 17 Materiały źródłowe ...... 64

6 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

1 Wprowadzenie

Przedmiotem niniejszego opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice, sporządzonego zgodnie z uchwałą Nr XXVIII/174/2013 podjętą przez Radę Gminy Domanice w dniu 1 października 2013 r. w sprawie przystąpienia do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice. Zgodnie z powyższą uchwałą zmiana studium ma obejmować teren zawarty w granicach administracyjnych gminy Domanice. Zmiana dotyczy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice przyjętego Uchwałą Nr XII/94/2000 Rady Gminy Domanice z dnia 27 kwietnia 2000 r.

1.1 Podstawa formalno-prawna Obowiązek sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko wynika z art. 46 oraz art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.2013.1235 j.t. ze zm.). Niniejsza prognoza w myśl wyżej przywołanego art. 46 stanowi element strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko organ opracowujący projekt dokumentu: 1. Uzgadnia z właściwymi organami zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko; 2. Poddaje projekt wraz z prognozą opiniowaniu przez właściwe organy; 3. Zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. 4. Bierze pod uwagę ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, opinie organów oraz rozpatruje uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa. Projekt dokumentu, nie może zostać przyjęty (o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody), jeżeli ze strategicznej oceny oddziaływania na.

1.2 Cel, zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie Celem prognozy jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań na środowisko ustaleń projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, określenie rozwiązań eliminujących, ograniczających lub kompensujących negatywne oddziaływania na środowisko oraz w miarę potrzeb przedstawienie rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie. Zakres merytoryczny prognozy jest zgodny z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.). Prognoza uwzględnia ustalenia Zamawiającego, który uzgodnił zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Warszawie w piśmie z dnia 6 lutego 2014 r. (znak pisma: WOOŚ-I.411.008.2014.ARM) oraz z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Siedlcach w piśmie z dnia 21 stycznia 2014 r. (znak pisma: ZNS.4801.I.2014.I).

7 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

W Opinii Sanitarnej Nr 67/2014 z dnia 9 lipca 2014 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Siedlcach wskazał, że w prognozie oddziaływania na środowisko należy:

1. dokonać analizy i oceny lokalizacji przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko dopuszczonych do realizacji na terenach zabudowy mieszkaniowej, usług społecznych, usług sportu i rekreacji, 2. w aspekcie dopuszczenia do realizacji przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko na terenach zabudowy mieszkaniowej, usług społecznych, usług sportu i rekreacji: a. dokonać określenia, analizy i oceny stanu środowiska i zdrowia ludzi na obszarach objętych przewidywanym działaniem; b. dokonać określenia, analizy i oceny potencjalnych zmian stanu środowiska i zdrowia ludzi po wprowadzeniu studium; c. sporządzić opis przewidywanych znaczących oddziaływań bezpośrednich, pośrednich, wtórnych, skumulowanych, krótkoterminowych, średnioterminowych, długo-terminowych, stałych i chwilowych oraz pozytywnych i negatywnych na stan środowiska i zdrowie ludzi; d. wskazać propozycje rozwiązań mających na celu zapobieganie ww. oddziaływaniom.

W odniesieniu do powyższych uwag należy zaznaczyć, że studium dopuszcza lokalizację przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko w terenach na terenach zabudowy mieszkaniowej, usług społecznych, usług sportu i rekreacji, jednak nie wskazuje ani konkretnej lokalizacji ani konkretnego typu przedsięwzięcia. Biorąc pod uwagę katalog przedsięwzięć zamieszczony w Rozporządzeniu w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko należałoby przeanalizować ponad 100 typów przedsięwzięć o nieznanych parametrach i lokalizacji, przykładowe przedsięwzięcia to elektrownie o określonych parametrach technicznych, wydobycie kopalin metodą odkrywkową, zabudowa przemysłowa lub magazynowa, lotniska, zalesienia czy chów i hodowla zwierząt i ryb. Jest to zadanie przekraczające możliwości strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Każde przedsięwzięcie zaliczające się do kategorii przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko powinno mieć przeprowadzoną procedurę oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w celu wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na realizację przedsięwzięcia, w ramach której analizowane są ww. oceny, analizy i działania zapobiegające (punkt 2a–d), lub też można odstąpić od procedury OOŚ, jeśli odpowiedni organ uzna na podstawie karty informacyjnej przedsięwzięcia, że nie będzie ono znacząco oddziaływać na środowisko. Prognoza przedstawia wyniki analiz i ocen w formie opisowej i kartograficznej. W prognozie ocenia się stan i funkcjonowanie środowiska, odporność na degradację i zdolność do regeneracji wynikające z uwarunkowań określonych w projekcie opracowania ekofizjograficznego oraz tendencje do zmian przy braku realizacji ustaleń projektowanej zmiany studium. Rozpatrywane są także skutki realizacji ustaleń projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenów jest rozpatrywane pod kątem zgodności z uwarunkowaniami określonymi w opracowaniu ekofizjograficznym, z przepisami prawa dotyczącymi ochrony środowiska, skuteczności ochrony bioróżnorodności i właściwych proporcji pomiędzy terenami o różnych formach użytkowania. Ocenia się również określone w projekcie zmiany studium warunki zagospodarowania przestrzennego, wynikające z potrzeb ochrony środowiska, prawidłowości gospodarowania zasobami przyrody oraz

8 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice ochrony gruntów rolnych i leśnych. Uwzględniane są ponadto zagrożenia dla środowiska i wpływ na zdrowie ludzi, skutki dla istniejących form ochrony przyrody i innych obszarów chronionych i zakres zmian w krajobrazie, oraz możliwość rozwiązań eliminujących lub ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko. W prognozie zawarte są, jeżeli zachodzi taka potrzeba, również propozycje innych rozwiązań w projekcie studium, sprzyjających ochronie środowiska. Prognoza wykonana jest zgodnie z art. 51 ust. 2 pkt. 1, 2 i 3 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko: zawiera informacje o zawartościach, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami; zawiera informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy; zawiera propozycje dotyczące przewidywanych metod analiz skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania; zawiera informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko oraz streszczenie w języku niespecjalistycznym; określa, analizuje i ocenia istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu; określa, analizuje, ocenia stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem na środowisko; określa, analizuje i ocenia istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów chronionych; określa, analizuje i ocenia istniejące problemy ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym albo krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele ochrony środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu; określa, analizuje i ocenia przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne na środowisko; przedstawia rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu; przedstawia rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru.

2 Zawartość, główne cele projektowanego dokumentu oraz jego powiązania z innymi dokumentami

Konieczność sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice wynika z uchwały Rady Gminy Domanice Nr XXVIII/ 174/2013 z dnia 1 października 2013 r. Rada gminy podjęła niniejszą uchwałę celem dostosowania studium do obecnego stanu prawnego oraz zmian zachodzących w sferze społeczno-gospodarczej. Obecnie na terenie gminy obowiązuje studium z 2000 r., nie obowiązują natomiast żadne miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w opracowaniu jest jeden miejscowy plan przestrzennego pod

9 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice linię elektroenergetyczną 400 kV „Kozienice–Siedlce Ujrzanów” dla części wsi Śmiary-Kolonia, Domanice, Zażelazna, Kopcie, Czachy, Olszyc Szlachecki, Olszyc Włościański, Olszyc-Folwark, zgodnie z Uchwałą Nr XXVIII/175/2013 Rady Gminy Domanice z dnia 1 października 2013 r. Wykonanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego stanowi jeden z elementów dla projektu pn. Program rozbudowy KSP w zakresie połączenia Polska–Litwa. Prócz połączenia systemowego pomiędzy Ełkiem w Polsce a Alytusem na Litwie, program zakłada wzmocnienie i rozbudowę polskiej sieci w sąsiednich rejonach Polski (w szczególności województw Polski północno-wschodniej) tak, aby siec mogła obsługiwać przesył zwiększonej mocy. Realizacja linii 400 kV Kozienice–Siedlce Ujrzanów, której fragment przebiega przez gminą Domanice, została zakwalifikowana do II grupy działań z terminem końcowym do 2020 r. Rozbudowa sieci elektroenergetycznej, zwiększenie bezpieczeństwa Polski i Litwy posiada odzwierciedlenie w wielu dokumentach i aktach prawnych krajowych oraz międzynarodowych:

Dyrektywa 2003/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 r. dotyczy wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej; Dyrektywa 2005/89/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. dotyczy działań na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych;

Decyzja nr 1364/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. ustanawia wytyczne dla transeuropejskich sieci elektroenergetycznych; BEMIP – Plan działań w zakresie połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich;

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku; Zgodnie z pkt. 3.1.2 (Wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła), do szczegółowych celów należą m. in: rozbudowa krajowego systemu przesyłowego umożliwiająca zrównoważony wzrost gospodarczy kraju, jego poszczególnych regionów oraz zapewniająca niezawodne dostawy energii elektrycznej (w szczególności zamknięcie pierścienia 400 kV oraz pierścieni wokół głównych miast Polski), jak również odbiór energii elektrycznej z obszarów o dużym nasyceniu planowanych i nowobudowanych jednostek wytwórczych, ze szczególnym uwzględnieniem farm wiatrowych; rozwój połączeń transgranicznych skoordynowany z rozbudową krajowego systemu przesyłowego i z rozbudową systemów krajów sąsiednich, pozwalający na wymianę co najmniej 15% energii elektrycznej zużywanej w kraju do roku 2015, 20% do roku 2020 oraz 25% do roku 2030. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne Zgodnie z art.16 ustawy Prawo energetyczne, Spółka PSE Operator zobowiązana jest do stworzenia z obszaru swojego działania „Planu rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię”. Plan Rozwoju powinien zawierać między innymi planowane przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy lub budowy sieci energetycznych oraz połączeń z systemami elektroenergetycznymi innych państw. Przeprowadzone analizy techniczne wykonywane przy okazji sporządzania Planu Rozwoju wykazały, że jednym z regionów, w którym należy zrealizować inwestycje podnoszące

10 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

bezpieczeństwo pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego jest północno-wschodni region Polski. Na podstawie wykonanych analiz przedstawiających zachowanie obecnego systemu w przypadku awarii, uzyskano informację, że wystąpienie awarii na linii 400 kV w części północnej lub północno-wschodniej Krajowego Systemu Elektroenergetycznego może spowodować powstanie blackout-u (spadek napięcia) rozchodzącego się w kierunku zachodnich części Państwa. Zachowanie systemu w taki sposób wynika ze słabo rozwiniętej sieci połączeń 400 kV oraz braku zdywersyfikowania źródeł. Jest to sytuacja niezwykle niebezpieczna i wymagająca podjęcia natychmiastowych prac modernizacyjnych. PSE Operator w Planie Rozwoju podkreśla, że stworzenie połączenia transgranicznego z Litwą nie jest możliwe bez odpowiedniego wzmocnienia Krajowej Sieci Przesyłowej. Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007–2015 W ramach tzw. Priorytetu 2 poruszona została kwestia infrastruktury energetycznej. Tworzenie rozwiązań na rzecz inwestycji i modernizacji majątku wytwórczego, przesyłowego oraz dystrybucyjnego w energetyce, rozwijanie systemów przesyłowych oraz połączeń transgranicznych uważane jest jako czynnik wpływający na poprawę bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz zwiększający możliwość udziału kraju w europejskim rynku energii elektrycznej. Do Programu rozbudowy KSP w zakresie połączenia Polska–Litwa wykonano prognozę oddziaływania na środowisko oraz przeprowadzono strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko. Przedsięwzięcie zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko realizacja napowietrznych linii elektroenergetycznych, o napięciu znamionowym niemniejszym niż 100 MW, o długości nie mniejszej niż 15 km zaliczane jest do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Będzie tym samym wymagało w procedurze uzyskania pozwoleń decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wykonania raportu oddziaływania na środowisko. Długość odcinka trasy w granicach gminy Domanice wynosi ok. 9 km, a całkowita długość linii Kozienice–Siedlce Ujrzanów wynosi 90 km. Przebiega ona z północnego-wschodu na południowy- wschód w kierunku Siedlec.

3 Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy

Prognozę sporządzono na podstawie rozpoznania terenowego uwarunkowań ekofizjograficznych i walorów krajobrazowych, identyfikacji potencjalnych zagrożeń i uciążliwości. Przy sporządzaniu prognozy uwzględniono ustalenia programu ochrony środowiska, planu gospodarki odpadami. Analizowano dostępne opracowania planistyczne i dokumentacyjne na poziomie gminy, powiatu, województwa i kraju oraz oceny realizacji obowiązków prawnych i skuteczności rozwiązań chroniących środowisko przed nadmierną eksploatacją zasobów oraz wprowadzaniem zanieczyszczeń antropogenicznych do środowiska.

4 Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania

Monitoring skutków wdrażania i funkcjonowania ustaleń studium będzie prowadzony przez Radę Gminy Domanice. Wskazane jest dokonywanie oceny stanu realizacji ustaleń i wpływu na środowisko w cyklach corocznych. Proponuje się objąć analizą skutków realizacji ustaleń planu następujące elementy:

11 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

ilość ścieków odprowadzanych do sieci kanalizacji sanitarnej, w oparciu o umowy zawarte z odbiorcą; ilość odpadów, w oparciu o umowy zawarte z odbiorcą; klimat akustyczny w miejscach narażonych na szczególny hałas; Urząd powinien również zapoznawać się z raportami o stanie i jakości poszczególnych elementów środowiska i monitorowanych parametrów, przygotowywanymi przez jednostki i instytucje związane z gospodarką wodną, zarządy dróg, starostwa powiatowe, urzędy wojewódzkie, a w zakresie ochrony przyrody Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska oraz jednostki wspomagające, zatrudniające ekspertów w dziedzinie ochrony środowiska, np. IMGW, RZGW i inne. Ponadto należy realizować monitoring zgodnie z wydanymi decyzjami o środowiskowych uwarunkowaniach. W odniesieniu do planowanej inwestycji – budowy napowietrznej linii elektroenergetycznej – zgodnie z prognozą oddziaływania na środowisko przeprowadzenie monitoringu oddziaływania akustycznego linii wysokiego napięcia nie jest potrzebne, co wynika z niskiej emisji hałasu do środowiska. Monitoring rzeczywistego poziomu hałasu celem oceny zmian w klimacie akustycznym, spowodowanego eksploatacją będzie wykonywany przez co najmniej dwie serie pomiarów: pierwsza przed rozpoczęciem pomiarów (pomiar tła), druga po wybudowaniu oddaniu do eksploatacji stacji i wprowadzeń liniowych. Nie przewiduje się monitoringu na etapie budowy, ponieważ będzie to oddziaływania krótkotrwałe. Ponadto planuje się wykonanie pomiarów rozkładu pola elektrycznego i magnetycznego dla kilku charakterystycznych i najmniej korzystnych konfiguracji pracy stacji. W przypadku gdy zaistnieje możliwość negatywnego oddziaływania na chronione siedliska przyrodnicze lub na siedliska chronionych gatunków roślin bądź inne chronione elementy przyrody przewidywany jest monitoring podczas eksploatacji. Monitoring ten ma na celu ocenę zastosowanych rozwiązań chroniących faunę i florę np. ocena skuteczności zainstalowanych urządzeń mających na celu minimalizacje śmiertelności ptaków spowodowanej funkcjonowaniem linii wysokiego napięcia. Monitoringiem zostanie objęty również poziom zakłóceń spowodowany zjawiskiem ulotu występującego na liniach mogącego powodować zakłócenia w odbiorze radiowym i telewizyjnym.

5 Transgraniczne oddziaływanie na środowisko

Realizacja ustaleń projektu studium nie spowoduje transgranicznego oddziaływania na środowisko ze względu na znaczne oddalenie obszaru gminy od granic państwa oraz na lokalne oddziaływanie planowanej inwestycji, a także brak jakiejkolwiek emisji zanieczyszczeń na etapie eksploatacji.

6 Streszczenie w języku niespecjalistycznym

Przedmiotem oceny zawartej prognozie są ustalenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice. Projekt zmiany studium określa podstawowe warunki zagospodarowania terenu, wynikające z potrzeb ochrony środowiska i gospodarowania zasobami przyrody. Uwzględnia obowiązek ochrony powierzchni ziemi, gleb, powietrza, wód podziemnych i powierzchniowych oraz potrzeby ochrony środowiska wynikające z polityki ekologicznej kraju, obowiązków określonych w ustawach szczegółowych regulujących problematykę ekologiczną oraz planu zagospodarowania przestrzennego województwa i programów ochrony środowiska na poziomie wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Gmina Domanice położona jest w województwie mazowieckim, powiecie siedleckim. Jest to gmina wiejską o powierzchni 47 km2, zamieszkuje ją ok. 2700 osób. Dominuje funkcja rolnicza, przekształcenia środowiska dotyczą przede wszystkim osadnictwa – obejmują głównie rozproszoną

12 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice zabudowę jednorodzinną i zagrodową, sieć drogową i lokalną infrastrukturę techniczną. We wsi gminnej Domanice obecne są również budynki usługowe o charakterze administracyjnym (np. urząd gminy, poczta). W niniejszej prognozie ocenia się skutki, które mogą wynikać z projektowanego przeznaczenia terenu pod funkcje określone w projekcie zmiany studium, które mogą wpływać na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, wytwarzanie odpadów, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, emitowanie hałasu i pól elektromagnetycznych oraz powodować ryzyko wystąpienia awarii. Analogicznie ocenia się skutki wpływu realizacji ustaleń projektu zmiany studium na powierzchnię ziemi, glebę, kopaliny, wody powierzchniowe i podziemne, klimat, zwierzęta i rośliny. Szczególną uwagę zwrócono na oddziaływanie napowietrznej linii elektronenergetycznej 400 kV – uwzględniono jej wpływ na formy ochrony przyrody, świat zwierząt, roślin, gleby, ukształtowanie powierzchni, wody powierzchniowe oraz podziemne. Zmian w studium dokonano w zakresie aktualizacji części dotyczącej uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy – obowiązujące studium uchwalono w 2000 r. Przede wszystkim uwzględniono Program rozbudowy KSP, który zakłada wzmocnienie i rozbudowę polskiej sieci w sąsiednich rejonach Polski (w szczególności województw Polski północno-wschodniej) tak, aby siec mogła obsługiwać przesył zwiększonej mocy. Realizacja linii 400 kV Kozienice–Siedlce Ujrzanów, której fragment przebiega przez gminą Domanice, została zakwalifikowana do II grupy działań z terminem końcowym do 2020 r. Ponadto wprowadzono m.in. obszary, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100kW. Nową zabudowę mieszkaniową studium wprowadza w terenach obecnie zabudowanych i ich sąsiedztwie. Ustalenia projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie będą w istotny, negatywny sposób oddziaływały na środowisko przyrodnicze i zdrowie ludzi. Dostosowanie się do zakazów oraz nakazów zamieszczonych w projekcie studium zapewnia prawidłową ochronę środowiska oraz zachowanie walorów krajobrazowych.

7 Charakterystyka środowiska przyrodniczego obszaru objętego sporządzeniem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

W gminie Domanice dominuje funkcja rolnicza. Przekształcenia środowiska dotyczą przede wszystkim osadnictwa – obejmują głównie rozproszoną zabudowę jednorodzinną i zagrodową, sieć drogową i lokalną infrastrukturę techniczną. We wsi gminnej Domanice obecne są również budynki usługowe o charakterze administracyjnym (np. urząd gminy, poczta). Przewiduje się rozwój zabudowy rekreacyjnej, czemu sprzyjają wysokie walory krajobrazowe – szczególnie w granicach obszarów chronionego krajobrazu (wsie Zażelazna i Emilianówka). Z uwagi na niewielkie przekształcenia antropogeniczne stan środowiska przyrodniczego gminy można określić jako dobry.

