Rapor No: 130, Kasım 2012

SURİYE ÇERKESLERİ

SYRIAN CIRCASSIANS

ORTADOĞUOrtadoğu STRATEJİK Stratejik ARAŞTIRMALAR Araştırmalar MERKEZİMerkezi CENTERCenter FOR MIDDLE for Mıddle EASTERN Eastern STRATEGIC Strategıc STUDIESStudıes مركز الشرق األوسط للدراسات االستراتيجية

ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ SURİYE ÇERKESLERİ

SYRIAN CIRCASSIANS

ORSAM Rapor No: 130

Kasım 2012

ISBN: 978-605-4615-26-1

Ankara - TÜRKİYE ORSAM © 2012 Bu raporun içeriğinin telif hakları ORSAM’a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kaynak gösterilerek kısmen yapılacak makul alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayım- lanamaz. Bu raporda yer alan değerlendirmeler yazarına aittir; ORSAM’ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır. STRATEJİK BİLGİ YÖNETİMİ, ÖZGÜR DÜŞÜNCE ÜRETİMİ ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

Tarihçe Türkiye’de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde Or- tadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) kurulmuştur. Kısa sürede yapılanan kurum, çalışmalarını Ortadoğu özelinde yoğunlaştırmıştır.

Ortadoğu’ya Bakış Ortadoğu’nun iç içe geçmiş birçok sorunu barındırdığı bir gerçektir. Ancak, ne Ortadoğu ne de halkları, olumsuzluklarla özdeşleştirilmiş bir imaja mahkum edilmemelidir. Ortadoğu ülkeleri, halklarından aldıkları güçle ve iç dinamiklerini seferber ederek barışçıl bir kalkınma seferber- liği başlatacak potansiyele sahiptir. Bölge halklarının bir arada yaşama iradesine, devletlerin egemenlik halklarına, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine saygı, gerek ülkeler arasında ge- rek ulusal ölçekte kalıcı barışın ve huzurun temin edilmesinin ön şartıdır. Ortadoğu’daki sorun- ların kavranmasında adil ve gerçekçi çözümler üzerinde durulması, uzlaşmacı inisiyatifleri ce- saretlendirecektir. Sözkonusu çerçevede, Türkiye, yakın çevresinde bölgesel istikrar ve refahın kök salması için yapıcı katkılarını sürdürmelidir. Cepheleşen eksenlere dâhil olmadan, taraflar arasında diyalogun tesisini kolaylaştırmaya devam etmesi, tutarlı ve uzlaştırıcı politikalarıyla sağladığı uluslararası desteği en etkili biçimde değerlendirebilmesi bölge devletlerinin ve halk- larının ortak menfaatidir.

Bir Düşünce Kuruluşu Olarak ORSAM’ın Çalışmaları ORSAM, Ortadoğu algalımasına uygun olarak, uluslararası politika konularının daha sağlıklı kavranması ve uygun pozisyonların alınabilmesi amacıyla, kamuoyunu ve karar alma meka- nizmalarına aydınlatıcı bilgiler sunar. Farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretir. Etkin çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin araştırmacıla- rın ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik eder. ORSAM; bölgesel gelişmeleri ve trend- leri titizlikle irdeleyerek ilgililere ulaştırabilen güçlü bir yayım kapasitesine sahiptir. ORSAM, web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle, raporlarıyla ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimi- ni desteklemektedir. Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve STK temsilcilerinin Türkiye’de konuk edilmesini kolaylaştırarak bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır.

www.orsam.org.tr Prof. Dr. Anzor Kuşhabiyev

Rusya Bilimler Akademisi Kabardey-Balkar Bilim Merkezi Sosyal Araştırmalar Enstitü- sü Bilgi Belge Yönetimi Bölümü Yöneticisidir.

Doç. Dr. Naima Neflyaşeva

Naima Neflyaşeva, Rusya Federasyonu’na bağlı Adıgey Cumhuriyeti’nin başken- ti Maykop’ta doğdu. St. Petersburg Devlet Üniversitesi’ni bitirdi. Tarih doçentidir. Moskova’da Rusya Bilimler Akademisi Medeniyet ve Bölgesel Araştırmalar Merkezi’nde çalışıyor. Bilimsel ilgi alanları: Kuzeybatı Kafkasya’da İslam tarihi, Kafkasya›da bugünkü İslam, “Çerkes sorunu”. Rusya Federasyonuve yurtdışı bilimsel yayınlarda yayımlanmış 100›den fazla çalışması var. “Kavkazski Uzel” adlı internet sitesinde “Severnıy Kavkaz skvoz stoletiya” (“Yüzyılların İçinden Kuzey Kafkasya”) blogunu yönetiyor.

Murat Topçu

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. Aynı bölümde doktorasını yapıyor. Rus dili ve edebiyatı; Kafkasya tarihi, etnografyası, dilleri ve siyaseti konularında araştırmaları ve çevirileri bulunuyor. Atlas Dergisi’nde çeşitli makaleri yayınlandı. Yayınlanan çeviri kitaplarından bazıları; “Vatanından Uzak- lara Çerkesler”, Editör, Chiviyazıları, İstanbul 2004. “Hedefini Kendi Bulan Nart Tlepş’in Oku” (Öyküler), Asker Hadağatle, KAFDAV, Ankara 2005. “Kafkasya–Dağlı Halkların Göçü ve Kısa Tarihi”, Adolf Berje, Chiviyazıları, İstanbul, 2010.

Oytun Orhan

Lisans eğitimini Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Uluslararası İlişkiler bölümünde tamamlayan Orhan, yüksek lisans eğitimini Hacettepe Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünde “Kimliğin Suriye’nin Bölgesel Politikalarına Etkisi (1946-2000)” başlıklı tezi vererek ta- mamlamıştır. Orhan, halen Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü Uluslararası İlişkiler bölümünde doktora eğitimine devam etmektedir. 1999 – 2009 yılları arasında Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (ASAM)’nde Ortadoğu Araştır- maları Masası’nda çalışan Orhan, 2009 yılından bu yana Ortadoğu Stratejik Araştırma- lar Merkezi (ORSAM)’nde araştırmacı olarak görevine devam etmektedir. TAKDİM

Suriye’de olaylar Mart 2011’den itibaren şiddeti her geçen gün artarak sürüyor. Dünya, Suriye kri- zine çözüm bulabilmek için çaba sarf ediyor. Ancak, ne yazık ki hiç kimsenin başarı şansı yüksek, araçları belli bir çözüm önerisi mevcut değil. Çatışmanın en önemli boyutlarından biri etnik ve mezhepsel ayrılıklar oluşturmaktadır.

Suriye’de istikrarsızlığın uzun zamana ve geniş coğrafyaya yayılması en çok azınlıkları korkutuyor. Azınlıklar, saldırıya açık olduklarını ve kendilerini koruyamayacaklarını düşünüyor. Ayrıca, isyan dalgasının vurduğu Ortadoğu ülkelerinde yaşanan tecrübeler de kaygıları körüklüyor. Bu nedenle, Suriye’deki çatışmada azınlıklar taraf olmamaya özen gösteriyorlar.

Suriye’deki gelişmelerden kaygılanan toplumlardan biri de Suriye Çerkesleri. Farklı verilere göre bugün Suriye’de çoğunluğu Şam, Halep ve Humus’ta yaşayan 90 ila 100 bin Çerkes var. Çerkesler 19. yüzyılın ilk yarısında, Büyük Kafkasya Savaşı sonrasında sürgün edilmelerinin ve Çerkeslerin Osmanlı Devleti’nde iskânı sürecinin bir parçası olarak 1860’lı yılların ortasında Suriye’ye geldiler. Bugün Suriye toprakları olan bölgelere Çerkes göçü 1920’lerin başına kadar devam etti. Geçmişte Suriye toplumsal, kültürel ve siyasal yaşamında etkili bir konumda olan Çerkesler bugün de Su- riye toplumunun önemli bir parçasıdır. Ancak, son olaylar neticesinde bir kısım Suriyeli Çerkes, Suriye’nin iç savaş sınırına geldiği için tarihi vatanlarına dönüşlerine yardım edilmesi isteğiyle Rus- ya Federasyonu’na başvuruda bulundular. Suriye Çerkesleri, 2012’nin ilk aylarından itibaren Rusya Federasyonu’nda Kuzeybatı Kafkasya’da bulunan Adıgey, Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes cumhuriyetlerine; Türkiye’de Hatay’ın Reyhanlı ilçesine ve İstanbul’a; Lübnan’a; Ürdün’e; Birleşik Arap Emirlikleri’nde Dubai’ye yerleşmeye başladılar.

Dileriz ki Suriye’deki olaylar en kısa sürede ve en az kayıpla sonlanır. Suriye’nin kadim halklarının geçmişte olduğu gibi gelecekte de barış içinde bir arada yaşaması en önemli dileğimiz. Suriye Çer- kesleri de artık bir parçası haline geldikleri ülkelerinden uzun süre ayrılmak zorunda kalmazlar. ORSAM olarak hazırladığımız bu çalışmanın Suriyeli Çerkesler konusunda bir kaynak olmasını ve bu konuda Türkiye’de bir kamuoyu oluşmasına katkı sunmasını diliyoruz. Çalışmanın hazırlanma- sında emeği geçen herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Hasan Kanbolat ORSAM Başkanı

ORSAM 4 Rapor No: 130, Kasım 2012 İçindekiler

Takdim ...... 4

Özet ...... 7

Giriş ...... 8

1. Ortadoğu’da Çerkesler...... 8

2. Suriye Çerkesleri Tarihi ...... 9

3. Günümüzde Suriye’de Çerkes Varlığı: Dönüşüm Çağı...... 17

4. Suriye’de Halk Ayaklanması ve Çerkesler...... 18

5. Suriyeli Çerkeslere Yardım Çabaları...... 20

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 5

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 ORSAM

ORSAM Hazırlayanlar: Prof. Dr. Anzor Kuşhabiyev ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ Dr. Naima Neflaşeva Murat Topçu Oytun Orhan, ORSAM Ortadoğu Uzmanı

SURİYE ÇERKESLERİ

Özet

Çerkesler Kafkas-Rus Savaşı sırasında ve sonrasında sürgün edilmelerinin ve Osmanlı Devleti’nin iskân politikasının bir sonucu olarak 1860’lı yılların ortasında Suriye’ye geldiler. Osmanlı yönetiminin burada Çerkes yerleşimleri kurmasının birçok amacı vardı. Yerli hal- ka kıyasla daha yüksek tarım tekniğine sahip Çerkeslerle boş toprakları değerlendirdi. Artan bağımsızlık hareketlerine ve İstanbul için sorun olan Dürzilere karşı askeri gelenekleri güçlü olan Çerkeslerden yararlandı. Çerkesler sayesinde Müslümanların Osmanlı Devleti’ndeki nü- fusu arttırıldı. Çerkesler yapımı planlanmış olan Hicaz demiryolu güzergâhına yakın yerlere yerleştirilerek demiryolunun güvenliği sağlanmaya çalışıldı. Benzer nedenlerden dolayı, Golan Tepeleri gibi su yataklarının bulunduğu bölgelere Çerkesler yerleştirilerek bu bölgeler güvence altına alındı.

Çerkeslerin Suriye’ye yerleşmesi Kuzey Kafkasya’dan doğrudan ve Balkanlar’dan olmak üze- re iki aşamada gerçekleşti. 1860 ortalarında Kuzey Kafkasya’dan gelen ilk gruplardan biri Suriye’nin kuzeyine, Maraş sancağına yerleştirildi ve bunlara Ermenilerin yaşadığı Zeytun bölgesini ‘gözetme’ görevi verildi. Daha sonra, 1872 yılında bine yakın Çerkes, Hama ve Humus şehirleri civarına ve Havran Sancağı sınırları içindeki Golan Tepeleri’ne yerleştirildi.

Çerkeslerin Kuzey Kafkasya’dan Suriye’ye göçü küçük ölçülerde de olsa 1920’li yılların başı- na kadar sürdü. Çerkesler yoğun olarak Golan Tepeleri’ne Mavera-i Ürdün’e, Hama, Humus ve Halep kentlerinin yakınlarına yerleştirildiler. Kurdukları Amman, Ceraş, Kuneytra ve Mumbuc köyleri zamanla büyüyerek kentlere dönüştü. Son grup Çerkes göçmeni İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra geldi.

Bugün Suriye’de çoğunluğu Şam, Halep ve Humus’ta yaşayan 90 ila 100 bin Çerkes vardır. Çer- kesler Suriye toplumunun bir parçasıdır. Son zamanlara kadar Çerkeslerin geleneksel uğraşı askeri hizmetti. Hem Osmanlı yönetimi döneminde, hem de Fransız mandası ve ardından ba- ğımsızlık dönemlerinde hükümete geleneksel bağlılıkları Çerkesler hakkında yasalara uyan ve sadık Suriye vatandaşları imajı yarattı. Suriye Çerkesleri arasından başarılı doktorlar, çiftçiler, işadamları, sivil ve askeri bürokratlar, siyasetçiler, bilim insanları, yazarlar ve şairler yetişti. Ancak Çerkesler, Suriye’nin askeri eliti arasında artık yirmi yıl önce sahip oldukları etkiye sahip değiller.

Suriye’de yaşanan son olaylar neticesinde istikrarsızlıktan çekinen bazı Suriyeli Çerkesler, Suriye’nin iç savaş sınırına geldiği şu anki durumda tarihi vatanları olan Kuzeybatı Kafkasya’ya dönüşlerine yardım edilmesi isteğiyle Rusya Federasyonu’na başvuruda bulundular. Ancak, Moskova henüz Suriye Çerkesleriyle ilgili bir karar almadı. Çerkesler 2012’nin ilk aylarından itibaren Suriye’yi terk ederek Rusya Federasyonu’nda Adıgey ve Kabardey-Balkar cumhuri- yetlerine, Türkiye’de Hatay’ın Reyhanlı ilçesine ve İstanbul’a, Lübnan’a, Ürdün’e, Birleşik Arap Emirlikleri’nde Dubai’ye gitmeye başladılar.

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 7 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

Giriş alınacaktır. Bu kısımda Çerkeslerin Kuzey Kafkasya’dan sürgün süreci, yerleştikleri böl- Suriye’de Mart 2012’den itibaren şiddet her geler, diğer gruplarla ilişkileri ele alınacaktır. geçen gün artmaktadır. Dünya, Suriye krizi- Daha sonraki bölümde Suriye Çerkeslerinin ne çözüm bulabilmek için çaba sarf ederken günümüzdeki coğrafi dağılımı, demogra- hiç kimse başarı şansı yüksek, araçları belli bir fik yapısı, ekonomik yaşamları ve kültürleri çözüm önerisi ile ortaya çıkamamaktadır. Bu- hakkında bilgi verilecektir. Çalışma Suriye’de nun en önemli nedeni, Suriye’deki durumun yaşanan halk ayaklanmasından Suriye Çer- karmaşıklığı ve Şam yönetimi ile muhalefetin keslerinin nasıl etkilediğinin ve Çerkeslerin ne toplumsal ne de coğrafi olarak ayrışmamış nasıl tutum aldıklarının incelendiği bölümle olmasıdır. sonlandırılacaktır.

Çatışmanın en önemli boyutlarından birini 1. Ortadoğu’da Çerkesler etnik ve mezhepsel ayrılıklar oluşturmakta- dır. Suriye’de istikrarsızlığın uzun zamana ve Çerkesler, Kuzeybatı Kafkasya’da en eski za- bütün ülkeye yayılması en çok azınlıkları kor- manlarda ortaya çıkmış, Kuban nehri bo- kutmaktadır. Çünkü azınlıklar, saldırıya açık yunca ve onun güneyinde Karadeniz sahi- olduklarını ve kendilerini koruyamayacakla- linde, Anapa’dan Tuapse’ye kadar Kafkasya rını düşünmektedir. Ayrıca, isyan dalgasının Sıradağları’nın kuzeyinde yaşamışlardır. Ger- vurduğu Ortadoğu ülkelerinde yaşanan tec- çekten de Çerkes coğrafi adlarına Kuzeybatı rübeler de bu kaygıları körüklemektedir. Bu Kafkasya ve Azak Denizi’nin bütün sahilinde nedenle, azınlıklar genel olarak Suriye’deki rastlanmaktadır. Yazılı kaynaklarda Çerkes çatışmada taraf olmamaya özen göstermek- adına 13. yüzyıldan itibaren rastlanmaktadır. tedir. Kafkas-Rus Savaşı sırasında ve sonrasında Suriye’deki gelişmelerden kaygılanan toplum- Çerkeslerin toprakları Çarlık Rusyası tarafın- lardan biri de Suriye Çerkesleridir.1 Bugün dan işgal ve kolonize edildi. Bu topraklar, Çar- Suriye’de çoğunluğu Şam, Halep ve Humus’ta lık Rusyası’nın sonlarına kadar Kuban ve Te- yaşayan 90 ila 100 bin Çerkes bulunmak- rek oblastları olarak adlandırıldı. Savaş, 1829 tadır. Çerkesler, 19. yüzyılın ilk yarısında Edirne (Adrianopol) Antlaşması’na göre Os- Kafkas-Rus Savaşı sırasında ve sonrasında manlı Devleti’nin Karadeniz kıyısındaki ka- sürgün edilmelerinin ve Çerkeslerin Osmanlı lelerini Çarlık Rusyası’na bırakmasıyla başka Devleti’nde iskânı sürecinin bir parçası olarak bir aşamaya taşındı ve Çerkes topraklarının 1860’lı yılların ortasında Suriye’ye gelmiştir. işgalinde Rusya’nın uluslararası alanda huku- Bugün Suriye toprakları olan bölgelere Çerkes ki dayanağı oldu. Savaşı kaybeden Çerkesler göçü 1920’lerin başına kadar devam etmiştir. yurtlarını terk etmeye zorlandı. Sonuçta bir Geçmişte Suriye toplumsal, kültürel ve siyasal milyondan fazla Çerkes Osmanlı topraklarına yaşamında etkili bir konumda olan Çerkesler yerleşti. bugün de Suriye toplumunun önemli bir par- çasıdır. Çerkes Memlukları döneminde Mısır’ın hâkimiyeti altında bulunan Suriye’deki gar- Ancak, son olaylar Suriyeli Çerkesleri de nizonlarda önemli sayıda Çerkes bulunuyor- olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada Suriye du. Bu Çerkesler varlıklarını Osmanlı Devleti olayları tartışılırken fazla gündeme gelmeyen döneminde de sürdürdüler. Ancak, Suriye’de Suriye Çerkeslerini geçmişten günümüze ele bugün Çerkes diasporasını oluşturanlar 19. almak amaçlanmaktadır. Bu çerçevede çalış- yüzyılda, 1864 yılında başlayan büyük sür- mada önce Çerkeslerin Ortadoğu bölgesine günde Suriye’ye gelenlerin torunlarıdır. Çer- ve sonrasında Suriye’ye yerleşme süreci ele kesler, Kafkas-Rus Savaşı sonrasında sür-

