KALENDARIUM

XXII KALENDARZ G£UBC ZYCKI 20 15

G£UBCZYCE, ZIMA 2014/2015

1 KALENDARIUM REDAKCJA SPOŁECZNA:

MGR JAN WAC - REDAKTOR NACZELNY DR KATARZYNA MALER - HISTORYK DR BARBARA PIECHACZEK - HISTORYK SZTUKI MGR MARIA FARASIEWICZ - POLONISTKA

Redakcja serdecznie dziękuje autorom tekstów, zdjęć, kolekcjonerom fotografii archiwalnych za bezinteresowne ich udostępnienie oraz napisanie i przygotowanie tekstów do „Kalendarza Głubczyckiego 2015”

Okładkę projektował, komputerowo opracował - Andrzej Wac Zdjęcia w Kalendarzu - Jan Wac,Paweł Wac, oraz ze zbiorów autorów Skład komputerowy - Andrzej Wac, Paweł Wac, Alicja Wac-Migdał Skanowanie zdjęć i tekstów - Marcelina Wieliczko Na okładce: rewitalizacja Placu Józefa i klasztoru oo. franciszkanów - 2012r.

DRUK: WIE-DRUK ul. Królowej Jadwigi 1/29, 42-500 Będzin tel./fax. 032/ 761-76-36, 0 604 257 694,

WYDRUKOWANO NAKŁADEM RADY MIEJSKIEJ W GŁUBCZYCACH - 800 EGZ. WYDAWCA - URZĄD MIEJSKI W GŁUBCZYCACH

ISSN - 1231 - 4803 2 KALENDARIUM

SZCZĘŚCIA, ZDROWIA, POMYŚLNOŚCI, Pokoju i pojednania w rodzinie, wspólnocie, państwie i świecie w roku 2015 życzy redakcja Kalendarza Głubczyckiego * * * ŠTĚSTÍ, ZDRAVÍ, ÚSPĚCH Pokoj a smíření v rodině, ve společenství, ve státě i ve světě v roce 2015 přeje redakce Hlubčického Kalendáře. * * * VIEL GLÜCK, GESUNDHEIT, ERFOLG, Frieden und Versöhnung in der Familie, Gemeinschaft, Land und auf der ganzen Welt im Jahr 2015 wünscht Ihnen Redaktion des Leobschützer Kalenders

3 KALENDARIUM Vázeni přátelě, Liebe Leser !

Připravili jsme pro Vás dalsi ka- Wir haben für Sie den folgenden lendář na rok 2015, v Aněmž je Kalender für das Jahr 2015 vorbere- hlavním tématem poválečy rozvoj itet. Wir präsentieren gleichfalls unse- Země hlubčické. Naším cílem je re reiche Gegenwart und regen Sie zabránit tomu, aby se na minulé dazu an, sich mit der Stadt und der události zapomnělo, ale i to, aby- Stadtgemeinde, diesem kleinen He- chom je poznali podrobněji. imatland, seiner Geschichte, Kultur, Současně nabizíme mnoho údajů i Bildung und Wirtschaft besser ver- z pritomnosti, v zájmu lepšiho traut zu machen. poznáni mésta Hlubčic a jeho okolí, Wir setzen die Hoffnung darauf dass der Kalender nicht nur eine Pro- nasí malé vlasti, její historie, kultu- motions - und Informattionsfunktion ry, osvěty a hospdárstvi. Doufáme, erfüllen wird. že kalendář splni nejen osvětovou a Der Kalender bewahrt unter ande- informaci funkci. rem auf: Kalendař obsahuje: - Erinnerung an die alte und neue Ge- - odkazy na starou i novou historii schichte der Stadtgemeinde, gminy hlubčické. - die Kultur und Geschichte unserer - informace o kultuře a historii nasí Umgebung betreffende Nachrichten, vlasti. - Anregung zum Wiederaufbau, Au- - náměty pro ožívení a tvorbu tra- fschwung und Schaffen der Traditio- dic, projejich znovuwtváreni i pro nen für die Zukunft. další Činnost v budoucnosti. Die nächste 23. Auflage des Kalen- Dalši již 23. kalendář (2016) bude ders 2016 wird neben der Fortsetzung obsahovat nová témata vč. tech. einiger Motive auch neue Themen en- která jsme nemohli zařadit do thalten und zwar jene, die für unsere současného vydáni. Náměty a pro- Leser im vorliegenden Kalender nicht pozice pro tvorbu dalších kalendářů zu finden sind, aber die empfehleswert zasílejte, prosim na nasi adresu: sind. Miejski Dom Kultury Wir rechnen auf unsere Leser. Wir ul. Košciuszki 24 bitten Ihre Bemerkungen und Vor- schläge an die folgende Adresse zu 48-100 Glubczyce schicken: tel. 0048 77 485 21 51 Miejski Dom Kultury Všem, kteri nám pomohli pri ul. T. Kościuszki 24 tvorbě kalendáre wjadrujeme své 48-100 Głubczyce srdečné podékováni a téšime se na tel. 0048 77 485 21 51. daiši spolupráci. Allen, die uns bei dem Schaffen des REDAKCE Kalenders geholfen haben, sprechen wir herzlichen Dank ans. REDAKTION

4 KALENDARIUM DRODZY CZYTELNICY !

Przygotowaliśmy dla Was dwudziesty drugi Kalendarz na rok 2015, w którym, tradycyjnie już, tematem dominującym jest powojenna hi- storia naszej ziemi głubczyckiej. Celem tej publikacji jest bliższe jej przedstawienie i uchronienie od zapomnienia.

Prezentujemy również bogatą współczesność i zachęcamy do lep- szego poznania miasta i gminy, tej naszej Małej Ojczyzny, jej historii, kultury, oświaty, sportu, gospodarki. Mamy nadzieję, że Kalendarz spełni funkcję nie tylko informacyjną, ale i promocyjną.

Kolejny, XXIII już Kalendarz (2016 r.), obok kontynuacji niektó- rych wątków, zawierać będzie nowe tematy, które nie znalazły się w tym wydaniu, a są godne uwagi. Liczymy na naszych współredak- torów i czytelników. Uwagi i propozycje prosimy nadsyłać na adres: Miejski Ośrodek Kultury ul. Kościuszki 24, 48-100 Głubczyce, tel. 77 485 21 51. lub e-mail: [email protected] Motywem prze- wodnim Kalenda- rza 2015 jest próba podpowiedzi cieka- wej życia „młodzie- ży” co ważnego wydarzyło się, co zmieniło w Głubczy- cach i gminie w ostatnich ....nastu latach.

Wszystkim, którzy okazali nam pomoc przy tworzeniu Kalendarza, wyrażamy serdeczne podziękowania W imieniu redakcji Jan Wac

5 KALENDARIUM STYCZEÑ

1 cz

2 pt

3 so

4 nd

5 pn

6 wt

7 śr

8 cz

9 pt POMNIKI POŚWIĘCONE ŚW. JANOWI PAWŁOWI II 10 so 2006 - W RÓWNEM, 2012 - W KRZYŻOWICACH 2006 - W GOŁUSZOWICACH 11 nd

12 pn

13 wt

14 śr

15 cz

16 pt

6 KALENDARIUM STYCZEÑ

17 so

18 nd

19 pn

20 wt

21 śr

22 cz

23 pt

24 so

25 nd

26 pn

27 wt 2006 - BOGDANOWICE 2005 - KOŚCIÓŁ NNMP 28 śr PL. JANA PAWŁA II W GŁUBCZYCACH, KOŚCIÓŁ 29 cz W ZAWISZYCACH, 2005 - W OPAWICY, 30 pt

31 so

7 KALENDARIUM LUTY 1 nd

2 pn

3 wt

4 śr

5 cz

6 pt

7 so 2008 - ROZBIÓRKA TRAFOSTACJI 8 nd I „DREWBUDU” OBOK RATUSZA, 9 pn OSTATNIEGO WARZYWNIAKA PRZY 10 wt UL SŁOWACKIEGO 11 śr

12 cz

13 pt

14 so

15 nd

08.2006- SŁODOWNIA NR 2 - CZĘŚCIOWA ROZBIÓRKA POD LIDL

8 KALENDARIUM LUTY

16 pn

17 wt

18 śr

19 cz

20 pt

21 so

25.04 MODERNIZACJA UL. WROCŁAWSKIEJ 22 nd 13.10 OTWARCIE ŚCIEŻKI ROWEROWEJ GŁUBCZYCE - GŁ. SADY 23 pn

24 wt

25 śr

26 cz

27 pt

28 so 2007- NOWA DROGA GŁUBCZYCE - RUSIN (CZ) KRZYŻ W MIEJSCU „PRZEJŚCIA GRANICZNEGO”

2012/2010 - OBWODNICA ZUBRZYC I SPÓR O RÓW

9 KALENDARIUM MARZEC 1 nd

2 pn

3 wt

4 śr

5 cz

6 pt 08.2006- ZOPOWY - NOWY SAMOCHÓD DLA OSP 7 so

8 nd

9 pn

10 wt

11 śr

12 cz

13 pt 2007/2009 GROBNIKI - REMIZA OSP

14 so

KIETLICE - POŚWIĘCENIE SZTANDARU OSP

10 KALENDARIUM MARZEC

15 nd

16 pn

17 wt

18 śr

19 cz

20 pt 19.10.2012- CHOMIĄŻA OTWARCIE „SPOKOJNEJ PRZYSTANI” 21 so

22 nd

23 pn

24 wt

25 śr

26 cz NOWY OBIEKT MIESZKALNO - USŁUGOWY ADP 27 pt

28 so

29 nd

30 pn

31 wt

2006 - ZUBRZYCE - ŚWIETLICA PO REMONCIE

11 KALENDARIUM KWIECIEÑ 1 śr

2 cz

3 pt

4 so

5 nd

6 pn

7 wt

8 śr 08.11.2012 -OTWARCIE I POŚWIĘCENIE HALI SPORTOWEJ LO IM. A. MICKIEWICZA 9 cz

10 pt

11 so

12 nd

13 pn

14 wt

15 śr

16 cz

REWITALIZACJA SZKOŁY PODSTAWOWE J I GIMNAZJUM W LISIĘCICACH I BOGDANOWICACH

12 KALENDARIUM KWIECIEÑ 17 pt

18 so

19 nd

20 pn

21 wt

22 śr 2011- ODNOWA WSI - CETRUM DEBRZYCY 2012 - NOWEJ WSI GŁUBCZYCKIEJ 23 cz

24 pt

25 so

26 nd

27 pn

28 wt

29 śr 2014-NOWA ŚWIETLICA 30 cz W BERNACICACH GÓRNYCH

13 KALENDARIUM MAJ 1 pt

2 so

3 nd

4 pn

5 wt

6 śr

7 cz 28.10.2013 - OBWODNICA GŁUBCZYC - START ROBÓT 30.10.2014 - PRZECIĘCIE WSTĘGI 8 pt

9 so

10 nd

11 pn

12 wt

13 śr 11.2006 - BERNACICE - NOWY WIADUKT 14 cz

15 pt

16 so

14 KALENDARIUM MAJ

17 nd

18 pn

19 wt

20 śr

21 cz

22 pt

23 so

24 nd

25 pn

26 wt

27 śr

28 cz

29 pt

30 so

31 nd

2009/11/12 - MIESZKANIA I ŚWIETLICA DLA ROMÓW

15 KALENDARIUM CZERWIEC 1 pn

2 wt

3 śr

4 cz

5 pt

6 so

7 nd

8 pn

9 wt

10 śr

11 cz 2009 REWITALIZACJA - FONTANNY ZE ZWIERZĘTAMI, 12 pt POMNIKA PHILO VOM VALDE „FILOZOFA Z LASU” Z GOŁUSZOWIC, KWIETNIKA, 13 so

14 nd

15 pn

16 KALENDARIUM CZERWIEC

16 wt

17 śr

18 cz

19 pt

20 so

21 nd

22 pn

23 wt

24 śr

25 cz

26 pt KRZYŻA NA CMENTARZU KOMUNALNYM 27 so POMNIKA „MURARZA” UL. POWSTAŃCÓW

28 nd

29 pn

30 wt

POŚWIĘCENIE KAPLICZKI W WIDOKU

17 KALENDARIUM LIPIEC 1 śr

2 cz

3 pt

4 so

5 nd

6 pn

7 wt 14.04.2008 8 śr LISIĘCICE ŚWIETLICA 9 cz PO REMONCIE, MUR CMENTARNY 10 pt 8.10.2010 - POMORZOWICE 11 so ŚWIETLICA W PAŁACU 12 nd

13 pn

14 wt

15 śr

16 cz

18 KALENDARIUM LIPIEC 17 pt

18 so

19 nd

20 pn

21 wt

22 śr

23 cz

24 pt

25 so

26 nd

27 pn

28 wt

29 śr 24.07.2010 - POWÓDŹ W GOŁUSZOWICACH, REGULACJA PSINY 30 cz

31 pt

19 KALENDARIUM SIERPIEÑ 1 so

2 nd

3 pn

4 wt

5 śr

6 cz

7 pt

8 so

9 nd

10 pn

11 wt

12 śr

13 cz

14 pt

15 so

MODERNIZACJA UL. CHROBREGO 2009 - MODERNIZACJA UL. POWSTAŃCÓW 2006 - REMONT UL. MONIUSZKI

20 KALENDARIUM SIERPIEÑ 16 nd

17 pn

18 wt

19 śr

20 cz

21 pt

22 so 17.05.2011 - BOISKO ORLIK GIMNAZJUM NR1 23 nd

24 pn

25 wt

26 śr

27 cz

28 pt

29 so

30 nd

31 pn

28.07. 2012 - NOWA WIEŚ - KORT TENISOWY

21 KALENDARIUM WRZESIEÑ

1 wt

2 śr

3 cz

4 pt

5 5o

6 nd

7 pn

8 wt

9 śr

10 cz

11 pt

12 so

13 nd

14 pn

15 wt

REWITALIZACJE-STAROSTWA, KP POLICJI, SĄDU

22 KALENDARIUM WRZESIEÑ 16 śr

17 cz

18 pt

19 so

20 nd

21 pn

22 wt

23 śr

24 cz

25 pt

26 so

27 nd

28 pn

29 wt

30 śr

2005 KAPLICE - PIELGRZYMÓW, NOWY ROŻNÓW, RÓWNE

23 KALENDARIUM PADZIERNIK

1 cz

2 pt

3 so

4 nd

5 pn

6 wt

7 śr

8 cz

9 pt

10 so

11 nd

12 pn 2010 - MODERNIZACJA SZPITALA POWIATOWGO I POGOTOWIA 13 wt

14 śr

15 cz

16 pt

NOWA PRZYCHODNIA „INTER-MED” W STARYM SZPITALU

24 KALENDARIUM PADZIERNIK

17 so

18 nd

19 pn

20 wt

21 śr

22 cz 2005 - GIMNAZJUM NR 1 - TERMOMODERNIZACJA

23 pt

24 so

25 nd

26 pn

27 wt

28 śr 2007- BUDYNEK MIESZKALNY - UL. PRZYROWIE 29 cz

30 pt

31 so

MIESZKANIA W DAWNEJ JEDNOSTCE WOJSKOWEJ WOP/SG

25 KALENDARIUM LISTOPAD 1 nd

2 pn

3 wt

4 śr

5 cz

6 pt

7 so

8 nd

9 pn

10 wt

11 śr 2007 - UROCZYSTOŚĆ 12 cz WMUROWANIA KAMIENIA WĘGIELNEGO, POWROTU KSIĘGI PRAW MIEJSKICH 13 pt 2008- POŚWIĘCENIAE RATUSZA MIEJSKIEGO

14 so

15 nd

26 KALENDARIUM LISTOPAD 16 pn

17 wt

18 śr

19 cz

20 pt

21 so

22 nd

23 pn

24 wt

25 śr

26 cz

27 pt

28 so

29 nd

30 pn

WIEŻE I HERB GŁUB- CZYC

27 KALENDARIUM GRUDZIEÑ 1 wt

2 śr

3 cz

4 pt

5 5o

6 nd

7 pn

8 wt

9 śr FOTOWIDOKI - Z WIEŻY RATUSZA 10 cz ( foto obok) NA KOŚCIÓŁ PARAFIALNY 11 pt (u góry), ORAZ Z WIEŻY KOŚCIOŁA 12 so Z RED. KG NA RATUSZ ( u dołu). 13 nd

14 pn

15 wt

16 śr

28 KALENDARIUM GRUDZIEÑ

17 cz

18 pt

19 so

20 nd EMERYCI NA ŁAWECZCE W RYNKU 21 pn

22 wt

23 śr

24 cz

25 pt

26 so

27 nd

28 pn

29 wt

30 śr

31 cz

GŁUBCZYCKIE FOTOWIDOKÓWKI NA PAMIĄTKĘ

29 KALENDARIUM

GALMET DAWNIEJ I DZIŚ

BANK SPÓŁDZIELCZY DAWNIEJ I DZIŚ

30 KALENDARIUM

GOŚCIE STOWARZYSZENIA RODZIN MIAST PARTNERSKICH GŁUBCZYCE - ROCKENHAUSEN W ELEKTROMECIE

ELEKTROMET DAWNIEJ I DZIŚ

31 KALENDARIUM

PARTNERSTWO RODZIN GŁUBCZYCE - SAINT REMY SUR AVRE

PARTNERSTWO RODZIN GŁUBCZYCE - ROCKENHAUSEN

PARTNERSKIE SPOTKANIE - POLSKO - CZESKO - NIEMIECKO - UKRAIŃSKIE

32 KALENDARIUM GMINA Kalendarium 6 Samorz¹d 34 Wspó³czesnoœæ 75 Historia 149 Jubileusze 200 Sk¹d nasz ród 221

33 SAMORZ¥D

GMINA Samorz¹d

34 SAMORZ¥D

KGW LISIĘCICE, POMORZOWICE, NOWA WIEŚ - juniorki

35 SAMORZ¥D Jan Krówka 10 LAT FUNKCJONOWANIA SAMORZĄDU GMINY GŁUBCZYCE W UNII EUROPEJSKIEJ I. Okres przed akcesją. W okresie przed wstąpieniem pań- Od powstania pierwszego niepodle- stwa stowarzyszone (w tym Polska) głego rządu III Rzeczpospolitej, pre- uzyskały wsparcie finansowe od Unii miera Tadeusza Mazowieckiego, ce- Europejskiej w ramach programów: lem naszego kraju była integracja z Europą. 22 grudnia 1990 r. rozpoczęto ofi- cjalne rokowania zakończone podpi- saniem 16 grudnia 1991 r. "Układu europejskiego, ustanawiającego sto- warzyszenie między Rzeczpospolitą Polską, a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi". 8 kwietnia 1994 r. Rząd Rzeczypo- spolitej Polskiej złożył w Atenach for- -PHARE- Poland and Hungary: As- malny wniosek o członkostwo w Unii sistance for Restructuring their Europejskiej. Economies. 9-10 grudnia 1994 r. podczas szczy- Programu pierwotnie zgodnie z nazwą tu Rady Europejskiej w Essen pań- adresowanego do Polski i Wegier, od stwa członkowskie potwierdziły wolę 1990 roku wspierającego wszystkie pań- rozszerzenia Unii o kraje stowarzyszo- stwa stowarzyszone, w ramach którego Polska uzyskała w okresie 1990-2003 ok. 3,9 mld euro wsparcia; Z programu PHARE były realizowane w Gminie Głubczyce małe projekty:

ne i przyjęły strategię przedakcesyjną. 1maja 2004 roku długi proces ne- gocjacyjny i przygotowawczy do ak- cesji Polski do Unii Europejskiej zwieńczony został wstąpieniem do - w 2000 roku: IV Międzynarodowy Unii - Polski oraz Cypru, Czech, Esto- Festiwal Młodych Pianistów. Projekt nii, Litwy, Łotwy, Malty, Słowacji, Sło- realizowany przez Państwową Szkołę wenii i Węgier.

36 SAMORZ¥D środowiska, w ramach które- go z Funduszu Spójności Pol- ska otrzymała od Unii Euro- pejskiej 4,18 mld euro, podzie- lonych równomiernie na pro- jekty transportowe oraz śro- dowiskowe. Jednym z beneficjentów tych programów mogły być samo- rządy terytorialne, w tym oczy- wiście Gmina Głubczyce. Muzyczną I st. im. I.J. Paderewskie- Z programu ISPA w zakresie gospo- go w Głubczycach. Wysokość dofi- darki wodno- ściekowej w latach 1994- nansowania: 8 920,00 euro; 2004 w województwie opolskim korzy- - w 2001 roku: Region głubczycko- stały gminy powiatów opolskiego, ny- krnovski. Historia. Turystyka. Go- skiego, brzeskiego i kędzierzyńsko- spodarka. Projekt realizowany przez kozielskiego. Warunkiem było wyko- Urząd Miejski w Głubczycach Wyso- nanie inwestycji o wartości powyżej kość dofinansowania: 10 037,36 euro 5 mln euro. Pomimo realizacji w latach - w 2002 roku trzy projekty złożył 1996- 2002 dużej inwestycji kwalifiku- Miejski Ośrodek Kultury jącej się do programu, jaką była - Festyn Górnośląski. Wysokość do- oczyszczalnia ścieków w Głubczy- finansowania: 5 402,80 euro; cach, władze Gminy Głubczyce nie zło- - I polsko-czeskie warsztaty fotogra- żyły wniosku o dofinansowanie. ficzne. Wysokość dofinansowania: - SAPARD- Special Accession Pro- 5876,50 euro; gramme for Agriculture and Rural - I Spotkania Taneczne Euroregionu Development. Silesia "Silesia-Dance". Wysokość Programu wspierającego rolnictwo dofinansowania: 6 832,00 euro. i obszary wiejskie państw stowarzy- - ISPA- Instrument for Structural szonych, w ramach którego do 2006 Policies for Pre-Accesion (Instru- roku w Polsce zrealizowano 22 237 ment Przedakcesyjnej Polityki projektów dofinansowanych kwotą Strukturalnej) programu wspierają- ponad 4 mld 470 mln. cego rozwój infrastruktury technicz- Program SAPARD miał sześć dzia- nej w zakresie transportu i ochrony łań wspierających rolnictwo i obsza- ry wiejskie. Dwa z nich mogły realizo- wać samorządy terytorialne: działanie 3 "Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich" oraz działanie 4 "Różnicowanie działalności gospo- darczej na obszarach wiejskich". Gmina Głubczyce zrealizowała projekt Budowa wodociągu w miejscowości Pomorzowice za kwotę 574 241 zł, w tym środki UE z działania 3 programu SA-

37 SAMORZ¥D PARD w kwocie 285 000 zł, w 2004 roku oraz projekt "Wyko- nanie szkolnego schroniska mło- dzieżowego w Szkole Podsta- wowej w Pietro- wicach oraz bu- dowa narciar- skiego stoku zjazdowego w Pietrowicach" wartości 266 269 zł w Gwarancji Rolnej (tylko Sekcja Orien- tym środki UE z działania 4 programu tacji jest instrumentem polityki struk- SAPARD w kwocie 122 163 zł. turalnej); Trudno jest dzisiaj oceniać aktyw- * Europejski Fundusz Rozwoju Regio- ność głubczyckich samorządowców nalnego (EFRR); w latach przed wstąpieniem Polski do * Finansowy Instrument Orientacji Unii Europejskiej. Jedni mówią, że Rybołówstwa. wówczas było mniej środków. To fakt, Powyższe fundusze były w Polsce ale nie słyszałem o złożonych projek- wdrażane za pomocą programów ope- tach, które w równej rywalizacji z pro- racyjnych. Na lata 2004-06 opracowa- jektami innych gmin przegrałyby wal- no Sektorowe Programy Operacyjne kę o dofinansowanie. jednofunduszowe (1-5) oraz dwufun- II. Lata 2004- 2006 duszowy (korzystający równocześnie Polska, stając się 1 maja 2004 roku z EFS i EFRR) (6): pełnoprawnym członkiem Unii Euro- 1. Sektorowy Program Operacyjny pejskiej, mogła dla swojego rozwoju Wzrost Konkurencyjności Przedsię- korzystać z funduszy europejskich. biorstw; Istniały wówczas w Unii Europejskiej 2. Sektorowy Program Operacyjny cztery fundusze strukturalne: Rozwój Zasobów Ludzkich; * Europejski Fundusz Społeczny 3. Sektorowy Program Operacyjny (EFS); Restrukturyzacja i Modernizacja Sek- * Europejski Fundusz Orientacji i tora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich; 4. Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb; 5. Sektorowy Program Operacyjny Transport; 6. Zintegrowany Program Operacyj- ny Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Najważniejszym i najszerszym progra- mem, z którego mogły korzystać sa- morządy, był Zintegrowany Program

38 SAMORZ¥D 838 zł w tym środki UE 159 894 zł (2006 rok); * remont ogrodzenia cmentarza w miejsco- wości Lisięcice, któ- rego wartość wynosi- ła 291 256 zł w tym środki UE 190 987 zł (2006 rok); * remont świetlicy w miejscowości Nowa Wieś Głubczycka wraz z zagospodarowaniem Operacyjny Rozwoju Regionalnego terenu, którego wartość wynosiła 219 (ZPORR). Był to program, którego 115 zł w tym środki UE 120 954 zł głównym celem było wyrównywanie (2006 rok); różnic między naszym państwem i pań- W ramach Zintegrowanego Progra- stwami tzw. starej unii oraz przystoso- mu Operacyjnego Rozwoju Regional- wywanie infrastruktury i gospodarki nego (ZPORR) wykonano dwa pro- do standardów unijnych. jekty wodociągowania wsi: W Gminie Głubczyce przystąpio- * budowa wodociągu w miejscowości no do prac planistycznych w celu Pielgrzymów, którego wartość wynosi- przygotowania dokumentacji po- ła 488 888 zł w tym środki UE 338 051 zł trzebnych do złożenia aplikacji. Z (2005 rok); wykorzystaniem Sektorowego Pro- *budowa wodociągu w miejscowości gramu Operacyjnego Restrukturyza- Radynia, którego wartość wynosiła cja i Modernizacja Sektora Żywno- 433.478 zł w tym środki UE 278 942 zł ściowego oraz Rozwój Obszarów (2005 rok). Wiejskich udało się przeprowadzić Jednak dla wielu mieszkańców następujące projekty: Głubczyc raną w sercu miasta były * remont świetlicy w miejscowości ruiny ratusza. Zaraz po wyborze na Zubrzyce wraz z zagospodarowaniem stanowisko Burmistrza Głubczyc Pan terenu, którego wartość wynosiła 243 Kazimierz Jurkowski rozpoczął stara- nia, by przez sąd odzyskać budowlę, którą Zarząd Gminy Głubczyce pod przewodnictwem Burmi- strza Dariusza Kaśkowa kilka lat wcześniej sprze- dał osobie prywatnej. Starania się powiodły, ru- iny Gmina Głubczyce od- zyskała, ale było napraw- dę mało czasu, by przy- gotować wniosek aplika-

39 SAMORZ¥D swojego ratusza. Oni tryumfowali, a nam mieszkań- com Głubczyc było przykro. Jed- nak Burmistrz Jurkowski nadal zabiegał w Opolu o środki na pro- jekt odbudowy. Okazja się nada- rzyła, gdy inny cyjny do Zintegrowanego Programu beneficjent nie mogąc zgromadzić Operacyjnego Rozwoju Regionalne- funduszy na wkład własny zrezygno- go na odbudowę. Dzięki wysiłkowi wał z dofinansowania. projektantów, pracowników Urzędu 3 stycznia 2006 roku Zarząd Woje- Miejskiego, członków Stowarzysze- wództwa Opolskiego na mocy uchwa- nia na Rzecz odbudowy Ratusza uda- ły nr 3114/2006 wybrał do dofinanso- ło się kompletny wniosek złożyć. Nie wania wniosek nr Z/2.16/I/1.4/4/05 wszyscy mieszkańcy byli wówczas i Gminy Głubczyce pn.: "Odbudowa są do dzisiaj przekonani do potrzeby Ratusza Miejskiego w Głubczycach", odbudowy naszego ratusza. Tak zwa- złożony do Działania 1.4 "Rozwój tu- na prawicowa opozycja (jak siebie rystyki i kultury" w ramach ZPORR. sami nazwali) była przeciw odbudo- W roku 2006 ruszyła odbudowa na- wie, przeszkadzała w uzyskaniu przez szego ratusza. Koszt całej inwestycji miasto funduszy na ten cel. To w ich to 13 426 000 zł w tym 6 190 000 zł to pisemku mieszkańcy Głubczyc mogli środki UE. przeczytać tryumfalny tekst, że Gmi- Tym razem radość była po stronie na Głubczyce nie uzyskała dofinan- większości mieszkańców, zaś obecny sowania w roku 2005 na odbudowę radny Rady Miejskiej z tak zwanej prawicowej opozycji Pan Leszek An- toszczyszyn popełnił tekst w ich pi- semku, w którym informował, że Głub- czyce odbudowują ratusz w celu po- stawienia gigantycznej ubikacji w centrum miasta. Każdy ma prawo widzieć w odbudowanym dzisiaj Ra- tuszu to, co chce. Dla większości jest to instytucja kultury z muzeum, jedną z najładniejszych bibliotek w naszym województwie, salą konferencyjną i wy- stawową. III. Duże projekty infrastruktural- ne w latach 2007- 2013 Na lata 2007- 2013 Rzeczpospoli-

40 SAMORZ¥D 4. Podniesienie konku- rencyjności i innowa- cyjności przedsię- biorstw, w tym szcze- gólnie sektora wytwór- czego o wysokiej war- tości dodanej oraz roz- wój sektora usług. 5. Wzrost konkurencyj- ności polskich regio- nów i przeciwdziałanie ich marginalizacji spo- łecznej, gospodarczej i przestrzennej. ta Polska przygotowała Narodową 6. Wyrównywanie szans rozwojo- Strategię Spójności (NSS); (nazwa wych i wspomaganie zmian struktu- urzędowa: Narodowe Strategiczne ralnych na obszarach wiejskich. Ramy Odniesienia, NSRO) jako do- Cele NSS były realizowane za po- kument strategiczny określający prio- mocą programów (tzw. programów rytety i obszary wykorzystania oraz operacyjnych), zarządzanych przez system wdrażania funduszy unij- Ministerstwo Rozwoju Regionalne- nych: Europejskiego Funduszu Roz- go, programów regionalnych (tzw. woju Regionalnego (EFRR), Europej- regionalnych programów operacyj- skiego Funduszu Społecznego (EFS) nych), zarządzanych przez zarządy oraz Funduszu Spójności w ramach poszczególnych województw i pro- budżetu Wspólnoty na lata 2007-13. jektów współfinansowanych ze stro- Celami horyzontalnymi NSS były: ny instrumentów strukturalnych, tj.: 1. Poprawa jakości funkcjonowania in- * Program Infrastruktura i Środowi- stytucji publicznych oraz rozbudowa sko - wspierany przez fundusze mechanizmów partnerstwa. EFRR i FS 2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i * Program Innowacyjna Gospodarka zwiększenie spójności społecznej - wspierany przez fundusz EFRR 3. Budowa i modernizacja infrastruk- * Program Kapitał Ludzki tury technicznej i społecznej mającej - wspierany przez fundusz EFS podstawowe znaczenie dla wzrostu * 16 programów regionalnych konkurencyjności Polski. - wspierany przez fundusz EFRR * Program Rozwój Polski Wschodniej - wspierany przez fundusz EFRR * Program Pomoc Techniczna - wspierany przez fundusz EFRR Elementem polityki regionalnej Unii Europejskiej jest wsparcie dla rozwoju współpracy między spo- łeczeństwami sąsiadujących regio-

41 SAMORZ¥D i nadbrzeżnych obsza- rów rybackich 2007- 2013". Z programów przewi- dzianych na lata 2007- 2013 Gmina Głubczyce korzystała ze wsparcia Regionalnego Programu Operacyjnego dla Woje- nów poszczególnych państw euro- wództwa Opolskiego (RPO), Progra- pejskich w ramach Europejskiej mu Kapitał Ludzki (PKL), Programu Współpracy Terytorialnej (EWT) Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) Europejska Współpraca Terytorialna oraz Programu Europejskiej Współpra- zawiera w sobie wiele programów, z cy Terytorialnej Polska- Republika Cze- których można było otrzymać środki na ska (PEWT). bardzo różne projekty. Realizacji zało- Lata od 2006 do 2008 to także czas żeń Europejskiej Współpracy Teryto- realizacji projektów okresu programo- rialnej służą trzy typy programów: wania 2004 - 2006. * programy współpracy transgranicznej, Jak pamiętamy trwała najważniejsza * programy współpracy transnarodowej, inwestycja tego okresu programowania, * programy współpracy międzyre- czyli odbudowa Ratusza Miejskiego za- gionalnej. kończona w maju 2008 r. Programem współpracy transgranicz- W 2006 roku Gmina zakupiła sa- nej na lata 2007-2013, z którego ko- mochód specjalistyczny dla Ochotni- rzystać mogła nasza gmina był pro- czej Straży Pożarnej w Zopowych za gram Polska - Republika Czeska. kwotę 461 240 zł w tym ze środków Unii Oprócz polityki regionalnej Unia Eu- Europejskiej w ramach programu IN- ropejska kładzie także spory nacisk TERREG III A uzyskaliśmy dofinan- na politykę rolną, rybactwa i rybo- sowanie w kwocie 338 400 zł. łówstwa. W roku 2007 z tego samego w W Polsce przejawiało się to w ist- programu INTERREG III A udało się nieniu dwóch programów: zrealizować projekt budowy drogi Ga- * Programu Rozwoju Obszarów Wiej- dzowice - Granica Państwa (Rusin) - za skich na lata 2007-2013 kwotę 1 350 000 zł, w tym 1000 000 zł * Programu Operacyjnego "Zrówno- środki z dotacji UE. ważony rozwój sektora rybołówstwa W tym samym roku w Ramach ZPORR udało się uzyskać dofinanso- wanie dla projektu budowy kanalizacji przesyłowej Bogdanowice - Głubczy- ce - za kwotę 1 440 000 zł w tym 1 220 000 zł środki dotacji UE. W 2008 roku z rezerw SPO Rozwój Obszarów Wiejskich nasza gmina uzy- skała dofinansowanie na projekty: 1. Remont świetlicy wraz z zagospoda-

42 SAMORZ¥D rowaniem terenu oraz urządzeniem placu zabaw w miejscowości Głubczy- ce Sady - koszt 130 000 zł w tym 92.000 zł środki UE 2. Remont świetlicy w miejscowości Lisięcice - koszt 194 000 zł w tym 94.000 zł środki UE. Gmina w latach 2007- 2008 przygotowywała do- kumentację projektową by * budowę obwodnicy w miejscowo- uzyskać dofinansowanie między in- ści Zubrzyce - za kwotę 3 243 288 zł, nymi na: w tym 2 289 751 zł to środki w ramach * projekty kanalizacji dorzecza Troji, dofinansowania UE (rok 2012); * kanalizacji części wiosek pograni- * rewitalizację zabytkowego śródmie- cza, ścia miasta Głubczyce I etap (ul. Klasz- * przebudowę ulicy Kochanowskie- torna, część Rynku, ul. Bałuckiego, Pl. go w Głubczycach, Józefa, Pl. Klasztorny Bp. Adamiuka - * program rewitalizacji historycznej czę- za kwotę 3 326 788 zł w tym 1 555 448 ści Głubczyc, zł to środki w ramach dofinansowania * remont MOK , UE (lata 2012- 2013). * przygotowanie projektów do dzia- W ramach tego samego programu łania Odnowa Wsi w ramach PROW. Powiat Głubczycki przebudował uli- W ramach Regionalnego Progra- cę Grunwaldzką w Głubczycach oraz mu Operacyjnego dla Województwa ulicę Głubczycką w Lisięcicach. Opolskiego (RPO) Gmina zrealizo- W ramach Programu Europejskiej wała duże projekty: Współpracy Terytorialnej Polska- * przebudowę ulicy Kochanowskie- Republika Czeska (PEWT) w naszej go - za kwotę 3 642 000 zł, w tym gminie udało się zrealizować duże 2 677 000 zł to środki w ramach do- projekty infrastrukturalne: fiansowania UE (rok 2010); * kanalizację sanitarną miejscowości * kanalizację dorzecza rzeki Troji za Mokre Kolonia, Pietrowice (we kwotę 10 178072 zł, netto, w tym współpracy z miastem Krnov z Repu- 6.789.534,34 zł to środki bliki Czeskiej) - za kwotę 4 700 000 zł w ramach dofinansowa- w tym 3 800 000 zł to środki w ramach nia UE (rok 2010); dofinansowania UE (rok 2010); * czesko - polska baza turystyczna - (we współpracy z miastem Krnov z Republiki Czeskiej), w ramach, któ- rego wykonano modernizację Miej- skiego Domu Kultury w Głubczycach - wartość projektu to 1 943 872 zł w tym 1 406 599 to środki w ramach dofinansowania UE (rok 2011).

43 SAMORZ¥D w tym 207 307 zł to środki w ramach dofinansowania UE (rok 2012); * zagospodarowanie boiska sporto- wego i terenu przyległego na centrum Rekreacyjno- sportowe w m. Nowa Wieś - wartość zadania 387 582 zł, w tym 219 245 zł to środki w ramach dofinansowania UE (rok 2012); * przebudowa świetlicy wiejskiej W ramach Programu Rozwoju Ob- w Bernacicach Górnych- wartość za- szarów Wiejskich na lata 2007-2013 dania 140 000 zł, w tym 91 000 zł to w Gminie Głubczyce zrealizowano środki w ramach dofinansowania UE następujące projekty: (rok 2014); * adaptacja części pałacu na świetli- * przebudowa świetlicy w miejscowo- cę oraz urządzenie placu zabaw w miej- ści Krzyżowice 150 000 zł w tym 98 scowości Pomorzowice - wartość za- 000 zł to środki w ramach dofinanso- dania to 650 000 zł w tym 320 000 zł to wania UE (rok 2014). środki w ramach dofinansowania UE Nie przedstawiono w tym zestawie- (rok 2010); niu tak zwanych miękkich i małych * budowa kanalizacji wraz z oczysz- projektów oraz projektów oświato- czalnią ścieków w miejscowości Po- wych, które będą omówione w czwar- morzowice- wartość zadania to tej części tego cyklu. Można w tym 2.007.171 netto zł w tym 984 057 zł to miejscu postawić pytanie, czy Gmina środki w ramach dofinansowania UE Głubczyce w stopniu maksymalnym (rok 2010); wykorzystała możliwości, jakie dały * zagospodarowanie centrum wsi programy unijne na lata 2007-2013? Debrzyca - wartość zadania 389 159zł By to ocenić, należy najpierw krót- w tym 200 704 zł to środki w ramach ko omówić zasady ubiegania się dofinansowania UE (rok 2011); o środki. Otóż wszystkie projekty zgła- * budowa boiska wielofunkcyjnego w szane były do naborów, które organi- m. Lisięcice - wartość zadania 462.091 zowane są na zasadach konkurso- zł w tym 261 027 zł to środki w ramach wych, a dofinansowanie otrzymują dofinansowania UE (rok 2012); tylko te, które uzyskują największą * budowa boiska sportowego w m. liczbę punktów. Zbyt mała ilość przy- Pietrowice - wartość zadania 414 063zł znanych gminie punktów spowodowa- w tym 269 309 zł to środki w ramach ło, że nie otrzymaliśmy dofinansowa- dofinansowania UE (rok 2012); nia do projektu termomodernizacji pla- * budowa szatni kontenerowej w m. cówek oświatowych - w tym samym Zopowy- wartość zadania 233 482 zł konkursie Powiat Głubczycki otrzymał w tym 135 130 zł to środki w ramach dofinansowanie na termomodernizację dofinansowania UE (rok 2012); szpitala. * remont boiska sportowego wraz z Z tego samego powodu musieli- budową oświetlenia w m. Głubczyce śmy maksymalnie zwiększyć działania Sady oraz remont szatni i jej wyposa- poprawiające bezpieczeństwo i recy- żenie - wartość zadania 343 675 zł kling starej kostki znajdującej się pod

44 SAMORZ¥D zygnowała z dofinansowa- nia projektu przebudowy targowiska miejskiego. W ramach PROW gminy mo- gły przystąpić do progra- mu budowy targowisk, w ramach którego mogły otrzymać maksymalne do- finansowanie w kwocie jednego miliona złotych. Projekt przygotowany w konsultacji z kupcami dzia- łającymi na naszym targo- asfaltem, by wisku opiewał na wartość prawie czte- u z y s k a ć rech milionów złotych. Kwota prawie p u n k t a c j ę trzech milionów musiałaby pochodzić wyst arcza- z pieniędzy gminnych, a konkretnie z jącą do uzy- kredytu który musiałaby Gmina za- skania dofi- ciągnąć na ten cel. nansowania przebudowy ulicy Ko- Niektórzy radni kadencji 2006- chanowskiego. Znane są negatywne 2010 postulowali, by gmina przygo- uwagi kierowców, którzy muszą zwal- towała projekt budowy krytej pływal- niać na każdym progu zwalniającym. ni - miniaquaparku. Gmina Głubczy- Z drugiej strony ulica Kochanowskie- ce na początku lat dziewięćdziesią- go jest przestrzenią publiczną, przy tych wybudowała kryty basen przy której znajdują się trzy szkoły, trzy Szkole Podstawowej nr 2 z dofinan- przedszkola, budynek Starostwa, bu- sowaniem ministerstwa odpowie- dynek Urzędu Miejskiego, Dom Kul- dzialnego wówczas za sport. Takie tury, budynek sądu i jednak bezpie- dofinansowanie przyznane może być czeństwo pieszych należy traktować gminie na jeden kryty basen. By sta- nadrzędnie. rać się o dofinansowanie ze środków Z przyczyn finansowych Gmina zre- unijnych i konkurować z gminami bu-

45 SAMORZ¥D oszczędności poprzetargo- wych uzyskał dofinansowanie w wysokości 506 752 zł. W wyniku realizacji tego projek- tu wszystkie szkoły podstawo- we i gimnazja otrzymały nowo- czesne, interaktywne pracow- nie językowe sterowane kom- puterowo z tablicą multime- dialną. Drugim dużym projek- tem realizowanym przez Gminę Głubczyce wspólnie z Woje- dującymi nowy obiekt, gmina musia- wództwem Opolskim jest projekt łaby wykazać się wskaźnikami uczęsz- "Opolska Szkoła, szkołą ku przy- czania na basen niemożliwymi do szłości". Projekt wartości 1 473 osiągnięcia. Poza tym trzeba pamię- 671 zł realizowany jest w gminnych tać, że obiekty czasami taniej jest wy- gimnazjach. W ramach projektu szko- budować niż potem utrzymać. ły otrzymały nowoczesny sprzęt kom- IV. Duże projekty wzmacniające in- puterowy od wydajnych serwerów, inżynierii sieci radiowej po laptopy dla uczniów. Otrzymały także nowo- czesne oprogramowanie do zarządza- nia szkołą: między innymi dzienniki elektroniczne, elektroniczne arkusze organizacyjne, plany lekcji, platformy elerningowe i wiele innych. Opolska eSzkoła to całościowy (holistyczny) model oświaty, który w swoim rozwo- ju opiera się na technologii informa- frastrukturę oświaty. cyjno-komunikacyjnej. Projekt w za- Oprócz projektów mających na celu in- łożeniu wspiera szkołę, by wykorzy- westowanie w infrastrukturę sportową, o których pisałem w części trzeciej, a w ramach których powstały przy zespo- łach szkół w Lisięcicach i Pietrowicach nowoczesne wielofunkcyjne boiska. Regionalny Program Operacyjny pozwalał składać wnioski na rozwój nowoczesnej infrastruktury oświato- wej. Gmina Głubczyce złożyła wnio- sek na projekt "Multimedialne pra- cownie językowe w Szkołach Podsta- wowych i Gimnazjach na terenie Gminy Głubczyce". Projekt znalazł się stywała technologie informacyjno- na liście rezerwowej i w wyniku komunikacyjne w procesie swojego

46 SAMORZ¥D rozwoju ku lepszemu, bardziej sku- tecznemu wypełnianiu swojej mi- sji edukacyjnej, wychowawczej i społecznej. Opolska eSzkoła to ciągle rozwijane przez specjali- stów z Opolskiego Centrum Roz- woju Edukacji, ale także przez na- uczycieli wszystkich szkół biorących udział w projekcie, wirtualne środo- wisko kształcenia (uczenia się i na- uczania), zarządzania i komunikacji. V. Małe projekty oraz projekty programu Kapi- tał Ludzki. Oprócz programów in- frastrukturalnych, któ- rych efektem są konkret- ne budowle czy wypo- sażenie w sprzęt, Unia Europejska wspiera też działania społeczne swoich państw człon- kowskich. Najważniejszym progra- Trudno zliczyć z jakich projektów w mem uruchomionym w Polsce, korzy- naszej gminie korzystało społeczeń- stającym z Europejskiego Funduszu stwo od czasu naszego wstąpienia do Społecznego EFS jest Program Ope- UE. Głównym beneficjentem są insty- racyjny Kapitał Ludzki (POKL) tucje służby społecznej, jak urzędy "Celem POKL jest umożliwienie peł- pracy, służba zdrowia, ośrodki pomo- nego wykorzystania potencjału zaso- cy społecznej, domy pomocy społecz- bów ludzkich, poprzez wzrost zatrud- nej, stowarzyszenia itp. Powiatowy nienia i potencjału adaptacyjnego Urząd Pracy w Głubczycach realizo- przedsiębiorstw i ich pracowników, wał projekty, których celem była akty- poprawę stanu zdrowia osób pracu- wizacja bezrobotnych przez staże, sty- jących, podniesienie poziomu wy- pendiowane szkolenia, różne formy za- kształcenia społeczeństwa, zmniejsze- trudnienia z finansowym wsparciem po- nie obszarów wykluczenia społeczne- wstawania nowego miejsca pracy itp. go oraz wsparcie dla budowy struktur Podobne formy realizowały inne insty- administracyjnych państwa. tucje i fundacje. Program Operacyjny Kapitał Ludz- Ostatnio Powiatowy Urząd Pracy w ki służy przyspieszeniu rozwoju spo- Głubczycach realizuje duży projekt łeczno-gospodarczego Polski, wzro- tworzenia partnerstwa na rzecz roz- stowi zatrudnienia oraz zwiększeniu woju opartego o lokalne zasoby. Do spójności społecznej, gospodarczej i projektu zaproszono wszystkie bez terytorialnej z krajami Unii Europej- wyjątku podmioty, którym na sercu skiej". leży rozwój ziemi głubczyckiej. Bogac-

47 SAMORZ¥D two innych form korzystania w na- podstawowych" w ramach POKL IX szej gminie przez instytucje i stowa- 9.1.2, współfinansowany ze środków rzyszenia z programu POKL mogliby EFS w wysokości 317 412 zł, zaś w przedstawić sami beneficjenci po- gimnazjach projekt "Program zajęć do- szczególnych projektów. datkowych wspierających rozwój Spróbuję opisać kilka projektów, kompetencji kluczowych uczniów z których korzystały jednostki gmin- szkół gimnazjalnych województwa ne. Szkoły i placówki oświatowe tak- opolskiego w roku szkolnym 2010/ że korzystały z POKL. Nasze szkoły i 2011" współfinansowany ze środków przedszkola w większości mogły skła- EFS w wysokości 122 802 zł. W roku

dać wnioski do Wojewódzkiego Urzę- szkolnym 2011/ 2012 w zespołach du Pracy. Ale też realizowały projekty szkół w Lisięcicach i Pietrowicach re- w konkursach ogłaszanych przez róż- alizowano projekt "Każdy może od- ne fundacje i stowarzyszenia. W la- krywać tajemnice świata" z dofinan- tach 2008- 2010 realizowany był w ra- sowaniem ze środków EFS w wyso- mach POKL IX 9.1.2 ze środków EFS kości 94 262 zł. W roku szkolnym projekt we wszystkich szkołach i gim- 2012/ 2013 w szkołach podstawowych nazjach gminnych pod tytułem "To prowadzonych przez Gminę Głubczy- każdy umieć powinien… odkrywanie ce zrealizowano projekt "Indywiduali- tajemnic ICT". Celem projektu było zacja nauczania w kl. I-III w szko- upowszechnienie nowoczesnych me- łach podstawowych Gminy Głubczy- tod pracy z dziećmi i młodzieżą wyko- ce", współfinansowany ze środków rzystujących technologie ICT (Infor- EFS w wysokości 227 349 zł oraz pro- mation and Communication Techno- jekt "e-dukacj@ w Zespole Szkół im. logies) a wartość dofinansowania to Weteranów II Wojny Światowej w Li- 363 082 zł. W latach 2010- 2011 reali- sięcicach - kompetencje nauczycieli zowany był w gminnych szkołach do kształcenia mulitimedialnego", podstawowych w ramach POKL IX współfinansowany ze środków EFS 9.1.2 ze środków EFS projekt "Indy- w wysokości 69 648 zł. Przykładami widualizacja procesu nauczania i projektów wykorzystujących dofi- wychowania uczniów kl. I-III szkół nansowanie z EFS realizowanych przez

48 SAMORZ¥D fundacje są dwa projekty re- alizowane w latach 2007- 2008 w Szkole w Gołuszowi- cach: Program "Uczenie się przez całe życie" Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji COMENIUS Partnerski Pro- jekt Szkół, dofinansowany kwotą 29077 zł i Projekt "Szkoła na TAK" w ramach EFS Sektorowy Program Operacyjny dlatego, iż w przypadku projektów Rozwoju Zasobów Ludzkich Fundacja przygotowanych przez stronę czeską Kalos kai Apathos dofinansowany kwotą nawet ich nie znamy, lecz chciałbym 61 743 zł oraz projekt realizowany w Szko- pokazać różne formy współpracy na- le w Zopowych "Język w Roli Glównej szych instytucji oświaty i kultury. Re- Czyli Teatralne Przygody Językowe" w alizowany był projekt "Czesko- Pol- ramach Programu Polsko - Amerykańskiej ska telewizja dziecięca" zarówno w Fundacji Wolności English Teaching, któ- Krnovie jak i w MOK w Głubczycach. rego krajowym operatorem jest Nidzicka Przedszkole nr 3 napisało projekt Fundacja Rozwoju NIDA, dofinansowa- "Czesko - Polskie tradycje nie znają ny kwotą 11 668 zł. granic - Tanecznym krokiem do Eu- Innym źródłem dofinansowania ma- ropy" realizowany z Krnovskimi łych projektów jest program współ- szkolkami. Gimnazjum nr 1 przygoto- pracy Czechy- Polska w ramach wało projekt "Sztuka nie zna gra- POWT zarówno w ramach Euroregio- nic", którego głównym celem było nu Silesia, którego członkiem są Głub- zorganizowanie działań artystycz- czyce, jak i Euroregionu Pradziad, któ- nych młodzieży z Głubczyc i Krnova rego członkiem jest Krnov i czeskie w wieku gimnazjalnym oraz doposa- gminy przygraniczne. Nasza młodzież żenie w sprzęt i instrumenty. Przed- i dzieci mogą korzystać wspólnie szkole nr 2 współpracuje Przedszko- z dziećmi czeskimi zarówno z projek- lem Mikkulaska w Krnovie w ramach tów przygotowanych w Polsce, jak projektu czeskiego ,, Przedszkola bez i w Czechach. granic". Spotkania odbywają kilka W tym miejscu nie skupiałbym się na razy w roku (5-8) w Krnovie jak i w kwotach dofinansowania, chociażby Głubczycach - zabawy ruchowe, mu- zyczne, plastyczne, występy artystyczne, zawody sporto- we, wycieczki, warsztaty dla rodziców, miasteczko ruchu drogowego. W roku 2012 współpracowali również z przedszkolem Klicek z Krno- va - w ramach projektu ,, Ra- zem przepłynąć granice- na- uka pływania." W Głubczy-

49 SAMORZ¥D dużym projekcie wraz z gminami powiatów prud- nickiego i głubczyckiego oraz gminami mikroregio- nu krnovskiego "Śląsk bez granic- Slesko bez hranic". Projekt dotyczył utworzenia bazy danych o zapleczu turystycznym pogranicza Krnova, po- wiatu prudnickiego i głubczyckiego, który za- wiera dane teleadreso- cach i Krnovie odbywały się również we hoteli, pensjonatów, zaplecza ga- warsztaty dla nauczycieli z obu stron stronomicznego oraz atrakcji tury- - pierwsza pomoc, autyzm, świą- stycznych wraz z uruchomieniem in- teczne tradycje. Przedszkole nr 3 ternetowego systemu rezerwacji po- nawiązało współpracę z trzema przez przeglądarkę internetową. W przedszkolami w Ostrawie i nasze projekcie "Bezpieczne pogranicze" dzieci mogły odwiedzić to piękne, współpracowali policjanci czescy duże miasto w Republice Czeskiej oraz polscy między innymi poprzez w ramach projektów realizowa- organizację wspólnych patroli oraz nych przez Czechów " Skolky bez konferencji szkoleniowych. hranic" oraz "Raćte vstoupit do Innym źródłem dofinansowania ma- pohadky". łych projektów jest oś III Leader Bardzo dobrze współpracuje ze PROW. Gmina uzyskała dofinanso- szkołami i przedszkolami z Krnova wanie na realizację dożynek w De- Zespół Szkół w Pietrowicach. Nie ma brzycy, Równem i Mokrem, święto miesiąca, by nie było wspólnych za- strażackie, Dzień Dziecka na ORW w jęć dzieci czeskich z Krnova i polskich Pietrowicach, Dzień Kultury Kreso- z Pietrowic. W ramach współpracy wej i Jarmark Anielski. Z tego źródła transgranicznej jest realizowanych chętnie korzystają stowarzyszenia wiele projektów Głubczyc i Krnova i parafie, otrzymując dofinansowanie dedykowanych dla dorosłych. Sztan- na realizację małych projektów. Opi- darowym jest organizowany od po- sałem tylko niektóre projekty realizo- nad 20 lat "Festyn Górnośląski- Hor- wane w ramach dofinansowania EFS nosleske Slavnosti", który realizowa- i funduszy małych projektów, by po- ny jest w jednym roku w Głubczy- kazać różnorodność zadań, które cach, w drugim w Krnovie, od wstą- otrzymały unijne dofinansowanie. pienia naszych państw do UE często Pewnie wiele jednostek, instytucji z dofinansowaniem unijnym. W 2012 i stowarzyszeń przedstawiłoby przy- roku przy dofinansowaniu unijnym najmniej drugie tyle przykładów. świętowaliśmy wspólnie z Rusinem Znacznie więcej środków na podob- 750 - lecie Rusina i Pomorzowic. Z ini- ne projekty znajdzie się w programo- cjatywy Krnova uczestniczyliśmy w

50 SAMORZ¥D westowaliśmy w infrastruktu- rę: budynki, drogi, sprzęt, sie- ci kanalizacyjne i inne. Część środków w rozwój naszego największego zasobu, w kapi- tał ludzki. Ile funduszy otrzy- mały inne instytucje, przedsię- biorcy i stowarzyszenia? Trud- no zliczyć. Na pewno środki te pomogły zmienić oblicze na- waniu na lata 2015- 2020. Bardzo szego miasta i gminy, popra- dobrze, że coraz więcej podmiotów, wiły życie mieszkańców. Oczywiście zwłaszcza sektora społecznego na- nie wszystko udało się zrealizować. uczyło się pisać i realizować cieka- Pamiętamy, że głównym celem pomo- we projekty z unijnym wsparciem. cy unijnej na lata 2015- 2020 jest Jest nadzieja, że dzięki temu środki wsparcie rozwoju poszczególnych re- gionów w oparciu o ich własne zaso- by. Razem z gminami powia- tów nyskiego, prudnickiego i głubczyckiego stworzyliśmy "Partnerstwo Nysa 2020", którego program został najwy- żej oceniony w kraju w ramach konkursu EOG. Mamy dofi- nansowanie na przygotowanie programów i strategii rozwoju i współpracy gmin i powiatów naszego partner- stwa. Czeka nas (instytucje z funduszu małych projektów gminne, gminnych radnych, sektor zwiększą aktywność społeczną, gospodarczy i sektor społeczny) wiele edukacyjną, kulturalną i zawodową pracy, by wykorzystać mądrze środki naszego społeczeństwa, że w Gmi- unijne dla rozwoju naszej ziemi głub- nie Głubczyce nie tylko będzie się czyckiej. Nadzieją napawa zaangażo- żyło lepiej, ale i ciekawiej. wanie i współpraca przy VI. Podsumowanie. projekcie Powiatowego Urzędu Pra- Nie sposób opisać wszystkich efek- cy "Warsztaty partnerstwa lokalne- tów wykorzystania przez Gminę Głub- go na rzecz ożywienia społeczno-go- czyce faktu wejścia przed 10 laty Pol- spodarczego i tworzenia miejsc pra- ski do Unii Europejskiej. Z grubsza cy w powiecie głubczyckim." Oby licząc, gmina przekroczyła kwotę 40 tylko nie stało się tak, że przy wspól- milionów zł wartości dofinansowania nym stole zabraknie części naszych unijnego swoich projektów w roku radnych gminnych, jak zabrakło Gmi- 2013. Większość tych środków zain- ny Baborów w "Partnerstwie Nysa 2020".

51 SAMORZ¥D ROZMOWA Z BURMISTRZEM JANEM KRÓWKĄ NA KONIEC KADENCJI

Głos Głubczyc: Panie Burmistrzu, do 65 milionów złotych. W tym cza- czy zechciałby Pan podsumować sie na inwestycje samorząd Gminy krótko swoją kadencję?. Głubczyce wydał ponad 70 milionów złotych. Nie byłoby to możliwe bez pozyskiwania środków zewnętrznych w kwocie ponad 40 milionów złotych, w tym z Unii Europejskiej w kwocie około 33 milionów i rządowych około 7 milionów złotych. Wkład wła- sny Gminy pokryliśmy z budżetu oraz z zaciągniętych kredytów. Stan zadłu- żenia Gminy jest obecnie poniżej 18 milionów zł czyli poniżej 25% roczne- go budżetu (ustawowo samorządy mogą się zadłużać do 60%). Na kanalizacje wydaliśmy naj- większą kwotę, prawie 19 milionów zł przy wsparciu zewnętrznym 13,5 mi- Moja praca w głubczyckim samo- liona zł. Udało się skanalizować w ra- rządzie zaczęła się 6 grudnia 2006 mach Regionalnego Programu Ope- roku, gdy Burmistrz Adam Krupa racyjnego miejscowości: Zopowy, powołał mnie na stanowisko zastęp- Zopowy Osiedle, Zubrzyce, Bogda- cy Burmistrza Głubczyc. Po wyborze nowice Osiedle, Bogdanowice; we Burmistrza Krupy do Sejmu odbyły współpracy trans granicznej: Mokre się 28 stycznia 2008 roku wybory uzu- Osiedle, ORW Pietrowice i Pietrowi- pełniające. Społeczeństwo w pierw- ce; w programach wiejskich Pomorzo- szej turze powierzyło mi pełnienie funk- wice; we współpracy z ANR Bernaci- cji Burmistrza Głubczyc, podobnie też ce Górne i Kwiatoniów. W tym roku w wyborach 21 listopada 2010 roku. rozpoczęła się budowa kanalizacji naj- Kończy się więc moja ośmioletnia pra- większej wsi Lisięcice w ramach ca w samorządzie Gminy Głubczyce, PROW. w tym prawie siedem lat na stanowi- Na budowę i przebudowę dróg sku Burmistrza Głubczyc. Zazwyczaj gminnych w ostatnich ośmiu latach przy takiej okazji chcemy uzyskać wydaliśmy ponad 18,5 miliona zło- konkretne informacje o tym co w sa- tych przy dofinansowaniu środków morządzie udało się wykonać, usły- zewnętrzny w kwocie około 10,5 mi- szeć konkretne kwoty. Przypomnę, że liona złotych. Z tych środków prze- w rocznym budżecie Gminy Głubczy- budowano ulice w Głubczycach: Ko- ce dochody własne oraz subwencje i chanowskiego, Kościuszki, Gdańską, dotacje rządowe w latach 2006- 2014 Pocztową, Parkową, Skłodowskiej- zamykały się kwotą od 60 milionów Curie, Opawską, Morawską, Bałuckie-

52 SAMORZ¥D miliona złotych. Za te środki wybudowaliśmy boiska ze sztuczną na- wierzchnią: Orlik przy Gimnazjum nr 1 oraz przy zespołach szkół w Lisięcicach i w Pietrowi- cach, przebudowaliśmy boiska w Głubczycach Sadach i Nowej Wsi, go, Piastowską. Wykonano parkingi we współpracy z Firmą przy cmentarzu i na Gdańskiej, chod- Galmet wybudowaliśmy trybuny i niki przy ul. Sobieskiego i Powstań- wykonaliśmy remont szatni w Bog- ców. W sołectwach wybudowano danowicach, postawiliśmy nową szat- obwodnicę Zubrzyc z połączeniem nię w Zopowych, wykonaliśmy czę- z drogą do Branic, przebudowano dro- ściowy remont trybun na stadionie w gi w Głubczycach Sadach, Widoku, Głubczycach. Nowych Sadach, do Kwiatoniowa, Remizę strażacką OSP w Grobni- w Sławoszowie. kach wybudowaliśmy całkowicie ze Na budowę, przebudowę i moderni- swoich środków za kwotę ponad pół zację obiektów służących kulturze miliona zł. W większości bez dofinan- wydaliśmy w mieście i na wsi, ponad sowania przeprowadziliśmy remonty 16,5 miliona złotych przy dofinanso- szkół z termomodernizacją: Szkoły waniu w kwocie 8,3 miliona zł. Naj- Podstawowej nr 1, Szkoły Podstawo- większą inwestycją oczywiście była wej nr 2 oraz Zespołu Szkół w Lisięci- odbudowa ratusza w 2008 roku. Ale cach. Dofinansowanie otrzymaliśmy wykonaliśmy także modernizację Miej- na projekty wyposażenia szkół i gim- skiego Ośrodka Kultury oraz grun- nazjów w pracownie językowe oraz towne remonty świetlic w sołectwach program realizowany w gimnazjach Głubczyce Sady, Lisięcice, Debrzyca, "Opolska eSzkoła, szkołą ku przyszło- Bernacie, Krzyżowice, Pomorzowice. ści", których wartość łączna przekra- Na inwestycje w substancję miesz- cza 2 mln zł przy 85% dofinansowa- kaniową wydaliśmy około 4,2 milio- niu ze środków unijnych. na zł przy dofinansowaniu 370 tys. zł Podsumowując pracę naszego sa- uzyskując nowe mieszkania w budyn- morządu należy oczywiście przypo- ku na Przyrowiu i w zamku w Pomo- mnieć też sprawy, które niekoniecz- rzowicach, gruntownie wyremonto- nie się udały. Nie udało się nam waliśmy mieszkania na ulicach: So- w kadencji 2010 - 2014 postawić bu- snowiecka, Klasztorna, Słowackiego. dynku z mieszkaniami komunalnymi. Nadmienię, że w ramach remontów Projekt budynku przy ul. Staszica, bieżących mieszkań zasobu gminne- pilotowany przez zastępcę burmi- go wydajemy rocznie kilkaset tys. zł. strza Mariusza Mroza zakładał koszt W przebudowy i remonty obiektów metra kwadratowego o wiele więk- sportowych włożyła Gmina ponad szy niż koszt mieszkań na rynku wtór- 3 miliony zł przy dofinansowaniu 1,75 nym. Niepowodzeniem skończył się

53 SAMORZ¥D też lansowany przez Pana Mroza chamską propagandę i dziś w Bog- program partnerstwa publiczno - danowicach dzieci uczą się w naj- prywatnego. Nie przystąpiliśmy do lepszych w Gminie warunkach. Rok przebudowy targowiska miejskiego, 2011 był rokiem wyborczym do Sej- bo po konsultacjach projektantów mu i miejscowi politykierzy zadbali, i odpowiedzialnego za sprawy inwe- stycyjne zastępcy Burmistrza z kup- cami, kosztorys wzrósł dwukrotnie z dwóch milionów do prawie czte- rech. Przeciągał się proces uchwale- nia "Studium uwarunkowań i kierun- ków zagospodarowania przestrzen- nego dla Gminy Głubczyce". Po pię- ciu latach współzarządzania Gminą z moim zastępcą Mariuszem Mrozem, musiałem się z nim rozstać, bo zamiast by zmiany zamiast w atmosferze wy- nadzorować pracę nad inwestycjami pracowania kompromisu, odbywały i rozwojem gminy, coraz mniej chęci, się przy fleszach kamer i wyreżyse- sił i czasu poświęcał pracy w Urzę- rowanych protestach, w których an- dzie, a coraz więcej uwagi poświęcał gażowano dzieci i młodzież. Rok póź- własnym, prywatnym sprawom oraz niej, w roku 2012 zlikwidowano tylko budowaniem swojego ugrupowania w naszym województwie dziesiątki i wizerunku politycznego. szkół, ale temat przestał być medialny. Nie udało się wypra- cować ze środowi- skiem oświatowym ta- kich zmian w sieci na- szych szkół, które za- trzymałyby lawinowy wzrost wydatków na utrzymanie szkół i gim- nazjów przy jak naj- mniejszej skali zwol- nień czynnych nauczy- cieli. Próbowaliśmy skorzystać w Głos Głubczyc: Jak Pan ocenia roku 2010 z doświadczeń Gminy Głu- współpracę Naszej Gminy z admi- chołazy, próbując zachęcić lokalne nistracją państwową, samorzą- stowarzyszenia do przejęcia małych dami i innymi instytucjami? szkół, ale opozycja rozpętała wojnę Bardzo sobie cenię współpracę z Wo- "wyborczą". Szczególnie niewybred- jewodą Opolskim Panem Ryszardem nym atakom poddano Panią Dyrek- Wilczyńskim, Wicewojewodą Panem tor Szkoły Podstawowej w Bogda- Antonim Jastrzembskim oraz admini- nowicach, która jedyna zdecydowa- stracją przez nich kierowaną. Panowie ła się, wraz z załogą i rodzicami, utwo- wielokrotnie odwiedzali naszą gminę rzyć szkołę społeczną. Przetrwali wyrażając zainteresowanie naszymi

54 SAMORZ¥D Radykalnie polepszyła się po roku 2006 współpraca z P o w i a t e m Głubczyckim. P ie r w s z ym dużym wspól- nie z powia- tem prowa- problemami. W sytuacjach trudnych Gmi- dzonym przedsięwzięciem jest Powia- na Głubczyce mogła liczyć na wsparcie urzę- towe Muzeum Ziemi Głubczyckiej. Ze du kierowanego przez obu Panów. wspólnej inicjatywy gmin i Zarządu Bardzo dobrze układała się współpraca z Powiatu powstał Powiatowy Ośrodek Samorządem Województwa Opolskiego. Doskonalenia Nauczycieli, który bar- Marszałek Józef Sebesta, wizytując na po- dzo ułatwia doskonalenie zawodowe czątku kadencji południe Opolszczyzny, w naszych nauczycieli. Trzy gminy, Bra- tym Gminę Głubczyce, zauważył słabszy nice, Głubczyce i Kietrz, wsparły ideę rozwój infrastruktury i niedoinwestowanie przejęcia przez powiat od skarbu pań- tego obszaru. Można powiedzieć, że objął stwa głubczyckiego PKS i są udzia- nasz region jakby osobistym patronatem, łowcami spółki. Zupełnym nowum działając na rzecz swoistego wyrównywa- były warsztaty na rzecz budowania nia szans z innymi regionami naszego woje- partnerstwa lokalnego przeprowadzo- wództwa. Do roku 2011 mieliśmy też w ne przez Powiatowy Urząd Pracy w osobie posła Adama Krupy lobbystę w Głubczycach. Mam nadzieję, że w Opolu i Warszawie. Między innymi dzię- wyniku wspólnej pracy przedsiębior- ców, samorzą- dowców i przed- stawicieli trzecie- go sektora po- wstanie wiele wspólnych pro- jektów na rzecz rozwoju ziemi głubczyckiej. Społeczeństwo Gminy Głubczyce zyskało też wiele ki temu, Województwo Opolskie reali- dzięki działaniom nowych władz powia- zuje własny projekt w ramach RPO w towych. Trzy gminy (Branice, Głub- postaci budowy obwodnicy Głubczyc. czyce i Kietrz) oraz Powiat Głubczycki Bardzo dobrze się współpracowało z wraz z czternastoma gminami, Powiatem Panią dr Kariną Bedrunką i kierowanym Nyskim i Powiatem Prudnickim zawiązało przez nią departamentem zarządzającym Partnerstwo Nysa 2020. Projekt ten w ra- unijnymi środkami w ramach RPO. mach programu EOG uzyskał ponad 2,5