7.1 Ukształtowanie powierzchni terenu i budowa geologiczna

Zgodnie z regionalizacją fizycznogeograficzną wg Kondrackiego gmina Domanice położona jest na Nizinie Południowopodlaskiej na styku czterech mezoregionów: Równiny Łukowskiej (318.96), Wysoczyzny Siedleckiej (318.94), Obniżenia Węgrowskiego (318.93) i Wysoczyzny Żelechowskiej (318.95). Równina Łukowska jest to płaski, piaszczysty obszar w strefie odpływu wód lodowcowo-rzecznych zlodowacenia warciańskiego. W kierunku południowo-wschodnim pochyla się od 170 do 140 m n.p.m., Krzna (dopływ Bugu) i Bystrzyca (dopływ Wieprza) zachowały kierunek wschodni. Równinę

13 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice pokrywają mało urodzajne, piaszczyste gleby, co wpływa na duże zalesienie obszaru. Powierzchnia mezoregionu wynosi ok. 2570 km2. Wysoczyzna Siedlecka znajduje się w strefie moren czołowych zlodowacenia warciańskiego i jego faz recesyjnych. Wysokości na obszarze dochodzą do 190–200 m n.p.m. Występują tu gleby brunatnoziemne i płowe, wykształcone na glinach morenowych i gliniastych piaskach, a zajmowane przez pola uprawne oraz płaty lasu, szczególnie w części wschodniej mezoregionu. Powierzchnia wysoczyzny wynosi ok. 2500 km2. Wysoczyzna Żelechowska leży po zewnętrznej stronie moren zlodowacenia warciańskiego, występujących w północnej części Niziny Południowopodlaskiej. Jest to falista równina z ostańcowymi wzniesieniami, w części środkowej wznosi się na ponad 180 m n.p.m. Wysoczyzna jest odwadniana do środkowej Wisły przez Okrzejkę, Wilgę i Świder, a na wschód i południe przez dopływy Wieprza. Powierzchnia mezoregionu wynosi ok. 1850 km2. Obniżenie Węgrowskie zajmuje powierzchnię ok. 580 km2. Przez mezoregion przepływa Liwiec oraz jego lewy dopływ, Kostrzyń. Dno obniżenia znajduje się na wysokości 120–140 m n.p.m, porastają je w większości łąki, rzadziej lasy. Rzeźba obszaru gminy Domanice stanowi pozostałość po zaniku lądolodu zlodowacenia Warty oraz okresu postglacjalnego. Dominujące formy polodowcowe to wysoczyzna morenowa płaska, osiągająca w rejonie Domanic wysokość 170 m n.p.m., oraz zagłębienia końcowe. Formy te znajdują się na całym obszarze gminy, pooddzielane od siebie formami pochodzenia eolicznego lub wodnolodowcowego. Przy wschodniej granicy oraz w zachodniej części gminy zlokalizowane są niecki wytopiskowe, stanowiące pozostałość po wytopieniu brył martwego lodu o pow. 1,5–3 km2, obecny jest również niewielki obszar moreny martwego lodu przy zachodniej granicy gminy. W północnowschodniej części opracowywanego obszaru, między zagłębieniami wytopiskowymi, znajduje się plateau kemowe o wysokości ok. 165 m n.p.m. Jest to forma płaska, zdenudowana, o słabo zarysowanych zboczach. Powierzchnię plateau kemowego urozmaicają drobne kulminacje, osiągające wysokość względną 2–3 m, oraz zagłębienie po martwym lodzie. Zagłębienia te występują również na równinach sandrowych w południowo-zachodniej części opracowywanego obszaru.

14 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Rysunek 1 Gmina Domanice na tle regionalizacji fizycznogeograficznej wg Kondrackiego: 318.93 – Obniżenie Węgrowskie, 318.94 – Wysoczyzna Siedlecka, 318.95 – Wysoczyzna Żelechowska, 318.96 – Równina Łukowska

Znaczny obszar gminy, szczególnie w jej zachodniej części, pokrywają równiny sandrowe, średnio o wysokości 170 m n.p.m. Są one poprzecinane dnami dolin rzecznych, wód roztopowych uformowanych podczas ostatniej deglacjacji. Na obszarach równin oraz wysoczyzn obecne są wydmy i równiny piasków przewianych, pochodzenia eolicznego. Są to klasyczne wydmy paraboliczne, skierowane wypukłościami ku wschodowi, o ramionach długości ok. 1,0–2,5 km. Na równinach piasków przewianych we wschodniej części gminy występują zagłębienia deflacyjne.

15 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Rysunek 2 Szkic geomorfologiczny gminy Domanice (na podstawie SMGP, arkusz Skórzec)

Znaczny obszar gminy, szczególnie w jej zachodniej części, pokrywają równiny sandrowe, średnio o wysokości 170 m n.p.m. Są one poprzecinane dnami dolin rzecznych, wód roztopowych uformowanych podczas ostatniej deglacjacji. Na obszarach równin oraz wysoczyzn obecne są wydmy i równiny piasków przewianych, pochodzenia eolicznego. Są to klasyczne wydmy paraboliczne, skierowane wypukłościami ku wschodowi, o ramionach długości ok. 1,0–2,5 km. Na równinach piasków przewianych we wschodniej części gminy występują zagłębienia deflacyjne. W centralnej części gminy oraz przy południowo-zachodniej granicy znajdują się niewielkie obszary form akumulacji szczelinowej. Wysoczyzny morenowe oraz dna dolin rzecznych w centralnej części gminy poprzecinane są równinami torfowymi. Równiny te mogą mieć nawet do kilku kilometrów kwadratowych powierzchni (centralny obszar gminy). Przekształcenia antropogeniczne Obszar gminy jest mało przekształcony, do form antropogenicznych na terenie gminy można zaliczyć: drobne wyrobiska po odkrywkowej eksploatacji surowców mineralnych, głównie piaskownie; nasypy drogowe; torfianki, zbiorniki przeciwpowodziowe.

16 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Budowa geologiczna Na terenie gminy dominują osady czwartorzędowe. Osady trzeciorzędowe, znajdujące się bezpośrednio pod utworami czwartorzędowymi, wykazują znaczne podobieństwo litologiczne oraz niewielką zmienność facjalną, co utrudnia ich rozróżnienie. Na obszarze gminy Domanice, w okolicach wsi Przywory Duże (otwór kartograficzny archiwalny), rozpoznano osady eoceńskie i oligoceńskie, reprezentowane głównie przez piaski kwarcowo-glaukonitowe, drobno- i średnioziarniste, z przewarstwieniami iłów szarych i ciemnoszarych oraz osady z mioceniu i pliocenu, takie jak iły pstre, mułki i piaski, jak również utwory brunatno węglowe. W pobliżu miejscowości Domanice (nawiercony utwór kartograficzny) rozpoznano kwarcowe piaski średnioziarniste, szare i ciemnoszare, z kawałkami drewna, a także mułki ilaste. Nie stwierdzono obecności iłów pstrych.

Rysunek 3 Powierzchniowe utwory geologiczne (na podstawie SMGP, arkusz Skórzec)

Czwartorzęd Największą powierzchnię na terenie gminy zajmują piaski i żwiry, miejscami z głazami, o różnym źródle pochodzenia. Ich w większości jednolite płaty pooddzielane są od siebie pozostałymi osadami. W północnowschodniej części gminy zlokalizowane są piaski ze żwirami i mułki kemów oraz plateau kemowego. W ich granicach znajdują się niewielkie obszary żwirów kemowych oraz piasków i glin deluwialnych (na piaskach wodnolodowcowych). W centralnej części gminy znajduje się zwarty obszar glin zwałowych. Są one również obecne przy zachodnim krańcu gminy, gdzie są poprzecinane piaskami humusowymi z okresowych dolin

17 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice rzecznych. Utwory te (piaski humusowe, gytie, namuły den dolinnych i zagłębień) zlokalizowane są również w północnym obszarze gminy (między wsiami Kopcie oraz Przywory Małe), gdzie towarzyszą im torfy, a także rzadkie wysepki piasków eolicznych oraz piasków i żwirów wytopiskowych. Na terenach dolin rzecznych, oprócz piasków humusowych i wytopiskowych, występują także piaski rzeczne, miejscami ze żwirami – zarówno we wschodniej, jak i zachodniej części opracowywanego obszaru. Jednolite obszary piasków eolicznych oraz piasków eolicznych w wydmach znajdują się na północnym krańcu gminy oraz w centralnej części (od okolic Domanic do granic administracyjnych gminy). Surowce mineralne Na terenie gminy Domanice zlokalizowane jest mało konfliktowe złoże piasków „Domanice” (nr KN 3849, udokumentowane w 1986 r.), leżące w pobliżu miejscowości Zażelazna. Jest ono obecnie rekultywowane (ze względu m.in. na bliskość obszaru chronionego). Perspektywiczne obszary występowania kruszyw (okolice wsi Kopcie i przy północnej granicy gminy) wykazały negatywny wynik rozpoznania. Na obszarze mogą być również zlokalizowane „dzikie” wyrobiska, z których pozyskiwano kruszywo drobne, a które należy poddać rekultywacji. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Ograniczenia i wskazania dla zagospodarowania przestrzennego wynikające z budowy geologicznej I. Warunki dla eksploatacji złóż geologicznych w gminie są niekorzystne. II. Większość terenów ma korzystne warunki geologiczno-inżynierskie. Nie występują tu zjawiska geodynamiczne, głębokość wód przekracza 2 m p.p.t., spadki są umiarkowane. III. Obszary o niekorzystnych warunkach to tereny gruntów słabonośnych i o zwierciadle wody na głębokości mniejszej niż 1 m p.p.t. Są to doliny rzek i cieków, obniżenia.

7.2 Gleby i użytkowanie gruntów

Gleby na terenie gminy Domanice nie są zróżnicowane. Ich skałą macierzystą są głównie utwory lodowcowe i wodnolodowcowe (głównie piaski), a także utwory współczesne – mady, torfy, mursze. Dominują gleby pseudobielicowe i brunatne, powstałe na piaskach słabo gliniastych, zaliczane do kompleksu żytniego słabego i bardzo słabego. Gleby o wyższej jakości, zaliczane do kompleksu żytniego dobrego, znajdują się w okolicach miejscowości Domanice, Olszyc Szlachecki, Emilianówka. Są to gleby pseudobielicowe, powstałe na piaskach gliniastych lekkich. W obniżeniach terenu występują gleby torfowe, murszowo-torfowe i murszowo-mineralne, klasyfikowane jako średni i słaby kompleks użytków zielonych. Brak jest gleb chronionych I i II klasy, powierzchnia gleb klasy III jest bardzo mała, znajdują się pomiędzy Olszycem Włościańskim a Emilianówką i w okolicy Zażelaznej. Użytkowanie gruntów W gminie Domanice największą powierzchnię zajmują użytki rolne (76%), a szczególnie grunty orne. Duży jest również udział łąk (21%).Pastwiska stanowią ok.3% pow. gminy, zaś powierzchnia sadów to mniej niż 1% obszaru. Lasy stanowią ok. 18% powierzchni gminy.

18 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Rysunek 4 Użytkowanie terenu w gminie Domanice

UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Ograniczenia i wskazania dla zagospodarowania przestrzennego dotyczące gruntów rolnych I. W gminie występują gleby chronione klasy III, należy je chronić przed zmianą przeznaczenia. II. Z uwagi na słabe klasy gleb należy również unikać przeznaczania na cele nierolnicze gleb klas IVa i IVb. III. Należy umożliwić zalesianie gleb klas V i VI (za wyjątkiem użytków zielonych – łąk) oraz nieużytków (za wyjątkiem użytków ekologicznych), co pozwala rolnikom na skorzystanie ze wsparcia na zalesienia. IV. Możliwość rozwoju rolnictwa ekologicznego w gminie.

7.3 Warunki hydrologiczne

7.3.1 Wody powierzchniowe Obszar gminy przynależy do dorzecza Bugu, wschodnią część gminy Domanice odwadnia rzeka Muchawka, zaś pozostałą część gminy – rzeka Kostrzyń, stanowiące lewe dopływy Liwca. Na obszarze gminy obie rzeki posiadają drobne, bezimienne dopływy. Ponadto do sieci hydrograficznej gminy należą również niewielkie oczka śródbagienne oraz okresowo wypełniające się wodą (głównie po roztopach i ulewnych deszczach) zagłębienia bezodpływowe, polodowcowe. Na terenie gminy

19 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice obecne są również wyrobiska potorfowe (głównie w dolinie Kostrzynia) oraz zbiorniki przeciwpowodziowe. Charakterystyka rzek Kostrzyń – źródło rzeki zlokalizowane jest w okolicach wsi Domanice, jej długość wynosi ok.45 km, a powierzchnia zlewni 715 km2. Na terenie gminy rzeka przepływa przez obniżenia wytopiskowe pomiędzy wsiami Przywory Małe i Kopcie, ma na tym odcinku charakter rowu melioracyjnego, jest uregulowany. Posiada na obszarze gminy liczne, drobne, bezimienne dopływy. Kostrzyń przepływa głównie przez tereny rolnicze, a także łąkowe i leśne, większymi leżącymi nad rzeką osadami są: Bojmie, Oleksin, Stara Sucha (leżące poza granicami gminy Domanice). W czasie wojny Kostrzyń został uregulowany na górnym odcinku, od źródeł do mostu kolejowego na trasie Warszawa-Siedlce. Rzeka stanowi dopływ Liwca i uchodzi do niego w okolicach wsi Polków-Daćbogi. Od miejscowości Oleksin aż do ujścia Kostrzyń naturalnie meandruje. Jego dolina na tym odcinku została włączona do sieci Natura 2000 na mocy dyrektywy ptasiej. Kostrzyń posiada trzy dopływy: Witówka, Świdnica, Gawroniec, wszystkie płyną przez tereny poza granicami gminy Domanice. Muchawka – źródło rzeki leży w okolicach wsi Daćbogi i Gostchorz. Rzeka mierzy ok. 30 km długości, płynie głównie przez teren gminy Wiśniew, jej bieg wyznacza zachodnią granicę miasta Siedlce. Na Muchawce w Siedlcach wybudowany jest zalew, wykorzystywany do celów rekreacyjnych. Rzeka stanowi lewy dopływ Liwca, posiada dopływ, Zbuczynkę, która wpada do Muchawki w okolicach wsi Borki-Paduchy. Jakość wód Monitoring jakości wód płynących w ostatnich latach prowadzony dla rzek Kostrzyń i Muchawka obejmuje głównie odcinki tych wód poza terenem gminy Domanice. Stan rzek, mierzony w punktach pomiarowych najbliżej granic gminy, określa się jako dobry.

Tabela 1 Ocena stanu powierzchniowych wód płynących w ramach monitoringu operacyjnego, monitorowanych na obszarze województwa mazowieckiego w 2012 roku (źródło: WIOŚ, 2013)

klasa klasa klasa elementów elementów elementów stan/potencjał nazwa i kod jcw1 biol. hydromorf. fiz.-chem. ekologiczny stan jcw Muchawka od źródeł do Myrchy (punkt brak danych II poniżej brak danych brak pomiarowy w gm. Wiśniew) poziomu danych (potencjał dobrego PLRW2000232668289 dobry) Kostrzyń od dopł. z Osińskiego do ujścia II (dobry) I II (stan dobry brak (punkt pomiarowy w gm. Grębków) dobry) danych (potencjał b. PLRW200024266849 dobry)

Program małej retencji Zgodnie z Programem małej retencji dla województwa mazowieckiego na terenie gminy planowane są po 2015 r. prace modernizacyjne na rzece Kostrzyń, mające na celu m.in. udrożnienie cieku. Na rzece Muchawka również będą prowadzone prace modernizacyjne, ale poza granicami administracyjnymi gminy.

1 jednolita część wód

20 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Ograniczenia i wskazania dla zagospodarowania przestrzennego wynikające z ochrony wód powierzchniowych: Dla rzek najważniejsze są zachowanie otuliny biologicznej cieków, racjonalne rolnictwo i regulacja gospodarki wodno-ściekowej. Ponadto należy zachować drożność rzek jako korytarzy migracji ryb i innych organizmów wodnych.

7.3.2 Wody podziemne Pośród typów wód podziemnych najpowszechniejszymi są: - wody gruntowe, które występują najpłycej i oddzielone są od powierzchni ziemi przepuszczalną strefą ponad zwierciadłem wody (strefa aeracji), intensywnie zasilane przez infiltrujące opady atmosferyczne; - wody wgłębne, znajdujące się w warstwach wodonośnych pokrytych utworami słabo przepuszczalnymi. Związek z powierzchnią jest ograniczony, co zmniejsza zasilanie, ale zwiększa odporność na zanieczyszczenia; - wody głębinowe, czyli wody izolowane od powierzchni ziemi większymi kompleksami utworów nieprzepuszczalnych. Główny Zbiornik Wód Podziemnych Teren gminy Domanice znajduje się w zasięgu JCWd nr 54 – pod względem chemicznym stan tych wód został określony w badaniach z 2012 r. jako dobry. Obszar gminy znajduje się także w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 215 – Subniecka warszawska. Zbiornik ten nie ma zatwierdzonej dokumentacji hydrogeologicznej. Wody podziemne GZWP podlegają ochronie prawnej na tych samych zasadach, co wszystkie wody podziemne, a ponadto mogą być objęte dodatkową ochroną obszarową poprzez ustanowienie obszarów ochronnych. Zgodnie z Metodyką wyznaczania obszarów ochronnych głównych zbiorników wód podziemnych dla potrzeb planowania i gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy należy wziąć pod uwagę, poza nakazami i zakazami określonymi w ustawach i rozporządzeniach, ograniczenia przedstawione w tabeli 3. Ponadto, oprócz nakazów, zakazów i ograniczeń, należy wspierać działania proekologiczne, np. likwidację potencjalnych ognisk zanieczyszczeń, rozwój sieci kanalizacyjnej, modernizację procesów produkcyjnych na mniej uciążliwe dla środowiska itp. Obecnie żaden z głównych zbiorników wód podziemnych nie ma strefy ochronnej ustanowionej aktem prawnym. Program wieloletnich prac nad wyznaczaniem i ustanawianiem obszarów ochronnych głównych zbiorników wód podziemnych zakłada wykonanie dokumentacji hydrogeologicznych dla wszystkich GZWP do końca 2015 r., ustalenia zawarte w dokumentacjach hydrogeologicznych poszczególnych zbiorników służyć mają między innymi formalnemu ustanawianiu ich obszarów ochronnych.

21 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Tabela 2 Ograniczenia w użytkowaniu terenu na obszarach ochronnych głównych zbiorników wód podziemnych

sposób użytkowania terenu możliwe ograniczenia gospodarka rolna ograniczenie ilości stosowanych nawozów, konieczność opracowania planów nawożenia (w tym zagospodarowania gnojówki i gnojowicy), ograniczenia maksymalnej wielkości obsady zwierząt hodowlanych, ograniczenia w możliwości przekwalifikowania terenu na tereny nierolnicze i nieleśne, gospodarka leśna wskazanie przekwalifikowania na lasy ochronne obszary chronione obecna ochrona tych obszarów jest wystarczająca – ograniczenia jedynie w wyjątkowych przypadkach

Główne poziomy użytkowe Na obszarze gminy znajdują się poziomy wodonośne zarówno w piętrze trzecio-, jak i czwartorzędowym. Na obszarze gminy brak jest studni ujmujących wody z poziomu trzeciorzędu, ponadto charakteryzują się one na tym obszarze zwiększoną zawartością związków żelaza i manganu i wymagają uzdatnienia przed przeznaczeniem do celów pitnych. Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę dla gminy Domanice jest pierwszy poziom wodonośny pochodzący z piaszczystych utworów czwartorzędowych. Występuje na głębokości 0–1,0 m w obszarach obniżenia terenu (m.in. doliny cieków wodnych, obniżenia wytopiskowe), gdzie wahania zwierciadła zależne są od poziomu wód w rzekach oraz od intensywności zasilania wodami opadowymi i roztopowymi. Na obszarach wysoczyzny morenowej poziom wodonośny jest obecny poniżej 2 m ppt. Również jest tu zasilany przez wody opadowe i roztopowe. Na większości terenu gminy poziom wodonośny nie jest oddzielony od powierzchni utworami nieprzepuszczalnymi, szczególnie w zagłębieniach terenu, dolinach rzecznych. W związku z powyższym wody te są narażone na zanieczyszczenia chemiczne oraz bakteriologiczne. We wsi Domanice i w Olszycu Szlacheckim zlokalizowane są ujęcia wody, z których korzystają lokalne wodociągi. Ujęcie we wsi Lipniak-Podprzywor korzysta z piętra trzeciorzędowego, pozostałe dwa – czwartorzędowego.