ORSAM 8 Rapor No: 130, Kasım 2012 SURİYE ÇERKESLERİ ORSAM

gün edilmelerinin ve Çerkeslerin Osmanlı dahildi. Halep vilayeti bugünkü Suriye’nin Devleti’nde iskânı sürecinin bir parçası olarak kuzeyi ile günümüz Türkiye sınırları içinde 1860’lı yılların ortasında Suriye’ye geldiler. bulunan Urfa Sancağı, Antep ve İskenderun Osmanlı Devleti birçok amaç güderek Çerkes kazalarından oluşuyordu. Musul vilayetine yerleşimleri kurdu. Yerli halka kıyasla daha bağlı Deyrez-Zor mutasarrıflığına bugün- yüksek tarım tekniğine sahip Çerkeslerle boş kü Suriye’nin doğusu dahildi. Kudüs Sancağı toprakları değerlendirdi. Arap çiftçi yerleşim- Filistin’in güneyini, Lübnan Sancağı da bu- lerini Arap göçebelerin baskınlarından koru- günkü Lübnan’ın iç dağlık bölgelerini kapsı- du. Arapların artan bağımsızlık hareketlerine yordu. ve İstanbul için sorun olan Dürzilere karşı as- keri gelenekleri güçlü olan Çerkeslerden ya- Çerkeslerin Suriye’ye yerleşmesi Kuzeyba- rarlandı. Çerkesler sayesinde Müslümanların tı Kafkasya’dan karayoluyla doğrudan ve Osmanlı Devleti’ndeki nüfusu arttırıldı. Çer- Balkanlar’dan denizyoluyla olmak üzere iki kesler yapımı planlanmış olan Hicaz demir- aşamada gerçekleşti. 1864 sonrasında Ku- yolu güzergahına yakın yerlere yerleştirilerek zey Kafkasya’dan gelen ilk gruplardan biri demiryolunun güvenliği sağlanmaya çalışıldı. Suriye’nin kuzeyine, Maraş sancağına yerleş- Benzer nedenlerden dolayı, Golan Tepeleri tirildi ve bunlara Ermenilerin yaşadığı Zeytun gibi su yataklarının bulunduğu bölgelere Çer- bölgesini ‘gözetme’ görevi verildi. Daha sonra kesler yerleştirilerek bu bölgeler güvence altı- 1872’de bine yakın Çerkes, Hama ve Humus na alındı. şehirleri civarına ve Havran Sancağı sınır- ları içindeki Golan Tepeleri’ne yerleştirildi.2 Bu dönemde birkaç Çerkes köyü de Filistin’de 1881’de Maraş sancağında 6 köyde 800 Çer- kuruldu. Yaşam koşullarının ağırlığından, kes aile yaşıyordu.3 hastalıktan ve açlıktan büyük bir nüfus kaybı yaşandı. Köylerden biri (Keysariya yakınında- 1865-1866 yıllarında Suriye’nin doğusundaki ki Raba) dağıldı. Geriye günümüzde İsrail sı- Rasul-Ayn bölgesine ve Diyarbakır sancağı nırları içinde bulunan Kfar-Kama (3000 kişi) sınırına, yakınlarındaki Bedevilerin ve Kürt- ve Reyhaniye (1000 kişi) kaldı. 1920’de Bü- lerin baskınlarını ve talanlarını durdurmaları yük Britanya yeni bir Arap devletini, Ürdün’ü için küçük gruplar halinde 13.648 Çeçen yer- kurduğunda Çerkeslerin bir kısmı emirin leştirildi. Birçoğu yerel çatışmalarda ve çeşitli hâkimiyeti altına girdi. Halil’deki iki köy hastalıklar yüzünden öldü, bir kısmı da başka (Kfar-Kama ve Reyhaniye) ise manda yöneti- bölgelere göç etti. 1880’de Rasul-Ayn çevre- mi altındaki Filistin’de kaldı ve 1948’de İsrail sinde yaklaşık 5 bin Çeçen kalmıştı.4 sınırları içine alındı. Çerkeslerin her zaman hem Araplarla hem Yahudilerle iyi ilişkileri 1872 yılında Hama ve Humus şehirleri yakı- vardı. İsrail’in bağımsızlık savaşı başladığında nına ve Havran sancağında bulunan Golan Yahudilerin tarafında yer aldılar. İsrail Savun- Tepeleri’ne yaklaşık 1000 Çerkes yerleştiril- ma Ordusu’na girdiler ve Halil’de Ürdün lej- di. Yaşlıların aktardığına göre, önce gemiyle yonuyla çarpıştılar. Samsun’a, oradan Uzunyayla’ya (Kayseri-Si- vas) gelmişler, daha sonra da Suriye’ye geç- 2. Suriye Çerkesleri Tarihi mişlerdi.

Suriye olarak anılan topraklar o dönemde Çerkeslerin Suriye’ye asıl göç dalgası ise başta Osmanlı Devleti’nin Suriye (Şam), Halep ve Osmanlı Devleti’nin Avrupa-Balkan toprak- Beyrut vilayetlerinden, Musul vilayetinin bir larından olmak üzere 1877-78 Osmanlı-Rus kısmından, Kudüs ve Lübnan sancaklarından Savaşı’ndan (93 Harbi) sonra başladı. Kuzey oluşuyordu. Suriye (Şam) vilayetine bugün- Kafkasya’dan toplu sürgün yıllarında çok sayı- kü Suriye ve Lübnan’ın bir kısmı ile Ürdün da Çerkes bugünkü Yugoslavya, Bulgaristan,

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 9 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

Romanya, Kıbrıs ve Girit adalarına yerleştiril- ve Avrupa gemileri yanaştı. Sürgün son dere- mişti. Rus Çarlığı’nın resmi istatistik verileri- ce zor koşullarda gerçekleşiyordu. Sürgünler ne göre 1876’da Balkanlar’da 150 binden fazla kıyıya çıktıktan sonra, sürekli yerleşecekle- Çerkes yaşıyordu. Bunlardan 90.000’e yakını ri bir yer verilmesini bekleyerek açık havada Bulgaristan’daydı. Çerkesler bu bölgeye Os- yatıp kalkıyorlardı. Binlercesi açlıktan ve bir manlı Devleti tarafından Hıristiyan halkların türlü yakalarını bırakmayan bulaşıcı hasta- isyanlarıyla mücadele etmek amacıyla yerleş- lıklardan öldü.5Osmanlı Hükümeti, Berlin tirilmişti. Nisan 1876’da Bulgaristan’da çıkan Antlaşması’na göre Balkanlar’dan çıkarılan ayaklanmada ve 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı Çerkesleri Anadolu’ya, Suriye’ye ve Filistin’e sırasında Çerkes süvarileri, Osmanlı ordusu- yerleştirdi. nun en iyi birliklerinden biri olarak cephenin en sıcak yerlerine sürülmüştü. Çerkes sürgünlerinin bir kısmı Bulgaristan ve Romanya’nın Karadeniz limanlarından gemi- Aralık 1876-Ocak 1877’de İstanbul’da yapılan ye binerek boğazları geçiyor, bir kısmı da ka- Avrupa Devletleri Konferansı’nda Çerkeslerin rayoluyla Yunanistan’ın Ege kıyılarına ulaşı- Balkanlardan, Osmanlı Devleti’nin Asya vila- yor, oradan gemilere binerek Akdeniz’in doğu yetlerine yerleştirilmesi düşüncesi ortaya atıl- limanlarına iniyordu. Sonra da karayoluyla dı. Rus ordusunun saldırıya geçmesiyle Çer- Suriye’nin iç kesimlerine geliyorlardı. kesler köylerini terk ettiler ve Osmanlı ordu- sunun geri çekilen birlikleriyle birlikte yollara 1878 ilkbahar başlarında Suriye kıyılarına düştüler. Böylece ikinci sürgün başladı. Ağus- sürgünleri taşıyan gemiler gelmeye başladı. tos 1878’de Filibe’de (Flipopol) toplanan Rus Fransa başkonsolosunun bildirdiğine göre Komutanlığı Konseyi’nin aldığı karara göre, 1878 Mart başında Beyrut limanına 1000 evlerini terk eden bütün Müslüman mülteci- Çerkes indi.6 Halep’teki Rusya başkonsolo- lere Bulgaristan’a geri dönme hakkı tanınıyor- sundan İstanbul’daki elçiliğe gönderilen bil- du. Fakat, Çerkesler bundan muaf tutulmuş- gilere göre Mart 1878’de İskenderun’a Kuzey tu. Bu zamana kadar Bulgaristan’ı terk etme- Kafkasya ve Kırım’dan gelen 20 bin göçmen ye zaman bulamayan Çerkesler ise “mahalli indirilmiş, üçte biri hastalıklardan ve yokluk- idarenin tasarrufuyla Bulgar Prensliği sınır- tan ölmüş, kalanlar da ya İstanbul’a dönmüş ları dışına” yerleştirildi. Ayastefanos ve Ber- ya da ne olduklarından haber alınamamıştı.7 lin antlaşmaları kararlarında, Balkanlar’dan Bu Çerkes sürgünler, daha önce Bulgaristan’ın göç etmek zorunda kalan Çerkesler sorunu Adliye kazasında yaşayan Abzehlerdi.8 Ab- bir kenara bırakılmış, sadece Sultan’ın “sınır zehleri Halep vilayetine yerleştirdiler. Aynı garnizonlarında Çerkes birlikleri kullanama- sıralarda yine Balkanlardan gelen bir grup yacağı” karara bağlanmıştı. Böylece sürgünler Havran Sancağı’nda Golan Tepeleri’ne yer- ikinci kez, hem bu devletler hem de Osmanlı leştirildi. 1878 Eylül’ünde Suriye’nin değişik Devleti tarafından bundan sonraki yaşamla- limanlarına çıkan Çerkeslerin sayısı 45 bine rını kurmak için her türlü hak ve garantiden ulaşmıştı. Onların ve Selanik’ten gelmesi bek- mahrum bırakılmıştı. lenenlerin Nablus çevresine yerleştirilmesi planlanıyordu.9 Şam ve Halep şehir merkez- 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı bittikten sonra lerine de az sayıda Çerkes yerleşmişti. 1878’de Kuzey Kafkasya’dan sürgün Terek Oblastı, Bulgaristan’dan gelenler tarafından Şam’da Abhazya ve Dağıstan’daki direnişler nedeniyle bir mahalle kurulmuştu. iyice arttı. Bu sürgünlerin bir kısmı Suriye ve Filistin’e yollandı. 1878 ilkbaharından başla- Çerkesler Suriye’de en yoğun olarak, askeri yarak iki yıl boyunca Suriye kıyılarına düzenli hat şeklinde Golan Tepeleri’ne yerleştirildiler. olarak, Balkanlar’dan ve Kuzey Kafkasya’dan Hat, Dürzi bölgelerinin karşısında uzanıyor gelen Çerkes sürgünlerini taşıyan Osmanlı ve Bedevi kabileleriyle bir tür sınır oluşturu-

ORSAM 10 Rapor No: 130, Kasım 2012 SURİYE ÇERKESLERİ ORSAM

yordu. 13 köy 4 ila 17 kilometre arayla idare Çerkes atlı birlikleri asi Bedevi aşiretlerine merkezi Kuneytra çevresine yerleştirilmişti. karşı ve Dürzi isyanlarının bastırılmasında 1877-78 Osmanlı-Rus savaşından sonra Çar- kullanıldı. 1893 ve 1910 yıllarında Kerake şeh- lık Rusyası tarafından işgal edilen Batum ve rinde çıkan isyanın bastırılmasında etkili ol- Kars bölgelerinden de Suriye’ye küçük Çerkes dular. Kendilerine düşmanca davranan farklı grupları gönderildi. Kuzey Kafkasya’dan doğ- etnik topluluklar içinde küçük gruplar halin- rudan gelen sürgünler de oluyordu. Çerkes de yerleştirilmiş Çerkesler için Osmanlı aske- sürgününün hızı 1880’lerin başında düşmeye ri gücünde yer almak bir tür zorunluluktu. başladı. Çerkesler yerleştirildikleri bölgelerin ekono- 1878-1880 yıllarında Suriye’ye yerleşenlerin mik gelişimine katkıda bulundular. Daha ge- tam sayısını tespit etmek zordur. Yönetim ta- lişmiş tarım aletleri ve tekerlekli arabalar yap- rafından kayıtları tutulmadığı gibi büyük bir maya, taş evler ve değirmenler inşa etmeye nüfus da sürgün sırasında ve yerleştikten son- başladılar. Geleneksel gelişmiştarım teknik- ra ölmüştür. Rusya konsoloslarının verilerine lerini geniş ölçüde uyguladılar. Darı ve yulaf göre, anılan dönemde 45 binden fazla Çerkes gibi yeni bitkiler yetiştirdiler. On yıl boyunca sürgün edilmiştir. Daha önce gelenlerle birlik- Suriye ve Filistin’de bulunan Rus bilim adamı te Suriye’deki Çerkeslerin sayısı 70 bine kadar A. Ruppin bu konuda şunları yazmıştır: “Çer- çıkmıştır. Yönetim Çerkeslere miri arazi, yani kesler beraberlerinde Kuzey Kafkasya’dan devlet hazinesinden toprak vermiştir. Dağı- daha gelişmiş tarım aletleri, iki yekpare ağaç tekerlekli ve demir çemberli yük arabasını, tım şu esaslara göre yapılıyordu: Üç kişiden yulaf ekimini ve ev aletlerinde büyük bir ni- oluşan bir aile 70 dönüm, dört-beş kişilik aile zam getirdiler. Ayrıca çalışkandılar. Tarlala- ise 130 dönüm toprak alıyordu. Çerkes ailele- rını taşlardan temizlediler. Böylece hemen ri toprakları, daha önce ait oldukları toplum- hepsi varlıklı sayılabilecek bir yaşam düzeyine sal sınıftan bağımsız olarak (askerlik hizmeti eriştiler.” yapmaları karşılığı) feodal askeri-tımar siste- mine göre paylaşıyordu. İlk günlerden itibaren Osmanlı yönetimi Çer- kesleri idari ve askeri hizmete, en başta da 1880’lerin sonunda Suriye’ye Çerkes göçü polis teşkilatına almaya başladı. Amman’da azalsa da hala devam ediyordu. Hem çevrele- Çerkeslerden 300 kişilik bir polis süvari birliği rindeki aşiretlerle çatışmalar hem de toprak- oluşturuldu. Başında Mirza Vasfi bulunuyor- ların verimsiz oluşu nedeniyle Çerkesler daha du. Çerkes polislerden oluşan süvari bölük- toparlanamamıştı. 1888’de 10 yıllık vergi ve leri Kuneytra’da, Halep’te, Ceraş ve Kerak’da askerlik muafiyeti sona erdi ve bu hala yerle- yerleşmişti.10 Çerkes birliklerine halktan vergi şemeyen göçmenler için ağır bir darbe oldu; toplamak, ana yolları korumak ve en başta da ayaklanmaya kadar varan karışıklıklar çıktı. hükümete boyun eğmeyen Bedevi kabilele- İstanbul Muhacirin Komitesi Suriye’deki ma- riyle mücadele etmek gibi görevler verilmiş- kamlara Çerkeslerin yerleştirilmesi için ge- ti. Çerkes birlikleri düzenli ordu kuruluşuna rekli masrafları komite hesabından karşılama göre organize oluyorlar, ustaca silah kullanan yetkisi vermişti. Fakat,, göçmenlerin yerleşi- kişilerle takviye ediliyorlar ve silahlı kuvvetle- mini düzenlemek, para, tahıl, hayvan, iş aleti rin en iyi birliklerinden birini oluşturuyorlar- sağlamak ve konut yapımında yardımcı olmak dı. Polis teşkilatındaki hizmet, düzenli ordu- için Şam’da bir yardım komitesi hükümetin daki hizmetle bir sayılıyordu. Çerkes birlikleri emriyle ancak 1902 yılında kurulabildi. Veri- Dürzîlerin ve şehirlilerin isyanlarını bastır- len paranın ve yardımın azlığı, çorak toprak- makta kullanılıyordu. Onlar sayesinde Bede- lara yerleştirilmeleri gibi nedenlerle Şam’da vi kabilelerinin tarım bölgelerine baskınları kurulan komitenin varlığı da Çerkeslerin so- sona erdi ve bu kabilelerin bir kısmı da hükü- rununu çözemedi. metin itaati altına sokuldu.