55 SAMORZ¥D szej części wyremon- towany i poddany termomodernizacji. Poprawiły się drogi w naszej gminie. Powiat przebudował przy wsparciu środków unijnych i rządowych ulice: Żeromskiego, Dworcową do Gołu- szowic, Grunwaldzką, mln zł dofinansowania na przygotowa- aleję lipową, ulicę Głubczycką w Li- nie strategicznych dokumentów w klu- sięcicach, drogę Gołuszowice- Krzy- czowych sferach funkcjonowania sa- żowice. Poprawiło się bieżące utrzy- morządu oraz strategii ogólnej ob- manie i zwiększono remonty dróg. Pa- szaru. Są to dokumenty niezbędne miętamy, że w czasie najtrudniejszych do uzyskania wsparcia z progra- zim łatwiej było się przemieszczać dro- mów europejskich. gami powiatowymi niż krajowymi. Radykalnie zmieniła się sytuacja Wzbogaciła się baza naszych szkół śred- szpitala.Wyrwano szpital z wynisz- nich o nowoczesną salę gimna- styczną w liceum, przeprowadzono termomodernizację budynków. Nieoceniona, a może i niedoceniona jest praca sołty- sów na rzecz spo- łeczności naszych wsi. To dzięki ich zaangażowaniu śmiało wprowadzi- czającego go konsorcjum, powróciły liśmy w naszej gminie założenia laboratorium i administracja. Przesta- ustawy o funduszu sołeckim. ło ciążyć, powstałe w wyniku nieudol- Rozwinęła się współpraca z naszy- ności władz powiatu z lat 1998-2006 mi zagranicznymi partnerami. Oczy- albo być może działań celowych, wid- wiście ze względu na najbliższe są- mo likwidacji. Szpital się rozwinął. Za- siedztwo najintensywniej współpra- rząd Powiatu z Panem Starostą Józe- cowaliśmy z miastem Krnov. Można fem Koziną starał się o dofinansowa- powiedzieć, że nie było miesiąca bez nia ze środków unijnych, w wyniku, wspólnie realizowanego projektu, czy których szpital wzbogacił się o no- to przez urzędy miejskie, domy kultury, woczesne urządzenia do diagnostyki przedszkola czy szkoły. Rozszerzyliśmy (w tym tomograf komputerowy), współpracę o wymianę rodzin z Roc- otrzymał nowe karetki, został w więk- kenhausen. Po raz pierwszy od ośmiu

56 SAMORZ¥D harcerstwa na Opolsz- czyźnie, nasz Hufiec pod wodzą Komen- danta Harcmistrza Ry- szarda Kańtocha jest jak zielona wyspa na oceanie coraz bardziej szarej rzeczywistości. Szczególnie cieszy opieka i wsparcie mło- lat odwiedził nasze miasto Mer Zbara- dzieży dla grup kombatanckich oraz ża. Nawiązaliśmy współpracę ze stowa- kresowych. rzyszeniami zrzeszającymi byłych miesz- Radością napawa ciągły rozwój kańców ziemi głubczyckiej, nasza mło- różnorodnych dyscyplin sportowych dzież mogła zapoznać się ze zbiorami jakie może w Głubczycach uprawiać Izby Pamięci w Eschershausen. nasze dzieci i młodzież. Do tradycyj- nie silnego badmintona i teakwon- do, doszły sukcesy karate i siatkówki chłopców, przy utrzymywaniu na naj- wyższym światowym poziomie szkole- nia w tych pierwszych dyscyplinach. Prężnie działają stowarzyszenia wspie- rające rozwój kultury wśród młodzieży, szczególnie śpiewu chóralnego, malar- stwa i tańca. Wspaniałe efekty daje pra- ca z młodzieżą Marii Farasiewicz, Tade- usza Eckerta, Józefa Kaniowskiego, Waldemara Lankaufa. Szczególnie cieszy rozwój różno- W tym roku Rada Miejska powo- rodnych form współpracy ze stowa- łała do życia Radę Seniorów, w rzyszeniami pracującymi na rzecz skład której wchodzą przedstawi- dzieci i młodzieży. Na pierwszym miej- ciele stowarzyszeń działających i scu wymienię Stowarzyszenie Przyja- zrzeszających seniorów oraz insty- ciół Harcerstwa oraz hufce ZHP i OHP. tucji gminnych, które zajmują się se- Przy obserwowanym wkoło kryzysie niorami. W pierwszej, krótkiej bo rocznej kadencji, Rada wykazała się prężną działalnością. Zdiagnozowa- no za pomocą ankiet główne potrze- by i oczekiwane kierunki aktywno- ści środowiska seniorów oraz zor- ganizowano Tydzień Seniora. Zawiązały się stowarzyszenia na rzecz rozwoju społeczności wiej- skich. Stowarzyszenia te zdobyły już doświadczenie w uzyskiwaniu pie-

57 SAMORZ¥D

środków w ramach osi leader PROW. Pewnie nie o wszyst- kich formach współpra- cy i partnerach opowie- działem. Jeżeli ktoś po- czuł się pominięty lub niedoceniony bardzo przepraszam. Może to świadczyć nie tylko o zawodności mojej pa- mięci, ale też o bogac- twie i różnorodności form pracy stowarzyszeń w naszej niędzy i rozliczaniu projektów unij- gminie. Wszystkim, tym wymienio- nych. Cztery z tych stowarzyszeń nym oraz niewymienionym, aktywi- prowadzą publiczne szkoły stowa- stom zaangazowanym w pracę spo- rzyszeniowe. Część z nich jest człon- łeczną składam serdeczne podzięko- kiem Stowarzyszenia Lokalna Grupa wanie za ośmioletnią współpracę. Działania Płaskowyż Dobrej Ziemi, które pośredniczy w przyznawaniu Dziękuję za rozmo- wę, życzę zdrowia i po- myślności w dalszej tak aktywnej pracy na rzecz naszej społeczno- ści oraz współpracy z samorządem. Jan Wac

58 SAMORZ¥D 25 LAT WOLNOŚCI

I KADENCJA Rady Gminy Głubczy- ds. Inwentaryzacji mienia komunalne- ce/Rady Miejskiej 7.06.1990- go - Pich Józef, 28.04.1994 (Wybory 4.06.1990) ds. zmian nazewnictwa ulic - Wę- ORGAN WYKONAWCZY - ZA- grzyn Józef, RZĄD GMINY - Burmistrz/Przewod- ds. herbu miasta - Gauda Tadeusz, niczacy Zarządu Ryszard Majkowski ds. inwentaryzacji dokumentów pra- (15.06.1990-4.06.1991), Pich wa lokalnego - Lipińska Anna Józef (9.06.1991-28.04.1994) Ilość radnych w Radzie I ka- z-cy - Grzegorz Jaksik dencji - 30, (25.06.1990-5.02.1991) (spoza KO"S - Komitet Obywatelski Rady), Kroker Tadeusz Solidarność -19, (25.04.1991-24.06.1991) (spo- Towarzystwo Przyjaciół Głub- za Rady), Bednarski Wiesław czyc 1, (24.06.1991-28.04.1994) (spo- bez poparcia politycznego 10, za Rady). Ilość osób funkcyjnych stałych Członkowie Zarządu: w Samorządzie Gminy - 14, Bernacki Edward, Biliński Zdzisław, Skarbnik Gminy - Zofia Jung Janicki Wiesław, Polewka Stanisław Sekretarz Gminy - Góra Janusz (21.06.1990-5.02.1991), od 14.02.1991- (5.07.1990 - 24.06.1991), 28.04.1994 - Curyło Jan, Jakubów Jan, Kozyra Wiesław (24.06.1991 - Pachacz Jan, Żorniak Tomasz, 28.04.1994) ORGAN UCHWAŁODAWCZY Rada Miejska II KADENCJA Rady Miejskiej 1994 Przewodniczący Rady Gminy Głub- -1998, (Wybory 19.05.1994) czyce/Rady Miejskiej - Wac Jan ORGAN WYKONAWCZY - ZA- ("KO"S) (7.06.1990-28.04.1994) RZĄD GMINY Burmistrz /Przewod- Zastępcy przewodniczącego Rady niczący Zarządu - Kaśków Dariusz - jednocześnie przewodniczący sta- (AWUW), z-cy: Florek Józef ds. wsi łych komisji: (FRZG), Machelski Wojciech ds. mia- Kozłowski Dariusz ("KO"S) - Komi- sta (AWUW), sji Organizacyjno - Finansowej, Członkowie Zarządu Skoumal Jacek ("KO"S) - Komisji Myśliwy Mieczysław, Hipner Marek Rolno-Przemysłowej, (AWUW), Pich Józef (FRZG), Zając Ziółko Zbigniew ("KO"S) -Komisji Czesław, Zdrowia, Oświaty, Kultury, Rekreacji, ORGAN UCHWAŁODAWCZY - Ochrony Środowiska Rada Miejska - Przewodniczący Rady Razik Mieczysław - przewodniczący Miejskiej - Wac Jan (FRZG), z-ca - obligatoryjnej Komisji Rewizyjnej Rojek Wanda (AWUW), Komisje doraźne: Przewodniczący stałych komisji: Statutowo - Regulaminowa -Dariusz Bernacki Edward (FRZG) - Organiza- Kaśków cyjno-Finansowej, Planowania Przestrzennego - Kozłow- Zając Czesław - Rolnictwa i Ochrony ski Dariusz,

59 SAMORZ¥D Środowiska, Piątkowski Tadeusz nej Polityki Rozwoju Gospodarczego- (AWUW) - Oświaty, Kultury i Zdro- Buniak Bolesław wia, Ziółko Zbigniew (FRZG)-Gminnej - Rolnictwa i Ochrony Środowiska - Polityki Rozwoju Gospodarczego, Bu- Chromiak Czesław tyński Franciszek - Ładu i Porządku - Oświaty, Kultury, Zdrowia i Sportu Publicznego, Nawara Dariusz - Kaniowski Józef (AWUW) - Rewizyjnej - Ładu Porządku Publ.i Mieszkalnic- Ilość radnych Rady II kadencji - 28, twa - Przychodzki Wirgiliusz Forum Rozwoju Ziemi Głubczyckiej - Rewizyjnej (FRZG) - 8 Ilość radnych Rady III kadencji - 28, Akcja Wyborcza Unii Wolności Obywatelski Komitet Obrony Opolsz- (AWUW) - 9 czyzny (OKOOP) - 7 Przymierze dla Polski (PdP) - 1 Sojusz Lewicy Demokratycznej????????????????????????? Głubczyckie Towarzystwo Kulturalne (SLD) -5 (GTK) - 1 Akcja Wyborcza Solidarność (AWS) -10 Związek Ochotniczych Straży Pożar- Obywatelskie Porozumienie Wybor- nych (ZOSP) -2 cze (OPW ) -6 bez poparcia politycznego - 7 Ilość osób funkcyjnych stałych w Ilość osób funkcyjnych stałych w Samorządzie Gminy - 16, Samorządzie Gminy - 15, Skarbnik Gminy - Jung Zofia/Wacho- Skarbnik Gminy - Zofia Jung wiak Jerzy od 22.12.1998 Sekretarz Gminy - Kozyra Wiesław Sekretarz Gminy - Jargon Marek

III kadencja Rady Miejskiej 1998 - IV Kadencja Rady Miejskiej 2002 - 2002 (stan-listopad 1998) 2006 (Wybory 27.10. 2002) (wybory 11.10.1998) (stan powyborczy) ORGAN WYKONAWCZY ORGAN WYKONAWCZY - ZARZĄD GMINY Burmistrz - Jurkowski Kazimierz Burmistrz /Przewodniczący Zarządu (OKOP) - Pich Józef (AWS), z-cy:Wiatr Józef Pierwsze bezpośrednie wybory Burmi- (ds. wsi) (AWS), Skoumal Jacek strza (II tura 10.11.2002) (ds. miasta), (spoza Rady)/Kaniowski Z-ca burmistrza Krupa Adam (PSL) Józef Organ Uchwałodawczy - Rada Miej- Członkowie Zarządu ska - Czerepak Ewa (SLD), Miszkiewicz Ka- Przewodniczący RM - Skowyra zimierz (OKOOP), Wierzba Wiesław Krzysztof (AWS), z-cy: Kaniowski Jó- (AWS), Wołoszyn Edward (OKOOP) zef (AWS), Przychodzki Wirgiliusz Organ Uchwałodawczy (OKOP), Rada Miejska - Przewodniczący - Sko- Przewodniczący stałych komisji: wyra Krzysztof (AWS), z-cy przewod- - Organizacyjno - Budżetowej - Ry- niczącego: Buniak Bolesław (OKO- szard Junka OP), Kaniowski Józef (AWS), Przy- - Integracji Europejskiej i Rozwoju chodzki Wirgiliusz (OKOOP), Gospodarczego Gminy - Kazimierz Przewodniczący stałych komisji: Miszkiewicz - Organizacyjno - Finansowej i Gmin- - Rolnictwa i Ochrony Środowiska -

60 SAMORZ¥D Jan Wysoczański Maler Katarzyna (OKoG) - Oświaty, Kultury, Zdrowia i Sportu - Ładu Porządku Publicznego i Miesz- - Bogdan Kulik kalnictwa - Cisowski Kazmierz - Ładu Porządku Publicznego i Miesz- (MZG), kalnictwa - Kazimierz Cisowski, - Rewizyjnej - Mazurkiewicz Leonard - Rewizyjnej - Kazimierz Naumczyk - (OKoG) Ilość radnych w Radzie IV kadencji - Komisje Doraźne 21, Statutowo-Regulaminową - Wójcik Obywatelski Komitet Opolszczyzny Roman (PiS) (OKOP) - 6 Planowania Przestrzennego - Leliński Mieszkańcy Powiatu Głubczyckiego A dam (PiS) (MPG) - 6 Inwentaryzacyjna Krasicki Józef Sojusz Lewicy Demokratycznej/Unia ((OKoG) ) Pracy (SLD/UP) - 4 Ilość radnych w Radzie V kadencji - Koalicja Obywatelska (KO) - 4 21, Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) - 1 Obywatelski Komitet Opolszczyzny Ilość osób funkcyjnych stałych w (OKoG) - 7 Samorządzie Gminy - 10, Mieszkańcy Ziemi Głubczyckiej Skarbnik Gminy - Wachowiak Jerzy, (MZG) - 3 Sekretarz Gminy - Bolesław Buniak, Prawo i Sprawiedliwość (PiS) - 4 Liga Samorządowa Ziemi Głubczyc- V Kadencja Rady Miejskiej 2006 - kiej (LSZG) - 2 2010 - (Wybory 13.11. 2006) Praca, Uczciwość, Porządek (PUP) - 4 ORGAN WYKONAWCZY Obywatelski Komitet Samorządowy Burmistrz - Krupa Adam (OKoG) - (OKS) - 1 bezpośrednie wybory Ilość osób funkcyjnych stałych w Krówka Jan od 27.01.2008 - bezpo- Samorządzie Gminy -10, średnie wybory Skarbnik Gminy - Wachowiak Jerzy, Z-cy burmistrza: Krówka Jan (spoza Sekretarz Gminy - Bolesław Buniak, Rady), Mróz Mariusz (spoza Rady) Organ Uchwałodawczy VI Kadencja Rady Miejskiej 2010 - - Rada Miejska 2014 - (Wybory 21.11. 2010) (stan Przewodniczący RM -Naumczyk Ka- na 9.06.2014) zimierz (OKoG), z-cy: Junka Ryszard, ORGAN WYKONAWCZY Pich Józef (PiS) Wołoszyn Edward Burmistrz -Krówka Jan (OKoG) -bez- (OKoG), pośrednie wybory Przewodniczący stałych komisji: Z-ca burmistrza Mróz Mariusz (spoza - Organizacyjno - Budżetowej - Ro- Rady) do 28.02.2013) - Bedryj Kazi- bak Wiesław - (OKoG), mierz (od 1.04 2013) - Integracji Europejskiej i Rozwoju Organ Uchwałodawczy - Rada Miej- Gospodarczego - Wysoczański Jan ska (OKoG), Przewodniczący RM -Naumczyk Ka- - Rolnictwa i Ochrony Środowiska - zimierz (OKoG), z-cy przewodniczą- Bubiak Andrzej (PiS), cego: Juchno Anita (MZG), Ciecha- - Oświaty, Kultury, Zdrowia i Sportu- nowski Tadeusz (MZG)

61 SAMORZ¥D Przewodniczący stałych komisji: Planowania Przestrzennego - Fedoro- Organizacyjno - Budżetowa - Robak wicz Krzysztof, Wiesław (MZG) Inwentaryzacyjna - Serafin Tomasz, Rozwoju Gospodarczego Gminy i Ilość radnych w Radzie VI kadencji - 21, Współpracy Gospodarczej - Bucha- Obywatelski Komitet Opolszczyzny niec Adam (MZG) (OKoG) - 5 Rolnictwa i Ochrony Środowiska - Mieszkańcy Ziemi Głubczyckiej Wysoczański Jan (OKoG) (MZG) - 7 Oświaty, Kultury - Piechaczek Barba- Prawo i Sprawiedliwość (PiS) - 4 ra (OKoG) Razem dla Głubczyc (RdG) - 2 Zdrowia i Sportu i Rekreacji - Naróg bez poparcia politycznego - 3 Jacek (MZG) Ilość osób funkcyjnych stałych w Ładu i Porządku Publicznego - Dru- Samorządzie Gminy - 13, żyński Stanisław (MZG) Skarbnik Gminy - Wachowiak Jerzy, Mieszkalnictwa i Zasobów Komunal- Sekretarz Gminy - Bolesław Buniak nych - Cisowski Kazimierz (MZG) Hauptman-Głogiewicz Anna (od Rewizyjnej - Mazurkiewicz Leonard 1.05.2011) (OKoG) opr. Jan Wac na podstawie Kalen- Komisje doraźne darzy Głubczyckich, rok wydania - Statutowo-Regulaminowa - Kocoń 1995/1999/2003/2007/2011/2014 Adam,

X Jubileuszowa Wojewódzka Rada Programowa Ochotniczych Hufców Pracy w Głubczycach z udziałem wicewojewody Antoniego Jastrzembskiego - październik, 2014

62 SAMORZ¥D VII KADENCJA 2014 - 2018 GMINA GŁUBCZYCE WYBORY SAMORZĄDOWE DO RADY MIEJSKIEJ

Okręg nr 1 ADAMSKI Waldemar Eugeniusz zam. Radynia, wiek: 47 KW PiS TICHANÓW Liliana zam. Głubczyce, wiek: 63 KKW SLD Lewica Razem CZYŻOWICZ Tomasz zam. Głubczyce, wiek: 39 KW Razem dla Głubczyc WOŁOSZYN Edward zam. GŁUBCZYCE, wiek: 72 KWW OKOG - 192 WANAT Czesław Marian zam. Głubczyce, wiek: 53 KWW Koalicja Samorz. Okręg nr 2 KOWALCZYK Bartosz Paweł zam. Głubczyce, wiek: 28 KW PiS JERUZALSKI Mariusz Michał zam. Głubczyce, wiek: 40 KW Razem dla Gł. CISOWSKI Kazimierz Jan zam. Głubczyce, wiek: 61 KWW OKOG - 160 PALACZ Krzysztof Mikołaj zam. Głubczyce, wiek: 25 KWW Koalicja Samorz. Okręg nr 3 LENARTOWICZ Józef Edward zam. Głubczyce, wiek: 55 KW PiS - 88 SKRZEKUT Jerzy Lech zam. Głubczyce, wiek: 64 KKW SLD Lewica Razem HAJDA Krzysztof Andrzej zam. Gołuszowice, wiek: 43 KW Razem dla Gł. KOŁODYŃSKI Dariusz Kazimierz zam. Głubczyce, wiek: 27 KWW Mieszk.ZG GRABUŃCZYK Marcin Paweł zam. Głubczyce, wiek: 26 KWW OKOG IDZIAK Jarosław Marek zam. Głubczyce, wiek: 51 KWW Koalicja Samorz. Okręg nr 4 CZWACZKA Kazimierz zam. Głubczyce, wiek: 65 KW PiS PIWOWAR Ryszard Bogusław zam. Głubczyce, wiek: 54 KW Razem dla Gł. PIECHACZEK Barbara zam. Głubczyce, wiek: 46 KWW OKOG - 148 GAWEŁ Stanisław zam. Głubczyce, wiek: 58 KWW Koalicja Samorz. Okręg nr 5 BACHRYJ Jan zam. Głubczyce, wiek: 62 KW PiS SKOWROŃSKA Krystyna Leona zam. Głubczyce, wiek: 55 KW Razem dla Gł. NARÓG Jacek zam. Głubczyce, wiek: 43 KWW OKOG - 119 PILISZAŃSKI Marian Jan zam. Głubczyce, wiek: 43 KWW Koalicja Samorz. Okręg nr 6 PICH Janina Rozalia zam. Głubczyce, wiek: 60 KW PiS MALIK Rafał Piotr zam. Głubczyce, wiek: 39 KW Razem dla Głubczyc NAUMCZYK Kazimierz zam. Głubczyce, wiek: 64 KWW OKOG - 191 MAJCHER Jerzy zam. Głubczyce, wiek: 55 KWW Koalicja Samorządowa Okręg nr 7 KUDRYK Jolanta zam. Głubczyce, wiek: 40 KW Prawo i Sprawiedliwość MOCZYDŁOWSKI Remigiusz zam. Głubczyce, wiek: 31 KW Nowa Prawica JKM MRÓZ Joanna Ryszarda zam. Głubczyce, wiek: 48 KW Razem dla Gł. - 106 KMIECIK Janusz Piotr zam. Głubczyce, wiek: 51 KWW OKOG SZUMOWSKI Damian zam. Głubczyce, wiek: 56 KWW Koalicja Samorz.

63 SAMORZ¥D Okręg nr 8 KASZTURA Marek Andrzej zam. Głubczyce, wiek. 48 KW PiS WIECHA Marek Zenon zam. Głubczyce, wiek: 47 KW Razem dla Gł. - 93 SERAFIN Tomasz Marek zam. Głubczyce, wiek: 32 KWW OKOG PIĄTKOWSKI Tadeusz zam. Głubczyce, wiek: 51 KWW Koalicja Samorz. Okręg nr 9 TOPOROWSKI Jarosław Henryk zam. Głubczyce, wiek: 31 KW PiS KRUPA Andrzej Jan zam. Głubczyce, wiek: 42 KW Razem dla Głubczyc OGAR Jan Stanisław zam. Głubczyce, wiek: 56 KWW Mieszkańcy ZG JUNKA Ryszard Stanisław zam. Głubczyce, wiek: 56 KWW OKOG - 121 WYSOCKA Iwona Dorota zam. Głubczyce, wiek: 42 KWW Koalicja Samorz. Okręg nr 10 NIEDŹWIEDZKI Grzegorz Józef zam. Głubczyce, wiek: 60 KW PiS MONASTERSKI Marek zam. Głubczyce, wiek: 54 KW Razem dla Gł. - 159 DRUŻYŃSKI Stanisław zam. Głubczyce, wiek: 64 KWW OKOG ŁOSYK Barbara Elżbieta zam. Głubczyce, wiek: 40 KWW Koalicja Samorz. Okręg nr 11 ZAJDEL Roman Franciszek zam. Głubczyce, wiek: 48 KW PiS KUŹNIK Maciej Jerzy zam. Głubczyce, wiek: 43 KW Razem dla Głubczyc ZWARYCZ Rafał Damian zam. Głubczyce, wiek: 42 KWW OKOG - 155 NOWAK Piotr Jerzy zam. Głubczyce, wiek: 49 KWW Koalicja Samorządowa Okręg nr 12 JARMOLIŃSKI Jacek Andrzej zam. Gadzowice, wiek: 49 KW PiS ZIELIŃSKI Przemysław zam. Głubczyce, wiek: 32 KW Razem dla Głubczyc KUPINA Kazimierz zam. Gadzowice, wiek: 55 KWW Mieszk. ZG- 130 KANIOWSKI Józef zam. Gadzowice, wiek: 55 KWW OKOG KLEPACKI Wojciech zam. Gołuszowice, wiek: 44 KWW Koalicja Samorz. CIEMNY Grzegorz zam. Gadzowice, wiek: 31 KWW Grzegorz Ciemny Okręg nr 13 TKACZ Ryszard zam. Grobniki, wiek: 55 KW Prawo i Sprawiedliwość TKACZYK Ireneusz Sebastian zam. Grobniki, wiek: 44 KW Razem dla Gł. BUCZEK Paweł Władysław zam. Grobniki, wiek: 35 KWW OKOG - 189 Okręg nr 14 ŁUKASZCZYK Łukasz Daniel zam. Głubczyce, wiek: 30 KW PiS BIEGUS Bogusława zam. Bogdanowice, wiek: 56 KW Razem dla Głubczyc BUCHANIEC Adam zam. N.Wieś Głub., wiek: 47 KWW Mieszk.ZG - 218 GORCZYCA Marek Władysław zam. Bogdanowice, wiek: 53 KWW OKOG Okręg nr 15 HOŁUBOWICZ Dominik Wojciech zam. Zopowy, wiek: 20 KW PiS ADAMCZYK Sylwester zam. N. Gołuszow., wiek: 38 KW Razem dla Gł.-212 BORSZOWSKI Roman Jan zam. Głubczyce, wiek: 36 KWW Mieszk.ZG KRÓWKA Tadeusz Karol zam. Krzyżowice, wiek: 56 KWW OKOG

64 SAMORZ¥D Okręg nr 16 PAL Monika Katarzyna zam. Ciermięcice, wiek: 28 KW Prawo i Sprawiedliwość NOGAJ Marek Zbigniew zam. Głubczyce, wiek: 19 KKW SLD Lewica Razem GAWŁOWSKI Mariusz zam. Zubrzyce, wiek: 42 KWW Mieszk.ZG - 181 ADAMSKI Adam Dariusz zam. Pietrowice, wiek: 42 KWW Koalicja Samorz. MIELCZAREK - KHAWLA Dagmara Izabela zam. Mokre Kolonia, wiek: 46 KWW Dagmary Mielczarek-Khawla FEDOROWICZ Krzysztof Józef zam. Braciszów, wiek: 48 KWW OKOG BREWUS Joanna Kazimiera zam. Ciermięcice, wiek: 40 KW Razem dla Gł. Okręg nr 17 KARACZYN Paweł Piotr zam. Mokre, wiek: 21 KW Prawo i Sprawiedliwość BABINIEC Monika Magdalena zam. Dobieszów, wiek: 29 KW Razem dla Gł. WYSOCZAŃSKI Jan zam. Równe, wiek: 60 KWW OKOG - 207 POTWORA Walenty zam. Głubczyce, wiek: 44 KWW Koalicja Samorz. Okręg nr 18 MARCZAKIEWICZ Agata Maria zam. Tarnkowa, wiek: 34 KW PiS CARYK Dariusz Jan zam. Pomorzowice, wiek: 36 KW Razem dla Głubczyc ROBAK Wiesław zam. Pomorzowice, wiek: 54 KWW OKOG - 190 Okręg nr 19 KAMIŃSKI Jan zam. Klisino, wiek: 65 KW Prawo i Sprawiedliwość RASK Grzegorz Wojciech zam. Głubczyce, wiek: 38 KW Razem dla Głubczyc CIECHANOWSKI Tadeusz Jakub zam. Klisino, wiek: 63 KWW OKOG - 181 Okręg nr 20 DEMIANOWSKI Grzegorz Tomasz zam. Zawiszyce, wiek: 31 KW PiS KRASICKI Józef Piotr zam. Głubczyce Sady, wiek: 62 KWW OKOG- 196 MAĆKO Jacek zam. Głubczyce, wiek: 48 KWW Razem dla Sołectw Okręg nr 21 OTRZĄSEK - MOJZYK Jolanta zam. Lisięcice, wiek: 62 KW PiS MAJEWSKI Paweł zam. Lisięcice, wiek: 30 KWyborczy Razem dla Gł.- 162 MAZURKIEWICZ Leonard zam. Lisięcice, wiek: 72 KWW OKOG BIELAK Tomasz Łukasz zam. Nowe Sady, wiek: 31 KWW Koalicja Samorz.

NA KANDYDATÓW NA BURMISTRZA ODDANO NASTĘPUJĄCE LICZBY GŁOSÓW WAŻNYCH: 1. MRÓZ Mariusz Józef - KW Stowarzyszenie na rzecz działalności lokalnej Razem dla Głubczyc...... 1924 2. KAŚKÓW Dariusz Adam KWW Koalicja Samorządowa ...... 631 3. NASZKIEWICZ Jerzy Kazimierz KW Prawo i Sprawiedliwość ...... 1704 4. KRUPA Adam KWW Obywatelski Komitet Głubczyc...... 4827 Razem...... 9086

65 SAMORZ¥D WYBORY SAMORZĄDOWE 2014 DO SEJMIKU WOJEWÓDZKIEGO I RADY POWIATU

Okręg wyborczy nr 4 (5 mandatów) obejmujący powiaty - głubczycki, krapkowicki, prudnicki. Radnymi Sejmiku Wojewódzkiego zostali wybrani:

1) PYZIAK Kazimierz z listy nr 1 Komitet Wyborczy PSL - 3039 głosów 2) CZOCHARA Katarzyna Beata z listy nr 3 KW Prawo i Sprawiedliwość - 2754 3) ZIÓŁKO Zbigniew Józef z listy nr 4 KW Platforma Obywatelska RP - 3404 4) DONITZA Ryszard Hubert z listy nr 8 KWW Mniejszość Niemiecka - 2826 5) KASIURA Andrzej z listy nr 8 KWW Mniejszość Niemiecka - 2936

PROTOKÓŁ Z WYBORÓW do Rady Powiatu w Głubczycach sporządzony dnia 18 listopada 2014r. przez Powiatową Komisją Wyborczą w Głubczycach Dla wyboru Rady Rady Powiatu w Głubczycach utworzono 2 okręgi wybor- cze, w których łącznie wybierano 17 radnych.

Okręg wyborczy nr 1 8 mandatów - gmina Głubczyce. Radnymi zostali wybrani: 1) NASZKIEWICZ Jerzy Kazimierz z listy nr 3 KW PiS - 630 głosów 2) JUCHNO Anita z listy nr 4 KW PO RP - 151 3) BAC Leszek Dominik z listy nr 3 KW PiS - 299 4) KRZACZKOWSKI Stanisław z listy nr 16 KWW Mieszk.Powiatu Głub.- 271 5) LELIŃSKI Adam Andrzej z listy nr 19 KW Razem dla Głubczyc - 365 6) RUDZIŃSKI Bartosz Włodzimierz z listy nr 4 KW PO RP - 265 7) BOBKIER Aleksandra Józefa z listy nr 17 KWW Mieszk. Ziemi Głub. - 153 8) KULIK Bogdan z listy nr 17 KWW Mieszkańcy Ziemi Głubczyckiej - 412

Okręg wyborczy nr 2 - 9 mandatów - gminy Kietrz, Baborów, Branice. Radnymi zostali wybrani: 1) KOZINA Józef Jan z listy nr 16 KWW Mieszkańcy Powiatu Głub. - 666 2) KRUPA Tadeusz z listy nr 15 KWW Powiatowa Wspólnota Samorz. - 222 3) OGNISTY Tomasz Szczepan z listy nr 3 KW Prawo i Sprawiedliwość - 430 4) SAPA Irena z listy nr 17 KWW Mieszkańcy Ziemi Głubczyckiej - 585 5) BESZ Stefan z listy nr 3 KW Prawo i Sprawiedliwość - 197 6) POSPISZYL Benedykt Augustyn z listy nr 17 KWW Mieszk. ZG- 336 7) MAŃKIEWICZ Tadeusz Franciszek z listy nr 13 KWW Koalicja Sam. - 173 8) PODKÓWKA Marian Stanisław z listy nr 3 KW PiS - 301 9) ZAKOWICZ Grzegorz Marian z listy nr 16 KWW Mieszk.Pow. Głub. - 95

66 SAMORZ¥D NA REFLEKSYJNĄ NUTĘ

Cztery minione lata. Kredyt zaufania; Nowe wyzwania, nowe obowiązki, Nowe twarze i nowe działania. Samorządowe i społeczne realia ubrane w litanię człowieczeństwa. Odkrywasz się na nowo, ciągle uczysz; Ofiarujesz to, co masz cennego: Wiedzę , talent , doświadczenie, otwarte serce i uśmiech - maksymą codzienności, Wreszcie siebie samego. W której nie brak trosk i kłopotów Dostrzegasz Zamykasz pewien etap życia; w drugim człowieku brata; Czas na podsumowanie. Czynisz dobro, Tak naprawdę gdy wokół wiele zła. liczy się tylko miłość: Nie zapominasz Do Boga, ludzi o potrzebujących, i siebie nawzajem. Brzemię choroby Prezesem, dyrektorem, i cierpienia niosących. radnym się bywa; Masz w sobie empatię, Wiele by można tu rzec… życzliwość; Otwórz się więc Radość dziecka , łzy wzruszenia na nową rzeczywistość, i … tkliwość A dostrzeżesz Upadasz z pokorą w niej bogatą treść! i podnosisz się zwycięsko; Cztery minione lata. Wiara w Opatrzność Kredyt zaufania. i bliźnich to twa siła wielka! A życie toczy się dalej "Jestem człowiekiem i dyktuje kolejne zadania. i nic, co ludzkie, Tyle się wokół nas dzieje nie jest mi obce" - i dziać będzie; Powie starorzymski poeta; Bądź więc zawsze człowiekiem Niech się staną i niech człowiek w tobie zwycięży!

Maria Farasiewicz

67 SAMORZ¥D WIZYTA GOŚCI ZE ZBARAŻA W dniach 13 -14.12.2013 r. w Wschodnich oraz redaktorem Głosu Głubczycach gościliśmy delegację ze Głubczyc Janem Wacem i TVGłubczy- Zbaraża - pracowników Narodowe- ce - Marianem Pospiszelem. Rozmo- go Rezerwatu "Zamki Tarnopolsz- wy dotyczące możliwości i kierun- czyzny". Jest to instytucja państwo- ków współpracy samorządów i in- wa zajmująca się zamkami jakie znaj- nych instytucji, stowarzyszeń, firm dują się na terenie województwa tar- lub szkół zakończyły się wymianą nopolskiego z siedzibą w Zbarażu. upominków. Następnie goście zwie- W skład delegacji wchodzili: Anatol Macipura - dyrektor, Krystyna Macipura - prawnik, Włodzi- mierz Czajka - pra- cownik naukowy, Oleg Zaliszczuk - główny architekt. W pierwszym dniu wi- zyty nasi goście spotkali się w Urzę- dzie Miejskim z bur- mistrzem Janem Krówką, Przewodni- dzili firmę "Galmet" zapoznali się z pro- cesem technolo- gicznym produko- wanych tam wyro- bów, a w szczegól- ności "solarów" i "pomp ciepła". Kolejnym miej- scem wizyty było Liceum Ogólno- kształcące, gdzie po zwiedzeniu czącym Rady Miejskiej Kazimierzem szkoły omawiano wyjazd chóru do Naumczykiem,wiceburmistrzem Kazi- Zbaraża. Po obiedzie goście zwiedza- mierzem Bedryjem, Anią Hauptman- li Głubczyce. Drugi dzień wizyty roz- Głogiewicz - panią sekretarz, moją począł się od spotkania w Ratuszu osobą tj. Edwardem Wołoszynem Miejskim, zwiedzenia muzeum, oglą- prezesem Stowarzyszenia Miłośni- dania Głubczyc z wieży widokowej, ków Lwowa i Kresów Południowo - następnie goście poznali Krnov i jego

68 SAMORZ¥D GOŚCIE ZE ZBARAŻA W dniach 24 i 25 lipca 2014 r. w Głubczycach gościła delegacja mia- sta Zbaraża z Ukrainy. Współpraca ze społecznością mia- sta Zbaraża została zainicjonowana Uchwałą Rady Miejskiej w Głubczy- ciekawe miejsca. Stamtąd udali się w cach w dniu 29 września 2005 r. Celem towarzystwie burmistrza do Gminy współpracy są działania na rzecz zbli- żenia instytucji i organizacji miasta Głubczyce i Zbaraża. Współpraca obejmuje w szczególności wymianę doświadczeń i wiedzy w zakresie sa- morządności lokalnej, współpracy kulturalno-oświatowej, wymiany mło- dzieży i mieszkańców naszych miast. Obecna wizyta naszych gości ukie- runkowana była przede wszystkim na rozwiązywanie problemów w dziedzi- nie gospodarki komunalnej oraz współpracy gospodarczej pomiędzy firmami. Podczas wizyty goście ze Branice, gdzie poznali odbudowany Zbaraża odwiedzili nasze spółki ko- pałac w Wysokiej. Dzień zakończył munalne. Gości interesowała gospo- darka wodno-ściekowa oraz zorgani- zowanie gospodarki odpadami komu- nalnymi. W ramach tych obszarów go- ście zapoznali się z funkcjonowaniem punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, wysypiska odpadów jak również zapoznali się z funkcjo- nowaniem oczyszczalni ścieków przy ul. Kopernika. W ramach współpracy gospodar- udział w otwarciu wystawy-konkur- czej dzięki przychylności Zarządów su szopek Bożonarodzeniowych w firm Galmet oraz Turek, goście mogli Szkole Podstawowej w Uciechowi- zapoznać się z profilem produkcji, cach. Następnego dnia goście poże- strategią sprzedaży oraz zapoznać się gnali gospodarzy miasta działalnością firm dzięki prezentacji i wyruszyli w drogę powrotną z prze- multimedialnej. Przedstawiciele dele- konaniem o następnych kontaktach gacji zwiedzili linie produkcyjne od- w szerszym gronie. wiedzonych zakładów. W delegacji Edward Wołoszyn miasta Zbaraża uczestniczyli także przedstawiciele biznesu, którzy są za-

69 SAMORZ¥D interesowani organizacją hurtowni w Ratuszu Miejskim, jednakże nie urządzeń produkowanych przez firmę zdążyli odwiedzić ŚDS w Nowych Go- Galmet w Zbarażu oraz szkoleniem łuszowicach oraz zapoznać się z dzia- pracowników w zakresie montażu łalnością ośrodka w zakresie terapii i serwisu urzą- zajęciowej i reha- dzeń. Z uwagi bilitacji, z uwagi na potencjał na skrócenie wi- rolniczy Zbara- zyty w związku z ża goście zain- ogłoszoną mobi- teresowani byli lizacją na Ukra- produkcją mle- inie. Przez cały czarską w gru- okres wizyty go- pie Bongrain ściom z Ukrainy Polska, w skład towarzyszył Pan której wchodzi Edward Woło- firma Turek za- szyn, Zbarażanin kład produk- z urodzenia, Prze- cyjny w Głub- w o d n i c z ą c y czycach. Go- Rady Miejskiej - ście byli zainteresowani historią po- Kazimierz Naumczyk. To Rada Miej- wstania zakładu w szczególności kie- ska była inicjatorem współpracy z dy powstawała spółka Toska w okre- miastem Zbaraż w 2005r. W imieniu sie transformacji ustrojowej i gospo- samorządu Gminy Głubczyce, dzięku- darczej, kiedy rodziła się prywatna ini- jemy Zarządom Firmy Galmet o Firmy cjatywa gospodarcza i nowe reguły Turek oraz zarządom spółek Komu- gospodarki wolnorynkowej. Przedsta- nalnych za miłe przyjęcie delegacji wiciele delegacji interesowali się tak- oraz podzielenie się posiadanymi do- że programami przedakcesyjnymi fi- świadczeniami w obszarach jakie in- nansowanymi ze środków Unii Euro- teresowały naszych gości z miasta pejskiej. W czasie wizyty goście zwie- partnerskiego Zbaraż. dzili Muzeum Ziemi Głubczyckiej K.B.

70 SAMORZ¥D MER ZBARAŻA W GŁUBCZYCACH W dniach od 12 do 14 września 2014 drżą o los swoich synów, bo czasami odwiedziła Gminę oficjalna delegacja całymi tygodniami nie mają od nich ze Zbaraża, naszego miasta partner- informacji. Niestety, zdarza się, że skiego na Ukrainie. Po raz pierwszy od zamiast listów wracają do rodzin ciała ośmiu lat na czele delegacji stał Mer zabitych na wojnie. Zbaraża. Pan Roman Polikrovskij, któ- Jak dowiedzieliśmy się od Pana ry został wybrany w wyborach bez- Mera Romana Polikrovskiego, oprócz pośrednich przed kilkoma miesiącami, wielkiej przebudowy struktur pań- odwiedził Głubczyce po 100 dniach stwa na wzór państw zjednoczonej pełnienia funkcji Mera Zbaraża. Europy, podejmowane są próby re- formy samorządowej. Obecnie każda większa wieś jest osobną gminą z etatowymi pracownika- mi urzędu, co rodzi olbrzymi prze- rost biurokracji. Władze chcą zre- formować samorządy na wzór na- szej reformy samorządowej, dla- tego delegacja ze Zbaraża była za- interesowana funkcjonowaniem naszego samorządu. Odwiedzili Urząd Miejski oraz spółki komu- Wiemy, że Ukraina musi zmagać się nalne naszej gminy: Usługi Komunal- z agresją zewnętrzną i wojną we ne oraz Głubczyckie Wodociągi i Ka- wschodnich rejonach kraju. Osłabia- nalizację. Zwiedzili też największy za- na przez cztery lata rządów ekipy Ja- kład pracy w Głubczycach, firmę Gal- nukowycza, budowana jakby od met. Termin wizyty został tak wybra- nowa, armia ukraińska musi ścierać ny, by goście mogli też uczestniczyć się z doborowymi formacjami najem- w imprezach kulturalnych naszego ników. Problem wojny głęboko doty- powiatu, jakimi były: Dożynki Powia- ka społeczeństwo rejonów zachodniej towe w Nasiedlu i V Dzień Kultury Ukrainy, ponieważ armia chętniej po- Kresowej. Dzięki obecności na tych wołuje rezerwistów z zachodniej, bar- wydarzeniach Pana Marszałka Woje- dziej patriotycznie usposobionej czę- wództwa Opolskiego Andrzeja Buły, ści kraju. Dlatego rozgrywa się dra- mogli też porozmawiać z gospoda- mat rodzin rezerwistów z zaprzyjaźnio- rzem naszego województwa. Przedsta- nego z nami Zbaraża. Starają się wy- wiciele naszego miasta partnerskiego posażyć swoich synów powołanych byli poruszeni wyrazami solidarności, do wojska w środki ochrony osobi- w walce ich kraju o niepodległość i stej, porządne buty i części umundu- integralność, płynącymi od spotyka- rowania, co kosztuje czasami całe nych przez nich osób oraz tym, że pra- roczne dochody rodziny. W tym po- wie każdy wspominał o swoich ro- magają im sąsiedzi i przyjaciele. Zaś dzinnych kresowych korzeniach. po wyjeździe żołnierzy na front matki Burmistrz Jan Krówka

71 SAMORZ¥D PIĄTY TYDZIEŃ NIEMIECKO - CZESKO - POLSKI W dniach od 7 do 13 września 2014 V-ce Starostka Pani Renata Ramaza- odbył się piąty Tydzień Niemiecko - nova; ze strony Polskiej: Burmistrz Czesko - Polski. Jest to wydarzenie Głubczyc Jan Krówka, Wójt Branic kulturalne zainicjowane w Krnovie Pani Maria Krompiec; ze strony Nie- przed dziewiętnastu laty jako tydzień mieckiej Prezesi Stowarzyszeń By- Niemiecko - Czeski, a od 2010 obej- łych Mieszkańców: Krnova- Pan Kurt mujące swoim zasięgiem ziemię głub- Schmidt oraz Głubczyc: Pan Hubert czycką. Lux oraz przedstawiciel Powiatu Part- nerskiego H o lzmin- den- Bur- m i s t r z E s c h e r - s h a u s e n (gminy part- n e r s k i e j Branic) Pan

„Tydzień” zawsze się zaczyna w poniedziałek uroczystym spotka- niem z władzami samorządowymi Krnova w Sali św. Ducha. W tym roku uczestniczyli w nim między in-

Konrad Edel- mann. Po spotkaniu w Krnovie go- ś c i e z Niemiec od- wiedzili Opavę, a wieczorem w Hotelu Domino odbył się pięk- ny koncert Ze- społu Uśmiech pod przewod- nymi ze strony Republiki Czeskiej: Sta- nictwem Pana Józefa Kaniowskiego, rostka Krnova Pani Alena Krusinova, który wykonał utwory do słów

72 SAMORZ¥D Agnieszki Osieckiej i śląskiego poety Jose- pha von Eichendorf- fa z muzyką Józefa Ka- niowskiego. Uśmiech zebrał burzę oklasków i musiał dwukrotnie bisować. Po koncer- cie goście z Niemiec

nych w przygotowania i przebieg tych uroczy- stości. W ramach ty- godnia goście z Nie- miec zaprosili miesz- kańców Krnova we wtorek o godz. 19.00 na piękny koncert do Krnovskiej Synagogi. Zaś mieszkańcy Głub- czyc mogli wysłuchać zaproponowali zespołowi Uśmiech, w środę 10 września o godz. 19.00 w by swoim koncertem w Eschrshausen Miejskim Ośrodku Kultury pięknego we wrześniu 2015 roku uświetnił ob- koncertu Kwintetu Śląskich Kamera- chody czterdziestolecia ob- jęcia przez Powiat Holzmin- den patronatu nad Izbą Pa- mięci Ziemi Głubczyckiej i Biskupa Natana w Escher- shausen. Tradycyjne spotkanie w Głubczyckim Ratuszu odby- ło się o godzinie 10.00 w środę 10 września. Na spo- tkaniu Burmistrz Głubczyc Jan Krówka i Przewodniczący Rady Miej- skiej Kazimierz Naumczyk, z okazji ma- łego piątego jubileuszu, wręczyli pa- listów. Na pierwszą część koncertu miątkowe dyplomy dla osób zaanga- złożyły się utwory muzyki klasycznej. żowanych w przygotowanie Tygodni W drugiej części artyści zaprezento- Niemiecko- Czesko- Polskich. Była to wali aranżacje autorstwa koncertmi- też okazja zaprezentowania gościom strza zespołu Dariusza Zbocha. Skła- z Niemiec grona osób zaangażowa- dała się ona z największych przebo-

73 SAMORZ¥D jów gwiazd muzyki rozryw- kowej lat 60 i 70 w mistrzow- ski sposób przedstawio- nych jako "widziane ocza- mi wielkich kompozytorów minionych epok". Usłysze- liśmy między innymi "Child In Time" z repertuaru grupy Deep Purple bardzo wyraź- nie kojarzące się z Bolerem Ravela. "Somebody to Love" z repertuaru grupy Queen odwiedzili Nysę a w piątek Krnov i Lin- mogliśmy usłyszeć w wersji, jaką hartovy. W niedzielę 7 września odby- mógłby zaproponować sam Piotr ła się piękna uroczystość wmurowa- nia pamiątkowej tablicy w kościele w Bogdanowicach poświęconej Niemcom i Po- lakom, zmarłym mieszkańcom Bogdanowic. W spotkaniu integracyj- nym, kończącym wizytę go- ści z Niemiec, w Pietrowicach oprócz Niemców, Czechów i Polaków wzięli udział Ukra- ińcy, oficjalna delegacja Mia-

Czajkowski. Demmis Rousos zapewne nie spodziewałby się, że jego "My Friend the Wind" zostanie wy- konane na modłę ba- rokową niczym jedno z oratoriów Händla. Z pewnością było to naj- ważniejsze wydarzenie artystyczne w sta Zbaraż z Merem Romanem Polikro- Głubczycach w roku 2014, przygoto- vskim. Goście z Ukrainy byli zachwy- wane i sfinansowane przez stronę Nie- ceni panującą na tym spotkaniu atmos- miecką przy wsparciu finansowym ferą i serdecznym przyjęciem. Goście z Powiatu Holzminden. Niemiec bardzo ciepło i z sympatią wy- Oprócz tych wydarzeń goście z powiadali swoje zatroskanie sytuacją Niemiec zwiedzili we wtorek Babo- na Ukrainie, wznieśli też toast z życze- rów, Kietrz i Branice, w środę odbyli niami pokoju dla narodu ukraińskiego. spacer po Głubczycach, w czwartek Jan Wac

74 WSPÓ£CZESNOŒÆ

GMINA Wspó³czesnoœæ

75 WSPÓ£CZESNOŒÆ

76 WSPÓ£CZESNOŒÆ

23. Dożynki w gminie - Mokre Następne odbyły się w Piotrowi- 2014" przeszły do historii epoki cach nad zalewem w Ośrodku Rekre- acyjno Wypoczynkowym za- kończone (przerwane) pa- miętną ulewą. Kolejne odby- wały się we wsiach które wy- kazały największą społeczną aktywność i wygrywały kon- kurs "Na najestetyczniejszą wieś i posesję" zainicjowany przez ówczesnego przewodni-

samorządowej, którą zapoczątkowa- ły po rocznej przerwie w 1991 r., pierwsze dożynki na Stadionie Miejskim ze Mszą św. odprawianą przez śp. bpa Antoniego Adamiuka w 1992 r.

czącego Rady Miejskiej. Na- grodą dla wsi, oprócz poprawy estetyki i licznych odnowio- nych posesji były realizowane przez gminę inwestycje szczegól- nie cenne dla mieszkańców bo oczekiwane latami. Pierwsze sko- rzystały Bogdanowice, a potem

77 WSPÓ£CZESNOŒÆ pojawili się Pluszowy Miś i Kłapouchy, rodzice z dziećmi wspólnie śpiewali, klaskali i tańczyli. Do tego były konkur- sy z nagrodami i niespodzian- ki, nawet dorośli, towarzyszą- cy dzieciom dobrze się bawili. Późniejsza pora - dla młodzie- ży, zakończyła się zabawą ta- neczną. W międzyczasie - re- cital Klaudii Stabik młodej, ale jakże dojrzałej i obdarzonej …opinie innych wsi "szko- da, że dożynki są tylko raz w roku". Dlatego z satysfakcją (2014r.) przyjąłem informację, że po kilkuletniej przerwie Gmina przywróciła do życia ten konkurs. Dożynki "Mokre 2014" wniosły nowe rozwiązania organizacyjne i techniczne (bilboard), poza tym trwały dwa dni. Sobotnie świętowanie dedykowane było dzieciom - blok zabawowy prowadzony przez fantastycznym, mocnym głosem wo- kalistki, po niej gwiazda wieczo- ru Łukasz Zagrobelny. Nic do- dać, nic ująć... Niedziela - tradycyjnie- Msza św. dziękczynna za tegoroczne plony, odprawiona przez ks. Piotra Kuca oficjała Sądu Du- chownego w Opolu i ks. pro- boszcza parafii Równe Krzysz- tofa Cieślaka korowód dożyn- kowy z nieodłącznymi korona- mi żniwnymi prowadzony przez dość nietypową Grupę Bahamas, kie- mażoretki i orkiestrę dętą na boisko. rującą muzykę disco polo do najmłod- Tu czekały na gości imprezy rekre- szych odbiorców, piosenki dziecięce acyjno - rozrywkowo - wystawowo- grane na scenie posiadały odpowied- gastronomiczne, oraz estrada, na któ- nią scenerię i wyjątkowy klimat. Gdy rej prezentowały się dzieci z Zespołu

78 WSPÓ£CZESNOŒÆ sję w składzie - Barbara Piecha- czek, Elżbieta Zenfler, Joanna Radecka oraz "Na najeste- tyczniejszą po- sesję i sołectwo w Gminie" - na- g r o d z o n a Nowa Wieś Głubczycka. Wrę cz o no odznaczenia Szkół w Pietrowicach i zawodnicy "Zasłużony dla Rolnictwa" - Albert Bo- Klubu Taekwondo. Poprzedzone jed- gusław- Mokre, Kocoń Adam- Nowy nak powitaniem przez Burmistrza Rożnów, Kulikowska Katarzyna-Berna- Głubczyc gości dożynkowych - Sta- cice, Rojek Ryszard- Mokre, Sobolew- rosty Powiatu, Starostów dożynek - ski Zbigniew - Zopowy Osiedle. Marię Małocha i Tadeusza Falkow- skiego. Szczególnymi gośćmi byli członkowie Stowarzyszenia Miesz- kańców Miast Partnerskich Głubczy- ce -Rockenhausen (goszczący u pol- skich rodzin) z udziałem Burmistrzów i Zarządu tamtejszej Gminy Związko- wej oraz delegacja strażaków. Ogło- szono wyników konkursów: " Na naj- ładniejszą koronę żniwną" - 1. Zawi- szyce, 2. Bogdanowice, 3. Nowy Roż- Występy Teatru "Tradycja" w reż. nów, 4. Równe, Bernacice Górne, Zopo- Marii Farasiewicz i jej recital oraz po- wy Osiedle, Debrzyca, Nowa Wieś Głub- kaz laserów zakończyły doroczne czycka, Zubrzyce, oceniane przez komi- świętowanie. "Jednym słowem" było dla każdego coś miłego, smacz- nego, interesującego. Warto do- dać, że nawet niebo było łaska- we dla organizatorów, w czasie nawałnicy deszczowej w Głub- czycach i okolicy w Mokrem w tym czasie świeciło słońce w którym wygrzewali się bohate- rowie licznych, pomysłowych dożynkowych dekoracji przed posesjami. Jan Wac

79 WSPÓ£CZESNOŒÆ SANKTUARIUM MARYJNE W BOGDANOWICACH I stała się rzecz niezwykła! Oto ca, znajduje schronienie właśnie w bogdanowicki kościół urasta do ran- tym kościele. Otoczony wielką czcią i gi sanktuarium. Wydarzenie spek- nabożeństwem przez sprawującego tu takularne, swoista nobilitacja ziemi posługę duszpasterską od lat prawie głubczyckiej. Prawie trzy lata sta- czterdziestu ks. radcy i kapelana Kre- rań ks. proboszcza Adama Szubki sowiaków - Adama Szubkę, przycią- uwieńczone sukcesem. Radość wiel- ga rzesze Kresowian rozproszonych ka! po całej Polsce. Ich Pani, Bolesna - Otoczona od lat szczególnym kul- Łaskawa, to Orędowniczka Łask. Sły- tem w bogdanowickiej świątyni Mat- nie cudami, co symbolizują liczne ka Boska z Mo na st e- rzysk słynie ł a s k a m i "(….) Ukry- ta w cudow- nym obrazie pat ro nuje Bogdano-

wota dziękczynne tuż obok bocznego ołta- rza. Tego, w którym Pani z Monasterzysk ma swoje miejsce. Od pięciu lat wieś Bogdanowice w mie- siącu wrześniu obcho- dzi tzw. Dni Kultury Kresowej organizowa- wicom, chroniąc parafię od złych zdarzeń. W stuletnim kościele ikona kresowe przy- pomina dzieje, krwawą histo- rię Polaków wypędzonych ze swoich domów (…)". Ocalały z wojennej i ban- derowskiej zawieruchy ob- raz, przywieziony przed laty przez niegdysiejszego pro- boszcza ks. Kazimierza Joń-

80 WSPÓ£CZESNOŒÆ się zazwyczaj 14 października, w Dniu Edukacji Narodowej, do stóp Bogdanowickiej Matuchny, by dziękować i prosić… Zresztą to nie jedyne pielgrzymki. 4 październik 2014 r. Podniosła Uroczystość! Do świątyni we wsi Bogdanowice przybywa nieco- dzienny gość z Opola - ks. bp Ru- dolf Pierskała, by w imieniu ks. bp. ordynariusza - Andrzeja Czai - ne przez Głubczyckie Towarzystwo uczynić kościół p.w. Podwyższenia Miłośników Lwowa i Kresów Płd. - Wsch., sołectwo i parafię. Z tymi obchodami związany jest niewątpliwie kult Matki Bożej z Monasterzysk. Do Królowej z Kresów przybywają dawni, sę- dziwi już parafianie, ich potom- kowie oraz wierni z całego regio- nu. Uroczysta Msza Św. inaugu- rująca owe Dni Kresowe jest szczególnym wydarzeniem w Krzyża Świętego prawdziwym sank- naszej społeczności, a obecność ks. tuarium Matki Bożej Łaskawej. Dom Tadeusza Isakowicza- Zaleskiego (ze Pański wypełniony po brzegi. Przy- strony ojca rodem z odziany w białe kwiaty, oczarowuje Monasterzysk) i jego poruszające pięknem i prostotą jednocze- śnie. Wprowadzony przy dźwię- kach orkiestry dętej ks. biskup obdarowuje wiernych uśmie- chem, sympatią i życzliwością bijącą z twarzy. W ławkach wła- dze samorządowe ze starostą Józefem Koziną i burmistrzem - Janem Krówką na czele. Radni różnych szczebli, przedstawicie- le organizacji, stowarzyszeń, goście z Kędzierzyna -Koźla, Wrocławia i inni. Tuż obok, na homilie są jakże istotnym elementem stojąco, głubczyccy harcerze pod tychże kresowych spotkań. przewodnictwem komendanta Hufca Nie sposób pominąć dorocznych ZHP- Ryszarda Kańtocha. Sołtys - pielgrzymek nauczycieli udających Marek Gorczyca - wita Jego Eksce-

81 WSPÓ£CZESNOŒÆ

lencję i… rozpoczyna się Msza Św. czenia zamiast klasycznych dzwon- koncelebrowana, której przewodniczy ków, słyszymy donośne trąby. Pod- wspominany wcześniej ksiądz bi- niosły i uroczysty nastrój potęgują skup. Ten sam, który w maju tego roku laudacje od burmistrza, parafian i róż- udzielił naszej młodzieży sakramentu nych środowisk. bierzmowania. A obok spora grupa Łzę wyciskają pieśni w wykonaniu księży. Z dekanatu głubczyckiego i niewidomej studentki z Nysy - Mary- spoza. si, a zwłaszcza jej "Ave Maria". Biskupowi asystuje ks. proboszcz Po komunii chwila skupienia i mon- Adam Szubka. Jego ściśnięta bólem taż poetycko- muzyczny. Jakże się twarz promienieje! Bo oto marzenie cieszę, że jest mi dane włączyć małą staje się rzeczywistością. Kiedy ks. cząstkę siebie w to przedsięwzięcie. biskup odczytuje dekret nadający ko- Dzielę się swoją wierszowaną re- fleksją, a pieśń mego autor- stwa "Do Matki Bożej z Montarzysk" ofiarowuję Łaskawej Pani w tak wyjąt- kowym dniu. Akompaniuje mi na organach kompozytor pieśni - Józef Kaniowski. Z kolei jego dzieci, Marysia i Maciek śpiewają utwór Franciszka Karpińskiego "Ręka, która wam kadzidło pali" także z muzyką i akom- paniamentem swego taty. ściołowi rangę sanktuarium, a ks. A'propos Karpińskiego. Mowa tu o Szubkę czyni tym samym kustoszem, poecie doby sentymentalizmu, który ten nie kryje wzruszenia i … łez. ponad 200 lat temu w swym wierszu Przejmująca homilia księdza bisku- złożył hołd "Pani z Monasterzysk" już pa oraz list od opolskiego ordynariu- wtedy czczonej. Lecz to nie wszyst- sza sprawiają, że doświadczamy sa- ko. Nie może bowiem zabraknąć nuty crum. Serce chce "wyskoczyć" z pier- poetycko - modlitewnej, stąd też Mie- si, gdy podczas tajemnicy przeisto- tek Zając - aktor i recytator - kieruje do Maryi pełne liryzmu słowa: 82 WSPÓ£CZESNOŒÆ "Ty jesteś siewna, Tyś różańcowa; Ty polem szumisz, rankiem po rosie chodzisz, Ty jesteś panna polna, Ty jesteś łąkowa; Gwiazdo zaranna! Prze- wodniczko łodzi (….)" A potem procesja z cudownym ob- razem niesionym przez "córki" bog- danowickiego kościoła ( jak mówi ks. Szubka), czyli przedstawicieli okolicz- nych wsi włączonych niegdyś do parafii. Oczywiście najpierw "idą" Bogdanowice, potem Nowa Wieś na- leżąca do parafii, potem Nowy Roż- nów i Krzyżowice. Po procesji uro- czyste "Te Deum", błogosławieństwo PIEŚŃ i … niespodzianka! Wyrazy wdzięcz- DO MATKI BOŻEJ ności w stronę ks. biskupa i ks. ku- stosza kieruje sołtys, po czym wy- Z MONASTERZYSK brzmiewają rytmicznie dwa znane mo- Matko Boska z Monasterzysk, tywy muzyczne: "Syćka se Wom Zy- Ukryta w cudownym obrazie, com" i "Życzymy, życzymy". Śpiewa- Patronujesz Bogdanowicom, my pełną piersią na nutę góralską, a Chroniąc parafię od złych zdarzeń. potem tradycyjnie. Wierni nam wtó- W stuletnim kościele ikona rują. Maestro Kaniowski przygrywa. Kresowe przypomina dzieje, Ksiądz biskup uśmiecha się, a ks. ku- Krwawą historię Polaków stosz ponownie jest wzruszony… Wypędzonych ze swoich domów. Zbliża się koniec. Jeszcze długa li- Ref: sta podziękowań z ust ks. Szubki, a Przed Twym bolesnym obliczem potem pani Stasia Mrzygłód, zatro- Pielgrzymi, jakże stroskani, skana o przebieg uroczystości, zapra- Zanoszą prośby najskrytsze, sza wszystkich gości na świąteczny Ty obsypujesz łaskami 2X obiad do świetlicy wiejskiej. Przy wyj- II. ściu z Sanktuarium jeden z ministran- I błogosławisz Swym sługom tów wręcza mi obrazek z cudownym Oddanych Bożej sprawie, wizerunkiem Matki Bożej Łaskawej - A Twe spojrzenie najgłębsze Bolesnej. Proszę o więcej. Dla rodzi- Przenika myśli bez granic. ny, przyjaciół, znajomych. Niech nam Twej macierzyńskiej opiece towarzyszy w codzienności… Przez Polecamy społeczność tej wioski, dłuższą chwilę wpatruję się w oblicze Niech kult Maryjny tu kwitnie, Maryi. Smutne, lecz jaśniejące bla- Rozbrzmiewa po całej Polsce. skiem… Ref: Tymczasem smaczny posiłek w Przed Twym… świetlicy i kuluarowe rozmowy. A jest o czym rozmawiać … Słowa: Maria Farasiewicz Maria Farasiewicz Muzyka: Józef Kaniowski

83 WSPÓ£CZESNOŒÆ EKUMENIZM Ekumenizm jest próbą powrotu do nowa, odwołując się do współczesnej pierwotnej jedności Kościoła, próbą sobie sytuacji Ludu Bożego, dostrze- nawiązania dialogu między kościoła- ga w śmierci Jezusa rację jedności mi, które się podzieliły. Na skutek tych synów Bożych: „miał umrzeć za na- bolesnych podziałów ucierpieli wszy- ród, a nie tylko za naród, ale także, by scy i próba odzyskania jedności jest rozproszone dzieci Boże zgromadzić powrotem do pełni tożsamości. Histo- w jedno” (11, 51-52). Istotnie, jak wy- ria Kościoła naznaczona jest głęboką jaśnia List od Efezjan, On „zburzył tajemnicą podziałów i rozdarcia. Jest rozdzielający je mur ..., przez krzyż, w to przeciwne woli Boga. To grzech i sobie zadawszy śmierć wrogości”, a skandal w oczach świata być podzie- to, co było podzielone, „uczynił jed- lonymi, to konsekwencja grzechu nością” (2, 14. 16). Sam Jezus w go- człowieka, a nie woli Boga, która pra- dzinie swej męki modlił się, „aby wszy- gnie jedności, pokoju i zgody. scy stanowili jedno” (J 17, 21). Ta jed- Już w Starym Testamencie prorok ność, którą Pan dał swemu Kościoło- Ezechiel, nawiązując do ówczesnej wi i którą pragnie ogarnąć wszystkich,

sytuacji Ludu Bożego, posłużył się nie jest czymś mało istotnym, ale sta- prostym symbolem dwóch kawałków nowi centralny element Jego dzieła. drewna, najpierw rozdzielonych, póź- Nie jest też drugorzędnym przymio- niej ponownie połączonych, aby wy- tem wspólnoty Jego uczniów, lecz razić Bożą wolę „zebrania ze wszyst- należy do jej najgłębszej istoty. Bóg kich stron” członków swego rozpro- pragnie Kościoła, ponieważ pragnie szonego ludu: „Ja będę ich Bogiem, jedności, i właśnie w jedności wyraża oni zaś będą moim ludem. Ludy zaś się cała głębia Jego agape.( UT pogańskie poznają, że Ja jestem Pan” UNUM SINT nr.5/ 9) (por. 37, 16-28). Z kolei Ewangelia Ja- Termin Ekumenizm jest najczęściej

84 WSPÓ£CZESNOŒÆ używany na określenie ruchu na rzecz znaniowymi. Głównym celem ruchu jedności chrześcijan lub jedności ekumenicznego jest jedność wszyst- Kościoła. Faktycznie, posiada on jed- kich chrześcijan zgromadzonych w nak o wiele szersze znaczenie. „Sło- jednym, świętym, powszechnym wo ekumenizm wywodzi się z klasycz- i apostolskim Kościele Chrystuso- nego języka greckiego - oikumene - wym. Jest to więc ruch przywracają- gdzie wyrażało ideę „całego tego za- cy Kościołowi jego prawdziwą kato- mieszkałego świata” bądź zamieszki- lickość (powszechność). W dziejach wania wspólnie świata. W takim też Kościoła niemalże od samego jego sensie termin ten po raz pierwszy zna- początku, obecne było istnienie róż- lazł zastosowanie w Piśmie Świętym norodnych gnoz i podziałów. Równo- (zob. Mt 24, 14; Dz. Ap. 17, 6; Hebr 2, cześnie z licznymi rozłamami w łonie 5). Jego znaczenie uległo jednak uści- Kościoła trwały także działania przy- śleniu w tradycyjnym ujęciu katolic- wracające jedność. Próby te nie po- kim, w którym używano go na okre- siadały jednak tego samego znacze- ślenie soboru powszechnego, w prze- nia, co współczesny ruch ekumenicz- ciwieństwie do partykularnych syno- ny. Nieświadomy jeszcze swojego dów Kościoła powszechnego.” W ję- fundamentalnego znaczenia dla przy- zyku współczesnej teologii znaczenie szłości Kościoła, ruch ekumeniczny terminu ekumenizm przeszło praw- narodził się na przełomie XIX i XX dziwą ewolucję związaną z uświado- wieku w łonie tych wspólnot kościel- mieniem sobie przez chrześcijan pro- nych, które funkcjonowały poza wi- blemu podzielonego Kościoła oraz dzialną jednością z Kościołem Rzym- potrzeby przywrócenia utraconej jed- sko-Katolickim. Pierwsze świadome ności. Ruch jedności chrześcijan wy- inicjatywy ekumeniczne miały począ- dobył to słowo, aby nadać mu nową tek w środowisku protestanckim i pra- jakość jako cały ten zamieszkały przez wosławnym. Do faktycznych pionie- uczniów Chrystusa Kościół. Odtąd rów ruchu ekumenicznego zaliczą się wszelkie zaangażowanie na rzecz jed- Międzynarodową Radę Misyjną (In- ności chrześcijan nazywa się popu- ternational Missionary Council), or- larnie ekumenizmem lub ruchem eku- ganizację Życie i Praca (Life and menicznym. „Zwrot "ruch ekumenicz- Work) oraz Wiara i Ustrój (Faith and ny" najczęściej pojawia się przy po- Order). Dały one faktyczny początek jęciu "ekumenizm". Najogólniej ozna- istnienia Światowej Radzie Kościo- cza on proces rozwijania relacji inter/ łów (World Council of Churches). kościelnych pomiędzy poszczególny- W początkowym okresie ruchu eku- mi wyznaniami chrześcijańskimi i Ko- menicznego poczesne miejsce zajmu- ściołami.” Rozwijając znaczenie termi- je też Związek Męskiej Młodzieży nu „ruch ekumeniczny” można powie- Chrześcijańskiej (Youth Men Chri- dzieć, że wyraża on wszelkie instytu- stian Association - YMCA) oraz Zwią- cjonalne lub oficjalne (doktrynalne), zek Żeńskiej Młodzieży Chrześcijań- jak też nieformalne i spontaniczne skiej (Youth Women Christian Asso- próby budowania jedności między ciation - YWCA). W 1910 roku, pod- chrześcijanami i ich Kościołami wy- czas trwania Konferencji Misyjnej