22 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Rysunek 5 Głębokość występowania głównego poziomu wodonośnego (na podstawie MHP, arkusz 564 Skórzec)

Zagrożenie dla wód podziemnych Zagrożenia wód podziemnych wynikają z możliwości przenikania zanieczyszczeń z powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych do warstwy wodonośnej. Dodatkowym wpływem na jakość wody może być również jakość powietrza, kiedy to zanieczyszczenia przedostają się do wód poprzez opady atmosferyczne. Działalność antropogeniczna wywiera wpływ na obieg wody, co z kolei powoduje zmiany w jakości i zasobach wody. Na podstawie Mapy hydrogeologicznej wyznaczono obszary o zróżnicowanym stopniu zagrożenia wód podziemnych. Wyróżniono następujące stopnie: I. wysoki – obecność ognisk zanieczyszczeń na terenach o niskiej odporności głównego poziomu wodonośnego; II. niski – obszar o średniej odporności głównego poziomu wodonośnego bez ognisk zanieczyszczeń, III. bardzo niski – obszar o wysokiej odporności głównego poziomu wodonośnego i ograniczonej dostępności.

23 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Rysunek 6 Stopień zagrożenia wód podziemnych (na podstawie MHP, arkusz 564 Skórzec)

Głównymi źródłami zanieczyszczeń zagrażających jakości wód podziemnych na terenie gminy mogą być: - zrzuty ścieków pochodzenia rolniczego i bytowo-gospodarczego w warunkach niedostatecznego rozwoju infrastruktury służącej do zagospodarowania gnojowicy oraz oczyszczania ścieków, - rolnicze wykorzystywanie ścieków w sposób nie zawsze zgodny z zasadami ochrony środowiska, - nawozy i środki ochrony roślin stosowane w rolnictwie w nadmiernych ilościach. Poziom wód gruntowych Poziom wód gruntowych jest istotny z punktu widzenia możliwości posadowienia budynków. Na terenie gminy Domanice wyznaczono obszary zalegania wód gruntowych płycej niż 1 m p.p.t. – są to przede wszystkim doliny rzek i cieków, tereny podmokłe i zabagnione. W okresie wysokich stanów wód powierzchniowych lub okresach roztopów wiosennych grunty te pokrywa woda lub poziom wód gruntowych znacznie się podnosi. Na wyznaczonych terenach warunki dla budownictwa są zdecydowanie utrudnione.

24 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Rysunek 7 Obszary zalegania wód gruntowych płycej niż 1 m p.p.t.

Obszary zostały wyznaczone w skali sporządzanej ekofizjografii – 1:10 000 i mają charakter poglądowy. Dla ustalenia szczegółowych warunków gruntowo-wodnych należy przeprowadzić precyzyjne badania.

UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Ograniczenia i wskazania dla zagospodarowania przestrzennego wynikające z ochrony wód powierzchniowych: Ochrona wód podziemnych polega przede wszystkim na zapobieganiu przedostawania się zanieczyszczeń do wód podziemnych poziomów użytkowych. Należy szczególną kontrolą objąć: oczyszczalnie ścieków i gospodarkę wodno-ściekową; gospodarkę rolną – użytkowanie nawozów, środków ochrony roślin, stosowanie gnojowicy jako nawozu. Powyższe działania należy przede wszystkim skoncentrować: w strefach wysokiego zagrożenia wód podziemnych – dolina Kostrzynia.

7.3.3 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna Sieć wodociągowe Cały obszar gminy Domanice jest objęty siecią wodociągową. We wsi Domanice i w Olszycu Szlacheckim zlokalizowane są ujęcia wody, z których korzystają lokalne wodociągi. Do wodociągu

25 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Domanice w 2007 r. podłączonych było 1653 mieszkańców, natomiast do wodociągu Olszyc Szlachecki podłączono 1016 mieszkańców. W 2012 r. oba wodociągi miały obowiązujące pozwolenia wodno-prawne oraz spełniały wymogi wody zdatnej do picia. Tabela 3 Wydajność wodociągów w gminie Domanice w 2006 r.

Wodociąg Wydajność max. d (m3/d) Wydajność max. h (m3/h) Domanice 320,0 19,2 Olszyc Szlachecki 392,0 33,0

Wodociąg „Domanice” zaopatruje wsie: Domanice, Domanice-Kolonia, Przywory Duże, Przywory Małe, Kopcie, Pieńki, Podzdrój, Zażelazna, Śmiary-Kolonia. Ujęcie korzysta z wód w utworach czwartorzędowych o zasobach wodnych w kategorii B wynoszących 40,0 m3/h. Składa się z dwóch studni o Q=40 m3/h przy s=13,0 m, w tym jednej awaryjnej. Dla studni została wyznaczona strefa ochrony bezpośredniej o szer. 10 m. Dla wodociągu „Olszyc” źródłem wody są utwory czwartorzędowe o zasobach wodnych w kategorii B wynoszących 64,0 m3/h. Ujęcie składa się ze studni o Q=64,0 m3/h przy s=8,0 m. Strefa ochrony bezpośredniej wynosi 10 m. Wodociąg obsługuje wsie: Olszyc Szlachecki, Olszyc Włościański, Czachy, Olszyc-Folwark, Emilianówka. Sieć kanalizacyjna Na obszarze działa oczyszczalnia ścieków, podłączone są do niej wsie: Domanice, Domanice-Kolonia, Przywory Duże i Czachy, Olszyc Szlachecki. Gospodarstwa w pozostałych wsiach korzystają z bezodpływowych zbiorników, tzw. szamb. Według danych z roku 2007 z sieci kanalizacyjnej oraz z oczyszczalni korzystało blisko 50% ludności. Gmina planuje dalszą rozbudowę sieci kanalizacyjnej lub, gdy jest to uzasadnione ekonomicznie, a warunki gruntowo-wodne na to pozwalają, budowę indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków. Gminna oczyszczalnia ścieków została wybudowana w 2001 r. Stosuje się w niej oczyszczanie biologiczne, metodą osadu czynnego, ze wspomaganiem oczyszczania Pix. Jej średnia przepustowość w 2012 r. wyniosła 62 m3/d, maksymalna 215 m3/d. Ze względu na nierównomierny dopływ ścieków okresowo oczyszczalnia przekraczała wartości BZT5 i ChZT w ściekach oczyszczonych. Osady ściekowe są magazynowane na polu osadowym, a następnie wykorzystywane jako nawóz. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Wnioski, ograniczenia, wskazania dla zagospodarowania przestrzennego wynikające z ochrony wód powierzchniowych: zapotrzebowanie gminy na wodę jest w pełni zaspokojone poprzez istniejące ujęcia wód podziemnych; przepustowość oczyszczalni ścieków zaspokaja w pełni potrzeby gminy; należy konsekwentnie rozbudowywać sieć kanalizacyjną i wodociągową;

7.4 Warunki klimatyczne

Warunki klimatyczne regionu Gmina Domanice znajduje się w obszarze o przeważającym wpływie klimatu kontynentalnego, który charakteryzują wysokie amplitudy temperatury powietrza, dość późna i krótka wiosna, długie lato, długa i chłodna zima z trwałą pokrywą śnieżną oraz większymi niż w średnie w Polsce opadami atmosferycznymi. Średnia roczna suma opadów atmosferycznych waha się w granicach 560–620 mm.

26 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Długość zimy wynosi około 97 dni, dni z przymrozkami jest około 188, czas zalegania pokrywy śniegowej to około 40–45 dni. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi od 6,9°C do 7,1°C. Długość okresu wegetacyjnego to od 210 do 220 dni w roku. Najniższa temperatura występuje w grudniu lub styczniu i jest to średnio – 4,1°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą wynoszącą od 17,6°C do 18,0°C. Lato trwa około 98 dni. Średnia roczna prędkość wiatru wnosi 30 m/s i ma on przeważający kierunek zachodni, latem wzrasta udział wiatrów północno- zachodnich, a zimą południowo-zachodnich. Warunki klimatu lokalnego Z punktu widzenia planowania przestrzennego w analizie uwarunkowań istotniejszy jest klimat lokalny, tzw. topoklimat. Jest on zależny przede wszystkim od ukształtowania terenu, a także jego pokrycia (rodzaj szaty roślinnej, wody powierzchniowe lub rodzaj zagospodarowania). Na terenie gminy można zaobserwować topoklimat charakterystyczny dla: - Form wklęsłych Warunki radiacyjno-termiczne form wklęsłych są niekorzystne. Doliny i wszelkiego rodzaju zagłębienia są podatne na spływ wychłodzonego powietrza i tworzenie się zastoisk, jak i wystąpienia inwersji termicznych. Są to tereny niekorzystne dla lokalizacji zakładów przemysłowych, emitujących znaczne ilości zanieczyszczeń do atmosfery. Możliwość wykorzystania rolniczego jest również ograniczona ze względu na występowanie przymrozków radiacyjnych, zwłaszcza w czasie pogodnych, bezwietrznych nocy jesienią i wiosną; są to tereny niewłaściwe pod uprawę roślin mało odpornych na spadki temperatury powietrza poniżej zera. - Form płaskich lub o mało zróżnicowanej rzeźbie (poza dnami dolin) Na obszarach o glebach nieporowatych, dobrze uwilgotnionych (iły, gliny) wymiana ciepła drogą przewodnictwa jest najlepsza i wtedy istnieje mały stopień niebezpieczeństwa wystąpienia przymrozków. W czasie pogodnych nocy mogą również tworzyć się przyziemne, o małej miąższości, inwersje temperatury powietrza. Teren o glebach średnio zwartych (gliny piaszczyste, mułki) charakteryzuje się przeciętnymi wartościami wymiany ciepła drogą przewodzenia i pojawiająca się na nim możliwość wystąpienia inwersji termicznych i przymrozków już jest większa. Na obszarach z glebami suchymi i porowatymi (piaski, przesuszone torfy) wymiana ciepła drogą przewodnictwa jest mała. Takie tereny charakteryzują się dużym stopniem niebezpieczeństwa wystąpienia przymrozków o lokalnym zasięgu oraz dużymi możliwościami wystąpienia inwersji temperatury powietrza. - Obszarów zadrzewionych Charakteryzują się małymi wartościami wypromieniowania ciepła z podłoża ze względu na jego osłonięcie przez okapy drzew. Tereny te, to na ogół obszary roślinności leśnej, która odznacza się specyficznymi wartościami klimatycznymi. Las wiosną i jesienią zmniejsza częstotliwość przymrozków. Wpływa również na wzrost wilgotności powietrza w warstwie przygruntowej. Niższa temperatura w lesie i mniejsza prędkość wiatru powodują, że parowanie wody jest w nim mniejsze niż na otwartym polu. Zwarty kompleks leśny modyfikuje prędkość i kierunki wiatru. Hamuje on w swym wnętrzu poziomy ruch powietrza, wzmaga zaś ponad koronami drzew. Rozróżniamy: powierzchnie leśne o przeciętnych wartościach wypromieniowania ciepła z podłoża i przeciętnych wartościach całkowitego promieniowania słonecznego. Są to niezbyt zwarte lasy na terenach suchych, często piaszczystych;

27 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

powierzchnie leśne o małych wartościach wypromieniowania ciepła z podłoża i przeciętnych wartościach całkowitego promieniowania słonecznego. Są to niezbyt zwarte lasy na terenach wilgotnych, często podmokłych. Jakość powietrza Na stan powietrza na terenie gminy Domanice znaczny wpływ mają indywidualne gospodarstwa domowe, będące źródłem tzw. niskiej emisji. Brak jest przemysłowych emitorów zanieczyszczeń. Również ruch komunikacyjny na obszarze gminy stanowi źródło związków szkodliwych dla ludzi i środowiska. Ze względu na rolniczy charakter gminy, jednorodzinną zabudowę i brak przemysłu, stan powietrza na obszarze można określić jako dobry. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w „Rocznej ocenie jakości powietrza w województwie mazowieckim. Raport za 2012 rok” (Tabela 4), wykonał klasyfikację jakości powietrza w poszczególnych strefach według poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych. Gmina Domanice znajduje się w zasięgu strefy mazowieckiej. Tabela 4 Wyniki klasyfikacji strefy mazowieckiej ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin w zakresie następujących zanieczyszczeń: dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, benzen, benzo(a)piren, arsen, kadm, nikiel, ołów, ozon

symbol klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń

2 NO2 SO2 CO C6H6 PM10 BaP As Cd Ni Pb O3 ze względu na ochronę A A A A C c A A A A A zdrowia ludzi ze względu na ochronę A A ------A roślin gdzie: - klasa A – jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych; - klasa C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, a w przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne albo przekraczające poziomy docelowe. Klimat akustyczny W gminie Domanice brak jest źródeł uciążliwego hałasu, problem jednak stanowi lokalny ruch komunikacyjny na drogach powiatowych. Wynika to z m.in. z jakości nawierzchni dróg, jak również stanu aut i ciągników rolniczych, korzystających z dróg. Uciążliwości dotyczą przede wszystkim mieszkańców wsi Przywory Duże, Domanice, Domanice Kolonia, Czachy, których domy znajdują się w niewielkiej odległości od linii dróg.

7.5 Szata roślinna – cenne gatunki i siedliska

Ze względu na dominujący rolniczy charakter gminy, udział obszarów cennych przyrodniczo jest niewielki. Istotne przyrodniczo są tereny dolin rzecznych, gdzie występują zbiorowiska wodne

2 dla roślin NOx,

28 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice i szuwarowe (głównie w torfiankach). W dolinie rzeki Kostrzyń na całym obszarze łąk obecne są łozowiska, najczęściej w formie niewielkich kęp i na obrzeżach olsów. Wśród zbiorowisk łąkowych i pastwiskowych dominują łąki owsicowe, ostrożeniowe i zbiorowiska ziołoroślowe złożone z wysokich roślin dwuliściennych. Lasy zajmują niewielkie powierzchnie, są to głównie olsy i łęgi olszowo-jesionowe, zlokalizowane w dolinach rzecznych. Większe powierzchniowo płaty lasów (150–200 ha) stanowią element kompleksów leśnych rozciągających się poza granice gminy, objętych ochroną krajobrazową. Najczęściej są to bory świeże, świeże mieszane oraz bory suche, z dominującym udziałem sosny. Domieszkę stanowią m.in. dąb, brzoza, modrzew, lipa, w podszycie spotyka się czeremchę i jałowiec. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Wnioski, ograniczenia, wskazania dla zagospodarowania przestrzennego dotyczące ochrony flory: Zagrożeniem dla flory jest przede wszystkim utrata siedlisk, jednak najcenniejsze tereny znajdują się w zasięgu obszarów chronionych, gdzie zagrożenia te są kontrolowane poprzez odpowiednie zasady gospodarowania na tych terenach. Ponadto należy zwrócić uwagę przede wszystkim na: a. nieprzeznaczanie terenów lasów na cele nieleśne; b. kontynuację użytkowania użytków zielonych, zwłaszcza ekstensywnego koszenia łąk; c. ochronę wód.

7.6 Fauna

Dominującymi przedstawicielami fauny na terenie gminy Domanice są gatunki typowe dla terenów rolniczych czy polnych, jak np. zając szarak, lis, mysz polna. Obecne są również liczne gatunki ptaków, związane z siedliskami dolin rzecznych. Przykładowo w dolinie Kostrzynia występują m.in.: skowronek polny, pliszka żółta, świergotek łąkowy, czajka, związane z łąkami i łozowiskami. Obecne są również gatunki rzadkie, takie jak: bekas kszyk, rycyk, cyranka, derkacz, przepiórka. Okoliczne łąki stanowią również miejsce żerowania dla bocianów białych i czarnych, a także ptaków drapieżnych z okolicznych lasów. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Wnioski, ograniczenia, wskazania dla zagospodarowania przestrzennego dotyczące ochrony fauny: Zagrożeniem dla fauny, podobnie jak dla flory, jest przede wszystkim utrata siedlisk, naruszenie drożności korytarzy migracyjnych i intensywny ruch samochodowy, jednak z uwagi na niski stopień urbanizacji gminy, nie są to realnie zagrażające zwierzętom czynniki. Ponadto najcenniejsze obszary są objęte formami ochrony przyrody, gdzie zagrożenia te są kontrolowane poprzez odpowiednie zasady gospodarowania na tych terenach.

7.7 Walory krajobrazowe

Na ogólną fizjonomię krajobrazu wpływa ukształtowanie terenu, wartości przyrodnicze (szata roślinna), sposób użytkowania terenu oraz wartości kulturowe. Ukształtowanie terenu jest dosyć monotonne – dominują rozległe płytkie obniżenia użytkowane obecnie jako łąki. Bardziej wyniesione tereny są najczęściej porośnięte lasami. Na terenie gminy atrakcje krajobrazowe stanowią głównie stare zabudowania. Do rejestru zabytków został wpisany kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Domanicach, datowany na 1852 r. (oryginalnie wzniesiony pod koniec XVI w., wpis do rejestru A-357 z dnia 31.12.1983) wraz z

29 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice dzwonnicą, plebanią i cmentarzem oraz stary drewniany dom w Emilianówce (wpis do rejestru zabytków z dn. 14.03.2012 r.). Budynki datowane na początek XX wieku (wskazane do ochrony) znajdują się licznie we wsi Domanice i w Przyworach Dużych. Ponadto we wsi Domanice-Kolonia znajduje się wiatrak koźlak, przeniesiony ze Śmiar, datowany na 2 połowę XIX w. Gmina Domanice znajduje się również na trasie Szlaku Powstań Narodowych, który ma na celu przybliżenie turystom przebiegu walk na terenie powiatu siedleckiego w trakcie Powstania Listopadowego3. Na atrakcyjność krajobrazu gminy wpływają także lokalne użytki ekologiczne oraz obszary chronionego krajobrazu, wraz z leżącym tuż poza granicami gminy rezerwatem przyrody „Topór”, gdzie ochroną objęty jest las mieszany z udziałem jodły (występującej poza granicą jej zasięgu na Wyżynie Lubelskiej) czy inne okoliczne obszary prawnej ochrony przyrody. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Zachowany krajobraz kulturowy i naturalny krajobraz przyrodniczy stwarzają warunki dla rozwoju agroturystyki, turystyki przyrodniczej, tworzenia letnisk. Występują tu warunki do aktywnych form wypoczynku, w tym turystyki pieszej, rowerowej i konnej, zharmonizowanych z naturalną przyrodą.

7.8 Obszary i obiekty przyrodnicze prawnie chronione

Obowiązujące w gminie formy ochrony przyrody to: 2 obszary chronionego krajobrazu – Łukowski (część południowa) i Siedlecko-Węgrowski (część północna), obszary specjalnej ochrony sieci Natura 2000 – PLB060010 Lasy Łukowskie, 1 pomnik przyrody, 4 użytki ekologiczne.

7.8.1 Obszary ustanowione na mocy ustawy o ochronie przyrody

7.8.1.1 Obszary Natura 2000 Obszar specjalnej ochrony ptaków Lasy Łukowskie PLB060010 Obszar specjalnej ochrony ptaków (PLB060010) o powierzchni 311488 ha obejmuje kompleks leśny Lasów Łukowskich, w którym leżą obszary źródłowiskowe rzek Krzna Południowa, Krzna Północna, Kostrzyń i Świder. Lasy zajmują sfałdowaną równinę, której piaszczyste gleby porastają drzewostany borowe, z przewagą borów sosnowych, zarówno suchych jak i wilgotnych. W wilgotnych zagłębieniach występują grądy oraz łęgi olchowe i olchowo-jesionowe. Ważnym zbiorowiskiem są bory mieszane ze znaczącym udziałem jodły. Miejscami zachowały się siedliska bagienne. Enklawy śródleśne stanowią łąki i pola. Poza rezerwatami przyrody teren podlega intensywnej gospodarce leśnej. W granicach obszaru występuje zwarta zabudowa wiejska, zabudowa przemysłowa (fabryka silikatów), odkrywkowa kopalnia piasku a także sztuczny zbiornik wodny w Zimnej Wodzie. W ostoi występuje co najmniej 16 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 2 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi. Gniazduje tu ok. 120 gatunków ptaków. W okresie lęgowym obszar

3 Program Rozwoju Produktu Turystycznego i Kreacji Marki Obszaru Gmin Dorzecza Nadbużańskiego

30 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej lelka i sowy błotnej. W stosunkowo wysokim zagęszczeniu występują: gąsiorek, jarzębatka i lerka.