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 11 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

Çerkeslerin Sultan’ın hediyesi olarak aldıkları 1894’de yeni bir çatışma patlak verdi. Buna toprakları Bedeviler, Dürzîler, Kürtler ve Fel- bir Dürzî grubunun küçük bir koyun sürüsüy- lah Araplar kendi otlakları sayıyorlardı. An- le yol alan Çerkes karı ve kocaya saldırması laşmazlıkları çözmek için yapılan görüşmeler neden oldu. Çatışma sırasında Çerkes kadın genellikle başarıya ulaşmadı ve tartışan taraf- öldürüldü. Çerkes geleneklerine göre bir ka- lar silaha sarıldılar. dının öldürülmesi çok ağır suç sayılıyordu. Fakat,, Çerkes yaşlıları gençlerin intikam al- Golan Tepeleri’ne yerleşen Çerkesler daha masını yasaklayarak suçluların cezalandırıl- ilk günlerde oradaki göçebe Bedevi Fadıl ka- ması talebiyle Kuneytra kaymakamına baş- bilesinin saldırısına uğradılar. İlk önce iki ta- vurdular. Meydana gelen olayın incelenmesi raf arasında silahlı çatışmalar meydana geldi. için Dürzî şeyhlerine bir heyet gönderdiler. Bunu, Bedevilerin Çerkes köyü Mansura’ya Şeyhler olaydan dolayı üzüntülerini belirtti- büyük bir baskın düzenlemeleri izledi. Os- ler ve şeriat kurallarına göre kan bedelini (300 manlı yönetimi bu olaydan yararlandı ve Be- Osmanlı lirası) ödemeye ve teşhis edilmesi devilerin üzerine tenkil seferi düzenledi. Bu durumunda da suçluları vermeye hazır ol- seferin ardından Çerkesler de kan davası gele- duklarını bildirdiler. Fakat, bu sadece bir tak- neğine uyarak göçebelere karşı saldırı düzen- tikti. Anlaşma gereğince Çerkes temsilcileri lediler. teşhis için yola çıktılar. Yolu kesen Dürzîlerin saldırısına uğradılar. Çıkan çatışmada dört Dürzî öldü ve yeniden iki taraf da savaşa ha- Bedevilerle çatışmalarda Çerkesler savaş ye- zırlanmaya başladı. Havran’dan Lübnan’ın teneği ve silah bakımından üstünlük sağlıyor- bütün Dürzî bölgelerine acil yardım çağrı- lardı. Fakat, sayı olarak onlardan önemli ölçü- sıyla ulaklar salındı. Hasbeyi, Raşeyi ve Vadi- de geride kalıyorlardı. Üstelik Çerkes köyleri- Acama’dan Dürzîlerin merkezi Mecel-Şems’e nin aynı zamanda iki veya daha fazla aşiretle doğru müfrezeler yola çıktı. Lübnan’dan para mücadele etmesi gerekiyordu. Bedevi-Çerkes ve silah geldi. Dürzîlerin savaş hazırlığına anlaşmazlıklarında her iki taraf da çeşitli düş- Lübnan Valisi Naim Paşa müdahale etmek manca eylemlerde bulunuyorlardı. Göçebeler zorunda kaldı ve onun emriyle bu olayla ilgili sığırlarını Çerkeslerin tarlalarına sürüyorlar adli soruşturma açıldı. Kuneytra kaymakamı ve ekinlerini çiğnetiyorlardı. Bazen de Çer- bir jandarma müfrezesiyle savaş hazırlıkla- kesler bu sürülere el koyuyorlar ve su kaynak- rını durdurmak amacıyla Dürzîlerin yanına larına Bedevileri yaklaştırmıyorlardı. gitti. Fakat, esir alındı ve daha önce tutukla- nan Dürzîlerin karşılığında serbest bırakıldı. Özellikle arazi anlaşmazlığından kaynaklanan Daha sonra, kaymakam, çevredeki köylerden Dürzî-Çerkes çatışması sürekli ve kanlı bir Çerkes savaşçıların toplandığı Mansur’a geldi. hal almıştı. Dürzîler de Bedeviler gibi eskiden Kaymakam, davayı yasalara göre soruşturaca- beri Golan Tepeleri’nde hak iddia ediyorlar- ğına kesinlikle söz vererek dağılmalarını iste- dı. Önceleri Dürzîler keşif hareketleriyle ve di. Çerkesler kaymakam’a inandılar ve dağıldı- Çerkes köylerine ateş etmekle yetiniyorlardı. lar. 24 Mayıs 1894 günü sabah saat 10’a doğru, 1881 yılında Çerkeslere birkaç büyük baskın yaklaşık 10.000 kişilik Dürzî ordusu Mansur’a düzenlediler. Ancak, bu baskınlar Dürziler yaklaşarak uzaktan ateşe başladı. Evlerin adına başarısızlıkla sonuçlandı. 600 kişilik pencerelerinden ve çatılarından da karşı ateş Dürzî birliği Mansura köyüne yaptığı baskın- açıldı. Silah seslerine koşup gelen komşu köy- da bozguna uğradı. Bu olayları Çerkes süva- lerden Çerkeslerin de katıldığı çarpışma 14 rilerinin Dürzî bölgelerine karşı baskınları saat kadar sürdü. Başlangıçta Dürzîler köyün izledi. Düşman tarafların barış anlaşmasına yanına kadar yaklaştılar ve içine girmeye ça- vardıkları 1889 yılına kadar kanlı çarpışmalar lıştılar. Fakat, sayıca üstün olmalarına rağmen devam etti. Çerkesler tarafından geri püskürtüldüler. Rus

ORSAM 12 Rapor No: 130, Kasım 2012 SURİYE ÇERKESLERİ ORSAM

konsolosu Balyayev’in bildirdiğine göre, bu sıralarda Çerkeslerle Dürzîler arasında, eski çatışmada 88 Dürzî öldü. Çerkeslerin kayıpla- düşmanlığı canlandıran ve yeni çarpışmalara rı ise 44 erkek, 4 kadın, 7 çocuk ölü ve 4 yara- neden olan küçük çatışmalar meydana gel- lıydı. Aynı günün akşamı olay yerine vilayetin di. 19 Kasım 1895 sabahı 3 bin kişilik Dürzî polis teşkilatı amiri Hüsrev Paşa geldi. Her iki ordusu ikiye ayrılarak Mansura köyüne yö- tarafın liderlerini toplayarak barış anlaşması neldi. Bir bölümü Çerkeslerin üzerine saldı- yapılmasını teklif etti. Ancak, Çerkes tarafı racak, diğer bölümü de (Fadıl Kabilesi) yan sadece Dürzîleri suçlu sayarak ve cezalan- tarafa sarkacaktı. Çerkes ve Bedevi birlikleri- dırılmalarında ısrar ederek bunu kesinlikle nin toplamı 2 bin kişiydi. Başlarında Çerkes reddetti. Polis amiri sadece idari makamlar ileri gelenlerinden Ançok Ahmet Bey vardı. tarafından tahkikat yapılıncaya kadar hiçbir Müttefik ordu köyden çıktı ve Dürzîlerle sa- düşmanca eyleme girişilmeyeceğine dair söz vaşa tutuştu. Çarpışmanın en şiddetli anında alabildi. Ahmet Bey öldü ve Çerkes-Bedevi birlikleri geri çekilmeye başladı. Fakat, o sırada başında Çerkesler adli soruşturmadan adil bir so- Mirza Bey’in bulunduğu Çerkes polis süvari nuç çıkacağından ümitleri olmadığından bölüğü yetişti ve Dürzîlere saldırdı. Hemen İstanbul’a yüksek makamlara, hatta resmi ardından Beyrut’tan polis birliği yetişti ve o makamlar aracılığıyla bizzat Sultan’a yazı da Dürzîlerin üzerine hücum etti. Dürzîler gönderdiler. Yazıda Suriye Vilayeti Valisi Rauf savaş meydanında 400 ölü bırakarak kaçtılar. Paşa’yı Dürzîleri gizlice himaye etmekle suç- Çerkes ve Bedevi birlikleri Dürzîleri kovala- ladılar ve değiştirilmesini talep ettiler. Sonuç- yarak Dürzî bölgelerinin içlerine kadar ilerle- ta vali ve Kuneytra kaymakamı değiştirildi. diler, merkezleri Mecel-Şems’i yakıp yıktılar. Yeni vali Osman Nuri Paşa meselenin çabu- Dürzîlere karşı oluşturulan orduya, başında cak halledilmesi hakkında İstanbul’dan gelen Said Paşa’nın bulunduğu Kürt birlikleri de emri yerine getirerek kendi başkanlığında katıldı. Birleşik ordu hücuma devam etti ve Dürzî-Çerkes anlaşmazlığını soruşturacak Halos, Harar, Ayne Koniye, Zehitu ve Beka bir komisyon kurdu. Çerkeslere teklif edilen Atu köylerini ateşe verdi. 20 Kasım 1895’de şartlara göre Dürzîler Mansurlulara 1000 lira Şam’dan 5’inci Süvari Tümeni komutanı Nuri ödeyecekler ve özür dileyeceklerdi. Mütake- Paşa komutasında 400 piyade, 200 süvari ve re 9 Ağustos 1894’de yapıldı. Hasbeyi, Raşeyi, iki dağ topundan oluşan özel görevli bir Os- Beka-Atı ve Mecel Şems’ten 35 Dürzî şeyhi manlı birliği Havran’a geldi. Onun ardından Mansura’ya geldiler ve özür dilediler. Yapılan üç piyade taburuyla, 4’üncü Ordu Komutanı anlaşmaya rağmen, iki taraf da yeni bir çatış- General Memduh Paşa hareket etti. Çerkes- ma çıkacağı beklentisiyle yaşadılar ve buna Bedevi-Kürt süvarileri de bu birliğe katıldılar. hazırlanmaya devam ettiler. 4 ve 7 Aralık 1895’de Osmanlı kuvvetleriyle Dürzîler arasında isyancıların yenilgiye uğra- 1895 sonbaharında yeni bir Dürzî ayaklanma- dığı çarpışmalar meydana geldi. Ceza olarak sı çıktı. Dürzî ayaklanmaları bir yandan ulusal hükümet Dürzî bölgelerinin özerkliğini kal- bağımsızlık karakteri taşıyor, diğer yandan da dırdı. Hıristiyanların katledilmesi, Fellahların yağ- malanması gibi haydutluk eylemlerini içeri- Suriye’nin askeri tarihinde Osmanlı hizme- yordu. Havran’da değişik Dürzî bölgelerinden tinde bulunan birçok yetenekli Çerkes suba- savaşçılar toplandı ve sayıları 10 bin kişiye yın adı geçer. Bunlardan biri de 20. yüzyılın ulaştı. Kasım ayına kadar Dürzîlerin baskın- başında Suriye’de bulunan Mareşal Osman ları sonucu 9 köy yakıldı ve halktan 100 kişi Fevzi Paşa’dır. Suriye Vilayeti polis teşkilatı- öldürüldü. Olayların bu şekilde gelişmesi Os- nın başında uzun süre Çerkes Hüsrev Paşa manlı yönetimini isyancıları bastırmak için bulundu. Abaza Muhammed Bek Marşan 20. yeni askeri birlikler kurmasını gerektirdi. Bu yüzyıl başında Halep şehri askeri komutanlığı

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 13 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

makamındaydı. Suriye tarihinde, Amman’da Suriye’de 1920’de Fransız manda rejiminin bulunan Çerkes Süvari Birliği’nin komutanı kurulmasından sonra elde edilenlerdir. Fran- General Mirza Paşa Vasfi ve diğer birçokları- sız araştırmacı De Proux, 1930’ların ortasında nın adı geçmektedir. Suriye topraklarında 25 bin civarında Çerke- sin yaşadığını düşünmektedir.12 1935 yılın- Şam’daki Rusya konsolos danışmanı Zuyev’in da Fransız manda yönetiminin yaptığı nüfus verdiği bilgilere göre, Şubat 1904’de Suriye vi- sayımının sonuçları aşağıdaki tabloda yer al- layetinde 36.690 kişiden oluşan 6.065 Çerkes maktadır. (Bir ailede 5-8 kişi üzerinden yapı- aile yaşıyordu.11 30 ve 40 bin sayılarını veren lan hesapla, o dönemde Suriye’de yaklaşık 25 kaynaklar da vardır. Ancak, en doğru veriler bin Çerkes olduğu sonucuna varılabilir):

Tablo – 1 Fransız Manda Yönetiminin Yaptığı Sayım

Hane Sancak Kaza Yerleşim Yeri Etnik Yapı Sayısı - Halep şehri 100 Adige (Kabardey ve Abzeh) Cebel-Sman Hanasir köyü 100 Adige (Kabardey) Halep Mumbuc Mumbuc köyü 400 Adige (Abzeh) Azaz Ayn Dahan köyü 15 Adige (Abzeh) Antakya Bedirge köyü 35 Adige (Abzeh) Kırıkhan Reyhaniye köyü 120 Adige (Abzeh) İskenderun Yenişehir köyü 95 Adige (Abzeh) Harran köyü 60 Adige (Abzeh) Salahiya mahallesi 20 Çeçen Rakka köyü 100 Adige (Kabardey), Çeçen Deyr-ez- Ras el Ayn köyü 70 Çeçen Zor Kara köyü 50 Çeçen Safih köyü 80 Çeçen Tel Ruman köyü 10 Çeçen Mireic Eddar köyü 50 Adige (Bjeduğ) Tel Snan köyü 120 Adige (Bjeduğ), Abaza Hama Tel Adda köyü 60 Adige (Bjeduğ) Deyl el Acel köyü 50 Adige (Kabardey) Cessin köyü 30 Dağıstanlı (Avar) Dağıstanlı (Avar, Lezgi, Humus Humus şehri 50 Kumuk) Ayn Zat köyü 180 Adige (Bjeduğ) Tel Amri köyü 150 Adige (Bjeduğ) Humus Abu Hamama köyü 30 Adige (Bjeduğ) Asil köyü 60 Adige (Bjeduğ) Deyr Fur köyü 160 Dağıstanlı Tlil köyü 50 Adige (Bjeduğ)

ORSAM 14 Rapor No: 130, Kasım 2012 SURİYE ÇERKESLERİ ORSAM

Adige (Bjeduğ, Kabardey ve Şam Muhacirin mahallesi 60 Abzeh) Şam Marj Sultan köyü 70 Adige (Abzeh) Boydan köyü 30 Karaçay ve Balkar Bley köyü 150 Karaçay ve Balkar Kuneytra Kuneytra şehri 400 Adige (Abzeh ve Kabardey) Mansura köyü 120 Adige (Bjeduğ ve Abzeh) Ayn Zivan 150 Adige (Abzeh) Mumsiya köyü 50 Abaza Cuveyza köyü 100 Adige (Abzeh ve Kabardey) Breyka köyü 150 Adige (Abzeh) Adige (Bjeduğ, Kabardey ve Bir Acam köyü 70 Abzeh) Surman köyü 120 Adige (Bjeduğ) Havran Adige (Kabardey ve Abzeh), Koçniya köyü 150 Abaza Faham köyü 20 Adige (Abzeh) Fazara köyü 10 Oset Hamidiya köyü 13 30 Adige (Kabardey) Ayn Surman köyü 30 Adige (Kabardey) Ruhina köyü 25 Adige (Abzeh) Sandaniya köyü14 10 Çeçen Farac köyü 14 Oset Ceblya köyü 50 Adige (Bjeduğ) Alavitı Arab el Mülk köyü 20 Adige (Bjeduğ) Sukass köyü 15 Adige (Bjeduğ) Toplam - - 4039

Suriye’ye yerleşen Çerkeslerin sayısı tam ola- Ürdün’de 1920’de Fransa ve İngiltere’nin sö- rak bilinmemektedir. 1878–1880 yıllarındaki mürgeci manda yönetiminin kurulmasın- yer değiştirmeleri sırasında yönetimler ta- dan sonra elde edilmiştir. 1935’teki sayıma rafından sağlıklı bir istatistik kaydı tutulma- göre Suriye’de 25 bin kişilik nüfusu oluşturan mıştır. Çerkeslerin kendi kayıtlarını tutacak 4.039 Çerkes aile yaşıyordu. Buna göre bir durumda olamamaları da nüfus rakamları- ailenin 5–8 kişiden oluştuğu görülmektedir. nı tahmin etmeyi zorlaştırmaktadır. Üstelik Mavera-i Ürdün’deki sekiz Çerkes köyünde Balkanlar’dan ikinci sürgün döneminde Çer- aynı dönemde 9 bin kişi yaşıyordu; bunlardan kes nüfusu ölümler nedeniyle erimiştir. Şam 850’si Çeçendi. Filistin topraklarında (bugün- ve Beyrut’taki Rus konsolosluklarının veri- kü İsrail) kurulan iki Çerkes köyünde (Reyha- lerine göre, 1878–1880 yıllarında Suriye’ye niye ve Kfar-Kama) 1930’lu yılların başında yerleştirilen Çerkeslerin sayısı 40–50 bin ara- 900 nüfus sayılmıştı. sındaydı. İzzet Aydemir, yaptığı araştırmalara dayanarak, anılan dönemde Suriye’ye 70 bin Şubat 1904’de Şam Valisi Nazım Paşa vergi kadar Çerkesin yerleştiğini kabul etmektedir.15 toplayabilmek için Havran’da sayım yaptır- Suriye’de sağlıklı istatistikî veriler, Mavera-i mak istedi. Çerkesler bunu kabul etmedikleri