85 WSPÓ£CZESNOŒÆ

w Edynburgu w Szkocji, przedstawi- służyć idei jedności wśród chrześci- ciele Kościołów anglikańskich oraz jan różnych konfesji. Podobną pracę, kilku Kościołów protestanckich zwró- w sposób niezależny, podjęła też inna cili uwagę na to, że podział wśród organizacja Wiara i Ustrój (Faith and chrześcijan stwarza poważną prze- Order). Doświadczenia wypracowane szkodę w działalności misyjnej oraz przez te trzy organizacje oraz ich ciała dalszego rozprzestrzeniania się chrze- organizacyjne dały podstawę do po- ścijaństwa. Uznano wówczas, że wołania do życia w 1948 roku Świato- wszelkie nieporozumienia, podziały wej Rady Kościołów z siedzibą w Ge- i schizmy między chrześcijanami na- newie w Szwajcarii. Odtąd datę tą leży traktować jako skandal. W kra- uważa się za oficjalny początek mię- jach misyjnych rodzi to fundamental- dzywyznaniowego i międzynarodo- ne trudności w głoszeniu Ewangelii wego ruchu ekumenicznego.“ Począ- oraz pracy misyjnej. Nowo powstałej tek ruchu ekumenicznego nie był po- Międzynarodowej Radzie Misyjnej zbawiony trudności oraz problemów (the International Missionary Coun- związanych z artykulacją celów eku- cil) zalecono więc prowadzić pracę in- menizmu i sposobu ich osiągnięcia. formacyjną wśród chrześcijańskich Ruch misyjny, z którego swój począ- grup misyjnych i Kościołów, która po- tek bierze ruch ekumeniczny, szybko legała na udzielaniu rad i zaleceń na stracił zainteresowanie ekumenizmem, temat tego, jak unikać w krajach mi- jako odrębnej działalności Kościoła syjnych konfliktów i utrudnień wyni- lub dyscypliny teologicznej. Był na kających z podziału. W 1925 roku tyle zainteresowany dziełem na rzecz podczas konferencji organizacji Życie jedności chrześcijan, na ile służył on i Praca (Life and Work) w Sztokhol- działalności misyjnej, dla której liczył mie opracowano wspólnie pryncypia się tylko jeden cel: „szerzenie chwały wiary chrześcijańskiej, które miały Ewangelii”. Organizacja Życie i Praca

86 WSPÓ£CZESNOŒÆ podkreślała zasadę, że w służbie jed- zielonoświątkowców. Zrodziło to ruch ności chrześcijan nie ma miejsca na tworzenia stowarzyszeń wyznanio- dyskusje doktrynalne. Liczy się tyl- wych, które miały pomagać wiernym ko wspólne świadectwo chrześcijan. w pogłębianiu własnej tożsamości Inna drogą poszła natomiast organi- wyznaniowej. “Od momentu powoła- zacja Wiara i Ustrój, która podczas nia do życia Światowej Rady Kościo- konferencji w Lozannie w 1925 roku łów w Genewie w 1948 dzieje ruchu wypracowała stanowisko, że chrze- ekumenicznego można podzielić na ścijanom należy uświadomić, iż po- następujące okresy: - „przed Sobo- dział Kościoła jest skandalem, a jed- rem Watykańskim II“ - „Sobór Waty- ność można osiągnąć poprzez dys- kański II“- „po Soborze Watykańskim puty i przezwyciężanie różnic doktry- II“- „ruch ekumeniczny na początku nalnych. Uczestnicy konferencji mie- III Tysiąclecia“ Przez pierwsze dzie- li też wizję powołania do życia federa- sięciolecia Kościół katolicki, w prze- cji lub ligi zrzeszającej, na zasadzie ciwieństwie do środowisk protestanc- dobrowolności, różne Kościoły kich lub prawosławnych, zachowywał chrześcijańskie. W ramach tej struk- się bardzo wstrzemięźliwie, a często tury toczyłyby się też dyskusje doty- nawet wrogo, wobec rodzącego się czące spraw doktrynalnych i ewen- ruchu ekumenicznego. Na samym po- tualnie ustalano rozwiązania kompro- czątku podobne zachowania prezen- misowe. Od roku 1927 ruch ekume- tował także Kościół prawosławny, niczny w łonie protestantyzmu, który który jednak z czasem podjął kroki bez żadnych wątpliwości dał mu swój zmierzające do nawiązania kontaktów początek, zaczął się rozwijać w spo- z protestanckimi ośrodkami ekume- sób harmonijny i stały. Wszystkim nicznymi. Tego rodzaju decyzje w zaangażowanym w dzieło jedności żaden sposób nie potrafił wypraco- chrześcijan przyświecał jeden cel: wać Kościół katolicki. Z tego też pojednanie między Kościołami. Pod- względu należy osobno potraktować czas konferencji organizacji Wiara i postawę katolicką wobec rodzącego Ustrój w Edynburgu (Szkocja) w 1937 się w świecie ruchu ekumenicznego. roku i w Lundzie (Szwecja) w 1952 Papieże przełomu XIX i XX wieku, a roku dokładnie określono zadania dla więc na samym początku rodzącego ruchu ekumenicznego, podkreślając, się ruchu ekumenicznego, świadomie że właściwym dla jego rozwoju są stu- odrzucali jakąkolwiek inicjatywę na- dia i dyskusje doktrynalne. Paradok- wiązania relacji ze środowiskiem pro- salnie jednak, decyzje na temat po- testanckim. W maju 1919 roku papież dejmowania rozmów doktrynalnych Benedykt XV odrzucił zaproszenie zaowocowały zwiększeniem przywią- przesłane na jego ręce przez Kościół zania chrześcijan poszczególnych Episkopalny w USA do wzięcia udzia- konfesji do własnych tradycji wyzna- łu w jednej z konferencji organizacji niowych i doktrynalnych. Tendencje Wiara i Ustrój. Natomiast papież Pius te najbardziej były dostrzegalne XI, w związku z odbytymi konferen- wśród anglikanów, baptystów, lute- cjami organizacji Życie i Praca w ranów, metodystów, prezbiterianów i Sztokholmie w 1925 r. oraz organizacji

87 WSPÓ£CZESNOŒÆ Wiara i Ustrój w Lausanne w 1927 r., momentu swojego powołania w 1948 wydał specjalną encyklikę Mortalium roku jedną z głównych prerogatyw jej animos (6 styczeń 1928 r.), w której działania było znalezienie wspólnych wyjaśnił zasady prawdziwej religijnej wartości i pryncypiów ekumenicz- jedności. Zgodnie z papieską ency- nych. Kościoły członkowskie ŚRK kliką prawdziwa jedność polega na generalnie doszły do wspólnej kon- przyjęciu Objawienia Boga w Chry- kluzji, że podziały między chrześcija- stusie, którą to doktrynę w pełni prze- nami są skandalem i dlatego należy chowuje i naucza Kościół katolicki. uczynić wszystko, aby zapanowała W jedności chrześcijan nie może bo- prawdziwa jedność. Ta jedność ma wiem istnieć kompromis doktrynalny. być zarówno widzialna, jak i niewi- Papież podkreślił też, że jeden i praw- dzialna. Jest ona fundamentem spra- dziwy Kościół Chrystusa nie może wowania w świecie misji zwiastowa- być federacją różnych wspólnot ko- nia Chrystusa. ŚRK uznaje też, że je- ścielnych i niezależnych od siebie den Kościół chrześcijański ma być organizacji chrześcijańskich. Przy tej ponadnarodowy, ponadregionalny i okazji papież zabronił katolikom udzie- ponadrasowy. Dużemu przeoriento- lać jakiegokolwiek wsparcia ideom waniu uległy także katolickie pryncy- ekumenicznym skrytykowanych w pia ekumeniczne. Są one coraz bliż- encyklice. Papieska encyklika wywo- sze pryncypiom wyrażonym przez łała duży sprzeciw w ekumenicznych Kościoły zrzeszone w Światowej Ra- kręgach protestanckich. Jednak pa- dzie Kościołów. Katolicy uznają, że radoksalnie, antyekumeniczna ency- pełna jedność Kościoła jest zadaniem klika Piusa XI wywołała zaintereso- wyrażonym w prośbie Chrystusa, wanie ideą jedności chrześcijan w „aby byli jedno”. Ta modlitwa skiero- katolickich kołach intelektualnych, wana do Ojca jest niejako obietnicą który pomału zaczęły szukać przyja- jedności, która nastąpi w wyniku dzia- cielskich kontaktów z ekumenicznie łania Ducha Świętego. Kościół kato- nastawionymi protestantami. Te jesz- licki uznaje jednak, że prawdziwy Ko- cze nieśmiałe pierwsze kroku niektó- ściół Chrystusowy nigdy nie odstą- rych katolików w kierunku ruchu eku- pił i nigdy też nie może odstąpić od menizmu stworzyły solidny funda- jedności w wierze, ponieważ jest jed- ment pod intensywnie rozwijającym ność wewnętrzna której gwarancją się od drugiej połowy XX wieku ka- jest sam Jezus i ta jedność nawet w tolickim ruchu ekumenicznym.““ czasie podziałów pozostaje siłą spo- Można powiedzieć, że w wyniku iwem Kościoła Chrystusowego. Przy wspólnych studiów i doświadczeń czym widoczna, ta zewnętrzna jedność główne zasady ekumeniczne w po- jest zachwiana i nad tą należy praco- szczególnych wyznaniach stają się wać i dołożyć wszelkich starań by ją coraz bardziej przejrzyste i bliższe osiągnąć na nowo. wspólnemu celowi. Ekumenizm wymaga odnowy po- Nieoceniony wpływ na zbliżenia stawy ze strony wszystkich Kościo- między Kościołami i wyznaniami po- łów i przypomnienia sobie o prawdzi- łożyła Światowa Rada Kościołów. Od wej naszej tożsamości. Wymaga pew-

88 WSPÓ£CZESNOŒÆ nej giętkości w stosowaniu metod giego, dokonujemy przejścia jako- dążenia do jedności. Trzeba uwzględ- ściowego, zaczynamy wchodzić w ta- niać przy tym różnorodność osób, jemnice katolickości, powszechności, funkcji i sytuacji, a także specyfikę mądrości Boga zapisanej w nas, pro- Kościołów partykularnych oraz wadzeni przez Ducha Bożego. wspólnot angażujących się razem z Jan Pawł II praktycznie we wszyst- nimi w dążenie do jedności. W kon- kich wypowiedziach, dotykał kwestii sekwencji formacja ekumeniczna wy- ekumenizmu. Pielgrzymki i spotkania maga pedagogii dostosowanej do były wyrazem głębokiej troski o jed- konkretnych sytuacji życiowych da- ność i pojednanie ludów, kultur i wy- nych osób i grup, uwzględniającej znań. przy tym wymóg postępu w dążeniu Ekumenizmowi poświęcona jest, wydana w 1995 roku, papieska en- cyklika „Ut unum sint” („Abyśmy byli jedno”). Jan Paweł II omawia w niej za- gadnienia dialogu katolików z prawo- sławnymi i prote- stantami. W ency- klice zawarte są za- równo podstawy biblijne ekumeni- zmu, jak również do ciągłej odnowy i zmiany nastawie- osiągnięcia w tej dziedzinie. Papież nia. (Formacja ekumeniczna w Koście- sam nazywał wówczas tę encyklikę le katolickim, papieska Rada ds. Po- "imperatywem chrześcijańskiego su- pierania Jedności, 2004) mienia" i przypominał, że dążenie eku- Nie sposób pominąć roli, jaką dla meniczne jest „jednym z priorytetów ruchu ekumenicznego odegrał św. Jan duszpasterskich” jego pontyfikatu. Paweł II. Swoją postawą i budowa- Jan Paweł II podkreślał, „jest oczywi- niem relacji o charakterze ekumenicz- ste, że podział chrześcijan pozostaje nym i międzyreligijnym zaprosił nas w sprzeczności z prawdą, której gło- do nowego tysiąclecia, do kościoła szenie jest ich misją, a tym samym dialogu, z dala od podziałów. szkodzi poważnie ich świadectwu”. Uświadomił wiernym, że to, co zbli- Papież zwracał uwagę, że „gdy ża do Chrystusa, to dar i laska jedno- chrześcijanie modlą się razem, wów- ści, to stronienie od tego, co dzieli. czas cel, jakim jest zjednoczenie, wy- Na drodze pojednania odnajduje daje się bliższy”. Jan Paweł II pisał, że każdy z nas własną tożsamość kultu- w dialogu chrześcijanie powinni trak- rową, historyczną i religijną. tować siebie jako partnerów, a nie prze- Otwierając się na zrozumienie dru- ciwników, a dialog ma doprowadzić

89 WSPÓ£CZESNOŒÆ do usunięcia rozbieżności. „Auten- wszystkich wyznań chrześcijańskich tyczny ekumenizm jest łaską praw- na wspólnej modlitwie o pokój. 27 dy”. października 2011 roku, pod przewod- Papież wzywał też m.in. do przyswa- nictwem Benedykta XVI odbyło się jania dotychczasowych rezultatów spotkanie międzyreligijne, upamięt- dialogu ekumenicznego i do swoiste- niające 25. rocznicę pierwszych, hi- go „nawrócenia się” wszystkich storycznych modlitw. wspólnot ku ekumenizmowi i dążenia Dokonania Jana Pawła II pozosta- do „pełnej komunii”. wią niezatarty ślad w historii, ślad Wspomniał też o roli, jaka przypa- poważnych wysiłków podejmowa- da w dążeniu do jedności chrześcijan nych dla zbliżenia między Kościoła- biskupowi Rzymu. „Jestem przekona- mi. Papież natchnął Kościół katolicki ny, że ponoszę w tej dziedzinie szcze- nowym, bardziej ewangelicznym du- gólną odpowiedzialność, która pole- chem" - podkreślał w wywiadzie udzie- ga przede wszystkim na dostrzeganiu lonym w 2005 roku, jeszcze za życia ekumenicznych dążeń większości papieża, patriarcha ekumeniczny chrześcijańskich Wspólnot i na wsłu- Konstantynopola Bartłomiej I, du- chiwaniu się w kierowaną do mnie chowy przywódca Kościoła wschod- prośbę, abym znalazł taką formę niego. sprawowania prymatu, która nie od- Wcześniej obaj dostojnicy spoty- rzucając bynajmniej istotnych ele- kali się kilka razy, m.in. wzywając do mentów tej misji, byłaby otwarta na przezwyciężenia niechęci, jaka po- nową sytuację”. wstała między prawosławnymi i kato- Papież wskazywał też, że „znamien- likami po rozpadzie bloku komuni- na część” jego wizyt duszpasterskich stycznego. „poświęcona jest świadczeniu na Św. Jan Paweł II często przypomi- rzecz zjednoczenia chrześcijan”. Przy- nał, że Sobór Watykański II wezwał pominał wówczas swoje wizyty w kra- katolików, aby uważali członków in- jach, gdzie katolicy stanowią mniej- nych Kościołów za „swych braci i sio- szość, m.in. dwie podróże do Niemiec stry w Bogu”. „Tolerancja to za mało, (1980 i 1987), Szwajcarii (1984), kra- bo ważna jest też miłość do braci wie- jów skandynawskich i północnoeu- rzących inaczej, ale w tego samego ropejskich (Finlandia, Szwecja, Nor- Boga” - mówił w 1991 roku, w czasie wegia, Dania, Islandia - 1989), Kana- wizyty w warszawskim kościele ewan- dzie (1984) czy Stanów Zjednoczo- gelickim Św. Trójcy. nych (1987). Podczas tej samej pielgrzymki do Do ważnych wydarzeń ekumenicz- Polski, w białostockiej katedrze pra- nych papież zaliczył również Świato- wosławnej Św. Mikołaja powiedział wy Dzień Modlitw o Pokój w 1986 r. do wiernych i hierarchów Cerkwi, że w Asyżu oraz Dni Modlitw o pokój „dzisiaj widzimy jaśniej i lepiej rozu- w Europie, zwłaszcza na Bałkanach miemy, że nasze Kościoły są Kościo- w 1993 r. łami siostrzanymi”. W Asyżu Jan Paweł II po raz pierw- „Powtarzamy jednym głosem i jed- szy spotkał się z przywódcami i re- nym sercem słowa Apostoła: +Wzy- prezentantami kilkunastu religii oraz wam was bracia w imię naszego Pana,

90 WSPÓ£CZESNOŒÆ Jezusa Chrystusa, abyście wszyscy nia z konfliktu w duchu dialogu i po- mówili jednym głosem, aby nie było jednania, którego chce Bóg dla każ- między wami podziałów+” - taką de- dego człowieka. klarację podpisał - wspólnie z arcybi- Dialog ekumeniczny zależy w znacz- skupem Aten i całej Grecji Chrysto- nej mierze od tego, czy w naszych ma- dulosem - podczas wizyty na Areopa- łych (zdaje się nie znaczących wiele) gu w 2001 roku. Spotkanie miało cha- środowiskach potrafimy prowadzić rakter historyczny, bo była to pierw- dialog i otwierać się niestrudzenie na sza od stuleci wizyta papieża w pra- tożsamość nieco inna od naszej. Bo wosławnej Grecji. tylko dialogując i poznając się lepiej, wychodząc poza obszar własnych Watykaniści podkreślają, że Jan przekonań, spotykamy się tak w peł- Paweł II widział znaczenie gestów dla ni i na prawdę. Spotkanie z inna wiara zbliżenia między religiami - gestów i przekonaniem uczy nas o wartości odbieranych szerzej, niż tylko przez własnej tożsamości, zachęca nas do hierarchów innych kościołów. pogłębienia znajomości wzajemnej. W 2001 roku w Damaszku w Syrii Otwarcie na dialog oczyszcza nasze papież złożył pierwszą w dziejach wi- intencje i rodzi zaufanie, pozwala nam zytę w świątyni muzułmańskiej. Choć wyjść z lęku przed nieznajomym. nie było to jego pierwsze spotkanie Nasze Głubczyce są tego przykła- z przywódcami religijnymi islamu, po dem; ich historia przedwojenna prze- raz pierwszy został podjęty w mecze- platana spotkaniami i koegzystencja cie. Uczynił to Wielki Mufti Syrii szejk kultur, języków i wyznań była od za- Ahmad Kuftaro w meczecie Omajja- wsze tu obecna. Jakże wiec syn tej dów, ważnym miejscu dla kultury is- ziemi, za którego się uważam, mógłby lamskiej. nie być ekumeniczny? Jestem dumny W 2006 roku, czyli już po śmierci z tego pochodzenia, które wszczepiło Jana Pawła II okazało się, że już dużo we mnie ducha dialogu ekumeniczne- wcześniej i bez rozgłosu, jesienią 1979 go, któremu poświęcam się na ziemi roku podczas pobytu w Stambule włoskiej. w Turcji, papież odwiedził słynny Błę- Ważniejsze daty dla dialogu eku- kitny Meczet. Była to jednak dyskret- menicznego: na wizyta, o której nie wiedziały me- 1908 r. - duchowni anglikańscy S. dia. W 2006 roku oficjalnie odwiedził Jones i L.T. Wattson zainicjowali mo- to miejsce jego następca, Benedykt dlitwę o jedność wśród Kościołów XVI. 1927 r. - powstanie Komisji Wiara I dziś choć ponad 50 lat dzieli nas i Ustrój — międzykościelnej instytu- od Soboru Watykańskiego II i bez cji skupiającej teologów badających wątpienia w dobie kryzysu, także eku- doktryny i struktury różnych Kościo- menizm przeżywa swoje momenty nie łów. Jej celem jest odnajdywanie jed- zawsze łatwe, to św. Patron Rodzin ności między Kościołami w prawdzie. i dialogu Jan Paweł II zachęca nas do Komisja pracowała nad różnymi za- kontynuowania dzieła ekumeniczne- gadnieniami doktrynalnymi, a rezul- go właśnie w tym duchu. Szukania taty prac zostały zebrane w przyję- drogi pokoju nie waśni, wychodze- tych w 1974 r. tzw. dokumentach

91 WSPÓ£CZESNOŒÆ z Akry na temat chrztu, Eucharystii ści się w Watykanie, a jej przewodni- i posługiwań kościelnych. czącym jest obecnie kard. Edward I. 1936 r. - dzięki P. Couturierowi wpro- Cassidy. wadzona w 1895 r. przez papieża Le- 21 listopada 1964 r. - przyjęcie przez ona XIII nowenna o powrót braci Sobór Watykański II Dekretu o eku- odłączonych do Kościoła katolickie- menizmie, określającego katolickie go, odprawiana przed uroczystością zasady prowadzenia działalności eku- Zesłania Ducha Świętego, została za- menicznej. mieniona na dni modlitw wspólnie 1965 r. - odwołanie przez ekume- z innymi Kościołami o jedność wy- nicznego patriarchę Konstantynopo- znawców Chrystusa, jakiej chce Bóg. la Dimitriosa I i papieża Pawła VI ana- Tak zrodziła się idea Tygodnia Mo- tem (klątw), nałożonych po schizmie dlitw o Jedność Chrze- ścijan. 1944 r. - powstanie ekumenicznej wspól- noty z Taizé, zainicjo- wanej przez Rogera Louisa Schutza — syna protestanckiego pastora, znanego dzi- siaj jako brat Roger. Od lat 50. bracia organizują tygodniowe rekolekcje ekumeniczne dla mło- dzieży, a od 22 lat, na przełomie roku, Międzynarodowe w 1054 r.; skierowanie przez papieża Spotkania Młodych, zwane Piel- Pawła VI i ojców soborowych proś- grzymką Zaufania przez Ziemię. W by o wybaczenie dla braci odłączo- 1986 r. Taizé odwiedził Jan Paweł II. nych. 1948 r. - powstanie Ekumenicznej 1967 r. - zainicjowanie wzajemnych Rady Kościołów (zwanej także Świa- odwiedzin delegacji Patriarchatu tową Radą Kościołów). Siedziba ERK Konstantynopola w Watykanie z oka- mieści się w Genewie. Obecnie nale- zji uroczystości ku czci świętych Pio- ży do niej ponad 300 Kościołów pra- tra i Pawła, odbywających się 29 wosławnych, protestanckich, angli- czerwca oraz przedstawicieli Stolicy kańskich i starokatolickich, a na jej Apostolskiej w Konstantynopolu, czele stoi Konrad Raiser. podczas obchodów ku czci św. An- 1960 r. - powstanie Sekretariatu ds. drzeja 30 listopada. Jedności Chrześcijan — najważniej- 1969 r. - wizyta papieża Pawła VI szej w Kościele katolickim instytucji w siedzibie Światowej Rady Kościo- zajmującej się działalnością ekume- łów. niczną. W 1989 r. został on przekształ- 1970 r. - prośba o wybaczenie, skie- cony w Papieską Radę Popierania Jed- rowana do Kościoła katolickiego przez ności Chrześcijan. Siedziba Rady mie- Zgromadzenie Ogólne Światowej Fe-

92 WSPÓ£CZESNOŒÆ deracji Luterańskiej, skupiajacej Ko- chownego diecezji opolskiej). Praca ma- ścioły luterańskie z całego świata. gisterska podejmowała temat Kościoła 1979 r. - spotkanie Papieża Jana Zielonoświątkowego w Polsce. Święcenia Pawła II z patriarchą ekumenicznym kapłańskie przyjął z rąk Arcybiskupa A. Nossola 30 maja 1998 roku. Konty- Konstantynopola Dimitriosem, pod- nuował swe poszukiwania naukowe pod czas którego zadecydowano o rozpo- kierownictwem ks. prof. Jaskóły nad dia- częciu dialogu teologicznego między logiem prawosławno/anglikańskim. Skie- Kościołami prawosławnym i katolic- rowany do pracy duszpasterskiej do Pa- kim. Dialog toczy się od 1980 r. rafii Wniebowzięcia N.M.P. w Otmęcie 27 października 1986 r. - Światowy Krapkowicach. W roku 2000 skierowa- Dzień Modlitwy o Pokój w Asyżu ny na studia specjalistyczne (doktoranc- z udziałem przedstawicieli wielu Ko- kie) do Rzymu na Papieski Instytut ściołów i Wspólnot chrześcijańskich Wschodni ( PIO), gdzie po dwóch latach obronił licencjat na wydziale liturgii oraz innych religii. wschodniej pod kier. prof. Arranz, a na- 25 maja 1995 r. - ogłoszenie ency- stępnie obronił doktorat na fakultecie teo- kliki Jana Pawła II „Ut unum sint” - o logii i historii chrześcijańskich Kościo- działalności ekumenicznej Kościoła. łów Wschodu pod kierownictwem prof. 1995 r. - wizyta patriarchy ekume- Jakov Kulic. Współpracował z Kongre- nicznego Konstantynopola Bartło- gacją do spraw Kościołów Wschodnich. mieja I w Watykanie i spotkanie z Ja- Podjął na nowo pracę duszpasterską nem Pawłem II. w roku 2006 w diecezji Piza, a następnie 1997 r. - II Europejskie Zgromadze- inkardynowany do diecezji Livorno (To- skania) w roku 2008. nie Ekumeniczne w Grazu, zorganizo- Jest pracownikiem kurii diecezjalnej wane przez Konferencję Kościołów w Livorno, dyrektorem Centrum Doku- Europy i Radę Konferencji Episkopa- mentacji Ekumenicznej Włoch, Delegatem tów Europy pod hasłem: „Pojednanie diecezji Livorno do spraw ekumenizmu — dar Boga i źródło nowego życia”. i dialogu międzyreligijnego, proboszczem 31 października 1999 r. - podpisanie parafii św. Łucji (jednej z większych w Augsburgu Wspólnej Deklaracji w w diecezji), dziekanem oraz wykładowcą sprawie nauki o usprawiedliwieniu seminarium międzydiecezjalnego fakultetu między Kościołami katolickim i luterań- Wydziału teologicznego we Florencji. Współpracuje z grupą profesorów Uni- skim, która jest owocem dialogu teo- wersytetu Gregoriańskiego z Rzymu na logicznego prowadzonego przez Ko- polu naukowym. ścioły katolicki i luterański od 1965 r. Jest członkiem Komisji Ekumenicznej ks. Piotr Kownacki Toskanii. Centrum Dokumentacji, którym kieruje ks. Piotr Kownacki, zajmuje się Ks. Piotr Kownacki, urodzony 17 pracą nad publikacjami ekumenicznymi, sierpnia 1973 roku w Głubczycach, organizacją inicjatyw, które pozwalają na uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 1, zbliżenie się kultur i religii, organizacją następnie do Liceum Ogólnokształcące- wyjazdów o charakterze ekumenicznym, go im. Adama Mickiewicza w latach 1988/ pracą nad dialogiem międzyreligijnym, 1992 (kierunek humanistyczny). Jest ab- organizacją sympozjów i spotkań między- solwentem wydziału teologicznego Uni- narodowych. wersytetu Opolskiego (seminarium du-

93 WSPÓ£CZESNOŒÆ GDZIE BÓG KULE NOSI LUDZIE. SZEDŁ Z PRZYJACIELEM LEKARZEM JAK ŚW. MARCIN, W PIERWSZYM SZEREGU, BEZ KARABINU, UZBROJONY W RÓŻANIEC I OLEJE ŚWIĘTE.

Czytać fragment Pisma Świętego czyć, gdzie był chrzest Chrystusa, o chrzcie nad Jordanem, stojąc na Jego dom w Nazarecie. - Gdy przyjeżdża- jego brzegu, albo o przyjściu Jezusa liśmy do Kafarnaum, wchodziliśmy do do Kafarnaum na kamiennych stop- synagogi, jedynej, która wówczas była, niach tamtejszej synagogi to bezcen- siadaliśmy na kamiennych ławach, ne przeżycia. Przenosiło mnie i moich otwierałem Biblię i czytałem: "Jezus po żołnierzy w zupełnie inny świat - opo- wejściu do Kafarnaum poszedł do sy- wiada ks. ppłk Jerzy S. Niedzielski z nagogi - czyli tu, zajął miejsce, pewnie Nysy. (rodem z Głubczyc - red.). Jako gdzieś tam...". Słowa, które żołnierze kapelan wojskowy brał udział w wie- znali od dzieciństwa, robiły tam ogrom- lu misjach pokojowych i stabilizacyj- ne wrażenie - mówi ks. Niedzielski. nych Polskiej Armii w Międzynaro- Jednak miejscem, które najbardziej dowych Kontyngentach Sił Zbroj- przenosiło w czasie i przestrzeni, było nych ONZ i NATO w Libanie, Bośni i jezioro Genezaret, bo zostało niezmie- Hercegowinie, Iraku i Afganistanie. nione, zachowało swoją pierwotność sprzed 2000 lat. Siadałem na brzegu, OJCZYZNA JEZUSA patrzyłem na ptaki, rybaków zarzuca- Na misji w Libanie mieszkali ok. 3 jących sieci, góry w oddali. Gdybym km od Ziemi Świętej. Podczas ćwiczeń wówczas usłyszał chrzęst kamieni i dobiegali do granicy i z powrotem. Do zobaczył idącego w moją stronę Je- Nazaretu w Galilei była nieco ponad zusa, w tym miejscu byłbym chyba godzina drogi samochodem, do Be- najmniej zdziwiony Jego obecnością tlejem i Jerozolimy trochę dalej. - dodaje. - To były fantastyczne czasy. Biskup połowy i dowództwo kontyngentu POWRÓT DO ZRÓDEŁ prosiło, by w wolnym czasie zabie- W bazie ks. Jerzy Niedzielski sta- rać żołnierzy na wyprawy poza obóz, rał się zwyczajnie przebywać z żołnie- więc wyjeżdżaliśmy do północnego rzami, rozmawiać, nawiązywać relacje. Libanu, Syrii, Jordanii, Egiptu albo - Najpierw trzeba być człowiekiem, do Ziemi Świętej - wspomina kapłan. potem kapelanem, a dopiero na końcu Ci, co chcieli zobaczyć biblijne tere- oficerem i każdym innym - synem, bra- ny, gromadzili się wokół księdza, by tem, wujkiem przyjacielem... Starałem opowiadał o tych miejscach, choć się nikogo nie musztrować, od rozka- część spośród nich deklarowała ate- zów byli inni oficerowie izm. - Ale nawet oni, choć wyjeżdżali Pierwsze, co zauważył, wyjeżdżając jak na wycieczkę, to wracali jak z piel- na misje wojskowe, to potrzeba nie- grzymki, zamyśleni, z pytaniami - taka dziel. Nie zawsze ci, którzy przycho- magia miejsca -uśmiecha się. dzili na Msze św. w Iraku czy Afgani- Służąc, mogli na własne oczy zoba- stanie uczęszczali na nie, będąc w

94 WSPÓ£CZESNOŒÆ Polsce. Często mówili: "Proszę księ- chorych, jeśli jest taka potrzeba - tłu- dza, gdyby nie ta Msza św. - to nie maczy kapelan wojskowy. wiedzielibyśmy, że jest niedziela" - Raz, jak wysiadał z samolotu w Ira- wspomina kapłan. ku, wyznaczony żołnierz sprawdzał, W Adwencie starał się wzmacniać tę czy każdy żołnierz zabrał z samolotu atmosferę przygotowania do świąt, swój karabin. Gdy doszedł do niego, choćby przez zewnętrzne akcenty, jak nie widząc koloratki, zapytał "Panie wieniec adwentowy, dekoracje, pieśni. pułkowniku, gdzie pańska broń?". - I widziałem w wielu mężczyznach Wyjąłem wtedy różaniec, mówiąc: To dziecko, które przypomina sobie po- jest moja broń, jestem kapelanem. I ranne wyprawy do kościoła z kolo- tak rzeczywiście było. Moją bronią, rową latarnią na Roraty. Adwent i Boże najskuteczniejszą w każdych warun- Narodzenie przenoszą nas w inną prze- kach, był Różaniec, Pismo Święte i strzeń i czas, mimo wojny, zawieru- krzyż. Wiele razy miałem dowody dzia- chy, ran dokoła. Oczywiście atmosfe- łania Opatrzności - podkreśla. I opo- ra zagrożenia, śmierci towarzyszyła wiada... nam nieustannie, zwłaszcza na mi- Kiedyś, pod koniec misji, po obie- sjach pokojowych, które wbrew na- dzie z jednym z oficerów mieli wycho- zwie są bardziej wojenne niż stabili- dzić ze stołówki. Spojrzał na zegarek. zacyjne - wskazuje. Była 12.30. Zaproponował: "Wypijmy To był dobry grunt do tego, by na jeszcze kawę". Zajęło to dokładnie 10 nowo porządkować sobie świat, przy- min. Nagle na teren obozu spadła ra- jąć, że nie wszystko zależy od nas. Że kieta, włączył się alarm i wszyscy roz- Bóg nawet ze złego potrafi wyprowa- biegli się do schronu. Gdy po alarmie dzić dobro. Na misji żołnierze uświa- szli do kwatery, po 10 min. marszu na damiają sobie, że sam karabin, kami- tej właśnie drodze zobaczyli wyrwę zelka kuloodporna i hełm ich nie obro- po pocisku. Gdyby nie kawa, byliby- ni. Wielu żołnierzy, choć teoretycznie śmy właśnie w tym miejscu podczas przygotowani do boju, w zetknięciu z wybuchu. Takich sytuacji było wiele. rzeczywistością wojenną, w dozna- Doświadczając ich, zachwycam się niach wynikłych ze stresu bojowego, Stwórcą. Nie wierzę w przypadki, weryfikuje swoje reakcje, myśli, za- twierdzę, że to jest logika Boga. Czę- chowania - mówi ks. Niedzielski. sto mówiłem żołnierzom o języku Boga, który przemawia już nie przez CZŁOWIEK STRZELA... proroków, ale przez ludzi, wydarzenia, Jak można pogodzić wiarę i działania sploty okoliczności. Trzeba to umieć wojskowe? Ja nie popieram agresji, usłyszeć, wtedy zauważa się Go wszę- przemocy, wojny. Jeśli jadę w te rejo- dzie - przyznaje ks. Niedzielski. ny, to dlatego, że są tam żołnierze, któ- Wiele historii usłyszał od żołnierzy. rzy pytają o Boga, potrzebują rozgrze- Jeden z nich będąc w Afganistanie, po- szenia, Mszy św. Idę razem z lekarzem łożył się po służbie, jednak mimo zmę- w pierwszym szeregu, bo tam żołnie- czenia postanowił wstać i odświeżyć rze padają, ale nie jesteśmy uzbroje- się. Ledwie wyszedł do łaźni, spadł po- ni. Zadaniem lekarza jest opatrywa- cisk, przebił ścianę i trafił w jego łóżko, nie ran, a moim udzielić namaszczenia niszcząc wszystko dookoła.

95 WSPÓ£CZESNOŒÆ

TRUDNE POWROTY POKÓJ SERCA To zadziwiająca zależność, znana Gdy z serwisu wiadomości wyławia także misjonarzom. Adaptacja do su- informacje o konfliktach zbrojnych, rowych zwykle realiów misyjnych na- modli się o pokój. Wiem, że to nie coś stępuje szybciej i łatwiej niż sądzimy. danego na zawsze, ale raczej coś kru- Trudniej jest się przystosować do chego, o co trzeba dbać. Wojny zda- rodzimej rzeczywistości po powrocie rzają się nie tylko gdzieś daleko lub do kraju. Zdarza się, że u żołnierzy po dawno - w latach 90. w Sarajewie, w kilku miesiącach od powrotu do oj- środku Europy, tam, gdzie jeździło się czyzny wracają traumatyczne wspo- na wakacje, dopuszczano się ludobój- mnienia, pojawiają się lęki, depresje, stwa, teraz niepokoje mamy za trudności we wzajemnych relacjach. wschodnią granicą. Stres bojowy, intensywność przeżyć, Przytacza przykład Libanu, zwane- specyficzny styl życia odciska swoje go Szwajcarią Wschodu, kraju ogrom- piętno. nie tolerancyjnego, gdzie obok sie- Za najtrudniejszą uznaję misję w bie żyli chrześcijanie, muzułmanie, Afganistanie, mimo że w Iraku było druzowie itd. W Iraku zwykli ludzie znacznie więcej ostrzałów. Ale z po- pragnęli uprawiać ziemię, paść owce i przednich misji przywiozłem wszyst- handlować w spokoju. Jeśli w takie kich swoich żołnierzy, całych i zdro- środowisko wkracza zasada "dziel i wych, a w Afganistanie straciłem sied- rządź" to musi prędzej czy później miu, w tym pięciu z nich krótko przed skończyć się to dla wielu mniej lub Wigilią - przyznaje kapelan. bardziej tragicznie. Ludzie przy zacho- Na szczęście po powrocie otrzymał waniu minimum dobrej woli potrafią wiele nowych zadań i angażowanie generalnie dojść do ładu ze sobą, chy- się w nie chroniło nieco od destruk- ba że rzuci się między nich to mitycz- cyjnych emocji. Jeszcze służy żołnie- ne jabłko niezgody, które od zawsze rzom Piechoty Górskiej w Kłodzku, ale uruchamiało najprymitywniejsze od- też publikuje, głosi rekolekcje i reali- ruchy ludzkie stwierdza wojskowy. zuje się w duszpasterstwie w Nysie. Z drugiej strony podkreśla, że je- Śmieje się, że na emeryturze jest bar- steśmy ofiarami tzw. agresji medial- dziej zajęty niż wcześniej. Jeżeli Pan nej, sensacji, napięcia, które codzien- Bóg pozwolił mi być w takich miej- nie widzimy na ekranie. Oglądając nad scach, do których normalnie nie moż- talerzem zupy wiadomości telewizyj- na udać się w celach turystycznych, ne, w których są sceny przemocy, za- to chciałbym dzielić się z innymi do- bójstwa, powinniśmy przerażeni odło- świadczeniami, jakie mnie tam spotka- żyć łyżkę i współczuć ofiarom. My, ły. Stając przed osobą mierzącą się z przyzwyczajeni do oglądanych co- wyjątkowo trudnymi problemami, któ- dziennie dramatów, zajadamy dalej... re przerastają i ją, i mnie jako doradcę - Nie każdy rozumie słowa Jezusa: duchowego, jestem przekonany, że "Taki pokój, jaki ja wam dam, świat najlepszym wyjściem była i jest ufna dać wam nie może". Zastanawiając się modlitwa i powierzenie swego losu w nad ich sensem, dochodzimy do ręce Boga - podsumowuje ks. Jerzy.

96 WSPÓ£CZESNOŒÆ wniosku, że świat może nam dać: po- Na pytanie, czy warto było jechać klepanie po ramieniu przez kolegę z na misje, odpowiada bez wahania. - frazesem: "Stary nie przejmuj się, Tak, warto. Bóg w swojej łaskawości jakoś to będzie"; świat może zapro- tak aranżuje mi życie, że lepiej bym ponować kieliszek wódki czystej; sobie tego nie mógł wyobrazić - uśmie- świat ma do zaoferowania tabletki cha się. uspokajające - tego rodzaju "świato- Z niektórymi żołnierzami, którym wy pokój" nie rozwiązuje żadnego posługiwał na misjach, nadal utrzy- problemu. Pokój Jezusowy polega na muje kontakt. Spotykają się, przesy- tym, że choć wydarzenia, które mar- łają kartki z życzeniami. W czasie świąt twią nas, nie znikają, to jednak nasz dzwonią także ci, którzy deklarowali stosunek do nich się zmienia, wytwa- się wcześniej jako niewierzący - rza się zdrowy dystans i to trwale uspo- stwierdza ks. Jerzy Niedzielski. I już kaja - dodaje. cieszy się na wigilię z parafialną, gar- nizonową rodziną. Karina Grytz-Jurkowska Gość Niedzielny nr 50, 14.12.2014

cZekam na foto

97 WSPÓ£CZESNOŒÆ HERB GŁUBCZYC Stowarzyszenie Mieszkańców i Rolniczego. W tym samym roku zo- Miast Partnerskich Głubczyce - Roc- staje Członkiem Konwentu Uniwersy- kenhausen wystąpiło do Rady Miej- tetu Przyrodniczego we Wrocławiu skiej o przyznanie wyróżnienia oraz Członkiem Komisji ds. Rejestra- "Herb Głubczyc" dla Prezesa "TOP cji Odmian Ziemniaka przy COBORU. FARMS" Krzysztofa Gawęckiego. Od marca 2013 r. pełni funkcję Preze- Krzysztof Gawęcki - głubczyczanin sa Zarządu spółki TOP FARMS w - jest absolwentem Technikum Rolni- Głubczycach. Mieszka w Głubczy- czego w Głubczycach, następnie Aka- cach, z żoną Ewą i dwójką dzieci (Ja- demii Rolniczej we Wrocławiu. Ukoń- kub - 15 lat, Szymon - 10 lat). czył też liczne kursy branżowe: Kurs Prezes Krzysztof Gawęcki zarządza Liderów Biznesów organizowany firmą rolniczą, która obecnie posiada przez Uniwersytet Plymauth w Anglii, 12 tys. ha, w tym czasie zmianie uległo Agribusiness Seminar organizowany niemal wszystko tj. przeorganizowana

przez Harvard Business School w została struktura organizacyjna spół- Londynie, Podyplomowe Studia Me- ki, nowy udziałowiec, mając doświad- nadżerskie Zarządzania Firmą na Uni- czenie i wiedzę na temat organizacji wersytecie Ekonomicznym we Wro- takich przedsiębiorstw w Europie i na cławiu. świecie, wprowadził nastawienia pro- Od roku 1996 zatrudniony w Kom- duktowe, wprowadził do produkcji binacie Rolnym, po jego prywatyza- nowe uprawy, zmienił strukturę zarzą- cji kontynuuje pracę w TOP FARMS dzania. Rozpoczął proces zmian tech- Głubczyce. W 2006 roku zostaje człon- nologicznych, których skutkiem była kiem Zarządu Spółki, pełniąc funkcję wymiana niemal całego sprzętu, wy- Dyrektora Zarządzającego. Od 2011 r. korzystywanego w spółce na nowy jest członkiem Krajowego Zespołu wysoko wydajny. Całkowitemu prze- Koordynującego Porejestrowego branżowieniu uległa również produk- Doświadczalnictwa Odmianowego cja zwierzęca z głównym kierunkiem

98 WSPÓ£CZESNOŒÆ działania spółki i nie tylko. Wspie- ra także działal- ność sportową w klubach i szko- łach na terenie naszej gminy. Wielkie znacze- nie ma także wspieranie na- szego Stowarzy- szenia, które jest organizacją (Non Profit), za co je- steśmy bardzo wdzięczni. Na po- produkcji mleka. Stare obory uwięzio- siedzeniu Zarządu Stowarzyszenia we zostały przebudowane na obory Mieszkańców Miast Partnerskich wolno stanowiskowe. Poczynione w Głubczyce - Rockenhausen w dniu ostatnich latach inwestycje kosztowa- 17 lutego 2014 r. członkowie zarządu ły spółkę 70 mln zł. jednogłośnie poparli wniosek o przy- Prezes Krzysztof Gawęcki stara się znanie "Herbu Głubczyc" Panu Pre- aktywnie uczestniczyć w życiu lokal- zesowi Krzysztofowi Gawęckiemu, nej społeczności. Wspiera inicjatywy, który w pełni zasługuje na to presti- wychodzące zarówno od lokalnych żowe wyróżnienie. samorządów, sołectw oraz organiza- Za Zarząd: cji pożytku publicznego na terenie Bolesław Buniak

99 WSPÓ£CZESNOŒÆ HERB GŁUBCZYC HERB GŁUBCZYC DLA PPŁK JANUSZA DLA GAWŁOWSKIEGO IDZIEGO DZIADUCHA

Związek Harcerstwa Polskiego Na wniosek Rady Nadzorczej Ban- Komenda Hufca zwraca się z ku Spółdzielczego Kapituła Rady uprzejmą prośbą do Kapituły Rady Miejskiej przyznała Herb Głubczyc Miejskiej o przyznanie "Honorowe- Idziemu Dziaduchowi. go Herbu Głubczyc" dla ppłk. Ja- nusza Gawłowskiego Dowódcy pierwszego Batalionu Logistyczne- go Opolskiej Brygady Logistycznej w Opolu.

Idzi Dziaduch 55 lat związany był z bankowością, w tym 31 lat Prezesem Zarządu Banku Spółdzielczego w Jednostka ta pomaga Komendzie Głubczycach. To za jego kadencji Hufca ZHP, w organizacji i realizacji Bank osiągnął największy rozwój. Ak- przedsięwzięć programowych i patrio- tywnie uczestniczył w życiu gospo- tycznych na terenie Miasta i Gminy darczym i społecznym gminy wspie- Głubczyce. rając lokalną społeczność. Herb Głub- Jednym z najważniejszych przedsię- czyc odebrał obecny prezes Tomasz wzięć KH ZHP jest Harcerska Akcja Dziaduch podczas ostatniej sesji Letnia i Zimowa. Jednostka ta wycho- Rady Miejskiej V kadencji. dzi naprzeciw naszym oczekiwaniom RN BS i potrzebom. Żołnierze oddelegowani >>> str. następna >>> z 10 Opolskiej Brygady Logistycznej propagują idee Wojska Polskiego po- >>>>> logistycznej. przez prowadzenie zajęć ze sportów Pan ppłk Janusz Gawłowski bierze obronnych, musztry pokazowej dla czynny udział w uroczystościach or- dzieci i młodzieży. ganizowanych przez nasz Hufiec. Podczas rajdów organizowanych Kompania Honorowa oddelegowana przez Komendę Hufca ZHP grupa żoł- z jego inicjatywy podnosi rangę or- nierzy z 10 Opolskiej Brygady Logi- ganizowanych uroczystości świąt stycznej jest niezbędna do zabezpie- państwowych czenia trasy i pomocy>>> KH ZHP

100 WSPÓ£CZESNOŒÆ OTWARCIE NOWEJ SIEDZIBY BANKU SPÓŁDZIELCZEGO - 16.05.2014 R. W imieniu Rady Nadzorczej - go- się jego zaufaniem. Właśnie to zaufa- spodarza dzisiejszej uroczystości - nie klientów ma zasadnicze znaczenie serdecznie witam zaproszonych go- dla stabilnej działalności Banku, a ści w osobach: oddawany dzisiaj budynek ma dodat- Prezesa Zarządu Firmy BORBUD - kowo poprawić warunki obsługi klien- głównego wykonawcę - Ryszarda tów oraz pracy załogi. Bortela, dyrektorów: Banku Polskiej O potrzebie nowej siedziby myślał Spółdzielczości SA we Wrocławiu - już od kilku lat Prezes Senior Idzi Dzia- Zdobysława Lisa i w Opolu - Fer- dynanda Witkowskiego, projek- tanta budynku - Józefa Lachowi- cza, inspektora nadzoru Dariusza Kozłowskiego, projektanta wnętrz Justynę Zaborowską, ks. probosz- cza Michała Ślęczka. Witam przedstawicieli firm, któ- re wyposażyły bank w meble, so- lary i pompy ciepła, systemy alar- mowe, osprzęt telekomunikacyjny. Witam władze samorządowe po- wiatu i gminy. duch. Okazało się bowiem, że zmiana lokalizacji w 1992 roku z peryferyjnie położonego Banku Zachodniego do zakupionego bu- dynku przy Placu 1 Maja, spowodowa- ła systematyczny, znaczący rozwój usług dla ludności oraz poprawę wyni- Witam Zarząd Banku z Prezesem ków ekonomicznych Banku. Szybko Tomaszem Dziaduchem, a szczególnie okazało się, że pomieszczenia, począt- serdecznie emerytowanego Prezesa kowo wystarczające, okazały się za cia- Idziego Dziaducha - seniora oraz pra- sne – szczególnie sala operacyjna dla cowników Banku Spółdzielczego w klientów. dniu tak uroczystym, jakim jest otwar- Spędzało to sen z powiek Prezeso- cie nowej siedziby naszego Banku. wi Idziemu. Rozważał kilka możliwo- Czynię to z wielką radością, satys- ści (wynajm, budowa w nowej lokali- fakcją i dumą, ponieważ nasz Bank zacji), jednak wszystkie miały swoje dobrze służy społeczeństwu i cieszy wady. Równocześnie systematycznie

101 WSPÓ£CZESNOŒÆ

102 WSPÓ£CZESNOŒÆ

działał w tym kie- runku, aby znaleźć rozwiązanie opty- malne. Myślę, że Pan Prezes opowie nam o tych wszyst- kich dylematach i rozterkach. Dzisiaj dziękuje- my i gratulujemy Panu Idziemu za decyzję o zakupie i przebudowie obec- Wszystkim wykonawcom tej inwe- nego budynku. stycji składamy serdeczne podzięko- Uzyskano bowiem dzięki temu: wanie. * utrzymanie bardzo dobrej lokali- Drodzy Państwo! zacji; Poproszę teraz o dokonanie sym- * wykonanie inwestycji na własnej bolicznego przecięcia wstęgi: działce za środki własne; Starostę – Józefa Kozinę, * poprawę warunków obsługi klien- Panią Sekretarz Gminy – Annę tów i pracy personelu. Hauptman Głogiewicz, Jestem przekonany, że dzięki temu Dyrektora BPS – Zdobysława Lisa, nasz Bank już pod kierownictwem Dyrektora BPS – Ferdynanda Wit- nowego Prezesa Tomasza Dziaducha kowskiego, będzie w dalszym ciągu pełnić swoją Prezesa Seniora – Idziego Dziadu- służebną rolę wobec społeczeństwa cha, a następnie prosimy Księdza Pro- ciesząc się jego zaufaniem, a jedno- boszcza o odmówienie stosownej mo- cześnie osiągał bardzo dobre wyniki dlitwy i poświęcenie pomieszczeń ekonomiczne, co nie jest łatwe w wa- Banku. runkach rosnącej konkurencji. Przewodniczący Rady Nadzorczej Serdecznie życzymy tego Panu Pre- Edward Bernacki zesowi Tomaszowi.

103 WSPÓ£CZESNOŒÆ Szanowni goście, Panie Starosto, czeństwo gromadzonych środków, Pani Sekretarz, Panowie Dyrekto- wyższy komfort pracy pracownikom, rzy Banku Polskiej Spółdzielczości, a przede wszystkim wygodę, wyższy Przedstawiciele lokalnych instytucji standard i łatwy dostęp do usług dla - kościoła, policji, prasy i telewizji - Klientów. oraz drodzy wykonawcy tego oto bu- Wiele osób uważa, że Bank Spół- dynku. dzielczy w Głubczycach to głównie Przypadł mi w udziale miły zaszczyt kasa, właściciele, pracownicy, Rada i powitania Was na drugiej części uro- Zarząd. Pewnie mają trochę racji, ale czystego otwarcia nowej siedziby Bank Spółdzielczy to spółdzielnia, któ- Banku Spółdzielczego w Głubczy- ra prowadzi działalność bankową. cach. "Prawo Spółdzielcze" a także ustawa "o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzesza- niu się i bankach zrzeszają- cych" określają, że spół- dzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczo- nej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmien- nym funduszu udziałowym, prowadzącym w interesie swoich członków wspólną Pierwszą taką instytucją bankową, działalność gospodarczą na zasadach w Polsce, działającą na zasadach współdziała- nia i samopomocy była założona w 1577 r. przez ks. Wawrzyńca Białobrzeskiego Fun- dacja Ostrołęcka Ta- niego Kredytu. Dziś je- steśmy wdzięczni zało- życielom, jedenastu osobom, które w 1947 roku zdecydowały się powołać do życia Bank Spółdzielczy w Głubczycach do dnia rozrachunku gospodarczego i mogą- dzisiejszego służy mieszkańcom zie- cym prowadzić także na ich rzecz dzia- mi głubczyckiej. łalność społeczną i oświatowo-kultu- Dziś, podobnie jak w roku 1992 ralną. Z takiego określenia celu dzia- Bank Spółdzielczy otrzymał nową sie- łalności spółdzielni wynika, że nad- dzibę, ale siedzibę na miarę XXI wie- rzędny cel banku spółdzielczego jest ku, zapewniającą zarówno bezpie- różny od celów działalności banków

104 WSPÓ£CZESNOŒÆ komercyjnych, które dążą przede w celu remontu i rozbudowy tego wszystkim do maksymalizacji zysku. obiektu. Mam tu na myśli inicjatora W banku spółdzielczym maksymali- tego pomysłu, mojego ojca, poprzed- zacja zysku jest jedynie środkiem do niego Prezesa Zarządu. Proszę przyjąć także wyrazy wdzięczności kiero- wane do wszystkich podwykonawców, dzięki którym wszystkie prace wy- konano zgodnie z planem. Dziękuję za nadzór nad tą inwe- stycją, oraz architek- towi za projekt bu- realizacji celów członków spółdzielni. dynku i choć wykonanie znacznie róż- Bank Spółdzielczy w Głubczycach ni się od pierwotnego projektu mam od zawsze jest spółdzielnią, która nadzieję, że efekt końcowy wart był wspiera działalność kulturalno oświa- tych zmian. Dziękuję firmie, która za- tową i społeczną lokalnej społeczności. Liczne do- wody wdzięczności za wspieranie tej działalno- ści wyraźnie sygnalizują, że ta instytucja w naszym mieście jest potrzebna, a miasto, gmina i powiat głubczycki, a przede wszystkim mieszkańcy zasługują na możliwość korzystania z usług banku w nowych, pewniła odpowiednie bezpieczeń- komfortowych warunkach. stwo obiektu oraz Panu Stanisławo- To właśnie powinna zapewnić ta wi Galarze, który dostarczył nam naj- nowa siedziba, którą w dniu dzisiej- nowsze rozwiązania związane z ogrze- szym uroczyście otworzyliśmy i do waniem, klimatyzacją i ciepła wodą. której zapraszam wszystkich obec- Tym bardziej jesteśmy wdzięczni, że nych, a od poniedziałku także wszyst- są to rozwiązania nie tylko zapewnia- kich Klientów i tych, którzy jeszcze jące znaczne obniżenie kosztów, ale się zastanawiają, a także tych, którzy też dbające o środowisko naturalne. nie korzystają z usług banku. Cieszymy się, że staliśmy się klien- Chcę z tego miejsca podziękować tem naszego lokalnego przedsiębior- przede wszystkim tym, którzy zdecy- cy. Jeszcze raz bardzo Wszystkim dowali się na zakup oraz podjęli kroki dziękuję. Tomasz Dziaduch

105 WSPÓ£CZESNOŒÆ WSPOMIENIA PREZESA Dziaduch przez wiele lat podejmował IDZIEGO DZIADUCHA działania w postaci wykupywania są- Były wieloletni, emerytowany, dy- siednich nieruchomości i tak: 1994r. - rektor głubczyckiego Banku Spół- wykupił kiosk warzywny pani La- dzielczego - Idzi Dziaduch - dzieląc chowskiej, 1996r. - kiosk pana Orlika, się swoimi wspomnieniami, przypo- 1997r. - garaż pana Szkaradnika, 1998r. - garaż pana Sagana, 2011r. - budynek - magazyn, w mury którego wkomponowano nowy obiekt Banku Spół- dzielczego z parkingiem na miejscu kiosków i garaży. Na koniec swoich wspo- mnień przywołał pamięć o założycielach banku: pierwszym Zarządzie (Z) mniał, gdzie znajdowały się kolejne siedziby banku od chwili jego powstania w 1947 roku i ludzi, organiza- torów. Były to: budynek u zbie- gu ulic Kochanowskiego i Niepodległości (dziś apteka) 1947/48r., ul. Niepodległości 2 - 1948-50r., ul. Powstańców Pierwszej Radzie Nadzorczej (RN) Bolesław Tłustanow- ski (Z), Tadeusz Stanisław Orłowski (Z), Eusypia No- wak, Irena Kopera, Michał Szpala (Z), Władysław Gołę- biowski (RN), Antoni Made- ra (RN), Jan Tworek (RN), Jan Niewiara, Eugeniusz Kwiat- kowski, Jan Mielnik, Kierownicy, dyrektorzy i 2 (Bank Zachodni) - 1950-1993r., Pl. 1 prezesi Banku: Bolesław Tustanow- Maja 1 - 1993-2014r., ul. Sobieskiego ski (2 lata), Eusypia Nowak (2lata), 8 (nowa siedziba - w sąsiedztwie po- Elżbieta Pelka, Alojzy Gzel (20 lat), Jan przedniej). Kucy (7 lat), Wanda Gomółka (11lat), Zanim jednak doszło do realizacji Idzi Dziaduch (30 lat), Tomasz Dzia- tej wymarzonej inwestycji, dyrektor duch...,

106 WSPÓ£CZESNOŒÆ Buchalterzy księgowi i główni księgowi: Tadeusz Orłowski, Aloj- zy Gzel, Danuta Starzec, Jan Suchanek, Włodzin- mierz Walenczak, Witold Adamowicz, Jadwiga Grzeczna, Józefa Bawo- łek, Beata Skowyra.

BANK SPÓŁDZIELCZY ZAPRASZA Centrala - ul. Sobieskiego 8, od pn. do pt. od 8.00 do 16.30 pok. nr 1 - Obsługa klientów instytucjonalnych, pok. nr 2 - Sala operacyjna, Kasy, Konta rolnicze, (parter) pok. nr 3 - Księgowość, pok. nr 4 - Członek Zarządu ds. handlowych (I piętro), pok. nr 5 - Kredyty (I piętro), pok. nr 6 - Członek Zarządu ds. fin. - księgowych (I piętro) pok. nr 7 - Sala Konferencyjna (II piętro), pok. nr 8 - Prezes Zarządu (II piętro), pok. nr 9 - Sekretariat (II piętro), pok. nr 10 - Ryzyka i analizy (II piętro)

Punkt kasowy - Głubczyce ul. Słowackiego: od pn. do pt. od 9.00 do 16.00 Punkt kasowy - Głubczyce ul. Fabryczna od pn. do pt. od 7.30 do 14.30 (US) Punkt kasowy - Kietrz ul. Wojska Polskiego od pn. do pt. od 8.00 do 14.30

107 WSPÓ£CZESNOŒÆ

Stanisław Galara założyciel firmy wyróżnieniach, innowacyjnych pro- Galmet, swoją bogatą kolekcję na- duktach, pisaliśmy niedawno przy gród i wyróżnień ostatnio powiększył okazji jubileuszu 30-lecia założenia. o kolejne "Złoty Laur Umiejętności Dziś polecamy naszym czytelnikom, i Kompetencji 2013" przyznany Gal- zainteresowanym produktami i nowo- metowi przez Kapitułę Opolskiej ściami firmy kwartalnik, "Ekspert Izby Gospodarczej oraz Regionalną Ogrzewnictwa Galmet" zawierający Izbę Gospodarczą w Katowicach. artykuły pisane przez własnych eks- O firmie, jej właścicielach, historii, pertów m.in." Współpraca z Politech- 108 WSPÓ£CZESNOŒÆ niką Wrocławską", "W stronę Słońca- ekologiczna energia prosto z Polski", "Galmet - w każdym miejscu Polski", "Ekologia w Galme- cie - czysta woda w ciągłym obiegu", "Ultradokładne zgrzewanie- zgrze- warka ultradźwięko- wa - nowe wyposa- żenie parku maszy- nowego", "Wiedza to klucz"- szkolenia organizowane przez Galmet", "Kolektor słoneczny KSG 21 Premium GT", Po- wietrzna pompa cie- pła AirMax GT", Ko- cioł c.o. na drewno opałowe typ GT KWR ST i GT KWR ST Plus" "Akumula- cyjne zbiorniki war- stwowe Multi-Inox od 600 do 2000 l", oraz "Relacja z tar- gów Renexspo” Na podstawie "Ekspert Ogrzew- nictwa Galmet" opr. Jan Wac

109 WSPÓ£CZESNOŒÆ SREBRNY LAUR UMIEJĘTNOŚCI I KOMPETENCJI DLA PRZEDSIĘBIORSTWA ROBÓT INŻYNIERYJNYCH ADRIAN BĄK w kategorii: Firma społecznie odpowiedzialna przyznany przez kapitułę Opolskiej Izby Gospodarczej

Podstawowym obszarem naszej działalności jest bu- dowa dróg wraz z infrastruk- turą towarzyszącą, budowa instalacji wszelkiego typu rurociągów przesyłowych. Firma działa na rynku bu- dowlanym od roku 1991, kie- dy to w lutym została zało- żona jako mały zakład za- trudniający kilka osób. Za- czynając od podstaw, ale kie- rując się wizją rozwoju, szybko stała nia, przez co jesteśmy często rekomen- dowani innym inwestorom. Pracuje- my na nowoczesnym, specjalistycz- nym sprzęcie, zatrudniając wykwali- fikowanych pracowników. Najwięk- szym atutem Naszej firmy jest nie- wątpliwie jakość wykonywanych robót poprzez indywidualne podej- ście do każdego zamówienia. Po- twierdzeniem uzyskania najwyższej jakości jest wprowadzenie i uzyska- nie w roku 2006 Certyfikatu Zarzą- się przedsiębiorstwem o mocnej po- dzania Jakością ISO 9001. zycji na rynku w branży drogowej i Firma specjalizuje się w zakresie: inżynieryjnej. * kompleksowej budowy dróg Systematycznie zwiększanie parku * budowy mostów oraz obiektów in- maszynowego i doskonalenie kadry żynierskich takich jak przepusty, ścia- pracowników oraz zdobyte doświad- ny oporowe czenie zapewnia nam dzisiaj fachową * budowy wszelkich sieci kanalizacji i solidną realizację każdego zamówie- deszczowych

110 WSPÓ£CZESNOŒÆ

szyw ZUBRZYCE 2, oferując sprzedaż piasku i pospółki innym podmiotom. Zakład położony jest w miejscowości Zubrzyce w Powiecie Głubczyckim. Po- siadamy również własny transport sa- mochodowy zdolny do przewozu każ- dej ilości kruszyw na miejsce wskaza- ne przez zamawiającego. Po upadku niektórych firm drogo- wych działających na naszym rynku w roku 2013 firma dostosowała swoje działania do warunków gospodarki * budowy wszelkich sieci kanalizacji rynkowej poprzez utworzenie nowe- sanitarnych go działu związanego z układaniem * budowy sieci wodociągowej nawierzchni bitumicznych dróg. Do- * budowy obiektów hydrotechnicz- stosowaliśmy się do nowoczesnych nych technologii poprzez zakup specjali- * zagospodarowanie terenów zielo- stycznego sprzętu i zatrudniliśmy wy- nych specjalizowaną kadrę techniczną * odbudowy i konserwacji cieków zwiększając tym samym zatrudnienie wodnych: rzek, zbiorników retencyj- w przedsiębiorstwie. Obecnie firma nych i itp. współdziała z różnymi samorządami * prac remontowyvh i utrzymania terytorialnymi i gospodarczymi nie dróg kołowych i obiektów mostowych tylko w woj. opolskim, ale też dolno- * wynajmu sprzętu. śląskim i śląskim. Firma posiada własną kopalnię kru- A. B.

111 WSPÓ£CZESNOŒÆ GŁUBCZYCKA RADA SENIORÓW Rada Miejska w Głubczycach w dniu 4) zgłaszanie uwag do przekazanych 22 stycznia 2014 uchwałą nr XLIV/ do zaopiniowania aktów prawa miej- 337/14 powołała Głubczycką Radę scowego, Seniorów. 5) wspieranie różnorodnych form dzia- Od wielu lat obserwuje się starzenie łalności kulturalnej, rekreacyjnej i społeczeństwa, zmienił się również sportowej oraz edukacyjnej, w tym w sposób postrzegania osób starszych. szczególności rozwijanie umiejętno- Obecnie seniorzy to osoby aktywne ści cyfrowych, społecznie, kreatywne, podejmujące 6) dążenie do odtwarzania i umacnia- wiele inicjatyw i działań na rzecz swo- nia międzypokoleniowych więzi spo- jego środowiska. Grupa społeczna łecznych poprzez działania na rzecz

jaką tworzą seniorzy stała się bardzo samooceny i samorealizacji, duża, zatem nie powinno nikogo dzi- 7) współdziałanie i współpracę z or- wić, że osoby starsze chcą mieć real- ganizacjami i instytucjami działający- ny wpływ na życie społeczne. Stąd mi na terenie Gminy Głubczyce w pomysł powołania Rady Seniorów. sprawie organizacji działań dla senio- Działania statutowe Głubczyckiej rów, Rady Seniorów to integracja, wspie- 8) wydawanie opinii, formułowanie ranie i reprezentowanie środowiska wniosków służących rozwojowi dzia- osób starszych na zewnątrz poprzez: łalności na rzecz seniorów, czynne 1) ścisłą współpracę z władzami gmi- uczestnictwo w tworzeniu długofalo- ny przy rozstrzyganiu istotnych wej polityki senioralnej gminy (np. spraw seniorów, Gminnej Strategii Rozwoju), 2) integrację i wspieranie środowiska 9) upowszechnianie wiedzy o potrze- osób starszych oraz reprezentowanie bach, prawach i możliwościach, a zbiorowych potrzeb osób starszych, przede wszystkim wzmacnianie wpły- 3) przedstawianie propozycji w zakre- wu seniorów na decyzje podejmowa- sie ustalania priorytetów i działań na ne przez władze lokalne, w tym na ja- rzecz seniorów, kość usług przeznaczonych dla tej grupy wiekowej".

112 WSPÓ£CZESNOŒÆ W dniu 12.03.2014r odbyło się pierw- szeń z terenu Gminy Głubczyce, które sze posiedzenie Głubczyckiej Rady prowadzą działania na rzecz osób star- Seniorów, na którym wybrano człon- szych lub w swoich szeregach zrze- ków Prezydium. Przewodniczącym szają osoby starsze, a także z instytu- Rady został pan Janusz Peczkis, funk- cji gminnych. Członkowie Rady peł- cję wiceprzewodniczącej Rady po- nią funkcje społecznie. Kadencja wierzono pani Marii Bernackiej, a Se- obecnej Głubczyckiej Rady Seniorów kretarzem Rady został Jerzy Skrze- kończy się wraz z upływem kadencji kut. W skład Rady weszło 11 przed- Rady Miejskiej w Głubczycach w stawicieli różnego rodzaju stowarzy- 2014r. Liliana Dąbrowa

WIOSNA ROZWAŻANIE

Wiosna otwiera szeroko Nim zmartwychwstaniesz Panie, swe ramiona Przybiją Cię do krzyża. I kusi, i wabi, Okrutni oprawcy, zachęca, pachnąca; nieznający litości, Zielonymi barwy się mieni, Zbezczeszczą Twoje Jaśnieje słońca święte członki. złotym Trwoga ogarnie przed tym, promieniem. co nieuniknione, Aby się wypełniło Pismo. Wiosna uśmiecha się do człeka, Pot krwawy z Twej skroni Budzi radość, zaleje Boskie oblicze, napawa optymizmem Przed którym, jak Mickiewicz i… urzeka; pisał, Powiewem przyjaznego "Jestem prochem i niczem". wiatru powita, Nim zawiśniesz na drzewie hańby, Świergotem ptaków Poprosisz Ojca: i śpiewem skowronka rozkwita. "Oddal ode mnie ten kielich". Lecz proroctwo musi się wypełnić, Pąkiem na drzewie By życie ziemskie sens miało. się zarumieni, "Miecz przeniknie jej serce" Doda nam skrzydeł - powie ewangelista, i rozweseli; A Stabat Mater Dolorosa Pełna radości otwiera serca, łzy boleści wyciśnie. Pragnie, Nim oddasz ostatnie tchnienie by ludzie stawali się lepsi! Za mnie, niegodnego człeka, Niech pomnę, Maria Farasiewicz że zbawienie wieczne Wpisane jest w Krzyża cierpienie.