Rysunek 8 Położenie gminy Domanice na tle sieci obszarów Natura 2000, PLB060010 – Lasy Łukowskie, PLB140009 – Dolina Kostrzynia

Pełna lista gatunków objętych art. 4 dyrektywy 2009I147IWE i gatunków wymienionych w załączniku II do dyrektywy 92I43IEWG oraz ocena znaczenia obszaru dla tych gatunków: świergotek polny Anthus campestris orlik krzykliwy Aquila pomarina uszatka błotna Asio flammeus lelek Caprimulgus europaeus bocian biały Ciconia ciconia dzięcioł średni Dendrocopos medius ortolan Emberiza hortulana muchołówka mała Ficedula parva żuraw Grus grus gąsiorek Lanius collurio lerka Lullula arborea trzmielojad Pernis apivorus jarzębatka Sylvia nisora

31 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

7.8.1.2 Obszary chronionego krajobrazu W myśl ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody obszar chronionego krajobrazu – „obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych”. Obszary chronionego krajobrazu są mało restrykcyjną formą ochrony przyrody, nastawioną głównie na działalność rekreacyjną. Działalność gospodarcza podlega tylko niewielkim ograniczeniom między innymi zakaz wznoszenia obiektów szkodliwych dla środowiska i niszczenia środowiska naturalnego. Na terenie gminy Domanice występują 2 obszary: Łukowski Obszar Chronionego Krajobrazu – obejmujący południową część gminy, Siedlecko-Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu – obejmujący północny skraj gminy.

Rysunek 9 Położenie gminy Domanice na tle systemu obszarów chronionego krajobrazu

Oba obszary zostały utworzone na podstawie Uchwały Nr 34/13 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 18 lutego 2013 r. zmieniającej niektóre rozporządzenia Wojewody Mazowieckiego dotyczące obszarów chronionego krajobrazu (tu: rozporządzeniu Nr 16 Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 kwietnia 2005 r. w sprawie Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu

32 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

(Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 91, poz. 2448) oraz rozporządzeniu Nr 17 Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 kwietnia 2005 r. w sprawie Siedlecko-Węgrowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 91, poz. 2449)). UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Ograniczenia i wskazania dla zagospodarowania przestrzennego w granicach obszarów chronionego krajobrazu Zgodnie z powyższą uchwałą na obszarach chronionego krajobrazu obowiązują następujące zakazy: 1) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199 poz. 1227, ze zm.); 2) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych; 3) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, z wyjątkiem wydobywania piasku i żwiru na powierzchni nie przekraczającej 2 ha przy wydobyciu nie przekraczającym 20 000 m3, a działalność będzie prowadzona bez użycia materiałów wybuchowych; 4) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych; 5) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; 6) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; 7) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej;

7.8.1.3 Pomniki przyrody i użytki ekologiczne W myśl ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody „pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej i historycznej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami jak sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, głazy narzutowe, źródła, skałki, jaskinie, wodospady i inne”. Na terenie gminy Domanice znajduje się 1 pomnik przyrody – jest to skupisko granitowych głazów narzutowych w Olszycu Szlacheckim (teren prywatny) o obwodzie 100–500 cm i wysokości 0,8–0,9 m. W myśl ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody są to ,,zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania unikatowych typów środowiska i ich zasobów genowych. Należą do nich: torfowiska, bagna, nieużytkowane łąki i sady, drobne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne kępy drzew i krzewów, skarpy, jary i wąwozy, trzcinowiska itp.” Na terenie gminy zlokalizowanych jest 5 użytków ekologicznych. Są to niewielkie powierzchniowo (poniżej 5 ha) zbiorniki wodne, okresowo zarastające roślinnością szuwarową. Część z nich wymaga utrzymania poziomu wody. Powołane zostały Uchwałą Rady Gminy w Domanicach w dniu 28 czerwca 2002 r.

33 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Tabela 5 Wykaz użytków ekologicznych w gminie Domanice

użytek położenie powierzchnia Kumak Przywory Duże 0,83 ha Żabi Dołek Olszyc Szlachecki 0,14 ha Potrzos Olszyc Folwark 0,35 ha Grzebiuszka Olszyc Folwark poniżej 1 ha

Rysunek 10 Położenie użytków ekologicznych i pomnika przyrody w gminie Domanice

UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Ograniczenia i wskazania dla zagospodarowania przestrzennego terenów użytków ekologicznych oraz dotyczące pomników przyrody Użytki ekologiczne należy zachować w stanie istniejącym lub zapewnić im ochronę czynną, należy te tereny przeznaczyć pod użytki ekologiczne. Należy zapobiegać niszczeniu lub przekształcaniu obszaru. Szczególnie istotny jest zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych a także wylewania gnojowicy. Zakazy wynikające z ustawy o ochronie przyrody, a dotyczące w szczególności pomników: niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu (w tym zakaz uszkadzania korzeni drzew, szczególnie w przypadku realizacji inwestycji drogowych), dokonywania zmian stosunków wodnych,

34 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

umieszczania tablic reklamowych.

7.8.2 Obszary chronione wchodzące w skład europejskich systemów przyrodniczych

7.8.2.1 Sieć ECONET Paneuropejska sieć ekologiczna ECONET (European Ecological Network) stanowi spójny przestrzennie i funkcjonalnie system reprezentatywnych i najlepiej zachowanych pod względem różnorodności biologicznej obszarów Europy. Została przyjęta przez Radę Europy w 1992 r.; wiąże się ściśle z Konwencją o Różnorodności Biologicznej (1992) i Paneuropejską strategią ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej (1995). Elementem tego systemu, utworzonym zgodnie z koncepcją i metodyką przyjętą w ECONET, jest Krajowa Sieć Ekologiczna ECONET-PL, która stanowi wielkoprzestrzenny system obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym i reprezentatywnych dla różnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sobą powiązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniają ciągłość więzi przyrodniczych w obrębie tego systemu. Elementami sieci są obszary węzłowe z wyodrębnionymi biocentrami i strefami buforowymi, korytarze ekologiczne oraz obszary wymagające unaturalnienia. W ramach sieci ECONET-PL całą gminę Domanice objęto obszarem węzłowym i biocentrum rangi krajowej – Siedleckim obszarem węzłowym 13K. Został on zakwalifikowany jako obszar węzłowy niestabilny gospodarczo, który charakteryzuje złożonością problemu zagospodarowania przestrzeni i na tym tle zachowania unikatowych walorów przyrodniczych. W zakresie kształtowania przestrzeni ważnym zadaniem jest regulacja granicy rolno-leśnej oraz zmniejszenie fragmentaryzacji kompleksów leśnych.

7.9 Korytarze ekologiczne

Korytarze ekologiczne stanowią obszary mało przekształcone przez człowieka, głównie lasy i doliny rzeczne, będące szlakami komunikacyjnymi dla zwierząt, a w większym przedziale czasowym – również dla roślin. W zależności od wielkości i długości, można mówić o korytarzach międzynarodowych i krajowych, regionalnych i lokalnych. Ponieważ udział naturalnych (np. lasy, doliny rzeczne), bądź słabo przekształconych (np. pola uprawne o małej powierzchni z dużą ilością zieleni śródpolnej) ekosystemów jest bardzo duży, niemal cała gmina wchodzi w skład różnego rodzaju korytarzy ekologicznych. Korytarze o znaczeniu międzynarodowym i krajowym Istnieje kilka koncepcji o znaczeniu ogólnopolskim i międzynarodowym, dotyczących systemów powiązań obszarów przyrodniczych, m.in.: - sieć ekologiczna ECONET-Polska, w ramach której cała gmina Domanice wchodzi w skład obszaru węzłowego rangi krajowej – 13K Siedlecki obszar węzłowy;

- projekt korytarzy ekologicznych łączących europejską sieć Natura 2000 w Polsce opracowany w 2005 r. w Zakładzie Badań Ssaków PAN na zlecenie Ministra Środowiska; w ramach tej koncepcji wyróżniono prawie południowy i centralny obszar gminy jako korytarz ekologiczny (KPnC-3B) w ramach Korytarza Północnego-Centralnego, który rozpoczyna się w Puszczy Białowieskiej, przechodzi przez Lasy Mielnickie, biegnie doliną Bugu przez Puszczę Białą i Kurpiowską. W Puszczy Kurpiowskiej rozdziela się. Jedno odgałęzienie lasami leżącymi wzdłuż dolin rzek Omulew i Orzyc prowadzi do Lasów Napiwodzko-Ramuckich, a następnie skręca do Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego. Drugie odgałęzienie dochodzi do tego parku pasem rozdrobnionych lasów powyżej Mławy. Następnie korytarz skręca na południe do Lasów Włocławskich, przekracza Wisłę i dociera do Puszczy Bydgoskiej, a potem do Lasów Sarbskich. Tam

35 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

rozdziela się i dochodzi dwiema odnogami przez Puszczę Notecką i Lasy Lubuskie oraz przez Puszczę Drawską i Lasy Gorzowskie do Parku Narodowego Ujście Warty.

Korytarze o znaczeniu regionalnym Takimi naturalnymi korytarzami są doliny rzeczne. Dolina Kostrzynia jest jednym z lepiej zachowanych ciągów dolinnych w regionie, odcinek poza gminą Domanice został objęty ochroną poprzez ustanowienie obszaru Natura 2000 Dolina Kostrzynia. Odcinek przebiegający przez gminę, obejmujący część rzeki Kostrzyń, inne cieki i rowy i otaczające je użytki zielone, stanowi istotne połączenie doliny Kostrzynia z Lasami Łukowskimi. Korytarze o znaczeniu lokalnym Na terenie gminy występują tereny spełniające funkcję lokalnych ciągów ekologicznych zapewniających łączność pomiędzy terenami o istotniejszym znaczeniu. Są to doliny drobnych, często okresowych cieków lub rowów melioracyjnych porośnięte krzewami bądź drzewami, szpalery drzew na miedzach i inne tereny aktywne biologicznie zapewniające zwierzętom możliwość migracji.

Rysunek 11 Korytarze ekologiczne o randze krajowej, regionalnej i lokalnej w gminie Domanice

UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Ograniczenia i wskazania dla zagospodarowania przestrzennego terenów użytków ekologicznych W granicach korytarzy ekologicznych należy zwrócić szczególną uwagę na: lokalizację zabudowy poza terenami lasów, użytków zielonych, dolinami rzecznymi,

36 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

zapobieganie rozpraszaniu zabudowy, zapewnienie drożności rzek i ich dolin, uwzględnienie w inwestycjach drogowych bezpiecznych przejść dla migrujących zwierząt.

8 Stan zasobów i funkcjonowanie środowiska: odporność na degradację i zdolność do regeneracji

W gminie Domanice stan środowiska przyrodniczego można określić jako bardzo dobry. W szczególności warto zwrócić uwagę na: wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe,

dobry stan higieny atmosfery i klimatu akustycznego,

zachowany fragment dużego kompleksu leśnego – Lasy Łukowskie.

Odporność środowiska na degradację i zdolności do regeneracji Na terenie gminy najmniejszą odpornością na oddziaływanie antropogeniczne charakteryzują się obszary dolinne i podmokłe. Na obszarze objętym opracowaniem występują doliny rzeki Kostrzyń i dolinki jej mniejszych dopływów. W dolinach rzecznych wody gruntowe wraz z wodami powierzchniowymi i istniejącą roślinnością tworzą ściśle powiązany i bardzo wrażliwy na degradację zespół. Zaburzenie funkcjonowania choćby jednego z tych elementów powoduje natychmiastowe niekorzystne zmiany w pozostałych. Z tego względu doliny i obniżenia powinny podlegać szczególnej ochronie. Szkodliwe dla funkcjonowania dolin są przede wszystkim: lokalizacja zabudowy kubaturowej oraz rolnictwo – stosowanie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin. Odporność na degradację ekosystemów leśnych zależna jest przede wszystkim od wieku drzewostanów, powierzchni lasu, jak również rodzaju siedliska. Im starszy las i im bardziej żyzne siedlisko, tym większa jego odporność. Bardziej odporne są również duże zwarte kompleksy. Lasy na terenie gminy mają średnią odporność. Oprócz dużego kompleksu Lasów Łukowskich w gminie dominują niewielkie płaty lasów, porastający głównie ubogie siedliska, są to najczęściej młode lasy, które pojawiły się na skutek zarastania nieużytkowanych gruntów. Znaczny jest również udział młodników. W gminie dominują bory charakteryzujące się nieznaczną odpornością na użytkowanie, korzystne jest to, iż są to kompleksy o dużej powierzchni. Odporność na użytkowanie rekreacyjne poszczególnych zbiorowisk leśnych: bory sosnowe – odporność roślinności runa, jak i gleb jest bardzo mała – maksymalna dopuszczalna chłonność naturalna waha się od 4 do 8 osób/ha/dobę; bory mieszane – odporność na użytkowanie rekreacyjne zazwyczaj dość znaczna, zarówno jeśli chodzi o roślinność runa, jak i o gleby – maksymalna dopuszczalna chłonność naturalna wynosi 10 osób/ha/dzień; olsy i łęgi olszowe – w olsach ze względu na miękkość podłoża – bardzo mała , w łęgach nieco większa. Szczególnie niską odporność w obu typach lasów charakteryzuje się podłoże. Maksymalna chłonność naturalna wynosi w olsach około 3–4 osób/ha/dobę, w łęgach od 5 do 10 osób/ha/dobę. Gleby na obszarze objętym opracowaniem są głównie narażone na erozję wietrzną, szczególnie dotyczy to terenów użytkowanych rolniczo, pozbawianych okresowo pokrywy roślinnej, a także gleb piaskowych. Ponadto gleby bielicowe na terenie gminy charakteryzują się odczynem kwaśnym i niską przyswajalnością składników pokarmowych, co wpływa na ich podatność na degradację.

37 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Elementem charakteryzującym się bardzo wysoką zdolnością do regeneracji jest powietrze atmosferyczne. Do likwidacji jego zanieczyszczenia wystarczy likwidacja źródła. Ponadto źródeł zanieczyszczeń powietrza jest w gminie niewiele – zabudowa jest rozproszona, komunikacja mało intensywna, w gminie nie stwierdzono ponadnormatywnych emisji zanieczyszczeń do powietrza. Można stwierdzić, że na terenie gminy wymienione wyżej elementy tworzące strukturę otwartej przestrzeni przyrodniczej użytkowane są na ogół zgodnie ze swoim przeznaczeniem, miejscami podlegają jednak presji antropogenicznej. Najsilniejszą presją jest urbanizacja i rolnictwo.

9 Tendencje zmian środowiska przy braku realizacji ustaleń zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Przewiduje się umiarkowany wzrost zabudowy jednorodzinnej lub zagrodowej. Obecne tendencje lokalizacji zabudowań wskazują, że rozproszenie zabudowy nie jest szczególnym zagrożeniem na terenie gminy Domanice. Przy optymistycznym scenariuszu można zakładać poprawę jakości wód w rzekach, zbiornikach wodnych i wód podziemnych. Stopniowy, ale konsekwentny rozwój kanalizacji sanitarnej w znacznym stopniu ogranicza zagrożenia związane z przedostawaniem się zanieczyszczeń do wód. Należy się spodziewać stopniowego zwiększania powierzchni nowych zalesień. Gleby niskiej jakości są dla rolnictwa nieopłacalne w użytkowaniu, po zaprzestaniu użytkowania ulegają naturalnej sukcesji, bądź są zalesiane.

10 Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu

10.1 Problemy wynikające z zagospodarowania terenu

10.1.1 Gospodarka ściekowa W gminie Domanice siecią kanalizacyjną objęte są wsie: Domanice, Domanice-Kolonia, Przywory Duże i Czachy, Olszyc Szlachecki (częściowo). Są one podłączone do lokalnej oczyszczalni ścieków w Domanicach. Gmina planuje dalszą rozbudowę sieci kanalizacyjnej, w 2012 r. podjęto budowę sieci we wsiach Emilianówka, Olszyc Szlachecki, Kopcie. Odprowadzane ścieki mają charakter komunalny, brak emitorów ścieków przemysłowych. Wytworzone osady poddawane są osuszaniu i stabilizacji, a następnie magazynowane na polu osadowym. Końcowym etapem jest wykorzystanie osadów jako nawóz. Pozostałe gospodarstwa korzystają ze zbiorników bezodpływowych, tzw. szamb. Niedostateczny rozwój sieci kanalizacyjnej przyczynia się do zanieczyszczenia wód gruntowych i powierzchniowych. Stare zbiorniki na szambo są często nieszczelne. Zagrożenie jest szczególnie istotne wzdłuż dolin rzecznych, a także na terenach, gdzie stopień zagrożenia wód podziemnych jest wysoki z uwagi na obecność ognisk zanieczyszczeń na obszarach o niskiej odporności głównego poziomu wodonośnego. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Wnioski i wskazania Należy dążyć konsekwentnie do rozbudowy sieci kanalizacji sanitarnej.

38 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

10.1.2 Gospodarka odpadami Gmina Domanice należy do Regionu Ostrołęcko-Siedleckiego gospodarki odpadami komunalnymi w województwie mazowieckim. Funkcje Regionalnej Instalacji do Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) spełnia Zakład Unieszkodliwiania Odpadów w mieście Siedlce. Na terenie gminy Domanice prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów, mieszkańcom są udostępniane informacje o harmonogramie odbioru odpadów oraz sposobie ich segregacji. W 2013 r. prowadzone było również usuwanie wyrobów zawierających azbest z obszaru gminy (w ramach realizacji Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest dla gminy Domanice na lata 2007–2032). Gmina nie posiada własnego składowiska odpadów, wykorzystuje składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Woli Suchożebrskiej. Osady z lokalnej oczyszczalni ścieków są kompostowane. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Wnioski i wskazania Obecny system odbioru odpadów jest efektywny i zapewnia dostateczną ochronę środowiska. Dodatkowo można zwrócić uwagę na edukację ekologiczną w zakresie selektywnej zbiórki odpadów.

10.1.3 Ciepłownictwo Obok zanieczyszczeń pochodzących z komunikacji, najistotniejszym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest emisja niska, czyli emisja zanieczyszczeń powstających ze spalania w lokalnych kotłowniach węglowych i indywidualnych paleniskach domowych, które najczęściej opalane są tanim węglem, a więc o złej charakterystyce i niskich parametrach grzewczych. Na terenie gminy Domanice, zarówno w indywidualnych gospodarstwach domowych, jak i obiektach użyteczności publicznej, warsztatach pracy źródłem ciepła jest przede wszystkim węgiel kamienny, spalany w lokalnych kotłowniach. Dość często wykorzystywane jest drewno oraz tzw. eko-groszek, olej opałowy lub gaz płynny stosowane są bardzo rzadko. Gmina nie posiada sieci gazociągowej, brak jest również planu ewentualnej gazyfikacji obszaru. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Wnioski i wskazania W celu zmniejszenia oddziaływania emisji niskiej na jakość powietrza należy dążyć do wykorzystywania nowoczesnych metod grzewczych, ,,ekologicznych” paliw, termomodernizacji budynków. Należy również rozważyć możliwość budowy sieci gazowniczej.

10.1.4 Pola elektromagnetyczne Na terenie gminy Domanice nie ma zlokalizowanych obiektów emitujących promieniowanie niejonizujące. Gmina nie posiada własnej stacji elektromagnetycznej 110/15 kV, korzysta z okolicznych źródeł zewnętrznych (stacja „Siedlce Myśliwska, jako źródło podstawowe, stacja „Siedlce Przemysł-Kotuń”, jako źródło rezerwowe). Przez południowe tereny gminy przebiega linia tranzytowa najwyższego napięcia 220 kV Kozienice-Siedlce. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OPRACOWANIA EKOFIZJOGRAFICZNEGO Wnioski i wskazania W gminie Domanice nie ma wielu źródeł pola elektromagnetycznego. Nie powinno się sytuować miejsc pobytu ludzi bezpośrednio pod napowietrznymi (istniejącymi i projektowanymi) liniami elektroenergetycznymi oraz w bliskim sąsiedztwie. Podstawowym aktem prawnym w zakresie ochrony przed promieniowaniem jest ustawa Prawo ochrony środowiska oraz rozporządzenie Ministra Środowiska, z dnia 30 października 2003 roku, w sprawie szczegółowych dopuszczalnych

39 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów.

10.1.5 Komunikacja Sieć komunikacyjną gminy Domanice tworzą jedynie drogi gminne oraz powiatowe. Na terenie gminy brak jest sieci kolejowej, najbliższe stacje znajdują się w miejscowości Dziewule (w odległości 14 km od gminy) oraz w mieście Siedlce (18 km). W obecnym układzie komunikacyjnym przez gminę Domanice przebiegają drogi, z których korzystają głównie mieszkańcy, ruch na drogach jest niewielki, zwiększa się w sezonie prac polowych. Komunikacja powoduje przede wszystkim zanieczyszczenie powietrza spalinami oraz zanieczyszczenie hałasem. W mniejszym stopniu, zanieczyszczenie gleb w pasie przydrożnym i ryzyko kolizji.