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 15 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

gibi kendilerine Maan bölgesinde tarıma uy- Mavera-i Ürdün’de de Çerkesler İngiliz gun toprak verilmesini istediler. Nazım Paşa, birliklerine karşı sert direniş gösterdiler. itaat etmeyen Çerkeslerin Kuzey Kafkasya’ya Mart 1918’de General Allenby’nin 6. İngi- geri gönderilmesi için Rusya konsolosluğuna liz Ordusu’nun baskısıyla Osmanlı birlikleri başvurdu. Fakat, iki devlet arasında sürgünle- geri çekildi. Çerkes birlikleri İngilizlerle çar- rin dönüşünü yasaklayan bir anlaşma olduğu pışmaya girdi. Her iki taraftan verilen büyük için bundan vazgeçmek zorunda kaldı. Eylül kayıplardan sonra sayı ve silahça üstün olan 1905’te görüşmeler için görevlendirilen Çer- İngilizler kazandılar ve Mavera-i Ürdün’ü iş- kes asıllı Hüsrev Paşa uzun ve sert tartışma- gal ettiler. lardan sonra soydaşlarını itaatsizlikten vaz- geçmeleri ve bir süre daha yerlerinde kalma- Nisan 1920’de San Remo’da yapılan konfe- ları için ikna etti.16 ransta galip Avrupa devletleri Arap toprak- larını Osmanlı Devleti’nden kesin olarak Birinci Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı hü- kopardılar. Manda sistemine göre Milletler kümeti Suriye’nin Çerkes bölgelerinde de Cemiyeti Irak ve Filistin’i İngiltere’ye verdi. seferberlik ilan etti ve acemi erler cephelerin Suriye’nin büyük kısmı Fransa’nın sömürge en sıcak noktalarına gönderildi. Çerkes polis idaresine geçti. birlikleri askeri komutanlık tarafından Suri- ye’deki ulaşım yollarının ve yiyecek üslerinin Çerkeslerin Kuzey Kafkasya’dan Suriye’ye gelişi küçük ölçülerde de olsa 1920’li yılların korunmasında kullanıldı. başına kadar sürdü. Çerkesler yoğun olarak Golan Tepeleri’ne Mavera-i Ürdün’e, Hama, 1916 yılında Mekke Şerifi Hüseyin ve oğlu Humus ve Halep kentlerinin yakınlarına yer- Faysal İngiltere’nin desteklediği Arap isyanı- leştiler.17 Kurdukları Amman, Ceraş, Kuneyt- nı başlattılar. Osmanlı baskısını üzerlerinde ra ve Mumbuc köyleri zamanla büyüyerek hisseden Suriye Arapları isyanı aktif olarak kentlere dönüştü.18 Son grup Çerkes, İkinci desteklediler. Bu bölgedeki Çerkes halkı po- Dünya Savaşı’ndan sonra geldi. Bunlar çoğun- litik olarak zor bir durumda kaldı. Osmanlı lukla Almanlara esir düşen ve savaştan sonra Devleti’ne sadık kalmaları, Çerkesleri Osman- Kuzey Kafkasya’ya dönmeyen Kızılordu’nun lı Devleti’nin askerleri olarak gören Arapla- eski askerleri ile 1942’de Kuzey Kafkasya’nın rın düşmanca hareketlerini arttırdı. Çerkes Nazi Almanyası tarafından işgalinde Alman köylerinin en yaşlıları o zamanlar Araplarla ordusuna alınan gençlerdi. aralarında sürekli meydana gelen silahlı çatış- maları hatırlıyorlar. Şerif Hüseyin’in ordusu Komşu aşiretlerle çatışmalar, toprağın verim- Kuzey Suriye’ye geldiğinde, Çerkes kasabası sizliği gibi nedenlerle 1920’lere kadar Çerkes Mumbuc’un yakınında yaşayan Araplar on- nüfusun yer değiştirmesi devam etti. Bazı lardan Mumbuc’un yıkılıp yağma edilmesini gruplar Suriye dışına göç ettiği gibi daha elve- istediler. Arap ordusunun yaklaştığını öğre- rişli topraklar arayan bazıları da Suriye içinde nen Çerkesler, Mumbucluların Arap isyanını yer değiştirdi; küçük yerleşimler büyüklerle desteklemek arzusunda olduklarını bildiren birleşti. Örneğin, Şam’da bulaşıcı hastalıkla- bir heyet gönderdiler. Bu, Çerkeslerin savaş rın kurbanı olanlar Kuneytra’daki soydaşları- yıllarında Arapların tarafında yer aldığı ilk nın yanına yerleştiler. olaydı. 1920’de Suriye’nin Fransız birlikle- ri tarafından işgali başlayınca Mumbuclular 1920’lerde, Suriye’nin Fransa mandası altında Araplarla yaptıkları anlaşmaya sadık kalarak bulunduğu dönemde bazı Çerkesler bu kez iç Fransızlara karşı silahlı direniş gösterdiler. Fa- düzeni sağlayan süvari birlikleri olarak Fran- kat, motorize birliklerle yaptıkları savaşı kay- sız yönetiminin hizmetindeydiler. Bu dönem- bettiler. de Çerkes aydınları Emin Semguğ önderliğin-

ORSAM 16 Rapor No: 130, Kasım 2012 SURİYE ÇERKESLERİ ORSAM

de kültürü canlandırma çalışmalarına başla- yaşadığı Golan Tepeleri’nden geldi. O sırada dılar. Çoğu Kuneytra bölgesinde bulunan 40 Kuneytra’da ve çevresindeki köylerde 16 bin kadar okul açıldı. 1928’de Arapça, Fransızca Çerkes yaşıyordu.19Kuneytra Suriyeli Çer- ve Latin harfleriyle Çerkesçe olarak yayınla- keslerin kültürel merkezi sayılıyordu. Uçak nan haftalık “Marc” gazetesi çıkmaya başladı. ve tankların desteğinde ilerleyen İsrail bir- Fakat, 1936’da Fransız manda yönetimi sona likleri karşısında büyük kayıplar veren Suriye erince Suriye hükümeti okulları, gazeteyi ve ordusu geri çekilirken Çerkesler umutsuzca açılan yardımlaşma derneğini kapattı. Fran- direndiler. İsrail birlikleri 9 Haziran 1967’de sızlar gittikten sonra Çerkesler için durum Kuneytra’yı aldılar; şehri ve çevresindeki Çer- daha kritik hale geldi. Arap milliyetçileri Çer- kes köylerini tamamen yaktılar. Golan’ı terk kesleri Fransız işgalcilerle işbirliği ile suçla- etmek zorunda kalan Çerkesler, Suriye Çerkes yarak Çerkes karşıtı bir kampanya başlattılar. Yardımlaşma Derneği tarafından Şam’da ge- Fransız birliklerinde görev yapanlar ve kültür çici olarak okullara ve hastanelere yerleştiril- adamları Suriye’yi terk etmek zorunda kaldı- diler. Bu dönemde gençlerden bir grup Kuzey lar. Kafkasya’ya dönmek için kampanya başlattı. 3 bin kişi adına SSCB elçiliğine başvuruda bu- İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Suriye ve Sov- lunuldu. Fakat, Sovyetler Birliği’nin Çerkes- yetler Birliği arasında gelişen iyi ilişkiler saye- leri hemen kabul etme imkânının olmadığı sinde Suriyeli Çerkesler, Kuzey Kafkasya’da ve isteklerinin daha sonra değerlendirileceği yaşayan soydaşlarıyla ilişkilerini geliştirme cevabı verildi. imkanı buldular. Özellikle 1960’lar parlak dö- nemdi. Kafkasya’dan çok sayıda kitap, gazete, Çerkes mültecilerin durumuyla ABD hükü- dergi, kaset vb. getirildi. Suriyeli Çerkesler ge- meti ilgilendi. Golan’daki topraklarından vaz- nel olarak kültürlerini ve kimliklerini korusa- geçmeleri karşılığında isteyenlerin ABD’ye, lar da az ve dağınık nüfusları, Suriye hüküme- çoğu İkinci Dünya Savaşı mültecisi olan Ku- tinin kültürel haklar konusunda baskıcı olma- zey Kafkasyalıların yaşadığı New Jersey eya- sı gibi nedenlerle dil ve kültürlerini kaybetme letinde bulunan Paterson şehrine yerleşmesi tehlikesini her zaman hissettiler. teklif edildi. İlk grupta ABD’ye bin kişi yer- leşti. Suriyeli Çerkeslerin ABD’ye göçü o za- Kasım 1947’de Filistin iki devlete bölününce mandan beri devam ediyor. Mültecilerin bir Suriye ve İsrail birlikleri arasında çatışmalar kısmı Ürdün’e, diğer Arap ülkelerine veya Batı başladı. Çerkesler, daha sonra Ürdün hava Avrupa ülkelerine göç etti. Suriye’de kalanlar kuvvetleri komutanı olan İhsan Şurdum lider- ise Şam ve civarına yerleşti. liğinde gönüllü birlikler oluşturarak Filistin’de savaşa katıldılar. 1948-49 yıllarında Arap-İs- 3. Günümüzde Suriye’de Çerkes Varlığı: rail savaşına Çerkeslerin gönüllü ve etkili ka- Dönüşüm Çağı tılımı Araplar ile Çerkesler arasındaki ilişkile- rin düzelmesini sağladı. 20. yüzyılın ikinci yarısında Suriye Çerkesleriu dönüşüme uğradı. Birincisi, yaşam ortamları Savaştan sonra Suriye’de art arda meydana değişti; Çerkeslerin çoğu iç göç sonucu bu- gelen askeri darbelerde savaş yeteneği ve di- gün Şam’da yaşıyor. Şam, bugün “Doğu”nun siplini yüksek Çerkes birlikleri etkin rol oy- büyük başkentlerinden biri. 2009 yılı resmi nadılar. 1960’ta Suriye Çerkeslerinin nüfusu verilerine göre Şam’ın nüfusu 1.771.000 kişi. 38 bine düşmüştü. Haziran 1967’de başlayan Ekonomik ve altyapısal olarak başkente bağlı Arap-İsrail savaşı Suriye Çerkes toplumunun çevredeki yerleşimleri de dahil edersek, 2004 sosyo-ekonomik ve siyasi durumunda bü- verilerine göre burada 2,4 milyon kişi yaşıyor. yük değişikliklere yol açtı. İsrail’in Suriye’ye Her şehir gibi Şam’da aslında birbirine geçen ilk ve en büyük darbesi Çerkeslerin çoğunun birkaç Şam’dan oluşuyor. Eski şehir virane

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 17 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

görünümlü sıvasız evlerden oluşan, altyapısı lerinde ve ordusunda hiçbir kilit makamda zayıf, unutulmuş kenar mahallelerden oluşu- Çerkes olmadığını yazıyor. Böyle ciddi dönü- yor. Labirent gibi dar sokaklarında turist ola- şümler yaşanırken Suriyeli Çerkesler, Kuzey rak dolaşırken veya arabayla geçerken dikkatli Kafkasya’yı eskisi gibi manevi vatan olarak olmak gerek. Öteki Şam ise çağdaş mimarisi, görüyorlar. Genç Çerkeslerin kimliği ise ye- pahalı mağazaları, zengin konakları ve çağdaş niden üretilen Adığe Habze çevresinde olu- klinikleriyle kendine yeten idari bir merkez. şuyor. Suriye Çerkesleri hem 1920’lerde hem İşte bu “ikinci Şam” Suriye’nin Çerkes eliti için de 1960’larda tarihi vatanlarına dönme iste- çekim merkezi oldu. Burada Çerkesler, gele- ğiyle SSCB’ye dilekçeler göndermişlerdi. Rus- neksel yaşam tarzını tasfiye eden çağdaş şehir ya Federasyonu Devlet Arşivi’nde (GARF) bu yaşamına dahil oldular. Yaşamın daha hızlı konuda yazışmalar bulunmaktadır. 1980’ler- ritmi, yeni zaman kavramı ve ona sıkı şekil- de ve 1990’larda Suriye Çerkes diasporasıyla de uyma gereği, yoğun bilgi alışverişi ve yeni ilişkiler bürokratik engeller yüzünden zorluk- teknolojilere erişim son 20-30 yılda Çerkes la yürüyen nominal bir karakter taşıyorken, toplumunun geleneksel içe kapalılığını kırdı. bugün internet iletişimde sınırları kaldırdı ve İçe kapalılığın kırılması Çerkesler arasında iki internet bütün diaspora ülkelerinde Çerkes dilliliğin yaygınlaşmasını sağladı. Bu durum bilincinin biçimlenmesine etki eden faktör- sadece Çerkesçe bilen en yaşlı kuşakta çok lerden biri oldu. Suriye Çerkeslerinin Rusya yaygın değildi. Şehirli Çerkesler Arapçaya, Federasyonu Çerkesleriyle iletişimi sadece kısa süre sonra da İngilizceye hakim olmaya kişisel ve akrabalık bağlarıyla gerçekleşmiyor. başladılar. Kuzeybatı Kafkasya’da Maykop’ta Aynı zamanda, henüz o kadar aktif olmasa öğrenim gören Suriyeli Çerkesler günlük İn- da facebook’ta Adığe-Abhaz grubu “Western gilizceyi problemsiz konuşuyorlar. Çerkesler, Caucasus”taki iletişimle de gelişiyor. son 30 yılda yeni meslekler de edindiler. Bu- gün sadece orduyla, güvenlikle ve savunma 4. Suriye’de Halk Ayaklanması ve Çerkesler bakanlığıyla bağlantılı yapılarda değil, bilim, kültür, yüksek öğretim ve tıp alanlarında da Bugün Suriye’de çoğunluğu Şam, Halep ve yer alıyorlar. Humus’ta yaşayan 90 ila 100 bin Çerkes var- Son zamanlara kadar Çerkeslerin gelenek- dır. Çerkesler Suriye toplumunun bir parçası. sel uğraşı askerlikti. Hem Osmanlı yöneti- Birileri, kuşkusuz Esad rejimini destekliyor mi döneminde, hem de Fransız mandası ve ve birileri de muhalefet ediyor. Başından beri ardından bağımsızlık dönemlerinde devlete hükümet karşıtı gösterilere katılan Çerkesler geleneksel bağlılıkları Çerkesler hakkında var. İçişleri Bakanlığı yakınındaki gösterilere yasalara uyan ve sadık Suriye vatandaşları katılan ve tutuklanan 11 kişiden 5’i Çerkesti. imajı yarattı. Suriye’deki Çerkes diasporasını Vali Mirza’nın muhalefetin tarafına geçtiği bi- araştıran tek Rusyalı araştırmacı olan Anzor liniyor. Şu anda direnişçileri temsil eden baş- Kuşahabiyev, “1990’ların sonlarına doğru ül- lıca yapı olan “Suriye Ulusal Konseyi”nde bu- kenin silahlı kuvvetlerinde etkin 30-35 Çerkes lunan, Suriye’de tanınmış bir İslam alimi olan general vardı” diye yazıyor. Ancak, Suriye’de Şeyh Cevdet Said Tsey Çerkes kökenlidir ve Çerkesleri askeri bir kast olarak nitelemek Beşşar Esad’a açıkça muhalefet ediyor. Şeyh abartı olur. Aralarında başarılı doktorlar, çift- Cevdet Said, Suriye’de tanınmış İslam oto- çiler, bilim insanları, yazarlar ve şairler bu- ritelerinden biri ve bütün İslam dünyasında lunmaktadır. Çerkesler, Suriye’nin askeri eliti şiddet karşıtlığıyla tanınıyor. Meslektaşlarıyla arasında artık 20 yıl önce sahip oldukları et- birlikte kaleme aldıkları, Esad hükümetinin kiye sahip değiller. Çerkeslerin askeri bir sınıf Suriye vatandaşlarına yönelik şiddet uygula- oldukları düşüncesi çok fazla abartılıyor. Bazı malarından duydukları kaygıyı dile getirdikle- analizciler bugün Beşar Esad’ın güvenlik güç- ri açık mektubun 20 imzacısından biriydi.

ORSAM 18 Rapor No: 130, Kasım 2012 SURİYE ÇERKESLERİ ORSAM

Kuzey Kafkasya’dan Suriye’de artan şiddet Moskova’da Suriye Çerkesleriyle ilgili henüz karşısında ilk olarak Aralık 2011’de tepki bir karar alınmadı. Suriye Çerkeslerinin Rus- geldi. Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti Bölgesel ya Federasyonu’na kabul edildikleri takdirde Halk Hareketi Çerkes Kongresi, Rusya Fe- onlara özel haklar tanınacağı düşüncesiyle bu derasyonu Devlet Başkanı Medvedev’e çağ- projenin federal bütçeye yük getireceğine, Su- rıda bulunarak Suriye Çerkes diasporasının riyelilerin çalışmayacağına ve yük olacağına Kuzey Kafkasya’ya dönüşü için imkan sağ- dair şüpheci sesler duyuluyor. Ancak, 1990’lı 20 lanmasını istedi. Bu talepten kısa bir süre yıllarda Rusya Federasyonu’na dönen Suriye sonra Adıgey Cumhuriyeti Çerkes Kongre- Çerkeslerinin geri dönüş tecrübesi Adıgey’de si, çatışmaların ortasında kalan Suriye Çer- ve Kabardey-Balkar’da (Karaçay-Çerkes’e geri keslerinin Kuzey Kafkasya’ya transferi için dönen hemen hemen hiç kimse yok) bunun Rusya Federasyonu’nun harekete geçmesini hiç de öyle olmadığını gösteriyor. Örneğin, 21 istedi. Ardından, Suriye Çerkesleri Rusya Adıgey’de artık uyumun daha hızlı olabilece- Federasyonu’nda Kafkasya ile ilgilenen med- ği uygun bir ortam var. Geri dönenlerin yeni yanın ilgi odağı oldular. 6 Ocak 2012 itibarıy- ortama uyum sağlamalarına yardımcı olmak la yaklaşık 300 kişiden oluşan dört Suriyeli üzere faaliyet gösteren hem resmi yapılar Çerkes grubu, Suriye’nin iç savaş sınırına gel- (Tsentr Adaptatsii Repatriantov), hem de sivil diği günlerde tarihi vatanlarına dönüşlerine toplum kuruluşları var. Örneğin, uzun zaman yardım edilmesi isteğiyle Rusya Federasyonu önce Türkiye’den dönüş yapan Necdet Hatam Devlet Başkanı Medvedev’e ve Adigelerin ku- Meşfeş ve Suriye’den dönen Yahya Staşbusi- rucu millet olduğu Kuzey Kafkasya Cumhuri- vil toplum kuruluşlarında aktif olarak çalışı- yetlerin başkanlarına (Adıgey Devlet Başkanı yorlar. Özellikle, Türkiye’den ve Arap ülke- Aslan Thakuşinov’a, Kabardey-Balkar Cum- lerinden gelen öğrencilere yardım ediyorlar. huriyeti Devlet Başkanı Arsen Kanokov’a ve Milliyetler ve Soydaşlarla İlişkiler Komitesi Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti Devlet Başkanı ile ve Adıgey medyasıyla işbirliği yaparak Raşid Temrezov’a) başvuruda bulundular. Şu- bat 2012 içinde Suriye’deki Çerkes toplumu bu öğrencilerin Türkiye’nin, Ürdün’ün veya temsilcileri Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’ni Suriye’nin başka bir halkından değil, Adige ziyaret etti. Temsilciler, Çerkeslerin Suriye’den olduklarını anlatıyorlar. İki yerel üniversitede çıkmak istediklerini ve insanların gelecekten (Adıgey Devlet Üniversitesi’nde ve Teknoloji korktuklarını söylediler. Çerkeslerin yönetim Üniversitesi’nde) Suriyeli ve Türkiyeli öğren- ile muhalefet arasında tarafsız kalmaya ça- ciler okuyorlar. Bu öğretim yılında Suriye ve lıştığını, Fakat, ülkedeki durumun her geçen Türkiye’den 55 öğrenci için kontenjan ayrıldı. gün kötüleştiğini açıkladılar.22 Rusçayı yabancı dil olarak öğretmek için özel metotlar kullanan öğretmenleri var. Devlet Suriye Çerkeslerinin Rusya Federasyonu ma- Radyo-Televizyon Kurumu “Adıgeya” Çerkes- kamlarına ve kamuoyuna başvurusu konu- çe, Arapça ve Türkçe olmak üzere üç dilde ya- sunda Rus medyasının yaklaşımı bazı özellik- yın yapıyor ve 2009 yılından beri Ürdün’deki ler taşıyor. Birincisi, Rusya Federasyonu’nun Çerkes uydu kanalı Nart TV ile işbirliği için- saygın medyasında konuyla ilgili yayınların dedir. sayısı muhtemel beklentilerin üzerinde. İkin- cisi, hepsinin ölçülü bir söylemi olduğu fark Kosova tecrübesi çok şey öğretti. 1998 yılında ediliyor. Verdikleri bilginin doğruluğunu teyit Moskova’nın aktif desteğiyle Kosova Çerkes- etmeyen haber portallarından yayılan birkaç leri, savaşın sardığı Yugoslavya’dan Adıgey’e dezenformasyon girişimi dışında (Kuzeybatı getirildi. Kosova Çerkesleri için özel olarak Kafkasya’ya dönen Suriyeli Çerkeslere fede- Maykop yakınlarında Mafehabl (Saadet Köyü) ral bütçeden ayrılacak 5 milyon Ruble yardım adı verilen bir köy kuruldu. İmkânlar ölçü- vb.) Rusya Federasyonu medyası genel olarak sünde Kosovalılara Kabardey-Balkar Cum- ölçülü ve ilkelidir. huriyeti hükümeti, Karaçay-Çerkes Cumhu-