Maria Farasiewicz 113 WSPÓ£CZESNOŒÆ "TYDZIEŃ SENIORA" GŁUBCZYCKIEJ RADY SENIORÓW Gmina Głubczyce znajduje się w stre- społecznych działań w kierunku po- fie demograficznej, która w sposób prawy jakości życia ludzi starszych. znaczący zagrożona jest starzeniem W związku z tym Rada Seniorów się społeczeństwa. Ludzie starsi sta- podjęła się zorganizowania "Tygo- nowią znaczną część lokalnej ludno- dnia Seniora", który był bogaty w ści. różnorodne imprezy na rzecz senio- Emigracja i migracja w poszukiwa- rów i środowiska lokalnego. "Tydzień niu lepszego życia członków rodziny Seniora" odbył się pod patronatem emerytów powoduje, że seniorzy zo- Wojewody Ryszarda Wilczyńskie- stają pozbawieni co- dziennych kontaktów z innymi ludźmi, czują się samotni, niepotrzebni. Ponadto szybki postęp cywilizacyjny wyrzuca ludzi starszych poza margines życia społecz- nego, obserwuje się sta- gnację życia seniorów i narastanie stereotypów starości, a także brak szacunku dzieci go. Celem tych działań było zminima- i młodzieży dla ludzi starszych. lizowanie problemu jakim jest wyklu- Głubczycka Rada Seniorów przepro- czenie społeczne seniorów, a także za- wadziła ankietę wśród mieszkańców gospodarowanie czasu wolnego lu- (emerytów Gminy Głubczyce) i uzy- dzi starszych oraz umożliwienie im rozwijania zainteresowań, a także autokreację. Kon- takty z dziećmi i młodzieżą stanowiły okazję do od- budowy więzi międzypo- koleniowej i zrozumienie przez dzieci i młodzież problemów starości, a także na wyrobienie w nich szacunku dla ludzi starszych i przełamanie stereotypów starości. Po- skała następujące wyniki: ludzie star- nadto działania te miały także na celu si czują się samotni, uważają, że nie zaktywizowanie zarówno ludzi star- podejmuje się działań w kierunku po- szych, jak i lokalne społeczeństwo do prawy ich życia – uważają, że niezbęd- podejmowania innych działań w kie- ne jest nagłośnienie problemów sta- runku poprawy wspólnego życia. rości. Konieczne więc było podejęcie Szeroki zakres zaoferowanych spo-

114 WSPÓ£CZESNOŒÆ tkań, imprez i warsztatów pozwolił na wy, odbył się w sali widowiskowej to, żeby każdy z mieszkańców Głub- Miejskiego Ośrodka Kultury w Głub- czyc znalazł coś dla siebie. Były za- czycach, a udział w nim wzięli ucznio- tem warsztaty fotograficzne dla tych, wie Państwowej Szkoły Muzycznej oraz Pani Karolina Peczkis, która dała wspaniały koncert instrumen- talno-wokalny. Jeśli ktoś nie mógł być na koncercie galowym, miał szansę zobaczyć koncert Chórów w kościele o.o. franciszkanów. Wy- stąpiły chóry: Chór Fenix i Zespół Uśmiech pod kierownictwem Pana Józefa Kaniowskiego, który napi- sał muzykę do wykonanych utwo- co chcą się nauczyć robić zdjęcia, a rów (słowa napisała Pani Franciszka także warsztaty plastyczne dla osób Delanowska) oraz Chór CHALO pod z zacięciem artystycznym (prowadzo- dyrekcją Pana Tadeusza Eckerta. ne między innymi przez artystów Uwieńczeniem koncertu było wspól- Pana Czesława Romanowicza i Pana ne wykonanie jednej pieśni przez Bronisława Skrzyńskiego) oraz warsz- wszystkie chóry. taty nordic wal- king dla dbają- cych o zdrowie. Osoby, które uko- chały poezję mia- ły możliwość uczestniczenia w spotkaniu z głub- czyckimi poetka- mi: Panią Fran- ciszką Dela- nowską, Panią Anną Magaj oraz Panią Zakończeniem naszego "Tygo- Cecylią Pasternak. Spotkanie popro- dnia..." był występ liryczno-satyrycz- wadziła Pani Maria Farasiewicz, która ny, który dali seniorzy z Domu Dzien- wspólnie z Panem Mieczysławem Za- nego Pobytu w Głubczycach pod ty- jącem recytowała wiersze naszych tułem "Miłość – tylko ona zwycięża poetek i snuła własne refleksje. czas". Nie zabrakło również zabawy ta- Niechże motywacją do dalszych necznej dla seniorów młodych du- działań na rzecz seniorów będzie chem, do której wspaniale przygry- ogromna frekwencja oraz aprobata i wały nasze rodzime Głubczyckie Di- pozytywne informacje zwrotne od nozaury. mieszkańców Głubczyc. Rada Seniorów zapewniła również Liliana Dąbrowa ucztę dla ducha – można było uczest- Rada Seniorów w Głubczycach niczyć w koncertach: pierwszy Galo-

115 WSPÓ£CZESNOŒÆ ŚP. O. NIKODEM ALFRED SUCHANEK OFM W niedzielny wieczór 9 lutego figura ku czci Najświętszego Serca 2014 r., kiedy wielu Polaków cieszy- Pana Jezusa z napisem "Jezu, daj nam ło się ze złotego medalu olimpijskie- Kapłanów takich jak Ty". Był też go Kamila Stocha, dotarła do nas znanym i cenionym misjonarzem lu- smutna wiadomość, że w Gliwicach dowym, rekolekcjonistą, duszpaste- zmarł nagle O. Nikodem Alfred Su- rzem pielgrzymkowym, asystentem chanek OFM. Franciszkańskiego Zakonu Świec- Kapłan, który w la- kich. tach 1991-1994 praco- Urodził się w 1963 r. w wał również w głub- Pyskowicach. W wieku czyckim klasztorze. czterech lat zamieszkał w Był wtedy magistrem Gliwicach we francisz- postulatu i zastępcą kańskiej Parafii Naj- gwardiana. Działał też świętszego Serca Pana w duszpasterstwie po- Jezusa, gdzie przystąpił wołaniowym. Lubiany do pierwszej Komunii przez młodzież, o rado- św. i bierzmowania. Tu snym usposobieniu, wzrosło jego powołanie organizował piel- zakonne i kapłańskie. W grzymki rowerowe i 1982 r. wstąpił do Zako- piesze, wyjazdy, spotkania, ogniska. nu Braci Mniejszych Prowincji św. Ja- Dzięki jego zaangażowaniu na placu dwigi, przyjmując habit św. Francisz- przed kościołem klasztornym stanęła ka w Borkach Wielkich. W 1988 r. w Gliwicach złożył swoje uroczyste śluby zakonne. Ukończył Wyższe Se- minarium Duchowne w Kłodzku i 13 maja 1989 r. w Głubczycach przyjął święcenia kapłańskie. Pracował jako duszpasterz w Kłodzku (wikary para- fii i drugi raz jako gwardian), Borkach Wielkich, Głubczycach i Nysie (gwar- dian i proboszcz). Od półtora roku słu- żył w Gliwicach. Tam w wieku niespeł- na 51 lat spotkała go siostra śmierć. Przy licznym udziale duchowieństwa i wiernych 13 lutego 2013 r. został po- chowany na cmentarzu klasztornym na Górze św. Anny. O. Mieczysław Lenard OFM

116 WSPÓ£CZESNOŒÆ ŚP. MICHAŁ PALUCH

Szanowni zebrani, pogrążona w w ZSRR formowanej przez gen. Zyg- smutku rodzino - Żegnamy dziś na- munta Berlinga w Sielcach nad Oką. szego kolegę, kombatanta, wspania- Z 1 Dywizją Piechoty im. Tadeusza łego męża, ojca i dziadka, który od- Kościuszki przeszedł cały szlak bojo- szedł po długim i niełatwym życiu na wy. Brał udział w wyzwoleniu Lubli- wieczną wartę. na, Warszawy oraz Michał Paluch urodził Berlina. się 27 września 1919 r. w Po zakończeniu Samborze, woj. lwowskie, wojny, która po- na Kresach Wschodnich chłonęła wiele milio- II RP. Dzieciństwo i mło- nów istnień ludz- dość spędził wraz z rodzi- kich został zdemobi- cami. W wieku 19 lat zo- lizowany i przeszedł stał powołany do czynnej do cywila. Swoją służby wojskowej. przyszłość związał z Po wkroczeniu Armii Ziemią Głubczycką. Czerwonej do Polski Mi- W Koźlu przypad- chał Paluch został aresz- kiem dowiedział się, towany wraz z innymi żoł- że przesiedleńcy z nierzami i wywieziony do obozu w Ko- okręgu samborskiego zostali osiedle- zielsku. W baraku spotkał przypad- ni w powiecie głubczyckim na Zie- kowo lekarza z rodzinnego Sambora, miach Odzyskanych. W Gołuszowi- z którym zaplanował ucieczkę z łagru. cach spotkał swoich sąsiadów z Kre- W trakcie ucieczki został złapany sów oraz przyszłą żonę - Marię, z którą przez NKWD i wywieziony do Tasz- przeżył 54 lata. Mieli dwóch synów, kientu. Tam jako zesłaniec ciężko pra- córkę, siedmioro wnucząt i czwórkę cował przy wyrębie lasu. prawnuków. Wspólnie z żoną praco- Po wybuchu wojny niemiecko-ra- wali na gospodarstwie rolnym, aż do dzieckiej został siłą wcielony do Ar- osiągnięciu wieku emerytalnego. mii Czerwonej. Walczył na froncie Dziś odchodzi na wieczną wartę w wschodnim m.in. brał udział w bitwie wieku 95 lat. pancernej na Łuku Kurskim. Był dwa Żegnaj kolego, żegnaj żołnierzu, razy ciężko ranny i przebywał w szpi- niech ci ziemia lekką będzie. talu w Miednoje. W lipcu 1941 r. po Związek Kombatantów RP podpisanym układzie Sikorski-Majski i Byłych Więźniów Politycznych został przeniesiony do Armii Polskiej Sekretarz Oddziału Amelia Mamczar

117 WSPÓ£CZESNOŒÆ ŚP. PROF. ALICJA MRUK Pani prof. Alicji Mruk nie ma już uczniowskich ja i moi koledzy z 40- wśród nas, zmarła 12 września 2014. osobowej klasy, pamiętamy panią Ci, którzy znali panią prof. zapamię- profesor jako niezwykle miłą osobę o tali jako osobę rzetelną, sumienną, o dużej umiejętności organizowania pra- wysokiej kulturze osobistej, a przy tym cy z uczniami, przyjazną wobec nich i niezwykle skromną. Wspaniała kole- troszczącą się o ich powodzenie w na- żanka, chętnie dzieląca się swoim do- uce. Okazywała też pomoc w sprawach świadczeniem pedagogicznym. Mia- rodzinnych swoim wychowankom. Jako nauczycielka historii była skrupulatna w odnie- sieniu do faktów histo- rycznych i istotnych dat dotyczących przede wszystkim historii Polski. Najogólniej mówiąc lubi- liśmy historię i panią pro- fesor. Miałem zaszczyt współpracować z prof. Alicją Mruk jako nauczy- ciel fizyki, a w dość dłu- gim okresie dyrektor li- ceum. Jako nauczycielka historii przykładała dużą wagę do prawdy histo- rycznej, interpretacji fak- tów i zdarzeń, co szczegól- nie w początkowym okre- sie PRL nie było takie pro- ste. Wymagało to mądro- ści, w pewnym sensie dy- plomacji i odwagi osobi- ła wyraźny wpływ na atmosferę pa- stej. Miała zawsze to na uwadze, że nującą w szkole, dbała o wszechstron- przekazuje tę wiedzę kolejnym młodym ny rozwój osobowości uczniów, była pokoleniom. dla nich wzorem do naśladowania. Jako dyrektor Liceum żegnałem Pozostanie w pamięci wielu pokoleń przechodzącą na emeryturę panią uczniów i tych żyjących nauczycieli, prof. Alicję Mruk i wyrażałem słowa którzy współpracowali z panią Alicją podziękowania." Mruk. Tak wspomina zmarłą prof. Alicję ,,Moja znajomość z panią profesor Mruk były dyrektor Liceum Ogółno- ma związek bezpośredni z rozpoczę- kształcącego w Głubczycach - Edward ciem nauki w Liceum Ogólnokształ- Wołoszyn cącym w 1956. Ze wspomnień Agata Wołoszyn 118 WSPÓ£CZESNOŒÆ

119 WSPÓ£CZESNOŒÆ OSIĄGNIĘCIA LKS KARATE-DO W 2014R Ludowy Zespół Sportowy Karate-Do Szymon Cieślik - zdobył srebrny me- Głubczyce zrzesza 57 osób trenujących dal na Mistrzostwach Europy FSKA w w tym 12 dorosłych, którzy są rodzica- Poznaniu, zloty medal na Grand Prix mi dzieci. Polski w Łodzi oraz szereg medali na W 2014r startowaliśmy na 20 zawo- zawodach rangi krajowej i międzynaro- dach w Polsce i za granicą. Byliśmy dowej. organizatorem międzynarodowych za- Klaudiusz Leliński - zdobył złoty wodów oraz międzynarodowego se- medal na Mistrzostwach Europy FSKA w Poznaniu oraz szereg innych medali na zawodach krajowych i międzynarodowych. Franciszek Wysocki - zdobył złoty medal na Mi- strzostwach Europy FSKA w Poznaniu oraz szereg medali na zawo- dach krajowych i między- narodowych. minarium z najlepszym tre- nerem kata w świecie San- to Torre. Braliśmy udział w trzech pokazach na ternie naszej gminy oraz w czte- rech seminariach na tere- nie kraju z Santo Torre. W tym roku zdobyliśmy 40 złotych medali, 24 srebr- nych medali oraz 44 brą- zowych medali. Wyróżniający się zawodnicy Tomasz Kolasa - zdobył brązowy Klaudia Bociek - jest powołana do medal na Mistrzostwach Europy kadry narodowej, która zdobyła złoty FSKA w Poznaniu oraz szereg medal medal na Mistrzostwach Europy na zawodach rangi krajowej i Między- FSKA w Poznaniu, brązowy medal na narodowej. Mistrzostwach Europy Shotokanu w Klub nasz posiada łącznie 16 za- Zurichu, medale na Mistrzostwach wodników, którzy zdobywali szereg Polski Shotokanu i WKF oraz na in- medal na zawodach rangi krajowej i nych zawodach rangi krajowej i mię- międzynarodowej. dzynarodowej. Janusz Hołda

120 WSPÓ£CZESNOŒÆ OSIĄGNIĘCIA KLUBU SPORTOWEGO TAEKWONDO W 2014 ROKU

Najlepsi zawodnicy: grodę Prymusa Opolszczyzny. Karolina Konik * Reprezentantka Kadry Narodowej * Mistrzostwa Europy Taekwondo Polski. Riccione Włochy-I m.drużynowe tech- Kamila Ciechanowska niki specjalne, IIm.indywidualne walki * Mistrzostwa Polski Seniorów Ta- do 65 kg, II m.drużynowe testy siły ekwondo Częstochowa - II m. ukła- *Mistrzostwa Polski Seniorów Ta- dy, II m. walki drużynowe, II m. ukła- ekwondo Częstochowa -II m. walki dy drużynowe drużynowe, II m. układy drużynowe, *Mistrzostwa Polski Juniorów Ta- III m. walki, III m. techniki specjalne ekwondo Bystrzyca Kłodzka - II m. * Mistrzostwa Polski Juniorów Ta- walki do 55 kg, II m. układy ekwondo Bystrzyca Kłodzka - I m. *Międzynarodowe Mistrzostwa Pol- walki do 60 kg, ski Taekwondo Częstochowa - I m. *Międzynarodowe Mistrzostwa Pol- walki, II m układy ski Taekwondo Częstochowa -I m. *Puchar Europy Seniorów Taekwon- walki do 64 kg do Budapeszt - I m. walki do 56 kg, *Puchar Europy Seniorów Taekwon- III m. układy *Puchar Polski Ta- do Budapeszt Węgry - I m. walki dru- ekwondo - I m. walki, II m. układy żynowe, II m. walki do 62 kg, *Międzynarodowy Turniej "Morawa *Puchar Polski Taekwondo - I m. wal- Open 2014" Frydek Mistek ki, - I m. walki do 56 kg, II m. układy. Tytuł * Międzynarodowy Turniej "Mora- najlepszej zawodniczki juniorów. wa Open 2014" Frydek Mistek *Międzynarodowy Turniej "Masters Czechy - I m. walki juniorów do 64 Mazowia Cup" Ciechanów - I m. ukła- kg, I m. walki do 63 kg seniorów. dy seniorów, I m. walki seniorów, I m. *Międzynarodowy Turniej "Masters układy juniorów, II m. walki juniorów. Mazowia Cup" Ciechanów Tytuł najlepszej zawodniczki junio- - I m. walki seniorów, I m. walki juniorów. rów i seniorów. * Nagradzana przez Ministra Sportu, *Nagradzana przez Marszałka Woje- Marszałka WojewództwaOpolskiego wództwa Opolskiego i Burmistrza i Burmistrza Głubczyc, otrzymała na- Głubczyc, Otrzymała nagrodę Prymu-

121 WSPÓ£CZESNOŒÆ sa Opolszczyzny. Reprezentantka * Puchar Polski Taekwondo - II m. układy Kadry Narodowej Polski. *Międzynarodowy Turniej "Morawa Paulina Szpak Open 2014" Frydek Mistek - II m. walki *Mistrzostwa Polski Seniorów Ta- do 68 kg, III m. układy. ekwondo Częstochowa -II m. walki Nagradzana przez Marszałka Woje- drużynowe, II m. układy drużynowe, wództwa Opolskiego i Burmistrza III m. układy Głubczyc, Otrzymała nagrodę Prymu- * Puchar Europy Seniorów Taekwon- sa Opolszczyzny. do Budapeszt - I m. walki do 50 kg, I Bartosz Słodkowski m. układy *Mistrzostwa Europy Juniorów 2013 I m. walki drużynowe i III m. walki powyżej 70 kg *Mistrzostwa Polski Seniorów Ta- ekwondo Częstochowa - II m. walki powyżej 85 kg, II m. testy siły *Międzynarodowe Mistrzostwa Pol- ski Taekwondo Częstochowa - I m. walki powyżej 85 kg *Puchar Polski Taekwondo - I m. wal- ki powyżej 85 kg, *Międzynarodowy Turniej "Morawa Open 2014" Frydek Mistek - I m. wal- ki powyżej 85 kg *Międzynarodowy Turniej "Masters Mazowia Cup" Ciechanów - I m. wal- ki powyżej 85 kg *Tytuł najlepszej zawodniczki seniorów * Nagradzany przez Ministra Sportu, Pucharu Europy w Budapeszcie 2014 Marszałka Województwa Opolskiego *Puchar Polski Taekwondo - II m. układy i Burmistrza Głubczyc. Reprezentant *Międzynarodowy Turniej "Morawa Kadry Narodowej Polski. Open 2014" Frydek Mistek - II m. walki Żłobicki Wojciech do 56 kg, I m. układy. *Mistrzostwa Polski Juniorów Młod- Nagradzana przez Marszałka Woje- szych Taekwondo Nowa Ruda - I m. wództwa Opolskiego i Burmistrza walki powyżej 78 kg Głubczyc, otrzymała nagrodę Prymu- *Puchar Europy Juniorów Taekwon- sa Opolszczyzny. Reprezentantka do Budapeszt Kadry Narodowej Polski. - III m. układy drużynowe Marta Wsiaki *Międzynarodowy Turniej "Morawa * Mistrzostwa Polski Seniorów Ta- Open 2014" Frydek Mistek - I m. wal- ekwondo Częstochowa - II m. walki ki powyżej 70 kg. drużynowe, II m. układy drużynowe, Na zdjęciu na podium: Paulina Szpak, III m. układy, III m. walki do 68 kg Kinga Sztucka, Kamila Ciechanowska, *Puchar Europy Seniorów Taekwon- Wojciech Żłobicki, Daniel Jano, u dołu do Budapeszt - III m. walki do 68 kg, I Bartosz Słodkowski, Karolina Konik, Marta Wsiaki m. walki drużynowe

122 WSPÓ£CZESNOŒÆ OSIĄGNIĘCIA LKS TECHNIK W 2014R

LKS Technik Głubczyce działa od skich i międzynarodowych, gdzie ponad 40-tu lat, propagując olim- ogółem zdobyli 20 medali. Nasi naj- pijką dyscyplinę sportu jaką jest młodsi medaliści to: Maja Janko, Lena badminton. Sabina, Nicola Mazur, Oliwia Siekie- W Klubie trenuje około 60-ciu za- rzyńska, Julia Korowiecka, Angelika wodników w różnych kategoriach Kowarska, Szymon Ślepecki, Jakub wiekowych (dzieci U-9, żacy U-11, Mazur i Karol Serwetnicki. młodzicy młodsi U-13, młodzik U-15, W pozostałych wyżej wymienionych junior młodszy U-17, junior U-19, kategoriach wiekowych zawodnicy młodzieżowcy U-21 i elita ) w tym 34 LKS Technik Głubczyce brali udział w zawodników posiada licencję Pol- 20 -tu turniejach ogólnopolskich oraz skiego Związku Badmintona. ośmiu turniejach Grand Prix Polski zdo- Obecnie do Kadry Narodowej po- bywając ogółem około 100 medali. wałanych jest 6-ciu zawodników: Na szczeblu międzynarodowym trzech młodzików Maciej Matusz, natomiast w kategorii młodzików i eli- Bartosz Gałązka i Kordian Kobylnik, ty brali udział w prestiżowych turnie- junior młodszy Jakub Gireń, dwóch jach zagranicznych na całym świecie juniorów Przemysław Szydłowski, zdobywając medale oraz również brali Robert Mirga oraz czterech zawodni- udział w Mistrzostwach Europy i ków z elity powołanych do kadry olim- Mistrzostwach Świata. pijskiej: Agnieszka Wojtkowka, Ane- W roku 2014 zawodnicy Klubu LKS ta Wojtkowska, Przemysław Wacha i Technik Głubczyce uczestniczyli w In- Wojciech Szkudlarczyk. dywidualnych Mistrzostwach Polski W roku 2014 zawodnicy LKS Tech- w badmintonie we wszystkich katego- nik Głubczyce brali udział w rozgryw- riach wiekowych, a także w Drużyno- kach turniejowych w każdej kategorii wych Mistrzostwach Polski Juniorów wiekowej na szczeblu wojewódzkim, i Młodzików. W IMP zawodnicy LKS ogólnopolskim, międzynarodowym. technik zdobyli łącznie 26 medali:11zło- W kategorii dzieci U-9 i żaków U-11 tych, 8 srebrnych i 7 brązowych ,a nasi zawodnicy brali udział w 10-ciu DMP zdobyli dwa medale złoty w mło- turniejach wojewódzkich, ogólnopol- dzikach i srebrny w juniorach.

123 WSPÓ£CZESNOŒÆ

Medaliści Indywidualnych Mistrzów Polski: VI. Elita I.Młodziki Młodsi 1. Agnieszka Wojtkowska - 2 złote 1.Patryk Kobeluch - 2 złote medale 2.Aneta Wojtkowska - 1 złoty i 1 brą- 2.Barosz Gałązka -1 złoty i 1 srebrny zowy 3.Maciej Matusz -1 złoty i 1 brązowy 3.Aleksandra Walaszek - 2 srebrne 4.Szymon Ślepecki - 1 brązowy 4.Przemysław Wacha - 1 złoty 5. Jakub Mazur - 1 brązowy 5. Wojciech Szkudlarczyk - 1 złoty i 1 II . Młodziki srebrny 1. Kordian Kobylnik - 1 złoty i 1 brą- Medaliści Drużynowych Mi- zowy strzostw Polski w kategorii: 2. Weronika Kościółek - 1 brązowy Młodzików - złoty medal zdobyli: III. Juniorzy Młodsi Kordian Kobylnik, Maciej Matusz, 1. Robert Mirga - 1 złoty medal Bartosz Gałązka, Maciej Siemiginow- IV. Juniorzy ski, Jakub Minartowicz, Maciej Ga- 1.Przemysław Szydłowski - 1 srebr- jewski. ny medal Juniorów - srebrny medal zdobyli: V Młodzieżowiec Przemysław Szydłowski, Robert Mir- 1. Katarzyna Macedońska -2 srebrne ga, Michał Ustimowicz, Sebastian 2.Justyna Pasternak - 1 srebrny Obrycki. 3. Kinga Haracz - 1 brązowy

124 WSPÓ£CZESNOŒÆ GŁUBCZYCCY OLIMPIJCZYCY BOŻENA BĄK-SIEMIENIEC - oraz studiów magisterskich Politech- ur.28.01.1966r. w Głubczycach, absol- niki Opolskiej na Wydziale Wycho- wentka Technikum Rolniczego w wania Fizycznego i Fizjoterapii. Swoją Głubczycach i studiów magisterskich karierę rozpoczęła w 1974 w piątej kla- Politechniki Opolskiej na Wydziale sie szkoły podstawowej. Reprezen- Wychowania Fizycznego i Fizjotera- tantka miejscowych klubów: Unii pii. Przygodę z badmintonem rozpo- (1974-78), Polonii (1979-1980) i LKS częła w szóstej klasie szkoły podsta- Technik Głubczyce 1981-2000. Pierw- wowej w 1978 r. szym trenerem był Bolesław Zdeb,w Reprezentantka klubu LKS Technik dalszej karierze sportowej trenerami Głubczyce 1978-1993, gdzie pierwszym trenerem był Ry- szard Borek, a następnie współpracowała z chińskim trenerem Zchou Jung Ling. Jest wielokrotną mistrzynią Polski, zdobyła 29 medali Mistrzostw Polski, w tym 11 złotych, 6 srebrnych i 12 brązowych w grze pojedyn- czej, podwójnej i mieszanej. Wielokrotnie uczestniczyła w Mistrzostwach Europy i świata. Mistrzyni wielu międzynaro- byli Ryszard Borek i chiński trener dowych turniejów w Europie.W la- Zchou Jung Ling. Jest multimeda- tach 1988-1990 dwukrotnie zdobyła listką Mistrzostw Polski, zdobyła aż Grand Prix Europy, a raz zajęła drugie 51 medali w tym 34 złotych, w grze miejsce. W 1992 roku uczestniczyła pojedynczej, podwójnej i mieszanej. w Igrzyskach Olimpijskich w Bar- Wielokrotnie uczestniczyła w Mi- celonie, gdzie zajęła 9 miejsce w grze strzostwach Europy i świata. Mistrzy- podwójnej. ni wielu międzynarodowych turnie- Obecnie pełni funkcję Prezesa Opol- jów w Europie. W roku 1988 zdobyła skiego Okręgowego Związku Badmin- drugie miejsce w Grand Prix Europy. tona w Głubczycach, jest nauczycie- Na światowej liście klasyfikacyjnej lem i trenerem badmintona. Zasłużona IBF w lutym 1991 była 6 parą na świe- Mistrzyni Sportu, w 2013 r. otrzymała cie w grze mieszanej z Jerzym Dołha- srebrny medal za zasługi dla Polskie- nem. W 1992 roku uczestniczyła w go Komitetu Olimpijskiego. Igrzyskach Olimpijskich w Barce- BOŻENA HARACZ -WOJT- lonie. Po zakończeniu kariery zawod- KOWSKA - ur. 28.10.1962 r. w Głub- niczej rozpoczęła pracę jako trener czycach, absolwentka Technikum badmintona. W roku 2003 prowadzo- Rolniczego w Głubczycach, studiów na przez nią reprezentacja Polski do trenerskich we wrocławskiej AWF lat 17 zdobyła srebrny medal w dru-

125 WSPÓ£CZESNOŒÆ żynowych mistrzostwach Europy. Laureatka ogólnopolskiego konkur- su „Trener Roku 2003”. Obecnie trenerka LKS Technik Głubczyce i Szkoły Mistrzostwa Spor- towego Głubczyce. Zasłużona Mi- strzyni Sportu, w 2013 r. otrzymała Srebrny Medal za Zasługi dla Pol- skiego Komitetu Olimpijskiego. KATARZYNA KRASOWSKA ur. 28.09.1969r. w Opolu. Absolwentka Li- ceum Ogólnokształcącego w Głub- czycach i wrocławskiej AWF. Swoją PRZEMYSŁAW WACHA - przygodę z badmintonem rozpoczęła ur.31.01.1981r. w Głubczycach. Absol- w klubie Zryw Opole 1981-1985 pod went Liceum Ogólnokształcącego w okiem swojego taty trenera Mariana Głubczycach i Wyższej Szkoły Wy- Krasowskiego. W latach 1986-2001 chowania Fizycznego i Turystyki w reprezentantka klubu LKS Technik Supraślu (Filia AWF Warszawa). Od Głubczyce, gdzie trenerem był Ry- 1988 r. reprezentant klubu LKS Tech- szard Borek, współ- nik Głubczyce. Trenerzy: Ry- pracowała z chińskim szard Borek, Karol Hawel, trenerem Ling Bo. Bożena Haracz i Young Man Zdobywczyni 21 me- Kim. Zdobył 27 medali Mi- dali Mistrzostw Pol- strzostw Polski w tym 14 zło- ski, w tym 13 złotych. tych. Dwukrotny medalista Do największych Mistrzostw Europy Juniorów sukcesów sporto- 1999 (srebrny w grze podwój- wych należy zaliczyć nej i brązowy w grze poje- 5 miejsce w Mistrzo- dynczej). Ponadto dwukrot- stwach Europy w la- nie zdobył dwa brązowe me- tach 1996 i 1998 w grze pojedynczej dale na Mistrzostwach Europy Senio- oraz brązowy medal w Polish Open rów 2008. W Drużynowych Mistrzo- 1997 i 1998. Medalistka wielu mię- stwach Europy w 2010 roku wywal- dzynaro dowych turniejów. Uczest- czył srebrny medal. W roku 2002 zo- niczka trzech Igrzysk Olimpijskich stał Akademickim Mistrzem Świata w 1992 Barcelona, 1996 Atlanta (9 grze podwójnej i brązowym medalistą miejsce w grze pojedynczej) i 2000 w grze pojedynczej. Wielokrotny zwy- Sydney. cięzca międzynarodowych mistrzostw Po zakończeniu kariery sportowej, Austrii, Francji, Czech, Szkocji, Sło- pracuje jako trener na Cyprze, obec- wacji, Brazylii, Holandii w grze poje- nie jest trenerem kadry Cypru w U- dynczej i podwójnej. Trzykrotny 17. Zasłużona Mistrzyni Sportu, w uczestnik Igrzysk Olimpijskich w 2013 r. otrzymała srebrny medal za Atenach 2004, Pekinie 2008 i Lon- zasługi dla Polskiego Komitetu Olim- dynie 2012. Zasłużony Mistrz Spor- pijskiego.

126 WSPÓ£CZESNOŒÆ tu, w 2013 r. otrzymał Srebrny Medal wysokim wynikom sportowym w bad- dla Zasługi dla PK Olimpijskiego. mintonie, zasłużył się wielce dla swo- BOREK RYSZARD - ur. 9.03.1946 jego miasta: (Niemcy) w latach 60-tych ub. wieku * wybudowano pierwszą w Polsce rozpoczął promowanie w Głubczy- pełnowymiarową halę sportową do cach nieznanej bliżej dyscypliny spor- badmintona, towej jaką był badminton. Był inicja- * powstała Szkoła Mistrzostwa Spor- torem i założycielem Ludowego Klu- towego w badmintonie, bu Sportowego "Technik" Głubczy- * powstał Ośrodek Przygotowań ce i jego wieloletnim trenerem. Dzięki Olimpijskich w badmintonie, wielkiemu poświęceniu i zaangażowa- * w Głubczycach powołano Polski niu Klub w swojej historii był 24-krot- Związek Badmintona, nie Drużynowym Mistrzem Polski w * jego zawodnicy startowali na Igrzy- badmintonie. skach Olimpijskich: Barcelona 1992, Polski Związek Badmintona powo- Atlanta 1996, Sydney 2000, Ateny łał go na trenera kadry narodowej oraz 2004, Pekin 2008, Londyn 2012 trenera Olimpijczyków - Atlanta Przyczynił się znakomicie do pro- 1996, Sydney 2000, Ateny 2004. Pra- mocji Głubczyc jako "niekoronowa- cował również jako trener reprezen- nej stolicy" polskiego badmintona. tacji Cypru 2005-2009 i trener Klubu Obecnie jest na emeryturze, jedno- Morfoticos - Nikozja cześnie pełni funkcję wiceprezesem Ryszard Borek, dzięki osiąganym Zarządu Klubu "Technik" Głubczyce Bożena Siemieniec - Bąk

127 WSPÓ£CZESNOŒÆ JUBILEUSZOWI MUNDUROWI Po raz piętnasty (!) na parkiecie Głównych faworytów jubileuszo- hali sportowej ZOKiS spotkali się wego turnieju upatrywano w zespo- funkcjonariusze głubczyckich łach Zakładu Karnego i Policji, naj- "mundurówek", aby rozegrać w lepszych ekip poprzednich rozgry- 2014 roku kolejny halowy turniej wek. Okazało się jednak, że gdzie piłki nożnej. Pomysł zorganizowania dwóch się bije tam trzeci korzysta. W tej sportowej imprezy służb mundu- pierwszych spotkaniach "Niebiescy" rowych narodził się w 2000 roku w przegrali niespodziewanie ze Strażą gronie wielokrotnych mistrzów za- Miejską, a Zakład Karny "wymęczył" kładowej ligi szóstek - zawodników 1-0 z Weteranami. W drugiej kolejce drużyny Zakładu Karnego (Służby "Miejska" pokonała "Sikawkowych", Więziennej). a Policja rozbiła niespodziewanie ze- spół Służby Więziennej aż 4-0. W następnych meczach padły remisy 1-1: Policji z Weterana- mi i Straży Miejskiej ze Strażą Graniczną. Po trzech kolejkach Straż Miejska miała siedem "oczek", Zakład Karny sześć, a Policja cztery. W bezpośrednim me- czu "Klawiszy" z "Miejską" padł bez- Do tej pory w turnieju wystąpiło 11 zespołów re- prezentujących głubczyc- kie służby mundurowe: Hufiec ZHP, Policję, Straż Graniczną, Straż Miejską, Straż Pożarną, Służbę Celną, Służbę Więzienną oraz Wojsko Polskie. W 2008 roku do turnieju do- łączyli Weterani, zespół zło- żony praktycznie z emery- towanych funkcjonariuszy. W 14 do- tychczasowych turniejach triumfowa- bramkowy remis, a "Niebiescy" od- ło 5 zespołów: Straż Graniczna (2000, prawili 2-0 "Pograniczników". 2001, 2007, 2010), Służby Graniczne W ostatniej kolejce cała walcząca o (2002, 2004), Policja (2003, 2008, 2011), mistrzostwo trójka wygrała pewnie Straż Miejska (2005, 2006) oraz Zakład swoje spotkania i tytuł powędrował Karny (2009, 2012, 2013). 128 WSPÓ£CZESNOŒÆ

po raz trzeci w ręce najmniej umundu- Dawid Komarnicki, Maciej Nowak, rowanej na boisku formacji - tylko 1 Marian Piliszański, Andrzej Semczuk, funkcjonariusz - Straży Miejskiej kie- Kamil Wysoczański, Stanisław Wyso- rowanej spoza boiska przez komen- czański. danta Romualda Dąbrowę. Policja: Piotr Kozakiewicz - Mar- Wyniki cin Beleć, Marek Dąbrowski, Paweł Straż Graniczna - Straż Pożarna 2-1, Domoradzki, Łukasz Kluk, Przemy- Straż Miejska - Policja 1-0, Zakład sław Paliga, Dariusz Rubczyński, Karny - Weterani 1-0, Straż Miejska - Krzysztof Strojny, Marcin Ślepecki. Straż Pożarna 3-1, Straż Graniczna - Zakład Karny: Marek Drzewiecki - Weterani 2-0, Policja - Zakład Karny Daniel Broniewicz, Paweł Cierpiał, 4-0, Straż Miejska - Straż Graniczna 1- Marcin Gużda, Jarosław Jankowski, 1, Weterani - Policja 1-1, Zakład Kar- Bartłomiej Kawulok, Mateusz Kawu- ny - Straż Pożarna 1-0, Policja - Straż lok, Andrzej Klucznik, Jakub Milew- Graniczna 2-0, Straż Miejska - Zakład ski, Mirosław Wójcicki. Karny 0-0, Straż Pożarna - Weterani Nagrody indywidualne 3-2, Zakład Karny - Straż Graniczna 3- Najlepszy zawodnik: Łukasz Kluk 0, Policja - Straż Pożarna 3-0, Straż (Policja), Miejska - Weterani 4-1. najlepszy bramkarz: Piotr Koza- Kolejność kiewicz (Policja), 1. Straż Miejska 11 9-3 najlepszy strzelec: Maciej Nowak 2. Policja 10 10-2 (Straż Miejska - 4 bramki). 3. Zakład Karny 10 5-4 W przyszłym roku odbędzie się XVI 4. Straż Graniczna 7 5-7 turniej służb mundurowych, który 5. Straż Pożarna 3 5-11 zorganizują - już po raz czwarty - funk- 6. Weterani 1 4-11 cjonariusze Służby Więziennej. Straż Miejska: Krzysztof Fedorowicz Robert Stebnicki, - Adam Buchaniec, Artur Komarnicki, foto J. Skwarek

129 WSPÓ£CZESNOŒÆ PUCHAR MARSZAŁKA TRAFIŁ DO GŁUBCZYC Mistrzostwa Województwa Opol- zegranym 25 stycznia 2014 roku w hali skiego Pracowników Samorządowych ZOKiS-u pierwsze miejsce zdobyła w halowej piłce nożnej na stałe wpi- drużyna gospodarzy wygrywając w sały się do kalendarza imprez sporto- finale z Urzędem Marszałkowskim 3:0. wych, organizowanych w naszym wo- Trzecie miejsce Powiat Prudnicki. jewództwie. Patronem honorowym im- Druga edycja odbyła się dnia 15 prezy był Pan Andrzej Buła - Marsza- lutego 2014 roku w Niemodlinie w hali łek Województwa Opolskiego. OSiR. Na starcie stanęło 11 drużyn. W 2014 roku już po raz jedenasty, Tym razem w finale spotkały się reprezentacje złożone z pracowników drużyny Starostwa Prudnik z Urzędem samorządowych i ich przyjaciół wal- Miejskim Głubczyce. Po bardzo za- czyły o tytuł mistrza województwa ciętej walce wygrała wynikiem dwa do opolskiego w halowej piłce nożnej. zera ekipa z Głubczyc i tym samym Uczestnikami turnieju mogli być radni, pracownicy samorzą- dowi, kierownicy jednostek pod- ległych gminie. Regulamin do- puszczał w drużynie co najwyżej 12 osób, w tym udział dwóch przyjaciół samorządowców, ale będących w wieku co najmniej 40 lat. Drużyny mogły być łączo- ne, czyli składać się z pracowni- ków np. z dwóch gmin lub dwóch dowolnych instytucji samorzą- dowych. Tegoroczną edycję mistrzostw or- zdobyła Puchar za I miejsce w Niemo- ganizatorzy przeprowadzili w cyklu dlińskim Turnieju z cyklu XI Mi- trzech turniejów, które odbyły się w strzostw Województwa Opolskiego. następujących miastach :w Głubczy- Kolejność pozostałych drużyn : 3 cach, Niemodlinie i Kluczborku. miejsce wywalczyła drużyna Urzędu Inicjatywa zorganizowania cyklu Marszałkowskiego (nasz zespół po- turniejów "Gran Prix" spotkała się z konał 3:2 drużynę Urzędu Marszał- aprobatą Samorządowców. W turnie- kowskiego), jach XI Mistrzostw Województwa W niedzielę 23 marca 2014 roku w Opolskiego Pracowników Samorzą- Kluczborku odbył się ostatni z cyklu dowych w halowej piłce nożnej wy- trzech turniejów XI Mistrzostw Wo- stąpiło łącznie 14 drużyn z woje- jewództwa Opolskiego Pracowników wództwa opolskiego. Samorządowych w Halowej Piłce W poszczególnych edycjach tur- Nożnej. W turnieju uczestniczyło 10 nieju kolejność przedstawiała się na- drużyn. Na zawody nie dojechała dru- stępująco: W głubczyckim turnieju ro- żyna z Paczkowa.

130 WSPÓ£CZESNOŒÆ Regulamin został opracowany w Koźle, 5. Urząd Miejski Kluczbork taki sposób, że w ostatnim turnieju 6. Urząd Miejski Niemodlin, 7. drużyny zdobywają podwójną ilość Urząd Miejski Głogówek, 8. Gmina punktów. Olszanka, 9.Urząd Miejski Strzelce Taki sposób punktowania mobili- Opolskie, 10. OCRM. zuje zespoły do zajęcia jak najkorzyst- Najlepszym bramkarzem tego niejszego miejsca w ostatnim cyklu turnieju wybrany został Krzysztof turnieju. Fedorowicz, a zawodnikiem An- Dlatego rywalizacja drużyn w Klucz- drzej Brzezina z Urzędu Marszał- borku była emocjonująca i stała na kowskiego. Królem strzelców zo- dobrym poziomie sportowym. W stał Łukasz Scholz z Prudnika. pierwszej czwórce tych rozgrywek zna- Klasyfikacja końcowa po 3 turnie- lazły się drużyny, które mogły zdobyć jach Puchar Marszałka. W pierwszym pół- I miejsce Urząd Miejski Głubczyce - finale zespół z Głubczyc zmierzył się z 86 pkt. Powiatem Prudnik. Po zaciętym meczu II. Urząd Marszałkowski - 83 pkt. wynik brzmiał zero do zera i sędzia za- III. Starostwo Prudnik - 63 pkt. rządził serię rzutów karnych. Lepszym IV. Urząd Miejski Kluczbork - 54 pkt. ich wykonawcą okazała się nasza eki- V. Starostwo Pow. K-Koźle - 40 pkt. pa wygrywając 2 : 0. Awans do finału VI. Gmina Olszanka - 24 pkt. zapewnił drużynie z Głubczyc zajęcie I VII. Urząd Miejski Niemodlin - 22 pkt. miejsca w XI Mistrzostwach Woje- VIII. Urząd Miejski Głogówek -14 pkt. wództwa Opolskiego. W drugim pół- IX. OCRM - 10 pkt. finale po zaciętym i wyrównanym me- X. Urząd Miejski Strzelce Op.i Mia- czu zespół Urzędu Marszałkowskie- sto Opole po 4 pkt. go pokonał 3 do 1 w rzutach karnych Puchar przechodni Marszałka Wo- Starostwo Kędzierzyn-Koźle. jewództwa Opolskiego XI Mistrzostw Mecz o trzecie miejsce zakończył się Województwa Opolskiego Pracowni- wynikiem 1 do 0 dla Starostwa Prud- ków Samorządowych w Halowej Piłki nik. Drużyna z Kędzierzyna -Koźla Nożnej za 2014 roku odebrał w Klucz- straciła bramkę na... 5 sekund przed borku z rąk Andrzeja Buły Pan Prze- końcem meczu. wodniczący Rady Miejskiej Kazimierz W wielkim finale zespół z Głubczyc Naumczyk. uległ Urzędowi Marszałkowskiemu Drużynę z Głubczyc reprezentowali: 0:3. Drużyna z Opola zrewanżowała Krzysztof Fedorowicz, Tomasz Sera- się za porażkę doznaną w Głubczy- fin, Adam Buchaniec, Jacek Naróg, cach w takim samym rozmiarze. Maciej Nowak, Stanisław Wysoczań- Kolejność miejsc w turnieju ski, Kamil Wysoczański, Jan Śnieżek, kluczborskim: Tomasz Kotwica, Marian Piliszański, 1. Urząd Marszałkowski, 2. Urząd Wiesław Frydryk, Wiesław Graboń, Miejski Głubczyce, 3. Starostwo Dariusz Macedoński, Marek Zagro- Prudnik 4. Starostwo Kędzierzyn- belny. Stanisław Wysoczański

131 WSPÓ£CZESNOŒÆ 50-LECIE MECZU 100-LECIA Do niezwykle ciekawego historycz- Głubczycach zasiadło aż 2 TYSIĄCE no-sportowego wydarzenia doszło w WIDZÓW. To było wydarzenie, któ- sobotę 16. LISTOPADA 2013 na sta- re do dnia dzisiejszego wszyscy w dionie głubczyckiej Polonii. Po 50 la- Głubczycach wspominają. Ówczesna tach pojawili się na nim zawodnicy, Legia to była wspaniała drużyna, na- którzy w 1963 roku zagrali w MECZU szpikowana samymi piłkarskimi sława- STULECIA głubczyckiej piłki. mi i aż 8 reprezentantami kraju - Stani- Wtedy to A-klasowa głubczycka sław Fołtyn, Horst Mahseli, Jacek Polonia prowadzona przez trenera Gmoch, Antoni Piechniczek, Bernard Zbigniewa Słockiego świetnie zapre- Blaut, Janusz Żmijewski, Lucjan Brych- zentowała się w rozgrywkach PUCHA- czy, Henryk Apostel. Przy niej zespół RU POLSKI, docierając po raz drugi w Polonii to był... prowincjonalny kopciu- swojej historii do szczebla centralne- szek, który dzięki rozgrywkom Pucharu

go. Najpierw 29. września 1963 Polonia Polski miał swoje "pięć minut"… Mecz pokonała w Głubczycach Śląsk Wro- zakończył się porażką Polonii 1-11, a je- cław 2-0. W kolejnym meczu poloniści dyną bramkę dla głubczyckiej drużyny pokonali Ursus w Warszawie aż 4-0 po zdobył Jerzy Szter. bramkach Stanisława Wiechy II (2), W barwach Polonii zagrali: Józef Pawła Nowaka i Jerzego Sztera. Kolej- Grzeczny, Marian Haberstok, Zbi- nym rywalem w 1/16 Pucharu Polski, gniew Skoczylas, Paweł Kozibroda, kiedy to do gry przystąpiły zespoły I Antoni Wypiórczyk, Władysław Słoc- ligi, okazała się potęga polskiej klubo- ki, Stefan Seń, Leszek Kolb, Jerzy Szter, wej piłki - LEGIA WARSZAWA. To Werner Thinel, Ludwik Orłowski, Jó- była przeszkoda nie do przejścia… zef Nowak, Józef Pacyga, Zbigniew Ol- W niedzielę 17. listopada 1963 na szewski, Stanisław Wiecha. Trener: trybunach stadionu miejskiego w Zbigniew Słocki. 132 WSPÓ£CZESNOŒÆ W dniu 16. listopada 2013 roku - rów- Wcześniej odeszli jednak od nas: no 50 LAT po tamtym wydarzeniu - na Józef Grzeczny, Marian Haberstok, boisku Polonii znów pojawili się nasi bo- Władysław Słocki, Zbigniew Słocki, haterowie sprzed lat. Na zaproszenie Werner Thienel. Wszyscy Oni spo- prezesa i zarządu klubu Polonia oraz re- czywają na głubczyckim cmentarzu. daktora klubowej gazetki "Poloniusza" Jak widać, głubczycka Polonia żyje zaprezentowali się głubczyckim kibicom: nie tylko teraźniejszością, ale pamię- JÓZEF LESZEK KOLB, PAWEŁ KOZI- ta także o historii klubu, ważnych BRODA, LUDWIK ORŁOWSKI, JÓZEF wydarzeniach i jej byłych zawodni- PACYGA, STEFAN SEŃ, ZBIGNIEW kach. Więcej przeczytasz na: www.po- SKOCZYLAS, JERZY SZTER, STANI- loniaglubczyce.futbolowo.pl. SŁAW WIECHA I, STANISŁAW WIE- Robert Stebnicki "Poloniusz" CHA II, ANTONI WYPIÓRCZYK.

2008.01.19 - MIĘDZY- NARODOWY TURNIEJ PIŁKARSKI

133 WSPÓ£CZESNOŒÆ ZŁOTY MEDAL W VI EUROPEJSKICH LETNICH IGRZYSKACH OLIMPIAD SPECJALNYCH ANTWERPIA 9-20.09.2014 Specjalny Ośrodek Szkolno - Wy- Województwo opolskie reprezento- chowawczy w Głubczycach reprezen- wało 4 zawodników w kolarstwie, lek- towała Żaneta Sypniewska (tenis sto- kiej atletyce oraz tenisie stołowym. łowy) wraz z nauczycielem wychowa- Każda dyscyplina miała wyznaczo- nia fizycznego Dariuszem Szałaga- ny własny program treningowy, któ- nem, który został powołany na tre- ry był systematycznie realizowany. nera tenisa stołowego reprezentacji Poza profesjonalnymi treningami, Olimpiad Specjalnych Polska. uczestniczyliśmy w testach sprawno- W dniach 9-15 maja ściowych, szkoleniach, 2014r. w Centralnym imprezach integracyjnych Ośrodku Szkolenia w oraz w badaniach prowa- Spale odbył się spraw- dzonych przez lekarza re- dzian reprezentacji Olim- prezentacji, jak również piad Specjalnych Polska pracowników Akademii w 8 dyscyplinach przed Wychowania Fizycznego VI Europejskimi Letnimi w Warszawie. Celem tych Igrzyskami Olimpiad badań była ocena reakcji or- ganizmu na wysiłki krótko- trwałe o maksymalnej intensyw- ności osób z niepełnosprawno- ścią intelektualną. Pomimo codziennych, inten- sywnych treningów, zwiedzali- śmy najbliższą okolicę. Podczas krótkiego pobytu spotkaliśmy wielu naszych idoli, m.in. Justy- nę Kowalczyk, Pawła Fajdka, Ani- tę Włodarczyk, trenera skoczków Specjalnych w Antwerpii. - Łukasza Kruczka i reprezentację siat- W obozie uczestniczyło 81 zawod- karzy. ników i 23 trenerów z następujących Mieliśmy okazję aby uczestniczyć na dyscyplin sportowych: lekkoatletyka, żywo w meczu siatkarzy Reprezentacji badminton, pływanie, koszykówka, Polski rozgrywanym na obiekcie COS - bocce, kolarstwo, piłka nożna, tenis u. Na co dzień mogliśmy obserwować stołowy. Reprezentacja Olimpiad Spe- treningi sportowców z całego świata. cjalnych Polska na Letnie Igrzyska w An- W wolnych chwilach korzystaliśmy twerpii została wyłoniona spośród zło- z basenu, czy gabinetów odnowy bio- tych medalistów Ogólnopolskich Tur- logicznej. Po męczących badaniach niejów w latach 2012-13. relaksowaliśmy się w grocie solnej.

134 WSPÓ£CZESNOŒÆ

Nasza olimpijska przygoda rozpoczę- Igrzysk. Tysiące gości zebrało się w ła się 8 września w Warszawie, gdzie wrę- brukselskiej hali EXPO, żeby podzi- czono nam nominacje reprezentacji Olim- wiać Ceremonię Otwarcia VI Europej- piad Specjalnych Polska na VI Europej- skich Letnich Igrzysk Olimpiad Spe- skie Letnie Igrzyska Olimpiad Specjal- cjalnych. nych, które odbyły się w Antwerpii w Po przemówieniach gości, przepla- dniach 9-20 września 2014 r. tanych występami artystów, najpierw Po kilkunastogodzinnej podróży zawieszono flagę Olimpiad Specjal- dotarliśmy do wspaniałego średnio- nych wraz z flagą Unii Europejskiej, wiecznego zamku "Wegimont" w bel- przy akompaniamencie hymnu Unii, gijskiej miejscowości Soumagne, w później Strzegący Prawa - organiza- którym zostaliśmy zakwaterowani. cja "Torch Run" - wbiegli z pochod- Następnego dnia pojechaliśmy do nią z płomieniem nadziei zapalonym Liege, aby przywitać sztafetę z ogniem na Akropolu. Pochodnia została prze- olimpijskim. Po uroczystości zawod- kazana zawodnikowi, który zapalił nicy wzięli udział w festynie sporto- znicz olimpijski, po czym Królowa Bel- wym, który został zorganizowany gów - Matylda dokonała otwarcia przez władze miasta Liege, a jego wy- Igrzysk. Ceremonię zakończyła przy- konawcami byli instruktorzy prowa- sięga składana przez zawodnika, sę- dzący zajęcia dla osób z niepełno- dziego i organizatora. Po ceremonii sprawnością intelektualną. autokary odwiozły nas do Mol, gdzie Ppbyt w Host Town powoli dobiegł zostaliśmy zakwaterowani w wiosce końca. Nasza ekipa spędziła tam czas olimpijskiej. na zwiedzaniu oraz szlifowaniu formy 13 września zawodnicy pojechali do przed igrzyskami. Wieczorem zostali- Antwerpii na obiekty sportowe właści- śmy zaproszeni na pożegnalną kola- we dla swoich dyscyplin. W Igrzyskach cję, spotkanie zakończyliśmy wią- wzięło udział ponad 2000 zawodników z zanką polskich piosenek śpiewanych 58 krajów Europy i Azji.Nareszcie rozpo- przez sportowców, co było przyjęte częły się starty. Tenisiści stołowi swoje ogromnym aplauzem. mecze rozgrywali na hali Expo. Obiekty Następnego dnia udaliśmy się do sportowe przygotowane były na naj- Brukseli na ceremonię otwarcia wyższym poziomie.

135 WSPÓ£CZESNOŒÆ W drugim dniu zmagań uczennica mecze w grze pojedynczej. Po bardzo SOSW w Głubczycach - Żaneta Sypniew- wyrównanych grach Żaneta zdobyła ska wraz z koleżanką wywalczyły 4 miej- złoty medal w swojej kategorii wieko- sce w grze podwójnej. wej. Była to bardzo wzruszająca chwi- W wolnych chwilach zawodnicy la zarówno dla mnie jako trenera, jak i korzystali z programu "Zdrowi Spor- dla Żanety, która nie kryła łez szczę- towcy", gdzie byli badani przez spe- ścia. cjalistów: laryngologów, stomatolo- Nikt nie liczył tutaj na medal. Sam gów, okulistów i specjalistów od wy- udział w tych igrzyskach był już dla siłku fizycznego i rehabilitacji. nas wielkim wyróżnieniem i nowym Kolejny dzień zmagań sportowych doświadczeniem, które pozostanie na upłynął pod znakiem wspaniałych długo w naszej pamięci. emocji, ponieważ rozgrywane były Dariusz Szałagan

136 WSPÓ£CZESNOŒÆ NOWY ROK Z Nowym Rokiem nowe plany, Z Nowym Rokiem nowe pragnienia, Z Nowym Rokiem nowe wyzwania, Z dziada pradziada… Z Nowym Rokiem nowe wrażenia... Z Nowym Rokiem stare znajomości, Z dziada pradziada w narodzie Z Nowy Rokiem stare wspomnienia, trud, Z Nowym Rokiem stare problemy, Z dziada pradziada w narodzie Z Nowym Rokiem stare zmartwienia... bunt; Z Nowym Rokiem trudne decyzje, Z dziada pradziada w narodzie Z Nowym Rokiem trudne wybory, zryw, Z Nowym Rokiem trudne sprawy, Z dziada pradziada w narodzie Z Nowym Rokiem trudne role... krew; Z Nowym Rokiem walka Z dziada pradziada w narodzie o człowieczeństwo, dobro, Z Nowym Rokiem walka o byt, Z dziada pradziada w narodzie Z Nowym Rokiem walka zło; o zdrowie i życie, Z dziada pradziada w narodzie Z Nowym Rokiem walka siła, o jasną myśl... Z dziada pradziada w narodzie Z Nowym Rokiem wiele dobra, Ave Maryja; Z Nowym Rokiem wiele zła, Z dziada pradziada w narodzie Z Nowym Rokiem wiele serca, trwoga, Z Nowym Rokiem wiele rad... Z dziada pradziada w narodzie Z Nowym Rokiem tylko Wiara, bieda; Z Nowym Rokiem tylko Nadzieja, Z dziada pradziada w narodzie Z Nowym Rokiem tylko Miłość ! nienawiść, Z dziada pradziada w narodzie Maria Farasiewicz żałość; Z dziada pradziada w narodzie duch, UCZĘ SIĘ… Z dziada pradziada w narodzie Uczę się siebie od nowa, Bóg; Uczę się Ciebie od zawsze; … Uczę się widzieć, nie widząc, Z dziada pradziada Uczę się słuchać, nie słysząc; w narodzie wiara, Uczę się dostrzegać dobro, Z dziada pradziada Uczę się negować zło; w narodzie nadzieja, Uczę się naprawiać błędy, Z dziada pradziada Uczę się wyciągać wnioski; w narodzie miłość ! Uczę się dystansu do świata, Uczę się wybaczać słabości; Maria Farasiewicz Uczę się… Maria Farasiewicz

137 WSPÓ£CZESNOŒÆ Ze wspomnień… ZA KULISAMI ...gorączka. Wszak gramy dziś dwa spektakle kabaretowo - satyryczne "A potem … Zielona Gęś"! Siedem części. Wybrałam teksty Gałczyńskie- go i Sikory. W sam raz na pierwszy dzień wiosny. Zegarek wskazuje 8.30. Młodzież z "rolniczaka" zapełnia widownię. Tak naprawdę to pierwszy spektakl gra- my głównie dla nich. Widzę też repre- zentację "ogólniaka" i "mechanika". Biegam. Potykam się o piłę elek- tryczną - rekwizyt do "Miłości chirur- ga". Jacek powtarza na głos oACstat- nią kwestię "Antygony". No tak! Tego się nie spodziewał. Jak zwykle, za pięć dwunasta zmiana w scenariu- szu. Tak czy owak poradzi sobie, ma talent. Podchodzi Jagoda. Nazywam to gwóźdź programu. - No dobrze. ją Jadzia. Dziś jej wielki dzień. Jadzia Jakoś przeżyję. Ale co powiedzą moi wystąpi jako pramatka Ewa, Ptysia i koledzy z innych szkół? - Nie przej- Hermenegilda Kociubińska - ACuko- muj się jesteś aktorem. - Czy grabarze chana chirurga. A`propos, ów chirurg gotowi? - pytam. Dawid i Wojtek to… "Kanibal" Lecter ( ha! ha! ha! ). niosą nosze. To na węża. Ubrani w Niedawno zagrała Gospodynię w czarne garnitury będą reprezentować "Skubaczkach". Była świetna. Jej zakład pogrzebowy. Madzia i wrażliwość współgra z kreacją posta- Agnieszka przyczepiają dekorację. ci scenicznych. Gotowe. Podchodzę do ekipy tech- Jadzia czegoś uporczywie szuka. - nicznej. Łukasz debiutuje jako kurty- Gdzie są moje okulary przeciwsło- nowy. Paweł zadba o muzykę. To so- neczne? Przecież Ewa musi mieć oku- lidna firma. Zrezygnował nawet z wy- lary! - krzyczy - Spokojnie, moja dro- cieczki, by czuwać nad stroną mu- ga. Nie złość się. Rozumiem, nerwy. zyczną spektaklu. Dokładnie wie, kie- Okulary na pewno są w pudełku. Rze- dy włączyć podkłady. A jest ich dużo. czywiście. - Nie zapomnij słomianego Nagłaśnia nas Piotr z Domu Kultury. kapelusza! - przypominam. Wchodzę Współpracuje z nami od lat. do garderoby. Mareczek z wężem na Ukradkiem badam widownię. Czas szyi kręci się między kostiumami. zaczynać. Podchodzi Zbyszek - dyrek- Wystąpił jako przekupny Wąż-Kusi- tor MOK-u. Powierzyłam mu konferan- ciel. -Profesorsko - prosi - czy muszę sjerkę. Przedstawi historię naszego te- wystąpić w pampersie w "Zaręczy- atru, bowiem to już sporo lat… nach Gżegżółki"? - Ależ oczywiście - "Parasol, motyka, transparent, cza- odpowiadam - Amorek w pampersie sopisma! Czy wszystkie rekwizyty na

138 WSPÓ£CZESNOŒÆ miejscu? Zatem do biegu, gotowi, Pomoszczi! Języki zna (ha! ha! ha!). start! - powiadam. Ratuje ją rycerz Bolko z… Sierocińca. Wychodzę ze Zbyszkiem przed kur- W nagrodę zostaje jego żoną. tynę. Witamy obecnych wierszem, - Wiedziałem, że to prowokacja - który pozwoliłam sobie napisać na krzyczy bohater. Widownia szaleje. jubileusz "Tradycji". Później umykam Fanfary anonsują kolejną odsłonę. za kulisy, by dopilnować wszystkie- Przenosimy się w wiek XVIII. Tu na- go. Już Zbyszek zapowiada pierwszy stępuje brutalne zdarzenie historii mini spektakl. Fanfary. Mareczek jako ze współczesnością. Oto "Kuszenie wodzirej anonsuje - Teatrzyk Zielona Mozarta". Mistrz w niemocy twór- Gęś ma zaszczyt przedstawić boską czej. Zjawiają się Kazik i Heniek (Woj- sztukę wierszem w trzech odsłonach tek i Dawid) jako przedstawiciele z muzyką szaloną, czyli "Gdyby Adam współczesności. Są wściekli, bo cze- był Polakiem". kają 200 lat - Żądamy arcydzieła, bo - Pawełku! Muzyka! -dysponuję. jak nie to… Jacek jako Adam przechodzi sam sie- Pojawia się Muza - Marylka. Usiłu- bie. Tajemniczy głos zza kulis woła - je przekonać Mistrza, że poważna "Adamie, hej Adamie (…). Tylko pro- muzyka, to bieda z nędzą. On jednak szę się nie broń, teraz ci wyjmę żebro! staje na straży ambicji i sztuki. Ona Widownia kona ze śmiechu. Nasz pra- stawia na kasę, popularność i show- ojciec nie chce oddać żebra! Czyżby biznes. On wierzy, że prawdziwa sztu- zmiana w Księdze Rodzaju? ka zwycięży, a nie jakieś tam "bara, Akt II. Pojawia się Ewa (Jagoda): bara" czy "riki tiki tak". "Cóż to za nowa heca? (…) Wąż: - Spada kurtyna. Łukaszku, trochę Ślicznie jabłko polecam" etc. Etc. Pra- szybciej, nie ociągaj się! - powiadam matka Ewa dławi kusiciela jabłkiem. - Mamy mało czasu! Odsuńcie forte- Ten wije się w konwulsjach i… kona. pian. - Co teraz gramy? - ktoś pyta - Pierwsi rodzice nie dają się przeku- Jak to co? "Potwornego wujaszka"! - pić. Zmieniają bieg historii biblijnej. odpowiadam - Ojej, chyba nie zdążę Tańczą, gdy pobrzmiewa "M jak mi- się przebrać - mówi Marylka - Pomo- łość". Śmiech na sali. gę Ci. Masz tu chustkę, koc i wsiadaj Druga odsłona. To powtórka z lite- na wózek inwalidzki. A co z Jackiem? ratury - "Antygona" w nowej wersji. Jeszcze nie jest gotów? - Już idę - sły- Tytułowa bohaterka, czyli Marylka na szę jego głos. Wychodzi z gardero- rozkaz Kreona zastaje zamurowana by. Daję mu siekierkę. przez…Boba Budowniczego. Na sce- Zbyszek wraca kulisy. Zabawiał pu- nie zabawkowe taczki, łopatki, wiader- bliczność. - Kurtyna w górę! - wołam. ka, cegły są prawdziwe. Jacek zaczyna. Śledzę tekst. Już wuja- Reakcja - radość na twarzach. To szek wypowiada ostatnią kwestię - Ge- dopinguje. Zatem spektakl podoba nerał wróci z bronią w ręku. Na białym się. Gramy dalej. koniu i wszystkie dzwony uderzą. (…) Kolejna podróż w czasie. Średnio- Jajka stanieją. Ja zostanę wojewodą wieczny zamek i uwieziona w wieży smoleńskim. God save general. księżniczka. Błaga o pomoc. Zawodzi Chwila grozy. Słychać trzaskanie niczym etatowa płaczka - Help! Hilfe! piorunów. To efekty specjalne. Zaraz

139 WSPÓ£CZESNOŒÆ gramy "Zaręczyny Gżegżółki". Jadzia sze. No tak, będzie siniak. Nerwowymi trzyma w ręku tomik wierszy Asnyka. ruchami wiążę fartuch. - Muszę lecieć - Ptysia będzie rozczytywać się w po- mówi Jacek -A torba z akcesoriami? - ezji miłosnej, gdy Gżegżółka przyjdzie Mam, mam - Zmykaj więc. Jagoda już się jej oświadczyć. Jak jednak pora- czeka na ciebie. Leży na kozetce. dzi sobie z matką Ptysi, poniekąd na Wodzirej zapowiada krwawy dramat uszy cierpiącą? Czy zdołają się poro- Pt. " Miłość chirurga". Osoby nerwo- zumieć? Wybiega Jacuś: -Toteż wiedz we prosi o opuszczenie widowni. Ptysiu, że pokochałem cię od pierw- Konsternacja. Na scenie kolejne eta- szego wejrzenia - słyszę ze sceny. py pracy zakochanego chirurga. Ope- Szukam Mareczka. Schowany w racja wyrostka, amputacja nogi (a kącie garderoby męczy się z Pamper- noga, jak mówi mój synek, jest zabaw- sem. - Czy muszę? - pyta. - Rozma- kowa) i usunięcie brodawki. Jeszcze wialiśmy o tym przyjacielu. Czy sły- tylko rap z głową ręku i marsz żałob- szysz, jak młodzież reaguje na dialog ny. Burza oklasków. między Gżegżółką, a niedosłyszącą Nasz program dobiega końca. - matką panny? Zrywają boki. Zoba- Wszyscy artyści na scenę! Wielki czysz, co się będzie działo, gdy Cie- finał! - wołam. Sięgam po mikrofon. bie ujrzą. - No dobrze. Czego się nie Śpiewamy piosenkę o "Tradycji" i robi dla sztuki - odpowiada. Zakładam naszej macierzy - Zespole Szkół Me- mu perukę i skrzydełka. Wygląda uro- chanicznych w Głubczycach. Napisa- czo. Jeszcze łuk, strzały i dwa złączo- łam ten utwór na taką właśnie oko- ne serca. Paweł włączył "Złote obrącz- liczność. A i muzykę w rytmie samby ki" -Teraz Twoja kolej młodzieńcze - też udało mi się dorobić. Brzmi cał- wypycham Eroska na scenę. Publicz- kiem nieźle. Rafał (nasz absolwent) ność szaleje. Bożek miłości strzela z zrobił ciekawy podkład. Kłaniamy się łuku w widownię, biega po scenie. raz i drugi. Oklaski. Kurtyna. Wycho- Dawid wbija gwóźdź w grobową de- dzę i dziękuję publiczności za chwile skę. To tak a`propos słów Gżegżółki: wspólnie spędzone. Zapraszam na -"Ptysiu, będę cię kochał do grobo- kolejne przedstawienia. Zadowolona wej deski." młodzież opuszcza salę widowiskową. - Kochani! Ostatnia odsłona! Ma- Jest 10.30. pół godziny wytchnie- reczku, zmieniaj kostium! Zapowiadaj! nia i następny spektakl. Widownia -Spokojnie pani profesor - przecież pęka w szwach. Mnóstwo ludzi! Po dyrektor przemawia do publiczności. raz kolejny podróżujemy z "Zieloną -Rzeczywiście. Wszystko pod kon- Gęsią". Widownia reaguję żywiołowo. trolą. Nasłuchuję. Ooo… wylicza osią- Ponownie finał i … Maciek, pensjo- gnięcia "Tradycji"! A jest ich sporo, nariusz Warsztatów Terapii Zajęcio- więc nie musimy się spieszyć. - Chłop- wej, wchodzi na scenę. Dziękuję za cy, weźcie kozetkę. Nogę i głowę scho- przedstawienie i wręcza mi w imieniu wajcie pod prześcieradło. Ja biorę niepełnosprawnych symboliczny parawan. - Gdzie torba lekarska?- py- upominek. Drzewko wielkanocne. tam. Wtem słyszę wołanie - Profesor- Tego nie było w scenariuszu. Jestem ko, nie mogę zawiązać fartucha. Bie- wzruszona. gnę do garderoby. Potykam się o no- Maria Farasiewicz