10.1.6 Rolnictwo Tereny rolne na obszarze gminy Domanice są zlokalizowane najczęściej w pobliżu zwartej zabudowy zagrodowej, stanowiąc znaczne powierzchniowo płaty. Obecne są również grunty rolne o mniejszych powierzchniach, towarzyszące zabudowie rozproszonej, podobnie łąki oraz pastwiska. Pod względem wielkości gospodarstw rolniczych dominują te o powierzchni do 7 ha, 89 gospodarstw ma powierzchnię powyżej 10 ha. Głównymi kierunkami działań są m.in. produkcja mleka, uprawa ziemniaków i pieczarkarnie. Eksploatowane są obszary upraw rolnych, rzadziej tereny łąk i pastwisk. Ze względu na jakość gleb, w celu intensyfikacji plonów gmina planuje zwiększyć udział upraw kukurydzy i innych zbóż, przeznaczonych na paszę lub kiszonki. Ekstensywna forma użytkowania gruntów obejmuje tereny rolne leżące przy południowej i północnej granicy gminy, w pobliżu lub w zasięgu obszarów chronionego krajobrazu. Na tych obszarach możliwa jest zmiana funkcji na agroturystyczną. Obserwuje się działalność erozyjną wiatru. Erozja wietrzna (eoliczna) charakteryzująca się wywiewaniem drobnych cząstek glebowych głównie w okresie wiosennym i jesiennym, w czasie gdy gleby, podlegające użytkowaniu rolniczemu, pozbawione są szaty roślinnej. Na erozję narażone są głównie przestrzenie gruntów ornych pozbawione zadrzewień śródpolnych. Innym zagrożeniem jest możliwość zanieczyszczenia wód podziemnych, które w niektórych obszarach gminy są silnie narażone na przenikanie wraz z wodami opadowymi zanieczyszczeń obszarowych takich, jak nawozy, chemiczne środki ochrony roślin, gnojowica, odcieki z kiszonek. Rolnictwo ekstensywne, zwłaszcza łąki i pastwiska, są istotne dla funkcjonowania obszarów dolinowych. Zaprzestanie ich użytkowania będzie skutkowało naturalną sukcesją, obniżeniem wód podziemnych, zaburzeniem funkcjonowania ekosystemów dolinowych.

10.1.7 Ograniczenie drożności korytarzy ekologicznych Funkcjonowanie korytarzy ekologicznych na terenie gminy jest dobre. Ze względu na dobry stan ekologiczny tereny gminy zostały włączone w sieć korytarzy ekologicznych o znaczeniu międzynarodowym i krajowym zarówno w ramach sieci ekologicznej ECONET-Polska, jak i w projekcie korytarzy ekologicznych łączących europejską sieć Natura 2000 w Polsce opracowanym w 2005 r. w Zakładzie Badań Ssaków PAN na zlecenie Ministra Środowiska. Ogólnie ekstensywne zagospodarowanie gminy nie stwarza ograniczeń dla możliwości migracji zwierząt. Najistotniejszą barierą dla korytarzy ekologicznych jest zwarta zabudowa wzdłuż dróg tworząca długie ciągi oraz układ drogowy. Również rozproszone zabudowania są przeszkodą – stanowią nie tylko barierę fizyczną, ale też czynnik odstraszający zwierzęta – poprzez hałas, światło, dodatkowy ruch samochodowy.

40 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

10.2 Zagrożenia naturalne

Do zagrożeń naturalnych zalicza się przede wszystkim powodzie i osuwanie mas ziemnych. Zgodnie z Wstępną oceną ryzyka powodziowego, wykonaną przez KZGW, tereny gminy Domanice nie są zagrożone wystąpieniem powodzi. Również według danych Systemu Ochrony Przeciwosuwiskowej gmina Domanice znajduje się poza terenami narażonymi na osuwanie się mas ziemnych. Ze względu na bliskość siedzib ludzkich oraz szlaków komunikacyjnych wobec skupisk leśnych, istnieje zagrożenie wystąpienia pożarów lasów.

11 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia realizowanego dokumentu oraz sposobu w jaki te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu

Ochrona środowiska na szczeblu międzynarodowym i wspólnotowym realizowana jest w Polsce między innymi poprzez wprowadzenie w życie odpowiednich aktów prawnych, w tym ustaw i rozporządzeń. Dokument, którego projekt jest przedmiotem oceny w niniejszej prognozie tworzy podstawy prawne dla realizacji przedsięwzięć. Ustalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice są zgodne z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego oraz innymi dokumentami strategicznymi o randze krajowej i lokalnej. Do tych dokumentów można zaliczyć również Koncepcję Przestrzennego Zagospodarowania Kraju i Politykę Ekologiczną Państwa. Studium stanowi dokument o znaczeniu lokalnym, jednak przy jego sporządzaniu uwzględniono cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu krajowym i międzynarodowym dotyczące głównie: 1. Działań mających na celu włączenie problemów ochrony środowiska do wszystkich polityk wspólnoty, poprzez określenie priorytetów dla strategii – Decyzja 1600/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 22 lipca 2002 r. ustanawiająca szósty wspólnotowy program działań w zakresie środowiska naturalnego – VI Program Działań na Rzecz Środowiska. W szczególności program ten ma na celu:

podkreślenie znaczenia zmiany klimatu, ochronę, zachowanie, odbudowę i rozwijanie funkcjonowania systemów naturalnych, siedlisk przyrodniczych, dzikiej fauny i flory,

przyczynianie się do wysokiego poziomu jakości życia i dobrobytu społecznego obywateli poprzez zapewnienie środowiska naturalnego, w którym poziom zanieczyszczenia nie powoduje szkodliwych skutków dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego oraz poprzez zachęcanie do stałego rozwoju urbanizacyjnego,

lepszą wydajność zasobów oraz zarządzanie zasobami i odpadami mając na celu zapewnienie, że zużycie odnawialnych i nieodnawialnych zasobów nie przekroczy zdolności środowiska naturalnego.

41 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Okres obowiązywania szóstego EAP zakończył się w lipcu 2012 r., lecz wciąż trwa wdrażanie wielu działań i środków w ramach tego programu. Planuje się, ze 7 EAP zostanie przyjęty w 2014 r. i będzie obowiązywał do 2020 r. 2. Działań na rzecz zapewnienia realizacji zasad zrównoważonego rozwoju, przystosowania do zmian klimatu, ochrony różnorodności biologicznej – Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009–2012 z perspektywą do roku 2016 wpisująca się w priorytety planowanych działań w obszarze ochrony środowiska w skali Unii Europejskiej; II Polityka Ekologiczna Państwa (dokument z perspektywą do 2025); 3. Działań mających na celu kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski, zgodnie z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, poprzez: integrację działań w zakresie funkcjonowania spójnej sieci ekologicznej kraju jako podstawa ochrony najcenniejszych zasobów przyrodniczych i krajobrazowych – przez teren opracowania nie przechodzą korytarze ekologiczne o znaczeniu międzynarodowym i krajowym, studium zachowuje kompleksy leśne oraz zadrzewienia śródpolne, pełniące również funkcje korytarzy migracyjnych. Dodatkowo na terenie studium wskazano obszary do zalesienia; przeciwdziałanie fragmentacji przestrzeni przyrodniczej – studium zachowuje istniejące kompleksy leśne; następuje znaczące przerwanie ciągłości przyrodniczej poprzez wprowadzenie elementów linii elektroenergetycznej, jednak w ciągu prowadzonej odrębnej procedury oceny oddziaływania na środowisko wybrano rozwiązanie najkorzystniejsze pod względem ekologicznym, ekonomicznym i społecznym, a także wprowadzono rozwiązania mające na celu ograniczenie negatywnego wpływu niniejszej inwestycji na funkcjonowanie środowiska. Tor projektowanej linii energetycznej pokrywa się częściowo z już istniejąca linią energetyczna 220 kV/110 kV, w związku, z czym projektowana linia nie będzie stanowiła elementu obcego w krajobrazie; wprowadzanie gospodarowania krajobrazem zgodnie z zapisami Europejskiej Konwencji Krajobrazowej – studium wprowadza zapisy mające na celu zachowanie ładu przestrzennego, nie występują tu obszary o wysokich walorach kulturowych, w tym historyczne układy urbanistyczne, czy ruralistyczne. Obszar objęty studium podzielono na 3 strefy polityki przestrzennej, w których z uwagi na różne uwarunkowania przyrodnicze, krajobrazowe, społeczne, określono kierunki zagospodarowania przestrzennego; racjonalizację gospodarowania ograniczonymi zasobami wód powierzchniowych i podziemnych kraju, w tym zapobieganie występowania deficytu wody na potrzeby ludności i rozwoju gospodarczego;

zmniejszenie obciążenia środowiska powodowanego emisjami zanieczyszczeń do wód, atmosfery i gleb – zmniejszenie uciążliwości emisji zanieczyszczeń z indywidualnych gospodarstw, poprzez wykorzystanie ekologicznych rozwiązań ogrzewania budynków, segregowaniem i utylizacją odpadów – studium ustala gospodarkę odpadami zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Mazowieckiego, w którym zakłada się wykorzystanie i recykling materiałów odpadowych, zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r. oraz inne

42 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

działania mające na celu zmniejszenie uciążliwości związanej z zbieraniem, magazynowaniem i przetwarzaniem odpadów;

zwiększenie odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenie naturalne i utraty bezpieczeństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspierających zdolności obronne państwa – studium dopuszcza indywidualne systemy pozyskiwania energii, takie jak: energia słoneczna przetworzona w prąd elektryczny w ogniwach fotowoltaicznych, zakazuje natomiast pozyskiwania energii wiatrowej i jej przetwarzanie w turbinach wiatrowych, z uwagi na cenne walory krajobrazowe. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE) stanowi pogodzenie dalszego wzrostu gospodarczego z dbałością o środowisko przyrodnicze. Wykorzystanie jedynie paliw kopalnych powoduje zanieczyszczenie środowiska, a w konsekwencji zmiany klimatu, a także stwarza ryzyko ich stopniowego wyczerpywania się. Zgodnie z Dyrektywą 2009/28/WE do 2020 r. udział energii ze źródeł odnawialnych ma stanowić 20% w całkowitym zużyciu energii we Wspólnocie. Polska stoi przed ogromny wyzwaniem i potrzebą dynamicznego rozwoju OZE, co znalazł odzwierciedlenie w projekcie „Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko. Perspektywa 2020”. Celem krajowym w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w ostatecznym zużyciu energii brutto w 2020 r. jest osiągnięcie poziomu 15%. Rozwiązanie przyjęte w zmianie studium sprzyja osiągnięciu celów krajowych i międzynarodowych (wspólnotowych) – Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. W sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE; Polityka Klimatyczna Polski, strategia Redukcji Gazów Cieplarnianych w Polsce do roku 2020; 4. Zapewnienia zrównoważonego i harmonijnego rozwoju województwa poprzez zachowanie właściwych relacji pomiędzy poszczególnymi systemami i elementami zagospodarowania przestrzennego, ochronę i racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi, ochronę krajobrazu i kształtowanie ładu przestrzennego, ochronę walorów przyrodniczych, zapewnienie ciągłości powiązań przyrodniczych, racjonalizację gospodarki wodnej, ochronę gleb, porządkowanie gospodarki odpadami, wprowadzanie przedsięwzięć zmierzających do wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zgodnie z wytycznymi Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego; 5. Ochrony powierzchni ziemi, racjonalnego gospodarowania i zachowania wartości przyrodniczych określonych w przepisach szczegółowych tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008 Nr 25 poz. 150 ze zm.), ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2009 Nr 151 poz. 1220 ze zm.), ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2011 r. Nr 163, poz. 981. ze zm.) 6. Utrzymanie norm odnośnie jakości gleb określonych w przepisach szczegółowych – Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. 2004 nr 121, poz. 1266 ze zm.); 7. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych oraz prowadzenia odpowiedniej gospodarki wodno-ściekowej określonej w przepisach szczegółowych – ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 ze zm.), ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2008 Nr 25 poz. 150 ze zm.); ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o

43 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. 2006r. Nr 123, poz. 858 ze zm.), Ramowa Dyrektywa Wodna, Program Wodno-Środowiskowy Kraju; 8. Ochrona powietrza – ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008 Nr 25 poz. 150 ze zm.), 9. Prawidłowej gospodarki odpadami określonej w przepisach szczegółowych tj.: ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 nr 0 poz. 21), ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2012.391. ze zm.), Plan gospodarki odpadami województwa mazowieckiego 2012 r. 10. Utrzymanie norm odnośnie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, określonych w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 ze zm.) oraz odpowiednie rozporządzenia do niej;

12 Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe, chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmioty obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko

W niniejszej prognozie ocenia się skutki, które mogą wynikać z projektowanego przeznaczenia terenu pod funkcje określone w projekcie zmiany studium, które mogą wpływać na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, wytwarzanie odpadów, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, emitowanie hałasu i pól elektromagnetycznych oraz powodować ryzyko wystąpienia awarii. Analogicznie ocenia się skutki wpływu realizacji ustaleń projektu zmiany studium na powierzchnię ziemi, glebę, kopaliny, wody powierzchniowe i podziemne, klimat, zwierzęta i rośliny. W projekcie zmiany studium określa się następujące przeznaczenie terenów: M tereny zabudowy mieszkaniowej; U tereny zabudowy usługowej; UP tereny usług społecznych; US tereny usług sportu i rekreacji; PU tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów i usług; ZC tereny cmentarzy; R tereny rolnicze; RŁ tereny rolnicze – łąki, pastwiska; ZL tereny lasów; W tereny wód powierzchniowych śródlądowych. Z analizy wprowadzonych stref i obszarów o odmiennych funkcjach przewiduje się następujący wpływ na środowisko, poszczególne jego komponenty, powodowany przeznaczeniem terenów.

12.1 Oddziaływanie na powietrze Stan czystości powietrza w gminie należy ocenić jako dobry. Podstawowym źródłem zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza jest emisja antropogeniczna pochodząca głównie z sektora bytowego, tzw. emisja niska, i komunikacyjnego, brak źródeł z działalności przemysłowej. Emisja niska pochodzi

44 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice głównie z terenów zabudowy mieszkaniowej ogrzewanej indywidualnie, emitowane są głównie: SO2, NOX, CO, pyły zawieszone. Realizacja zabudowy m.in. na terenach zabudowy mieszkaniowej (M), terenach zabudowy usługowej (U), terenach usług społecznych (UP), terenach usług sportu i rekreacji (US), czy tez terenach obiektów produkcyjnych, składów, magazynów i usług (PU) wiąże się ze wzrostem zapotrzebowania na energię i ciepło. W gminie Domanice nie ma sieci zbiorowego zaopatrzenia w ciepło, w przyszłości planuje się zapewnienie dostępu do gazu ziemnego. Studium przewiduje jedynie niewielki rozwój indywidualnych kotłowni zaopatrujących w ciepło budynki mieszkalne, użyteczności publicznej oraz zakłady usługowe położonych w mieście. Indywidualne źródła ogrzewania w większym stopniu oddziałują na powietrze, dlatego studium wskazuje, że źródła ciepła na terenie gminy powinny być systematycznie modernizowane, co pozwoli na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń. Postuluje się o stopniową rezygnację z ogrzewania paliwem stałym na rzecz ekologicznych paliw ciekłych i gazowych (w tym biogaz). Proponuje się również edukację mieszkańców w kierunku możliwości eliminacji strat ciepła w budynkach oraz zakazie spalania odpadów komunalnych w przydomowych kotłowniach. Dodatkowo proponuje się utrzymanie luk w zabudowie umożliwiających ruchy mas powietrza między budynkami (przewietrzanie). Planowane zwiększenie powierzchni terenów zabudowy z dopuszczeniem ogrzewania budynków z indywidualnych źródeł ciepła, może powodować nieznaczny wzrost emisji pyłów i gazów do powietrza, jednakże przy systematycznej modernizacji w zakresie ogrzewania należy się spodziewać minimalizowania negatywnych skutków. Będzie to oddziaływanie bezpośrednie, o charakterze sezonowym, zależnym od warunków atmosferycznych, lokalne. Zgodnie z wojewódzkim planem zagospodarowania przestrzennego, w celu zachowania korzystnych warunków aerosanitarnych oraz uzyskania poprawy stanu czystości powietrza proponuje się m.in.: ograniczenie emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych z istniejących źródeł, wprowadzanie przedsięwzięć zmierzających do wykorzystywania odnawialnych źródeł energii (np. energia biomasy, energia słońca).

Wskazane działania są zgodne z ustaleniami studium. Tereny produkcji biogazu rolniczego mogą emitować zanieczyszczenia do atmosfery. W zależności od zastosowanej technologii, zanieczyszczenia mogą być emitowane przez pracujące agregaty. W zależności od zastosowanego substratu i technologii jego dostarczania, a także odbierania osadów pofermentacyjnych do atmosfery mogą przedostawać się odory. Warunkiem poprawnego funkcjonowania biogazowni jest szczelność wszystkich jej elementów, co wyklucza stałe oddziaływanie. W ekstremalnym przypadku wybuchu biogazu, który jest przy zachowaniu wszystkich środków ostrożności bardzo mało prawdopodobny, może nastąpić zwiększona emisja siarkowodoru do atmosfery. Poza okresem budowy i konserwacji urządzeń, planowana farma fotowoltaiczna będzie miała pośredni pozytywny, długoterminowy wpływ na stan powietrza atmosferycznego. Energia wytwarzana przez fotowoltaikę jest energią „czystą” ekologicznie, a jej źródło, czyli słońce jest niewyczerpalne. Praca paneli słonecznych nie zanieczyszcza powietrza atmosferycznego. Farmy są w swej istocie urządzeniami proekologicznymi, które w ogólnym bilansie ograniczają emisje do atmosfery zanieczyszczeń energetycznych. W trakcie eksploatacji inwestycji zostanie wytworzona, bez emisji do atmosfery gazów cieplarnianych, energia elektryczna. Dzięki tak uzyskanej energii w skali globalnej możliwe jest zredukowanie wytwarzanie energii ze źródeł konwencjonalnych.

12.2 Wytwarzanie odpadów Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o odpadach, przez odpady komunalne rozumie się odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów

45 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice niebezpiecznych, pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład, są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpadami tymi są: odpady organiczne (domowe odpady organiczne pochodzenia roślinnego i pochodzenia zwierzęcego, ulegające biodegradacji oraz odpady pochodzące z pielęgnacji ogródków przydomowych, kwiatów balkonowych, domowych – ulegające biodegradacji); odpady zielone (odpady z ogrodów, parków, targowisk, z pielęgnacji zieleńców miejskich i wiejskich, z pielęgnacji cmentarzy – ulegające biodegradacji); papier i karton (opakowania z papieru i tektury, opakowania wielomateriałowe na bazie papieru, papier i tektura – nieopakowaniowe); tworzywa sztuczne (opakowania z tworzyw sztucznych, tworzywa sztuczne – nieopakowaniowe); tekstylia; szkło (opakowania ze szkła, szkło – nieopakowaniowe); metale (opakowania z blachy stalowej, aluminium, pozostałe odpady metalowe); odpady mineralne (z czyszczenia placów i ulic: gleba, ziemia, kamienie itp.); drobna frakcja popiołowa (odpady ze spalania paliw stałych w piecach domowych; odpady wielkogabarytowe, odpady budowlane (odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych – w części wchodzącej w strumień odpadów komunalnych); odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie domowych odpadów komunalnych. Zgodnie z obowiązującą od 1 stycznia 2012 r. ustawą o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, zlikwidowano powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami a pozostawiono je na poziomie ogólnokrajowym i wojewódzkim. Gmina Domanice należy do Regionu Ostrołęcko-Siedleckiego gospodarki odpadami komunalnymi w województwie mazowieckim. Wg danych GUS 2012 r. w Domanicach zebrano ogółem 44,5 t zmieszanych odpadów komunalnych, z czego 31 t było wytworzone przez gospodarstwa domowe. Gmina Domanice planuje wybudowanie Regionalnej Instalacji do Przetwarzania odpadów Komunalnych. Do czasu realizacji przedsięwzięcia odpady okresowo wywożone są do składowiska w mieście Dąbrówka-Ług w gminie Skórzec. Region ostrołęcko-siedlecki obsługiwany jest głównie przez: instalację do mechaniczno-biologicznego przetwarzania (MBP) składającej się z sortowni odpadów komunalnych i kompostowni, składowisko odpadów komunalnych w m. Wola Suchożebrska.