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 19 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

riyeti “Merkuriy” firması, Kıyıboyu Şapsığ Ancak, Suriye konusunda izlediği politikaya Adığe Hase, Krasnodar Kray’ı Adığe Hase, bağlı olarak Rusya Federasyonu, Çerkeslerin ABD Adığe Hase (New Jersey ve Kaliforniya), Kafkasya’ya dönüşünü resmi olarak destek- Ürdün’den Hase, İsrail’de Çerkeslerin yaşa- lemiyor. Gelenlere kesin bir itirazı olmasa da dığı Kfar-Kama ve Reyhaniye halkı ve Ham- Moskova bu konuda ‘suskunluk’ politikası izli- burg Adığe Hase yardım etti. Krasnodar Krayı yor ve Kuzeybatı Kafkasya’da bulunan Çerkes Valisi N. Kondratenko da “Dönenlere Yardım cumhuriyetlerine gelen Suriyeli Çerkeslerin Vakfı”na 200 bin Ruble katkıda bulundu, İs- sorunları resmi düzeyde ele alınmıyor. Ataları lamey köyünden (Kabardey-Balkar Cumhu- bugünkü Rusya Federasyonu topraklarından riyeti) M. İrugov kendi parasıyla Mafehabl’de çeşitli nedenlerle göç etmiş kişilerin torunla- cami yaptırdı. Vatana dönüş “Kosovalılar” rına ülkeye dönme ve vatandaşlık hakkı sağ- layan “ülkedaşlar yasası” Suriyeli Çerkesler için kolay olmadı. Bazı yerel görevliler an- için işletilmiyor. Fakat, yerel cumhuriyetlere layışsız davrandı. Farklı politik ve kültürel bunun için tanınmış yıllık kotalar var. Bir süre çevrelerde 150 yıl yaşamaktan kaynaklanan, önce bu kotalar dolunca artırılması için cum- özellikle İslama bakışta belirgin olan kültürel huriyet yönetimlerine inisiyatif tanındı. farklılıklar dile getirildi. Ancak, Kosovalıla- rın Adıgey’den kısa sürede gideceklerine dair 5. Suriyeli Çerkeslere Yardım Çabaları karamsar tahminlerin aksine, Adıgey’e gelen yaklaşık 200 Yugoslavyalı Çerkesten sadece Suriye’den Kuzey Kafkasya’ya gelen Suriyeli 30 kadarı Almanya’ya ve Türkiye’ye gitti. Çerkeslere yardımı esas olarak sivil toplum örgütleri organize ediyor. Bunların başında Kuzeybatı Kafkasya’da vatanında kalan Çer- da Kabardey-Balkar Toplum Derneği “Pe- kesler kendilerine yeni iş alanları yarattı- rit” geliyor. Son bilgilere göre, 1800 kişi Pe- lar. Rusça öğrendiler, gençler Adıgey Devlet rit derneğinden davetiye talep etti. Bunlar- Üniversitesi’nde eğitim aldılar. 1990’lı yıllar- dan 1.250’sinin talebi karşılanabildi, diğerleri dan itibaren Türkiyeli, Suriyeli ve Kosovalı bekliyor. Davetiyelerin hazırlanabilmesi için Çerkeslerin vatana dönüş tecrübesi gösterdi önce talepte bulunanların pasaport kopya- ki, diaspora Çerkeslerinin Rusya Federasyonu ları Arapçadan Rusçaya çevriliyor. Başvuru gerçekliğine uyum sağlayamayacakları iddiası formları Göçmen Dairesi’nden bir ay sonra doğru değil. Birincisi, Kuzeybatı Kafkasya’ya çıkıyor. Ancak, her davetiye için 500 ruble (15 dönen Çerkesler yasalara uyuyorlar ve ken- dolar) ödemek gerektiği için bürokrasi çile- dilerini kabul eden devlete sadık oluyorlar. sine ekonomik zorluklar da ekleniyor. Dave- Uzmanlar tarafından eskiden beri altı çizilen tiyesi eline geçtiği halde yol parası olmadığı Çerkeslerin bu özellikleri, onların orta ve ye- için Suriye’den çıkamayanlar çok. Gelenlerin niçağlarda Polonya’da ve Osmanlı Devleti’nde ise kira ve yemek giderlerinin karşılanması ve kalıcı mekanlara yerleştirilmesi sorunları var. gurbetçi-savaşçı olarak başarılı olmalarını sağladı. Günümüzde ise muhacirlerin torun- Eylül 2012 itibarıyle Suriye’den Kuzeybatı larının İsrail, Türkiye ve Suriye güvenlik güç- Kafkasya’ya gelen Çerkeslerin toplam sayısı lerine ve ordularına ideal şekilde entegre ol- 420 kişidir. Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nde malarını sağlıyor. İkincisi, geri dönenler kim- 370 kişi bulunuyor. Diğerleri Adıgey seye yük olmuyorlar. Beraberlerinde Kuzey Cumhuriyeti’ne gönderildi. Sanatoryum ve Kafkasyalı Çerkeslerin henüz sahip olmadığı otellerde kalıyorlar ve tüm giderleri karşılanı- iş tecrübelerini getiriyorlar. Geri dönenler ta- yor. Bunlardan 49 aile, köylerde Perit Derneği rafından açılan diş klinikleri, kuru temizleme, tarafından satın alınan evlere yerleşmeyi ka- mağazalar, fastfood tipi küçük restoranlar, ta- bul etti ve kura sonucu 9 aile evlere yerleşti. vuk eti üretimi yapan küçük tesisler, giysi di- Evler için iki uygun taksitle ödeme yapmaya kim fabrikaları, yabancı dil öğretim okulları, başlayacaklar. 5 yıldan önce evden çıkan ve inşaat firmaları Maykop’ta, Nalçık’ta ve yer- Kafkasya’yı terk edenlerden evleri geri alına- leştikleri köylerde istihdam alanları yaratıyor. cak.

ORSAM 20 Rapor No: 130, Kasım 2012 SURİYE ÇERKESLERİ ORSAM

Oturma izinleri ve vize süresinin uzatılma- Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nin başkenti sı gibi sorunlar ve ağır işleyen bürokrasiye Nalçık’tan İsrail’e yerleşen Çerkes dostu Vik- rağmen çözülmeye başlandı. “Vatana dönen” tor Lihtman, 6 Ağustos’ta İsrail hükümetine Çerkeslerin sayısının artması Suriye’de olay- İsrailli Çerkesler ve dünyanın çeşitli ülkele- ların nasıl gelişeceğine ve sonlanacağına, ku- rinden sivil toplum örgütü temsilcilerinin rulacak yeni düzene ve biraz da yerleştikleri mektubunu ulaştırdı. Mektupta Suriyeli Çer- yerlerde yaşamlarını sürdürme olanaklarına keslerin İsrail’e kabul edilmesi isteği de yer bağlıdır. alıyordu.

Türkiye Çerkesleri de Suriye’de yaşayan soy- ABD’deki Çerkeslerin çoğu Suriye kökenli- daşlarına yardım için harekete geçtiler. Mer- dir ve yoğun olarak New Jersey’de yaşıyorlar. kezi Ankara’da bulunan Kafkas Dernekleri 1967’de İsrail Golan’ı işgal ettiğinde ABD ta- Federasyonu (KAFFED) yardım toplanması rafından vatandaşlığa kabul edildiler. ABD’de için kampanya başlattı. KAFFED yetkilileri var olan Çerkes Derneği dışında 2010’da Na- Suriye’deki Çerkeslerin durumu ve yapılabile- sip Foundation’u kurdular. 2012’de bir heyet- cekler konusunda Rusya Federasyonu Anka- le New Jersey senatörü (demokrat) Robert ra Büyükelçisi Vladimir İvanovski ile iki kez Menendes’le görüşerek tehlike altında bulu- görüştüler. Görüşmede Suriyeli Çerkeslere nan Suriye Çerkeslerine insani yardım çağ- Rusya Federasyonu yasalarında var olan ülke- rısında bulundular. Ayrıca, şu anda ABD’de daş yasasının uygulanması, Kabardey-Balkar bulunan, Ürdün ve Türkiye’deki kamplarda Cumhuriyeti’ne verilen ve şu anda dolmuş kalan ve Suriye’de askeri harekat bölgelerinde olan 450 kişilik yıllık kotanın arttırılması, yaşayan Suriyeli Çerkeslere, ABD’nin sığınma Suriye’den Kuzeybatı Kafkasya’ya gitmek is- sağlaması istendi. Senatör Menendes 24 saat teyenlerden savaş durumunu göz önüne ala- içinde Beyaz Saraya resmi bir mektup gön- rak vize istenmemesi, oturum harçlarının dererek Barak Obama’dan ABD’de bulunan alınmaması, Kosova örneğinde olduğu gibi Suriye vatandaşlarına hemen yardım edilme- anavatanına dönmek isteyenlerin dönüşünün sini, “Birleşik Devletler’e göç eden Suriye va- Rusya Federasyonu tarafından bir an önce tandaşlarının geçici koruma statüsü (Tempo- sağlanması talepleri iletilmiştir. rary Protected Status) alarak ülkede kalabil- melerini” istedi. Obama da senatörün Suriye Türkiye’de sivil inisiyatif grupları da sorunu Çerkesleri için Amerikan koruması isteyen kamuoyuna duyurmaya yönelik faaliyetler yü- mektubuna olumlu yanıt verdi. Fakat, Suri- rütüyorlar. Çerkesya Platformu üyeleri 23 Ey- yeli Çerkeslerden akrabalık ilişkisi kanalıyla lül 2012’de Türkiye’de üç ilde (İstanbul, Anka- gidenler dışında ABD’ye yoğun bir yönelim ra, Antalya) ve Berlin’de eşzamanlı gösteriler yoktur. düzenleyerek Rusya Federasyonu büyükelçili- ği ve konsoloslukları önünde Suriye Çerkesle- Suriye’den alınan son bilgilere göre ise, ço- rinin vatanlarına dönme hakkının sağlanması ğunluğu kentlerde yaşayan Fakat, köyleriyle talebini dile getirdiler. Ayrıca, yemek ve ben- de bağlantısı olan Çerkesler, çatışmaların şid- zeri organizasyonlarla yardım toplanmaya ça- detlendiği yerlerde köylerine sığınıyorlar. Fa- lışılıyorlar. kat, köyler büyük nüfusu barındırmakta güç- lük çekiyor. Genelde muhalif güçler kentlerde Türkiye’deki kamplarda, bilindiği kadarıyla, olduğu için köyler korumasız ve katliamlar Suriyeli Çerkes bulunmuyor. Sınıra yakın şe- daha ağır oluyor. Fakat, iki tarafın da saldırı- hirlerde kiralık ev tutan veya akrabalarının ları şimdiye kadar doğrudan Çerkesleri hedef yanına yerleşenler olduğu biliniyor. Özellikle, almadı. Çerkeslerin yaşadığı ve Suriyeli Çerkeslerle yakın akrabalık bağlarına sahip olan Hatay’a Suriye’de havayoluyla sadece Lübnan’a gidi- bağlı Reyhanlı ilçesine gelenler daha fazladır. lebiliyor. Ürdün ve Türkiye’ye hava koridoru Reyhanlı Çerkes Derneği Türkiye’ye gelenlere kapalı. Karayoluyla komşu ülkelere geçmek yardım organizasyonu için aktif olarak çalışı- ise özellikle Türkiye’ye yakın bölgelerde çatış- yor. malar şiddetlendiği için büyük risk taşıyor.

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 21 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

DİPNOTLAR

1 Suriye’de yaşayan ve nüfusları az olan diğer Kafkas halkları da (Abaza, Oset, Çeçen ve Dağıstanlılar) Çer- kes olarak adlandırılmaktadır. 2 Suriye’nin güneybatısında bulunan Havran bölgesine 1711 ve 1860 yıllarında Lübnan’dan göç eden Dürzîler yerleşmiştir. 3 Arhiv Vneşney Politiki Rossii (AVPR) (Rusya Dış Politika Arşivi). F. İstanbul Elçiliği. Op. 517 (2). D. 1127. L. 53. 4 AVPR. F. İstanbul Elçiliği. Op. 517 (2). D. 804. L. 18 5 Avrupalı elçilerin Çerkes sürgününün korkunçluğunu anlatan çok sayıda yayınlanmış ve yayınlanmamış anıları vardır. 6 Aydemir, İzzet, Göç. Kuzey Kafkasyalıların Göç Tarihi. Ankara, 1988, s. 150. 7 AVPR. F. İstanbul’daki Rusya Elçiliği. Op. 517 (2). D. 1125. L. 20. 8 Aynı yerde. 9 Aynı yerde. L. 34, 70. 10 Ceraş ve Kerak bugün Ürdün sınırları içindedir. 11 AVPR. F. Politarhiv. Op. 482. D. 760. L. 18. 12 De Proux. LesTcherkesses. // La France Méditerranéene et Africaine. Paris, 1938. Fasc. 4. P. 46. 13 Hamidiya 1903 yılında Kabardey Çerkesleri tarafından kuruldu. Zamanla terk edildi ve Araplar yerleşti. 14 Sandaniya Çeçenler tarafından kuruldu, fakat sonradan Araplar yerleşti. 15 İzzet Aydemir’in Suriye Çerkesleri ile ilgili bahsi geçen yazısı Kafkasya Kültürel Dergi’de yayınlanmıştır. (Cilt 4, Sayı:15, 1967). 16 AVPR. F. Politarhiv. Op. 482. D. 762. L. 52. 17 Golan Tepeleri’nin 1967’de İsrail tarafından işgal edilmesiyle burada yaşayan Çerkesler Şam’a ve ABD’ye yerleştiler. 18 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin eyaleti olan bugünkü Suriye ve Ürdün’ün sınırları Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra çizildi. Burada adı geçen aynı bölgeye yerleşmiş köylerden bazıları Ürdün sınırları içinde kaldı. 19 Zakariya Ahmed Vasfi. Ar-rif as-Suri. Şam 1957. s. 480-484. (Suriyeli coğrafyacı Zakariya Ahmed’in verileri- ne göre 1950’lerin ortasında Kuneytra şehrinde ve çevresindeki 12 köyde 14.161 Çerkes yaşıyordu.) 20 “KÇC Çerkes Kongresi, Suriye Çerkesleri’nin Anayurda Transferi İçin Medvedev’e Çağrıda Bulundu”, www. kafkasevi.com, 6 Aralık 2011. 21 “Çerkes Kongresi Suriye Adigelerinin Transferini İstedi”, www.kafkasevi.com, 4 Ocak 2012. 22 “Suriye Çerkesleri Zor Durumda”, www.kafkasevi.com, 1 Şubat 2012.