140 WSPÓ£CZESNOŒÆ OTWARTE SERCA Dnia 21 marca 2014 roku o godz. Wierzba - ZSCKR), przewodniczący 10:00 w sali widowiskowej Miejskiego Rady Rodziców ZSM - Andrzej Do- Ośrodka Kultury w Głubczycach merecki i pedagog ZSO - Barbara odbył się koncert OTWARTE SERCA. Zdeb, złożyli na ręce prezes Stowa- Zorganizowany został po raz kolejny i rzyszenia TACY SAMI - Elżbiety wyreżyserowany przez wiceprzewod- Małko - Kołodziej. Pani Prezes ser- niczącą Rady Powiatu - Marię Farasie- decznie podziękowała wszystkim dar- wicz przy współpracy z MOK oraz czyńcom, a młodzież zaprosiła do dzia- głubczyckimi szkołami ponadgimna- łalności wolontaryjnej na rzecz nie- zjalnymi: Zespołem Szkół Mechanicz- pełnosprawnych. nych, Zespołem Szkół Ogólnokształ- cących i Zespołem Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego. Koncertowi przyświecał cel chary- tatywny, czyli wsparcie działalności statutowej Stowarzyszenia Rodziców Dzieci Niepełnosprawnych TACY SAMI w Głubczycach. Ta dobroczyn- na impreza była dla młodzieży ciekawą propozycją spędzenia pierwszego dnia kalendarzowej wiosny, tradycyj- Bogaty, prawie trzygodzinny pro- nie zwanego "dniem wagarowicza". gram artystyczny prowadzony przez To także swoista lekcja wychowaw- Marię Farasiewicz, wywołał wiele po- cza, lekcja zrozumienia, wrażliwości i zytywnych emocji. Na scenie, w czter- otwarcia na potrzeby innych, po- nastu choreografiach, pojawili się tan- krzywdzonych przez los, potrzebują- cerze głubczycko - opolskiej szkoły cych. Wśród licznie zgromadzonej tańca Royal Dance Center Tomasza widowni nie zabrakło władz samorzą- Nawrockiego działającej przy MOK w dowych i środowisk niepełnospraw- Głubczycach. Pokazali swój wysoki nych, gości przybyłych z zewnątrz poziom artystyczny i mistrzostwo. oraz mieszkańców naszego miasta. Wystąpili indywidualnie i w duetach: Miłym akcentem koncertu i jedno- Judyta Pakulska, Marcin Baczkur, cześnie niespodzianką było wystąpie- Adam Szmuc, Michał Wysocki, Na- nie wicestarosty pani Ireny Sapy. Z talia Kawa, Julia Kaśków, Aleksandra wyrazami wdzięczności zwróciła się do Domerecka, Rafał Artymiak, Remi- pani Marii Farasiewicz, wręczając jej giusz Bielecki, Marcin Kurek, Mate- symboliczny tort w kształcie serca z usz Głowacki, AnnaWróbel. Ponadto napisem "Wytrwałości!". zbiorowo: Martyna Janiec, Magdale- Z przeprowadzonych wcześniej tzw. na Sobczak, Agnieszka Siwiec, Mar- zbiórek koleżeńskich w w/w szkołach, tyna Piekarz, Marysia Artymiak, Alek- jak i w trakcie trwania koncertu zebra- sandra Niżnik, Paulina Piekarz, Kata- no kwotę 3862 zł, którą dyrektorzy rzyna Młot, Jolanta Piątkowska. W szkół (Tadeusz Eckert - ZSO, Dorota ich wykonaniu można było zobaczyć

141 WSPÓ£CZESNOŒÆ salsę, bachatę, ruedo de casino, pop- ZSM. Wykonawcom akompaniował na ping, hip - hop oraz taniec jazzowy. organach Kazimierz Łankowski. Choreografie te młodzi tancerze będą prezentować na Mistrzostwach Pol- ski. Warto podkreślić, że wśród nich są finaliści Mistrzostw Polski, Euro- py i świata. Konferansjerkę pokazów tanecz- n y c h prowa- dził tre- ner i s z e f W programie koncertu wystąpił R o y a l także utytułowany Teatr TRADYCJA D a n c e ZSM w Głubczycach. Młodzi aktorzy Center, zaprezentowali trzy odsłony satyrycz- mis t r z ne: "Dancing patriotyczny w Brono- tańca - wicach", "Królewna Śnieżka i dwóch Tomasz krasnoludków" oraz "Nie wkurzać N a - łysych - Faraon". Zabawne scenki wrocki. rozbawiły publiczność. Wystąpili w Tego dnia nie mogło zabraknąć te- nich: Natalia Chaszczewska, Aleksan- matycznych piosenek. Zaśpiewały je: dra Ozimek, Michał Bezpalko, Michał Beata Krzaczkowska, Maria Farasie- Salawa, bracia - Łukasz i Mateusz Ko- w i c z , ścielny, Mietek Zając i Robert Kudła I w o n a (akompaniament akordeonowy). Nad H a l i - stroną akustyczno - techniczną czu- kowska wał Dawid Szulborski. Z kolei ucznio- (ZSM) i wie kl. IIcd ZSM kwestowali podczas Marty- koncertu i pomagali za kulisami. na No- Wiosenny koncert uatrakcyjnił w a k głubczycki iluzjonista ELMADO, czyli (ZSO). pan Włodzimierz Treć. W trzech wyj- U s ł y - ściach przedstawił swój nowy, ma- s z e l i - giczny program. śmy ta- Na zakończenie koncertu prowa- k i e dząca podziękowała wszystkim wy- utwory jak: "Idzie wiosna", "Żeby stępującym, dyrekcji i pracownikom szczęśliwym być", "Wiosno, dzień do- MOK, darczyńcom oraz licznie zgro- bry", "Pierwszy raz", "Kiedy będziesz madzonej i jak zawsze niezawodnej zakochany", "Kwitnące jabłonie", i fi- publiczności. nałową "Wiosnę" Skaldów, do której Monika Surma włączył się zespół wokalny MUNDU- REK z kl. Im liceum mundurowego

142 WSPÓ£CZESNOŒÆ 11 LAT BEZ BARIER dzieci i młodzież specjalnej troski wraz ze zdrowymi rówieśnikami. Tu wszy- scy są tacy sami. Program BEZ BARIER popularyzu- je ideę integracji. Pokazuje, że dzieci niepełnosprawne świetnie funkcjo- nują i uspołeczniają się w gronie ko- legów i koleżanek w grupie przedszkol- nej czy w zespole klasowym szkoły

W dniach 3 i 5 listopada br. o godz. 17.00 w sali widowiskowej Miejskie- go Ośrodka Kultury w ramach Głub- czyckich Dni Kultury odbyła się je- denasta edycja programu integracyj- nego BEZ BARIER. Twórcą, reżyse- masowej. W programie BEZ BARIER rem i prowadzącą program od jego za- biorą udział placówki oświatowe i te- rania jest Maria Farasiewicz - społecz- rapeutyczno - opiekuńcze Powiatu nik i rzecznik idei integracji na ziemi Głubczyckiego. Od wielu lat cieszy się głubczyckiej. uznaniem i popular- nością w lokalnym środowisku. Program integra- cyjny BEZ BARIER ma charakter arty- styczny oraz infor- macyjno - eduka- cyjny. Oprócz licz- nych, barwnych prezentacji scenicz- nych, na scenie po- jawiają się specjali- ści, rodzice, psy- chologowie, terapeuci, księża, na- BEZ BARIER to swoista lekcja to- uczyciele, czyli ci, którzy ofiarują lerancji, akceptacji i solidaryzmu z swoją pomoc, wiedzę, doświadczenie tymi, dla których los nie był łaskawy, i wsparcie osobom niepełnospraw- bo obarczył brzemieniem niepełno- nym. Integracji stale trzeba się uczyć! sprawności czy nieuleczalnej choroby. MS Razem na scenie, we wspólnocie

143 WSPÓ£CZESNOŒÆ MOJE KRESY ŚWIĘTO PLONÓW

Kresy nostalgiczne, Ref: Dzisiaj dożynki, Kresy sentymentalne To święto plonów, Przez Głubczyckie Towarzystwo Radujmy się i weselmy, Miłośników Lwowa… Żniwo w spichlerzu, Od lat wielu popularyzowane. Nie braknie chleba, Jest za co dziękować Bogu. Poezją, pieśnią czczone, otoczone kultem; I. Wszyscy się cieszą W obrazach przywoływane, I chwalą Pana Malowane akwarelą Za dary za nieba obfite, i na płótnie. Dobry gospodarz umie docenić Kresy idylliczne, Ziemi swej macierzyństwo. także refleksyjne; Ref: Dzisiaj dożynki… Te pełne zadumy, Jak też smutku goryczą II. Pola złociste opustosza- i piołunem. łe, Wkrótce czas siewu i zima, W sferze sacrum Potem znów radość, i profanum istniejące; Gdy wiosna przyjdzie, We łzach naszych praojców, Pokaże się ozimina. Za dawną Rzeczpospolitą Ref: Dzisiaj dożynki… tęskniących. III. Doceń więc bracie Kresy w losach Polaków Zawód rolnika, wypędzonych z Ojczyzny; Pracę od świtu do zmierzchu, W symbolicznej grudce ziemi, Na odpoczynek W wierze przodków nie ma on cza- jakże pełnych nadziei… su, Można to zwać Kresy wciąż żywe posłannictwem. w głosie "Lwowskiej Fali", Ref: Dzisiaj dożynki… W dialogach Szczepka i Tońka, W humorze, IV. Żyje dla ziemi, który przetrwał całe pokolenia. Ale też z ziemi, A czasy przecież niełatwe, Maria Farasiewicz Za ciężką pracę zapłaty nie ma, Łza z oka popłynie czasem. Ref: Dzisiaj dożynki… Słowa i muzyka: Maria Farasiewicz

144 WSPÓ£CZESNOŒÆ

145 WSPÓ£CZESNOŒÆ

146 WSPÓ£CZESNOŒÆ

147 WSPÓ£CZESNOŒÆ

148 HISTORIA

GMINA Historia

149 HISTORIA

150 HISTORIA KRASNE POLE - NAZWA I HISTORIA WSI

Pierwsza wzmianka o Krasnym Polu XVII w. właścicielem Krasnego Pola (Pulcrum pratum) ukazała się w 1330 był protestant Joachim Geraltowski, r. Kolejne formy nazewnicze, Kobila i który później przeszedł na katolicyzm, Kohlbach pochodzą z 1377 r., nato- żeby zachować włości. miast dzisiejsza nazwa Krasne Pole, Według Roberta Hofrichtera od pojawiła się po raz pierwszy w doku- 1658 r. do właściciela pobliskich Le- mencie z 1424 r. narcic należały 2 dwory w Krasnym Polu i dwór w Kobyli, po dzisiejszej czeskiej stronie. W 1723 r. w Krasnym Polu znajdowały się 2 folwarki i 4 mły- ny, o nazwach: Olchowy, Środkowy, Zamkowy i Dolny. We wsi mieszkał sołtys (do którego należał las zwany Brzozami Folwarcznymi), 17 chłopów i 30 drobnych gospodarzy z rodzinami. Po I wojnie śląskiej w 1742 r., w pruskim Krasnym Polu mieszkał młynarz, 13 chło- pów, 21 zagrodników i 9 komorników. W 1914 r. żyło tam 11 chłopów, 17 za- grodników i 23 komorników. W 1578 r. ukazała się niemiecka na- Liczba mieszkańców od II połowy zwa Krasnego Pola: Schönwiese - pięk- XVIII w. kształtowała się następują- na łąka, którą wieś nosiła do 1945 r. Po co: w 1783 r. było ich 227, w 1845 r. 1945 r. nadano jej nazwę Łączki, a w 664 (w tym 662 katolików i 2 ewange- 1946 r. przemianowano na Krasne Pole. lików); w 1855 r. 348, w 1910 r. 333 (w W 1349 r. właścicielem wsi był pe- tym 315 katolików i 18 ewangelików). wien Swatomir. W 1424 r. Jan z Kravař W 1930 r. liczba krasnopolan spadła zapisał swojej żonie Annie pewną do 284, a w 1973 r. we wsi żyło 181 sumę z Krasnego Pola. Po 1436 r. wieś osób, natomiast w 1996 r.195. należała do książąt opawskich, a w Pierwsza szkoła w Krasnym Polu 1438 i 1447 była zastawiona Prawdo- powstała w 1765 r. i stała przy ulicy. podobnie już od XV w. Krasne Pole Była drewniana, z jedną izdebką i ma- należało do morawskiej rodziny Ko- łym pokojem dla nauczyciela. Na- bylka herbu Mora. W 1544 r. zmarł Jan uczyciel korzystał z pola parafialne- z i na Kobyli i został pochowany w go wielkości 0,76 ha, za co wieś i ma- miejscowym kościele. Był dwukrotnie jątek płaciły dzierżawę proboszczowi żonaty, z Anną von Bayer, a następ- z Opawicy. W 1820 r. zbudowany zo- nie z Anną von Schindel. Tylko z drugą stał nowy budynek szkolny, który żoną miał dzieci: córki Barbarę, Mag- również miał tylko 1 klasę i mieszka- dalenę i Katarzynę i synów: Buriana, nie dla nauczyciela, chlew i stodołę. Jerzego i Mikołaja. W 1557 r. jego sy- Funkcjonowała do 1945 r. i była jed- nowie sprzedali Krasne Pole Fryde- noklasowa (uczyło się w niej około rykowi Berzkowskiemu. Na początku 40 uczniów z różnych roczników). Po

151 HISTORIA II wojnie światowej uczęszczały do Sudety i została zlikwidowana grani- niej polskie dzieci. ca z Czechosłowacją. Mieszkańcy Krasnego Pola zaczęli wysyłać dzieci na naukę w gimnazjum w Krnovie i robić tam zakupy. W Krasnym Polu znajdowała się gospoda, której właścicielem był od 1914 r. Theodor Wollek. Znajdował się w niej jedyny we wsi telefon. We wsi były też 2 sklepy towarów mieszanych.

W Krasnym Polu nie było poczty. Listy dowożono 2 razy dziennie z Opawicy. Od 1913 r. wieś miała połą- czenie telefoniczne. W 1903 r. założo- 15 marca 1945 r. z powodu bliskości no ochotniczą straż pożarną. W 1880 frontu rozpoczęła się ewakuacja r. most na rzece Opawicy groził zawa- mieszkańców w Sudety. Powrócili 14 leniem i zamknięto go, a wozy musia- maja, po zakończeniu wojny. Wkrót- ły jeździć przez granicę, przez Lenar- ce zaczęła się wśród nich osiedlać pol- cice i Chomiążę. W 1895 r. został po- ska ludność kresowa, m. in. spod stawiony nowy most, zniszczony w Bóbrki, Niska, Złoczowa i Przemyślan. 1903 r. podczas powodzi. Kolejny most 5 sierpnia 1946 r. ci mieszkańcy, któ- zbudowano w 1905 r. z betonu, za rzy nie chcieli przyjąć polskiego oby- 10.500 marek. watelstwa, zostali wysiedleni. Za- Podczas I wojny światowej poległo mieszkali w powiecie Burgdorf w bry- 15 mieszkańców wsi, którym w okre- tyjskiej strefie okupacyjnej lub w Ol- sie międzywojennym postawiono denburgu. przy pomnik przy drodze poniżej Po II wojnie światowej w Krasnym wzniesienia z kościołem i szkołą. Polu urządzono strażnicę graniczną W 1938 r. III Rzesza zaanektowała Wojska Ochrony Pogranicza oraz

152 HISTORIA nową szkołę, tzw. "Tysiąclatkę", którą szanowny szlachcic, pan Jan Kobyl- następnie przekształcono w funkcjo- ka z Kobyli i na Kobyli, którego du- nujący do dziś Dom Dziecka. W sta- cha niech Pan Bóg łaskawie wprowa- rej poniemieckiej szkole urządzono dzi do niebiańskiej radości. Bóg nasz świetlicę i mieszkania dla nauczycieli. niech czuwa nade mną grzesznikiem. W 1991 r. strażnicę przejęła Straż Gra- Na pamiątkę dla późniejszych czasów. niczna, która funkcjonowała tam do 1544". 2003 r. W 1691 r. kościół w Krasnym Polu W 1997 r. wieś ucierpiała z powodu był w stanie grożącym zawaleniem. wielkiej powodzi. Został więc zburzony i zbudowano nowy, orientowany, lecz górną część wieży dobudowano dopiero w 1701 r., a w 1769 r. remontowano ją i w 1819 r. zaopatrzono w nowe pokrycie. Wie- ża zwieńczona była baniastym heł- mem. Znajdujący się w kościele oł- tarz św. Antoniego był w latach 1699- 1769 ołtarzem głównym. W 1769 r.

KOŚCIÓŁ W KRASNYM POLU W średniowieczu Krasne Pole było parafią, założoną przez templariuszy. W dokumencie z 1599 r. został wy- mieniony kościół oraz "zła plebania" z ogrodem i 14 półmiarkami pola, któ- rego nie uprawiano. Proboszcz z Kra- snego Pola pobierał dziesięcinę od sprawiono nowy ołtarz główny z ob- mieszkańców tej wsi i z Pietrowic razem św. Marii Magdaleny, namalo- Głubczyckich, którzy wówczas byli lu- wanym przez Krausego z Ząbkowic teranami. W 1655 r. w okresie kontrre- Śląskich oraz urządzono chór muzycz- formacji kościół był zamknięty. Ok. ny z drewna, wsparty na 2 słupach. 1660 r. zakończyła się kontrreforma- Dzisiejszy ołtarz św. Antoniego, obec- cja, a Krasne Pole włączono do para- nie boczny, barokowo - klasycystycz- fii Opawica. ny, pochodzi z I poł. XIX w., nato- Nie wiadomo, w którym roku po- miast jego obraz namalował w II poł. stawiono pierwszy miejscowy ko- XVIII w. Lex z Brna. ściół. Istniał już w I poł. XVI w., na co W 1773 r. drewniany sufit kościel- wskazuje wmurowana w ścianę kruch- ny zastąpiono trzcinowym, a w 1769 ty kamienna płyta nagrobna wspo- r. kościół otrzymał od strony wschod- mnianego Jana Kobyłki. Przedstawia niej przybudówkę. Ponieważ połu- brodatego rycerza w zbroi, a na kra- dniowa ściana kościoła była krzywa, wędzi znajduje się czeski napis, który zbudowano specjalne podpory, by po polsku brzmi następująco: "Zmarł zasłonić niedoskonałości. Podpory

153 HISTORIA jednak się oddzieliły od muru i w 1870 roku kościół gruntownie wyremonto- r. usunięto jedną z nich. Wejście do wano z zewnątrz i wewnątrz, konser- kościoła było dawniej od strony po- wowano ołtarze, obrazy, ambonę, sta- łudniowej. cje Drogi Krzyżowej. Założono w za- W 1863 r. w kościele poza wspo- krystii posadzkę i wykonano do niej drzwi wejściowe. Na kościele przymo- cowano pamiątkową marmurową płytę z napisem: "Na pamiątkę 1000-lecia chrze- ścijaństwa w Polsce - kościół ten odno- wili parafianie". Poświęcenie nastąpiło 29 listopada 1966 r. z udziałem opolskie- go biskupa Wacława Wyciska. W 1989 r. wnętrze kościoła zostało mnianymi 2 ołtarzami znajdowały się świeżo pomalowane, zmieniono oświe- obrazy stacji Drogi Krzyżowej, na chórze organy z 6 rejestrami (bez pe- dałów), a na wieży 3 dzwony. Poza tym do kościoła należały wówczas 2 srebrne kielichy, puszka dla chorych, 3 ornaty. W 1912 r. w wieżę trafiła błyskawica, uszkodziła wschodnią ścianę kościoła i wdarła się do jego wnętrza, na szczę- ście nie czyniąc większych szkód. Obecny kościół nie ma wyraźnych cech stylowych. W zakrystii i kruch- cie zachowały się sklepienia kolebko- we. W 1810 r. po stronie południowej tlenie, zawieszono żyrandol - pająk po- wykonano kamienne schody na Ko- chodzący z kościoła w Opawicy. ścielną Górę, z których wierni korzy- Ponieważ wokół kościoła nie było stają do dnia dzisiejszego. miejsca na grzebanie zmarłych, posta- Pod posadzką kościoła znajduje się nowiono w pobliżu założyć cmentarz. krypta grobowa, w której pochowano Po wielu dniach pracy mieszkańcy na dwóch właścicieli Pietrowic Głubczyc- przyległym terenie wykarczowali drze- kich, baronów: Jana Baptystę (zmarłe- wa i krzewy, wywieźli kamienie i śmie- go w 1720 r. w wieku 32 lat) i Krzyszto- ci. Teren wyrównano i ogrodzono, fa (zm. w 1722 r.) Skrbenskich. postawiono krzyż i cmentarz poświę- W 1966 r. do Krasnego Pola przy- cono. W 1992 r. na drodze wiodącej wieziono kopię obrazu Matki Boskiej do kościoła położono asfalt i urządzo- Częstochowskiej z Jasnej Góry. W no parking. czasie wędrówki obrazu po domach W 1999 r. zbudowano kaplicę cmen- trwała zbiórka pieniędzy na general- tarną. ny remont kościoła. W tym samym

154 HISTORIA ROBERT HOFRICHTER r. W 1898 r. zdał we Wrocławiu egza- - BADACZ DZIEJÓW min rektorski i w tym samym roku objął POWIATU GŁUBCZYCKIEGO funkcję rektora szkoły dla dziewcząt w Katolickiej Szkole Ludowej w Głub- czycach. W 1886 r. poślubił Wilhelmi- nę Mildner, córkę kupca z Chomiąży, z którą miał 2 synów, Maximiliana, praktykującego lekarza w Lipsku i Frie- dricha, który poległ podczas I wojny światowej. Wilhelmina zmarła w 1897 r. i 3,5 roku później Hofrichter poślu- bił Helenę Irmler, córkę właściciela sę- dziostwa patrymonialnego Juliusa Irmlera w Dytmarowie, pow. Prudnik. Z tego związku urodziła się Johanna Hofrichter. Hofrichter już jako rektor zaczął zaj- mować się historią regionalną i prze- szukiwał archiwum magistratu w ra- tuszu. Był współtwórcą głubczyckie- go muzeum. Poza krajoznawstwem i Robert Hofrichter urodził się 23 działalnością w muzeum, był też kie- sierpnia 1856 r. w Krasnym Polu jako syn chłopa, rów- nież Roberta Hofrichtera. Uczęszczał do szkoły ludowej w rodzinnej wsi, następnie do preparandii i seminarium nauczyciel- skiego w Gło- gówku. Praco- wał jako na- uczyciel w Ko- picach, w Geldern w okręgu oświaty rownikiem Męskiego Związku Śpie- Düsseldorf i w latach 1881-1884 w waczego "Liederkranz". W 1921 r. Chomiąży. 1 kwietnia 1884 r. został za- przeszedł na emeryturę. trudniony w głubczyckiej Katolickiej R. Hofrichter opublikował w kilku Szkole Ludowej. Pierwszy egzamin na- tomach dzieje Głubczyc i pozostałych uczycielski zdał w 1876, drugi w 1880

155 HISTORIA miejscowości powiatu głubczyckiego Dzisiejsze Krasne Pole należy do (Heimatkunde des Kreises Le- najdłuższych, tzn. najbardziej rozcią- obschütz), napisał książkę o znanych gniętych wsi - ulicówek w powiecie postaciach z ziemi głubczyckiej i był głubczyckim. Zabudowa tej wsi nie autorem licznych artykułów zamiesz- jest zwarta. Warto obejrzeć wspo- czonych w lokalnej prasie i w kalen- mniany kościół i starą szkołę, a także darzu głubczyckim ("Leschwitzer Ti- podziwiać malownicze górskie wido- schkerier - Kalender"). Zmarł 4 marca ki po stronie czeskiej. 1944 r. i został pochowany na cmen- Opracowała Katarzyna Maler tarzu komunalnym w Głubczycach. Źródła i literatura: WSPOMNIENIA HOFRICHTERA 1. Hofrichter R., Heimatkunde des O KRASNYM POLU (1914) Kreises Leobschütz, T.2, H.3, Le- Mieszkańców Krasnego Pola i oko- obschütz 1914. licznych wsi nazywano góralami. Ina- 3. Karzel O., Die Reformation in Obe- czej się ubierali i mówili niż pozostali rschlesien - Ausbreitung und Verlauf, mieszkańcy powiatu głubczyckiego. Würzburg 1979. Mężczyźni nosili czarne skórzane 4. Kronika parafii Opawica 1945 - spodnie, buty z cholewami i czarne 2000. filcowe kapelusze. Palili krótkie fajki. 5. "Leobschützer Heimatbrief" i "Le- Uprząż ich koni zdobiona była lśnią- obschützer Heimatblatt" 1949-2006. cymi mosiężnymi płytkami. 6. "Leschwitzer Tischkerier - Kalen- Gdy Hofrichter uczęszczał do miej- der" 1926-1942. scowej szkoły powszechnej, pisano 7. Lutsch H., Die Kunstdenkmäler jeszcze gęsimi piórami. Dzieci zanosi- des Reg. Bezirks Oppeln, Breslau ły je nauczycielowi, a ten im je przyci- 1894. nał. Każdy uczeń przynosił do szkoły 8. Maler K., Dzieje Głubczyc w la- co miesiąc austriackiego grajcara na tach 1742-1945, Krapkowice 2006. atrament. W pasie przygranicznym 9. Sękowski R., Herbarz szlachty ślą- była w obiegu waluta sąsiadów zza rze- skiej, t. II D-G, Katowice 2003; t. III ki Opawicy. Uczniowie siedzieli w kla- H-K, Katowice 2003. sie przy stołach. Z jednej strony chłop- 10. Wolny G., Kirchliche Topogra- cy, z drugiej dziewczęta. Nauczyciel phie von Mähren, Bd.5, Brünn 1863. karał uczniów leszczynowym kijem. Opis ilustracji: Podczas wojny prusko - austriac- 1.Pieczęć Krasnego Pola przedsta- kiej w 1866 r., dzieci z obu stron grani- wiająca koniczynę. cy obrzucały się kamieniami, ale ra- 2.Płyta nagrobna rycerza Kobylki. zem biegały do austriackiej miejsco- 3.Herb Skrbenskich. wości Kobyli obserwować ćwiczenia 4.Szkoła w Krasnym Polu przed rezerwowego pułku pruskich huzarów 1945r. przed gospodą "Lauratal". Na wieść 5.Dom Dziecka w latach 70. XX w. o zdobyciu przez Prusaków Sedanu 6.Strażnica WOP w latach 70. XX w. w 1870 r. (wojna prusko - francuska) 7.Kościół w Krasnym Polu według na Kościelnej Górze w Krasnym Polu rysunku F.B. Wernera z XVIII w. strzelano na wiwat ze strzelb myśliw- 8.Robert Hofrichter. skich.

156 HISTORIA DZIEJE LENARCIC MAJĄTEK, ZAMEK I ORANŻERIA W dokumencie z 1255 r. dzisiejsze tejszym zamkiem Hansowi, Herbordo- Lenarcice nosiły nazwę Godevride- wi, Seifriedowi, Ottonowi i Mikołajo- storp, a w dokumencie z 1464 r. znaj- wi, braciom z Włodzienina z gałęzi duje się zbliżona do dzisiejszej nazwy rodu Füllstein. W 1447 r. ich własność forma Lenhartowitz, w narzeczu mo- została zwolniona od zależności len- rawskim Linhartice. Zdaniem Henryka nej jako wolne władztwo. Borka jest to nazwa patronimiczna od Około 1561 r. w Lenarcicach miesz- imienia Lenhart, Leonhard. W 1672 r. kał Albrecht v. Fuellstein, którego obok słowiańskiej formy Lynhartowie córka Bohunka w 1578 r. poślubiła ukazała się niemiecka nazwa Göppers- Jana Skrbeńskiego na Hostalkovem. dorf, później przekształcona w Gep- Po śmierci Lacka Füllsteina w 1566 r. persdorf. W 1945 r. wsi nadano nazwę majątki Opawica i Lenarcice odziedzi- Linhartowice, a w 1947 r. Lenarcice. czyła jego siostra Magdalena, w

Historia Lenarcic ściśle się wiąże z pierwszym małżeństwie żona Bartło- dziejami miejscowego majątku. W II mieja z Kravař, a w drugim pana Twor- połowie XIII w. Lenarcice należały do kowskiego, również z Kravař. W 1578 pochodzącego z Westfalii stolnika r. jej córki podzieliły się włościami biskupa ołomunieckiego Brunona, matki, a Opawicę i Lenarcice przejęła Herborda von Fullensteina (budow- druga córka z pierwszego małżeństwa niczego zamku Fulštajn koło Osobla- Magdaleny, Katarzyna von Seblowitz hy). z Kravař, żona Wacława von Hau- W 1377 r. znajdowały się w rękach gwitza zmarłego w 1588 r. W 1625 r. Mikołaja z Vidbachu, jako lennika księ- baron Karol von Haugwitz na Lenar- cia opawskiego, a w 1410 r. książę Prze- cicach był przewodniczącym 7 - oso- mko opawski sprzedał je wraz z tam- bowej katolickiej komisji, która miała

157 HISTORIA odebrać protestanckim mieszkańcom no do Lenarcic i pochowano w ko- Głubczyc klucze do kościoła parafial- ściele w Opawicy. Jeden z dwóch jego nego. W 1658 r. wnuk Katarzyny i braci, został jak ojciec landratem po- Wacława, Władysław Alojzy v. Hau- wiatu głubczyckiego, a drugi, Le- gwitz sprzedał Lenarcice Karolowi opold, ur. w 1787 roku na zamku w Maksymilianowi Sedlnickiemu z Chol- Lenarcicach, został biskupem wro- tic i odtąd do 1857 r. Lenarcice były cławskim. Nie został pochowany w własnością Sedlnickich, a więc przez opawickim kościele, który w latach prawie 200 lat. 1701-1706 zbudował Karol Juliusz

Sedlniccy byli bogatym starym ro- Sedlnicki. W kościele tym w 1865 r., dem pochodzącym z Choltic pod Par- po pochowaniu w grobowcu pod oł- dubicami i po nabyciu Sedlnic na tarzem głównym Marii Sedlnickiej, Morawach, pisali się jako Sedlniccy z wejście do tego grobu miało być na Choltic. Legitymowali się herbem zawsze zamurowane. Tak się jednak Odrowąż, przedstawiającym srebrne nie stało. W krypcie tej wiele lat po II wąsy ze strzałą na czerwonym polu. wojnie światowej był emerytowany Według legendy herb ten otrzymał nauczyciel z Opawicy Jan Ganczarski morawski rycerz, który w czasie walki , który pamięta znajdujące się tam oderwał poganinowi wąsy z kawał- dębowe sarkofagi, a w nich metalowe kiem twarzy. Herb ten występował trumny, oszklone z góry. Przez szyby również w Polsce. można było zobaczyć dobrze zacho- W 1742 r. Lenarcice przecięła grani- wane, zmumifikowane zwłoki. Krypta ca prusko - austriacka, którą tam sta- została otwarta przy okazji remontu nowiła rzeka Opawica. Mimo to Sedl- kapitalnego kościoła, następnie za- niccy zachowali majątek Lenarcice w mknięta i dotąd nie otwierana. W pre- całości. zbiterium zachowało się marmurowe Najstarszy syn landrata (starosty) epitafium z wizerunkiem fundatora powiatu głubczyckiego, hrabiego Jó- kościoła. zefa Sedlnickiego, również o imieniu W zewnętrznej ścianie kościoła w Józef, przejął Lenarcice i zmarł w 1855 Opawicy tkwi marmurowa tablica z r. bezdzietnie w wieku 78 lat w Baden napisem: "Graeflich von Sedlnitzky- koło Wiednia. Jego ciało sprowadzo- esche Familien-Gruft" (grobowiec ro-

158 HISTORIA dzinny hrabiów Sedlnickich), nato- majątki biskupstwa nyskiego. Nasu- miast w znajdującej się w tym koście- wa się tu skojarzenie z raubritterami z le księdze pamiątkowej, pod datą 17 Włodzienina. W 1660 r. na miejscu maja 1997 r. znajduje się podpis po- starego zamku powstał zamek dzisiej- tomka jednego z adoptowanych sy- szy, w stylu renesansowym, z dwie- ma wieżami, przebudowany w okre- sie baroku. W 1742 r. po podziale Ślą- ska zamek znalazł się po stronie au- striackiej, a część parku po stronie pruskiej. W 1865 r. hrabia v. Oppersdorff usunął jedną z dwóch wież oraz kazał częściowo przebudować i odnowić zamek. W 1894 r. budynek dzięki no- wemu właścicielowi Wenzelidesowi otrzymał nowy tynk. Gdy w 1938 r. Hitler zaanektował Sudety, Wenzeli- des przeprowadził się do Wiednia i stamtąd przekazał zamek swojej bra- tanicy, małżonce Ericha v. Willersdor- fa. Gdy v. Willersdorf 1 września 1940 r. został powołany do wojska, jego żona pozostała w zamku do 1944 r. nów landrata Jana Michała Sedlnic- ze swoją siostra cioteczną i opuściła kiego z Choltic, Valthera v. Choltitz. go z obawy przed nadchodzącym Po śmierci Józefa Sedlnickiego Le- frontem. Po wojnie zamek przejęło narcice przejęła jego siostra Karoli- państwo i stało się z nim to, co z wie- na, żona Edwarda hrabiego v. Op- loma podobnymi obiektami na tere- persdorffa na Głogówku. Ich syn, nie Czechosłowacji i Polski: został Hans Rolle v. Oppersdorff, dziedzic zdewastowany, a wyposażenie czę- na Lenarcicach, poślubił w 1863 r. hra- ściowo zostało ocalone, częściowo za binę Talleyrand - Perigord. Zmarł w bezcen rozprzedane lub rozszabrowa- 1877 r., a Lenarcice przejął jego syn ne. Zniszczony został park założony Jan Jerzy, ur. w 1865 r. na zamku w w połowie XVII w. W I połowie XIX Lenarcicach, który poślubił później wieku Sedlniccy założyli po dzisiej- księżniczkę z Radziwiłłów. W 1892 r. szej polskiej stronie oranżerię z rzad- Jan Jerzy v. Oppersdorff sprzedał kimi kwiatami i palmami, które latem majątek Lenarcice krnowskiemu fa- wystawiano koło zamku. W parku były brykantowi płótna, Eduardowi We- też altanki. Widoczna z naszego brze- nzelidesowi. gu Opawicy piwnica skalna po stro- Stara legenda mówi o stojącym już nie czeskiej, była wyciosana do 30 m w średniowieczu zamku w Lenarci- głębokości i służyła jako spiżarnia. cach, którego właściciel plądrował Ogród, park i piwnicę w Czechach po

159 HISTORIA II wojnie światowej zniszczyli wanda- Nostiz oraz Marią Kazimierą Penaczek le. Po polskiej stronie Lenarcic zamu- z Szydłowic. Zbudował dzisiejszy ko- rowane zostały okna oranżerii, co ze- ściół w Opawicy, w którego prezbite- szpeciło tę budowlę. Resztę parku rium znajduje się jego epitafium na- zamkowego w Polsce okala częścio- grobne. wo zachowany kamienny mur. Zamek Karol, Sedlnicki, baron von Chol- po stronie czeskiej został odremon- titz na Lenarcicach, Rycerz polskiego towany wewnątrz i z zewnątrz. Ma Orderu Orła Białego, zm. w Polsce w 1760 r. Józef Sedlnicki ur. w 1751 r. Kró- lewsko - pruski podkomorzy i radca gubernialny. W 1775 r. poślubił hra- binę Józefę von Haugwitz. Zm. w 1839 r. Antoni Sedlnicki, ur. w 1776 r. Ce- sarsko - królewski podskarbi i tajny radca, opawski starosta ziemski i pre- zydent sądu apelacyjnego w Brnie na Morawach. Rycerz Czerwonego Orderu Orła I Klasy. W1808 r. poślu- bił hrabinę Marię Annę Wittzek. Zm. w 1850 r. w Brnie. Ich córka Karolina wyszła za mąż za hrabiego Edwarda Oppersdorffa na Głogówku. Zmarła w 1839 r. Leopold Sedlnicki ur. w 1787 r. w zamku w Lenarcicach. Syn hrabiego kwadratowy dziedziniec zewnętrzny. Josefa Sedlnickiego. Od dziecka wy- W salach zachowały się fragmenty znaczony do stanu duchownego. W dawnych malowideł ściennych oraz wieku 24 lat otrzymał święcenia ka- herby Sedlnickich i Haugwitzów. Moż- płańskie, w 1799 r. kanonikat we Wro- na w nich obejrzeć różnotematyczne cławiu, a w 1801 r. w Nysie. W latach wystawy stałe i czasowe. Wokół zam- 1832-1835 był proboszczem katedral- ku, dzięki panu Hermanowi Menzlowi nym, prepozytem i wikariuszem kapi- z Mesta Albrechtic powstało arbore- tularnym. W 1836 r. został biskupem tum jako skromna namiastka tego, co wrocławskim. Nie miał jednak powo- się tu kiedyś znajdowało. łania ani poczucia obowiązków. Ule- ZNANE POSTACIE gał protestantyzmowi i wpływom Z RODU SEDLNICKICH monarchii pruskiej. Popadł w konflikt Karol Juliusz Sedlnicki, ur. w 1653 z papieżem w sprawie małżeństw mie- r., cesarsko - królewski podskarbi, rze- szanych. 10 października 1840 r. pa- czywisty tajny radca. 25 czerwca 1695 pież zmusił go do rezygnacji. Sedlnic- r. otrzymał tytuł hrabiowski i zmarł w ki wyjechał do Berlina, gdzie w 1863 r. 1731 r. Był dwukrotnie żonaty: z Jo- został ewangelikiem. Fryderyk Wil- anną Sydonią Karoliną hrabiną von helm IV mianował go tajnym radcą i

160 HISTORIA członkiem Rady Państwa. Sedlnicki wi, Barbarze, Judzie Tadeuszowi, Naj- założył w Berlinie pensję Paulinum dla świętszej Marii Pannie, Józefowi i ewangelickich gimnazjalistów i kon- Annie. Od kapliczki św. Anny wiodła wikt Johannum dla studentów ewan- droga na górkę zwaną Górą Kaplicy, gelickiej teologii. Zm. W 1871 r. w do imitacji Kalwarii św. Anny z 36 ka- pliczkami. W niedziele po południu odbywały się tam nabożeństwa. Nie- stety w 1830 r., z powodu złego sta- nu, kapliczki zostały zburzone, pozo- stała tylko poświęcona św. Annie. W latach 1941-1942 aleja lipowa została wyrównana, wyasfaltowana i obsa- dzona nowymi lipami.

Berlinie i został pochowany w Ręko- wie, w powiecie wrocławskim. Józef Sedlnicki, ur. w 1778 r. w zam- ku w Lenarcicach. W latach 1817-1848 był prezydentem policji w Wiedniu, gdzie rozbudował siatkę agentów i stosował surowe środki w celu zacho- wania monarchii absolutnej. Był prawą ręką kanclerza Klemensa Met- ternicha. Zmarł w 1855 r. w Baden w Dolnej Austrii i został pochowany w rodzinnym grobowcu w Opawicy. WIEŚ LENARCICE Po przeprowadzeniu granicy pru- ALEJA LIPOWA sko - austriackiej w 1742 r., wieś zo- Od końca XVII w. Lenarcice były stała podzielona na 2 części. Część połączone z Opawicą aleją lipową. Już austriacka została przyłączona do w poł. XIX w. musiano zacząć wyci- parafii Krnov, a w 1833 r. zbudowano nać te drzewa, ponieważ ich korzenie w niej kościół i sama się stała odrębną przeszkadzały w uprawie przyległych parafią, do której włączono Krasne pól. Wiele drzew uschło. Przy tej alei Loučki, Kobyli, Burkviz i Opavice. W znajdowało się 6 kapliczek poświęco- 1890 r. Lenarcice połączono szosą z nych: św. św. Janowi Nepomuceno- Opawicą.

161 HISTORIA Lenarcice należały do najmniej- des Kreises Leobschütz einst und szych wsi powiatu głubczyckiego. W jetzt, "Leobschützer Rundschau", 1783 r. żyło w niej 155 mieszkańców data i numer nn [w archiwum głub- (w tym 13 chłopów, 15 zagrodników i czyckich franciszkanów]. 4 komorników z rodzinami); w 1845 r. 4.Hofrichter, Heimatkunde des Kre- 293 (w tym 292 katolików i 1 ewange- ises Leobschütz, T.2, H.3, Leobschütz lik), w 1910 r. 255, w 1973 r. 121, a w 1914. 1996 r. 79. 5.Jarka J., Z historie a současnosti Po II wojnie światowej w Lenarci- zamku a zameckeho parku w Linhar- cach osiedlili się Polacy m. in. z oko- tovech, "Vlastivedne a kulturni ne- lic Kołomyi, Niska, Bóbrki, Zamościa, periodikum Krnovsko, II edični Przemyśla, Biłgoraja. Zamknięto most Řada, 4. Čast, 1993. na Opawicy. i 16 czerwca 1945 r. roz- 6.Kronika parafii Opawica (przed poczęło tam służbę graniczną 30 pol- 1945r.). skich żołnierzy przywiezionych przez 7.Wielka ilustrowana encyclopedia 2 radzieckich oficerów. 17 czerwca na powszechna Wydawnictwa "Gutten- drodze do Opawicy postawiono szla- berga", t. XV, Warszawa 1995. ban, którego strzegł uzbrojony patrol, 8.Pilnaček J., Staromoravsti rodo- a większość wspomnianych żołnierzy ve, Brno 1996. wróciła do Głubczyc. Dopiero w 2004 Słownik geografii turystycznej Sude- r. zostało otwarte przejście graniczne tów,t.18, Wrocław 2008. przez most, a w niedzielę 12 września 9.Szymkowicz P., Polsko - Czecho- wierni z parafii Opawica mogli wziąć słowacki konflikt graniczny na od- udział w uroczystości 170-lecia ko- cinku Śląska Opolskiego i Opaw- ścioła w Linhartovem, podczas której skiego w latach 1945-1947, Opole mszę św. odprawił arcybiskup ostraw- 2002 ski František Lobkovic. Dziś już swo- . bodnie można przejść przez most i Opis ilustracji: zwiedzić zamek po czeskiej stronie. 1.Sklep, gospoda, zamek i oranże- Opracowała ria w Lenarcicach oraz kościół w Katarzyna Maler Opawicy przed 1945 r. Karta pocz- towa ze zbioru Piotra Zimnego. Źródła i literatura: 2.Zamek w Lenarcicach w XVIII w. według F.B. Wernera. 1.Biermann G., Geschichte der He- 3. Herb Sedlnickich. rzogthümer Troppau und Jägerndorf, 4.Herb Oppersdorffów. Teschen 1874. 5.Hrabia Leopold Sedlnicki. 2.Ens F., Das Oppaland oder der 6.Hrabia Józef Sedlnicki. Troppauer Kreis, Bd.4, Wien 1837. 3.Hofrichter R., Adelsgeschlechter

162 HISTORIA RADYNIA - NAZWA I HISTORIA WSI

Robert Hofrichter wywiódł nazwę tym 277 katolików i 1 ewangelik), w Radynia od słowiańskiego słowa rad 1890 r. 318, w 1930 r. 242., a w 1996 r. (radosny). Do podobnego wniosku 118 mieszkańców wsi i 46 DPS. doszedł Henryk Borek na podstawie Do 1810 r. dzieci z Radyni uczęsz- zapisanej w 1320 r. nazwy Radyn (w czały do szkoły w Mokrem. W latach gwarze laskiej Radyn?). Stara pieczęć 1810-1819 przychodził do nich co- gminna Radyni pokazywała koło, (po dziennie nauczyciel z Krasnego Pola niemiecku Rad), a więc niemieccy o nazwisku Jauernig i w wynajętej mieszkańcy sądzili, że nazwa pocho- izbie udzielał 2 godzin lekcyjnych. dzi od koła. W 1945 r. wieś otrzymała Wreszcie w 1820 r. hrabia Sedlnicki z nową nazwę Radna, a w 1950 r. Rady- Lenarcic zbudował w Radyni szkołę nia. dla 19 dzieci i zatrudnił nauczyciela,

Według Hofrichtera Radynia po- Johanna Moslera. Dzięki temu, że do wstała w 1690 r. pośrodku lasu. i znaj- tej szkoły zaczęły chodzić katolickie dował się w niej dwór oraz 13 małych dzieci z Mokrego i dzieci z kolonii gospodarstw robotników. Nie zgadza Dwórzno, liczba uczniów zwiększyła się to z informacjami podanymi przez się do 40. H. Borka, który przytacza dokumenty Po pożarze krytej strzechą szkoły, z nazwą Radynia z wcześniejszych w 1868 r. zbudowano nową. Ponieważ czasów (1279 Rod, 1320 Radyn). stała się za mała, w latach 1937-1938, W 1723 r. w Radyni mieszkał soł- przy wyjeździe z Radyni do Opawicy, tys, 8 chłopów i 15 zagrodników z ro- postawiono większą. Miała dużą salę dzinami. W 1783 r. żyło tam 139 miesz- lekcyjną, dużą sień, mieszkanie dla kańców (w tym 9 chłopów i 20 zagrod- nauczyciela i komórkę. Otwarto ją w ników z rodzinami), w 1845 r. 278, (w październiku 1938 r. Urządzono w niej

163 HISTORIA również rolniczą szkołę dla dziewcząt Podczas I wojny światowej zginęło 10 w wieku od 14 do 17 lat, której zajęcia mieszkańców Radyni. odbywały się w urządzonej w piwni- W 1922 r. we wsi założono Towa- cy kuchni. Dziewczęta na lekcjach rzystwo Elektryczności i w latach poznawały zagadnienia związane z 1924-1925 wieś przyłączono do sieci wyżywieniem, pielęgnacja niemowląt elektrycznej. W 1929 r. przy wyjeździe i chorych, hodowlą drobiu. Po II woj- do Opawicy zbudowano remizę stra- nie światowej otwarta została polska żacką. Raz w roku strażacy organizowali 4 - klasowa szkoła, zlikwidowana w bal zapustny. Do czasów nazistowskich 1973 r. w Radyni istniał Związek Rowerzystów W 1826 r. mieszkańcy Radyni wy- oraz Związek Graczy w Palanta. kupili dworskie pola, a w 1852 r. las. W 1945 r. po przejściu frontu i po- Poza uprawą roli hodowali bydło, wrocie mieszkańców z ewakuacji, na świnie i kozy. W każdym gospodar- polach i we wsi leżało wiele min. Od ich wybuchu zginął handlarz bydłem Selzer, piekarz Behr oraz dziewięcioro dzieci w wieku od 5 do 16.lat 27 wrze- śnia 1945 r. przez wybuch miny zginął również polski plutonowy Marian Wiśniowski. Wieś w 60 % leżała w gruzach. Pola zryte były pociskami i usiane grobami poległych. W sierp- niu 1946 r. niemieccy mieszkańcy Ra- dyni dwoma transportami zostali wysiedleni do Niemiec Zachodnich Lu- dzie z pierwszego transportu osiedlili się w okolicach Kolonii, a z drugiego w okolicach Hanoweru. W 1945 r. w Ra- dyni osiedlili się Polacy, którzy stracili ojcowiznę na Kresach Wschodnich, głównie w okolicach Lwowa. stwie była koza, której mleko było Dziś w Radyni funkcjonuje Dom bardzo cenione. Mleko krowie prze- Pomocy Społecznej, w którego bu- rabiano na masło i twaróg i zawożono dynku znajdowała się wcześniej szko- na targ do Głubczyc. W dolnej wsi ła i stanica harcerska. znajdował się staw, w którym się ką- KOŚCIÓŁ W RADYNI pała młodzież. Chłopi wydobywali z W 1742 r. mieszkańcy Radyni prze- niego szlam, którym użyźniali pola. budowali miejscową kaplicę św. Anny W 1849 r. prawie całą miejscowość na kościółek filialny, podległy parafii zniszczył pożar, a plony zostały zbite Opawica. Raz w tygodniu była w nim przez grad, w związku z czym miesz- odprawiana msza św. W 1878 r. wieś kańcy zaczęli obchodzić dzień ślubo- otrzymała własny cmentarz. wania na św. Medarda. W 1902 r. zbu- W 1927 r. kościółek powiększono o dowano tam szosę, a w 1908 r. wieś pomieszczenie na ołtarz i zakrystię, otrzymała połączenie telefoniczne. wyremontowano i otoczono murem.

164 HISTORIA Podczas działań wojennych w mar- W 1960 r. parafię Opawica wizytował cu 1945 r. kościółek św. Anny spłonął. ks. biskup ordynariusz Franciszek Jop. Starania o jego odbudowę podjęte w Niestety jego szofer pomylił drogi i ku 1949 r. zostały udaremnione przez wła- rozgoryczeniu radynian nie odwiedził ich. dze komunistyczne. Dopiero w 1957 W 1968 r. w kościele urządzono r., w okresie odwilży politycznej moż- nowy konfesjonał, ambonę i ustawio- na było zrealizować ten plan. Archi- no nowe figury. W 1975 r. jego wnę- tekt z Raciborza Alojzy Kolaczek po trze zostało wyremontowane, a para- obejrzeniu murów uznał, że kościół fianka Stefania Czubała uszyła dla nie- nadaje się do odbudowy. Przestudio- go 2 ornaty. wał zachowane niemieckie rysunki, W lipcu 1976 r. z powodu zawilgo- dorysował do sporządzonego planu cenia murów wokół kościoła wyko- wieżyczkę - sygnaturkę i podniósł o pano rów o szerokości 4 m, z pomocą pół metra w górę chór. W tym samym łomów, kilofów i koparki z kamienio- roku rozpoczęto odbudowę i ukoń- łomu w Braciszowie (ponieważ ziemia czono w 1958 r. Opawicki stolarz Ka- była skalista). Wykop był głęboki na zimierz Węgrzyn zestawił ołtarz, któ- półtora metra. Teren osuszono, wy- rego nadstawę podarował kościół betonowano plac i otoczono murem. NMP w Raciborzu. Figurę św. Anny W 1990 r. kościół otrzymał nowe ławki. nauczającej Marię przekazał pro- KOLONIA DWÓRZNO boszcz parafii Włodzienin Norbert W latach 1770-1780 powstała kolo- Felsmann. Stacje Drogi Krzyżowej nia Dwórzno (Stirnau), należąca do przekazał wspomniany kościół NMP tzw. kolonii fryderycjańskich (nazwa w Raciborzu. Mieszkańcy Radyni ku- pochodzi od imienia króla Prus Fry- pili krzesła zamiast ławek, na które nie deryka II Wielkiego, który popierał było ich jeszcze stać. Paramenty i lich- akcję zakładania nowych osad). W tarze przywieziono z Opawicy, a z ko- 1914 r. składała się z 6.domów.i podle- ścioła w Krasnym Polu sprowadzono gała gminie Dobieszów. Strumyk pły- fisharmonię. Kościółek poświęcił ks. nący przez tę kolonię, również noszą- Antoni Adamiuk w asyście ks. Józefa cy nazwę Stirnau, uchodził do rzeki Płazy z Braciszowa i o. Jana Skow- Opawicy. Dawniej napędzał młyn ronka, werbisty z Głubczyc. Przybył wodny w pobliżu Radyni. W 1810 r. również głubczycki proboszcz Fran- młyn ten spalili żołnierze francuscy i ciszek Krettek, ks. Lech Kazimierz z nie został odbudowany. Podczas dzia- Królowego i ks. Jerzy Niczka z Zu- łań wojennych w 1945 r. kolonia brzyc. Grała orkiestra Eryka Kubali z Dwórzno została poważnie zniszczo- Krzanowic. na i nie odbudowano jej. Pozostały Kościół św. Anny w Radyni jest po niej jedynie fundamenty domów i salowy, trójprzęsłowy, z wieżą od pół- otworystudni. nocy, zwieńczoną baniastym hełmem Opracowała Katarzyna Maler z latarnią. Źródła i literatura - str. 172

165 HISTORIA CHOMIĄŻA, WIEŚ NAD OPAWICĄ DZIEJE WSI Pierwsze o niej wzmianki pochodzą tereny przy Młyńskiej Górze, a w 1791 z 1217 r. (Chomesa) i 1224 r. (Chome- r. tzw. Grunty Błoniaste. Krnov spra- za). W 1279 r. pojawiła się forma na- wował patronat nad tą wsią do 1881 r. zewnicza Commeise. Według Stani- Na mocy pokoju wrocławskiego sława Drzażdżyńskiego, polskiego z 1742 r. Chomiąża została podzielona na część pruską i austriacką (dzisiej- szy czeski Chomýž ). W 1723 r. miesz- kało w niej 20 chłopów, 4 właścicieli mniejszych gospodarstw, 7 gospoda- rzy bez sprzężaju i 50 komorników. W 1783 r. w pruskiej części żyło 270 osób (w tym 10 chłopów, 29 zagrodników i 9 komorników oraz ich rodziny). W 1845 r. było już 585 mieszkańców, w tym 580 katolików, 2 ewangelików i 3 Żydów, a w 1910 r. 525, w tym 518 katolików i 7 ewangelików. W 1930 r. liczba chomią- żan wynosiła już 459, w 1973 r. 262, a w profesora pracującego na przełomie 1996 r. 207 mieszkańców. XIX/XX w. w głubczyckim gimna- W dawnych czasach poza rolnic- zjum, nazwa Chomiąża pochodzi od twem mieszkańcy zajmowali się rybo- słowiańskiego wyrazu chomąto. łówstwem, na co wskazuje rysunek W 1365 r. rycerz Jeschke Czelin rybaka z siecią na pieczęciach. W 1870

sprzedał tę miejscowość miastu r. mieszkało tam 11 wybielaczy płót- Krnov, które posiadało w niej grunty na, a pod koniec XIX w. już ani jeden. również po wojnach śląskich i w 1775 W 1556 r. we wsi istniał młyn wodny, r. sprzedało mieszkańcom Chomiąży należący do Jiřika Rutha z Krnova. 166 HISTORIA Najstarsza informacja o wiejskiej nej wsi. W 1838 r. przeprowadził się z szkole pochodzi z 1770 r. 20 lat póź- żoną Beatą i synem Franzem do ma- niej została zburzona stara drewnia- jątku Jędrychowice w powiecie głub- na szkoła i zbudowano nową, ce- czyckim, który kupił od królewskiego glaną, z gontowym dachem. W 1800 lejtnanta Gustava d` Elponsa za 29 r. było do niej zapisanych 40 uczniów, tys. talarów. Tam urodziło im się jede- a w 1830 r. 70. Wówczas zburzono ścia- naścioro kolejnych dzieci. Mieszkań- nę między klasą a izbą nauczyciela, by cy Jędrychowic z zawiścią spoglądali powiększyć salę lekcyjną. W 1843 r. na Oppitza i jego majątek. Podczas było tam już 120 uczniów, lecz w na- Wiosny Ludów w 1848 r. pewnej nocy stępnych latach ich liczba spadła. zebrali się pod jego dworem majątko- W 1893 r. zbudowano nową szkołę wym krzycząc i pomstując i obrzucili przy głównej drodze, a w starej urzą- dwór kamieniami. Na szczęście nie dzono dom gminny. wdarli się do środka, lecz dwie małe

W XIX w., po zniesieniu poddań- córeczki Oppitza, 2 - letnia Waleria i 4 stwa i uwłaszczeniu chłopów, zarad- - tygodniowa Rozalia, zmarły ze stra- niejsi z nich potrafili zrobić karierę chu w ciągu 8 dni od tego wydarze- polityczną lub zdobyć większy mają- nia. Gdy nadeszły spokojniejsze cza- tek. W latach 1873-1882 sołtys Cho- sy, Oppitz postanowił zbudować miąży Robert Knabe był posłem po- nowy kościół w Jędrychowicach, na wiatu głubczyckiego do parlamentu miejscu starego i podupadłego. Gdy pruskiego. Pewien Franz Oppitz, syn już wzniesiono mury fundamentowe, Józefa Oppitza i córki młynarza z Cho- mieszkańcy przestali pomagać, a po- miąży, Johanny Oppitz, który uczył się dżegacze szerzyli hasło: - Kto zburzył handlu w Wiedniu i przez 4 lata służył kościół, może go również odbudować. w artylerii w Kłodzku, rozpoczął w Dlatego też Oppitz wykonał wiele prac 1837 r. działalność kupiecką w rodzin- na własny koszt i własnoręcznie,

167 HISTORIA wspomagany przez kompetentne kańców znajdowało zatrudnienie w Krno- urzędy. Powyższe informacje po- vie. W Chomiąży zamieszkał uciekinier z chodzą z pisma, które sporządził sam komunistycznej Rosji, Stefan Gonia, któ- Franz Oppitz i niespostrzeżenie wło- ry poślubił Niemkę i pomagał przy re- żył do gałki wieży kościoła w Jędry- moncie kościelnej wieży. chowicach w 1858 r. W 1936 r. została ukończona budo- W 1901 r. w Chomiąży powstała ochotni- wa drogi, która połączyła Chomiążę z cza straż pożarna, a cztery lata później wieś Pietrowicami Głubczyckimi. otrzymała połączenie telefoniczne. W 1942 r. w Chomiąży znajdowało

Podczas I wojny światowej zginęło się komando pracy obozu Stalag VIII 18 mieszkańców wsi, których upa- B, które tworzyło około 30 jeńców miętniono w okresie międzywojen- brytyjskich. Jeńcy ci byli zatrudnieni nym, stawiając im pomnik w pobliżu przy regulacji rzeki Opawicy. kościoła. Zachowała się tylko meta- 22 marca 1945 r., gdy zbliżył się front, lowa płyta z tego pomnika z nazwi- większość mieszkańców Chomiąży skami poległych. ewakuowała się w Sudety, a następ- O trudnościach gospodarczych nego dnia uczynił to proboszcz i ko- związanych z I wojną światową wspo- ścielny. Dopiero 6 maja 1945 r. opusz- minał dokument znaleziony w gałce czoną przez oddziały niemieckie wieś kościelnej wieży. Pisało w nim, że chleb zajęły wojska radzieckie. Kilka domów pieczono z żyta, jęczmienia i mąki ziem- zniszczyły bomby. Po zakończeniu niaczanej, ubrania wykonywano z nici wojny z Sudetów wrócili Niemcy, a w uzyskanych z pokrzyw, pito kawę z czerwcu przybyło tam i się osiedliło 30 żyta, a namiastką tytoniu dla palaczy polskich rodzin z Kresów Południowo były liście z wiśniowych drzew. - Wschodnich II Rzeczypospolitej, w W latach 20. XX w. w Chomiąży większości z okolic Bóbrki. nadal znajdował się młyn wodny. We Po II wojnie światowej wieś nosiła wsi pracowało 2 kowali, były 2 piekar- nazwę Chomiż i dopiero w 1950 r. zo- nie, gospoda, rzeźnia i 3 sklepy. 70 miesz- stała przemianowana na Chomiążę.

168 HISTORIA W 1973 r. została zlikwidowana 1575 i 1644. Autor ten przypuszcza, tamtejsza 4 - klasowa szkoła, a dzieci że pierwsza data wskazywała na rok zaczęły dojeżdżać do nowej szkoły w budowy obecnego kościoła, a druga Pietrowicach Głubczyckich. W 1997 na renowację. W 1575 r. wieś należała r. wieś ucierpiała z powodu wielkiej do parafii Krnov. Ponieważ w XVI w. powodzi. mieszkańcy wsi przeszli na luteranizm i dopiero w 1632 r. powrócili do kato- KOŚCIÓŁ POD WEZWANIEM ŚW. licyzmu, to oni musieli być budowni- JANA CHRZCICIELA czymi kościoła. Ostatni pastor Mar- Jeszcze w 1819 r. - pisze Robert Ho- tin Pittighius został wygnany i osiadł frichter - na tęczy prezbiterium kościo- w Brzegu. Na wschód od kościoła do ła w Chomiąży widniały dwie daty: 1666 r. znajdowało się gospodarstwo,

169 HISTORIA z którego wcześniej utrzymywał się roschütza, sędziego Christophorusa pastor. W tym samym roku zostało Meltzera i przysięgłych: Thomasa sprzedane osobie prywatnej. W 1780 Kleina i Friedricha Larischa. Od 1832 r. kościół w Chomiąży stał się filią pa- r. kościół posiadał 1 srebrny kielich, rafii Opawica. W 1805 r. zatrudniono do którego anonimowa dobrodziejka lokalistę, a środki na jego utrzymanie zakupiła 12 srebrnych łyżek. W 1854 przekazał mieszkaniec Chomiąży r. z kościoła zrabowano 8 ornatów, Franz Stengel i inni dobrodzieje, na- które jednak zostały odzyskane. tomiast gmina w 1820 r. zbudowała Według historyka sztuki Hansa lokaliście parterowy budynek miesz- Lutscha w 1894 r. w kościele w Cho- kalny z łupkowym dachem i 3 izbami. miąży znajdowało się drewniane, ma- W 1844 r. założono metryki kościelne. lowane epitafium, przedstawiające W 1819 r. kościół został częściowo Jezusa na Krzyżu i Zmartwychwsta- zburzony i odbudowany z nowym nie oraz klęczącą rodzinę Hansa Eri- prezbiterium. Otrzymał wówczas nowe cha, zmarłego w 1531 r. radcy kame- okna, trzcinowy sufit, nowy chór ralnego margrabiego Hohenzollerna muzyczny od strony zachodniej, pod w Krnovie. Nie wiadomo, gdzie się którym znajdowało się główne wej- podziało to epitafium. Ponadto kościół ście, nowy stolec dachowy i dach oraz posiadał rokokowy kielich z pozłaca- zakrystię zbudowaną od strony po- nej miedzi. łudniowej. Koszty remontu wyniosły 1 kwietnia 1921 r. lokalia Chomiąża 1085 talarów, z czego kościół zapłacił została przekształcona w parafię, a 500, a pozostałą sumę dobrodzieje. pierwszym proboszczem został do- Kościół został wykonany z kamie- tychczasowy lokalista ks. Leopold nia i cegły i otynkowany. Wewnątrz Klose. W 1926 r. nastąpił remont wie- znajduje się płaski strop, lecz w kruch- ży (poprzedni był w 1843 r.). Ściągnięto cie pod wieżą sklepienie krzyżowe, a krzyż i gałkę, wymieniono zniszczoną w zakrystii żaglaste. Wieżę zdobi ba- blachę i przegniłe gonty. Założono niasty hełm kształtu barokowego z piorunochron. W 1928 r. zainstalowa- latarnią oraz zegar z 1847 r. Już wów- no nowe organy wykonane w fabry- czas wokół kościoła znajdował się ce braci Rieger w Krnovie za 5271 obmurowany cmentarz. Między 1847 marek. W 1934 r. na ceglanej podło- a 1851 r. na koszt dobrodziejów zo- dze pod ławkami położono deski, żeby stały ozłocone 2 ołtarze, ambona i wiernym było cieplej w stopy. W 1938 chrzcielnica. Ołtarze otrzymały obra- r. miała miejsce ostatnia przed wybu- zy, natomiast obrazy Drogi Krzyżo- chem wojny renowacja zewnętrzna i wej zakupione w 1820 r., zostały od- wewnętrzna. Malarz - artysta z Głub- nowione. W 1819 r. dokonano rów- czyc Richard Karger odrestaurował nież renowacji wieży kościelnej, w któ- obraz Matki Boskiej, został pomalo- rej w 1863 r. wisiały 3 dzwony. Wiado- wany dach wieży, pozłocono wska- mo, że w 1696 r. Georg Reimer w Oło- zówki zegara. muńcu odlał dla Chomiąży dzwon Kościół w Chomiąży dwukrotnie ufundowany przez dziekana krnow- musiał oddać dzwony na potrzeby skiego Mathaeusa Johanna Co- wojenne, podczas I i II wojny świato-

170 HISTORIA wej. Ponadto w grudniu 1944 r. na cele szpic wieży podtrzymujący krzyż. Z wojenne oddano piękny mosiężny powodu nieszczelnego pokrycia żyrandol, zastąpiony drewnianym. blachą i dziur po pociskach karabino- Po wojnie, w listopadzie 1945 r. pol- wych z II wojny światowej, sosnowa skie władze zakazały niemieckich mszy belka przegniła i musiano wystrugać w kościele. W niedziele odbywały się nową, na której osadzono krzyż. Przy nabożeństwa łacińskie dla ludności okazji w gałce pod krzyżem znalezio- niemieckiej, a na polskie msze przy- no tubę z blachy cynkowej, a w niej jeżdżał zamiejscowy polski ksiądz. 6 kronikę Chomiąży i kilka milionów lipca 1946 r. został wysiedlony ks. marek z okresu wielkiej inflacji (z lat Klose, a 5 sierpnia pozostali niemiec- 20. XX w.). Zapiski (które przetłuma- cy mieszkańcy Chomiąży. Duszpaster- czono do kroniki parafialnej Opawi- stwo w Chomiąży przejął polski pro- cy) uzupełniono w j. polskim i włożo- boszcz parafii Równe, ks. Władysław no do tuby z kilkoma monetami i eg- Wiatrowy, a po nim ks. Rudolf Jawor- zemplarzem "Tygodnika Powszechne- ski. go". Całkowity koszt remontu kościo- 24 maja 1960 r., gdy do Chomiąży ła wyniósł 80 tys. zł. przybył ks. biskup ordynariusz opol- W 1972 r. parafia otrzymała na wła- ski Franciszek Jop, by udzielić bierz- sność od państwa kościół, cmentarz mowania 39 osobom, rada parafialna oraz plebanię z ogrodem wielkości 25 poprosiła go o przydzielenie księdza, arów. W budynku plebanii znajdowała ks. biskup jednak stwierdził, że z po- się salka katechetyczna. Już wówczas wodu małej liczby mieszkańców nie budynek ten był wilgotny, a pokryty ma możliwości do wprowadzenia łupkiem dach przeciekał. W 1980 r. w osobnego duszpasterza. związku z malejącą liczbą mieszkań- W 1969 r. miał miejsce remont da- ców parafia została zlikwidowana i chu. Firma z Głogówka zerwała prze- kościół stał się filią parafii Opawica. gniłe gonty i zmurszały łupek i zastą- W 1988 r. z powodu załamania się piła je nowymi deskami i eternitem. drewnianej konstrukcji, spadł dzwon. 19 kwietnia 1971 r. rozpoczął się Konstrukcja została naprawiona. kolejny remont kościoła. Miejscowy Dzwon powrócił na swoje miejsce. W stolarz Jan Kikina naprawił ławki i tym samym roku przeprowadzono konfesjonał, odnowiono kościół z ze- kolejny kapitalny remont dachu. Ze- wnątrz, zakonserwowano rynny i bla- rwano stary eternit, przybito nowe chy, otynkowano wnętrze. W poło- deski, papę i blachę. wie czerwca zaczęto malowanie, pod- W 1991 r. wyremontowano kaplicz- czas którego wydarzył się wypadek. kę przy plebanii, a w następnym roku Zawaliła się część rusztowania i je- naprawiono ławki i podłogę w koście- den z mieszkańców został przygnie- le, a w 1994 r. za zgodą Wojewódzkie- ciony spadającymi deskami i stracił go Konserwatora Zabytków odno- przytomność. Na szczęście po kilku wiono malowidła w kościele. Cztery dniach ją odzyskał i zaczął chodzić. lata później wyremontowano pleba- W tym samym miesiącu podczas nię. W kuchni i salce wylano posadz- gwałtownej wichury przekrzywił się ki. Kuchnia otrzymała na podłogę ka-

171 HISTORIA felki. Na poddaszu urządzono salę 4."Leobschützer Heimatbrief" i "Le- noclegową dla kilkunastu osób, a jej obschützer Heimatblatt" 1949-2014. ściany obito boazerią. Potem noco- 5."Leschwitzer Tischkerier - Kalen- wali tam m.in. chórzyści z Liceum der" 1926-1942. Ogólnokształcącego im. Adama Mic- 6.Lutsch H., Die Kunstdenkmäler des kiewicza w Głubczycach. Reg. Bezirks Oppeln, Breslau 1894. W 1999 r. nastąpił kolejny remont 7.Słownik geografii turystycznej Su- dachu kościelnego, który został po- detów, t. 18, Wrocław 2008. kryty blachą. Prace dekarskie przepro- 8.Wolny G., Kirchliche Topographie wadziła firma państwa Jabłońskich z von Mähren, Bd.5, Brünn 1863. pomocą mieszkańców Chomiąży. W obecnym kościele zachował się Opis ilustracji: późnobarokowy ołtarz główny z XVIII/ 1.Pieczęć Chomiąży z 1776 r. XIX w. Ołtarz boczny, ambona i 2.Tama na Opawicy przed 1945 r. chrzcielnica powstały ok. poł. XIX w. 3.Karta pocztowa sprzed 1945 r. ze 8 lutego 2004 r. o. Jakub z klasztoru zbioru Piotra Zimnego. franciszkanów w Głubczycach po- 4.Szkoła w Chomiąży przed 1945 r. święcił w Chomiąży kaplicę pogrze- Fragment karty pocztowej ze zbioru bową, którą urządzono w starym bu- Piotra Zimnego. dyneczku cmentarnym służącym do 5.Kościół w Chomiąży. przechowywania różnych rzeczy. Opracowała Katarzyna Maler RADYNIA (dok)

Źródła i literatura: Źródła i literatura: 1.Hofrichter R., Heimatkunde des 1.Beier G., Die Dörfer des Kreises Le- Kreises Leobschütz, T.2, H.3, Le- obschütz 1914-1946, Dülmen 1990. obschütz 1914. 2.Hofrichter R., Heimatkunde des 2.Karzel O., Die Reformation in Obe- Kreises Leobschütz, T.2, H.3, Le- rschlesien - Ausbreitung und Verlauf, obschütz 1914. Würzburg 1979. 3.Kronika parafii Opawica 1945- 3.Kronika parafii Opawica 1945- 2000. 2000. 4."Leobschützer Heimatbrief" i "Le- obschützer Heimatblatt" 1949-2006. 5."Leschwitzer Tischkerier - Kalen- der" 1926-1942. Opis ilustracji: 1.Karta pocztowa z Radyni sprzed 1945 r. 2.Kościół w Radyni.