W wyniku realizacji ustaleń zmiany studium powstanie nowa zabudowa wytwarzająca odpady, jednak nie przewiduje się wytwarzania odpadów innych niż dotychczas wytwarzane w gminie. Stąd nie przewiduje się znaczących negatywnych oddziaływań realizacji ustaleń studium na środowisko. W warunkach wdrożenia działań ustalonych w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, nowe obszary generujące wytwarzanie odpadów, nie będą stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa ekologicznego. Ponieważ projekt zmiany studium wprowadza tereny zabudowy, w których wytwarzane będą odpady, można założyć, że oddziaływanie projektowanego dokumentu będzie stałe i lokalne.

46 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Na terenach rolniczych mogą powstawać odpady w postaci agrochemikaliów i odpadowej masy roślinnej. Jednak ilość dotychczas generowanych odpadów nie powinna ulec zmianie, w związku z tym, iż dotychczasowe użytkowanie terenu nie odbiega od tego, które wynika z projektowanych ustaleń studium (podtrzymanie dotychczasowej funkcji). Nie przewiduje się generowania odpadów przez farmę fotowoltaiczną. Jedynie podczas etapu realizacji farmy mogą powstać odpady budowlane, będzie to jednak oddziaływanie chwilowe i lokalne. Planowane tereny produkcji gazu rolniczego przyczynią się do zmniejszenia ilości odpadów rolniczych w gminie, co uznaje się za oddziaływanie pozytywne.

12.3 Wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi Zasady wprowadzanie ścieków do wód i do ziemi określa Prawo wodne. Art. 41 mówi o tym czego wprowadzane do wód bądź do ziemi ścieki nie mogą zawierać oraz czego nie mogą powodować w wodach do których są wprowadzane. Odpowiednia gospodarka ściekami jest kluczowa dla utrzymania czystości wód powierzchniowych i podziemnych, a także gleby. Przyjęta w studium polityka ochrony wód powierzchniowych i podziemnych określa m.in. następujące zasady: rozbudowa systemu zbiorowego odprowadzania i oczyszczania ścieków, zaleca się odprowadzanie wód opadowych i roztopowych bezpośrednio do gruntu na własnej działce, zakazuje się odprowadzania wód opadowych i roztopowych zanieczyszczonych produktami organicznymi, ropopochodnymi i mineralnymi do ciągów kanalizacji sanitarnej, do wód otwartych i do gruntu bez uprzedniego podczyszczenia, istotne jest dążenie do zlikwidowania niekorzystnych dysproporcji pomiędzy zaopatrzeniem w wodę a możliwością odprowadzenia ścieków, czyli równoczesna budowa oczyszczalni ścieków w obrębie terenów wiejskich, ważnym kryterium związanym z budową kanalizacji jest ochrona środowiska, zmniejszenie zagrożenia zanieczyszczenia ściekami sanitarnymi wód podziemnych i powierzchniowych, w studium wskazano wsie, pozostałe do skanalizowania: Kopcie, Emilianówka, Olszyc Szlachecki (wybór pomiędzy zbiorczym systemem odprowadzania ścieków, a indywidualnymi zbiornikami szczelnymi bądź przydomowymi oczyszczalniami ścieków uzależnia się od aspektów technicznych i ekonomicznych). Obszar opracowania położony jest w zasięgu zbiornika GZWP Subniecka Warszawska (215) – wody podziemne stanowiące zasoby głównego zbiornika wód podziemnych podlegają ochronie na zasadzie ochrony wszystkich wód podziemnych. Wg danych GUS z roku 2012 w gminie Domanice 879 osób korzystało z sieci kanalizacyjnej, co stanowi ok. 33% liczby wszystkich mieszkańców. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej wynosi 19,8 km. W przypadku sieci wodociągowej, korzysta z niej ponad dwa razy więcej osób (2074 osoby, ok. 77% wszystkich mieszkańców). Należy przy tym zauważyć, że siecią wodociągową objęte są niemal wszystkie miejscowości (oprócz wsi Śmiary-Kolonia). Stacje uzdatniania wody znajdują się w Domanicach i Olszycu Szlacheckim – ich rezerwy są w stanie zaopatrywać więcej odbiorców, stąd nie przewiduje się w chwili obecnej budowy dodatkowych stacji. Zużycie wody przypadające na jednego mieszkańca to 24,9 m3, zaś średnio do gospodarstwa domowego dostarcza się ok. 67m3 wody. Długość sieci wodociągowej wynosi 38,8 km, co stanowi niemalże dwukrotność linii kanalizacyjnej. Zauważa się dysproporcje w rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, które z czasem (w ramach możliwości ekonomicznych) powinny zostać wyrównane.

47 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Rozbudowa systemu kanalizacji ma opierać się na rozbudowie sieci sanitarnej oraz systemów kanalizacji lokalnych – oczyszczalni przyzagrodowych. Wg ustaleń studium najkorzystniejszy system stanowi system mieszany grawitacyjno-ciśnieniowy z pompowniami strefowymi. Dla terenów oddalonych o ponad 200 m od głównych kolektorów proponuje się przydomowe oczyszczalnie. Zgodnie z wojewódzkim planem zagospodarowania przestrzennego, należy m.in.: złagodzić dysproporcje w sieciowych systemach wodociągowych i kanalizacyjnych, wyposażać w komunalne kanalizacje i oczyszczalnie ścieków grupy jednostek osadniczych o skupionej zabudowie powyżej 2000 RLM, przede wszystkim na terenach niedoinwestowanych w tym zakresie, na obszarach zasilania głównych zbiorników wód podziemnych, itp., sukcesywnie sanitować tereny o zabudowie rozproszonej na obszarach miejskich i wiejskich (np. poprzez przydomowe oczyszczalnie ścieków, wywożenie ścieków lub ich oczyszczanie).

Wskazane działania są zgodne z ustaleniami studium. Ścieki sanitarne generowane są m.in. na terenach zabudowy mieszkaniowej (M), terenach zabudowy usługowej (U), terenach usług społecznych (UP), terenach usług sportu i rekreacji (US), czy też terenach obiektów produkcyjnych, składów, magazynów i usług (PU). W wyniku realizacji ustaleń zmian studium powstanie nowa zabudowa wytwarzająca ścieki sanitarne. Przy zachowaniu szczelności sieci i zbiorników nie przewiduje się niekontrolowanych wycieków nieczystości do wód i gruntu. Stąd nie przewiduje się znaczących negatywnych oddziaływań realizacji ustaleń studium na środowisko wodne. Do czasu zrealizowania planu rozbudowy systemu kanalizacji sanitarnej, planowanej w obowiązującym studium, może nastąpić przedostawanie się ścieków komunalnych do wód i do ziemi z nieszczelnych szamb. Pewne zagrożenie dla wód stanowią dodatkowo tereny cmentarzy (ZC) oraz tereny rolnicze (R, RŁ). Studium wskazuje strefy sanitarne wokół cmentarza (50 i 150 m), wynikające z przepisów odrębnych. Na terenach rolnych źródłem zanieczyszczenia wód mogą być nawozy, zarówno sztuczne jak i organiczne oraz chemiczne środki ochrony roślin. Poważne zagrożenie stanowi nieprawidłowe składowanie nawozów, zwłaszcza naturalnych /obornik, gnojówka, gnojowica/, powodujące znaczne zanieczyszczenie wód gruntowych stężonymi składnikami nawozu, oddziałującymi na środowisko przez dłuższy czas. Jednak ilość dotychczas generowanych zanieczyszczeń nie powinna ulec zmianie, w związku z tym, iż dotychczasowe użytkowanie terenu nie odbiega od tego, które wynika z projektowanych ustaleń studium (podtrzymanie dotychczasowej funkcji). Dodatkowo studium wskazuje obszary, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100kW. W miejscowości Olszyc Szlachecki i Kopcie dopuszcza się lokalizacje jedynie biogazowni, natomiast w Emilianówce dopuszcza się lokalizację jedynie farm fotowoltaicznych. W obszarze położonym w miejscowości Przywory Duże i Domanice Kolonia nie wprowadza się ograniczeń co do rodzaju urządzeń OZE. Ustalone funkcje terenu (fotowoltaika, biogazownia) nie stwarzają zagrożenia dla jakości i ilości wód podziemnych i powierzchniowych. Wpływ na wody powierzchniowe i podziemne funkcji terenu: biogazowni i fotowoltaiki, będzie szczegółowo analizowany na poziomie przedsięwzięcia w procedurze oceny środowiskowej. Brak jest podstaw merytorycznych do prognozowania negatywnych znaczących oddziaływań na wody powierzchniowe i podziemne, a tym samym brak prawdopodobieństwa negatywnego znaczącego wpływu na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych wynikających z przepisów Ramowej Dyrektywy Wodnej (Dyrektywa 2000/60/WE) Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. Do zanieczyszczeń wód może dochodzić w przypadku awarii biogazowni – wycieki z komór fermentacyjnych oraz poprzez wydostanie się masy fermentacyjnej na zewnątrz komory podczas przeładunku. Substraty oraz produkty pracy biogazowni mogą przedostać się go gleb, a przez to do

48 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice wód w trakcie transportu. W przypadku wykorzystania masy pofermentacyjnej jako nawozu może dojść do przenawożenia gleb, należy wykonywać szczegółowe badania składu mieszanki na zawartość m. in. związków azotu przed wykorzystaniem jako nawóz. Bardzo mało prawdopodobne jest wystąpienie oddziaływania bezpośredniego i krótkoterminowego, jednak nie będzie to oddziaływanie znacząco negatywne.

12.4 Przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu Na opracowywanym obszarze studium zakłada przede wszystkim zwiększenie powierzchni zabudowy jednorodzinnej i usługowej w obszarach wsi, lokalizację urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW oraz budowę napowietrznej linii elektroenergetycznej 400 kV (w miejscu istniejącej linii wysokiego napięcia). Prace związane z budową tych obiektów wpłyną w niewielkim stopniu na naturalną rzeźbę terenu. W trakcie ich budowy naruszona zostanie wierzchnia warstwa gruntów w związku z wykonywaniem wykopów fundamentowych, wykopów i nasypów pod urządzenia związane z infrastrukturą oraz podbudowy dróg. Nie przewiduje się wydobycia kopalin.

12.5 Zanieczyszczenie gleb i powierzchni ziemi Zanieczyszczenie gleb, bądź powierzchni ziemi związane jest głównie ze składowaniem odpadów (na składowiskach odpadów, bądź na dzikich wysypiskach), odprowadzaniem zanieczyszczonych wód deszczowych i roztopowych do gruntu oraz rolnictwo – składowanie nawozów bezpośrednio na gruncie, stosowanie środków ochrony roślin oraz lekarstw dla zwierząt. Poziom zanieczyszczenia gleb na terenie gminy nie był badany przez państwowy monitoring. Można przypuszczać, że stan sanitarny gleb w gminie jest dobry, brak jest tutaj dużych terenów o zwartej zabudowie oraz zakładów stwarzających ryzyko awarii. Zagrożeniem dla gleb może być jedynie niewłaściwe prowadzone rolnictwo oraz braki w infrastrukturze. Na stan gleb oraz eutrofizację wód powierzchniowych i podziemnych ma wpływ nawożenie pól i łąk nawozami sztucznymi i naturalnymi. Zbyt duża ilość składników pokarmowych w glebie powoduje zanieczyszczenie gleby oraz wymywanie składników pokarmowych w głąb profilu glebowego do wód podziemnych bądź spływem powierzchniowym do wód powierzchniowych. Studium zaleca kontrolę spływów powierzchniowych poprzez zachowanie otuliny biologicznej zbiorników i cieków oraz racjonalną gospodarką nawozami i środkami ochrony roślin. Rośliny, w tym roślinność przywodna, stanowią istotny bufor chroniący przed rozprzestrzenianiem się zanieczyszczeń. Na terenach rolnych zaleca się również poprawę wartości użytkowej gruntów m.in. poprzez zwiększenie retencji, działania melioracyjne, właściwe zabiegi agrotechniczne (dostosowanie roślin do możliwości kompleksów glebowo-rolniczych, wapnowanie, nawożenie, itp.) . Aczkolwiek kontrola działań prowadzonych przez gospodarzy na polach ornych bądź łąkach jest trudne do kontroli. Jedynym elementem mogącym wpłynąć na świadomość ekologiczną rolników jest ciągła edukacja ekologiczna. Sytuacją, w której może dojść do zanieczyszczenia gleb jest odprowadzanie wód z powierzchni o nieprzepuszczalnym podłożu (terenów zabudowanych). Studium zakazuje wprowadzania wód spływających z terenów o nieprzepuszczalnym podłożu bez wcześniejszego podczyszczenia, co minimalizuje zanieczyszczenie gleby.

12.6 Emitowanie hałasu i pól elektromagnetycznych Hałas Poziom hałasu na danym terenie w dużej mierze zależy od rodzaju emitora, jego odległości od omawianego terenu oraz stopnia jego urbanizacji. Ochrona przed hałasem polega na utrzymaniu poziomu hałasu poniżej poziomu dopuszczalnego, a co najwyżej na poziomie tego hałasu oraz

49 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice zmniejszenie hałasu, co najmniej do poziomu dopuszczalnego, gdy został on przekroczony. Działania te mają na celu zapewnienie jak najlepszego stanu akustycznego środowiska. Zagrożenie hałasem w gminie Domanice wynika w głównej mierze z jego emisji pochodzącej z ciągów komunikacyjnych – hałas drogowy. W studium przyjęto zasady polityki przestrzennej w zakresie ochrony przed hałasem: - zmniejszenie hałasu – są to m.in. modernizacja dróg, wymiana maszyn i urządzeń na nowe i utrzymanie ich w odpowiednim stanie, zmniejszenie uciążliwości hałasu – m.in. tworzenie barier akustycznych w postaci zadrzewień, zwiększanie izolacyjności akustycznej przegród budowlanych poprzez wymianę stolarki budowlanej, ustalenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego standardów akustycznych terenu oraz minimalnych linii zabudowy dla poszczególnych kategorii dróg.

Bezpośredni, ale krótkotrwały charakter może mieć uciążliwość akustyczna związana z fazą realizacji obiektów budowlanych w granicach terenów przeznaczonych w planie pod różne funkcje, będzie ona ograniczona do okresu prac budowlanych. Funkcjonowanie obiektów przeznaczonych na cele mieszkaniowe nie wiąże się ze szczególną uciążliwością akustyczną. Funkcjonowanie terenów zabudowy związane jest z przestrzeganiem przepisów odnośnie spełniania norm hałasu. Hałas związany z terenami rolnymi ma charakter sezonowy i wynika on z prowadzenia prac polowych z użyciem ciężkiego sprzętu. Jednak ilość dotychczas generowanego hałasu nie powinna ulec zmianie, w związku z tym, iż dotychczasowe użytkowanie terenu nie odbiega od tego, które wynika z projektowanych ustaleń studium (podtrzymanie dotychczasowej funkcji). Nie przewiduje się emitowania hałasu przez farmę fotowoltaiczną. Jedynie podczas etapu realizacji farmy może powstać uciążliwość akustyczna, będzie to jednak oddziaływanie chwilowe i lokalne. Analogicznie w przypadku biogazowni. Jedynie środki transportu dostarczające i odbierające materiały z biogazowni mogą generować hałas komunikacyjny, Ze względu na nieznaną na etapie sporządzania prognozy częstotliwość poruszania się tych pojazdów należy założyć, że będzie to oddziaływanie lokalne. Promieniowanie elektromagnetyczne Pole elektromagnetyczne jest to pole elektryczne, magnetyczne lub elektromagnetyczne o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. Głównymi źródłami promieniowania niejonizującego w środowisku są: stacje radiowe i telewizyjne, elektroenergetyczne linie wysokiego napięcia, stacje transformatorowe, stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej, urządzenia radiolokacyjne oraz radionawigacyjne. Dopuszczalny poziom pola elektromagnetycznego w zależności od funkcji obszaru określa szczegółowo rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania i dotrzymywania tych poziomów (Dz. U. 2003, Nr 192 poz. 1883). Największy wpływ na środowisko przyrodnicze mają: stacje nadawcze radiowe, telewizyjne i telefonii komórkowej, które emitują fale elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości w postaci radiofal o częstotliwości od 0,1 do 300MHz i mikrofal od 300 do 300 000 MHz. Największym źródłem promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy są: nadajniki GSM oraz linie elektroenergetyczne 220kV. Mają one największy wpływ na zdrowie ludności mieszkającej w ich pobliżu. Na analizowanym terenie przebiega tranzytowa, jednotorowa linia wysokiego napięcia 220 kV pracująca na napięciu 110 kV relacji Kozienice–Siedlce, zaliczana do linii przesyłowych wysokich napięć (WN). Największe wartości natężenia pola elektrycznego i magnetycznego występujące wzdłuż linii elektroenergetycznej mają miejsce w środku przęseł, tam, gdzie odległość pomiędzy przewodami a powierzchnią terenu jest najmniejsza. Odległość ta może się zmniejszać pod wpływem wysokiej

50 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice temperatury w sezonie letnim, a także ciepła wytwarzanego przez przepływ przez przewody prądu o dużym natężeniu. Czynniki te uwzględniane są na etapie projektowania tych obiektów. Wartość pól elektrycznych i magnetycznych spada w miarę oddalania się od osi linii. Natężenie emitowanego pola elektrycznego może być znacznie zmniejszone przez obiekty zlokalizowane w pobliżu linii elektroenergetycznej, takich jak roślinność wysoka, zabudowa, ogrodzenia. Pole magnetyczne ma zdolność przenikania przez większość obiektów, dlatego jego ekranowanie jest utrudnione. Właściwe zaprojektowanie, wykonanie i eksploatacja linii elektroenergetycznych, przy stałym monitoringu stanu poszczególnych elementów składowych i stosownych naprawach, pozwalają na zmniejszenie do minimum niebezpieczeństw i uciążliwości związanych z ich obecnością w środowisku. Strefy ochronne ograniczają możliwość stałego przebywania ludzi w obszarze najsilniejszego oddziaływania pól elektromagnetycznych generowanych przez napowietrzne linie wysokiego napięcia. Studium ustala obowiązkową szerokość pasa technologicznego od linii 70 m (po 35 m od osi linii w obie strony). linia będzie przechodzić przez część wsi Śmiary-Kolonia, Domanice, Zażelazna, Kopcie, Czachy, Olszyc Szlachecki, Olszyc Włościański, Olszyc-Folwark.

12.7 Wykorzystanie zasobów środowiska Do wykorzystywanych w gminie zasobów środowiska należy zaliczyć przede wszystkim: lasy, które są wykorzystywane gospodarczo, a także rekreacyjnie; gleby, które są wykorzystywane rolniczo; wody podziemne – woda do celów komunalnych i gospodarczych. Projekt zmiany studium w sposób prawidłowy wykorzystuje zasoby środowiska przyrodniczego: Studium wyznacza graficznie zasięgi lasów. Zasady polityki ochrony terenów leśnych to m.in.: ograniczanie przeznaczania na cele nierolnicze i nieleśne, zapobieganie procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom w drzewostanach i produkcji leśnej, powstającym wskutek działalności nieleśnej, ograniczania dalszej fragmentacji i rozdrobnienia kompleksów leśnych, zapewnienie możliwości powiększenia powierzchni kompleksów, wyznaczenie granicy polno-leśna. Realizacja linii elektroenergetycznej planowana jest wzdłuż istniejącego przebiegu linii wysokiego napięcia, jednak część gruntów leśnych będzie wymagała przeprowadzenia procedury odlesienia. Zasady polityki ochrony gleb polegają przede wszystkim na koncentracji zabudowy w terenach wsi (ograniczanie przeznaczania gruntów rolnych na inne cele), zachowanie gleb wysokich klas, ochrona użytków zielonych poprzez ekstensywne koszenie, promowanie rolnictwa ekologicznego i przeznaczanie gleb słabych klas pod zalesienia. Ujęcia wody podziemnej, z których zasilana jest sieć wodociągowa, mają wyznaczone strefy ochrony bezpośredniej studni. Na terenie ochrony bezpośredniej określone są zasady pozwalające na zapobieganie przedostawania się zanieczyszczeń do wód podziemnych. Pobór wód nie eksploatuje nadmiernie wód podziemnych. W gminie nie występują udokumentowane złoża geologiczne. Studium wskazuje obszary, na których istnieje możliwość lokalizowania urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW (Przywory Duże, Domanice- Kolonia, Olszyc Szlachecki, Kopcie i Emilianówka). Możliwa jest lokalizacja biogazowi i/lub farm fotowoltaicznych. Ponadto wskazane jest również realizowanie indywidualnych instalacji do pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych o mocy nieprzekraczającej 100 kW. Zapisy te pozwalają na wykorzystywanie odnawialnych zasobów środowiska, jakimi są przede wszystkim biomasa i energia słoneczna, do produkcji energii.