ORSAM 22 Rapor No: 130, Kasım 2012 SURİYE ÇERKESLERİ ORSAM

ORSAM RAPORLARI

ORSAM Rapor No: 1 ORSAM Rapor No: 13 ORSAM Rapor No: 24 ORSAM Rapor No: 35 Mart 2009 Şubat 2010 Ocak 2011 Mart 2011 Deniz Haydutluğu ile Mücadele 7 Mart 2010 Irak Seçimleri Kuveyt Emirliği: Savaş ve Barış Irak’ta Mevcut Siyasi Durum ve ve Türkiye’nin Konumu: Somali Öncesi Şii Kökenli Parti ve Seç- Arasındaki El Sabah İktidarı ve Önemli Siyasi Gelişmeler Örneği menlerin Politik Davranışlarının Türkiye ile İlişkiler (Tr) (Tr - Eng) Analizi (Tr) (Tr) ORSAM Rapor No: 36 ORSAM Rapor No: 2 ORSAM Rapor No: 25 ORSAM Su Araştırmaları Nisan 2009 ORSAM Rapor No: 14 Ocak 2011 Programı Rapor No: 1 60. Yılında Nato ve Türkiye Şubat 2010 Hukuki ve Siyasi Yönleriyle Mart 2011 Eu’s Water Framework Directive (Tr - Eng) Seçim Öncesi Irak’ta Siyasal Du- Güvenlik Konseyi’nin İran Am- rum ve Seçime İlişkin Beklentiler Implementation in : bargosu The Draft National Implementa- ORSAM Rapor No: 3 (Tr) (Tr) Mayıs 2009 tion Plan (Eng) Irak’ın Kilit Noktası: Telafer ORSAM Rapor No: 15 ORSAM Rapor No: 26 (Tr - Eng) Mart 2010 INTERNATIONAL Orsam Heyetinin 7 Mart 2010 ORSAM Rapor No: 37 Rapor No: 5 Mart 2011 ORSAM Rapor No: 4 Irak Seçimlerine İlişkin Gözlem Şubat 2011 Raporu Tunus Halk Devrimi ve Sonrası Temmuz 2009 Kırgızistan’da Son Gelişmeler: (Tr) (Tr) 2009 Lübnan Seçimleri: Ka- Dün, Bugün, Yarın zananlar, Kaybedenler ve Türkiye (Tr - Rus) (Tr) ORSAM Rapor No: 16 ORSAM Rapor No: 38 Nisan 2010 ORSAM Rapor No: 27 Mart 2011 ORSAM Rapor No: 5 Oman Sultanlığı: Libya Savaşı, Uluslararası Müda- Arap Yarımadasında Geleneksel Şubat 2011 Ağustos 2009 Mısır Devriminin Ayak Sesleri: Bir hale ve Türkiye Türkiye-Lübnan İlişkileri: Lübnanlı ile Modernite Arasında Bir Ülke (Tr) (Tr) Devrin Sonu mu? Dinsel ve Mezhepsel Grupların (Tr) Türkiye Algılaması ORSAM Rapor No: 39 ORSAM Rapor No: 17 Mart 2011 (Tr - Eng) ORSAM Rapor No: 28 Nisan 2010 Tarihten Günümüze Libya 7 Mart 2010 Irak Parla- BLACK SEA INTERNATIONAL (Tr) ORSAM Rapor No: 6 Rapor No: 6 Kasım 2009 mento Seçim Sonuçlarının ve Yeni Siyasal Denklemin Şubat 2011 ORSAM Rapor No: 40 Tuzhurmatu Türkmenleri: Bir Uluslararası Deniz Hukukunda Başarı Hikayesi Değerlendirilmesi ORSAM Su Araştırmaları Kıyı Devletlerinin Gemilere El (Tr - Eng - Ar) (Tr) Programı Rapor No: 2 Koyma Yetkisinin Sınırları: Mart 2011 Gürcistan’ın Karadeniz’de Seyre- ORSAM Rapor No: 7 ORSAM Rapor No: 18 İklim Değişiminin Güvenlik Boyu- den Gemilere El Koyması Kasım 2009 BLACK SEA INTERNATIONAL tu ve Ortadoğu’ya Etkileri Rapor No: 3 (Tr) Unutulmuş Türkmen Diyarı: (Tr) Mayıs 2010 Diyala Komşuluktan Stratejik İşbirliğine: ORSAM Rapor No: 41 (Tr - Eng - Ar) ORSAM Rapor No: 29 Türk-Rus İlişkileri Şubat 2011 Mart 2011 (Tr - Rus) Tunus Halk Devrimi ve Türkiye Karikatürlerin Dilinden Irak’ı An- ORSAM Rapor No: 8 lamak-1 BLACK SEA INTERNATIONAL Deneyimi ORSAM Rapor No: 19 (Tr) (Tr) Rapor No: 1 Eylül 2010 Aralık 2009 Türkiye’ye Yönelik Türkmen Göçü ORSAM Rapor No: 42 Karadeniz’in Bütünleşmesi İçin ORSAM Rapor No: 30 ve Türkiye’deki Türkmen Varlığı Şubat 2011 ORSAM Su Araştırmaları Abhazya (Tr) Programı Rapor No: 3 (Tr - Eng) Kerkük’te Mülk Anlaşmazlıkları: Nisan 2011 Saha Araştırmasına Dayalı Bir ORSAM Rapor No: 20 Nil Nehri Havzasının Hidropolitik ORSAM Rapor No: 9 Çalışma Tarihi ve Son Gelişmeler BLACK SEA INTERNATIONAL (Tr) Ocak 2010 Rapor No: 4 (Tr) Yemen Sorunu: Bölgesel Savaşa Ekim 2010 ORSAM Rapor No: 31 Doğru mu? Kırgızistan’da Mevcut Durum, ORSAM Rapor No: 43 (Tr - Eng) BLACK SEA INTERNATIONAL Nisan 2011 İktidar Değişiminin Nedenleri ve Rapor No: 7 Kısa Vadeli Öngörüler Kuzey Irak’ın Sosyal-Siyasal Mart 2011 ORSAM Rapor No: 10 (Tr) Yapısı ve Kürt Bölgesel Yemen İç Savaşı: İktidar Mücade- Afganistan ve Pakistan’da Yönetimi’nin lesi, Bölgesel Etkiler ve Türkiye Yaşanan Gelişmeler ve Türkiye ile İlişkileri ORSAM Rapor No: 21 (Tr) ile İlişkiler Kasım 2010 Uluslararası Güvenliğe Etkileri (Tr - Eng) (Tr) Irak’tan Irağa: 2003 Sonrası ORSAM Rapor No: 44 Irak’tan Komşu Ülkelere ve ORSAM Su Araştırmaları ORSAM Rapor No: 11 Türkiye’ye Yönelik Göçler ORSAM Rapor No: 32 Şubat 2010 Mart 2011 Programı Rapor No: 4 (Tr) Nisan 2011 Unutulan Türkler: Lübnan’da Türk Suudi Arabistan’da Şii Muhalefet Sorunu ve Etkileri Meriç Nehri Havzası Su Varlığı ORSAM Rapor No: 22 Yönetimi’nde “Uluslararası (Tr) (Tr – Eng – Ar) Ocak 2011 İşbirliği” Zorunluluğu Türkiye-Yemen İlişkileri ve (Tr) ORSAM Rapor No: 12 Yemen’deki Türkiye Algısı ORSAM Rapor No: 33 BLACK SEA INTERNATIONAL (Tr – Eng – Ar) Mart 2011 ORSAM Rapor No: 45 Rapor No: 2 Irak’ta Türkmen Varlığı Nisan 2011 Şubat 2010 ORSAM Rapor No: 23 (Tr) Suriye’de Demokrasi mi İç Savaş Rusya Federasyonu’nun Bakışı: Ocak 2011 mı? : Irak Faktörünün Türkiye’nin Katar-Irak-Türkiye-Avrupa Doğal ORSAM Rapor No: 34 Toplumsal-Siyasal Yapı, Değişim Ortadoğu Politikasına Etkisi Gaz Boru Hattı Projesi Mümkün Mart 2011 Senaryoları ve Sürecin Türkiye’ye (1990-2008) mü? Irak’ta Türkmen Basını Etkisi (Tr - Rus) (Tr - Eng) (Tr – Ar) (Tr)

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 23 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

ORSAM Rapor No: 46 ORSAM Rapor No: 56 ORSAM Rapor No: 68 ORSAM Rapor No: 79 Mayıs 2011 Haziran 2011 Eylül 2011 Ekim 2011 Suriye’de İktidar Mücadelesi, Seçimler ve Ak Parti’nin Te- Karikatürlerde Usame Bin Ladin Yaklaşan Seçim Öncesi Tunus’ta Uluslararası Toplumun Tepkisi ve crübesi Operasyonu ve Yankıları Siyasal Denklemler Türkiye’nin Konumu (Tr – Ar) (Tr) (Tr) (Tr) ORSAM Rapor No: 57 ORSAM Rapor No: 69 ORSAM Rapor No: 80 Ekim 2011 ORSAM Rapor No: 47 Haziran 2011 Eylül 2011 12 Haziran 2011 Türkiye Genel Karikatürlerin Dilinden Irak’ı An- Karikatürlerin Dilinden Irak’ı An- ORSAM Su Araştırmaları lamak - 5 Programı Rapor No: 5 Seçimlerinin Ortadoğu Ülkelerin- lamak - 4 (Tr) Mayıs 2011 deki Yansımaları (Tr) Türkiye-Suriye İlişkileri: Sınıraşan (Tr - Eng) ORSAM Rapor No: 81 Sularda Örnek İşbirliği Olarak Asi ORSAM Rapor No: 70 BLACK SEA INTERNATIONAL Dostluk Barajı ORSAM Rapor No: 58 BLACK SEA INTERNATIONAL Rapor No: 15 (Tr) Temmuz 2011 Rapor No: 10 Ekim 2011 Karikatürlerin Dilinden 12 Haziran Eylül 2011 Büyük Güçlerin Afganistan ORSAM Rapor No: 48 2011 Türkiye Genel Seçimlerinin XXI. Yüzyılda Rusya ve Politikaları (Tr-Eng) Mayıs 2011 Ortadoğu’daki Yansımaları Türkiye’nin İran Politikaları (Tr) (Tr - Rus) Orsam Söyleşileri - 2 ORSAM Rapor No: 82 Iraklı Araplar, Azınlıklar ve Aka- ORSAM Rapor No: 59 ORSAM Rapor No: 71 BLACK SEA INTERNATIONAL demisyenler-1 Temmuz 2011 Eylül 2011 Rapor No: 16 (Tr) Karikatürlerin Dilinden Irak’ı An- Gazze Sorunu: İsrail Ablukası, Ekim 2011 lamak - 2 Uluslararası Hukuk, Palmer Rapo- Bölge Devletlerinin Perspektifin- ORSAM Rapor No: 49 den Afganistan (Tr) ru ve Türkiye’nin Yaklaşımı (Tr-Eng) Mayıs 2011 (Tr) Orsam Söyleşileri - 2 ORSAM Rapor No: 60 ORSAM Rapor No: 83 Irak Türkmenleri-1 ORSAM Su Araştırmaları ORSAM Rapor No: 72 (Tr) Kasım 2011 Programı Rapor No: 6 Eylül 2011 Suriye’de Değişimin Ortaya Temmuz 2011 Ortadoğu Ülkelerine Dair Çıkardığı Toplum: Suriye Türk- ORSAM Rapor No: 50 Mekong Nehri Suları Üzerinde İstatistikler menleri Mayıs 2011 İşbirliği ve İhtilaf (Tr) (Tr) Orsam Söyleşileri - 3 (Tr-Eng) Iraklı Kürt Yetkililer, Akademisy- ORSAM Rapor No: 73 ORSAM Rapor No: 84 enler ve Gazeteciler-1 ORSAM Rapor No: 61 BLACK SEA INTERNATIONAL ORSAM Su Araştırmaları (Tr) Temmuz 2011 Rapor No: 11 Programı Rapor No: 9 Antalya’da 1-2 Haziran 2011 Tar- Ekim 2011 Kasım 2011 ORSAM Rapor No: 51 ihlerinde Gerçekleşen “Suriye’de Anadolu Etki Alanı Somali’nin Açlık Felaketi: “Siyasi BLACK SEA INTERNATIONAL Değişim (Tr-Eng) Kuraklık” mı Yoksa Doğal Afet Rapor No: 8 Konferansı” nın Tam Deşifresi mi? (Tr-Eng) Mayıs 2011 (Tr - Eng) ORSAM Rapor No: 74 75. Yılında Montrö Boğazlar BLACK SEA INTERNATIONAL ORSAM Rapor No: 85 Sözleşmesi ORSAM Rapor No: 62 Rapor No: 12 Kasım 2011 Karadeniz’in Değişen Jeopolitiği Ağustos 2011 Ekim 2011 Suriye Politik Kültüründe Tarihsel Çerçevesinde Karikatürlerin Dilinden Irak’ı An- Ukraine in Regress: The Tymosh- Pragmatizm, Beşar Esad Dönemi (Tr) lamak - 3 enko Trial Suriye Dış Politikası ve Türkiye- (Tr) (Eng) Suriye İlişkileri ORSAM Rapor No: 52 (Tr) BLACK SEA INTERNATIONAL ORSAM Rapor No: 63 ORSAM Rapor No: 75 Rapor No: 9 ORSAM Su Araştırmaları BLACK SEA INTERNATIONAL ORSAM Rapor No: 86 Mayıs 2011 Programı Rapor No: 7 Rapor No: 13 Kasım 2011 Ağustos 2011 Ekim 2011 Geçmişten Günümüze Irak Türk- Afganistan ve Bölgesel Güvenlik men Cephesi’nin Yapısı ve İdari (Ortadoğu, Orta ve Güney Asya, Görünmez Stratejik Kaynak: Kazaklar ve Kazakistanlılar Sınıraşan Yeraltı Suları (Tr) Durumu Rusya Federasyonu) (Tr) (Tr - Rus) (Tr) ORSAM Rapor No: 76 ORSAM Report No: 87 ORSAM Rapor No: 53 ORSAM Rapor No: 64 BLACK SEA INTERNATIONAL Kasım 2011 Mayıs 2011 Ağustos 2011 Rapor No: 14 Turkmen in and Their Flight: Madagaskar: Bağımsızlığın 50. AK Parti’nin 12 Haziran 2011 Ekim 2011 A Demographic Question? Genel Seçimlerindeki Zaferi İtalya’da Unutulmuş Türk Varlığı: Yılında Kazanımlar, (Eng) (Tr – Ar) Moena Türkleri Kaçan Fırsatlar ve Türkiye ile (Tr - It) İlişkiler ORSAM Rapor No: 88 ORSAM Rapor No: 65 Kasım 2011 (Tr) Ağustos 2011 ORSAM Rapor No: 77 Irak’ta Bektaşilik (Türkmenler – Karikatürlerin Dilinden Arap Ekim 2011 Şebekler – Kakailer) ORSAM Rapor No: 54 Baharı - 1 ABD’nin Çekilmesinin Ardından (Tr) Mayıs 2011 (Tr) Irak Politikasının Bölgesel, Iraklı Grupların Temel Siyasi Küresel Etkileri ve Türkiye’ye ORSAM Rapor No: 89 Sorunlara Bakışı ve Türkiye İle ORSAM Rapor No: 66 Yansımaları Kasım 2011 İlişkiler: Saha Araştırmasına Ağustos 2011 (Tr) Değişim Sürecindeki Fas Dayalı Bir Çalışma Karikatürlerin Dilinden Libya İç Monarşisi: Evrim mi? Devrim mi? (Tr) savaşı ve Uluslararası Müda- ORSAM Rapor No: 78 (Tr) hale - 1 ORSAM Su Araştırmaları ORSAM Rapor No: 55 ORSAM Rapor No: 90 (Tr) Programı Rapor No: 8 Kasım 2011 Haziran 2011 Ekim 2011 Arap Dünyasının İstisnai Krallığı: Suriye Muhalefeti’nin Antalya ORSAM Rapor No: 67 Türkiye’de ve İsrail’de Yapay Yerel Aktörler ve Arap-İsrail Toplantısı: Ağustos 2011 Sulak Alanlar ile Atıksu Arıtımı ve Uyuşmazlığı Çerçevesinde Ürdün Sonuçlar, Temel Sorunlara Bakış Somali: Bir Ulusun Yok Oluşu ve Atıksuyun Sulama Amaçlı Olarak Krallığı’nın Demokratikleşme ve Türkiye’den Beklentiler Türkiye’nin İnsani Yardım Girişimi Tekrar Kullanımı Deneyimleri (Tr) (Tr) (Tr) (Tr-Eng)