172 HISTORIA KAPLICA POD WEZWANIEM MATKI BOSKIEJ Z DOBRĄ RADĄ W GROBNIKACH Na rogatkach Grobnik przy skrzy- twie tej prosiła o pomoc Matkę Zba- żowaniu dróg polnych prowadzących wiciela w odnalezieniu jej córeczki. do Babic i Bernacic znajduje się ka- Zmęczona wydarzeniami całego dnia, pliczka pod wezwaniem Matki Boskiej kobieta usnęła nad ranem. Około po- z Dobrą Radą. Legenda związana z ka- łudnia obudziło ją pukanie do drzwi. plicą podaje, że położenie kaplicy nie W drzwiach ukazał się miejscowy pa- jest przypadkowe. O jej lokalizacji mia- sterz owiec, trzymający na rękach jej ło zdecydować następujące wydarze- córeczkę. Odnalazł dziewczynkę w nie. Młoda wdowa o imieniu Dorota krzakach głogu na skraju lasu owcza- miała do wykonania pilne prace polo- rzy. Wdowa uznała, że w odnalezie- we, a nie mając pozo- niu jej córeczki dopomo- stawić z kim dziecka, gła jej modlitwa do Mat- zabrała je ze sobą w ki Boskiej z Dobrą Radą, pole. Nie było to niczym dlatego w miejscu, gdzie nadzwyczajnym, gdyż pasterz odnalazł dziecko, postępowały tak ufundowała kaplicę. W wszystkie ówczesne rzeczywistości kaplicę w kobiety. Dorota, urzą- 1733 roku ufundowała dziwszy dziecku miej- Dorota Bretkopf. Kapli- sce do zabawy, sama cę wzniesiono na planie zabrała się do plewienia kwadratu ze ściętymi na- zboża. Zagon pola był rożami i przykryto da- długi, więc kobieta chem namiotowym ze wkrótce straciła dziec- ściętymi narożnkami, ko z pola widzenia, nie zwięczonym kwadratową przejęła się tym zbyt- wieżyczką imitącą lata- nio, gdyż dziecko nie po raz pierwszy renkę.Wieżyczkę zamykał ostry dach było z nią w polu i takie sytuacje zda- namiotowy zakończony iglicą z krzy- rzały się często. Po pewnym czasie żem.Prawdopododobnie w latach postanowiła sprawdzić, co robi jej dwudziestych XX wieku przeprowa- ukochana córka. Po przybyciu na miej- dzono remont kaplicy, podczas któ- sce, w którym ją pozostawiła stwier- rego zniesiono latarenkę. Wejście od dziła przerażona, że dziecka nie ma. północy zostało zamknięte segmen- Zrozpaczona kobieta początkowo za- towo. W ścianach zachodniej i częła poszukiwać dziecka sama, po- wschodniej są niewielkie okienka. W tem o pomoc poprosiła sąsiadów. elewacji zewnętrznej zastosowano Mimo pomocy sąsiadów w poszuki- podział ścian ramowych oraz koronu- waniu, dziecka nie odnaleziono. Po- jący je profilowany gzyms. Wnętrze grążona w bólu i rozpaczy wdowa kaplicy zamknięte kolebkowo. Na ścia- modliła się przez cała noc przed obra- nie południowej niewielka mensa oł- zem Matki Boskiej z Dobrą Radą za- tarzowa w postaci wmurowanej w ścia- wieszonym w jej sypialni. W modli- nę płyty. Retabulum ołtarza stanowił

173 HISTORIA pierwotnie obraz Matki Boskiej Czu- odnajdywali swoje miejsce pośród łej(nazywany, przez Grobniczan prądów kulturowych Europy i jaką Matką Boską z Dobrą Radą) sprowa- przyjmowali koncepcję poglądu na dzony z Berlina w roku 1790 przez świat, w którym żyli. Pokazują wkład, Karola Wacława Schaffgoscha. Ob- jaki wniosły poszczególne pokolenia raz był namalowany na desce, przed- w dzieło budowy tożsamości Europy. stawiał madonnę typu Elensa. Arty- Tożsamość Grobnik budowali, bo- sta szkoły berlińskiej przedstawił wiem Austriacy, Morawianie, Niem- Matkę Boską jako młodą kobietę o cy, Polacy, Żydzi i Włosi. Przez co toż- czułym obliczu, trzyma- samość ta staje się głę- jącą w lewej ręce róże, a boko europejska. Po- w prawej dzieciątko z przez obcowanie z za- niewielkim krzyżykiem. bytkami i dbanie o nie, Obraz miał być pierwot- obecni mieszkańcy po- nie umieszczony ołtarzu dejmują nieustający bocznym kościoła. Z dialog pokoleń nieznanych nam przy- żywych z pokoleniami, czyn, jeszcze w okresie które odeszły, budując sprawowania urzędu zrozumienie europej- przez komtura Schaf- skiej tożsamość w jej fgoscha, został przenie- wielorakości. Taki spo- siony do kaplicy przy sób pojmowania histo- ulicy św. Jana. Nieste- rii ukazuje całe bogac- ty, przechowany przez two i piękno tej ziemi, ponad 160 lat obraz w pobudza, bowiem do nieopalanym pomieszczeniu kaplicy refleksji nad czasem minionym i po- uległ częściowemu zniszczeniu. Ob- zwala optymistycznie patrzeć w przy- raz ze względu na swoją wartość ar- szłość. Przemyślenia o czasie minionym tystyczną i historyczną dla zabezpie- są szczególnie potrzebne w naszych czenia przed kradzieżą w roku 1957 czasach. Budując nowy kształt Euro- przeniesiony został na plebanię i py, czujemy potrzebę nowego spojrze- umieszczony na wprost wejścia w nia na jej dziedzictwo. saloniku na pierwszym piętrze. W Dni Marian Orłowski, Koszalin Krzyżowe pobierany był z plebanii i wstawiany do kaplicy. Do roku 1959 Autor, będąc ministrantem w la- do kapliczki w Dni Krzyżowe odby- tach 1956-1962, wielokrotnie prze- wała się procesja zakończona krótkim nosił osobiście obraz do kaplicy. nabożeństwem, połączonym ze świe- Wzmiankę o obrazie można znaleźć ceniem pól. Kiedy proboszczem zo- również w pracy zbiorowej pod re- stał ks. Porwał, z tradycji tej zrezygno- dakcją Chrzanowskiego, Katalog wano. Zabytków Sztuki w Polsce, t7 zeszyt Historia zawarta w zabytkach to hi- 2 pow. Głubczyce Instytut Sztuki storia kultury. Zabytki pokazują bo- PAN, Warszawa 1961 s32 wiem jak dawni mieszkańcy Grobnik Foto ze zb. Katarzyny Maler

174 HISTORIA "BRUNATNE" MIASTO, "BRUNATNA WIEŚ" Nazizm narodził się z kryzysu eko- niespełna rok od powstania w powie- nomicznego i kryzysu struktur spo- cie pierwszej komórki NSDAP pięciu łecznych Niemiec. Rozkład i chaos re- młodych mężczyzn zakłada w publiki wejmarskiej dały impuls do 1931roku głubczycką bojówkę SA. walki wszystkich ze wszystkimi o zdo- Tym samym miasto Głubczce staje się bycie pieniędzy. W wielu wypadkach siedzibą Sturmbanów SA, a od 1936 walka ta toczyła się, po prostu, aby roku punktem szkoleniowyn jedno- przetrwac.Narodowosocjalistyczna stek SS i wywiadu wojskowego (pla- Niemiecka Partia Robotników zdoby- ła popularność obiecując reformy głównie socjalne dające Niemcom poczucie bezpieczeństwa, takie jak miejsca pracy czy zasiłki.Hasła socjal- ne zostały wsparte odwołaniem się do wyższości rasy aryjskiej i znalezieniu wroga odpowidzialnego za wszystkie nieszczęścia, które dotknęły Niemcy. Powiat Głubczycki, leżący na połu- dniowo- wschodnich kresach Nie- miec, ominęły niepokoje i zawirowa- nia, jakie ogarnęły Niemcy w latach dwudziestych, a sprawująca od lat władzę w Głubczycach socjaldemo- kracja wydawała się nie mieć poważ- nych konkurentów politycznych.Jesz- cze w 1930 roku nic nie zapowiadało klęski tej formacji, a zjazd górnoślą- skiej SPD, - który odbył 12 stycznia w Głubczycach wydaje się to potwier- dzać. Nikt wówczas nie przypuszczał, że jest to jej ostatni zjazd na Górnym cówka Nuntii VIII Odziału wrocław- Śląsku. Już wkrótce jej miejsce zajmie skiego Abwehry). Wciągu kolejnych Narodowosocjalistyczna Niemiecka lat członkowie NSDAP wysforowali Partia Robotników. Pierwsza komór- się na czołową pozycję w regionie.Na ka NSDAP w Głubczycach powstaje zmianę nastrojów społecznych i po- 26 stycznia 1930. Na czele 24 osobo- stawę mieszkańców powiatu, a przede wej komórki stanął student prawa wszystkim wsi miała wpływ sytuacja Uniwersytetu Wrocławskiego Franz gospodarcza. Kryzys w rolnictwie Jusing.Walną pomocą w walce o wła- zaczął się wcześniej niż w przemy- dzę narodowych socjalistów były śle.Ceny artykułów rolnych spadły o bojówki partyjne tworzące dobrze 1/3.Konsekwencją było rosnące za- zorganizowaną organizację paramili- dłużenie gospodarstw i rosnąca licz- tarną Sturm-Abteilungen (SA). W ba corocznych licytacji. W Szlezwiku

175 HISTORIA Holsztynie w roku 1928 rozpoczął się stu dni swoich rządów dzięki usta- ruch samobrony (Landvolkbewe- wom o "zglajsztowaniu" (Gleich- gung), nazywany przez historyków schaltung- ujednolicenie) z dnia ruchem ludu wiejskiego. Ruch ten 31marca i 7 kwietnia zlikwidował Re- przebiegał pod postacią biernego publikę Weimarską, rozwiązał partie oporu polegajacego na opieraniu się polityczne i związki zawodowe, wpro- licytacji gospodarstw.A gdy policja wadził cenzurę. W ciągu następnych wszczęła represje, chłopi zbojkotowali trzech miesięcy pokonał opozycję miasta i przestali dostarczać żywność wewnętrzną, którą stanowił Röhm i do miast. Przkład z Szlezwiku rozlał się jego bojówki.Po 30 stycznia bojówki na Prusy i Śląsk. Upośledzone gwałtownie wzrosły osiągając liczbę wschodnie rolnicze prowincje doma- 4,5 mln. członków. A ambitny Röhm gały się nadzwyczajnej pomocy pań- obiecywał, że: "szara skała musi po- stwa. grążyc się w brunatnej powodzi,"co W 1931 roku rząd wprowadza finan- oznaczało że ma ochotę na przejęcie sową pomoc dla wschodnich landów armii. Odpowiedź była szybka i kate- (Osthilfe). Pomoc ta polegała na goryczna - "noc długich noży". W udzielaniu przez przemysł nisko opro- nocy 29/30 czerwca bojówki osobi- centowanych pożyczek.Rozdział po- stej straży Hitlera SS w miejcowości życzek przbiegł w cieniu skandalu, Wiessee wymordowały przywódców gdyż głównymi beneficjentami byli SA naczele z Röhm'em .Również es- politycy i posiadacze wielkotowaro- esmani z Głubczyc zapisują krwią swój wych gospodarstw rolnych.I tak z udział w tym mrocznym i zbrodniczym przyznanych 8, 3 mld marek 13 tys. zdarzeniu.W nocy 29/30 VI 1934 właścicieli wielkich majątków ziem- uzbrojeni napadają na siedzibę SA skich otrzymało 4mld marek a prze- przy ulicy Dworcowej. Po krótkiej ważająca liczba tj.4 mln chłopów otrzy- wymianie ognia rozbrajają i uprowa- mała 4, 3 mld mk.To podważyło zaufa- dzają pełniacych slużbę dwóch nie- nie wsi do partii rządzących i przy- letnich Sturmbanów i rozstrzeliwują sporzyło zwolenników NSDAP.War- na dziedzińcu sądu. to zauważyć, że pod względem popar- Po śmierci Hindenburga na podsta- cia dla narodowych socjalistów w wie jego testamentu Hitler przejął wła- wyborach samorządowych powiat dzę jako wódz (Führer), kanclerz Rze- leżący nad rzekami: Osobłogą, Psiną i szy i najwyższy dowódca sił zbroj- Troją plasował się w górnej strefie nych. Stanął ponad państwem, a jego rankingu(60%) dając wyraźny sygnał wola stanowiła "najwyższe pra- NSDAP, że mieszkańcy powiatu cze- wo".Niemcy to w pełni zaakceptowa- kają na narodowosocjalistyczną rewo- li, bo reżim dał narodowi to, czego lucję. pragnął: chleb i igrzyska.Dzięki odpo- Po wyborach w Niemczech 30 wiedniej polityce społecznej ściśle stycznia 1933 r. Hitler został kancle- powiązanej z gospodarką udało się rzem. Nie zamierzał być "żyrandolo- stosunkowo szybko usunąć tak do- wym" kanclerzem, jak wyorażał to so- tkliwe dla ludności bezrobocie.(w bie Hindenburg.W czasie pierwszych końcu w 1932 roku liczba bezrobot-

176 HISTORIA nych wynosiła - 6 mln, w 1934 -3 mln, na.W oddpowiedzi na to zdarzenie w a w 1936 roku osiągnięto już pełne rocznicę puczu z 1923 w całych Niem- zatrudnienie).W roku 1936 zorganizo- czech zorganizowano "gniew ludu", wano z rozmachem Olimpiadę w Ber- nazwany przez historyków "nocą linie, która stała się pokazem wielko- kryształową".W nocy z 9 na 10 listo- ści i potęgi Niemiec. pada 1938 dokonano pogromu Autochtonka z Grobnik - Marta H. Żydów, w czasie którego zniszczono - tak wspominała ten okres: "Pocho- 7500 sklepów, spalono 250 synagog, dzę z biednej rodziny spod Racibo- a kosztami uprzątnięcia zniszczeń w rza. W poszukiwaniu pracy trafiłam wysokości 100 mln mk obciążono po- do Grobnik. Pracę znalazłam u bauera szkodowanych.Udział w tym zdarze- przy ulicy Gliwickiej 25. Pracowałam niu mieszczan głubczyckich odnoto- w polu, doiłam krowy, pomagałam w wał Leschwitzer Tischkerier-Kalen- kuchni.Praca była ciężka, od świtu do der(rodzaj kalendarza odnotowujące- nocy. Poznałam męża, który, podob- go najważniejsze wydarzenia w mie- nie jak ja, był pracownikiem rolnym w ście i powiecie).Według tego czaso- gospodarstwie wielkotowarowym pisma w czasie "kryształowej nocy"w Rogali. Było nam ciężko, nie mieliśmy Głubczycach zdewastowano wszyst- nic własnego.W 1936 roku mąż wraz z kie żydowskie sklepy i spalono syna- kolegą zgłasza się na kursy prowa- gogę, mury wysadzono, a to, co po- dzone w Głubczycach przez NSDAP. zostało, zrównano z ziemią.W następ- Kurs zdaje pomyślnie zostaje wcielo- nych latch wybudowano w tym miej- ny do jednostki SS.Nasze życie od- scu schron przeciwlotniczy. W ra- mieniło się; mąż nieźle zaczął zarabiać. mach akcji "ostatecznego rozwiąza- Stać nas było na kupno domu na nia", ostatnich Żydów z Głubczyc Züglungu oraz kawałka pola. Nieste- wywieziono w roku 1943. ty, nie trwało to długo. Wybuchła Ważne miejsce w systemie i ideolo- wojna, męża skierowali na front gii III Rzeszy odgrywała wieś, która wschodni, zginął pod Stalingradem". została ujęta w ramy Reichsnährstan- Wódz wskazał też wspólnego wro- du ("stan wyżywienia Rzeszy").W ga, z którym należało walczyć.W 1933 propagandzie wieś przedstawiano "dla obrony przed zagraniczną pro- jako podstawę społeczeństwa, zapew- pagandą grozy" zorganizowano ma- niającą liczniejsze i zdrowsze potom- sowy bojkot żydowskich sklepów, stwo, stanowiące źródło siły narodu. lekarzy, prawników itd. W 1935 roku Przejawem wsparcia wsi była ustawa wydano "ustawy norymberskie"na "o zagrodach dziedzicznych" z wrze- mocy których Żydzi zostali postawie- śnia 1933, uniemożliwiająca dzielenie ni na niższym poziomie prawnym niż i zadłużanie gospodarstw wiejskich. pozostali obywatele Niemiec. Do ma- Nie powinno zatem dziwić, że grobni- sowych wystąpień przeciwko czanie masowo ulegają fascynacji Hi- Żydom, dochodzi po zabójstwie se- tlerem i jego partią.Wielu zacnych go- kretarza poselstwa niemieckiego w spodarzy wstępuje do NSDAP. W Paryżu dokonanego przez zamachow- 1939 r do tej organizacji należało po- ca żydowskiego Herszla Gryszpa- nad 100 gospodarzy a sześciu mło-

177 HISTORIA dych mężczyzn wstąpiło do elitarnej szów k/Radomska i trafiła do gospo- jednostki SS. Od roku 1934 za sprawą darstwa rolnego bauera Ryszarda Hitler-Jugend często w Grobnikach Ferszthera przy ulicy Grunwaldzkiej/ rozbrzmiewa nacjonalistyczna pieśń Langestrasse/w Głubczycach.Praco- "Horst-Wessel-Lied". Młodzież grob- wała w polu, pomagała kucharce Niem- nickiej organizacji z wielkim zapałem ce w kuchni i przy porządkach domo- angażuje się w budowę nowego ładu, wych, za co otrzymywała wynarodz- za co kilkunastu jej członków zostaje nie 15-17 marek tygodniowo.Dodat- wyróżnionych udziałem w spotkaniu, kowo dwa razy do roku niewolnicy jakie odbyło się 18 grudnia 1935 w polscy otrzymywali talon na zakupy Głubczycach z Reisjugendfrührerem tzw. "becukszajn" Baldur'em von Schirachem. W cza- Adam Rząsa tak wspomina swój po- sie napadu na Polskę w 1939 jeden z byt na ziemi głubczckiej w latach 1943- młodych mieszkańców Grobnik od- 1945 (A. Rząsa, Robotnik przymuso- bywał służbę jako działonowy na wy, Fundacja Moje Wojenne Dzieciń- okręcie "Schleswig-Holstein".Okrę- stwo,W-wa 2005 s2) ""Bardzo prze- cie, który stał się symbolem rozpo- żywałem z rodziną zabranie siostry częcia II Wojny Światowej.Fakt ten Katarzyny w dniu 6 maja 1940 na przy- w Grobnikach wykorzystano propa- musowe roboty do Niemiec. Mnie za- gandowo. Na szkolnym boisku miej- brano 2 kwietnia 1943 roku. Z naszej scowa Hitlerjugend zorganizowała wsi wywieziono w sumie kilkadziesiąt uroczysty capstrzyk w oprawie po- dziewcząt i chłopców. Traktowano chodni i werbli, na którym wygłosza- nas jako niewolników pozbawionych no laudację na cześć marynarza i zło- wszelkich praw. Do Brzozowa odda- żono gratulcje jego rodzicom. lonego o ponad 30 kilometrów prze- Wraz z wybuchem wojny Niemcy wieziono nas furmankami, a stamtąd stają się wielkim obozem niewolniczej do Krosna, gdzie mieścił się Arbeit- pracy przymusowej.Pierwszymi nie- samt. Stąd dwóch żandarmów jak prze- wolnikami Niemieckimi na podstawie stępcę odprawiło mnie do granicy z dekretów Polen-Erlasse( X 1939 i XII Rzeszą.Dalej pojechałem sam do bau- 1939) są Polacy. W miarę podbojów era Richarda Stajenka do Baborowa rzesza niewolników powiększa się o pow Głubczyce na Opolszczyźnie.Tam inne narody.Początkowo na zajętych oprócz Polaków zastałem Rosjan i terenach ludzi do pracy werbowano, Ukraińców. Polacy zostali oznakowa- wreszcie werbunek przybrał postać ni literą "P",Rojanie "Ost" natomiast masowych łapanek i porywania gwał- Ukraińcy nie nosili żadnych oznaczeń- tem.Jednym z beneficjentów korzy- byli uprzywlejowani. Po kilkunastu stających z pracy niewolniczej była dniach bauer odwiózł mnie do Biura wieś.W Głubczycach według relacji Pracy w Głubczycach. Stąd zostałem Jadwigi Bogdanowicz z domu Wie- skierowany do Babic. Przez okres jed- cha w gospodarstwach rolnych pra- nego miesiąca pracowałem u Aloisa cowało 20 -30 Polaków.Pani Jadwiga, Kählera, a później przeniesiono mnie jako siedemnastolatka została wywie- na większe gospodarstwo do Bruno ziona z rodzinnej miejscości Okraj- Klügera, który wówczas przebywał na

178 HISTORIA froncie, a wszystkim zajmowała się Ostatnim akcentem zbrodniczym jego żona. Pomagał jej bardzo gorli- stworzonej przez Niemców III Rze- wie Ukrainiec Teodor N. On pędził szy w Głubczycach był mord na jeń- mnie do roboty, nie dając chwili wy- cach KL Auschwitz. 17-21stycznia tchnienia. Raz mnie uderzył za to, że 1945 przystąpiono do likwidacji obo- nie chciałem dobrze pracować. Poni- zu, który Heiz Thilo lekarz oświęcim- żał moją godność Polaka" skiej załogi SS nazwał "Anus mun- W latach czterdziestych XX wieku di"(odbytnica świata). 56 tysięcy w Grobnikach pracowało od 60-80 więźniów ewakuowano trasportami przymsowych robotników.Byli to Po- w kieruku Gliwic i Wodzisławia Ślą- lacy, Rosjanie i Ukrańcy.Wspomienia skiego. Stamtąd w kolumach pie- Polaków z tego okresu w Grobnikach szych prowadzono w kierunku Mo- są w przeważającej mierze złe, choć raw.Jedna z tych tras prowadziła byli traktowani dużo lepiej niż Rosja- przez Głubczyce.Kolumna do miasta nie. Według relacji Ślązaków - przed- przybyła szosą raciborską.W czasie wojennych mieszkańców Grobnik, marszu dzisiejszą ulicą Moniuszki na jeńcy rosyjscy z obozu jenickiego oczach przygodnych przechodnów Blechhammerlager pracowali w go- eskorta zastrzeliła jednego z więź- spodarstwie rolnym przy ulicy Gliwic- niów. W czasie przemarszu miejskim kiej 25. parkiem zastrzlono trzech następ- Już w obozie oznakowano ich cy- nych.Podczas postoju w obrębie re- frami odbiebrającymi ich imiona i na- stauracji "Marysieńka"(Waldschan- zwiska, aktem tym uczyniono z nich ke Stadtforst) położonej w lesie miej- podludzi.Miało to ogromne znacze- skim o tej samej nazwie zastrzelono nie psychologiczne.Poczucie winy następnych dziesięciu więźniów.W związane z nadużyciami w stosunku czasie tego marszu zmarło z wy- do jeńców zmiejsza się lub całkowi- cieńczenia lub zostało zastrzelonych cie niweluje, gdyż trudno je mieć do ponad 9 tysięcy więźniów. Marsz ten kogoś, kto nie jest człowiekiem. Do potomni nazwali marszem śmierci. pracy w polu prowadzono jeńców Z tej krótkiej analizy zdarzeń wyni- rosyjskich w zwartej grupie, pod ka, że w latach trzydziestych po zwy- nadzorem Ukraińca, który po wojnie cięstwie NSDAP Głubczyce w pełni ukrywał się (do końca lat 80-tych) w zasługiwały na miano "Brunatne mia- Grobnikach, jako Jan D. Praca w sto".Przez niemal cały okres II wojny polu i gospodarstwie od 7.00 - światowej Głubczyce pozostawały na 19.00.Po skończonej pracy nie wol- dalekim zapleczu frontu. Mieszkańcy no im było samodzielnie opuszczać miasta i wsi powiatu bez wątpienia gospodarstwa. Latem spali w stodo- czerpali korzyści kolejnych podbojów le na słomie, w zimie pozwalano im Wermachtu, takich jak oddelegowa- spać w oborze. Przed snem pętano nia do prac ogromnej rzeszy jeńców im nogi i ręce i przywiązywano po- wojennych, pracowników przymuso- stronkami do specjalnie posadowio- wych oraz zrabowanych dóbr mate- nych w murze kółek. rialnych.

179 HISTORIA "Brunatne lata 1933- 1945" to nie był jedynie epizod w historii Niemiec a prosta kontynuacja militarystycz- nych ambicji i celów I i II Rzeszy ce- sarskiej, tyle tylko, że cele te były urze- czywistniane za pomocą innych me- tod i środków.Współczesny historyk niemiecki, Imanuel Geiss uważa, że już średniowieczne cesarstwo niemieckie egzystowało, jako program europej- skiej hegemonii. Wykazał, że od tego czasu Niemcy, krocząc własną drogą, nie były w stanie rozwinąć form de- mokratycznych w stosunkach spo- łecznych i ustroju.(I.Geiss, Studien über Geschchte, Frankfurt 1972). Za- tem nazizm jak i III Rzesza wyrosły na glebie rodzimej i miały pełne niemiec- kie obywatelstwo. A ekspansjoni- styczne imperialne cele miały źrodło w porzednich epokach.

Koszalin 2014 Marian Alfred ORŁOWSKI Fot. za: http://gielsmilitaria.com/

Kaplica Św. Barbary w Grobnikach ( foto Jan Wac)

180 HISTORIA SYNAGOGA W GŁUBCZYCACH I JEJ GMINA

Sto lat temu, czyli w 1914 roku, roz- to wyraźny symbol tolerancyjnego poczęła się wojna, która wielu mło- współżycia trzech wspólnot religij- dych ludzi z okolicy Głubczyc pozba- nych w Głubczycach. Jednakże Sy- wiła życia lub naraziła na utratę zdro- nagodze głubczyckiej nie dane było wia. Wśród nich było wielu współo- egzystować zbyt długo, ponieważ w bywateli żydowskich, którzy wraz z 1938 roku podczas „nocy pogromu ich rówieśnikami katolickimi i ewan- rzeszy” została podpalona przez gelickimi stanęli na froncie. Jedna z członków NSDAP i doszczętnie spło- publikacji „Państwowego Związku nęła. Straży pożarnej wolno było chro- Żydowskich Żołnierzy Frontowych“ nić tylko sąsiednie budynki przed z 1932 roku zawiera listę poległych z płomieniami. Głubczyc. Wśród nich są między in- Gruzy po synagodze zostały wkrót- nymi nazwiska: Hiller, Juliusburger, ce kompletnie usunięte, aby zatrzeć Brinnitzer, Rother, Wohl i Benger. po niej wszelkie ślady. Ten sam los Wielu z nich uczęszczało do katolic- spotkał sąsiadujący z synagogą ko- kiego gimnazjum i tam otrzymało (co ścioł Pamięci-Margrabiego-Georga, nie było wówczas oczywiste i po- który po II. wojnie światowej nie zo- wszechne) żydowską naukę religii. stał odbudowany, lecz po prostu ro- Niejeden ojciec albo wujek, pracując zebrany. w magistracie, przyczyniał się do roz- Dwa zachowane z tych czasów do- woju miasta. Żydowska gmina była kumenty umożliwiają 150 lat rozpo- ponad dwa, nawet trzy pokolenia częcia budowy synagogi spojrzeć uznanym elementem miasta. Pięćdzie- wstecz na jej historię i znaczenie sa- siąt lat wcześniej Prusy były zaanga- kralne w społeczności żydowskiej. żowane w spory militarne. W jednej z notatek zaznaczonej jako Pierwsza z trzech, tzw. Niemieckich „Prywatne doniesienie“ w „Żydow- Wojen Zjednoczenia prowadzona skiej Gazecie Powszechnej” z 15 mar- była w roku 1864 przeciw Danii. Wte- ca 1861r., pochodzącej z Głubczyc, dy też w Głubczycach rozpoczęła się czytamy: „Nasza, istniejąca od wie- budowa synagogi, która została ukoń- ków - w rejonie Górnego Śląska, ale czona w roku następnym. Budowla, też poza nim - wspólnota, która w przy zbiegu ulicy Króla - Ottokara i aspektach religijnych nie cieszy się Placu kościelnego, utrzymana w sty- ogólnym uznaniem (czy jest to słusz- lu orientalnym z jej znamienną kwa- ne czy krzywdzące - nie wnikajmy w dratową wieżą czteropiętrową, ozdo- to) dała ostatnimi czasy ważny znak biona w narożnikach małymi wieżycz- swojego bynajmniej nie zamierające- kami, wyraźnie przewyższała wielko- go życia religijnego. Dotyczy to pro- ścią salę modlitewną. Wraz z katolic- jektowanej od lat budowy synagogi kim i ewangelickim kościołem w bez- dla rozrastającej się liczby członków pośrednim sąsiedztwie synagoga ta naszej wspólnoty, która to wspólno- utworzyła jakby „duchowy trójkąt“ w ta będzie jej właścicielem. Od dziesię- centrum miasta. Ówcześnie czasie był cioleci, korzystaliśmy z nienależącej

181 HISTORIA

do nas, wydzierżawionej sali, którą stości i zapraszający, Dom Boży po- przystosowaliśmy do celów modli- mieści gminę. To że przynajmniej trzy tewnych. Jednak wobec rosnącej licz- lata muszą minąć do całkowitego by wiernych, sala ta, spełniająca do- ukończenia budowy spowodowane tychczas wymogi, staje się, zwłasz- jest faktem stopniowego wpłacania cza w czasie świąt, zbyt mała i to już pieniędzy ratami przez gminę. Wpła- od dłuższego czasu. ty będą dokonywać się sukcesywnie Projektu budowy synagogi nie uda- w większych lub mniejszych ratach, ło się zrealizować przez kilka lat choć tak aby nie było to zbyt wielkim ob- był on przedmiotem wielu dyskusji. ciążeniem (bez którego jednak nic nie Jeśli uda się to teraz, będzie to zasłu- jest możliwe) finansowym dla wspól- ga szczególnych starań przedstawi- noty. Budowa wraz z wykończeniem cieli naszej gminy, którzy pozyskali (z wnętrza nowej świątyni powinna kosz- wyjątkiem znikomej mniejszości) na- tować ok. 10 000 Thlr. Sumę, która wet najbardziej zagorzałych przeciw- będzie pokryta częściowo z zasobów ników tego projektu, służącego przy- finansowych gminy, częściowo ze szłym pokoleniom. sprzedaży akcji 25 i 50 Thlr. Gdyby Handel akcjami, w który przykład- jednak tą drogą nie udało się zebrać nie zaangażowane były obydwa tu- potrzebnej sumy, nie będzie trudno- tejsze związki naszej wspólnoty, był ści ze zdobyciem jej w inny sposób. tak udany, że obecnie prowadzone Artykuł podpisany jest inicjałem „dr będą rozmowy dotyczące odpowied- H.“. Autorem mógłby być najpraw- niego placu pod budowę synagogi. dopodobniej dr Siegmund Holländer, Możemy mieć nadzieję, że najpóźniej ojciec znanych muzyków Gustawa i w ciągu trzech lat, godny, elegancki, Wiktora, jak również pisarza Felixa przystosowany do wielkich uroczy- Holländra, który wówczas w Głubczy-

182 HISTORIA cach praktykował jako lekarz. Przy oraz nauczycielka panna Emma Wie- całej problematyce takich przeliczeń ner jeszcze sędziwie tutaj żyją). Na- przewidziana przez niego suma 10.000 stępnie przybyli bracia Abraham, Ja- talarów na koszty budowy odpowia- kub i Jonas Bruck, a po nich Aron da dzisiejszej wartości około 250.000 Berliner i Samuel Boß z Zülz. Od wspo- euro. Roczny dochód nauczyciela mnianego Jonasa Brucka znajdują się gimnazjum wynosił wówczas od 600 już w naszej gminie jego potomkowie do 800 talarów. Nabycie akcji o war- w szóstym pokoleniu. tości 25 talarów stanowiło dla budże- W 1818r. Głubczyce liczyły już 62, tu przeciętnej rodziny poważny wy- w 1830r. - 94, w 1850r. - 300, w 1870 r. - datek. Nic więc dziwnego, że gminie 400 żydowskich przedstawicieli. Ten trudno było przekonać się do podję- czas można chyba uważać za okres cia trudu finansowania takiego pro- rozkwitu. W 1885r. było jeszcze tylko jektu. Dziesięć lat później dr Holländer 220, w1900r. - 280, w 1902 r. - 188 osób, przeprowadził się do Berlina, z uwagi podczas gdy gmina obecnie liczy m.in. na lepsze perspektywy wy- mniej niż l00 członków. kształcenia synów. Jak dalej można Pierwsze praktyki religijne odbywa- zauważyć, wyjazd tej rodziny nie był ły się w jednym z pokoi domu Sus- odosobnionym przypadkiem. W jed- smannów ulica Adolfa Hitlera 11. nym z artykułów w „ Gazecie Gminy Dnia 24. 9. 1843r. większe pomiesz- Żydowskiej dla Górnego Śląska“ z 2 czenia domu rodziny Mantke, przy czerwca 1938r. Johanna Epstein, któ- ulicy Wassertor zostały przekształco- ra według głubczyckiej księgi adre- ne na synagogę. W roku 1861 naby- sowej z 1935r. mieszkała wówczas w to działkę budowlaną za 1050 talarów Töpferstr. 13, opisuje historię głub- od ogrodnika Lercha, na rogu ulic czyckiej gminy żydowskiej z siedzibą Ottokar i Garnizonowej a 19 maja 1864 w synagodze. Autorka wskazuje dokonano wmurowania kamienia wę- przede wszystkim na to, że od XVI do gielnego pod budowę dzisiejszej sy- XVIII wieku w Głubczycach żyli tylko nagogi. Zarząd miasta Głubczyc za- nieliczni żydowscy obywatele, ponie- pewnił połowę potrzebnego drewna waż Margrabia Georg Pobożny w budowlanego, jak również pozosta- 1543r. rozporządził wydalenie wszyst- wił gminie synagogi mur miejski znaj- kich Żydów. Rozwój wydarzeń w XIX dujący się na tej działce. 13 września wieku opisuje następująco: W „1812 1865r. Dom Boży został poświęcony r. w państwie pruskim, przyznano na- przez Rabb. dr Joel -Breslau. Kantor szym współwyznawcom prawo do- Deutsch-Breslau uświetnił tą uroczy- wolnego wyboru stałego miejsca za- stość śpiewem. Ta synagoga obejmu- mieszkania. Jako pierwszy Żyd zaraz je około 330 miejsc siedzących i zali- po wydaniu tego edyktu przybył do cza się, w jej bizantyjsko - mauretań- Głubczyc z sąsiedniej wsi Walenty skim stylu, do najpiękniejszych świą- Freund wraz ze swoim nauczycielem tyń Śląska. Projekt do budowy do- domowym Gabrielem Wienerem (któ- starczył budowniczy Kaiser z Głub- rego wnuk, pan San. Rat dr G. Wiener czyc, podczas gdy za wykonanie bu- dowlane odpowiedzialny był mistrz murarski Knobel z Głubczyc. Organy

183 HISTORIA są dziełem mistrza budowniczgo or- owocnie dr. S. Hollaender, ojciec po- ganów Haasa z Głubczyc. W 1927r. ety Felixa Hollaendera i muzyków świątynia została poddana gruntow- Gustawa i Viktora Hollaendera, jako nej renowacji, ponieważ pojawiły się lekarz ludzi ubogich, a czasami jako rysy w murach. Po tych pracach re- przełożony w naszej gminie. montowych synagoga jest znowu Do chwili zdobycia Śląska przez ozdobą gminy Głubczyce Fryderyka Wielkiego miejscem cho- Nauka religii dla dzieci odbywała się wania zmarłych Żydów w naszym do roku 1870 - częściowo u nauczy- okręgu była miejscowość Hotzen- cieli (prowadzących zajęcia), a czę- plotz (Osoblaha), gdzie znajduje się stary, godny obej- rzenia cmentarz żydowski. Po roku 1742, kiedy to Śląsk stał się czę- ścią Prus, a Hot- zenplotz pozostał w części Austrii, musiano zwłoki zmarłych żydów przewozić z Głub- czyc do Zülz . Od 1814r.. dalszy taki transport był za- broniony, tak więc ta, nieliczna jesz- cze, głubczycka gmina żydowska zmuszona była do założenia własne- go cmentarza. W1817 roku za- ściowo w wynajmowanych pomiesz- rządcy Walenty Freund, Jonas Bruck czeniach, natomiast po 1870 r. w szko- i Markus Kemptner odkupili od mi- łach. Przez pewien czas istniała także strza garncarskiego Mathes Wanker prywatna żydowska szkoła elementar- za sumę 180 talarów, działkę (w pobli- na prowadzona przez nauczyciela A. żu obecnego placu Jahna) przezna- Fuchsa w Głubczycach. czoną na ten cel. Działka została w 3 marca 1843r. założono Chewra 1868 r. powiększona i nowo ogrodzo- Kadischa ( wzm. - Bractwo Pogrzebo- na. Dobudowano kostnicę. Umożli- we zajmujące się rytualnym pochów- wienie tej budowy oraz założenie sy- kiem zmarłych), w grudniu l859r.. zo- nagogi świadczy jeszcze dzisiaj o stał założony żydowski związek ko- ofiarności ówczesnej gminy oraz ener- biet. W latach 1854—1871 działał gii ich ówczesnego długoletniego za-

184 HISTORIA rządcy, późniejszego radcy handlo- na Epstein, której manuskryptów nikt wego Beniamina Hollaender i pana nie chce drukować. Piękna przechadz- Liebermanna Goldbergera. W 1890 ka z (rodziną) Guttfreund, wspo- roku kupiono od chłopa Josepha Bri- mnianą damą i rodziną adwokata Zwe- xa w Glogauerstraße działkę obok ig (młoda para małżeńska, jeszcze chrześcijańskiego cmentarza o wiel- obecnie dopuszczony adwokat - prze- kości 2,5 morgi, za sumę 4300 marek, pisy specjalne dla Górnego Śląska-, a w 1895 roku wzięto do użytku nowe który nie może zdecydować się na miejsce pogrzebania. Na tej działce podjęcie ostatecznej decyzji aby wy- wybudowano również kostnicę i konywać inny zawód) z małżonką do mieszkanie dla ogrodnika cmentarne- ich mieszkania! (…) go.” Z powodu braku nauczycieli, po- Należy dodać, że autor projektu ziom wiedzy jest niski. Nauczyciel Bi- synagogi wzorował się na świątyni berfeld z Raciborza przybędzie tutaj, leopoldstädt’skiej, znanej również spotkałem go wczoraj w pociągu...“* jako Izraelicki Dom Modlitwy w wie- Cohn był już wcześniej w Głubczy- deńskim przedmieściu Leopoldstadt, cach, w 1934 r., 11 października zano- - synagogi zbudowanej w latach 1854 tował: „..byłem oczekiwany na dwor- - 1858 według projektu Ludwika cu przez dwóch panów, m.in. Max Gut- Föstera (później rycerz von Förster), tfreund, mój gospodarz. Ładna prze- mającej 2000 miejsc siedzących.Tak- chadzka przez miasto, wpierw do jego że zbudowanie organów było (w świą- (mojego gospodarza) dużego sklepu tyni żydowskiej) czymś nadzwyczaj- w mieście, potem do nich do mieszka- nym i świadczy o bardziej liberalnej, nia. Dostałem pokój córek - obydwie otwartej na świat orientacji gminy z wywędrowały do Erez ( Izrael)... Wy- Głubczyc. W górnośląskich synago- kład w synagodze na temat proble- gach, a także w pozostałym regionach mów zawodowych. Synagoga wraz z Śląska (poza jedynym wyjątkiem - we organami, której wobec zmniejszenia Wrocławiu) takie rozwiązanie było się gminy nie sposób wypełnić wier- unikatem. nymi...“ Więcej nie dowiadujemy się od au- 20 stycznia 1938r. „ Gazeta Gminy torki Johanne Epstein. Wydaje się, że Żydowskiej dla Górnego Śląska “ w chętnie pisała. Świadczy o tym zapis rubryce Głubczyce donosi lakonicz- w dzienniku, którego autorem był nie: „Wywędrował: Adwokat Walter wrocławski nauczyciel i historyk Wil- Zweig, do Kenii, Afryka wschodnia“ ly Cohn, sporządzony w dniu 21 maja a 19 maja czytamy: „Sklep artykułów 1936 roku po spotkaniu Epstein w galanteryjnych S. Guttfreund prze- Głubczycach. Autor pisze: „Głubczy- szedł w posiadanie aryjskie .“ Głub- ce, Ring 16 przy Juliusburger: (…) czycka kolumna zakończyła swoją Wykład w synagodze: „Odnowienie działalność 22 września 1938r. W wy- Żydów własnymi siłami” . Synagoga daniu z tego dnia czytamy m.in: „W stała się o wiele za duża dla obecnej niedzielę, 18 września, w kostnicy gminy. Na wykład przybyło sporo nowego cmentarza odbyło się święto osób. Później zbliżyła się starsza, pan- dusz. Pan Frey przewodniczył odma-

185 HISTORIA wianiu modlitw . Wyprowadzili się: (z do obozu koncentracyjnego Au- miasta) Pan Max Guttfreund z żoną, schwitz-Birkenau, gdzie zginęli w ko- pan Herrmann Juliusburger z żoną, morach gazowych. Walter Zweig po- pan Walter Böhm z żoną- wszyscy do wrócił w 1947r. wraz z żoną Jettel i Wrocławia, pan Heinrich Sachs do córką Stefanie z powrotem do Nie- Berlina. W aryjskie posiadanie prze- miec. szły: Handel artykułami metalowymi To jest jednak inna historia, o któ- A. Proskauer, Handel artykułami me- rej, jak wiadomo, można przeczytać w talowymi Emil Rother, - właściciel Max różnych publikacjach ****. Bachrach.“ Żydowska gmina przestała istnieć. Hubert J. Lux, Niemcy W miasteczku bez pracy i dochodów, *patrz Willy Cohn, Kein Recht, nir- bez utrzymania i wsparcia współwy- gends (Wszędzie bezprawie):”Tage- znawców, bez duchowego centrum. buch vom Untergang des Breslauer Próbowano przeżyć w anonimowości Judentums 1933 bis 1941“ (Pamięt- wielkich miast, co jednak okazało się nik o zagładzie wrocławskich złudną nadzieją. Żydów od 1933 do 1941 roku“), Johanna Epstein, urodzona wydawca prof. Norbert Conrads, 04.04.1894r. w Głubczycach, ostatnio 2006r., 234 stron. Dzienniki te są zamieszkała w Berlinie, na ulicy Ble- unikalnym dokumentem, polecane ibtreu. 27, została deportowana 26 jako lektura. września 1942r. z berlińskiego dwor- ** dokładnie tam, s. 166. ca towarowego przy ulicy Puttlitz wraz *** patrz Książka wspomnienia - z innymi 811 berlińskimi Żydami do Deportacja Żydów niemieckich, au- obozu Policji Bezpieczeństwa w Ra- striackich i czeskich do krajów bał- asiku (przy Reval w Estonii). Z 2051 tyckich, wydana przez Volksbund osób, które tam przebywały, przeżyły Deutsche Kriegsgräberfürsorge e.V. 74. *** Nieliczni obywatele żydow- oraz Riga-Komitee der deutschen scy, którzy pozostali w Głubczycach Städte, 2003, s. 865 i 895. – na początku wojny 1939r. pozosta- **** Stefanie Zweig, Nirgendwo ło tu tylko około 40 Żydów – zostali in Afrika, 1995, ((Nigdzie w Afryce), oni pomiędzy listopadem 1942r. a została zekranizowana, a film o tym kwietniem 1943r. przewiezieni zbioro- samym tytule otrzymał w 2003 Oska- wym transportem najpierw do Opola, ra dla najlepszego filmu nieangloję- a stamtąd do obozu koncentracyjne- zycznego). go w Theresienstadt. Zdjęcia za: Dla większości Żydów w tym cze- http://jüdische-gemeinden.de/ skim obozie dalsza droga prowadziła

186 HISTORIA BISKUP JÓZEF MARCIN NATHAN I JEGO DZIEŁO ZNÓW SĄ RAZEM Gdy w pierwszym roku mojej bisku- o chorych psychicznie wybudował 26 piej posługi przyjechałem do Branic, obiektów leczniczych, w których pra- słyszałem wiele o wkładzie pana dy- wie 2000 pacjentów znalazło miejsce rektora Krzysztofa Nazimka w dzieło wsparcia i ocalenia. Jako takie "Mia- ratowania Samodzielnego Woje- steczko Miłosierdzia" biskupa Natha- wódzkiego Szpitala dla Nerwowo i na jest trwałym pomnikiem Człowie- Psychicznie Chorych im. Biskupa Jó- ka, który życie poświęcił Bogu i lu- zefa Marcina Nathana. O tym bisku- dziom najbardziej potrzebującym, czyli pie po raz pierwszy usłyszałem w cza- chorym psychicznie. Dobrze się więc sie studiów w seminarium w Nysie. stało, że w 1997 roku, w 50. rocznicę Opowiadał mi o nim pochodzący z jego śmierci, szpital w Branicach - Tłustomost ks. Henryk Bensz. Podczas mojej wizyty w Bra- nicach dane mi było osobi- ście się przekonać o niezwy- kłym rozmachu, niepowtarzal- nym i ponadczasowym cha- rakterze jego dzieła, całego kompleksu szpitalnego, który bardzo trafnie od samego po- czątku nazywano "Miastecz- kiem Miłosierdzia". Odwiedzi- łem wtedy także grób bisku- pa Nathana i pomyślałem: Szkoda, że nie spoczywa w miejscu, które założył, tym bardziej, że bardzo chciał, aby pochowano go w Branicach. Pojawiła się też sugestia, że może decyzją ówczesnego Wojewody byłoby warto spróbować sprowa- Opolskiego - otrzymał imię Ks. Bisku- dzić prochy biskupa do Branic? pa Józefa Nathana. Wielką radością zatem napawa fakt, Przez całe życie był wierny swojej że 8 listopada 2014 roku zostanie wy- dewizie życiowej: "mimo przeciwno- pełniona ostatnia wola biskupa Na- ści działać” i według relacji świadków thana. Po 67 latach spoczynku na jego zawsze uśmiechnięta i zawsze cmentarzu w Opavie trumna z jego czynna postawa wywierała niezwy- ciałem zostanie złożona w przygoto- kle pozytywny wpływ na nastrój wanym sarkofagu, w kościele pw. panujący w dawnym zakładzie. Nie- Świętej Rodziny w Branicach. stety, i sam został doświadczony To miasto biskup Józef ukochał ca- wielkim cierpieniem, kiedy najpierw łym sercem i jemu poświęcił swoje musiał opuścić wraz z chorymi za- życie, wypełnione w szczególności kład, który został zbombardowany, posługą chorym i cierpiącym. Z myślą a potem , już po wojnie został przy- 187 HISTORIA

musowo przesiedlony z Branic do niałym podziękowaniem i oddaniem Opavy i miesiąc później zmarł na czci temu wielkiemu synowi i dobro- wygnaniu. Na łożu smierci mówił dziejowi branickiej ziemi, jej Pasterzo- jeszcze: „Bóg wszystko zabrał. Je- wi z wielką "wyobraźnią miłosierdzia". stem jak Hiob. Ale wiary się nie wy- Panu Bogu zawierzam dalszy parłem”. rozwój pamięci o Nim pośród nas, Wszystkim, którzy przez tak wiele nie wykluczając rozwoju czci i kul- lat troszczyli się i odwiedzali grób bi- tu. Myślę, że w biskupie Nathanie, skupa Nathana, którzy zanosili mo- jego życiu, posługiwaniu i dziele mi- dlitwy w jego intencji, należą się sło- łosierdzia można znaleźć wiele inspi- wa uznania i wdzięczności. Bardzo racji i ważkich treści dla naszego dziękuję biskupowi Franciszkowi życia, zwłaszcza realizacji przykaza- Lobkoviczowi za zrozumienie i zgodę nia miłości Boga i bliźniego w dzi- na translację doczesnych szczątków siejszych uwarunkowaniach świata, Założyciela "Miasteczka Miłosierdzia" na pograniczu Moraw i Śląska. Tego do świątyni w Branicach. Wielkie sło- wszystkim życzę i wszystkich zachę- wa wdzięczności kieruję do wszystkich, cam do rozsławiania osoby i dzieła którym bliska była myśl o przeniesie- naszego wielkiego Rodaka i Paste- niu prochów biskupa do Branic, którzy rza Kościoła. to dzieło wspierali i zaangażowali się w Biskup Opolski Andrzej Czaja jego realizację. Ordynariusz Diecezji Opolskiej Nasz udział w uroczystościach prze- Słowo wstępne - miesięcznik niesienia prochów biskupa Nathana „Zygzak” wydanie specjalne z Opavy do Branic niech będzie wspa- nr 179, listopad 2014

188 HISTORIA Szanowni Państwo! b o is k o , 8 listopada 2014 r. to data, która w k rę giel- historii Szpitala w Branicach zamyka nia itp. okres 68 lat nieobecności biskupa Dzisiej- Józefa Marcina Nathana w miejscu szy szpi- jego dorosłego życia i pracy. tal posia- Biskup Józef Nathan był człowie- da 476 kiem wielu talentów - dobry i wrażli- łóżek, 7 wy kapłan, budowniczy, agronom, o d d z ia - sprawny organizator opieki medycz- łów szpi- nej i socjalnej, inicjator większości t alnych, przedsięwzięć w ówczesnym szpita- zatrudnia lu. Zorganizował go jako samo- 390 pra- dzielną, niezależną, stale rozwijającą cowników, w tym 28 lekarzy. Więk- się instytucję funkcjonującą w formie szość oddziałów jest wyremontowa- fundacji społecznej. Szpital posiadał na, wszystkie mają odpowiednie wy- wówczas oprócz obiektów stricte posażenie medyczne i gospodarcze, szpitalnych: własne gospodarstwo mamy własną wyremontowaną kuch- rolne, rzeźnię, młyn, piekarnię, cegiel- nię, ale szpital wymaga jeszcze wielu nię, kotłownię, pralnię, własne ujęcie lat inwestycji i remontów, aby można wody, i w sensie gospodarczym był było powiedzieć, że już dorównaliśmy samowystarczalną instytucją. osiągnięciom Biskupa. Biskup Nathan swoją pasją, wizjo- Przed nami jeszcze wiele pracy, ale nerstwem, otwartością na potrzeby mamy nadzieję, że zapału nam nie za- chorych, bez względu na wiarę, naro- braknie, a przy trudnych przedsięwzię- dowość czy status społeczny, inspi- ciach spotykać będziemy ludzi życz- rował tych, którzy go otaczali. Spra- liwych. W tych działaniach niech in- wiał, że ludzie chorzy, a szczególnie spiruje nas życiowe motto biskupa chorzy psychicznie, znaleźli w branic- Nathana: "Mimo przeciwności dzia- kim "Miasteczku Miłosierdzia" azyl - łać". miejsce, w którym choroba nie była Dzisiejsza uroczystość powrotu Bi- ujmą, a człowiek i jego dobro były skupa do Branic to oddanie szacun- priorytetem. Doskonale rozumiał po- ku człowiekowi, z którego pomysłów, trzeby chorych i starał się zapewnić pasji, pracy i osiągnięć korzystamy im wszechstronną opiekę. Na bieżą- obecnie my -pracownicy i nasi pacjen- co wprowadzał nowatorskie metody ci. To również, a może przede wszyst- terapii, otaczał chorych pięknem ar- kim, akt sprawiedliwości naprawiają- chitektury, która była doskonale cy wyrządzoną Mu niegdyś krzyw- wkomponowana w zieleń parków i dę, jak również spełnienie Jego ostat- kwitnących ogrodów. W centrum niej woli. kompleksu szpitalnego z inicjaty- Krzysztof Nazimek wy biskupa Nathana zbudowany Dyrektor Samodzielnego Woje- został piękny kościół pw. Świętej wódzkiego Szpitala dla Nerwowo Rodziny. W szpitalu funkcjonowa- i Psychicznie Chorych im. ły również: sala teatralna, basen, Ks. Bpa J. Nathana w Branicach

189 HISTORIA MIMO PRZECIWNOŚCI DZIAŁAĆ Józef Marcin Nathan pochodził z Po roku studiów w tej miejscowo- rodziny inteligenckiej. Jego ojciec był ści przeniósł się do Wrocławia. Mło- m nauczycielem w szkole w Hulczy- dy student obowiązkowo musiał zali- nie (1857-1861), skąd przeniesiono go czyć służbę wojskową. Nathan stu- do szkoły w Tłustomostach (1861- diował i odbywał służbę wojskową 1869). Następną placówką oświatową, jako tzw. jednoroczniak w I Śląskim którą kierował była szkoła w Ludgie- Regimencie Grenadierów nr 10 we rzowicach. Ożenił się z Antoniną Ode- Wrocławiu. Był to ostatni rocznik teo- rsky. Z tego związku urodziło się logów we Wrocławiu, którzy musieli trzech synów i jedna córka. Najmłod- służyć w wojsku. Zakończył służbę szy syn Józefa i Antoniny, przyszły wojskową w randze podoficera. Po biskup urodził się 11 listopada 1863 pierwszym egzaminie w maju 1889 r. r., o godz. 17 w Tłustomostach. przerwał naukę, aby opiekować się Otrzymał imiona Józef Marcin. chorym ojcem. Razem z nim udał się Chrzest odbył się w Kietrzu, ponie- do uzdrowiska, gdzie troskliwie się waż w Tłustomostach nie było jesz- nim opiekował. Po śmierci ojca, który cze kościoła. zmarł 16 września 1889 r. na płuca, sam Po 8 latach pracy w Tłustomostach, Józef również zachorował na gruźli- w 1869 roku ojciec Józefa przeprowa- cę. Z tego też powodu udał się do dził się wraz z rodziną do Ludgierzo- sanatorium w pobliżu Pragi (prawdo- wic koło Hluczyna. Rodzina otrzyma- podobnie Karlsbad) Po kilku miesią- ła mieszkanie służbowe w miejscowej cach kuracji młody teolog wrócił na szkole. Młody Józef Marcin edukację uczelnię do Wrocławia. Niedługo po- rozpoczął w wieku 6 lat. W nauce czę- tem, 29 lipca 1890 r. zdał drugi egza- sto pomagał mu starszy brat Sarkan- min z teologii. 20 grudnia tego roku der. Dobre wyniki w nauce umożliwi- otrzymał tonsurę i cztery niższe świę- ły młodemu Józefowi zdawanie egza- cenia. W dniu 14 marca 1891 r. otrzy- minu do drugiej klasy gimnazjum w mał z rąk abpa Koppa subdiakonat, a Głubczycach, pomijając pierwszą kla- 21 marca diakonat. 23 czerwca 1891 r. sę. J. M. Nathan przyjął święcenia kapłań- W trakcie nauki w Głubczycach skie. przyjął sakrament bierzmowania w Młody ksiądz powrócił do swoich Krnovie, po stronie austriackiej. Bierz- rodzinnych stron. Razem z matką za- mował sufragan ołomuniecki bp Gu- mieszkał w Hluczynie. W tej miejsco- staw Belrupt. W 1884 r. Józef Marcin wości 25 czerwca 1891 r. Józef Marcin przeniósł się do Gimnazjum w Raci- Nathan miał prymicje. Po trzech mie- borzu, które ukończył 18 marca 1877 siącach otrzymał dekret arcybiskupa r. zdając państwową maturę. Po ma- ołomunieckiego, który pozwolił mu na turze, w maju 1887 r. podjął studia teo- podjęcie pracy duszpasterskiej. 25 logiczne we Fryburgu w Bryzgowi. września 1891 r. na mocy dekretu ar- Decyzję tę podjął ze względu na swo- cybiskupa rozpoczął pracę jako wika- je słabe zdrowie, a klimat tej właśnie ry w parafii Zawiszyce koło Głubczyc. miejscowości sprzyjał regeneracji Oprócz pełnienia funkcji wikarego w nadwątlonych sił. Zawiszycach, równolegle był admini- 190 HISTORIA stratorem w pobliskiej miejscowości go 9 okręgu wyborczego pow. głub- Królowa. J. M. Nathan pracował w czyckiego z ramienia partii Centrum parafii w Zawiszycach od 25 września otrzymał Nathan 9 stycznia 1914 r. 1891 r. do 11 lipca 1892 r. W tym cza- Mandat ten piastował do 1918 r. sie udzielił 8 ślubów, 16 chrztów, po- W swoich wystąpieniach na forum grzebał 21 parafian oraz przygotował Reichstagu starał się walczyć o wol- do komunii 28 dzieci. Wdzięczni pa- ność szkół wyznaniowych, o lepsze rafianie w dowód szczególnego uzna- ustawy społeczne, będąc jednocze- nia i wdzięczności ofiarowali mu na śnie orędownikiem katolików. W 1916 pożegnanie zegar. 12 lipca 1892 r. zo- r. został komisarzem Komisariatu Kie- stał przeniesiony z parafii Zawiszyce trzańskiego. Oficjalnie przekazano mu do Branic. Proboszczem w tutejszej urząd komisarza w dniu 30 grudnia parafii był ks. Ludwig Werner. Scho- 1916 r. Komisariat Kietrzański istniał rowany proboszcz Werner bardzo od chwili zajęcia ziem śląskich przez przychylnie przyjął młodego, rzutkie- Króla Fryderyka II, będącymi przed go wikariusza i pozostawił mu całko- wojnami prusko-austriackimi pod wła- witą swobodę działania. daniem cesarzowej austriackiej Marii W 1898 r. ks. Nathan został tymcza- Teresy. Komisariat sprawował opie- sowo mianowany administratorem kę nad 130 tys. wiernych. Siedzibą parafii Branice. Nie uzyskał on jed- Komisariatu był Kietrz. Po objęciu nak akceptacji władz Rejencji Opol- urzędu przez Nathana jego siedziba skiej z uwagi na opinię: „ks. Admini- została przeniesiona do Branic. strator Nathan co do zachowania się 12 lutego 1920 r. J.M. Nathan został pod względem patriotycznym nie był kanonikiem kapituły w Kromieryżu. 19 dość pewny, nie starał się żyć na do- lipca 1921 r. otrzymał godność prała- brej stopie z urzędnikami Rejencji i po- ta domowego papieża Benedykta XV. pierał Czechów”. Po roku, 31 maja Zmiana granic państwowych po I 1899 r. władze państwowe wyraziły wojnie światowej stworzyła szereg jednak zgodę na piastowanie przez trudności w administrowaniu terena- niego urzędu proboszcza. Uroczyste mi pozostających w granicach Nie- wprowadzenie na urząd proboszcza miec przez arcybiskupstwo ołomu- parafii w Branicach nastąpiło 1 lipca nieckie. Arcybiskup Leopold Precan 1899 r. Wprowadził go na urząd komi- celem usprawnienia administracji sarz kietrzański ks. Robert Sterz. stworzył nową jednostkę - Wikariat W 1903 roku mianowano Nathana Generalny dla pruskiej części archi- radcą konsystorialnym. Nominację diecezji ołomunieckiej Na stanowisko podpisał arcybiskup ołomuniecki Wikariusza Generalnego 19 kwietnia Teodor Kohn. W 1913 r. powołano go 1924 r. mianowano J. M. Nathana. na urząd dziekana dekanatu kietrzań- Wikariat Generalny obejmował de- skiego. Niedługo potem, w 1914 r. zo- kanat branicki, kietrzański i głubczyc- stał wybrany posłem ziemi głubczyc- ki. Należało do niego 46 parafii z 86.042 kiej do Berlińskiego Reichstagu. Za- katolikami. Siedziba biura mieściła się stąpił w niej poprzednika Floriana w Branicach w pawilonie A, w bezpo- Klose z Lewic, który zmarł 3 paździer- średniej bliskości mieszkania Natha- nika 1913 r. Mandat posła z opolskie- na. Kierowniczką biura została Maria

191 HISTORIA Pompecki, której pomagały cztery mieszkańców, w tym 800 tys. Cze- siostry zakonne. chów. Rząd czechosłowacki zmuszo- Nathan był bezpośrednim zwierzch- ny został do podziału swojego pań- nikiem około 70 duchownych z trzech stwa. Nowo ustalone granice pań- dekanatów. stwowe podzieliły również tereny W następnym roku, 22 XII prałat pozostające do tej pory pod jurys- Nathan otrzymał dekretem papieża dykcją arcybiskupa ołomunieckiego. Piusa XI godność protonotariusza W granicach Niemiec znalazły się te- apostolskiego z prawem noszenia in- reny będące integralną częścią arcy- sygniów biskupich. biskupstwa. Arcybiskup Leopold Pre- Uroczystości związane z tym fak- can, po uzyskaniu zgody Watykanu, tem odbyły się wiosną 1926 r. w Bra- powołał na administratora terenów nicach. Nabożeństwo wielkanocne w wcielonych do Rzeszy prałata Natha- 1926 r. Nathan odprawiał w mitrze jako na. Arcybiskup Precan 2 listopada nabożeństwo pontyfikalne. W 1931 przekazał mu oficjalne pełnomocnic- roku Nathan podjął decyzję o prze- twa do sprawowania władzy kościel- niesieniu się na teren szpitala i zrze- nej jako Wikariusza Generalnego czę- czeniu się stanowiska proboszcza ści sudeckiej archidiecezji ołomuniec- parafii WNMP. Przeniesienie nastą- kiej. Jego władza obejmowała 3 stare piło 1 czerwca 1931 roku. Na jego miej- dekanaty oraz 22 nowe z 270 parafia- sce został mianowany ks. Jan Szczu- mi. Razem z pełnomocnictwem Na- ka, proboszcz z Wiechowic. Prałat than został upoważniony do rozmów Nathan zamieszkał na terenie szpitala z rządem niemieckim, z nuncjaturą w w odbudowanym po pożarze pawilo- Berlinie oraz zwierzchnikiem sąsied- nie A. niej archidiecezji wrocławskiej abp 70 rocznicę urodzin prałata Natha- Bertramem w sprawach wikariatu. W na obchodzono w Branicach bardzo części sudeckiej było 598.511 katoli- uroczyście. Z tej okazji w klasztorze ków, a w części pruskiej 137.047. odprawiono mszę dziękczynną. Kaza- Łącznie wikariat liczył 735.558 katoli- nie wygłosił o. Ludwig SJ z Wrocła- ków. W większości parafii używano wia. 11 listopada 1937 r. w dniu uro- języka niemieckiego, jednak znaczny dzin prałata nabożeństwo odprawił bp odsetek stanowiły parafie etnicznie dr Schinzel z Ołomuńca, który odczy- czeskie. tał własnoręcznie napisany list z W kontaktach z tymi parafiami bar- życzeniami arcybiskupa ołomuniec- dzo przydatna była Nathanowi zna- kiego. Z okazji swoich siedemdziesią- jomość języka morawskiego, wynie- tych urodzin Nathan przeznaczył siona z domu rodzinnego. Arcybiskup sumę 20 tys. marek dla ubogich i po- Precan doceniając zasługi Nathana trzebujących pomocy. zwrócił się 1 października 1942 r. do W 1938 r. zmiany polityczne w Eu- Stolicy Apostolskiej z prośbą o nada- ropie nałożyły na 71 letniego prałata nie mu godności biskupiej. Papież nowe obowiązki. Konferencja mona- Pius XII przychylając się do prośby chijska postanowiła oddać Niemcom Precana, 26 kwietnia 1943 r. mianował Sudety, zamieszkałe przez 3,6 mln J. M. Nathana biskupem tytularnym

192 HISTORIA Arykandy. Jednocześnie został on czasie zniszczeniu uległy warsztaty biskupem pomocniczym dla niemiec- oraz spłonął całkowicie budynek A. kiej części arcybiskupstwa ołomu- W tych ciężkich dniach w zakładzie nieckiego. Uroczystości konsekracji schroniła się grupa 600 chorych psy- zaplanowano na dzień 6 czerwca. chicznie ewakuowanych ze szpitala w Konsekracji dokonał bp Maksymilian Rybniku. Kaller z diecezji warmińskiej, którego Jednocześnie w szpitalu schroniła ojciec pochodził z parafii branickiej. się ludność z okolicznych miejscowo- Współkonsekratorami byli bp Hein- ści, która nie ewakuowała się na te- rich Winkler i bp Józef Ferche, oby- ren Czech. Biskup Nathan starał się dwaj z Wrocławia. zapewnić wszystkim opiekę. Sytuacja Konsekracja odbywała się w ko- w zakładzie stawała się dramatyczna. ściele zakładowym pw. Św. Rodziny. Nathan podjął decyzję o wyprowadze- 13 czerwca 1943 r. bp Nathan, w uro- niu chorych ze szpitala. Zwrócił się czystość Ducha Świętego odprawił do dowództwa wojsk niemieckich o sumę pontyfikalną. chwilowe wstrzymanie działań wojen- Jako biskup diecezji ołomunieckiej nych. Zgodę taką uzyskał 1 kwietnia. pierwszego bierzmowania udzielił 19 Wieczorem o godz. 20 z grupą około czerwca 1943 r. w kościele katedral- 500 chorych i personelu Nathan opu- nym w Ołomuńcu, a 20 czerwca w Bra- ścił Branice. Poprzez miejscowość nicach. Boboluszki oraz Skorochowice cała Pierwszym wyświęconym przez bi- grupa udała się w okolice Szumperka skupa Nathana kapłanem był prze- Morawskiego. Po trzech miesiącach bywający na urlopie z wojska diakon pobytu w Sudetach czeskich, 5 czerw- narodowości czeskiej. Uroczystość ca Nathan wraz z częścią chorych ta odbyła się w kościele zakładowym powrócił do Branic. Razem z nimi po- w Branicach. Nowo mianowany bi- wróciły Matka Prowincjonalna Aga- skup sprawował opiekę nad 700 ty- ta, siostra Przełożona Euzebia i inne siącami Katolików zamieszkującymi siostry. Po powrocie do Branic ener- 285 parafii. W stworzonym przez nie- gicznie rozpoczął odbudowę zniszczo- go zakładzie w Branicach przebywa- nego w wyniku działań wojennych ło około 2 tys. chorych. zakładu. Zamierzeniem jego była cał- Działania wojenne w rejonie Branic kowita odbudowa budynków szpita- rozpoczęły się w marcu 1945 r. Od 21 la i przywrócenie działalności opiekuń- marca do 1 kwietnia teren szpitala był czo-charytatywnej. Temu celowi po- pod obstrzałem artylerii radzieckiej. święcił ostatnie lata swego życia. Mimo wywieszenia oznak Czerwone- Biskup Józef M. Nathan po powro- go Krzyża na dachach budynków cie z Czech w czerwcu 1945 roku do szpitalnych, samoloty radzieckie do- drugiej połowy 1946 r., nie był niepo- konywały regularnych nalotów na kojony przez komisje weryfikacyjne. teren zakładu. Największe nasilenie W tym czasie, po zrzeczeniu się ju- nalotów bombowych oraz ostrzału rysdykcji na rzecz administratora apo- artyleryjskiego nastąpiło 26 marca i stolskiego ks. Bolesława Kominka trwało przez następne kilka dni. W tym poświęcił się sprawie odbudowy szpi- tala ze zniszczeń wojennych.