51 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

12.8 Wpływ na zwierzęta i rośliny Realizacja ustaleń zmiany studium nie będzie istotnie oddziaływała na zwierzęta i rośliny. Zarówno dla fauny jak i dla flory największym zagrożeniem jest utrata bądź przekształcanie siedlisk. Zmiana studium precyzyjnie wyznacza granice terenów leśnych i zasadniczo nie skutkuje przekształcaniem gruntów leśnych na cele nieleśne (planowane odlesienia dotyczą przede wszystkim przebiegu planowanej linii elektroenergetycznej 400 kV w linii istniejącej linii wysokiego napięcia). Zmiana studium wskazuje na ograniczanie przeznaczania na cele nieleśne, zapobieganie procesom degradacji lasów i przywracanie wartości gruntom zdegradowanym, zapobieganie fragmentacji, zapewnienie możliwości powiększenia powierzchni kompleksów leśnych, wyznaczenie granicy polno-leśnej wokół istniejących kompleksów leśnych, w celu ochrony strefy ekotonowej. Ponadto lasy oraz inne zadrzewienia, w tym otuliny biologiczne cieków, zadrzewienia śródpolne, położone w granicach obszarów wchodzących w krajową sieć ekologiczną o funkcjach korytarzowych, powinny podlegać ochronie przed zmianą sposobu użytkowania. Dla ochrony flory i fauny istotna również jest ochrona łąk. Studium rozdziela grunty orne od użytków zielonych i wskazuje łąki do zachowania i ochrony poprzez zapewnienie warunków stałego użytkowania tych terenów poprzez regularne, ekstensywne koszenie. Planowane zalesienia mają na celu lepsze wykorzystanie słabych gruntów rolnych i przyczyniaj się do wzmocnienia ekologicznej struktury środowiska. Należy jednak krytycznie spojrzeć na niektóre z proponowanych do zalesienia gruntów, szczególnie te, które obejmują użytki zielone – wprowadzenie zalesień w tych terenach będzie prowadzić do lokalnego obniżenia różnorodności siedlisk. Planowana trasa linii energetycznej 400 kV przebiega przez tereny użytkowane rolniczo, w mniejszym stopniu przez ekosystemy leśne. W trakcie realizacji inwestycji nie powinna spowodować większych zmian w szacie roślinnej. Wyjątek mogą stanowić miejsca, w których będą stawiane słupy energetyczne. W wyniku prac budowlanych, składowania materiału, tworzeniu dróg dojazdowych, przejazdu pojazdów, może dojść do zmian w szacie roślinnej, warunkach gruntowo-wodnych oraz ukształtowaniu terenu. Większość zmian będzie miała charakter odwracalny i ustanie po wykonaniu prac. Miejsca posadowienia słupów energetycznych powinny być określone w taki sposób by nie kolidowały z walorami przyrodniczymi gminy, a prace powinny być prowadzone poza okresem lęgowym ptaków. Główną barierę migracyjną dla ptaków stanowi rozpięcie linii pomiędzy słupami, dla innych grup zwierząt jest to nieistotne. Po stwierdzeniu na etapie sporządzania raportu oddziaływania na środowisko (inwentaryzacji przyrodniczej), możliwości przebiegu tras migracyjnych ptaków, powinny zostać podjęte odpowiednie środki zapobiegawcze. Jedną z metod jest prowadzenie linii na wysokości ponad koronami drzew, powyżej przelotów ptaków. Zastosowanie mają również słupy tzw. leśne, które wraz z łańcuchami izolatorów w kształcie litery „V” umożliwiają zawieszenie przewodów bliżej konstrukcji słupa. Ponadto przy projektowaniu linii można wyposażyć linie w dodatkowe elementy odstraszające ptaki i poprawiające widoczność. Oznakowanie to ma charakter wizualny i polega np. na umieszczaniu na przewodach odgromowych linii kolorowych spiral, dzięki czemu staja się one lepiej widoczne dla ptaków. Oprócz tego wiejący wiatr powoduje, że w spiralach powstaje słaby, gwiżdżący dźwięk, dobrze słyszany przez ptaki, co dodatkowo wzmacnia efekt. W przypadku stwierdzenia, na etapie przeprowadzania procedury oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, iż inwestycja powoduje negatywny wpływ na środowisko przyrodnicze, należy wykonać działania naprawcze, mające na celu przywrócenie równowagi przyrodniczej na danym terenie. Ponadto na terenie gminy dopuszczona jest lokalizacja biogazowi i inwestycji fotowoltaicznych mocy powyżej 100 kW.

52 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Duże paneli fotowoltaicznych połacie pokryte sztuczną substancją, umieszczone wśród otwartego krajobrazu, mogą negatywnie oddziaływać na zasoby środowiska (przede wszystkim rośliny, zwierzęta, siedliska i krajobraz). Oddziaływanie w fazie realizacji to przede wszystkim wzrostu emisji zanieczyszczeń do środowiska w postaci pyłów oraz hałasu w wyniku prowadzenia robót i pracą sprzętu budowlanego, a także niewielkie ilości odpadów. Są to działania krótkotrwałe, o niskim natężeniu i ustąpią po zakończeniu prac. W fazie eksploatacji elektrownia fotowoltaiczna nie będzie źródłem hałasu i zanieczyszczeń emitowanych do środowiska, może jednak odstraszać ptaki przez duże odbijające światło powierzchnie. W przypadku biogazowi w fazie budowy pojawią się również niekorzystne oddziaływania, nie będę one jednak silne i szybko ustaną. W czasie eksploatacji biogazowi wystąpi emisja zanieczyszczeń do atmosfery, emisje zapachów oraz hałasu. Prognozowane uciążliwości nie będą przekraczać norm, lokalizacja biogazowi również nie powinna powodować oddziaływania na zwierzęta.

12.9 Wpływ na ekosystemy i różnorodność biologiczną Różnorodność biologiczną można rozumieć, jako stopień zachowania naturalnie występujących gatunków oraz zbiorowisk, a także ras zwierząt i form roślin. Różnorodność biologiczna występuje, zatem na trzech poziomach organizacji przyrody: ekosystemowym, gatunkowym, genetycznym. Założenia studium przyczynią się do zmniejszenia powierzchni biologicznie czynnej (grunty orne oraz półnaturalne zbiorowiska łąk). Będą to zazwyczaj zmiany punktowe, związane z posadowieniem obiektów budowlanych oraz drogami dojazdowymi. Przy lokalizacji terenów zabudowy produkcyjnej, składów i magazynów nastąpi znaczne zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej (10%), będą to jednak pojedyncze obiekty – przede wszystkim biogazownie i farmy fotowoltaiczne. Prognozuje się, iż na nowych terenach inwestycyjnych nastąpi zmiana składu gatunkowego zarówno roślin, jak i zwierząt. Tereny, które były to tej pory niezainwestowane o składzie gatunkowym charakterystycznym dla terenów otwartych zostaną przeznaczone pod zieleń urządzoną (trawniki, krzewy, drzewa ozdobne, rośliny rabatowe, w tym gatunki obcego pochodzenia). Skład gatunkowy zwierząt, również ulegnie zmianie, zwierzęta, które do tej pory wykorzystywały teren do żerowania, migracji, zmienią swoje tereny bytowania. Prognozuje się, iż nie będzie to oddziaływania znaczące, studium nie wprowadza nowych, wielkoobszarowych terenów zabudowanych, są to przede wszystkim niewielkie powiększenia terenów już zabudowanych. Ważnym elementem stabilizującym różnorodność biologiczną jest zachowanie zadrzewień śródpolnych na terenach rolniczych. Na terenie oznaczonym w studium symbolem R studium wprowadza zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne z uwzględnieniem gatunków rodzimych oraz utrzymanie istniejących zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i zawodnych. Studium wprowadza tereny zalesień, które przyczynią się do wzmocnienia struktury ekologicznej regionu, jednak negatywnie należy ocenić wprowadzenie zalesień na terenach użytków zielonych. W wyniku realizacji ustaleń studium, w tym budową projektowanej linii elektroenergetycznej, nastąpi wycinka drzew w obrębie części korytarza technologicznego. Ograniczenia związane z eliminacją powierzchni biologicznej nie będą znacząco pogarszały funkcjonowania ekosystemów. Negatywne oddziaływanie inwestycji na różnorodność biologiczną dotyczyć będzie głównie populacji ptaków gnieżdżących się, żerujących bądź przelatujących przez trasę planowanej linii elektroenergetycznej. Inwestycje tego typu mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla życia ptaków, tym samym lokalizacja linii może powodować obniżenie lokalnej różnorodności biologicznej.

12.10 Wpływ na zabytki i dobra materialne W gminie występują 3 obiekty objęte ochroną prawną poprzez wpisanie do rejestru zabytków, zlokalizowane w Domanicach i Emilianówce.

53 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Tabela 9. Obiekty w gminie Domanice wpisane do rejestru zabytków

nr wpisu data wpisu l.p. obszar/obiekt lokalizacja datowanie do rejestru do rejestru kościół parafialny p.w. 1 Domanice 1850 357/83 31.12.1983 Nawiedzenia NMP

2 plebania „stara” Domanice pocz. XX 779/10 2.08.2010

dom drewniany przeniesiony z 3 Emilianówka nr 4A 1890 A-1061 14.03.2012 Siedlec w 2008r.

Do obiektów zabytkowych zalicza się również cmentarze, domy drewniane zlokalizowane w Domanicach, Przyworach Dużych, Emilianówce i Podzdroju. Ponadto na terenie gminy zlokalizowano 58 stanowisk archeologicznych. Zgodnie z zapisami zmiany studium obowiązują następujące zasady ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego: ochrona z mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami – w odniesieniu do zespołów i obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz do wojewódzkiej ewidencji zabytków; zasada maksymalnej ochrony zachowanych obiektów o wartości historyczno –kulturowej; konserwacja, rewaloryzacja i porządkowanie zabytkowych cmentarzy oraz innych terenów publicznych; zwiększenie atrakcyjności zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych, wyeksponowanie zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; dążenie do usunięcia lub przebudowy elementów uznanych za zniekształcające założenia historyczne i rekonstrukcji obiektów zniszczonych; realizacja nowoprojektowanych obiektów o formach architektonicznych nawiązujących do lokalnych tradycji kształtowania i sytuowania zabudowy, zachowanie i ochrona stanowisk archeologicznych; zintegrowanie ochrony dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego i krajobrazu; dążenie do upowszechniania, szczególnie wśród społeczności lokalnej, wiedzy w zakresie rozpoznawania walorów obiektów zabytkowych zlokalizowanych na terenie gminy. Powyższe aspekty ochrony są realizowane m.in. poprzez: utrzymaniu istniejącej zabudowy w należytym stanie technicznym, z dopuszczeniem zmiany funkcji obiektu i podniesienie standardu wyposażenia techniczno-użytkowego, z zastrzeżeniami dotyczącymi zachowania w maksymalnym stopniu, a tam gdzie jest to możliwe, odtworzeniu historycznej kompozycji obiektu, zewnętrznego detalu architektonicznego, a także dostosowaniu nowej funkcji i nowego programu użytkowego do specyfiki obiektu, zachowaniu, w przypadku remontów i modernizacji, historycznego detalu architektonicznego, zachowaniu historycznych relacji przestrzennych i obiektów wspomagających oraz zieleni towarzyszącej w obrębie działek, na których są zlokalizowane.

54 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Studium podchodzi kompleksowo do ochrony obiektów zabytkowych w gminie, wskazując ich lokalizację, określając zasady ochrony i przewidując możliwe zmiany. Nie przewiduje się negatywnego oddziaływania realizacji ustaleń planu miejscowego na zabytki, dziedzictwo kulturowe oraz dobra kultury współczesnej.

12.11 Oddziaływanie na obszary Natura 2000 i inne obszary chronione na mocy ustawy o ochronie przyrody W gminie występują następujące formy ochrony przyrody: I. obszary sieci Natura 2000 – obszar specjalnej ochrony ptaków Lasy Łukowskie PLB060010; II. Inne obszary chronione na mocy ustawy o ochronie przyrody a. obszary chronionego krajobrazu, b. użytki ekologiczne, c. pomnik przyrody. Ad. I Na obszarach Natura 2000 ochronie nie podlega całość zasobów przyrodniczych, a jedynie populacje ptaków lub siedliska przyrodnicze i gatunki roślin i zwierząt i ich siedliska. W granicach obszaru Natura 2000 planowana jest trasa linii elektro energetycznej 400 kV. Zagrożeniem dla ptaków może być bariera migracyjna – rozpięcie linii pomiędzy słupami. Po stwierdzeniu na etapie sporządzania raportu oddziaływania na środowisko (inwentaryzacji przyrodniczej), możliwości przebiegu tras migracyjnych ptaków, powinny zostać podjęte odpowiednie środki zapobiegawcze. Jedną z metod jest prowadzenie linii na wysokości ponad koronami drzew, powyżej przelotów ptaków. Zastosowanie mają również słupy tzw. leśne, które wraz z łańcuchami izolatorów w kształcie litery „V” umożliwiają zawieszenie przewodów bliżej konstrukcji słupa. Ponadto przy projektowaniu linii można wyposażyć linie w dodatkowe elementy odstraszające ptaki i poprawiające widoczność. Oznakowanie to ma charakter wizualny i polega np. na umieszczaniu na przewodach odgromowych linii kolorowych spiral, dzięki czemu staja się one lepiej widoczne dla ptaków. Oprócz tego wiejący wiatr powoduje, że w spiralach powstaje słaby, gwiżdżący dźwięk, dobrze słyszany przez ptaki, co dodatkowo wzmacnia efekt. W przypadku stwierdzenia, na etapie przeprowadzania procedury oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, iż inwestycja powoduje negatywny wpływ na środowisko przyrodnicze, należy wykonać działania naprawcze, mające na celu przywrócenie równowagi przyrodniczej na danym terenie. Ad. II W granicach Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (południowa część gminy) główne zmiany wprowadzone przez studium dotyczą zwiększenia zabudowy wsi Zażelazna i Emilianówka, budowie sieci elektroenergetycznej 400 kV w miejscu istniejącej sieci wysokiego napięcia oraz możliwości lokalizacji farmy fotowoltaicznej o mocy powyżej 100 kW. Inwestycje nie powinny zagrażać walorom przyrodniczym OChK, jednak istnieje możliwość naruszenia zakazu: realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227, ze zm.). W odniesieniu do powyższego punktu:

55 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

budowa linii 400 kV jest przedsięwzięciem mogącym znacząco oddziaływać na środowisko (§ 2 art. 6 rozporządzenia w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko), jednak jest to jednocześnie inwestycja celu publicznego (art. 6 pkt 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami) w związku z czym nie dotyczą jej zakazy określone dla obszaru chronionego krajobrazu (art. 24 pkt 2 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody); farmy fotowoltaiczne mogą być objęte obowiązkiem uzyskania decyzji środowiskowej pod warunkiem spełnienia kryterium powierzchni zabudowy – wyznaczony teren pozwala na budowę farmy o maksymalnej powierzchni 45 ha, w związku z czym inwestycja nie będzie wymagała przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. W granicach Siedlecko-Węgrowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (północny skraj gminy) studium lokalizuje nową zabudowę mieszkaniową wzdłuż istniejącej drogi i zalesienia, których realizacja nie będzie negatywnie wpływała na OChK. Ustalenia studium nie ingerują w użytki ekologiczne i pomnik przyrody.

12.12 Ryzyko wystąpienia poważnych awarii Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska przez poważną awarię rozumie się „zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem”. O zaliczeniu zakładu do kategorii o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku wystąpienia poważnych awarii decyduje Minister ds. Gospodarki w porozumieniu z Ministrem ds. Zdrowia, Ministrem ds. Wewnętrznych i Ministrem ds. Ochrony Środowiska (Dz. U. 2002 Nr 58 poz. 535 z dnia 9 kwietnia 2002 ze zm.). W studium zakazano na terenie całej gminy lokalizacji zakładów o podwyższonym lub wysokim ryzyku wystąpienia awarii. Na terenie objętym opracowaniem obecnie nie ma zakładów o zwiększonym lub wysokim ryzyku wystąpienia poważnych awarii. W ustaleniach studium zakazano realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, z wyjątkiem urządzeń i obiektów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej oraz przedsięwzięć, dla których ocena oddziaływania na środowisko wykazała brak negatywnego wpływu na środowisko lub dla których nie stwierdzono konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, z wyjątkiem terenów oznaczonych symbolem PU. Na terenach PU nie ogranicza się lokalizacji przedsięwzięć, więc mogą tu być realizowane przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Oddziaływanie tych przedsięwzięć na środowisko zostanie przeanalizowane w ramach odrębnej procedury – oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć. Obszar przeznaczone pod realizację obiektów produkcyjnych, składów, magazynów zlokalizowane są poza obszarami chronionymi. Na terenach PU przewiduje się przede wszystkim lokalizację biogazowi (niezabudowane obecnie tereny we wsi Kopcie i Olszyc Szlachecki). Natomiast teren PU w Domanicach funkcjonuje obecnie tartak, natomiast docelowo planuje się poszerzenie cmentarza o ten teren. Realizacja zapisów studium dotyczy również lokalizacji inwestycji polegającej na budowie obiektu infrastruktury technicznej – linii elektroenergetycznej 400 kV należącej do inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. W celu przeciwdziałania wystąpienia poważnych awarii, wzdłuż projektowanej linii elektroenergetycznej ustanowiono strefę ochronną o szerokości 70 m (po 35 m w obie strony od osi linii). Awaria linii elektroenergetycznych może stanowić potencjalne zagrożenie dla środowiska poprzez:

56 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

możliwość porażenia prądem elektrycznym, skutki uszkodzeń mechanicznych spowodowane przez elementy konstrukcji. Analiza wystąpienia ryzyka poważnej awarii będzie przeprowadzona na etapie sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko do konkretnego projektu budowlanego.

12.13 Znaczące oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmująca bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe, długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania Zgodnie z przyjętą metodyką określono kategorie oddziaływań na poszczególne komponenty środowiska ze strony ocenianego projektu studium. Obejmują one potencjalne oddziaływania wynikające z możliwości lokalizacji inwestycji na omawianym terenie. Identyfikację oddziaływań przedstawiono w poniższej tabeli.

Lp. Komponent środowiska Kategorie oddziaływań na środowisko Ustalenia studium w niewielkim stopniu zwiększają tereny zabudowy mieszkaniowej oraz produkcyjnej, jednocześnie przewiduje się iż nie będzie to zabudowa intensywna. W przypadku terenów produkcyjnych przewiduje się lokalizację biogazowi. Studium dopuszcza lokalizacje urządzeń wykorzystujących odnawialne źródła energii (ogniwa fotowoltaiczne) oraz wskazuje na zmniejszenie wykorzystywanie węgla kamiennego jako podstawowego źródła energii. Ponadto zwiększenie atrakcyjności terenu pod kątem mieszkaniowym oraz inwestycyjnym, będzie skutkowało zwiększeniem 1 Powietrze ilości pojazdów i co za tym idzie zwiększeniem emisji spalin. Wpływ na powietrze ustaleń studium to przede wszystkim zwiększenie emisji niskiej – zanieczyszczeń pochodzących z lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych a także spalin samochodowych. Oddziaływania te będą miały charakter lokalny i nie spowodują znacznego spadku jakości powietrza. Globalnie należy mówić o pozytywnym wpływie ustaleń studium – lokalizacja urządzeń wykorzystujących odnawialne źródła energii do produkcji energii powoduje zmniejszenie emisji gazów i pyłów z tradycyjnych elektrowni. Hałas będzie emitowany podczas prac budowlanych (na etapie realizacji przedsięwzięć) – będzie to oddziaływanie krótkotrwałe i bezpośrednie na warunki życia zwierząt i ludzi. W przypadku zwierząt oddziaływanie to może mieć nieodwracalne skutki, gdyż wrażliwe gatunki mogą nie powrócić na teren inwestycji. Hałas na etapie eksploatacji może także bezpośrednio oddziaływać na gatunki zwierząt oraz pośrednio na warunki siedliskowe zwierząt.