ORSAM 24 Rapor No: 130, Kasım 2012 SURİYE ÇERKESLERİ ORSAM

ORSAM Rapor No: 91 ORSAM Rapor No: 101 ORSAM Rapor No: 111 ORSAM Rapor No: 121 Aralık 2011 ORSAM Su Araştırmaları Mart 2012 Mayıs 2012 Türkiye ve Arap Birliği’nin Programı Rapor No: 11 Suriye Kürt Muhalefetine Eleştirel Musul’da Yerel Siyaset ve Irak Suriye’ye Yaptırım Kararları ve Ocak 2012 Bir Bakış Siyasetinde Yeni Dinamikler Olası Sonuçları Emniyetli İçme Suyu ve Sanita- (Tr) (Saha Çalışması) (Tr) syon Hakkı (Tr - Eng - Ger) (Tr) ORSAM Rapor No: 112 Mart 2012 ORSAM Rapor No: 122 ORSAM Rapor No: 92 İran İslam Cumhuriyetinde ORSAM Rapor No: 102 ORSAM Su Araştırmaları Aralık 2011 Anayasal Sistem ve Siyasi Programı Rapor No: 15 Irak’ta İhtilaflı Bölgelerin Durumu Ocak 2012 Partiler Irak Hangi Şartlarda, Nasıl Par- Mayıs 2012 (Tr) (Tr) Irak’ta Su Kaynakları Yönetimi çalanabilir?: En Kötüye Hazırlıklı (Tr - Eng) ORSAM Report No: 93 Olmak ORSAM Rapor No: 113 ORSAM Water Research Pro- (Tr – Eng) BLACK SEA INTERNATIONAL ORSAM Rapor No: 123 gramme Report: 10 Rapor No: 18 BLACK SEA INTERNATIONAL ORSAM Rapor No: 103 December 2011 Nisan 2012 Rapor No: 22 Ocak 2012 Mongolia: A Developing Democ- Turkey and Wfd Harmonization: A Haziran 2012 Irak’ta Petrol Mücadelesi: Çok racy and a Magnet for Mining Silent, But Significant Process Küresel Göç ve Avrupa Birliği ile Uluslu Şirketler, Uluslararası (Eng) (Eng) Türkiye’nin Göç Politikalarının Anlaşmalar ve Anayasal Gelişimi Tartışmaların Işığında Bir Analiz ORSAM Rapor No: 114 (Tr) ORSAM Rapor No: 94 (Tr) Nisan 2012 Aralık 2011 Karikatürlerle Suriye Sorununu ORSAM Rapor No: 124 Türkiye-Fransa Krizinde Algının ORSAM Rapor No: 104 Anlamak - 8 Temmuz 2012 Rolü: Fransızların Türkiye Algısı ORSAM Su Araştırmaları (Tr) Türkiye Afrika’da: Eylem Planının (Tr) Programı Rapor No: 12 Uygulanması ve Değerlendirme ORSAM Rapor No: 115 Şubat 2012 On Beş Yıl Sonra ORSAM Rapor No: 95 Nisan 2012 (Tr - Eng - Fr) Sınıraşan Akiferler Hukuku Suriye’de Güvenli Bölge Aralık 2012 Taslak Maddeleri Üzerine Bir Tartışmaları: Türkiye Açısından Karikatürlerle Arap Baharı – 2 Değerlendirme ORSAM Rapor No: 125 Riskler, Fırsatlar ve Senaryolar BLACK SEA INTERNATIONAL (Tr) (Tr – Eng) (Tr - Eng) Rapor No: 23 Temmuz 2012 ORSAM Rapor No: 96 ORSAM Rapor No: 105 ORSAM Rapor No: 116 Rusya’nın Ortadoğu Politikası Aralık 2011 Şubat 2012 ORSAM Su Araştırmaları (Tr) Karikatürlerin Dilinden Irak’ı An- Irak Hukuk Mevzuatında Programı Rapor No: 14 Nisan 2012 lamak – 6 Azınlıkların Siyasal Hakları ORSAM Rapor No: 126 (Tr) (Tr) Fayda Paylaşımı Kavramı, Teorik Altyapısı ve Pratik Yansımaları ORSAM Su Araştırmaları (Tr - Eng) Programı Rapor No: 16 ORSAM Rapor No: 97 ORSAM Rapor No: 106 Temmuz 2012 Ocak 2012 Şubat 2012 ORSAM Rapor No: 117 Yeni Çerçeve Su Kanunu’na Karikatürlerin Dilinden Irak’ı An- Irak Hukuk Mevzuatında Doğru: Su Kanunu Taslağı Azınlıkların Siyasal Hakları Nisan 2012 lamak – 7 Musul’a Yatırım Geleceğe Üzerine Notlar (Tr) (Tr) Yatırım Demektir (Tr) (Tr - Eng) ORSAM Rapor No: 98 ORSAM Rapor No: 107 ORSAM Rapor No: 127 BLACK SEA INTERNATIONAL Şubat 2012 ORSAM Rapor No: 118 Ağustos 2012 Rapor No: 17 Uluslararası Hukuk ve Irak BLACK SEA INTERNATIONAL Suriye’de Kürt Hareketleri (Tr) Ocak 2012 Anayasası Açısından Azınlıkların Rapor No: 19 İnsan Hakları Kırgızistan’da Cumhurbaşkanlığı Mayıs 2012 (Tr) ORSAM Rapor No: 128 Seçimi ve Türkiye ile İlişkilerine Ukrayna - Türkiye Ticari - Eko- nomik Münasebetlerinin Analizi BLACK SEA INTERNATIONAL Etkisi ORSAM Rapor No: 108 (Tr - Rus) Rapor No: 24 (Tr) Şubat 2012 Eylül 2012 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’nın ORSAM Rapor No: 119 Günümüz Şartlarında Türkiye ORSAM Rapor No: 99 (EİT) Geleceği BLACK SEA INTERNATIONAL - Belarus Ekonomik Münas- Ocak 2012 (Tr - Eng) Rapor No: 20 ebetlerinin Gelişimi Türk Siyasal Partilerinin Mayıs 2012 (Tr - Rus - Eng) Hatay’daki Suriyeli Sığınmacılar ORSAM Rapor No: 109 Bölgesel Gelişimin Trend ve ORSAM Rapor No: 129 Konusundaki Açıklamaları ve Şubat 2012 Senaryolarının Araştırılmasındaki Araç: Jeopolitik Dinamikler BLACK SEA INTERNATIONAL Hatay’daki Siyasi Parti Tem- Türkiye’nin Yükselişi ve “Bric” silcileri ile Hareketlerin Suriye (Tr - Rus) Rapor No: 25 Bölgesi Eylül 2012 Olaylarına Yaklaşımları (It) ORSAM Rapor No: 120 Belarus-Türkiye: Devletlerarası (Mart-Aralık 2011) BLACK SEA INTERNATIONAL İşbirliğinin Pozitif Dinamikleri (Tr) ORSAM Rapor No: 110 Rapor No: 21 (Tr - Rus - Eng) ORSAM Su Araştırmaları Mayıs 2012 ORSAM Rapor No: 100 Programı Rapor No: 13 Kazakistan Siyasi Sisteminin ORSAM Rapor No: 130 Ocak 2012 Mart 2012 Gelişimi: 2012 Parlamento Kasım 2012 Irak İstatistikleri İran’da Su Kaynakları ve Yönetimi Seçimleri Suriye Çerkesleri (Tr) (Tr) (Tr) (Tr - Eng)

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 25 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

AKADEMİK KADRO

Hasan Kanbolat ORSAM Başkanı Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Hasan Ali Karasar ORSAM Danışmanı, The Black Sea International Koordinatörü - Bilkent Üniversitesi Doç. Dr. Tarık Oğuzlu ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Uluslararası Antalya Üniversitesi Doç. Dr. Harun Öztürkler ORSAM Danışmanı, Ortadoğu Ekonomileri - Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet Şahin ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Özlem Tür ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) ORSAM Danışmanı, Avrasya Habib Hürmüzlü ORSAM Danışmanı, Ortadoğu Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Ahi Evran Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Bayram Sinkaya ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Canat Mominkulov ORSAM Uzmanı, Avrasya, El Farabi Kazak Milli Üniversitesi Dr. Abdullah Alshamri ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ORSAM Riyad Temsilcisi Dr. Neslihan Kevser Çevik ORSAM Danışmanı, Ortadoğu Elmira Cheremisova ORSAM Ortadoğu Danışmanı, St. Petersburg Üniversitesi Dr. Didem Danış ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü Dr. Jale Nur Ece ORSAM Danışmanı, Deniz Emniyeti ve Güvenliği Dr. Yaşar Sarı ORSAM Danışmanı, Avrasya - ORSAM Bişkek Temsilcisi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Ögretim Üyesi Dr. Süreyya Yiğit ORSAM Danışmanı, Avrasya Av. Aslıhan Erbaş Açıkel ORSAM Danışmanı, Enerji - Deniz Hukuku Pınar Arıkan ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü Volkan Çakır ORSAM Danışmanı, Afrika - ORSAM Antananarivo (Madagaskar) Temsilcisi Bilgay Duman ORSAM Uzmanı, Ortadoğu Noyan Gürel ORSAM İzmir Temsilcisi Selen Tonkuş ORSAM Erbil (Irak) Temsilcisi Oytun Orhan ORSAM Uzmanı, Ortadoğu Sercan Doğan ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Nebahat Tanriverdi ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uğur Çil ORSAM, Ortadoğu Leyla Melike Koçgündüz ORSAM, Ortadoğu & Projeler Ufuk Döngel ORSAM, Ortadoğu Göknil Erbaş ORSAM, Karadeniz Aslı Değirmenci ORSAM, Ortadoğu Jubjana Vila ORSAM, Ortadoğu Mavjuda Akramova ORSAM, Ortadoğu

ORSAM Su Araştırmaları Programı

Dr. Tuğba Evrim Maden ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı Dr. Seyfi Kılıç ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı Kamil Erdem Güler ORSAM Su Araştırmaları Programı Çağlayan Arslan ORSAM Su Araştırmaları Programı

ORSAM DANIŞMA KURULU

Dr. İsmet Abdülmecid Irak Danıştayı Eski Başkanı Prof. Dr. Hayati Aktaş ORSAM Trabzon Temsilcisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ramazan Daurov Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü, Direktör Yardımcısı Prof. Dr. Vitaly Naumkin Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü Direktörü Dr. Abdullah Alshamri ORSAM Danışmanı, Ortadoğu Hasan Alsancak İhlas Holding CEO Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ahat Andican Devlet Eski Bakanı, İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Dorayd A. Noori Irak’ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Yardımcısı Prof. Dr. Tayyar Arı Uludağ Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Arslan İstanbul Üniversitesi, Tarih Bölümü Büyükelçi Shaban Murati Arnavutluk Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü Başar Ay Türkiye Tekstil Sanayii İşveren Sendikası Genel Sekreteri Hediye Levent Gazeteci (Suriye) Prof. Dr. Mustafa Aydın Kadir Has Üniversitesi Rektörü Doç. Dr. Ersel Aydınlı Bilkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı & Fulbright Genel Sekreteri Yaşar Yakış Büyükelçi, Dışişleri Eski Bakanı Patrick Seale Ortadoğu ve Suriye Uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Bağcı ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Aftab Kamal Pasha Hindistan Batı Asya Araştırmaları Merkezi Başkanı Itır Bağdadi İzmir Ekonomi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler ve Avrupa Birliği Bölümü Prof. Dr. İdris Bal TBMM 24. Dönem Milletvekili Yrd. Doç. Dr. Ersan Başar Karadeniz Teknik Üniversitesi, Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölüm Başkanı Dr. Sami Al Taqi Orient Research Center Başkanı Kemal Beyatlı Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı Barbaros Binicioğlu Ortadoğu Danışmanı

ORSAM 26 Rapor No: 130, Kasım 2012 SURİYE ÇERKESLERİ ORSAM

Safarov Sayfullo Sadullaevich Tacikistan Cumhurbaşkanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Ali Birinci Polis Akademisi Doç. Dr. Mustafa Budak Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Hasan Canpolat Milli Savunma Bakanlığı Danışmanı E. Hava Orgeral Ergin Celasin 23. Hava Kuvvetleri Komutanı Volkan Çakır ORSAM Danışmanı, Afrika Doç. Dr. Mitat Çelikpala Kadir Has Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Çetiner Çetin Gazeteci (Orta Doğu) Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya YÖK Başkanı Doç. Dr. Didem Danış ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü Prof. Dr. Volkan Ediger İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü Prof. Dr. Cezmi Eraslan Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Çağrı Erhan Ankara Üniversitesi, Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Dr. Amer Hasan Fayyadh Bağdat Üniversitesi, Siyaset Bilimi Fakültesi Dekanı Dr. Farhan Ahmad Nizami Oxford Üniversitesi İslami Çalışmalar Merkezi Yöneticisi Av. Aslıhan Erbaş Açıkel ORSAM Danışmanı, Enerji - Deniz Hukuku Cevat Gök Irak El Fırat TV Türkiye Müdürü Mete Göknel BOTAŞ Eski Genel Müdürü Osman Göksel BTC ve NABUCCO Koordinatörü Timur Göksel Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani Irak’ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Numan Hazar Emekli Büyükelçi Habib Hürmüzlü ORSAM Danışmanı, Ortadoğu Doç. Dr. Pınar İpek Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Dr. Tuğrul İsmail TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Alexandr Koleşnikov Rusya Federasyonu, Diplomat Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) ORSAM Danışmanı, Avrasya Doç. Dr. Hasan Ali Karasar ORSAM Danışmanı, The Black Sea International Koordinatörü Bilkent Üniversitesi Doç. Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Selçuk Karaçay Vodofone Genel Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman Fatih Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Doç. Dr. Şaban Kardaş TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Aleksandr Knyazev Rus-Slav Üniversitesi (Bişkek) Prof. Dr. Erol Kurubaş Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Talip Küçükcan Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Arslan Kaya KPMG ,Yeminli Mali Müşavir Dr. Hicran Kazancı Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi İzzettin Kerküklü Kerkük Vakfı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Dr. Max Georg Meier Hanns Seidel Vakfı Proje Müdürü (Bişkek) Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa Bağdat Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahir Nakip Erciyes Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tarık Oğuzlu ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Uluslararası Antalya Üniversitesi Prof. Dr. Çınar Özen Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Murat Özçelik Büyükelçi Muhammed Nurettin Beyrut Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Doç. Dr. Harun Öztürkler ORSAM Ortadoğu Ekonomileri Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi Dr. Bahadır Pehlivantürk TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Victor Panin Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya Federasyonu) Doç. Dr. Fırat Purtaş Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Suphi Saatçi Kerkük Vakfı Genel Sekreteri Doç. Dr. Yaşar Sarı ORSAM Danışmanı, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Ögretim Üyesi Ersan Sarıkaya Türkmeneli TV (Kerkük,Irak) Yrd. Doç. Dr. Bayram Sinkaya ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. İbrahim Sirkeci Regent’s College (Londra, Birleşik Krallık) Dr. Aleksandr Sotnichenko St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Zaher Sultan Lübnan Türk Cemiyeti Başkanı Dr. Irina Svistunova Rusya Strateji Araştırmaları Merkezi, Türkiye-Ortadoğu Araştırmaları Masası Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Şahin ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Mehmet Şüküroğlu Enerji Uzmanı Doç. Dr. Oktay Tanrısever ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Erol Taymaz ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Sabri Tekir İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Dr. Gönül Tol Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü Doç. Dr. Özlem Tür ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü M. Ragıp Vural 2023 Dergisi Yayın Koordinatörü Dr. Ermanno Visintainer Vox Populi Direktörü (Roma, İtalya) Dr. Umut Uzer İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Prof. Dr. Vatanyar Yagya St. Petersburg Şehir Parlamentosu Milletvekili, St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Dr. Süreyya Yiğit ORSAM Avrasya Danışmanı

ORSAM Rapor No: 130, Kasım 2012 27 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

ORTADOĞU ETÜTLERİ YAYIN KURULU

Meliha Benli Altunışık ODTÜ Bülent Aras Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Tayyar Arı Uludağ Üniversitesi İlker Aytürk Bilkent Üniversitesi Recep Boztemur ODTÜ Katerina Dalacoura Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) F. Gregory Gause Vermont Üniversitesi (ABD) Fawaz Gerges Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) Ahmet K. Han Kadir Has Üniversitesi Raymond Hinnebusch St. Andrews Üniversitesi (Birleşik Krallık) Rosemary Hollis City Üniversitesi (Birleşik Krallık) Bahgat Korany Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) Peter Mandaville George Mason Üniversitesi (ABD) Emma Murphy Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık)

ORTADOĞU ANALİZ YAYIN KURULU

Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Hasan Kanbolat ORSAM Başkanı Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen ORSAM Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı

ORSAM 28 Rapor No: 130, Kasım 2012 Report No: 130, November 2012

SYRIAN CIRCASSIANS

SURİYE ÇERKESLERİ

CENTER FOROrtadoğu MIDDLE Stratejik EASTERN Araştırmalar STRATEGIC MerkeziSTUDIES ORTADOĞUCenter for STRATEJİK Mıddle Eastern ARAŞTIRMALAR Strategıc MERKEZİ Studıes مركز الشرق األوسط للدراسات االستراتيجية

ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

SYRIAN CIRCASSIANS

SURİYE ÇERKESLERİ

ORSAM Report No: 130

November 2012

ISBN: 978-605-4615-26-1

Ankara - TURKEY ORSAM © 2012 Content of this report is copyrighted to ORSAM. Except reasonable and partial quotation and exploitation under the Act No. 5846, Law on Intellectual and Artistic Works, via proper citation, may not be used or re-published without prior permission by ORSAM. Assessments expressed in this report reflect only the opinions of its authors and do not represent the instiutional opinion of ORSAM. Strategıc Informatıon Management and ORSAM Indepentdent Thought Productıon center for mıddle eastern strategıc studıes

CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

History In Turkey, the shortage of research on the Middle East grew more conspicuous than ever during the early 90’s. Center for Middle Eastern Strategic Studies (ORSAM) was established in Janu- ary 1, 2009 in order to provide relevant information to the general public and to the foreign policy community. The institute underwent an intensive structuring process, beginning to con- centrate exclusively on Middle affairs.

Outlook on the Middle Eastern World It is certain that the Middle East harbors a variety of interconnected problems. However, ne- ither the Middle East nor its people ought to be stigmatized by images with negative connota- tions. Given the strength of their populations, Middle Eastern states possess the potential to activate their inner dynamics in order to begen peaceful mobilizations for development. Respect for people’s willingness to live together, respect for the sovereign right of states and respect for basic human rights and individual freedoms are the prerequisities for assuring peace and tranquility, both domesticalhly and internationally. In this context, Turkey must continue to make constructive contributions to the establishment of regional stability and prosperity in its vicinity.

ORSAM’s Think-Tank Research ORSAM, provides the general public and decision-making organizations with enlightening in- formation about international politics in order to promote a healtier understanding of interna- tional policy issues and to help them to adopt appropriate positions. In order to present effective solutions, ORSAM supports high quality research by intellectuals and researchers that are com- petent in a variety of disciplines. ORSAM’s strong publishing capacity türansmits meticulous analyses of regional developments and trends to the interested parties. With its web site, its books, reports, and periodicals, ORSAM supports the development of Middle Eastern literature on a national and international scale. ORSAM supports the development of Middle Eastern literature on a national and international scala. ORSAM facilitates the sharing of knowledge and ideas with the Turkish and international communities by inviting statesmen, bureaucrats, academics, strategicts, businessmen, journalists, and NGO representatives to Turkey.

www.orsam.org.tr Prof. Dr. Anzor Kushabiyev

He is the Head of the Department of Information and Document Management at the Institute of Social Research within Kabardino-Balkarian Scientific Centre of the Russian Academy of Sciences.

Assoc. Prof. Dr. Naima Neflyasheva

Naima Neflyasheva was born in Maykop, capital of the Republic of Adygea affiliated to the Russian Federation. Graduated from St. Petersburg State University, Neflyasheva is Associate Professor of History. She works as a senior scholar at the Center for Civi- lizational and Regional Studies of the Russian Academy of Sciences in Moscow. Her scientific areas of interest are listed as follows: Islamic History in Northwestern Cau- casus, Current Islam in Caucasus, “Circassian problem”. She has more than 100 studies published in the Russian Federation as well as in foreign scientific publications. She runs a blog entitled “Severnıy Kavkaz skvoz stoletiya” (North Caucasus Through Centuries) on a website called “Kavkazski Uzel”.