193 HISTORIA Współpracował z ks. Janem Hajdą, tym czasie w Branicach zgodziła się który został proboszczem parafii św. pojechać do Katowic i oddać list w Rodziny. 11 listopada 1946 r. na swo- kancelarii wojewody, poza tym je 79 urodziny założył strój pontyfi- oświadczyła, że brat jej ks. prob. kalny. Ochman zna wicewojewodę Ziętka, i Niektórzy z mieszkańców Branic, że będzie on również w tej sprawie przybyłych tutaj po II wojnie świato- pośredniczył. W piątek 13 grudnia, w wej nie wiedzieli, że ks. Nathan był godzinach popołudniowych przyje- biskupem. Niektórzy z nich rozpoczę- chał do Branic wicewojewoda Arka li działania zmierzające do weryfikacji Bożek ze starostą głubczyckim, uspra- narodowościowej osoby biskupa i wiedliwiając zarządzenie i postępowa- wysiedlenie go z terytorium Polski. Na nie wojewody gen. Zawadzkiego. skutek tych działań, w środę 11 grud- Oświadczył biskupowi, że nie ponosi nia około godz. 16.30, przyjechali do tu żadnej winy, ale ze względu na to, Branic przedstawiciele z Wojewódz- że to jest teraz czas sporny i nie wia- kiego Wydziału Społeczno-Politycz- domo komu jeszcze będzie zależało na nego z Katowic. Jeden z nich pan Dzik wysiedleniu, biskup jako sufragan oświadczył biskupowi, że na podsta- diecezji ołomunieckiej Branice musi wie traktatu w Poczdamie zostanie opuścić. Wojewoda oświadczył, że bi- wysiedlony przez władze wojewódz- skup może zabrać ile i co chce i je- kie do Niemiec w ciągu 24 godz. Wy- chać dokąd chce, że na granicy nie siedlenie zaplanowano na 12 grudnia. będzie żadnej rewizji, bo starosta głub- W południe miało przyjechać auto czycki odprowadzi biskupa aż na miej- i odwieźć go na stację do Głubczyc. sce. Ponadto oświadczył, że przedział w Z powodu choroby biskupa usta- pociągu jest już zarezerwowany i do lono wyjazd na środę 18 grudnia. Ce- pomocy może z sobą zabrać 2 siostry lem miała być Opava. Personel szpi- Niemki. Jednocześnie nakazano dy- tala opanowała panika. Zakonnice rektorowi szpitala Wilczkowi, aby po przez całą noc modliły się. W między- wyjeździe biskupa opieczętował czasie z Opola od ks. B. Kominka przy- mieszkanie oraz kaplicę. Biskup Na- szła wiadomość, aby biskup pozostał than podpisał deklarację i poprosił w Branicach do czasu dalszych pole- dyrektora Wilczka o spotkanie z ks. ceń z Katowic. 20 grudnia w piątek proboszczem Hajdą. Na tym spotka- biskup telefonicznie skontaktował się niu biskup opowiedział, co się wyda- ze starostą głubczyckim z zapytaniem rzyło i oświadczył, że jako Morawia- czy otrzymał jakieś polecenia z urzę- nin do Niemiec nie pojedzie. Byłby to du w Katowicach w swojej sprawie. jego koniec. Prosił proboszcza o in- Starosta poinformował biskupa, że terwencję w Katowicach w jego spra- nie otrzymał do tej pory żadnych wy- wie. Hajda ułożył treść telegramu w tycznych. 21 grudnia przyjechały do języku polskim do wojewody oraz Branic dwa samochody na czele ze administratora apostolskiego ks. Bro- starostą głubczyckim i urzędnikiem nisława Kominka. Pani Ochman, den- Biura Politycznego z Katowic. Urzęd- tystka z Chorzowa, przebywająca w nik w obelżywych słowach wyzwał

194 HISTORIA bpa Nathana i nakazał w ciągu godzi- przez polskie i czeskie urzędy celne, ny spakować się do wyjazdu. Biskup potwierdzoną odpowiednimi pieczę- w tym czasie leżał chory w łóżku. Po- ciami. Biskup Nathan zamieszkał w wołał się na polecenie pozostania w klasztorze sióstr Zgromadzenia Córek Branicach, przekazane przez admini- Bożej Miłości w Opavie. Siostry za- stratora apostolskiego. meldowały biskupa w czeskim urzę- Starosta stwierdził, że wobec braku dzie. Przez władze czeskie potrakto- dyrektyw z urzędu wojewódzkiego, wany został jako gość honorowy. wykonuje ustalenia wicewojewody z Otrzymał kartki żywnościowe. Biskup 13 grudnia. Samo wysiedlenie tak Nathan wystosował w styczniu 1947 opisywały siostry zakonne: Wyjazd r. list do administratora apostolskie- ten był zupełnie niespodziewany. Ks. go opisujący wydarzenia z grudnia biskup Fundator był wtedy chory i 1946 r., kończący się podziękowania- leżał w łóżku. Miał ponad 38 stopni mi dla ks. Bolesława Kominka za oka- gorączki. Na polecenie władz bezpie- zaną życzliwość. czeństwa musiał się spakować w cią- Jednocześnie prosił o zachowanie gu pół godziny. Auto już czekało na kościelnego charakteru Fundacji oraz niego koło pralni. Na drugim piętrze zaopiekowanie się pracownikami, któ- biskup pożegnał się pośpiesznie z rzy przez wiele lat z nim współpraco- matką prowincjonalną Agatą Wita- wali. szek. Potem poszedł jeszcze na dru- Po krótkiej chorobie i pobycie w gie piętro do ciężko chorej s. Lucjany szpitalu biskup J. M. Nathan zmarł w Posner. Siostry przybiegły z oddzia- klasztorze Córek Bożej Miłości 30 łów na to ostatnie smutne pożegna- stycznia 1947 r. o godz. 22.30, a więc nie. Ks. bp Fundator zeszedł do kuch- w 1.5 miesiąca po wysiedleniu z Bra- ni i po drodze błogosławił wszystkie nic. spotkane siostry. Siostra Szymeczek Uroczystości pogrzebowe prowa- zapytała: - co z nami będzie - w odpo- dził biskup Stanisław Zela. W pogrze- wiedzi usłyszały: - umiecie po polsku, bie brali również udział wyżsi rangą to nic wam się nie stanie-. Przekazał duchowni archidiecezji ołomuniec- jeszcze pozdrowienia dla przełożone- kiej, w tym między innymi: prałat dr go pielęgniarzy. Karlik, prałat dr Tinz. Czeską część Chorego biskupa dowieziono samo- archidiecezji wrocławskiej reprezento- chodem do Wiechowic, na granicę wał apostolski administrator, prałat dr Polski i Czechosłowacji. Za mostem Onderek. Biskup Stanisław Zela wy- granicznym, przed czeskim urzędem głosił nad grobem piękną mowę po- celnym, wypakowano jego osobiste żegnalną. Ciało bpa Nathana złożono rzeczy. Polscy urzędnicy postawili w grobie rodziny czeskiej, która wy- bagaże na ziemi i po wyjściu biskupa jechała za granicę. W dniu pogrzebu z samochodu, odjechali na polską w kaplicy sióstr w Branicach mszę w stronę. Biskup Józef Martin Nathan intencji zmarłego biskupa odprawił ks. wobec służb granicznych polskich i Jan Hajda. czeskich, legitymował się jednora- Nieznany pozostaje Nathan jako zową przepustką nr 6, wystawioną wielki szpitalnik. Jego system rozbu-

195 HISTORIA dowy szpitala, jego idea stworzenia personelu medycznego. instytucji, która w sposób całościo- Jego dzieło życia przetrwało w po- wy ujmuje nie tylko chorobę, ale staci Samodzielnego Wojewódzkie- wszystkie potrzeby pacjenta, zasłu- go Szpitala dla Nerwowo i Psychicz- gują na uznanie. Nathan zrozumiał nie Chorych, który od 30 stycznia bardzo wcześnie, bo już 100 lat temu, 1997 roku nosi imię swojego założy- że cierpi nie tylko sam pacjent, ale ciela. również jego rodzina. Dostrzegł trud W kwietniu 2001 roku otwarto w nim pracy nie tylko personelu medyczne- Izbę Pamięci Biskupa Nathana (dziś go, ale i pracowników technicznych. już nieczynną). Od października 2009 Wszystkim starał się zapewnić zabez- funkcjonuje Izba Pamięci w sali kon- pieczenie socjalnego bytu. Dążył do ferencyjnej szpitala, w której zgroma- stworzenia prawdziwej społeczności dzono pozostałe po nim pamiątki. szpitalnej. Należy dodać, iż w miejscowości Na końcu należy podkreślić, iż Na- Eschershausen w Niemczech istnieje than już na przełomie XIX i XX wieku Dom Opieki imienia Biskupa J. Natha- miał świadomość znaczenia terapii na. Zgromadzono tam bogaty zbiór zajęciowej, to że praca ma wartość archiwaliów związanych z jego osobą leczniczą. W Szpitalu w Branicach i branickim zakładem, w tym część stosował najnowocześniejsze formy portretów, jak i zbiory fotograficzne, leczenia. Zatrudniał wysoce wykwa- z których pochodzą niektóre z prezen- lifikowaną kadrę lekarzy i średniego towanych fotogramów. Opracował dr Benedykt Pospiszyl

Teksty bpa A. Czai, dyr. K. Nazimka, dr. B. Pospiszyla za miesięcznikiem „Zygzak” wyd. specjalne, nr 179, listopad 2014

Pomnik biskupa J. Nathana przed kościołem św. Rodziny w Branicach, w tle kondukt Jego „drugiego” pogrzebu (foto Jan Wac)

196 HISTORIA MECENAT KULTURY W GŁUBCZYCACH Głubczyce - jedno z najstarszych 1. Makieta Głubczyc w XVIII w. miast w Polsce, miasto położone Wymiana ludności miejscowej po II przy granicy polsko-czeskiej, na wojnie światowej i zniszczenia powo- skrzyżowaniu europejskich histo- jenne spowodowały, że wiedza o daw- rycznych szlaków komunikacyjnych nych Głubczycach była znikoma, a świa- i handlowych. Z uwagi na położe- dectwa materialne wyrabowane lub nie geopolityczne i ostatnie wyda- wyburzone. rzenia historyczne zamieszkałe przez W 2012 roku Marian Masiuk, Prezes ludność wielu kultur - to swego ro- Stowarzyszenia Miłosników Muzeum i dzaju zaleta. W tej tak małej społecz- Ziemi Głubczyckiej, poddał pod dysku- ności, jak wskazuje historia regio- sję pomysł wykonania makiety daw- nu, zawsze żyli ludzie, którzy tę zie- nych Głubczyc. Członkowie stowarzy- mię i społeczność nań żyjącą kochali szenia jednogłośnie przyjęli ten pomysł. i szanowali. Dla równowagi, zarów- Wykonania podjął się S. Liphardt, a no dawniej, jak i dziś, są także tacy konsultacji naukowych dr B. Piechaczek co głubczyckiej ziemi nigdy nie po- i dr A. Legendziewicz. W trakcie reali- kochali i nie lubili jej mieszkańców - zacji grono współpracowników było o takich historia zawsze zapomi- znacznie większe, między innymi w lo- gistyce wspierały projekt Usługi Komu- nalne i MOK. Nad całością prac czuwał sam prezes Stowarzyszenia i lokalne me- dia Głos Głubczyc i TV Głubczyce. Oficjalnie makietę przekazano Powia- towemu Muzeum Ziemi Głubczyckiej 30.07.2014r. Materiały konieczne do jej na.Mamy szczęście, że w tak trud- wykonania wyniosły 7 600 zł. Prace przy nych ekonomicznie czasach pośród wykonaniu makiety, jej czasowe prze- nas znajdują się ludzie, którzy "tworzą" miej- chowywanie i transport oraz badania sca pracy, wspierają działalność charyta- naukowe nad stanem miasta w XVIII w. tywną i wspomagają miejscową kulturę. i konsultacje naukowe wykonali na- Jedni przekażą na szczytny cel finansowe ukowcy nieodpłatnie. Powiatowe Mu- środki, drudzy pospieszą z pomocą tech- zeum Ziemi Głubczyckiej opracowało in- niczną lub oddadzą część materiałów, a inni formację o Głubczycach w XVIII w. w 3 podarują swój wolny czas lub wiedzę. językach (tłumaczenie tekstu na j. nie- W kulturze dawniej nazywano ich miecki i j. angielski nieodpłatnie wyko- "mecenasami", obecnie częściej uży- nał A.Witek). Natomiast L. Jabłoński wa się zwrotu "sponsor" Dzięki ta- pracownik Gminnej Biblioteki Publicz- kim ludziom, ich zrozumieniu i umie- nej w Głubczycach wykonał prezenta- jętności współpracy w 2014r. udało cję multimedialną makiety w oparciu o się Stowarzyszeniu Miłośników powierzone przez Muzeum materiały i Muzeum i Ziemi Głubczyckiej zreali- fot. własne oraz Z.Ziółko. Prezentacja zować kilka znaczących dla ziemi jest dostępna na stronie biblioteki. głubczyckiej przedsięwzięć.

197 HISTORIA 2. Próba rekonstrukcji drzwi głów- Stowarzyszenia). Według koncepcji nych do ratusza w XIV w. drzwi powinny być drewniane obite Głubczyce w XIII w. były własno- blachą (malowaną czerwoną farbą z ścią rodu Przemyślidów czeskich i posiadały własne prawo nazywane "prawem głubczyckim". Władzę w imieniu władcy sprawował wójt i był to urząd dziedziczny. Ratusz w Głub- czycach powstał w XIV wieku, na bazie istniejących w tym miejscu ko- mór sukienniczych. Ustawione rów- nolegle względem siebie komory su- kiennicze utworzyły w ten sposób sień, a nad nimi wzniesiono kondy- herbem miasta - 3 białe bosaki na nie- gnację dla celów miejskich-siedzibę bieskim tle i biały lew Przemyślidów władz miejskich. Do ratusza (I piętro) na niebieskim tle ) i nałożoną nań kra- można było dostać się schodami od townicą kutą. Wykonanie powierzo- strony północnej. Drzwi główne do no Zdzisławowi Tromsie artyście ko- ratusza musiały być silne i reprezen- walowi, który starał się większość prac tacyjne jednocześnie. wykonać z zachowaniem historycz- nych technologii kowal- stwa. Nad całością prac czuwał sam prezes Stowa- rzyszenia i lokalne media Głos Głubczyc i TV Głub- czyce. 4 listopada 2014r. drzwi zamontowano na 1 piętrze w wieży ratusza we wnęce po historycznym otworze drzwi głównych do ratusza w XIVw. Wartość drzwi wynosi 4 000 zł. Z powyż- szej kwoty Stowarzyszenie Latem 2014r. prezes Stowarzyszenia wydało jedynie ok. 700 zł. na pokry- Miłośników Muzeum i Ziemi Głub- cie kosztów koniecznych. Drewno i czyckiej M. Masiuk oraz pozostali blachę podarował miejscowy zakład członkowie Zarządu pozytywnie za- "Elektromet" z Gołuszowic. Drzwi ar- opiniowali pomysł B.Piechaczek dy- tysta kowal Z.Tromsa wykonał nie- rektor Muzeum wykonania rekon- odpłatnie (pokryto jedynie koszty far- strukcji drzwi głównych do ratusza w by, gazu itp.). Koncepcję historyczną XIVw. Koncepcję historyczną drzwi autorzy przekazali nieodpłatnie. W opracowali dr A. Legendziewicz (Po- montażu drzwi Muzeum wsparły miej- litechnika Wrocławska) i dr B. Piecha- scowe Usługi Komunalme i ZHP w czek (dyrektor Muzeum i wice prezes Głubczycach.

198 HISTORIA 3. Dzwon ratuszowy o pomoc w nowej ekspozycji dzwonu "Głubczycki dzwon ratuszowy, któ- po jego powrocie z konserwacji. ry znasz, gdyby mógł mówić opowie- działby niejedną ciekawą historię, któ- rej był świadkiem" Dzięki staraniom stowarzyszenia byłych mieszkańców Głubczyc i oko- licy w 2009 r. do miasta powrócił dzwon z ratusza, jako depozyt Rządu RFN i umieszczony w Powiatowym Muzeum Ziemi Głubczyckiej.

Dzwon powrócić miał do wieży, lecz konieczne było wykonanie stosow- nej konstrukcji i jej projekt. W tym celu Stowarzyszenie zwróciło się z prośbą o pomoc do firmy POB "ADP" Dzwon w czasie II wojny świato- D. Kozłowskiego i M Janiec o wyko- wej przeznaczono na cele wojenne. Zdeponowany w Hamburgu na tak zwanym "cmentarzysku dzwonów", podobnie jak wiele innych, zabytko- wy dzwon z 1603r. czekał na przeto- pienie. Ponieważ miał klasyfikację "c" - dzwon zabytkowy, szczęśliwie uniknął przetopienia. Po II wojnie światowej odnaleziony przez byłych mieszkańców i zdeponowany osta- tecznie w mieście Oldenburg (RFN). nanie projektu konstrukcji, wspo- Wcześniej dzwon był już konser- mniany projekt firma wykonała nie- wowany, lecz eksponowany był na odpłatnie. Na prośbę stowarzyszenia zewnątrz, co spowodowało, że ko- konstrukcję o wartości 5 043 zł. nieod- nieczna była kolejna konserwacja. płatnie wykonała głubczycka firma "Gal- B.Piechaczek dyrektor Muzeum i w- met Sp. z o.o." Sp. Komandytowa. ce prezes Stowarzyszenia Miłośników Nad całością projektu czuwał Muzeum i Ziemi Głubczyckiej przeka- M.Masiuk i lokalne media Głos Głub- zała informacje o stanie zachowania czyc i TV Głubczyce. dzwonu władzom miasta i zwróciła się B.P. do Zarządu Stowarzyszenia z prośbą

199 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015

GMINA Jubileusze

200 JUBILEUSZE 115-LECIE POWSTANIA STRAŻY POŻARNEJ W NOWEJ WSI GŁUBCZYCKIEJ Na podstawie danych zawartych w Lwowa, Chór Katedry Lwowskiej, Historii Powiatu Głubczyckiego ,,Hi- goście i mieszkańcy wsi. Uroczystą storia pojedynczych miejscowości Mszą Św. odprawił ks. Adam Szubka powiatu głubczyckiego” z 1914 roku i Kapelan Strażaków Powiatu Głub- spisanej przez Roberta Hofrichtera czyckiego ks. Marek Wcisło. - wydawnictwo MAXENGEL - Ochot- Podczas Mszy Św. został poświęco- ny nowy sztandar Strażaków z Nowej Wsi Głubczyckiej. Podniosłą atmosferę i niesa- mowity nastrój wprowadził chór Katedry Lwowskiej im. Św. Jana Pawła II pod dyrek- cja Bronisława Pacana, który

nicza Straż Pożarna w Nowej Wsi Głubczyckiej powstała w 1899 r. 11maja 2014 r., z okazji 115-le- cia powstania Straży Pożarnej, odbył się uroczysty przemarsz ulicami wioski do kościoła. prowadził oprawę muzyczną podczas Korowód, przy dźwiękach orkiestry uroczystej Mszy Św.Po Mszy Św. prze- dętej w asyście wszystkich strażac- marsz na boisko sportowe pod prze- kich pocztów sztandarowych, straża- wodnictwem dowódcy uroczystości druha Józefa Orłowskiego, gdzie nastąpiła uroczystość pożegna- nia starego i wręczenie nowego Sztandaru dla OSP Nowa Wieś Głubczycka. Stary sztandar służył w tutej- szej jednostce od czerwca 1963 r., dlatego pożegnano go z nale- żytym szacunkiem i honorem. OSP na trwale wrosła w życie mieszkańców Nowej Wsi Głub- ków i wozów bojowych z terenu gmi- czyckiej, dlatego nie było problemu z ny Głubczyce. W przemarszu także znalezieniem fundatorów nowego wzięli udział Kapela Lwowska Fala ze sztandaru.Następnie przystąpiono do

201 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 Następnie zgodnie z ceremo- niałem Strażackim Druh Borow- ski wręczył sztandar Prezesowi Druhowi Adamowi Buchańcowi, a ten po prezentacji sztandaru, wręczył go pocztowi sztandaro-

symbolicznego wbijania gwoź- dzi fundatorów. Dokonali tego m.in. w imieniu mieszkańców Ta- deusz Wieliczko, w imieniu po- zostałych fundatorów druh An- drzej Borowski-Prezes Zarządu Wojewódzkiego OSP RP, druh Adam Krupa-członek Zarządu Wojewódzkiego OSP RP, druh Józef Kozina-Prezes Zarządu Po- wiatowego OSP RP, druh Wiesław Ko- wemu z OSP Nowa Wieś Głubczycka. pecki-Komendant Państwowej Po- (w składzie Aleksander Bernacki-Pre- wiatowej Straży Pożarnej w Głubczy- zes, Jerzy Sidorowicz-Naczelnik, Da- mian Mielnik-komisja rewizyjna). Po uroczystym wręczeniu na- stąpiła ceremonia odznaczenia jednostki i sztandaru najwyższym medalem strażackim "ZŁOTY ZNAK ZWIĄZKU" i prezentacja sztandaru przed wszystkimi stra- żakami i pocztami. Wręczono medale i odznacze- nia dla zasłużonych druhów: Prezydium Zarządu Oddziału Wo- cach, Jan Krówka-Burmistrz Głub- jewódzkiego ZOSP RP nadało czyc, Kazimierz Naumczyk-Prze- wodniczący Rady Miejskiej , ogól- nie było 74 fundatorów. W imieniu fundatorów i miesz- kańców wsi nowy sztandar dla Prezesa Zarządu Wojewódzkiego OSP RP druha Andrzeja Borow- skiego przekazał senior druh Ta- deusz Wieliczko.

202 JUBILEUSZE

ZŁOTY MEDAL ZA ZASŁUGI s. Kazimierza (OSP Bogdanowice) DLA POŻARNICTWA: - Mateuszowi Zaleckiemu - Jackowi Wieliczko s. Tadeusza s. Jana (OSP Bogdanowice) (OSP Nowa Wieś) - Adamowi Toporowskiemu - Zbigniewowi Lenartowicz s. Jana s. Edwarda (OSP Bogdanowice) (OSP Bogdanowice) - Łukaszowi Mazur s. Józefa (OSP Bogdanowice) - Tomaszowi Jamuła s. Zbignie- wa (OSP Bogdanowice) - Maciejowi Kamińskiemu s. Romana (OSP Klisino) - Zbigniewowi Mogielnickiemu s. Kazimierza (OSP Nowa Wieś) ODZNAKA STRAŻAK WZOROWY dla: - Piotra Gackiego (OSP Lisięcice) - Mirosława Młynarczyka (OSP Lisięcice) - Tomasza Szewczyka - Sławomirowi Marcinkowskiemu (OSP Lisięcice) s. Józefa (OSP Bogdanowice) - Tomasza Cundrla (Rep. Czeska) - Michałowi Gawłowskiemu s. Apolinarego (OSPBogdanowice) SREBRNY MEDAL ZA ZASŁUGI DLA POŻARNICTWA dla: - Ryszarda Sidorowicz s. Edwarda (OSP Nowa Wieś) - Krzysztofa Ratuś s.Władysława (OSP Nowa Wieś) BRĄZOWY MEDAL ZA ZA- SŁUGI DLA POŻARNICTWA : - Annie Urbańskiej - Marcina Bernackiego c. Dariusza (OSP Lisięcice) (OSP Gadzowice) - Arkadiuszowi Barabasz

203 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 - Wojciecha Głogiewicza (OSP Gadzowice) - Wojciecha Goniowskiego (OSP Nowa Wieś) - Rafała Źrałko (OSP Nowa Wieś) - Mateusza Buchańca (OSP Nowa Wieś) Po oficjalnych uroczystościach, roz- począł się festyn strażacki. W programie artystycznym udział wzięli: Orkiestra Dęta ze Zdzieszowic, Dzieci ze Szkoły Podstawowej w Bogdanowicach, pod opieką Waldemara Launkaufa, Chór

Katedry Lwow- skiej im. Św. Jana Pawła II, Kapela Lwowska Fala ze Lwowa, Zespół Jorrgus. Zabawa taneczna trwała do północy. AB

204 JUBILEUSZE 95 LAT ZWIĄZKU INWALIDÓW WOJENNYCH Związek Inwalidów Wojennych W okresie II wojny światowej funk- Rzeczypospolitej Polskiej to organi- cjonowała w strukturach konspiracyj- zacja społeczna, silnie związana z nych Polski Podziemnej, a do zadań losami naszego narodu. związku doszły nowe: udział w wysił- Utworzono ją po I wojnie świato- ku zbrojnym kraju, co zaowocowało wej 95 lat temu 19 kwietnia 1919 r. z represjami okupanta i wielkimi strata- połączenia czterech już istniejących mi osobowymi. Jeszcze przed zakoń- organizacji inwalidzkich. Były to: Cen- czeniem II wojny światowej w 1944 r. tralny Związek Inwalidów Wojennych ZIWRP został reaktywowany jako w Warszawie, Gospodarczy Związek pierwsza organizacja społeczna w Wielkopolskich Inwalidów Wojen- Polsce. Opracowano program pomo- nych w Poznaniu, Związek Kalek, cy socjalnej i bytowej dla zwiększo- Wdów, Sierot i byłych Wojskowych nej w wyniku wojny liczby inwalidów, w Gnieźnie oraz Krakowski Związek głównie młodych ludzi, by mogli wy- Inwalidów Wojennych w Polsce. Or- równać swe życiowe szanse. Rozwój organizacji przerwała katastrofa. W grudniu 1950 r. związek został ponownie zlikwi- dowany decyzją władz warszaw- skich (ok.90% majątku przepadło bezpowrotnie). Znacznie pogor- szył się poziom opieki nad inwa- lidami wojennymi. Determinacja byłych członków sprawiła, że już w 1956 r. związek został ponow- nie reaktywowany i działa do chwili obecnej. ZIWRP jest or- ganizacja obejmowała inwalidów wo- ganizacją otwartą dla każdego żołnie- jennych ze wszystkich ziem odrodzo- rza, który poniósł ofiarę krwi, której nej Polski, żołnierzy zranionych, kon- przyświeca zasada: ,,krew przelana za tuzjowanych, którzy walczyli na róż- Ojczyznę ma jednakową barwę". Tra- nych frontach i w armiach w okresie I dycja ta sięga okresu międzywojen- wojny światowej. Związek Inwalidów nego, kiedy rzesze członków związku Wojennych Rzeczypospolitej Pol- stanowili Polacy walczący pod sztan- skiej jest najstarszą polską komba- darami różnych armii zaborczych. Po tancką organizacją i jedną z trzech w II wojnie światowej doszli żołnierze I i skali światowej mających tak wiele II Armii Wojska Polskiego, Polskich zasług. Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Celem związku było ,,wywalczenie Krajowej, Batalionów Chłopskich, należytych praw moralnych i praw- ugrupowań konspiracyjnych i ofiary nych interesów inwalidów wojen- zniewolenia narodowego. Od drugiej nych". Ta prężna i zasobna organiza- połowy lat 70. ubiegłego wieku zrów- cja działała nieprzerwanie do 1940 r. nano w uprawnieniach z inwalidami

205 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 wojennymi osoby represjonowane le- Głubczycki oddział ZIWRP liczy 21 gitymujące się zaświadczeniem kom- członków zwyczaj nych i 27 pod- batanckim, ofiary obozów koncentra- opiecznych. Średnia wieku wynosi 86 cyjnych, więzień politycznych, lat. W gronie naszych członków jest

łagrów i zesłań. Dzisiejsi członkowie od 1946 r. 94-letni kolega Józef Miel- związku reprezentują pokolenia z lat nik, którego aktywność jest godna 20. i 30. XX w. To Polacy, żołnierze z pozazdroszczenia. Jest byłym prezes, lat II wojny światowej. Walczyli z bro- zawsze obecnym na wszystkich uro- nią w ręku na wszystkich frontach tej czystościach. Godna podkreślenia wojny oddając ojczyźnie swe zdro- jest dobra współpraca ZIWRP z in- wie, zachowując pamięć o tych, któ- nymi związkami kombatanckimi. rzy zginęli za Niepodległą. Od same- Pragnę podziękować za współpra- go początku, czyli od 1919 r. związek cę władzom Starostwa Powiatowego kieruje się zasadą apartyjności. A wid- i Urzędu Miejskiego w Głubczycach, niejące na sztandarach związku szczyt- młodzieży, harcerzom na czele z ko- ne hasło: ,,Bóg-Honor-Ojczyzna", mendantem Ryszardem Kańtochem wypełnione jest konkretną treścią. oraz Związkowi Strzeleckiemu i jego Krótko o ZIWRP Oddział Głubczy- komendantowi Grzegorzowi Tobiasiń- ce, który powstał w 1946 r. i liczył w skiemu za udział w poczcie sztanda- tym okresie 180 członków. W 1950 r. rowym. Dziękuję również Marianowi związek został rozwiązany. Przerwa Pospiszelowi z TV Głubczyce oraz re- trwała do 1956 r. Po tym okresie po- daktorowi "Głosu Głubczyc" - Jano- wstała grupa inicjatywna, która reak- wi Wacowi. tywowała związek. 9 maja 1957 r. od- Prezes ZIWRP było się pierwsze walne zebranie. Oddział w Głubczycach Amelia Mamczar

206 JUBILEUSZE ZŁOTE GODY MAŁŻEŃSKIE 4. kwietnia w Urzędzie Stanu Cywilnego odbyła się miła uroczystość wręcze- nia „Medali za długoletnie pożycie małżeńskie” nadanych przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Uroczystego wręczania medali dokonali Burmistrz Jan Krówka, Przewodni- czący Rady Miejskiej Kazimierz Naumczyk, Kierownik USC Beata Grochalska w towarzystwie rodzin,TV Głubczyce i Głosu Głubczyc. Były życzenia, kwiaty, upominki, szampan i wspomienia przy kawie odnotowane poniżej. Aby otrzy- mać „Medal za długoletnie pożycie małżeńskie” koniecznym jest aby zaintere- sowani albo ktoś z rodziny zgłosił w USC datę zbliżajacego się Jubileuszu.

PAŃSTWO ROZALIA I WŁO- Po rozmowie z prezesem Gminnej Spół- DZIMIERZ GRABOWSCY dzielni panem Biegusem i pozytyw- Pan Włodzimierz,Wielkopolanin, nej "rozmowie kwalifikacyjnej" zna- podczas pobytu w młodości u siostry lazł w Branicach nie tylko pracę w księ- w Branicach zrobił jednocześnie "ro- gowości ale i poznał kresowiankę z zeznanie terenu" z myślą o swojej Bliszczyc, pielęgniarkę w Szpitalu dla przyszłości, a było to jego pierwsze nerwowo i psychicznie chorych. Tę zetknięcie się ze Śląskiem, Ziemiami znajomość ks. Lewandowski zamienił Odzyskanymi czy Zachodnimi jak je w bliszczyckim kościele w małżeń- wtedy nazywano. Przyznaje że pozna- stwo, które dotrwało Złotego Jubile- ne okolice Branic, Głubczyc zrobiły uszu. Odpowiedzialność za rodzinę i na nim dobre wrażenie, wsie skupio- troska o jej byt sprawiły dalsze kształ- ne, gospodarka na wysokim poziomie, cenie się, również zawodowe awanse poczuł się tu jak w Wielkopolsce. od MO w Głubczycach (1964), Szkołę Dlatego po odbyciu służby wojsko- Oficerską w Szczytnie, posterunek w Kietrzu, zastępcą Komen- danta w Głubczycach - emeryturę. Dorobek życio- wy Państwa Grabowskich to dwaj synowie i troje wnucząt. Pani Rozalia po 38 latach pracy w szpitalu w Branicach - od salowej do oddziałowej - przeszła na emeryturę. Jako recep- tę na długotrwały, zgodny związek małżeński Pań- stwo Grabowscy uważają wej w Szczecinie (1962) wybrał się po- wzajemne poszanowanie dla osoby nownie do siostry w Branicach. Pra- partnera, poczucie, że ciągniemy ten ca w zawodzie krawieckim z dyplomem sam wózek albo razem na nim jedzie- czeladnika nie spełniała jego oczeki- my i "grunt to rodzinka" albo "rodzin- wań. Postanowił szukać innej pracy. ka to grunt".

207 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 z probówki", a kolegium orzekające wymierzyło mi 150,00 zł grzywny. Pani Antonina pochodzi z Łopaty- nia na Ukrainie, osiadła w Bliszczy- cach. Skończyła Technikum Rolnicze i pracowała w Gospodarstwie Pomoc- niczym Szpitala w Branicach. Pan Janusz w tym czasie w maga- zynie zbożowym w Gminnej Spół- dzielni w Branicach, potem w księgo- wości i tu poznał żonę. W 1963r. w Wigilię wzięli ślub. Pan Janusz ukoń- PAŃSTWO ANTONINA I JA- czył wieczorowe Technikum Ekono- NUSZ UŁANOWIE miczne w Głubczycach, a przeszedł Pan Janusz swoje losy życiowe, na emeryturę z naszego Kombinatu które mogłyby posłużyć za scenariusz Rolnego. Wspólnie wychowali troje serialu telewizyjnego, rozpoczął od dzieci. Cieszą się wnukiem i pra… opowieści o swojej mamie która była Niemką urodzoną w 1920 roku w Blisz- PAŃSTWO ALICJA I ZBIGNIEW czycach. Za mąż wyszła za Niemca, KRUPOWIE pracującego jako kelner w Brnie. Stąd Pan Janusz urodził się w Czechach, na Morawach. Pierwsze małżeństwo matki nie wytrzymało próby czasu i wy- szła po raz drugi za Czecha. Nie- zwykle skomplikowane bywają losy ludzi pogranicza, ich życie w mieszaninie kultur, religii, na- rodowości, bo trzecim mężem matki został Polak. Zawierucha wojenna i powojenna, szcze- gólnie tu na Śląsku sprawiły, że Pan Janusz stracił do dziś kontakt z młodszą o rok siostrą. Pan Pan Zbigniew urodzony na kresach Janusz wspominając matkę mówi, że nad Dniestrem, naukę szkolną roz- ta w trosce o niego i naukę w szkole począł w Kołomyi. Wcześnie stracił przepisała i przerysowała mu cały, po- oboje rodziców, ojca rozstrzelało życzony, elementarz z którego uczył NKWD, matka zginęła z rąk bande- się przed pójściem do szkoły. W 1947 rowców. Pod opieką cioci Zofii Ku- roku znalazł się w Głubczycach. Kie- lińskiej osiadł w Głubczycach. Tu dy stanął do pierwszej rejestracji skończył gimnazjum, zdał małą matu- przedpoborowych okazało się, że nie rę. (taki był system oświaty w latach ma żadnych dokumentów. Byłem "jak powojennych) Po ukończeniu Pań-

208 JUBILEUSZE stwowej Szkoły Morskiej - nawigacja Alicja pochodzi z kieleckiego. Po Tech- - obrał kurs na Głubczyce. Tu praco- nikum Dziewiarskim w Łodzi trafiła do wał w Zakładzie Mleczarskim, Polmo- Zakładów Przemysłu Dziewiarskiego zbycie, PBRol, Budomexie skąd od- "Unia" w Głubczycach skąd po 35 la- szedł na emeryturę. W Głubczycach tach pracy przeszła na emeryturę. Tu współtworzył wysoko notowany w wychowali dwoje dzieci, cieszą się kraju klub brydża sportowego. Żona trójką wnucząt Jan Wac

209 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 20 LAT TRADYCJI

Teatr TRADYCJA Zespołu Szkół i lokalną oraz Radio Opole i Katowi- Mechanicznych w Głubczycach zo- ce. Stale nagrywane i emitowane są stał założony w 1994 roku przez po- występy TRADYCJI, audycje i wy- lonistkę - Marię Farasiewicz i nadal wiady z panią Marią Farasiewicz i przez nią prowadzony. Jest to praca członkami teatru. społeczna i pozalekcyjna. Wychowankowie szkolnego teatru Od początku swojego istnienia kształcą się w szkołach teatralnych TRADYCJA bierze czynny udział w Krakowa, Warszawy i Łodzi. Są już życiu szkoły, miasta, powiatu i woje- zawodowymi aktorami, jak np. Marek wództwa, zapisując kolejne karty księ- Nędza - absolwent PWSTiT w Łodzi, gi kulturalnej naszego regionu. wykładowca tejże uczelni, zdobywca

O wysokim poziomie artystycznym "Złotej Maski'2012" dla najlepszego teatru oraz jego znaczącej roli w powie- aktora teatralnego, aktor Teatru im. Ja- cie głubczyckim świadczą liczne, udo- racza w Łodzi. kumentowane osiągnięcia na szczeblu Artyści teatru TRADYCJA zdoby- wojewódzkim i ogólnopolskim. Można wają również liczne nagrody i wyróż- tu wymienić wielokrotnie zdobywane nienia indywidualne. Są laureatami Wo- laury na Wojewódzkim Przeglądzie Ze- jewódzkiego i Centralnego Turnieju Te- społów Kolędniczych HERODY w Le- atru Jednego Aktora (Marek Nędza, winie Brzeskim,w Wojewódzkich Spo- Mietek Zając),Wojewódzkiego Przeglą- tkaniach Teatrów Dramatycznych i Ka- du Poezji i Pieśni Jana Pawła II "Syćka- baretów PROSCENIUM w Nysie, Na- sewomzycom" (Iwona Halikowska, Mo- grody Marszałka Województwa Opol- nika Sabatowicz, Bartłomiej Baran, Aga- skiego czy Nagrody Muzeum Wsi Opol- ta Ziółkowska, Agnieszka Kłak), Woje- skiej i inne. wódzkiego Festiwalu Piosenki Polskiej Osiągnięcia te są dostrzegane przez i Obcojęzycznej (Natalia Atłachowicz, prasę regionalną, wojewódzką i ogól- Iwona Halikowska, Damian Wołowczyk) nokrajową, jak też telewizję regionalną i innych.

210 JUBILEUSZE Teatr TRADYCJA ZSM na bieżąco * występy w wielu miejscowo- współpracuje z Miejskim Ośrodkiem ściach Opolszczyzny. Kultury, Urzędem Gminy, Starostwem Niezwykłym wyróżnieniem dla Powiatowym, Urzędem Marszałkow- TRADYCJI było zaproszenie do skim w Opolu i innymi ośrodkami. udziału w benefisie Daniela Olbrych- Współtworzy życie kulturalne nie tyl- skiego w Zakrzowie w 2011 roku i ko szkoły, ale i lokalnego środowiska, występ przed znakomitym aktorem, powiatu i województwa. Świadczą o który wysoko ocenił talent i umiejęt- tym liczne przedsięwzięcia(w większo- ności sceniczne aktorów - amatorów

ści cykliczne), np.: (Mietka Zająca i Moniki Sabatowicz). * Głubczyckie Dni Kultury, Współpraca z lokalną grupą działa- * Festiwal Kultury Powiatowej, nia "Płaskowyż Dobrej Ziemi" zaowo- * program integracyjny "Bez barier", cowała udziałemw czesko - polskim * Dożynki Gminno-Diecezjalne i Po- spektaklu "Zaślubiny Mieszka i Dą- wiatowe, brówki" w Hradcu nad Morawicą i * Jarmark Anielski pod Ratuszem, występami na terenie Republiki Cze- * Dni Kultury Kresowej - Biesiada skiej. Ponadto teatr współpracuje z Kresowa, młodymi studentami reżyserii Praskiej * programy artystyczne dla osadzo- Szkoły Filmowej - FAMU, w efekcie nych w Zakładzie Karnym czego został nakręcony film "Święto- * koncerty Maryjne i Bożonarodze- kradztwo" z udziałem aktorów TRA- niowe DYCJI * Programy Papieskie w kościołach W repertuarze teatru znajdują się dekanatu głubczyckiego i poza nim, programy tak świeckie jak i sakralne, * jubileusze i imprezy okoliczno- klasyczne i awangardowe, kabareto- ściowe, wo - satyryczne i poetycko-muzycz-

211 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 ne. Wśród propozycji scenicznych sty Gombrowicza, Mrożka, Gałczyń- zaszczytne miejsce zajmują spektakle skiego czy Czechowa. Jej podopiecz- ni wykazują się scenicznie także w trudnej sztuce monodramu. Młodzi ludzie rozwijają tu swoje pasje i zainteresowania, posze- rzają horyzonty i zdobywają wie- dzę przydatną w dorosłym życiu. W aktywnej i owocnej pracy scenicznej teatru TRADYCJA działalność społeczna i charyta- tywna zajmują szczególne miej- sce, co świadczy o wrażliwości i otwarciu się na potrzeby lokalne- go środowiska. Wszystkie wystę- py zespołu są ogólnodostępne i bezpłatne. Od lat teatr TRADY- CJA zajmuje się oprawą arty- styczną organizowanych przez panią Marię Farasiewicz koncer- tów charytatywnych z okazji pierwszego dnia wiosny w Miej- skim Ośrodku Kultury w Głub- czycach. Dochód z tych koncer- tów przeznaczony był m. in. na wsparcie działalności Francisz- kańskiego Ośrodka Pomocy Dzieciom w Głubczycach czy też ludowe, obrzędowe i obrzędowo - Stowarzyszenia Rodziców Dzieci Nie- kolędnicze, np.: "Skubaczki", "Hero- pełnosprawnych TACY SAMI. dy", "Pascha", "Noc Świętojańska" Powiatowe i gminne media na bie- itd. Szkolny teatr kultywuje i popula- żąco informują lokalne społeczeństwo ryzuje polską tradycję z jej bogatą ob- o pracy artystycznej teatru TRADY- rzędowością i zwyczajem, kształci w CJA. Należy podkreślić, że odgrywa duchu regionalizmu oraz przywołuje on ważną rolę w Powiecie Głubczyc- ducha Kresów. Skupia wokół siebie kim i regionie, cieszy się uznaniem, uczniów głubczyckiego "Mechani- popularnością i pełni rolę kulturo- ka", absolwentów, nauczycieli i sym- twórczą. patyków. W dniach 27 - 30.10.2014 odbyły Opiekun, reżyser, scenarzysta i au- się uroczyste obchody jubileuszu torka wielu tekstów tworzonych na XX-lecia teatru TRADYCJA, włączo- potrzeby TRADYCJI, pani Maria Fa- ne w Głubczyckie Dni Kultury. rasiewicz, kładzie szczególny nacisk na kulturę żywego słowa, sięga do Monika Surma dzieł literatury pięknej, adaptując tek-

212 JUBILEUSZE O TRADYCJI W STROFACH

Lat dwadzieścia upłynęło, Gdy ów pierwszy spektakl zabrzmiał. Dziś okazja, by się spotkać, O dorobku porozmawiać.

Podsumować, co "Tradycja" Przez ten czas oferowała. Jaki repertuar niosła, Czym bawiła, jak wzruszała?

Wszak w głubczyckim "Mechaniku" Rozpoczęła swą karierę. W kulturalnej księdze miasta Zapisała stronic wiele.

Teatr ten, jak wszem wiadomo, Na swym koncie ma niejedno, Bo w konkursach i przeglądach Laury zbiera - to jest pewne !

W województwie i regionie O "Tradycji" wciąż się mówi. Popularyzuje folklor, Wieś, obyczaj - tym się chlubi !

W satyrycznych tekstach także Teatr ma zamiłowanie, Z kabaretem i humorem Zaprzyjaźnił się bez granic.

Młodzież chętnie tu wstępuje, By na scenie móc się sprawdzić, Przeżyć coś wyjątkowego, W innym świecie się odnaleźć.

Od "Tradycji" do "Fantazji" - Tak pokrótce można rzec by; Co się za tem wydarzyło? Państwo mogą znów obejrzeć !

Maria Farasiewicz

213 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 O JUBILEUSZU TRADYCJI W dniach 27 - 30 października br. bie "Na skrzyżowaniu" Miejskiego miały miejsce uroczyste obchody ju- Ośrodka Kultury. Maria Farasiewicz bileuszowe 20 - lecia teatru "Trady- z licznie zgromadzonymi podzieliła się cja" Zespołu Szkół Mechanicznych swą twórczością. W ponad dwugo- w Głubczycach , założonego i prowa- dzinnym programie przytoczyła utwo- dzonego społecznie przez Marię Fa- ry prozatorskie, w tym fragmenty rasiewicz. swych opowieści autobiograficz- nych, barwne reportaże, teksty o cha- rakterze wspomnieniowym, wiersze tematyczne, refleksyjne, okoliczno- ściowe i inne. Nie mogło też zabrak- nąć poezji śpiewanej z muzyką Józefa Kaniowskiego. W kolejnym dniu, czyli 28 paździer- nika br. w mury głubczyckiego "Me- chanika" przybył gość specjalny - Marek Nędza, absolwent tej szkoły, zawodowy aktor Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi. Spotkał się z mło- dzieżą, dyrekcją i nauczycielami ZSM, gdzie stawiał pierwsze kroki sceniczne w Teatrze TRADYCJA. W sposób barwny opowiadał o swojej przygodzie z teatrem i pracy zawodowej. Były wspomnienia i wzruszenia. Jeszcze tego same- go dnia o godz. 16.00 w sali widowiskowej Miejskiego Ośrodka Kultury w Głubczycach Marek Nędza przepro- wadził warsztaty aktorskie dla po- nad 20 - osobowej grupy młodzieży z "Mechanika". Takie warsztaty odbyły się również w dniu następ- nym, czyli 29 października. Obchody te zainaugurowane zosta- W ramach obchodów jubileuszo- ły wieczorem autorskim Marii Farasie- wych Mietek Zając - od lat siedmiu wicz zatytułowanym "TEKSTY W związany z teatrem TRADYCJA, w ROZSYPCE". Spotkanie to odbyło się szkołach ponadgimnazjalnych Głub- 27 października o godz. 19.00 w klu- czyc zaprezentował monodram "Skąd

214 JUBILEUSZE ta wrażliwość" Ireneusza Iredyńskie- Wiele wrażeń artystycznych do- go w reżyserii Marii Farasiewicz. 29 starczył wokalny występ Marka Nę- października w Zespole Szkół Mecha- dzy, który podzielił się z widownią nicznych oraz w Zespole Szkół Cen- swymi refleksjami, a także Arkadiusza trum Kształcenia Rolniczego, zaś 30 Kulki, jednego z pierwszych aktorów października w Zespole Szkół Ogól- "TRADYCJI", który przybył z War- nokształcących. Młodzież doceniła szawy. Punktem kulminacyjnym pro- jednoosobowe zmagania Mietka z nie- gramu były niewątpliwie liczne gra- łatwą materią dramaturgiczną, nagra- tulacje, laudacje, życzenia, podzięko- dzając go gromkimi i żywiołowymi wania kierowane na ręce pani Marii brawami. Farasiewicz, twórczyni teatru. Uwieńczeniem jubileuszowych ob- Oto pan Marszałek Województwa chodów była niewątpliwie uroczysta Opolskiego nadał Marii Farasiweicz gala, która odbyła się 30 października odznakę Honorową " Za zasługi dla o godz. 17.00. Różnorodny pod wzglę- Województwa Opolskiego". dem formy i stylu 3 - godzinny kon- W jego imieniu wręczenia tej za- cert jubileuszowy prowadzili Maria szczytnej odznaki dokonał radny Sej- Farasiewicz oraz Zbigniew Ziółko- miku Wojewódzkiego - Zbigniew Ziół- dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultu- ko. On także wręczył symboliczną sta- ry w Głubczycach. tuetkę za 20 lat współpracy z MOK w Głubczycach. Ponadto reprezentują- ca Urząd Marszałkowski w Opolu - Joanna Wilk wręczyła Marii Farasie- wicz laudację od pana Marszałka skie- rowaną do jej osoby oraz teatru TRA- DYCJA. Z kolei dyrektor szkoły Jan Łata odczytał publicznie gratulacje i życzenia od Opolskiego Kuratora Oświaty - Haliny Bilik. Były słowa wdzięczności od burmistrza, reprezen- towanego przez Przewodniczącego Rady Miejskiej - Kazimierza Naum- czyka i środowiska Kresowiaków oraz Tego jubileuszowego wieczoru na wicestarosty Ireny Sapy. Do ciepłych widowni zasiedli przedstawiciele życzeń i dowodów uznania dołączyła władz samorządowych ze starostą się prezes ZNP - Xenia Wacławik, jak i Józefem Koziną i wicestarostą Ireną prezes klubu HDK - Elżbieta Kubal. Sapą na czele, radni różnych szczebli, Wiele miłych słów padło z ust dyrek- byli dyrektorzy ZSM, emerytowani i tora Liceum Ogólnokształcącego - Te- obecni nauczyciele, animatorzy kul- deusza Eckerta, a także samorządu tury z różnych zakątków Opolszczy- uczniowskiego ZSM reprezentowane- zny, uczniowie i absolwenci "Mecha- go przez jego opiekuna Elżbietę Śmi- nika", ówcześni i obecni aktorzy TRA- dodę i grupę młodzieży. Były kwiaty DYCJI, sympatycy i inni. od absolwentów - byłych członków

215 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 teatru TRADYCJA i wodniczącego Rady muzyką Józefa Kaniow- wzruszające słowa Przyjaciół Harcerstwa, skiego. Ponadto współ- wdzięczności od Mietka burmistrza Jana Krówki pracujący z TRA- Zająca. Zaś wierszowa- i własnym. Bukiety kwia- DYCJĄ tancerze Opol- na historia TRADYCJI tów , upominki, statuet- skiej Szkoły Tańca ROY- autorstwa wicedyrektor ki, to dowody uznania AL DANCE CENTER Ilony Klepackiej wzbu- za 20 - lecie działalności filia Głubczyce Tomasza dziła powszechny teatru TRADYCJA, Nawrockiego uatrakcyj- aplauz. szereg osiągnięć szcze- nili galę jubileuszową Ważnym momentem bla wojewódzkiego i ciekawymi układami ta- gali było wręczenie Ma- centralnego oraz współ- necznymi. rii Farasiweicz najważ- tworzenie życia kultu- Podczas uroczysto- niejszego odznaczenia ralnego lokalnego śro- ści Maria Farasiewicz harcerskiego tzw. lilijki dowiska i regionu. podziękowała licznemu "Niezawodny Przyja- W bogatym progra- gronu współpracowni- ciel", będącej najwyż- mie koncertu galowego ków za życzliwość, oka- szym uznaniem i podzię- teatr "TRADYCJA" zaną pomoc, wsparcie i kowaniem za oddaną ZSM zaprezentował zrozumienie. Wręczyła pomoc Komendzie Huf- sześć interesujących i przy tym dyplomy i ca ZHP Głubczyce. Ową zabawnych odsłon sa- symboliczne kwiaty. lilijkę wręczył Komen- tyrycznych. Nie mogło Gratulujemy i życzy- dant Hufca ZHP - Ry- też zabraknąć wystę- my Tradycji kolejnych szard Kańtoch w imie- pów wokalnych przy udanych jubileuszy. niu Adama Krupy - prze- akompaniamencie i z Redakcja ZSM

SKŁAD OSOBOWY TEATRU "TRADYCJA" ZSM W LATACH 1994-2014 1.Aftarczuk Elżbieta 18.Bodziarczyk 31.Drozd Małgorzata 2.Andres Katarzyna Jadwiga 32.Dzieża Bartosz 3.Andruchowicz Marek 18. Bojkowski Kamil 33.Faron Marcelina 4.Baca Sebastian 19.Bokowy Barbara 34.Folmering Anna 5.Baran Anna 20.Budzan Monika 35.Folmering Iwona 6.Baran Bartłomiej 21.Chaszczewska 36.Froś Iwona 7.Baron Piotr Natalia 37.Fryc Maryla 8.Bednarczuk Paweł 22.Chuchla Kinga 38.Frydryk Barbara 9.Bezpalko Michał 23.Cichobłaziński 39.Gaducewicz Jacek 10.Będkowska Izabela Maciej 40.Gniatkowski Rafał 11.Białek Damian 24.Cybuch Joanna 41.Gorczyca Maria 12.Bielska Joanna 25.Czajkowska Aneta 42Górka Katarzyna 13.Bielski Szymon 26.Derkacz Marek 43.Górnicka Anna 14.Blacharska Ewa 27.Dłubacz Weronika 44.Gużda Beata 15.Bochen Marta 28.Dobras Tomasz 45.Halikowska Iwona 16.Bochen Monika 29.Drabczak Bartłomiej 46.Halikowska Karolina 17.Bodziarczyk Anna 30.Dragan Witold 47.Hamzik Ireneusz

216 JUBILEUSZE 48.Hanzel Marcin 91.Luniak Wojciech 129.Sikora Magdalena 49.Hipnarowicz 92.Łaba Lucyna 130.Skowyra Paulina Andrzej 93.Łankowski Mariusz 131.Skóra Krystyna 50.Isański Bartłomiej 94.Łanocha Kamil 132.Stachura Natalia 51.Jakieła Małgorzata 95.Łoboda Monika 133.Stanisławski 52.Jakosz Marcin 96.Mach Justyna Jarosław 53.Jakubowski Jarosław 97.Maciaszczyk Andrzej 134.Stańczyk Natalia 54.Janikowska Weronika 98.Maksymowicz Andrzej 135.Strochof Katarzyna 55.Jankowska Lidia 99.Malik Katarzyna 136.Szczerbaty Beata 56.Jordan Krzysztof 100Malkiewicz Daniel 137.Szczerbaty 57.Junka Arkadiusz 101Malkiewicz Łukasz Wojciech 58.Kaczor Janusz 102.Marcinowska 138.Szulborski Dawid 59.Kaczorowska Marta Jadwiga 139.Ślepecki Robert 60.Kaliniec Agnieszka 103.Martowołos 140.Świderski Mateusz 61.Kaliniec Wioletta Dominika 141.Tkaczyk Elżbieta 62.Kawik Marzena 104.Maziakowski 142.Tokarczyk Edyta 63.Kaźmierczak Kamil Kamil 143.Treścińska Jagoda 64.Kaźmierczak Wioletta 105.Mikler Grzegorz 144.Urbanik Patryk 65.Kędzierski Łukasz 106.Mirga Natalia 145.Urbańczyk Piotr 66.Kłak Agnieszka 107.Mogielnicki Piotr 146.Wasztyl Paweł 67.Koćwin Agnieszka 108.Naróg Agnieszka 147.Węgrzyn Jolanta 68.Konienko Aleksandra 109.Nędza Marek 148.Węgrzyn Łukasz 69.Konieczna Małgorzata 110.Nowak Dawid 149.Wiciak Małgorzata 70.Konopacka Joanna 111.Nowicka Teresa 150.Wochnik Piotr 71.Konopka Agnieszka 112.Nowiński Wojciech 151.Wołowczyk 72.Kopytyński Rafał 113.Okrent Tomasz Damian 73.Kościelny Łukasz 114.Olejnik Rafał 152.Wróbel Kamila 74.Kościelny Mateusz 115.Ozimek Aleksandra 153.Zając Mieczysław 75.Kownacki Piotr 116.Pardela Monika 154.Zamłyńska Ewelina 76.Kozołubska 117.Pasternak Beata 155.Zapotoczna Anna Justyna 118.Paterek Angelika 156.Zapotoczna 77.Kraszczyk Anna 119.Pompa Patrycja Sabina 78.Kroczak Paulina 120.Popiel Damian 157.Zawora Dariusz 79.Krusiec Przemysław 121.Radaczyński 158.Zdobylak Andrzej 80.Krzysztoń Jacek Marcin 159.Zgórski Adrian 81.Kubiak Szymon 122.Richter Aleksandra 160.Ziółkowska Agata 82.Kudła Robert 123.Romec Edyta 161.Ziółkowski Jacek 83.Kulka Arkadiusz 124.Rubczyński 162.Złoczowska Anna 84.Lach Marzena Krzysztof 163.Żabka Magdalena 85.Lasończyk Patrycja 125.Sabatowicz Założycielka, 86.Leśkiewicz Agnieszka Monika instruktorka 87.Leśkiewicz Radosław 126.Sadło Natalia i opiekun teatru 88.Litwin Patryk 127.Sak Bartosz TRADYCJA ZSM - 89.Lorenc Magdalena 128.Salawa Michał Maria Farasiewicz. 90.Lupzik Radosław

217 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015

V DZIEŃ KULTURY KRESOWEJ BOGDANOWICE 2014 Tak, tak. To już piąta edycja spotka- przejmującą homilią ks. Tadeusza Isa- nia Kresowego, które dorocznie od- kowicza-Zaleskiego, oprawiona arty- bywa się we wsi Bogdanowice. Wsi, stycznie przez chór ECHO KRESÓW z Kędzierzyna-Koźla. Wśród wier- nych przedstawiciele władz sa- morządowych, zaproszeni go- ście, rzesze Kresowiaków i mieszkańcy Bogdanowic sku- pieni wokół cudownego obra- zu Matki Boskiej Bolesnej Łaskawej z Monasterzysk. Po części sakralnej estrada na boisku sportowym i wystę- która od 2009r. w jedną z wrześnio- py do późnych godzin nocnych. Pro- wych niedziel staje się swoistym fesjonalna scena agencji artystycznej ośrodkiem kultury kreso- wej. Miejscem, do którego zjeżdżają Kresowianie z różnych zakątków naszego województwa i kraju. Organizatorzy przedsię- wzięcia, czyli Głubczyckie Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południo- wo-Wschodnich, sołectwo i duszpasterz parafii czynią starania, by MUSIC-BOX, a obok wielki telebim. Dzień Kultury Kresowej był imprezą Po raz kolejny mam przyjemność pro- wadzić konferansjerkę tej kresowej imprezy, którą wypełniam osobi- stymi dygresjami i tematyczną po- ezją, czytając własne teksty. Wszak jestem Kresowianką. Ro- dem z Maziarni Wawrzkowej, po- wiat Busk, woj. tarnopolskie… Poczęstunek. Jadła i napoju wystarczy dla wszystkich! Ko- na wysokim poziomie. Niedziela, 14 menda Hufca ZHP i harcerze wydają września br. godz. 12.00. Bogdanowic- talony. A potem oficjalne otwarcie ka świątynia wypełniona po brzegi. uroczystości, co czyni prezes Edward Oto i Msza Św. koncelebrowana z Wołoszyn wespół z ks. Adamem

218 JUBILEUSZE

Szubką - kapelanem środowisk Kre- uczestników "zlotu kresowego" odwie- sowian. Przywitanie gości i… długa dzają niecodzienni goście, a mianowicie: lista przybyłych, w tym także ze Zba- marszałek województwa opolskiego An- raża. Tego historycznego, znanego drzej Buła i senator RP - Aleksander choćby z "Trylogii". Świeykowski powracający z powiato- Oto i Krystyna Skalska - rzecznik wych dożynek. Dzielą się swymi reflek- Kongresu Kresowian w Polsce i re- sjami, pozdrawiając ciepło Kresowiaków. daktorka "Lwowskiej Fali" w Radio Dostrzegam też burmistrza Jana Krów- Katowice. Potem Halina Nabrdalik - kę i jego zastępcę - Kazimierza Bedryja redaktorka radia Opole i autorka słyn- w towarzystwie mera Zbaraża. Witam nej audycji "Nie samym chlebem". ich i pozdrawiam. Lecz czas na program artystyczny. Następnie anonsuję postać nietu- Dzieci i młodzież Zespołu Szkół w Bog- zinkową - znakomitego historyka - danowicach rozpoczynają swój blok tra- d ycyjn ym polonezem, by następnie zaprezento- wać się w bo- gatej odsło- nie wokalnej. Tuż obok dopingująca ich dyrektor - prof. Stanisława Sławomira Nicieję, Aleksandra Bobkier, zatroskany o cało- gościa honorowego. W swej barwnej kształt przedsięwzięcia sołtys - Marek prelekcji zabiera nas w krótką podróż na Gorczyca z wiceprezesem Kazimierzem Kresy, podkreślając przy tym, że historia Naumczykiem. W tzw. międzyczasie Kresów jest nauczycielką patriotyzmu. Za-

219 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 chęca też do lektury swej kilkutomowej Kupuję płytę barda, a kolejną otrzy- książki pt. "Kresowa Atlantyda". muję od niego w prezencie. Z dedy- Tuż po nim wystąpienie profesor kacją. Jest miło… A gdy wybrzmiewa Politechniki Opolskiej - Marii Kalczyń- "Babcia ze Lwowa" w rytmie hiszpań- skiej. To autorka licznych publikacji skim… burza oklasków. Bis! Musi być poświęconych Kresowianom w Pol- bis! I jest bis. sce i na świecie. Coraz intensywniej padający Godz.18.45. Półgodzinny poślizg. deszcz nie jest w stanie popsuć tego Pora na mój program "O Kresach z wieczoru. Jeszcze koncert Klaudii nostalgią, o Kresach na wesoło". Roz- Stobik. To przedostatni punkt pro- poczynam więc piosenką napisaną na gramu. Pełen emocji. Młoda woka- tę właśnie okoliczność. Zaraz potem listka o oryginalnej barwie głosu, w y w o ł u j ę Mietka Zają- ca, który do- s k o n a l e wchodzi w rolę lwowskie- go baciara, używając przy tym gwary zwanej lwow- skim bałakiem. Opowiada ga- wędę, dow- cipkuje, ba- wiąc publicz- ność, która nie szczędzi braw. Jest z uczestniczka X-FAKTOR i MUST BE nami Beata Krzaczkowska, w wyko- THE MUSIC świetnie interpretuje naniu której "Dumka na dwa serca" największe światowe przeboje. Robi sprawia, że czuję się jak… Helena z wrażenie. Dochodzi 22.00. Zapowia- "Ogniem i mieczem". Wreszcie gwiaz- dam zespół MUSIC-BOX i zapraszam da wieczoru - Maciej Wróblewski! na zabawę taneczną. Oczywiście desz- Wspaniały pieśniarz, bard, kompozy- czowo - burzową. Żegnam się z wy- tor i poeta z Zielonej Góry. Oczaro- trwałymi do końca. wuje wszystkich swym niezwykłym V Dzień Kultury Kresowej w Bogda- głosem, o niekończącej się niemal nowicach. Kolejna jakże udana impre- skali. Ku zdumieniu widowni zaczyna za kultywująca i popularyzująca tra- swój koncert zaśpiewną a'capella na dycje kresowe na ziemi głubczyckiej, stojąco "Bogurodzicą”. Jego występ ale i przypominająca tragiczne wyda- wypełniają utwory przepełnione mi- rzenia na Kresach w latach 1939 - 1946. łością Ojczyzny. Wtóruje sobie na Pozwolę sobie zakończyć cytatem: "By własnoręcznie zrobionych gitarach, w czas nie zaćmił i niepamięć". tym 18-strunowej, o niespotykanym Maria Farasiewicz dźwięku. Jego koncert zapiera dech.

220 SK¥D NASZ RÓD

GMINA Sk¹d nasz ród

221 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015

Prof. Stanisław Sławomir Nicieja zaprzyjaźniony jest z głubczyckim śro- dowiskiem Kresowian zrzeszonych w Stowarzyszeniu Milośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich (foto str. 223, 224). Bywał na spotkaniach autorskich w Powiatowym Muzeum Ziemi Głubczyckiej z okazji wydania kolejnego tomu Atlantydy Kresowej oraz z okazji Jubileuszowego XX wyda- nia Kalendarza Głubczyckiego 2013 (foto str. 225, 226, 227) Był gościem V Dnia Kultury Kresowej w Bogdanowicach (foto str.229,230)

222 SK¥D NASZ RÓD KRESOWA ATLANTYDA

Władysław Jan Grabski, pisarz Polska w wyniku tej operacji stra- (syn premiera, twórcy twardej, wymie- ciła wówczas prawie połowę swego nialnej polskiej waluty w II Rzeczy- terytorium sprzed wojny, tj. 177,8 tys. pospolitej), stwierdził swego czasu, km2 z 388, 6 tys. km2 (czyli ok. 45,7%). że Polska w wyniku II wojny świato- Jako rekompensatę otrzymała 100,9 wej i przesunięcia granic na zachód tys. km2 dawnego terytorium hitlerow- straciła około 200 miast na wschodzie. skiej III Rzeszy. Tak więc obszar po- A gdyby dodać te, które nie znalazły wojennego państwa polskiego (PRL,

się w granicach odrodzonej Polski po III RP), liczący 312 tys. km2, jest o ok. traktacie ryskim z 1921 r., jak choćby 76 tys. km2 mniejszy od obszaru II RP. Kamieniec Podolski czy Żytomierz, to Tym samym powstał właściwie nowy byłoby ich jeszcze więcej. Nikt nie zli- twór geograficzny? czył ile wsi, zamków, pałaców, rezyden- Takiego rozmiaru i skali społecznych cji i pensjonatów, okazałych willi oraz następstw II wojny światowej nie do- cmentarzy polskich odcięła granica świadczyło żadne zwycięskie pań- wschodnia w 1921 i później w 1945 r. stwo europejskie. Za zmianą kształtu Polska w wyniku układów jałtań- terytorialnego Polski poszły bowiem sko-poczdamskich w roku 1945 zosta- ogromne, nieznane w historii nasze- ła przesunięta na mapie Europy jak go narodu przemieszczenia ludności. klocek około 250 km na zachód. Gra- Polacy opuszczali często jako wy- nicę wschodnią, którą z linii Zbrucza gnańcy swoje miasta i wsie, swoje przeniesiono na linię Bugu, ustalono domy na wschodzie i zajmowali po- 16 sierpnia 1945 r. niemieckie na zachodzie. Lwów z dnia

223 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 na dzień stał się miastem ukraińskim, wrócić do kraju ze względów politycz- Wilno litewskim, Grodno białoruskim, nych, osiedli poza jego granicami: w a niemieckie Breslau i Stettin polski- Europie Zachodniej, w obu Amery- mi - Wrocławiem i Szczecinem. Pol- kach, a niejednokrotnie na australij- skie domy na wschodzie znalazły się skich antypodach. Po gehennie gu-

w posiadaniu Rosjan, Ukraińców, Bia- łagów i tułaczce dotarli tam z okolic łorusinów czy Litwinów. Dziejów utra- Lwowa, Wilna, Tarnopola, Grodna, conych miast na wschodzie, które Kamieńca Podolskiego, Łucka, Piń- przez wieki były ostojami polskości, ska, Krzemieńca, Buczacza, Stanisła- nie można usunąć z pamięci narodo- wowa czy Kołomyi i skupiali się, gdy wej Polaków. Historia Polski nie koń- im na to pozwolono po 1989 r., w to- czy się bowiem na dzisiejszej linii gra- warzystwach kresowych, by wspomi- nicznej Bug-San na wschodzie, tak jak nać, śpiewać swoje pieśni, wracać pa- historia Niemiec nie kończy się na li- mięcią do swoich przodków i korzeni nii Odra-Nysa Łużycka. rodzinnych. Książka ta jest w zamierzeniu pierwszym tomem cyklu opo- wieści o kresowej Atlantydzie. O krainie zatopionej w odmę- tach niepamięci poprzez długo- trwałe działanie cenzury i mil- czenie, by rzekomo nie wzbu- dzać resentymentów do ziem przez Polskę utraconych. Jest to swoista wyprawa na mi- tyczną wyspę młodzieńczych doznań i nostalgii setek tysię- cy ludzi, których często okrut- ny los rzucił głównie na Śląsk, Ziemię Lubuską, Pomorze, Warmię i Temat to fascynujący i rozległy, trud- Mazury, oraz tych, którzy nie mogąc ny do ogarnięcia myślą - niby ocean.