2 Klimat akustyczny Prognozuje się jednakże, iż gatunki zwierząt zajmujące teren gminy, których teren będzie przekształcany na podstawie studium to gatunki synatropijne, potrafiące przystosować się do życia w miejscu silnie przekształconym przez człowieka. Planowana w ramach studium inwestycja polegająca na realizacji linii elektroenergetycznej 400 kV nie będzie powodowała znacznego pogorszenia klimatu akustycznego. Linia będzie przebiegała w pasie technologicznym obejmującym 35 m od skrajnego przewodu, co pozwala na ograniczenie narażenie na emisje hałasu s trefie. W skali globalnej dopuszczenie zaopatrzenia w ciepło z indywidualnych źródeł ciepła może powodować zwiększenie emisji CO2, a tym samym skutkować pogłębianiem się efektu cieplarnianego. 3 Klimat Lokalnie zwiększenie zabudowy oraz wprowadzenie infrastruktury na terenach otwartych może powodować zmniejszenie wilgotności powietrza, poprzez zmniejszenie powierzchni, z której prowadzona jest

57 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

ewapotranspiracja. Zwiększenie zabudowy może mieć również wpływ na kształtowanie lokalnych korytarzy powietrznych i zmianę prędkości wiatru. Będzie to oddziaływanie bezpośrednie i długotrwałe i stałe. Powierzchnia ziemi będzie podlegała bezpośredniemu trwałemu oddziaływaniu w związku z zajęciem terenu pod zabudowę. Jednakże planowane zagospodarowanie nie wpłynie w znaczący sposób na ukształtowanie powierzchni. Teren charakteryzuje się płaskimi 4 Powierzchnia ziemi powierzchniami, co w znaczy sposób ułatwia wprowadzanie zabudowy i brak konieczności nadsypywania terenu celem posadowienia budynków. Niewielką, krótkotrwałą zmianę ukształtowania terenu spowodują wykopy pod słupy dla linii elektroenergetycznej, drogi dojazdowe, place manewrowe itp. W związku z ustaleniami studium powstaną nowe zabudowania, dla których przewiduje się indywidualne zagospodarowanie ścieków (przydomowe oczyszczalnie ścieków bądź zbiorniki na nieczystości ciekłe). Prognozuje się, iż może to doprowadzić do pośredniego zanieczyszczenia wód nieczystościami odprowadzanymi poprzez nieszczelne zbiorniki bądź przez źle 5 Wody zaprojektowane przydomowe oczyszczalnie ścieków do gruntu a później w głąb profilu glebowego. Dokument studium przewiduje również przeznaczenie terenu na funkcje rolniczą. Niewłaściwe nawożenie czy wykorzystywanie środków ochrony roślin może skutkować zanieczyszczeniem wód powierzchniowych oraz podziemnych. Będzie to oddziaływanie stałe i długoterminowe. Oddziaływanie na roślinność ustaleń studium będzie miało charakter trwały i bezpośredni (zajęcie terenu). Zasięg tego oddziaływania będzie miejscowy i będzie obejmował tereny w najbliższym otoczeniu zajmowanej przez budynek działki. Zmieni się również skład gatunkowy roślinności we wsiach, w których planowane jest zwiększenie zabudowy. Planowane 6 Roślinność zagospodarowanie terenu będzie sprzyjało powstawaniu nowych zabudowań mieszkalnych, a wraz z nimi pojawi się roślinność uporządkowana: ogrody, trawniki, zieleń urządzona. Będzie to oddziaływanie bezpośrednie i stałe. W związku z planowaną inwestycją liniową istnieje konieczność usunięcia drzew i krzewów w części pasa technologicznego. Bezpośredni i stał wpływ na zwierzęta będzie miało zajmowanie terenów otwartych przez nowopowstające budynki (zajęcie miejsc życia, żerowania i 7 Zwierzęta rozrodu). Dodatkowo zwiększenie emisji hałasu będzie skutkowało wypłoszeniem niektórych gatunków zwierząt będzie to oddziaływanie pośrednie i stałe. Na omawianym terenie brak jest cennych zbiorowisk, które stanowiłyby unikatowe siedliska życia zwierząt oraz roślin. Na większości obszarów dominuje roślinność segetalna i ruderalna, ulegnie ona zmianie na roślinność towarzysząca zabudowie mieszkaniowej i usługowej, niejednokrotnie będą to 8 Różnorodność biologiczna gatunki obcego pochodzenia niedostosowane do warunków siedliskowych. Realizacja zapisów studium wpłynie również na strukturę miejscowych populacji zwierząt głównie ptaków i przedstawicieli drobnej fauny. Będą to oddziaływania pośrednie i długotrwałe, jego skutki mogą być odroczone w czasie oraz niekiedy nieodwracalne. Długotrwałe i stałe oddziaływanie na ludzi będzie związane ze zwiększeniem emisji hałasu (zwiększenie zabudowy i ruchu dojazdowego). Na warunki życia ludności ma wpływ również stan powietrza na danym obszarze, w związku z 9 Ludzie dopuszczeniem w planie zaopatrzenia w ciepło z lokalnych źródeł ciepła stan powietrza może ulec pogorszeniu. Będzie to oddziaływanie stałe i bezpośrednie. Krajobraz nie zostanie trwale przekształcony –planowana jest lokalizacja nowych obiektów w miejscach do tej pory niezainwestowanych. Powstaną 10 Krajobraz nowe budynki mieszkalne, usługi, zieleń urządzona, obiekty związane z wytwarzaniem energii, szczególnie biogazownie i farmy fotowoltaiczne mogą stanowić nowe, niekorzystne elementy w krajobrazie. Ponadto w wyniku

58 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

budowy linii elektroenergetycznej 400 kV powstaną nowe większe słupy.

Środowisko kulturowe i dobra Walory kulturowe będą zachowane oraz chronione. Będzie to oddziaływanie 11 materialne długoterminowe i stałe.

Ustalenia studium nie będą w istotny negatywny sposób oddziaływać na Obiekty i obszary chronionej obszary chronionego krajobrazu i naruszać obowiązujących zakazów, nie 12 przyrody, w tym obszary Natura powinny też negatywnie wpływać na cele ochrony obszaru Natura 2000. W 2000 przypadku negatywnych oddziaływań będą zaplanowane działania kompensacyjne.

13 Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu

A. Ochrona przyrody i krajobrazu: dla form ochrony przyrody wskazanych w granicach gminy Domanice ustala się uwzględnienie zakazów i nakazów wynikających z przepisów odrębnych, zachowanie minimalnej powierzchni biologicznie czynnej, zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, z wyjątkiem: urządzeń i obiektów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej oraz przedsięwzięć, dla których ocena oddziaływania na środowisko wykazała brak negatywnego wpływu na środowisko lub dla których nie stwierdzono konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; zakaz lokalizacji zakładów o podwyższonym i wysokim ryzyku wystąpienia awarii. B. Eksploatacja surowców i rekultywacja wyrobisk: ze względu na brak udokumentowanych złóż nie zostały wyznaczone tereny eksploatacji. C. Ochrona gleb: ochronie gleb podlegają użytki rolne klas I–III, co wynika z przepisów odrębnych, zapobieganie procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom rolniczym powstałym w wyniku ruchów masowych lub działalności nierolniczej, zachowanie i ochrona przed zarastaniem łąk (regularne, ekstensywne koszenie), zachowanie obecnego użytkowania gruntów ornych klas III–IV oraz pastwisk wszystkich klas (promowanie rolnictwa ekologicznego), przeznaczenie pod zalesienia gruntów ornych klas V–VI. D. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych: rozbudowa systemu zbiorowego odprowadzania ścieków, zakaz składowania nawozów, soli oraz innych środków chemicznych bezpośrednio na powierzchni ziemi, wykluczenie pryzmowania kiszonek bezpośrednio na powierzchni ziemi, zalecenie wprowadzania wód opadowych i roztopowych do gruntu na własnej działce,

59 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

zakaz odprowadzania zanieczyszczonych wód (produkty organiczne, ropopochodne, mineralne) do ciągów kanalizacji sanitarnej, wód otwartych i gruntu, jeśli nie zostały one uprzednio podczyszczone, zaleca się zachowanie otulin biologicznych cieków wodnych, co umożliwia ograniczanie spływu substancji chemicznych z pól uprawnych, zaleca się racjonalną gospodarkę nawozami i środkami ochrony roślin, likwidacja strat wody na sieciach wodociągowych/ zmniejszenie awaryjności sieci i poprawa jakości wody (ciągła rozbudowa i modernizacja sieci), dążenie do zlikwidowania niekorzystnych dysproporcji pomiędzy zaopatrzeniem w wodę a możliwością odprowadzenia ścieków, czyli równoczesna budowa oczyszczalni ścieków w obrębie terenów wiejskich. E. Ochrona powietrza: ograniczenie emisji ze spalania węgla w piecach domowych – zmiana sytemu ogrzewania z użyciem tradycyjnego paliwa na ekologiczne, popularyzacja energii ze źródeł odnawialnych, zapewnienie dostępu do gazu ziemnego, modernizacja systemów grzewczych i docieplenie budynków, utrzymanie luk w zabudowie umożliwiających ruchy mas powietrza. F. Ochrona przed hałasem: modernizacja dróg publicznych, poprawa stanu nawierzchni, ustalenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego standardów akustycznych terenu oraz minimalnych linii zabudowy dla poszczególnych kategorii dróg oddzielnie dla obiektów przeznaczonych na stały pobyt ludzi (mieszkalne, użyteczności publicznej), jednokondygnacyjnych, wielokondygnacyjnych, wymagających specjalnej ochrony oraz pozostałych obiektów budowlanych, odtworzenie i utrzymanie zadrzewień przydrożnych jako naturalnych ekranów ograniczających rozprzestrzenianie się hałasu, zakładanie zieleni wysokiej ochronnej przy zakładach przemysłowych i usługowych. G. Ochrona terenów leśnych: ograniczanie przeznaczania na cele nieleśne, zapobieganie procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom w drzewostanach i produkcji leśnej, powstającym wskutek działalności nieleśnej, tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową lub drogi nie powinny powodować dalszej fragmentacji i rozdrobnienia kompleksów leśnych, zapewnienie możliwości powiększenia powierzchni kompleksów leśnych poprzez przeznaczanie pod zalesienie terenów rolnych o niskiej bonitacji gleb (klasa V i VI), wyznaczenie granicy polno-leśnej wokół istniejących kompleksów leśnych, w celu ochrony strefy ekotonowej, lasy oraz inne zadrzewienia, w tym otuliny biologiczne cieków, zadrzewienia śródpolne, położone w granicach obszarów wchodzących w krajową sieć ekologiczną

60 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

o funkcjach korytarzowych, powinny podlegać bezwzględnej ochronie przed zmianą sposobu użytkowania.

Najbardziej inwazyjnym elementem, który zostanie zlokalizowany na obszarze studium będzie nowa linia elektroenergetyczna najwyższych napięć 400 kV. Aby ograniczyć negatywny wpływ na środowisko projektowanej linii, najkorzystniejszym rozwiązaniem jest lokalizowanie stacji elektroenergetycznych z dala od skupisk ludzkich oraz terenów cennych przyrodniczo. Rozwiązania techniczne ograniczające negatywny wpływ stacji elektroenergetycznych oraz linii napowietrznych na środowisko został sprecyzowany w Prognozie oddziaływania na środowisko projektu Programu Rozbudowy KSP w zakresie połączenia Polska – Litwa. Samo przygotowanie projektu Programu polegało na przeanalizowaniu wielokryterialnych analiz wariantowych przedsięwzięcia. Rozwiązania techniczne to:  Ustalenie jak najmniejszej odległości przewodów roboczych od ziemi oraz odpowiedniej konfiguracji faz w linii wielotorowych, w taki sposób, by:

Odpowiednio zmniejszyć szerokość obszaru pod linią, w którym natężenie pola elektrycznego może przekroczyć wartość 1 kV/m, co pozwala na zminimalizowanie powierzchni terenu wyłączonego z możliwości zabudowy mieszkaniowej,

Zminimalizować wartość maksymalną natężenia pola magnetycznego pod linią.  Zastosowanie rozwiązań technicznych pozwalających na obniżenie poziomu hałasu wytwarzanego przez linie – zastosowanie w liniach 400 kV trójprzewodowych wiązek przewodów fazowych lub wykorzystanie przewodów segmentowych,  Na trasach przelotu ptactwa przewody linie będą wyposażone w dodatkowe elementy odstraszające i poprawiające widoczność. Oznakowanie to ma charakter wizualny i polega np. na umieszczaniu na przewodach odgromowych linii kolorowych spiral, dzięki czemu stają się one lepiej widoczne dla ptaków. Oprócz tego wiejący wiatr powoduje, że w spiralach powstaje słaby, gwiżdżący dźwięk, dobrze słyszany przez ptaki, co dodatkowo wzmacnia efekt,  Konieczność zastosowania środków, służących należytej ochronie gleby, wód powierzchniowych i głębinowych, spośród których można wymienić:

Zaprojektowanie i wykonanie szczelnych mis transformatorowych, mogących pomieścić 100% oleju zgromadzonego w transformatorze, a także dodatkowo – wodę z krótkotrwałej akcji gaśniczej. Takie rozwiązanie zabezpiecza przed dostaniem się znacznych ilości oleju transformatorowy do gruntu, a w konsekwencji do wód powierzchniowych i podziemnych,

Wykonanie na terenie obiektu sieci kanalizacji deszczowej, wyposażonej w wysokosprawne separatory koalescencyjne lub odoliwiacze, służące do oczyszczania wód opadowych z resztek oleju spływającego na stanowiska transformatorów. Podczas tworzenia projektu Programu analizowano również warianty przebiegu trasy. Prace nad lokalizacją linii uwzględniały następujące ograniczenia:  Długości linii (z ekonomicznego punktu widzenia najkorzystniejsze jest poprowadzenie linii wzdłuż prostej łączącej punkty: początkowy i końcowy),

61 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

 Wycinki lasu lub innego drzewostanu,  Oddziaływania na środowisko pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez linie,  Obszaru objętego oddziaływaniem hałasu spowodowanego eksploatacją linii,  Skutków zakłóceń radioelektrycznych w następstwie pracy linii,  Liczby miejsc, w których linia przebiega w bliskiej odległości od budynków, w szczególności mieszkalnych,  Ingerencji linii w krajobraz o wyjątkowych walorach widokowych,  Powierzchni terenu zajmowanego przez linie na obszarach wykorzystywanych do upraw polowych,  Zniszczeń w środowisku przyrodniczym (flora, fauna, przyrodniczo cenne siedliska).

13.1 Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru Nie przewiduje się, aby ustalenia zmiany studium wpłynęły znacząco na cele ochrony obszarów Natura 2000. W granicach obszaru PLB0060010 znajdują się głównie lasy, tereny rolnicze i zabudowa mieszkaniowa. Projekt studium stanowi uzupełnienie rozproszonej zabudowy, dopuszcza zalesienie części terenów rolnych najniższych klas bonitacyjnych. Celem ochrony obszaru Natura 2000 są ptaki, częściowo związane z terenami otwartymi, częściowo z obszarami podmokłymi (zbiornikami wodnymi) oraz terenami leśnymi. Projekt studium nieznacznie zmienia proporcje udziału poszczególnych form zagospodarowania terenu, nie doprowadza jednak do eliminacji żadnej z nich. W bliskim sąsiedztwie projekt studium proponuje lokalizację obszarów, na których możliwa jest budowa urządzeń wytwarzających energię ze źródeł energii odnawialnych o mocy przekraczającej 100 kW – farmy fotowoltaicznej. Farma ta składa się z paneli słonecznych, których ciemna barwa i połyskliwość może wprowadzać zwierzęta w błąd, przypominając im taflę wody. Można zastosować rozwiązania mające na celu ograniczenie potencjalnego negatywnego wpływu na faunę farm fotowoltaicznych poprzez zastosowanie paneli wyposażonych w warstwy antyrefleksyjne, skutkujące brakiem odbicia światła oraz panele posiadające białe granice i białe paski podziału, które zmniejszają znacznie przyciąganie bezkręgowców wodnych i ptaków.

14 Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru

Podstawowe problemy z zakresu ochrony środowiska zostały w projekcie zmiany studium rozwiązane w sposób prawidłowy. Projekt zmiany studium uwzględnia wariant najkorzystniejszy pod względem społecznym, ekonomicznym oraz ekologicznym.

15 Załączniki

Załączniki 1 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

62 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

16 Akty prawne uwzględnione w opracowaniu

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2013.1232 j. t.) Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U.2012. 647 t. j. ze zm.), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U.2013.627 j. t. ze zm.), Ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.2013.1235 j.t. ze zm.), Ustawa z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U.2013.1205 j. t.) Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U.2003.162.1563 ze zm.), Ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach (Dz.U.2011.12.59 j. t. ze zm.) Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.2011.163.981 ze zm.), Ustawa z dnia 6 lipca 2001 o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz.U.2001.97.1051 ze zm.), Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz.U.2012.145 j. t. ze zm.), Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U.2013.21), Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U.2006.123.858 j. t. ze zm.), Ustawa z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu porządku i czystości w gminach (D.U.2012.391 j. t. ze zm.), Ustawa z dnia 10 lipca 2007r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U.2007.147.1033 ze zm.), Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009r. w sprawie przyjęcia „Polityki ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016” (M.P.2009.34.501), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U.2010.213.1397 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U.2014.112 j. t.), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U.2002.165.1359), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U.2012.81); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U.2011.237.1419), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczania jako obszary Natura 2000 (Dz.U.2010.77.510), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania

63 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczania jako obszary Natura 2000 (Dz.U.2013.1302), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.2012.1031),

17 Materiały źródłowe

Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice, Budplan, Warszawa 2014; Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice, Budplan, Warszawa 2014; Program rozbudowy KSP Polska – Litwa, Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator S.A., Konstancin Jeziorna, 2011; Prognoza oddziaływania na środowisko Projektu Program rozbudowy KSP Polska – Litwa, EPC S.A. Consulting, Warszawa, 2010; Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego, Warszawa, 2006; Strategia rozwoju gminy Domanice 2008–2015, Domanice 2008;

Program ochrony środowiska dla powiatu siedleckiego na lata 2004–2015;

Program ochrony środowiska gminy Domanice na lata 2007–2013, 2007;

Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50000; Państwowy Instytut Geologiczny; arkusze:

arkusz nr 564 Skórzec

Mapa Geologiczno-Gospodarcza Polski w skali 1:50000 z objaśnieniami, Państwowy Instytut Geologiczny; arkusze:

arkusz nr 564 Skórzec

Geografia regionalna Polski, Kondracki J., PWN, Warszawa 2009;

Mapa Hydrogeologiczna Polski w skali 1:50000 z objaśnieniami, Państwowy Instytut Geologiczny; arkusze

arkusz nr 564 Skórzec

Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej (aktualność 2007 r.), http://mapa.kzgw.gov.pl/;

Metodyka wyznaczania obszarów ochronnych głównych zbiorników wód podziemnych dla potrzeb planowania i gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy, Herbich P. (red.), 2009;

Standardowy formularz danych dla obszarów specjalnej ochrony (OSO), dla obszarów spełniających kryteria obszarów o znaczeniu wspólnotowym (OZW) oraz dla specjalnych obszarów ochrony (SOO). Źródło: http://natura2000.gdos.gov.pl:

64 Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany studium uwarunkowań i kierunków 2014 zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice

Obszar Natura 2000 Lasy Łukowskie PLB060010 Warstwy informacyjne dotyczące obszarów Natura 2000 w Europie (*.shp, układ 1992). Pobrane kwiecień 2012 r. z lokalizacji http://www.eea.europa.eu/data-and- maps/data/natura-2000,

Warstwy informacyjne sieci ekologicznej łączącej obszary Natura 2000 w Polsce, stan na 2012 r. (*.shp, układ 1992). Instytut Badań Ssaków PAN, Białowieża. Data udostępnienia: czerwiec 2012;

Strategia wdrażania krajowej sieci ekologicznej ECONET-POLSKA, Liro Anna (red.), IUCN Poland, Warszawa, 1998; Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla województwa mazowieckiego, Warszawa 2006; Sprawozdanie z kontroli regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych wpisanych w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2012–2017 z uwzględnieniem lat 2018–2023; Ogólnopolska Baza Gniazd Bociana Białego www.bociany.pl,

Raport o stanie środowiska województwa mazowieckiego w 2012, WIOŚ Warszawa 2013;

Program małej retencji województwa mazowieckiego, Warszawa 2008.

65