224 SK¥D NASZ RÓD wiskach pałaców i opuszczonych świątyń. Gromadziłem latami relacje rodzin kresowych: ich wspomnienia, zachowane zdjęcia i drobne dokumen- ty rodzinne. Krążyłem po jarmarkach staroci w Bytomiu, Wrocławiu, Świd- nicy, Legnicy, Gliwicach i Zielonej Gó- rze, nabywając różnego rodzaju archi- walia, stare gazety, karty pocztowe i fotografie. Przez lata od wiarygod- nych świadków zbierałem i spisywa- łem ich wspomnienia, opowieści, ro- dzinne i regionalne legendy. Ilustracje zawarte w tej książce oraz ich opisy są równie ważne, a czasem ważniejsze niż główny tekst. One same w sobie stanowią równoległą doku- mentację i narrację. Wsplnie z wyjąt- kowo cierpliwym wydawcą, Bogusła- Bo jak opisać tę wielobarwną mozai- wem Szybkowskim i redaktorką książ- kę krajobrazów oraz panoram miast i ki Haliną Nicieją przywiązywaliśmy do wsi? Jak stworzyć zbiorowy portret ich wyboru szczególną wagę. Od czasów u k o ń c z e n ia studiów noszę w sobie prze- konanie, że hi- storię tworzą nie tylko wład- cy, przywódcy państw i partii, czy bogaci oli- garchowie. Hi- storię tworzy- my wszyscy. Jedni zamykają swe dzieje i dzieła w obrę- mieszkańców tamtej zatopionej Atlan- bie swej rodziny, inni w wymiarach tydy, ich uczuć, uniesień, sukcesów, swej wsi, miasta czy instytucji, w któ- upadków, radości i okrucieństw, któ- rej pracowali. I taka jest konstrukcja rych tam doznali? Szukałem na to spo- tej książki. Pomysł zrodził się przy sobu, przesiadując w archiwach, wę- okazji lektury mego ulubionego "Rę- drując z aparatem fotograficznym i kopisu znalezionego w Saragossie" notatnikiem po cmentarzach, gruzo- Jana Potockiego, czyli opowieści

225 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015

szkatułkowej, gdzie jeden moduł wy- odtworzy. Tak jak nie da się odsłuchać nika z poprzedniego, choć niekoniecz- muzyki z płyty winylowej, której rowki nie musi się z nim wiązać. Wielkiej hi- dźwiękowe zostały zatarte. storii towarzyszy mała. Oprócz dzie- Cel, który mi przyświecał w pracy nad jów miast i wielkich postaci historycz- tą książką, zamykał się w przeświad- nych związanych z nimi, są w niej rów- czeniu, że należy odtworzyć z nieza- nież historie zwykłych ludzi zatrzyma- tartych jeszcze do końca "płyt pamię- ne w anegdocie, w starym zdjęciu, w ci" dawny czas, dawnych ludzi, smak opowieści późnego wnuka, a także w i urodę tamtej epoki. Największa siła mitologii rodzinnej, która nadaje dzie- mobilizująca i nakazująca mi to czy- jom specyficzny wdzięk i aromatu. nić wypływała z setek listów, e-ma- ŚWIADOMOŚĆ SPÓŹNIENIA ilów i roz-mów telefonicznych, które Mimo że kresami zajmuję się już po- były następstwem cotygodniowego nad trzydzieści lat, pracowałem nad publikowania (77 artykułów), pierw- tą książką z poczuciem, że jestem spóź- szej wersji tej książki na łamach prasy niony, że muszę się śpieszyć. Odeszły regionalnej na Śląsku, Ziemi Lubu- już bowiem bezpowrotnie dwa poko- skiej i Pomorzu. Cykl nosił tytuł "Moje lenia świadków tamtej epoki, a w ko- kresy" i ukazywał się początkowo w lejnym, które weszło już dawno w smu- "Nowej Trybunie Opolskiej", "Gaze- gę cienia, każdy miesiąc czynił spu- cie Lubuskiej", "Głosie Słupska", stoszenie. "Śpieszmy się kochać ludzi "Głosie Koszalina", "Głosie Szczeciń- - nawoływał w swym pięknym wierszu skim", a następnie na pewien czas tra- Jan Twardowski - tak szybko od- fił do "Rzeczpospolitej" jako wkładka chodzą" i zabierają z sobą swoją pa- w formie broszury o nazwie "Ostoje mięć, swój świat, a bez nich nikt go nie polskości" pod redakcją Macieja Ro-

226 SK¥D NASZ RÓD salaka. Każdy opublikowany odcinek tego cyklu wyeliminowałem z niniej- wywoływał falę korespondencji. Pisa- szej książki wiele błędów i zdobyłem ło do mnie setki osób, przedstawicieli nowe informacje oraz fotografie, o tysięcy rodzin, które żyjąc dziś, we których nie miałem pojęcia. współczesnej Polsce, tam, za Bugiem, Ta książka to wyjątkowo płodny przy- nad Dniestrem, Styrem, Horyniem, kład współpracy historyka ze świad- Prutem czy Czeremoszem mają swe kami historii oraz ich potomkami. Źró- korzenie rodzinne i mają dług wdzięcz- dła, do których dotarłem, nie znajdują ności wobec swoich przodków. Czło- się w żadnym archiwum państwo- wiek bez tradycji, z amputowaną pa- wym, a jedynie w zbiorach prywat-

mięcią rodzinną jest jak popękany wi- nych i albumach rodzinnych. Jestem traż, jak rozdarta sieć rybacka, jak po- przekonany, że była to jedyna droga, zbawiony ogniwa łańcuch. Przeżyje aby odsłonić wiele tajemnic zatopio- swój czas i też, jak nie interesujący go nej kresowej Atlantydy. przodkowie, zniknie w otchłani zapo- Do wszystkich, którzy mi w tym dzie- mnienia, a z nim jego czyny, myśli, pra- le pomagali, kieruję słowa wielkiej gnienia. wdzięczności i podziękowania. W ni- Cykl artykułów prasowych poprzedza- niejszym tomie szczególną wdzięcz- jących tę książkę, opublikowanych w ność wyrażam za pomoc i udostęp- prasie regionalnej i "Rzeczpospolitej", nianie zbiorów prywatnych: Leszko- miał ambicje wypełnić rozerwane ogni- wi Allerhandowi z Zakopanego, Ta- wo łączące pokolenia; zachować dzie- deuszowi Bednarczukowi z Brzegu, je kresów wschodnich dawnej Rzeczy- Tadeuszowi Berce z Opola, Ryszar- pospolitej w pamięci nie tylko ich wnu- dowi Brzezińskiemu z Pielgrzymowa, ków. Dzięki wnikliwym czytelnikom Ludwice Bulczyńskiej z Gliwic, An-

227 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 drzejowi Chlipalskiemu z Krakowa, Władysławowi Olszewskiemu z By- Katarzynie Cilińskiej z Nowej Soli, tomia, Danielowi Passentowi z War- Krystynie i Marianowi Czekajom z szawy, Marii Pawłowiczowej z Kato- Bielawy, Ihorowi Czudijewyczowi ze wic, Krystynie i Feliksowi Plutom z Skolego (Ukraina), Barbarze Raczyń- Opola, Lesławowi Pfiitznero- wi z skiej-Czyżyk z Brzegu, Antoniemu i Warszawy, Lucynie Raczyńskiej z Tadeuszowi Dancewiczom z Warsza- Kielc, Zofii Radomskiej z Wołowa, Ta- wy, Edwardowi Dłużewskiemu z Kielc, deuszowi Sadowińskiemu z Brzegu, Danucie Zborek-Doroszkiewicz z Le- Annie Seniuk z Warszawy, Agniesz- gnicy, Januszowi Felczyńskiemu z ce Siole z Krakowa, Zbigniewowi Ska- Przemyśla, Teresie i Januszowi Fiedle- tulskiemu z Warszawy, Helenie Sta- rom, Janowi Forowiczowi z Warsza- chowicz z Sanoka, Leszkowi Stadni- wy, Irenie Froch z Wałbrzycha, Ada- czence z Opola, Romanie Kotwińskiej- mowi Głośnickiemu z Opola, Edwar- Starzyk z Nysy, Zbigniewowi Stokło- dowi Gło-wackiemu z Londynu, Wi- sie z Opola, Krzysztofowi Szolgini z toldowi Golińskiemu z Kluczborka, Warszawy, Lidii Trojanowskiej z Opo- Iwonie Gorodeckiej z Warszawy, Ada- la, Marcie Trojanowskiej z Przemyśla, mowi i Bolesławowi Grocholskim z Zbigniewowi Umańskiemu z Wrocła- Brzegu i Opola, Krystynowi Hassowi wia, Janinie i Adamowi Walawende- z Wałbrzycha, Zbigniewowi Hawran- rom z Opola, Krzysztofowi Willman- kowi z Poznania, Edwardowi Jawor- nowi z Warszawy, Tadeuszowi Wró- skiemu z Gorzowa Wielkopolskiego, blowi z Warszawy, Piotrowi Zawadz- Edwardowi Kałużyńskiemu z Opola, kiemu z Warszawy, Krzysztofowi Januszowi Karpińskiemu z Opola, Sta- Zgrzebnickiemu z Koszalina, Józefo- nisławie Keckowej z Opola, Zbignie- wi Ziemskiemu z Wałbrzycha i Zeno- wowi Korzeniowskiemu z Opola, Bo- nowi Zienkowiczowi ze Szczawna żenie Krupskiej z Wrocławia, Marii Zdroju. Kucab z Osieka, Krystynie Kurczyń- Szczególnie dziękuję dr. Adamowi skiej-Prymar z Nysy, Jolancie Taca- Wiercińskiemu za wieloletnią, stałą kiewicz-Lipińskiej z Nysy, Franciszko- merytoryczną pomoc; dyrektorkom wi Magdzie z Wrocławia, Mieczysła- Biblioteki Głównej Uniwersytetu wowi Mantyce z Zakopanego, Tade- Opolskiego Wandzie Matwiejczuk i uszowi Marcinkowskiemu z Zielonej Danucie Szewczyk-Kłos za udostęp- Góry, Iwanowi Maskiwowi z Borysła- nianie i zdobywanie kresowych uni- wia (Ukraina), Lidii Strzeleckiej-Mi- katów wydawniczych oraz Jadwidze siąg z Katowic, Zbigniewowi Okpiszo- Stępień i Barbarze Szybkowskiej za wi z Wrocławia, Mariuszowi Olbrom- wieloletnią współpracę korektorską. skiemu z Przemyśla, Tadeuszowi Ol- Opole - willa „Halina” szańskiemu z Warszawy, Henrykowi wrzesień 2012 r. Olesiakowi ze Świeradowa Zdroju, Stanisław Sławomir Nicieja

228 SK¥D NASZ RÓD OSTATNI ŚWIADKOWIE W każdym tomie "Kresowej patriotyczna karta związana z walka- Atlantydy" jest miasto dominujące mi legionistów II Brygady generała swoją wielkością, oryginalnością i Józefa Hallera, którzy w pobliskich znaczeniem oraz wyróżniające się aro- miejscowościach: Rafajłowej, Boho- matem mitów i legend. W pierwszym rod- czanach, Mołotkowie, Sołotwi- nie czy Kosmaczu tworzyli mi- litarne fakty dokonane, mające wpływ na kształt odrodzonej w 1918 roku Rzeczpospolitej. Pi- sząc o Samborze, nie mogłem pominąć jego okolic, a szcze- gólnie Rudek i Beńkowej Wisz- ni, które wpisały się na karty literatury polskiej dzięki ciągle żywej twórczości Aleksandra Fredry. Poszczególne tomy "Kresowej tomie takim miastem był Lwów - kre- Atlantydy" powstają dosłownie z sowa metropolia, miasto muz łagod- dnia na dzień. Nie ma dnia, żeby w nych i jedna z duchowych stolic Pol- mej skrzynce e-mailowej nie pojawił ski, w drugim tomie, poświęconym się nowy zapis bądź abym w telefo- kresowym uzdrowiskom - Truskawiec nie nie usłyszał głosu jakiejś sędzi- z legendarnym źródłem wody mine- wej osoby (bądź jej wnuka) in-formu- ralnej "Naftusia" i odpoczy- wającą tam bohemą, w trze- cim tomie - Zaleszczyki, mia- sto winnic i tragedii wrze- śnia 1939 roku, w czwartym tomie - Kołomyja, stolica Po- kucia i kwintesencja Hu- culszczyzny. W tomie piątym są dwa takie miasta: Sambor (skąd wywodziła się Polka, która została carycą Rosji) - mia- sto sadów i ogrodników, oraz Nadwórna (funkcjonująca w cie- jącej mnie, iż ma zdjęcia rodzinne i niu potężnego zamku) - miasto pul- wspomnienia z lat dziecinnych prze- sujące oryginalnością, wykorzystują- żytych na Kresach. ce bogactwo szybów naftowych, któ- Tak było też w przypadku tego tomu. re były na jego przedmieściach, bra- W ostatniej chwili otrzymałem wiado- ma wiodąca w malownicze góry Gor- mość o profesorze Wiktorze Eckhau- gany. Historia Nadwornej to również sie - wybitnym holenderskim matema-

229 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 ostatniej chwili otrzymałem też materiały od związanych z okoli- cami Sambora rodzin Walawen- derów, Kucharskich, Watulewi- czów, Serwackich, Pawłowskich, Martynowskich oraz Nanków i Andrzejaczków. Te ostatnie infor- macje mogły wejść do książki już tylko w formie szczątkowej - przy opisach fotografii. Proces powstawania "Kresowej Atlantydy" trwa nieustannie. tyku, który przeżył młodość w okoli- Pępice, "Niciejówka", cach Nadwornej. Tak było z rodziną 10 września 2014 r. Komarskich i Madejów, od których Stanisław Sławomir Nicieja otrzymałem informacje o ich związ- kach z Nadwórną, w tym historię ich Prof. Stanisław Sławomir Nicieja pradziadka - znawcy ziół i popularne- - historyk, biografista,eseista długo- go nadwórniańskiego znachora, sza- letni rektor Uniwersytetu Opolskie- nowanego i poważanego przez potrze- go (cztery kadencje) i jego budow- bujących pomocy mieszkańców. Gdy niczy, senator RP V kadencji, ko- skończył 104 lata, ubrał się odświęt- lekcjoner, miłośnik i renowator za- nie, oświadczył rodzinie, że odchodzi bytków, laureat wielu nagród i wy- i po tych słowach zmarł. Pochowano różnień, m.in. "Gloria Artis", tygo- go na cmentarzu w Nadwornej. W dnika "Polityka", "Życia Literackie- go", Polskiej Fundacji Kulturalnej w Londynie, Górnośląskiego Towa- rzystwa Literackiego, wielokrotnie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Ma w swoim dorobku setki artyku- łów, dwadzieścia książek i kilkana- ście filmów historycznych. Jest wybit- nym znawcą dziejów Kresów Wschod- nich, czego dowiódł książkami - be- stsellerami: "Cmentarz Łyczakowski we Lwowie (cztery wydania, ponad 250 000 egz.), "Twierdze kresowe Rzeczypospolitej", "Kresowe trójmia- sto. Truskawiec - Drohobycz - Bory- sław" oraz "Orlęta Lwowskie. Czyn i legenda".

230 SK¥D NASZ RÓD WŁADYSŁAW KISZKA - W POSIOŁKACH SYBERII I KOŁCHOZACH KAZACHSTANU Władysław Kiszka urodził się 14 rów pochodząca z Lwowa. Cztery lata października 1932 r. w Dolinianach, w przed wybuchem wojny Żydzi kupili powiecie gródeckim, województwie od Kiszków dom w Dolinianach. Ro- lwowskim. Przed wojną miejscowość dzina przeniosła się do Żukowa od- liczyła ok. 170 domów. We wsi był dalonego o kilka kilometrów od Zło- kościół, do którego prawosławni wraz czowa. Za pieniądze uzyskane ze z katolikami chodzili się modlić. Brali sprzedaży ziemi, kupili gospodarstwo udział we wspólnych uroczysto- z rozparcelowanego folwarku położo- ściach religijnych oraz spotykali się nego na obrzeżach wsi. Jego dzier- żawcą był Żyd Linden. "Mieliśmy 28 morgów pola i 5 morgów łąki. W Żuko- wie zaczynaliśmy praktycznie wszystko od nowa. Budowaliśmy z cegieł dom, zabudowania gospodar- cze, w których po latach trzymaliśmy konie i bydło. Ziemia dookoła była dobra i urodzajna". We wsi mieszkała także rodzina Trybusów, która zajmowała się prak- tycznie wszystkim. "Potrafili podkuć konia, wymienić lemiesze i naprawić sprzęt rolniczy". Życie codzienne mieszkańców Żukowa skupiało się przede wszystkim na ciężkiej pracy w gospodarstwie i na polu. Nikt nie miał czasu na zabawy i odpoczynek. Pan Władysław był najmłodszy w rodzinie. Miał dwie siostry - Mary- się i Kasię oraz dwóch braci - Micha- podczas świąt Bożego Narodzenia i ła i Józefa. Wielkanocy. "Myśmy czasami cho- Pod koniec lat 30. XX wieku sy- dzili do kościoła w Wicyniu. Nie było tuacja mniejszości narodowych na żadnych różnic. Religia dla każdego z Kresach II Rzeczypospolitej przyku- nas odgrywała bardzo ważną rolę". wała uwagę nie tylko polityków, ale Rodzice pana Władysława - Ste- przede wszystkim ludności cywilnej. fan i Zofia, pracowali na 12-morgo- "Moim zdaniem za pogorszenie się wym gospodarstwie. Mieszkali w stosunków polsko - ukraińskich od- drewnianym domu krytym blachą. Ich powiadają księża prawosławni. Jaw- sąsiadami byli m.in.: ukraińska rodzi- nie, z ambony namawiali do wypędza- na Horeszków oraz żydowska Toodo- nia Polaków ze swoich gospodarstw.

231 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 Przymykali oczy na napady, pobicia, ci studiowały we Lwowie na uniwer- a później mordy. Pewnego razu matka sytecie. Co z nim zrobili, tego nikt nie mówi, że nie pójdzie do kościoła tyl- wie. To był początek wojny, dlatego ko do cerkwi, bo było bliżej. Ubrała Rosjanie na to pozwalali. Po dwóch się i poszła z dwiema koleżankami. W tygodniach przyszedł rozkaz, aby kościele było pełno ludzi. Ksiądz wy- wszystkie rozszabrowane rzeczy szedł na ambonę i zaczął politykować zwrócić do folwarku, bo to mienie i krytykował Polaków. Namawiał do państwowe. Ten, kto się do zarządze- złych czynów. Chciał skłócić sąsia- nia nie dostosował, podlegał karze dów, żeby wywołać w nich nienawiść. więzienia, a nawet śmierci". Krzyczał do Ukraińców, by wypędzać Okres pierwszych miesięcy oku- naszych z wioski. Polityka naszego pacji radzieckiej był bardzo trudny dla rządu też przyczyniła się do wzrostu mieszkańców Żukowa. Niewątpliwą nienawiści. Jeżeli państwo sprzeda- pomoc stanowiły zapasy żywności wało ziemię na Kresach, to powinno chowane po spiżarniach, stodołach, robić to na równych zasadach dla piwnicach i szopach. Aż nadeszła Polaków, Ukraińców i Białorusinów, noc, podczas której masowo areszto- a tak tylko nasi byli uprzywilejowani. wano polskie rodziny i wywożono Pozostali patrzyli na nas wilkiem, no i przymusowo na Syberię. Pan Włady- się zaczęło. Przed samym wybuchem sław wspomina: "Przyjechali 2-3 sa- wojny Ukraińcy byli na tyle bezczel- niami na podwórze ok. 4.00 nad ra- ni, że na poczcie załatwiali się na pol- nem. Strażnicy mieli psy, które bar- skie skrzynki". dzo ujadały. Zaczęli walić pięściami O wybuchu wojny rodzina do- do drzwi budząc nas wszystkich. Po- wiedziała się z radia. "Po wejściu Ro- deszli najpierw do ojca i zapytali, czy sjan do Żukowa, Ukraińcy zakładali ma broń, na co ojciec odpowiedział, na rękawy biało-czerwone opaski. że miał, ale zdał. Tłumaczył, że w Doli- Chodzili nocami po okolicznych wio- nianach okradziono nas dwa razy i skach, a potem strzelali do bezbron- dlatego dostał pozwolenie na nosze- nych ludzi. Tak było np. w Skażenicy. nie naganta. Po wkroczeniu czerwo- Natomiast Rosjanie zapędzili Polaków noarmistów zdał pistolet i otrzymał w na skraj wioski, nad brzeg rzeki Gniła zamian zaświadczenie od komendan- Lipa i pozwolili patrzeć, jak Ukraińcy ta posterunku. Enkawudzista wziął z folwarku wynoszą żywność, krowy, pismo i zaczął czytać, ale nic z niego ubrania i inne rzeczy. Kradły nawet nie rozumiał. Podszedł więc strażnik małe dzieci, które przez okno wynosi- wyższy stopniem i dokładnie zaświad- ły książki i wszystko, co się dało. Po- czenie obejrzał. Potem powiedział do lacy bali się reagować, bo mogliby ojca, żeby się szybko ubierał. Ojciec zostać zabici przez Rosjan albo pobi- przestraszony odpowiedział, że ni- ci przez Ukraińców. Jak strażnicy gdzie nie pójdzie, na co ten gwałtow- NKWD postawili pod ścianą Żyda nie zareagował i krzyknął - nie gadaj Lindena, to ze strachu w ciągu jednej tylko się ubieraj. Mama w panice chwili osiwiał. Był porządnym czło- chciała, jak każdego ranka doić kro- wiekiem, mieszkał z żoną, a jego dzie- wy, ale strażnik nie pozwolił. Wysłała

232 SK¥D NASZ RÓD więc Marysię na strych, aby zebrała ciąg nie miał zainstalowanych piecy- do worków ubranie. Musiała przy tym ków. Dopiero na stacji we Lwowie przejść przez podwórko. Podszedł do dostarczono do każdego wagonu po niej znajomy Ukrainiec i zapytał, czy jednym piecyku i wiadrze węgla. W kiedykolwiek rąbała kurom głowy, a wagonie jechali różni ludzie, bogaci i po chwili zawołał: bierz dziewczyno biedni, małe dzieci i schorowani star- kury, ucinaj łby i ładuj do worka. cy. Wśród nich podróżowała zamoż- Wówczas domyśliliśmy się, że coś na rodzina. Kobieta i mężczyzna byli jest nie tak i prawdopodobnie nas ubrani w futra, a jedynym ich mająt- daleko od Żukowa wywiozą. Ojciec kiem była czarna teczka, którą on trzy- zapytał jednego ze strażników, co mał pod pachę. Miał papierosy, które może zabrać z domu, na co on szyder- nerwowo palił jeden za drugim. Żad- czo odpowiedział - wszystko sobie nego chleba, jedzenia ani wody. Lu- zabieraj, przecież to twoje. Szczęściem dzie z litości ich utrzymywali przez całą w nieszczęściu było to, że w okresie drogę. W wagonie kobiety płakały, a przedświątecznym mieliśmy zrobione chorzy jęczeli. Po ok. 100 km wagony zapasy żywności. W komórce była otwarto i strażnicy robili przegląd, czy zabita świnia, w workach mąka i pie- przypadkiem wśród podróżujących czywo. Ze stodoły ojciec wyniósł trzy nie ma trupów. Znalezione zwłoki były worki białej fasoli przeznaczonej na przenoszone na tzw. brek, gdzie skła- handel dla Żydów (jeździł na targ do dowano zmarłych. Na większych sta- Złoczowa). W końcu kazali nam na- cjach porządkowi zabierali zwłoki na sze tobołki wynieść na podwórko i wóz i wywozili w nieznanym kierun- poukładać na saniach. Jechałem wraz ku". z mamą, ojcem, Marysią i Kasią. Mi- Deportowane rodziny z Żukowa chał uciekł i skrył się w Dolinianach, i okolic transport wiózł przez Lwów, natomiast Józef został złapany przez Woroneż, Kirów, a następnie ponad NKWD, jak szedł do Trybusów. Po 100 km na północ do Murashi (Mura- przyjeździe na punkt zborny już na nas szy) w obwodzie kirowskim. Ze stacji czekał". kolejowej samochodami zesłańców Po załadowaniu tobołków sanie przewieziono do małego miasteczka z aresztantami ruszyły na punkt zbor- Nosul. Stamtąd w głąb syberyjskiej ny zorganizowany w budynku szko- tajgi do obozu Eksterden. Kompleks ły. Następnie konwój z większą liczbą składał się z baraków numerowanych Polaków, przeznaczonych do wysie- od 1 do 5. Pan Władysław trafił wraz dlenia, skierowano na stację kolejową ze swoją rodziną do baraku nr 1. Ba- w Złoczowie. "Na stacji urzędnik nas raki były duże, bo w jednym pomiesz- pospisywał. Następnie ścisnęli rodzi- czeniu mieściło się 7 prycz. Na jednej ny w wagonie jak bydło i kazali się rozlokowanych było 7 rodzin, a ro- rozlokować na piętrowych, drewnia- dziny zesłańcze liczyły po 5-8 osób. nych pryczach zamocowanych do "Mieszkaliśmy m.in. z rodziną braci ścian wagonu po 3 z każdej strony. Wilk. Jeden opiekował się pięcioma Razem w jednym eszelonie było nas osobami, a drugi siedmioma. Z 12- 60-80 osób. Było bardzo zimno, a po- osobowej rodziny tylko Lonka Wilk

233 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 przeżyła Sybir. Reszta umarła z głodu, chodem po zamarzniętej rzece. Do wycieńczenia i chorób". sklepu transportowano m.in.: chleb, Zimy na Syberii były bardzo mąkę, kaszę jęczmienną, kapustę i ostre. Zesłańcy wychodzili do pracy ziemniaki. Przywożone produkty były przy temperaturze nieprzekraczającej tylko na przydział i nie można było -50oC. Pracowali przy wyrębie lasu i ich kupić za pieniądze. Po miesiącu spływie drzewa ociosanego z gałęzi. pobytu pracownikom baraków rozda- "Do pracy chodził ojciec, który pra- wano nawet cukier. Było go w bród. cował w brygadzie leśnej oraz Mary- Przywożono w grudach po 2-3 kg". sia, która cięła brzozę na kloce, służą- W obozie Eksterden był lekarz, ce jako materiał napędowy do trakto- który pomagał zesłańcom i leczył za ra, nazywanego stalińcem. Pracowali darmo. Miał do dyspozycji tylko pod- bardzo ciężko. Ścinane drzewa miały stawowe leki oraz przyrządy lekarskie. czasami średnice po 2-3 metry. Ubra- Ze względu na panujące warunki kli- nie robocze dostawał tylko ojciec. Był matyczne i nieodpowiednie warunki to tzw. waciak. Do lasu zabierał ze pracy przeziębienia oraz urazy ciała sobą piłę i siekierę. Robotnicy ścięte były powszechne. Zesłańcy najczę- drzewa wozili saniami na miejsce, skąd ściej chorowali na płuca, serce, zda- za pomocą lin traktor ciągnął je nad rzały się choroby skóry i oczu. Prak- rzekę Łuzę (dopływ Jugu). Zimą rze- tycznie wszyscy byli niedożywieni i ka zamarzała, a lód miał pół metra gru- osłabieni z braku witamin i podsta- bości. Zmarzlina pękała dopiero w wowych środków higienicznych. maju, wówczas brygada zajmowała się Ogromnym problemem dla pracują- spławem drzewa. Nad brzegiem rzeki cych w tajdze były muszki i komary, wbijano grube kloce na głębokość 1,5 które kąsały zesłańców w twarz i ręce. m, za które zaczepiano liny i następ- Dla ochrony zakładali specjalne na- nie zanurzano w wodzie. Miały one komarniki oraz smarowali się mazią na celu hamowanie rozpędzonych pni odstraszającą robactwo. spuszczanych ze skarpy. Po strące- W barakach było ciepło. "Kobie- niu drzewa do rzeki następował jego ty paliły całą noc i cały dzień. Blat spław. Taką samą operację przepro- pieca był aż czerwony. Pracujący, po wadzano 2-3 km poniżej miejsca ścin- powrocie z wycinki z tajgi, zawieszali ki z tym, że kloce wbijano także na na sznurach mokre ubrania. W nie- drugim brzegu. Drzewo spławiane z wielkim pomieszczeniu smród był górnych odcinków, zatrzymywało się okropny, bo okrycia i spodnie były na naprężonych linach. Następnie przesiąknięte potem, a warunki higie- wciągarka zabierała nasiąknięte wodą niczne były niedostateczne. Pomimo kłody, które transportowano prosto tego, że w baraku było bardzo ciepło, do tartaku. Za wykonaną pracę ze- to na oknach zalegał dwu centyme- słańcy otrzymywali racje żywnościo- trowy lód. Na stole zbitym z drzewa we, które były rozdzielane przez stała tzw. koptiłka - butelka ze zbitą NKWD. W lecie żywność wożono szyjką, w której był knot i nafta. Każ- codziennie motorówką z Nosula, na- da z rodzin gotowała dla siebie osob- tomiast w okresie zimowym, samo- no w kociołku zabranym z domu. W

234 SK¥D NASZ RÓD okresie letnim i jesiennym gotowali- sieni, stodołach i stajniach. "Zawsze śmy przede wszystkim grzyby oraz to, będę pamiętał życzliwość tych ludzi. co można było zebrać w tajdze. Mama Byli bardzo biedni. Ich los niczym nie zawsze powiadała - jaki to Pan Bóg różnił się od naszego. Mogli nas nie dobry, tyle zarodził grzybów. Było ich wpuszczać do swoich domów, bo tak dużo, że suszyliśmy je workami. byliśmy brudni i zawszawieni". Wieczorem zbieraliśmy, a rano w tym W końcu rodzina dotarła do mia- samym miejscu było ich pełno. Na steczka Murashi. Na stacji kolejowej święta matka mieszała grzyby z kru- dowiedzieli się, że organizowany jest pami jęczmiennymi i to wszystko mu- zaciąg do armii polskiej. Okazało się siało wystarczyć za wystawną Wigi- jednak, że zamiast Polaków werbowa- lię. W 1946 r., jak wracaliśmy do Pol- no do andersowców Rosjan, którzy ski, to mieliśmy ze sobą dwa worki byli przekupywani za złoto. "W całą nasuszonych grzybów". aferę była wplątana Polka nazwiskiem W obozie Eksterden dzieci mia- Łukowska, która załatwiała lewe pa- ły nakaz chodzenia do szkoły. Uczo- piery. Mówili później, że nie wytrzy- no w języku rosyjskim podstawowych mała presji i powiesiła się". Mimo kło- przedmiotów. Rosjanie pilnowali tego potów rodzina postanowiła wyjechać bardzo. "Gdy któreś z dzieci nie po- na południe ZSRR, gdzie panowały szło do szkoły, to wieczorem przycho- inne warunki klimatyczne. Nie wszy- dziło NKWD z nakazem aresztowania scy powołani do armii mogli podró- rodziców". żować razem ze swoimi rodzinami, W lipcu 1941 r. po ogłoszeniu gdyż transporty były przepełnione i amnestii zesłańcy polscy mogli się brakowało miejsca dla werbowanych swobodnie poruszać po obozach i żołnierzy. W pociągu panowały bar- syberyjskich miasteczkach. Od tego dzo trudne warunki. Obsługa trans- czasu zniesiony został również han- portu nie dostarczała podróżującym del towarami i żywnością, której tak wody, dlatego na postoju przesiedleń- naprawdę nigdzie nie było. "Ojciec cy zbierali do wiader śnieg, który to- miał kożuch, który zabrał ze sobą z pili i gotowali na piecykach, robiąc Żukowa, to matka zamieniła go na kipiatok. Po dwóch tygodniach pod- ziemniaki. To był bardzo trudny okres róży dotarli do miasteczka Tokmok na na zesłaniu, panował potworny pograniczu Kazachstanu i Kirgizji. głód". Następnie wozami zaprzęgniętymi w W 1942 r. z obozu Eksterden ro- woły, rodziny zostały przewiezione do dzina Kiszków wraz z grupą 100 osób obozu togańskiego oddalonego od ruszyła piechotą na południe ZSRR. miasteczka o ok. 5 km. "W obozie zu- Szli grzęznąc po kolana w śniegu przez pełnie przypadkiem moja mama spo- 180 km. Trzymali się początkowo ra- tkała naszą sąsiadkę z Syberii - panią zem ze względu na dzikie zwierzęta w Kruszynową, która po wojnie osiedliła lesie i grasujące bandy. Zatrzymywa- się w Branicach. Pracowała wraz z li się w posiołkach i miasteczkach mężem w kołchozie Trudowik. Żyło (m.in. w Obiczej), najczęściej u gospo- im się dobrze, gdyż oboje pracowali darzy. Spali w domowych izbach, w na gospodarstwie i dodatkowo jej

235 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 mąż zarabiał grając Kirgizom na bała- arową działkę". łajce podczas uroczystości, spotkań Po załatwieniu niezbędnych for- i zabaw. Jako przesiedleńcy dostali malności rodzina Kiszków przez ko- kawałek ziemi, na której uprawiali wa- lejne cztery lata pracowała ciężko w rzywa i owoce". kołchozie. "Marysia przy nawadnia- Po namowie pani Kruszynowej niu pól, Kasia przy zbożu, matka przy matka pana Władysława zgłosiła się uprawie ogórków, pomidorów, arbu- wraz z mężem do brygadzisty kołcho- zów, a wiosną w kurnej bazie. Przy- zu w sprawie pracy. Po rozmowie oka- woziła na pola uprawne po 500 kur, zało się, że gospodarstwo potrzebo- które dziobały szarańczę. Przynosiła wało właśnie takiego pracownika, ja- nieraz jajka zniesione przez kury na kim był Stefan Kiszka. Potrafił ukła- polu. W domu dodawała do mąki i dać lucernę w pryzmy i znał się bar- robiła placki. Ojciec natomiast praco- dzo dobrze na pracach polowych oraz wał przy wypasie bydła, w oborze, naprawie maszyn rolniczych. Po przy żniwach i naprawie sprzętu rol- trzech dniach rodzina Kiszków zosta- niczego. W okresie letnim temperatu- ła zakwaterowana w mieszkaniu 5- ra na południu ZSRR sięgała ponad osobowym, a po kilku tygodniach 40oC, więc tysiące ton zboża kołchoz przeniosła się do osobnego mieszka- suszył bezpośrednio na polach. Oj- nia przerobionego z części stajni. Ścia- ciec chodził po pryzmach i przerzucał ny pomieszczenia były zrobione z ziarno. Nasz kołchoz należał raczej do powiązanej trzciny i wybielone wap- spokojnych. Była surowa dyscypli- nem. Okno było małe i wyglądało jak na, ale warunki były lepsze od tych w kurniku. W jednym pomieszczeniu na Syberii. Gorzej było na gospodar- rodzina musiała sobie zorganizować, stwach kozackich i tunguskich, gdzie kuchnię, sypialnię i pokój ze stołem. dochodziło czasami do morderstw". "Ojciec był dla kołchozu bardzo cen- Brygadziści w kołchozach dbali nym pracownikiem. Wśród kołchoź- o porządek na gospodarstwie. Stoso- ników z pięciu brygad był najlepszy. wali różne kary za kradzieże i absen- Nieraz przyjeżdżali z innych gospo- cję w pracy. "Jeździłem na koniu przy darstw w celu jego pozyskania, ale maszynie ze zbożem. Od jazdy dosta- nasz polowy się nie zgadzał". Bryga- łem wielkie pęcherze. Zgłaszałem bry- dzistą w kołchozie był Ukrainiec, któ- gadziście, że się źle czuję i nie mogę ry po śmierci swojego ojca podczas pracować. Za karę przez trzy dni nie Wielkiego Głodu w latach 30. uciekł dostawałem jedzenia. Ojca natomiast do rodziny i ślad po nim zaginął. W strażnicy zabrali do więzienia za to, że 1940 został deportowany wraz z in- podczas oddzielania ziaren od plew nymi w głąb ZSRR jako kułak i znalazł na gospodarstwie (wianiu), chował się w Kazachstanie. "Mojej siostrze do rękawa po kilka ziaren i składał je Marysi podpowiedział, żeby nie przy- w domu w baniaku. Wieczorem dwóch znawała się do tego, że jesteśmy z jed- obwieszczików na koniach zrobiło w nej rodziny, gdyż każda z nich dosta- domu rewizję. Zaglądali pod prycze, wała po 20 arów ziemi na ogród upraw- gdzie była marynarka i znaleźli ziarna ny. W ten sposób mieliśmy razem 40- zboża. Po dokładnym przeszukaniu

236 SK¥D NASZ RÓD okazało się, że było ok. 3 kg. Natych- wana szkoła dla nieletnich, do której miast przewieźli ojca na posterunek. przez trzy lata chodził pan Władysław. Zabrali też marynarkę jako dowód w "Do szkoły chodziło tylko kilku sprawie. Siedział w areszcie trzy dni uczniów. Musiałem się uczyć i po- bez wody i jedzenia razem z panią Kru- trzebne były mi książki. Rosjanie na- szynową i jej kuzynką panią Pospi- uki w szkole bardzo pilnowali, była szyl (jedna za kradzież 1,5 kg zboża, a obowiązkowa dla wszystkich dzieci. druga za 2 kg). W końcu brygadzista Postanowiliśmy wraz z ojcem wypo- się za nim wstawił i wypuścili go tyl- życzyć książki od nauczycielki. Jecha- ko dlatego, że był bardzo dobrym pra- łem na koniu, a ojciec musiał trzymać cownikiem. Ale nie wszyscy mieli ta- się ogona. Wszystko to przez kurzą kie szczęście. Jedną kobietę złapał ślepotę, do której doprowadziło sła- przypadkowo obwieszczik, kiedy nio- be wyżywienie i ciężka praca". sła kilka kłosów zboża po zakończo- Brat pana Władysława - Józef nych żniwach w kołchozie. Tłumaczy- zaciągnął się do armii gen. Andersa w ła, że nie zrywała ich z pola, tylko zbie- Kazachstanie. Zaopatrzenie i mundur rała leżące na ziemi. Na posterunku, dostał dopiero w obozie polskim na po zważeniu ukrytych kłosów okaza- terytorium Turcji. Przeszedł cały szlak ło się, że miała 20 dag. Za karę kobietę przez Syrię, Palestynę i Egipt. Wal- skazano na 2 lata więzienia. Pamiętam czył pod Monte Cassino. Po wojnie też inne zdarzenie, którym opowiadał wrócił do ZSRR. Tam się żenił i kupił ojciec. Pracował w stajni z niejakim 360-morgowe gospodarstwo. Kielianem pochodzącym ze Lwowa. Do Polski rodzina Kiszków wra- Obydwaj byli odpowiedzialni za wy- cała jesienią 1946 r. Po załadowaniu pas wołów. Wieczorem podczas licze- bagaży na stacji w Tokmok, transport nia ostrogami Kielian naliczył 42 sztu- wiózł Polaków przez Ałma-Atę, Kara- ki i zapisał to w zeszycie. Rano spraw- gandę, Astanę, Pietropawłowsk, Cze- dzili jeszcze raz, i okazało się, że bra- labińsk, Ufę, Samarę, Saratów, Lwów, kło jednej sztuki. Przyjechało NKWD, Katowice do Jeleniej Góry, gdzie za- zaczęli szukać na pastwisku, w zaro- mieszkali w koszarach wojskowych. ślach, na stepie, ale nigdzie woła nie Część rodziny była już w tym czasie było. Zabrali ojca na posterunek i za- osiedlona na terenie powiatu głub- częli go wypytywać o szczegóły. W czyckiego w Nowej Cerekwi. "Do Je- końcu trafili na ślad jednego z pastu- leniej Góry przyjechały po nas dwie chów nazwiskiem Rawadan. Zrobili u kuzynki, które zabrały wszystkich do niego rewizję w domu. W walizce zna- naszej ciotki Marii Besz, u której leźli szablę, mundur i czapkę nie- mieszkaliśmy tylko dwa tygodnie". Z miecką, a na podwórku w kupie gno- Nowej Cerekwi rodzina Kiszków wy- ju nogi, głowę i rogi woła. Po dłuż- jechała do Wojnowic, które po woj- szym przesłuchaniu i kolejnych rewi- nie były jedną z najbardziej zniszczo- zjach okazało się, że w sprawę było nych miejscowości w powiecie. Niem- zamieszanych jeszcze czterech pra- ców we wsi już nie było, gdyż w ra- cowników z wioski Karakonus". mach przesiedleń wywieziono ich na Przy kołchozie była zorganizo- zachód. "Dzisiaj trochę żałuję, że wy-

237 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 jechaliśmy z Jeleniej Góry. Tam była Od momentu osiedlenia się w praca, puste domy i życie wydawało Wojnowicach, nie ma zbyt wiele wia- się lżejsze, a tu musieliśmy zaczynać domości o sąsiadach z Dolinian i wszystko od początku. Ojciec znalazł Żukowa. Dowiedział się, że cztery dom wraz ze stajnią, który trzeba było osoby z rodziny Teśluków oraz wszy- gruntownie wyremontować. Jeździł do scy Trybusowie zostali prawdopodob- głubczyckiego PUR-u go zarejestro- nie wymordowani przez Ukraińców. wać wraz z gospodarstwem. Pomógł Obecnie pan Władysław Kiszka nam trochę Franek Cebrzyński, który mieszka w Wojnowicach ze swoją dorobił się dużych pieniędzy na han- żoną Janką. Ma trójkę dzieci - Annę, dlu zbożem. Na naszym terenie sku- Tadeusza i Grażynę, którzy mu poma- pował je, a następnie wywoził na gają. Od przyjazdu z zesłania nigdy Śląsk. Po pół roku gdzieś wyjechał". więcej nie był na wschodzie. "Nie cią- Po wojnie pan Władysław cho- gnie mnie tam, bo i po co. Wystarczy, dził do szkoły 7-klasowej w Wojno- że spędziłem ponad 6 lat w posiołkach wicach, a po jej ukończeniu zajął się Syberii i kołchozach Kazachstanu". pracą na gospodarstwie. W 1953 roku ożenił się. Wywiad przeprowadzono w Wojnowicach 11 czerwca 2013 r. Arkadiusz Szymczyna

238 SK¥D NASZ RÓD PODRÓŻ SENTYMENTALNA

15 lipca wtorek, godz. 18:45. Na Tu wita nas Ks. Marian - pro- parkingu przed Starostwem Powiato- boszcz parafii. Nie ma problemu z za- wym zaledwie kilka osób. Z bagażami kwaterowaniem - dużo miejsca - jak tylko 6, reszta odprowadzający. nigdy dotąd. Po odświeżeniu się i Wśród nich Prezes Pan Edward Wo- śniadaniu wyjeżdżamy na cały dzień łoszyn, Pani Lucyna Biłozur. Do busa do Lwowa. wsiada 15 osób - pielgrzymów pod Tu pod przewodnictwem Pani Kry- dowództwem Kazimierza Naumczyka. styny Adamskiej na Cmentarzu To mniej niż 1/3 w porównaniu z po- Łyczakowskim składamy hołd boha- przednim rokiem. Pożegnalne gesty i terom narodowym, twórcom sztuki, wyruszamy. Dlaczego nas tak mało? naukowcom, zasłużonym obywatelom Lwowa i wszystkim tu spoczywają-

Przed północą zatrzymujemy cym. Na Cmentarzu Orląt rzędy mogił się w Pilźnie na kolację, po niej bez budzą jak zawsze refleksję - jak przeszkód dojeżdżamy do przejścia wszechogarniającą miłością do Pol- granicznego w Korczowej - Krakow- ski byli ogarnięci Ci, którzy tu spo- cu. Formalności trwają krótko i zmie- czywają. Pani Krystyna po raz kolej- rzamy w kierunku Lwowa. Na obwod- ny opowiada w kaplicy o rujnowaniu nicy trwają prace, trzeba wjechać do cmentarza przez czołgi radzieckie i miasta. Życzliwy człowiek z chęcią żmudnym przywracaniu do stanu siada obok kierowcy i wyprowadza nas pierwotnego. Stąd stromą ścieżką po- w kierunku Bóbrki. wyżej mauzoleum wspinamy się na najwyższą część Cmentarza. Mijamy

239 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 stare, rozsypujące się grobowce, po- umieszczonych na cokole słowa - " Z chylone krzyże...i docieramy do "górki prochów naszych powstaną mścicie- powstańczej" - kwatery spoczynku le" oraz nazwiska przywódców po- powstańców styczniowych. W oczy wstańczych, którzy zginęli w walce uderza porządek - nowe żelazne krzy- lub zostali straceni. Obok grób Be- że, równe rzędy mogił, ścieżki wysy- nedykta Dybowskiego - światowej pane żółtym piaskiem i kamykami. To sławy zoologa - powstańca stycznio- dzieło Polaków mieszkających we wego, który podzielił los wielu. Prof. Lwowie z okazji 150 rocznicy wybu- S. S. Nicieja w swojej monografii po- chu powstania. Spoczywa tu 230 daje, że na terenie cmentarza znajduje uczestników powstania. Centralnym się jeszcze ponad 400 mogił powstań- punktem jest pomnik Wizunasa Szy- ców. Z cmentarza dojeżdżamy na par- dłowskiego autorstwa Aleksandra king przy odnowionym budynku Ku- Zagórskiego. Bohater to postać za- rii Metropolitalnej. I znów robi wraże- gadkowa. Uważano, że to książę, któ- nie. Przez targ książki, obok Cerkwi ry chodził w chłopskiej siermiędze, Wołowskiej przechodzimy na rynek, który wyniósł z kościoła w Surażu później do katedry, gdzie jedną z ka-

chorągiew z wizerunkiem Matki Bo- plic poświęcono św. Janowi Pawłowi skiej w otoczeniu herbów - Orła w II, oglądamy szaty liturgiczne Wiel- koronie, Pogoni i Archanioła z mie- kiego Papieża. Jeszcze odwiedzamy czami. Ostrzegł go, dotarł z nim do Katedrę Ormiańską, żegnamy Panią Lwowa i tu przekonał Towarzystwo przewodnik i wracamy do Bóbrki gdzie Weteranów 1863 roku. Z takim sztan- czeka na nas obiadokolacja i czas darem w chłopskiej siermiędze przed- wolny i znów wychodzącym w kie- stawiony jest na pomniku odsłonię- runku rynku rzuca się w oczy krata z tym w lipcu 1910 roku. Na tablicach nazwą przedwojenną ulicy " Mickie-

240 SK¥D NASZ RÓD wicza 25". Może w tym domu miesz- czątku I wojny światowej spaliły woj- kał Jan Wyspiański - pisarz gminny... ska rosyjskie. Ostatnią właścicielką Może Jego syn Ignacy absolwent była córka hrabiego Irena oraz poślu- Wydziału Filozoficznego Uniwersyte- biony w 1930 r. hrabia Tadeusz Ko- tu Lwowskiego... Może tu urodził się morowski późniejszy generał "Bór" - Franciszek ojciec wybitnego drama- komendant Armii Krajowej. Zamek turga i malarza okresu Młodej Polski - zbudowano na wzgórzu otoczony z Stanisława Wyspiańskiego...być trzech stron stawem. Ma plan trape- może. zu zwieńczonego pięcioma basztami.

W czwartek 17. lipca po śniadaniu i Ma dwa poziomy - wyższy paradny i mszy św. drogą wijącą sie malowni- niższy z pomieszczeniami gospodar- czym, lesistym pasmem Gołogór uda- czymi i stajniami. Nie uległ dewasta- jemy sie do Świrza - siedziby rodu cji , bo mieścił się tu ośrodek szkole- Swirskich od XV wieku. W 1484 r. nia sportowców, nagrywano tu filmy Andrzej i Marcin Świrscy erygowali historyczne , a obecnie przejęli go ar- tu parafię, a w 1561r. wojski trembo- chitekci lwowscy i powoli remontują. wolski wzniósł murowany kościół Do zamku prowadzi drewniany most stojący do dzisiaj. Posiadłość prze- oparty na kamiennych filarach, bra- szła w ręce Cetnerów i zmieniła wła- mę zdobi renesansowy portal, na lewo ścicieli. Na przełomie XIX i XX w. od bramy duża płaskorzeźba gryfa. kupiła je Irena z Wolińskich - Piniń- Spod dawnego kościoła św. Trójcy, a ska , która po śmierci pierwszego męża obecnie cerkwi prawosławnej, wyru- wyszła za mąż za hrabiego R .Lameza- szamy w kierunku Rozdołu i Chodo- na - Salinsa -Lotaryńskiego w służbie rowa. Przejeżdżamy wzdłuż zabudo- austriackiej. Ten w latach 1907 - 1914 wań największej w Europie cukrowni odrestaurował zamek , który na po- - obecnie nieczynnej - oglądamy po-

241 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 mnik buraka cukrowego i zatrzymuje- rodu Spiczników. Rozgłosu miejsco- my się pod bazarem, gdzie w strugach wości nadał hetman polny koronny deszczu robimy zakupy. Miasteczko Marcin Kazanowski. Gdy wyprawił obecnie liczy ok.13 tys. mieszkańców. się przeciwko Tatarom jego pies wsko- Czynny jest tu kościół pw. Wszyst- czył do rzeki i wrócił ze zrolowanym kich Świętych z XVIII stulecia oraz płótnem w pysku. Obraz przedsta- cerkiew pw. św Kosmy i Damiana. wiał wizerunek Matki Boskiej z Dzie- Miasto należało do Chodorowskich , ciątkiem. Za jego przyczyną został Lanckorońskich oraz Lubomirskich ocalony z niewoli po bitwie pod Ce- do Voux , którzy wybudowali to pałac corą oraz pokonał znaczne siły nie- będący obecnie szpitalem.Jedziemy przyjaciela pod Chocimiem. Obraz przez Bursztyn, w centrum którego za- umieszczono w kaplicy zamkowej , chowały się stojące obok siebie ko- gdzie zasłynął cudami. Wówczas het- ściół po trynitarski Św. Trójcy z koń- man w 1623r. ufundował klasztor kar- ca XVII wieku - obecnie remontowa- melitów trzewiczkowych i powierzył ny i synagoga z XIX wieku - miesz- ich opiece obraz. Miejscowość wiele

cząca dom kultury i bibliotekę. Jadąc razy najeżdżali Kozacy , Tatarzy i w kierunku Bołszowiec mijamy zalew Turcy , obraz cudowny wywożono i o pow. 1260 ha powstały z przegro- ukrywano. Gdy sytuacja na Podolu dzenia Gniłej Licy i zabudowania wiel- ustabilizowała się, na miejscu zbu- kiej elektrowni. rzonych budowli karmelickich w la- Z daleka widzimy bryłę świątyni na tach 1718-1725 wzniesiono klasztor i wzgórzu. To już Bołszowce - położo- kościół ufundowany przez płka Jana ne u zbiegu Gniłej Lipy i Narajówki. Gałeckiego. Za staraniem wojewody Miejscowość po raz pierwszy wymie- poznańskiego Antoniego Jabłonow- niono w 1401r. jako wieś należącą do skiego w roku 1777 obraz ukorono- 242 SK¥D NASZ RÓD wano i odtąd miejscowość stała się Następnego dnia - w piątek 18. najważniejszym sanktuarium maryj- lipca - po śniadaniu wyruszamy do nym na ziemi halickiej. W latach 1920- Stanisławowa. Zostawiamy z boku 1923 przeprowadzono gruntowny re- Halicz i zatrzymujemy się na pierw- mont sanktuarium, karmelici opuścili szym etapie. Spacerujemy po centrum, Bołszowce w 1945r , cudowny obraz robimy pamiątkowe zdjęcia pod po- przewieziono do Lwowa, później do mnikiem A. Mickiewicza z 1898r. Krakowa, a w 1968r. do kościoła św. (foto) zaprojektowanym przez Tade- Katarzyny w Gdańsku. Kościół pw. usza Błotnickiego/ukrywanego przez Nawiedzenia Najświętszej Marii Pan- społeczeństwo miasta przed Niemca- ny jest najcenniejszym zabytkiem mi/, przechodzimy obok dawnego sztuki barokowej na Ziemi Halickiej kolegium jezuickiego, w którym kształ- Po wojnie był tu magazynzbożowy, cił się Franciszek Karpiński - autor pie- skład butelek, nawozów sztucznych, śni " Kiedy ranne wstają zorze..." a w budynku klasztornym chlew. "Wszystkie nasze dzienne spra- Wierni odzyskali świątynię w 1990r. wy...... ""Bóg się rodzi ....". W zdewastowanym wnętrzu zacho- Dzisiaj w budynku mieści się aka- wały się barokowe struktury ołtarzy i demia medyczna. Słuchamy melo- fragmenty malowideł z XVIII wieku. dii wykonywanych przez uliczne- Pod świątynią znajdowała się krypta, go grajka - polskich, żydowskich i gdzie chowano właścicieli i dobro- ukraińskich. dziejów. Powitał nas gwardian o Grze- W synagodze Tempel spotykamy się gorz Cymbała i zarazem proboszcz z rabinem, który mówił o sytuacji parafii. W świątyni przedstawił prze- Żydów w mieście..... wielkie wrażenie bieg prac remontowych w świątyni wywarł młodzieniec ubrany w tałes i i budowy na gruzach klasztoru ze jarmułkę, który mimo naszej obecno- środków Senatu Rzeczpospolitej i ści nie przerywał rozmowy z Jahwe. Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Bolesne skojarzenia budzą ogrom- Narodowego jako Młodzieżowe ne portrety S.Bandery i ideologów Centrum Pokoju i Pojednania w któ- nacjonalizmu ukraińskiego/ubranych rym tętni życie. Po uroczystościach w niemieckie mundury/. W strugach odpustowych 13 lipca br. odbyło się deszczu wyruszamy na południe- mi- tu XIII Franciszkańskie Spotkanie jamy Kołomyję i Nadwórnę, prze- Młodych pod hasłem "Radość jeżdżamy przez Delatyń i wjeżdżamy Ewangelii", dzień przed naszym przy- do miejscowości Jaremcze. Leży w jazdem zakończyło się tradycyjnym kotlinie utworzonej przez grzbiety spotkaniem młodzieży polskiej, ukra- Czarnohory i Gorganów, dołem któ- ińskiej i żydowskiej "Arka 2014", za rego płynie Prut rozbijający z impe- kilka dni planowane jest następne tem fale o ogromne głazy i tworzący spotkanie młodych w sprawie po- obłoki piany i kropelki sięgające po- koju. Po obiadokolacji i długiej roz- mostu widokowego. Jeremcze stały mowie z bratem Piotrem pochodzą- się modnym kurortem w II połowie cym z Radymna udajemy się na wy- XIX wieku, gdy zbudowano linię ko- godny wypoczynek. lejową łączącą Galicję Wschodnią z Węgrami. Ożywiony rozwój nastąpił

243 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 na przełomie XIX i XX wieku - po- Grube mury i ogromna wieża świadczą wstawały liczne pensjonaty i prywat- o obronnym charakterze. Do użytku ne wille łączące cechy budownictwa doprowadzono zakrystię, gdzie gro- huculskiego, zakopiańskiego i madzą się wierni. Na skwerku obok szwajcarskiego. Do dzisiaj zachowa- ruin stoi pomnik Adama Mickiewicza ło się kilkanaście obiektów . W 1895 z końca XIX wieku mający kształt obe- roku wg projektu S.Kosińskiego lisku z medalionem i tablicą informu- został zbudowany kamienny most jącą: "Odbudował syn Ziemi Podha- kolejowy wysokości 28 metrów, jeckiej Henryk Pękalski adwokat z zburzony podczas I wojny świato- Wrocławia w 2011r." Spacerujemy po wej, odbudowany w okresie mię- rynku, zagłębiamy się w boczne ulicz- dzywojennym i ostatecznie znisz- ki. Przy jednej stoi synagoga z I po- czony w czasie działań ostatniej łowy XVII wieku, nieco dalej drew- wojny. Pozostały tylko kamienne fi- niana cerkiew pw.Przemienienia Pań- lary, obok w 1945 roku zbudowano skiego. Jest tu tez okazała cerkiew nowy. Oglądać można tez pozosta- pw. Zaśnięcia Bogurodzicy. łości drewnianej kładki przez Prut. Następny etap naszej pielgrzymki to Nad brzegiem rzeki ustawiono sze- Zarwanica. Na wiele kilometrów przed reg kramów, w których można kupić miejscowością spotykamy mniej lub dosłownie wszystko. Wracamy do bardziej liczne grupy młodzieży. To Bołszowiec na kolację i zasłużony uczestnicy Młodzieżowej Pielgrzym- wypoczynek. ki 19 -20 lipca dla Pokoju na Ukrainie. Po noclegu i posiłku u gościnnych Im bliżej sanktuarium tym pielgrzym- oo. Franciszkanów w sobotę ki liczniejsze. A Zarwanica- ukraiń- 19. lipca wyruszamy w kierunku skie Lourdes - to największe i najświęt- Tarnopola. sze miejsce kultu maryjnego ukraiń- Zatrzymujemy się w Podhajcach skich grekokatolików.. Początki kultu przed ruinami kościoła. Miasteczko , według legendy, sięgają najazdu liczy ok.4 tys. mieszkańców, od XV mongolskiego w 1240r. Po upadku Ki- wieku kolejno należało do Buczackich, jowa dotarł tu ranny mnich i zobaczył Wolskich, Golskich, Potockich, Biel- wiszącą na drzewie ikonę Matki Bo- skich, Rogalińńskich, Wurzlów i Czar- żej i sączący się spod drzewa strumy- toryskich. Pod Podhajcami miały miej- czek wody. Obmył swoje rany, a te sce dwie zwycięskie bitwy z Tatarami zabliźniły się. Wybudował kapliczkę, : przez hetmana koronnego Jana So- umieścił w niej obraz, do którego za- bieskiego w 1667r. i przez właściciela częli przybywać ludzie. W 1458r. wy- posiadłości hetmana Szczęsnego Po- budowano cerkiew. tockiego w 1698r. Zwycięstwo Jana W czasie wojen tureckich sanktuarium Sobieskiego zmusiło Tatarów do pod- zniszczono. Odrodziło się na począt- pisania korzystnego dla Polski trakta- ku XVII wieku. Znaleziono tu drugą tu. Kościół Św.Trójcy niszczony sys- cudowną ikonę z wizerunkiem Ukrzy- tematycznie od 1945r., w latach osiem- żowanego. Oba obrazy znalazły swo- dziesiątych został pozbawiony dachu je miejsce w nowej, murowanej cer- i stanowi ruinę z widocznymi cechami kwi. Ikonę Matki Bożej w 1867r.uko- stylu gotyckiego i renesansowego.

244 SK¥D NASZ RÓD ronowano koronami papieskimi, a Anię docieramy na przystań i odby- Zarwanica otrzymała status miejsca wamy rejs statkiem po zalewie. Na- odpustowego. Sanktuarium, klasztor stępnie spacerujemy bulwarami nad studytów i główną cerkiew władze zalewem i ulicami Starego Miasta, komunistyczne po II wojnie zamknę- podziwiamy gmach teatru i Zamek Po- ły. Cudowną ikonę przeniesiono do tockich. kaplicy przy źródle i tu czczono do Niedziela 20 lipca jest dniem modlitw 1960r., do momentu wysadzenia w o pokój na Ukrainie. Na mszy św. w powietrze i całkowitego zniszczenia. języku polskim odprawianej przez Sanktuarium odrodziło się w 1989r. ks.Andrzeja Maliga kościół jest peł- Zwrócono cerkiew, w której umiesz- ny. Wszyscy pragniemy pokoju. czono kopię wizerunku Matki Boskiej Żegnani przez ks.proboszcza i panią Zarwanickiej, stopniowo odbudowa- Anię- kucharkę odjeżdżamy do Zba- no kaplicę przy źródle, klasztor, wznie- raża. Tu witają nas Mer Zbaraża Ro- siono domy dla pielgrzymów, budyn- man Polikrowski i Włodzimierz Czaj- ki seminarium, Drogę Krzyżową. Na ka - pracownik Zamków Tarnopol- przełomie XX i XXI wieku w pobliżu skich, dziennikarka miejscowej gaze- cudownego źródła nad Strypą wznie- ty. W zamkowej restauracji podejmu- siono kompleks budynków sakral- je nas wszystkich barszczem z pam- nych z pięknym, monumentalnym so- puchami, pierogami, kaszą grycza- borem zwieńczonym pięcioma złoco- ną,naleśnikami, ciastami i kawą. Po nymi kopułami. Przed cudowną ikoną przyjęciu zwiedzanie zamku. Pan Ka- w 2001 r. w Kijowie modlił się Jan zimierz Naumczyk pozostaje na dzie- Paweł II. Centralne uroczystości piel- dzińcu z gospodarzami i rozmawia o grzymkowe w dniu 20.lipca zgroma- zadaniach Samorządu w Głubczy- dziły ponad 110 tys, przeważnie mło- cach, między innymi o segregacji i dych pielgrzymów i były celebrowa- odbiorze śmieci . Żegnani przez go- ne przez hierarchów kościoła greko- spodarzy opuszczamy Zbaraż. W katolickiego. Parę godzin spędzonych Brzeżanach zwiedzamy ruiny zamku w sanktuarium to czas duchowego Sieniawskich. Niewiele pozostało, a i azylu i oderwania od spraw codzien- to ulega dalszemu zniszczeniu. Rusz- nych. Wracamy przez Wiśniowczyk towanie przy kaplicy stoi nadal, nad do szosy na Tarnopol, przepuszcza- dachem wyremontowano kopułę. my zjeżdżając na pobocze liczne rze- Stąd,mijając Kozowę zmierzamy do sze pielgrzymów. W Trembowli Rohatynia. Zatrzymujemy sie na krót- uczestnicy wspinają się na wzgórze z ki postój. Kierujemy się do kościoła ruinami zamku, składają hołd boha- pw.św. Mikołaja, a następnie do cer- terskiej Annie Dorocie Chrzanowskiej kwi pw. Narodzenia Bogurodzicy. , dzięki której Trembowla odparła atak Chwilę siadamy na rynku przed po- Turków. mnikiem Anastazji Lisowskiej - Rok- W Tarnopolu, jak zawsze,zakwate- solany -matki następcy sułtana Su- rujemy się w domu gościnnym przy lejmana Wspaniałego - Sulimana II . kościele parafialnym w którym pro- Przed pomnikiem bawią się beztro- boszczem jest ks. Andrzej Malig. Po skie dzieci. Jeszcze podjeżdżamy posiłku przygotowanym przez panią pod drewnianą cerkiew pw.św. Du-

245 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015

cha - jedną z najstarszych na Rusi W poniedziałek 21.lipca rano śnia- Czerwonej -zbudowanej w 1546 danie i msza św.odprawiona przez wi- roku, kryta gontami i otoczona sta- karego ks.Edwarda Mackiewicza w rym cmentarzem. asyście proboszcza Mariana Kuca, Droga do Bóbrki wydaje się krót- wyjazd w kierunku Lwowa i granicy. ka, szybko pojawia się przed nami bry- Jeszcze ostatnie zakupy i na granicy ła kościoła na wzgórzu jaśniejąca żół- formalności trwają krótko. Po posiłku tym kolorem. To mamy przystań, zja- w Pilznie zmierzamy do Głubczyc... damy pyszny obiad i udajemy się na przyjeżdżamy w godzinach wieczor- spacer po mieście uliczkami , którymi nych. Jesteśmy szczęśliwie w domu. być może chodził Zawisa Czarny Tadeusz Skrzyp mieszkający niedaleko w Starym Sio- uczestnik pielgrzymki. le, fundator kościoła w 1402r.

246 SK¥D NASZ RÓD

247 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015

248 SK¥D NASZ RÓD SPIS TREŚCI

DRODZY CZYTELNICY - J.Wac...... 4 KALENDARIUM...... 6

GMINA SAMORZĄD...... 34 10 LAT FUNKCJONOWANIA SAMORZĄDU GMINY W UE - J.Krówka ..36 ROZMOWA Z BURMISTRZEM JANEM KRÓWKĄ - J.Wac...... 50 25 LAT WOLNOŚCI - J.Wac...... 59 VII KADENCJA 2014 - 2018 GMINA GŁUBCZYCE WYBORY DO RM..63 WYBORY SAMORZĄDOWE 2014 DO SEJMIKU WOJ. I RADY POW...... 66 NA REFLEKSYJNĄ NUTĘ - M.Farasiewicz...... 67 WIZYTA GOŚCI ZE ZBARAŻA - E.Wołoszyn...... 68 GOŚCIE ZE ZBARAŻA - K.Bedryj...... 69 MER ZBARAŻA W GŁUBCZYCACH - J.Krówka...... 71 PIĄTY TYDZIEŃ NIEMIECKO - CZESKO - POLSKI - J.Wac...... 72

GMINA WSPÓŁCZESNOŚĆ...... 75 DOŻYNKI GMINNE MOKRE 2014 - J.Wac...... 77 SANKTUARIUM MARYJNE W BOGDANOWICACH - M.Farasiewicz....80 PIEŚŃ DO MATKI BOŻEJ Z MONASTERZYSK - M.Farasiewicz....83 EKUMENIZM - P.Kownacki...... 84 GDZIE BÓG KULE NOSI - K.Grytz-Jurkowska...... 94 HERB GŁUBCZYC DLA K.GAWĘCKIEGO- B.Buniak...... 99 HERB GŁUBCZYC DLA PPŁK. J. GAWŁOWSKIEGO - R.Kańtoch.....100 HERB GŁUBCZYC DLA I. DZIADUCHA - E.Bernacki...... 100 OTWARCIE NOWEJ SIEDZIBY BANKU SPÓŁDZIELCZEGO - E.Bernacki, T.Dziaduch, I.Dziaduch...... 101 EKSPERT OGRZEWNICTWA GALMET - J.Wac...... 108 SREBRNY LAUR UMIEJĘTNOŚCI I KOMPETENCJI - A.Bąk.....110 GŁUBCZYCKA RADA SENIORÓW - L.Dąbrowa...... 112 ROZWAŻANIE - M.Farasiewicz...... 113 WIOSNA - M. Farasiewicz...... 113 TYDZIEŃ SENIORA - L.Dąbrowa...... 114 ŚP. O. NIKODEM ALFRED SUCHANEK OFM - o. M.Lenard OFM...... 116 ŚP. MICHAŁ PALUCH - A.Mamczar...... 117 ŚP. PROF. ALICJA MRUK - A.Wołoszyn...... 118 OSIĄGNIĘCIA LKS KARATE-DO W 2014 - J.Hołda...... 120 OSIĄGNIĘCIA KLUBU SPORTOWEGO TAEKWONDO - D.Jano...121 OSIĄGNIĘCIA LKS TECHNIK W 2014R - J.Bąk...... 123 GŁUBCZYCCY OLIMPIJCZYCY - B.Siemieniec - Bąk...... 125 JUBILEUSZOWI MUNDUROWI - R.Stebnicki...... 128 PUCHAR MARSZAŁKA - S.Wysoczański...... 130 50-LECIE MECZU 100-LECIA - R.Stebnicki...... 132

249 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015 ZŁOTY MEDAL W IGRZYSKACH OLIMPIAD SPEC. - D.Szałagan...... 134 NOWY ROK - M.Farasiewicz...... 137 UCZĘ SIĘ - M.Farasiewicz...... 137 Z DZIADA PRADZIADA - M.Farasiewicz...... 137 ZA KULISAMI - M.Farasiewicz...... 138 OTWARTE SERCA - M.Surma...... 141 11 LAT BEZ BARIER - M.Surma...... 142 MOJE KRESY - M.Farasiewicz...... 144 ŚWIĘTO PLONÓW - M.Farasiewicz...... 144

GMINA HISTORIA...... 149 KRASNE POLE - NAZWA I HISTORIA WSI - K.Maler...... 151 DZIEJE LENARCIC MAJĄTEK, ZAMEK I ORANŻERIA - K. Maler...... 157 RADYNIA - NAZWA I HISTORIA WSI - K. Maler...... 163 CHOMIĄŻA, WIEŚ NAD OPAWICĄ - K. Maler...... 166 KAPLICA P.W. MATKI BOSKIEJ Z DOBRĄ RADĄ - M. Orłowski...... 173 "BRUNATNE" MIASTO, "BRUNATNA WIEŚ" - M.Orłowski...... 175 SYNAGOGA W GŁUBCZYCACH I JEJ GMINA - H.Lux...... 181 BP JÓZEF MARCIN NATHAN I JEGO DZIEŁO - Bp A.Czaja, K.Nazimek...187 MIMO PRZECIWNOŚCI DZIAŁAĆ - B.Pospiszyl...... 190 MECENAT KULTURY W GŁUBCZYCACH - M.Masiuk...... 197

GMINA JUBILEUSZE...... 200 115-LECIE STRAŻY POŻARNEJ W NOWEJ WSI GŁ.- A.Buchaniec..201 95 LAT ZWIĄZKU INWALIDÓW WOJENNYCH - A.Mamczar...... 205 50 LAT ZŁOTE GODY MAŁŻEŃSKIE - J.Wac...... 207 20 LAT TRADYCJI - M.Surma...... 210 O TRADYCJI W STROFACH - M. Farasiewicz...... 213 O JUBILEUSZU TRADYCJI - Redakcja ZSM...... 214 SKŁAD OSOBOWY TEATRU "TRADYCJA" - M.Farasiewicz...... 216 V DZIEŃ KULTURY KRESOWEJ - M.Farasiewicz...... 218

GMINA SKĄD NASZ RÓD...... 221 KRESOWA ATLANTYDA - S.Nicieja...... 223 OSTATNI ŚWIADKOWIE - S.Nicieja...... 229 WŁADYSŁAW KISZKA W POSIOŁKACH - A.Szymczyna ...... 231 PODRÓŻ SENTYMENTALNA - T. Skrzyp...... 239 GŁUBCZYCCY KRESOWIANIE I.....A.Szymczyna, K.Maler ...... 247 SPIS TREŚCI...... 249

250 SK¥D NASZ RÓD

251 KALENDARZ G£UBCZYCKI 2015

252