Murat Topçu

He graduated from department of Russian Language and Literature, Faculty of Litera- ture, Istanbul University. He is doing his doctorate in the same department. He has carried out studies and translated works on Russian language and literature, Caucasian history, ethnography, languages and politics. His various articles were published in At- las Magazine. Some of his published translations can be listed as follows: “Vatanından Uzaklara Çerkesler”, Editor, Chiviyazıları, İstanbul 2004. “Hedefini Kendi Bulan Nart Tlepş’in Oku” (Stories), Asker Hadağatle, KAFDAV, Ankara 2005. “Kafkasya–Dağlı Halkların Göçü ve Kısa Tarihi”, Adolf Berje, Chiviyazıları, İstanbul, 2010.

Oytun Orhan

Completing his undergraduate education in Gazi University F.E.A.S. Department of In- ternational Relations, Orhan did his master’s degree in Hacettepe University Depart- ment of International Relations by writing his thesis entitled, “Identity’s Effect on ’s Regional Policies (1946-2000). Orhan still continues his doctorate studies in Abant İzzet Baysal University, Institute of Social Sciences, Department of International Relations. Working as an expert within the Middle East Research Programme of the Center for Eurasian Strategic Studies (ASAM) between the years 1999-2009, Oytun Orhan has been working as a researcher in the Center for Middle Eastern Strategic Studies (ORS- AM) since 2009. PRESENTATION

The events in Syria have increasingly been going on since March 2011. The world is striving to find a solution for Syrian crisis. Nevertheless, unfortunately nobody has a solution offer with high chance of success and with definite instruments. Ethnic and sectarian splits constitute one of the most important aspects of the conflict.

The extension of the instability in Syria over a long period of time and a wide area scares most the minorities. The minorities think that they are open to attack and that they cannot protect themselves. Besides, the experiences taking place in the Middle Eastern countries hit by the wave of uprising increase the concerns. Therefore, minorities try not to take sides in the conflict taking place in Syria.

Another community which is concerned about the developments in Syria is the Syrian Circassians. According to various information, currently there are 90 thousand to 100 thousand Circassians, most of whom live in Damascus, Aleppo and Homs in Syria. Circassians arrived in Syria during the first half of the 19th century as they were exiled in the aftermath of the Great Caucasian War, during the mid-1860s as a part of the settlement process of Circassians in the . The Circassian immigration into current Syrian territories continued until the beginning of 1920s. Having an effective position in social, cultural and political life of Syria in the past, Circassians are currently an important component of the Syrian society as well. However, due to the recent developments, certain Syrian Circassians applied for the Russian Federation to help them return to their historical homeland as Syria is on the verge of a civil war. As from early 2012, Syrian Circassians started to settle in the Republics of Adygea, Kabardino-Balkar and Karachay- Cherkessia located in Northwestern Caucasus in the Russian Federation; in Reyhanlı district of Hatay and İstanbul in Turkey; in Lebanon; in Jordan; and in Dubai in United Arab Emirates.

We hope that the conflicts in Syria come to an end with minimum loss as soon as possible. Ho- pefully the ancient communities of Syria live together in peace also in the future just like in the past. So that Syrian Circassians do not have to leave their country, of which they have become a part, for a long period of time. We hope that this study we prepared as ORSAM be considered as a reference on Syrian Circassians and contribute to the formation of a public opinion on this subject in Turkey. We extend our thanks to those who contributed to preparation of this study.

Hasan Kanbolat ORSAM Director

ORSAM 34 Report No: 130, November 2012 Contents

Presentation...... 34

Abstract...... 37

Introduction ...... 38

1. Circassians in the Middle East ...... 38

2. History of Syrian Circassians ...... 39

3. The Current Presence of Circassians in Syria: Transformation Era ...... 48

4. Popular Uprising in Syria and Circassians ...... 49

5. Aid Efforts for Syrian Circassians ...... 51

ORSAM Report No: 130, November 2012 35

ORSAM Report No: 130, November 2012 ORSAM

ORSAM By: Prof. Dr. Anzor Kushabiyev CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES Dr. Naima Neflasheva Murat Topçu Oytun Orhan, ORSAM Middle East Specialist

SYRIAN CIRCASSIANS

Abstract Circassians came to Syria in mid-1860s due to the fact that they were exiled during and after the Caucasus-Russian War as well as due to the settlement policy of the Ottoman Empire. The Ottoman administration had several goals in creating Circassian settlements here. The admi- nistration made use of the uncultivated lands with Circassians, who had higher agricultural techniques compared to the local people. The Ottoman Empire benefited from Circassians, who had strong military tradition, against the rising independence movements of Druses who posed a problem for İstanbul. The number of Muslim population within the Ottoman Empire incre- ased due to Circassians. Circassians were settled in places near the Hejaz railway route plan- ned to constructed, and thus the security of the railway was strived to be provided. For similar reasons, Circassians were settled in the areas with stream beds such as the Golan Heights, and thus these areas were secured.

The settlement of Circassians into Syria took place in two stages: Directly from North Cauca- sus, and from . In mid-1860s one of the first groups arriving from North Caucasus were settled in northern Syria, in Marash sanjak, and they were charges with ‘surveilling’ the Zeytun district where Armenians lived. Afterwards, in 1872 approximately a thousand Circassians were settled in the the neighborhood of Hama and Homs, as well as in the Golan Heights within the borders of the Sanjak of Hauran.

The Circassian immigration from the North Caucasus into Syria continued until the early 1920s if at a small scale. Circassians were mostly settled in the Golan Heights, Transjordan, Hama, Homs and Aleppo. The villages such as Amman, Jerash, Kuneitra and Mumbuc they created grew bigger and turned into cities in time. The last group of Circassian immigrants arrived after the World War II.

Today, there are 90 thousand to 100 thousand Circassians, most of whom live in Damascus, Aleppo and Homs in Syria. The Circassian people are a part of the Syrian society. Until recently the traditional occupation of Circassians was military service. Both during the Ottoman period and French mandate as well as during the independence periods, their traditional loyalty to the government created the image for Circassians that they are law-abiding and loyal Syrian citi- zens. Successful doctors, farmers, businessmen, civilian and military bureaucrats, politicians, scientists, authors and poets were brought up among Syrian Circassians. They do not have the same influence they had among military elites of Syria two decades ago.

Due to the recent developments, certain Syrian Circassians applied for the Russian Federati- on to help them returning to Northwestern Caucasus, which is their historical homeland, as Syria is on the verge of a civil war. However, Moscow has not taken a decision related to Syrian Circassians yet. As from early 2012, Syrian Circassians started to leave Syria and settle in the Republics of Adygea, Kabardino-Balkar and Karachay-Cherkessia in the Russian Federation; in Reyhanlı district of Hatay and İstanbul in Turkey; in Lebanon; in Jordan; and in Dubai in the United Arab Emirates.

ORSAM Report No: 130, November 2012 37 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

Introduction events in Syria. Within this framework, first of all the settlement process of Circassians Since March 2012, the violence in Syria has in the Middle East and then in Syria will be been increasing with each passing day. While dealt with. In this section the exile process of the world strives to find a solution for Syrian Circassians from North Caucasus, the areas crisis, nobody can come up with a solution of- they settled in and their relations with other fer with high chance of success and with defi- groups will be discussed. In the following sec- nite instruments. One of the most important tion, there will be information on the current reason is the unsettled situation in Syria and geographical distribution of Syrian Circas- the fact that the Damascus administration sians, their demographic structure, economic and the opposition are all mixed both in so- life and cultures. The study will be concluded cial and geographic terms. with the section where how Syrian Circas- sians have been affected by the popular upris- Ethnic and sectarian splits constitute one of ing in Syria and what kind of attitude Circas- the most important aspects of the conflict. sians adopted is analyzed. The extension of the instability in Syria over a long period of time and a wide area scares 1. Circassians in the Middle East most the minorities. Because the minorities think that they are open to attack and that Circassians came out in Northwestern Cau- they cannot protect themselves. Besides, the casus in earliest times, and they lived in along experiences taking place in the Middle East- the Kuban river, its southern Black Sea cost- ern countries hit by the wave of uprising in- line on the southern p art, and on northern crease the concerns. Therefore, minorities try Caucasus Mountains from Anapa to Tuapse. not to take sides in the conflict taking place Actually the Circassian geographic name can in Syria. be seen all along the coastlines of Northwest- ern Caucasus and the Sea of Azov. On writ- Another community which is concerned ten sources, Circassian name is seen as of 13th about the developments in Syria is the Syrian century. Circassians.1Currently there are 90 thousand to 100 thousand Circassians, most of whom During and after the Caucasus-Russia War, live in Damascus, Aleppo and Homs in Syria. Circassian territories were invaded and colo- Circassians arrived in Syria during the first nized by the Tsardom of Russia. These ter- half of the 19th century as they were exiled ritories were called Kuban and Terek oblasts in the aftermath of the Great Caucasian War, until the end of the Tsardom of Russia. Nev- during the mid-1860s as a part of the settle- ertheless, according to the 1829 Edirne (Adri- ment process of Circassians in the Ottoman anopol) Agreement, the war attained another Empire. The Circassian immigration into cur- level as the Ottoman Empire left its fortresses rent Syrian territories continued until the be- on the Black Sea coastline to the Tsardom ginning of 1920s. Having an effective position of Russia, and Russia gained a legal basis on in social, cultural and political life of Syria in the international arena to invade Circassian the past, Circassians are currently an impor- territories. Losing the war, Circassians were tant component of the Syrian society as well. forced to leave their homeland. As a result, more than a million Circassians settled in Ot- However, the recent developments have toman territories. negatively been affecting Syrian Circassians. In this study, it is aimed to deal with Syrian During the Circassian Mamelukes period, Circassians from past to present which is not there were considerable amount of Circas- brought to agenda much while discussing the sians in garrisons in Syria which was under

ORSAM 38 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

the domination of . Those Circassians Jews. When the independence war of Israel continued their existence during the Otto- broke out, they took sides with Jews. They man Empire period as well. However, those joined the Israeli Defense Army, and fought who formed the Circassian diaspora in Syria against the Jordanian legion in Halil. today are the descendants of those who came to Syria as a result of the great exile in 19th 2. History of Syrian Circassians century, in 1864. Circassians arrived in Syria during mid-1860s as a result of the fact that The territories known as Syria were then they were exiled in the aftermath of Cauca- composed of Ottoman Empire’s Syria (Da- sus-Russia War and as a part of Circassians’ mascus), Aleppo and Beirut provinces, some settlement process in the Ottoman Empire. parts of Mosul province, sanjaks of Jerusalem and Lebanon. The province of Syria (Damas- The Ottoman Empire had several goals in cus) included current Syria, some parts of creating Circassian settlements. The admin- Lebanon and Jordan. The province of Aleppo istration made use of the uncultivated lands was composed of current northern Syria, the with Circassians, who had higher agricultur- Sanjak of Urfa, Antep and İskenderun dis- al techniques compared to the local people. tricts which are currently located in Turkey. They protected the Arab farmer settlements Current eastern Syria was included in the from the attacks of Arab nomads. The Otto- Deir ez-Zor governorate under the adminis- man Empire benefited from Circassians, who tration of Mosul province. The Sanjak of Je- had strong military tradition, against the ris- rusalem contained Southern Palestine, and ing independence movements of Druses who the Sanjak of Lebanon included interior high- posed a problem for İstanbul. The number of lands of present Lebanon. Muslim population within the Ottoman Em- pire increased due to Circassians. Circassians The settlement of Circassians into Syria took were settled in places near the Hejaz railway place in two stages: Directly from Northwest- route planned to constructed, and thus the ern Caucasus by land, and from Balkans by security of the railway was strived to be pro- sea. After 1864, one of the first groups arriving vided. For similar reasons, Circassians were from North Caucasus were settled in north- settled in the areas with stream beds such as ern Syria, in Marash sanjak, and they were the Golan Heights, and thus these areas were charged with ‘surveilling’ the Zeytun district secured. where Armenians lived. Afterwards, in 1872 approximately a thousand Circassians were During this period, several Circassian villages settled in the the neighborhood of Hama and were formed Palestine. There was a major Homs, as well as in the Golan Heights within the borders of the Sanjak of Hauran.2 In 1881 loss of population due to hard living condi- 800 Circassian families lived in 6 villages in tions, diseases and famine. A village (Raba the Sanjak of Marash.3 in the neighborhood of Keysariya) was dis- solved. Kfar-Kama (3000 people) and Rey- Between 1865 and 1866, 13.648 Chechens haniye (1000 people), which are currently were settled in small groups in Rasul-Ayn located in Israel, survived though. In 1920 in eastern Syria and on the borderline of the when the Great Britain established a new Sanjak of Diyarbakır, in order to stop the at- Arab State, Jordan, certain Circassians en- tacks of Bedouins and Kurds in the neigh- tered under the rule of emirate. Two villages borhood. Most of them were killed in local in Halil (Kfar-Kama ve Reyhaniye), on the conflicts and due to various diseases, and other hand, remained in Palestine under the some of them immigrated to other regions. mandate government; and were included in In 1880, approximately 5 thousand Chechens the Israeli borders in 1948. Circassians always remained in the neighborhood of Rasul-Ayn had a good relationship with both Arabs and in 1880.4

ORSAM Report No: 130, November 2012 39 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

In 1872, some 1000 Circassians were settled grate from Balkans were put aside, and it was in the Golan Heights within the sanjak of only agreed that “Circassian troops would not Hauran and n the neighborhood of Hama and be resorted to in border garrisons”. So that, Homs. According to what elders say, firstly exiles were deprived of all kind of rights and they arrived in Samsun by ship, then came to guarantees to make life both by these states Uzunyayla (Kayseri-Sivas) and lastly arrived and the Ottoman Empire for the second time. in Syria. After the end of 1877-78 Ottoman-Russian The real migration wave of Circassians to War, insurgencies in Terek Oblast, Abkhazia Syria began following the 1877-78 Ottoman- and Daghistan exiled from North Caucasus Russian War (93 War) mainly from Europe- increased to a large extent. Some of these ex- an-Balkan territories of the Ottoman Empire. iles were sent to Syria and Palestine. Starting During the period of mass exile from North from the spring of 1878, Ottoman and Euro- Caucasus, many Circassians were settled in pean ships carrying Circassian exiles coming present Yugoslavia, , , Cy- from Balkans and North Caucasus arrived in prus and Crete islands. According to official Syrian coastlines on a regular basis for two statistical information of the Tsardom of Rus- years. The exile took place under extremely sia, more than 150 thousand Circassians lived difficult conditions. After the exiles arrived, in Balkans in 1876. Some 90.000 of them lived they used sleep outdoors waiting to be pro- in Bulgaria. Circassians were settled in this vided a permanent place to live. Thousands area by the Ottoman Empire in order to fight of them died of starvation and contagious against the insurrections of the Christian diseases.5 In accordance with the Berlin people. During the uprising broke out in Bul- Agreement, the Ottoman government placed garia in 1876 and during the 1877-78 Otto- Circassians exiled from Balkans in Anatolia, man-Russian War, Circassian cavalries were Syria and Palestine. sent to the major front lines as they were one of the best troops of the Ottoman army. Some of the Circassian exiles got on board from Bulgaria and the Black Sea ports of Ro- During the Conference of European States mania and passed straits, while some others held in İstanbul on December 1876 – Janu- arrived in Aegean coastlines of by ary 1877, the idea suggesting that Circas- land and got on board to go to eastern ports sians would be settled in Asian provinces of of Mediterranean. Then they arrived in hin- the Ottoman Empire was put forward. As the terlands of Syria by land. Russian army attacked, Circassians left their villages and took to the roads along with the In early spring of 1878, ships carrying the troops of the Ottoman army that withdrew. exiles to Syrian coasts started to arrive. Ac- Thus, the second exile began. According to cording to the statements of French Consul the decision taken by the Council of Russian General, 1000 Circassian arrived in the Port Command that convened in Plovdiv (Fli- of Beirut in early March 1878.6 On the oth- popol) on August 1878, all Muslim refugees er hand, according to the information sent who left their homes were entitled to return by the Russian Consul General in Aleppo to to Bulgaria. However, Circassians were ex- the Embassy in İstanbul; on March 1878, 20 empted from this right. Circassians, who thousand immigrants coming from North could not find time to leave Bulgaria by then, Caucasus and Crimea arrived in İskenderun, were settled “out of the Principality of Bul- one third of them died of diseases and fam- garia at the disposal of the local administra- ine, and the rest of them either returned to tion”. In Ayastefanos and Berlin Agreements, İstanbul or could not be heard of.7 Those Cir- the problem of Circassians who had to immi- cassian exiles were Abzekhs who used to live

ORSAM 40 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

in Adliye district of Bulgaria.8 Abzekhs were sian families shared the lands according to settled in the province of Aleppo. During the feudal military-manorial system, indepen- same period, another group coming from Bal- dently of their former social class (in return kans were settled in the Golan Heights in the for their military service). Sanjak of Hauran. The number of Circassians arriving in various ports of Syria reached 45 In late 1880s, the Circassian immigration into thousand by September 1878. Those who Syria still continued in less amounts though. were expected to come from Salonica and Both due to the conflicts with the neighbor- they were planned to be settled in the neigh- ing tribes and also due to the infertile lands, borhood of Nablus.9 Very few Circassians Circassians could not have pulled themselves were placed in city centers of Damascus and together. Exemption from ten years of tax and Aleppo. A neighborhood was created in Da- military service ended in 1888, and immi- mascus by those who arrived from Bulgaria grants who could not settle yet received a se- in 1878. vere blow by this situation; and it was followed by disorders that reach uprisings. İstanbul Mi- Circassians were mainly settled in the Golan gration Committee gave the authorization to Heights as a military line in Syria. The line ex- the authorities in Syria to meet the necessary tended across the Druse regions and formed a expenses for the settlement of Circassians kind of borderline with the Bedouin tribes. 13 from the committee account. Nevertheless, it villages were settled around the headquarter was only in 1902 that an aid committee was Kuneytra ranging from 4 to 17 km intervals. created in Damascus by order of the govern- ment in order to organize the settlement of Small groups of Circassians were sent from immigrants, to finance, to provide crop, ani- Batum and Kars, which were invaded by the mal and instruments, as well as to help with Tsardom of Russia following the 1877-78 Ot- house constructions. Due the reasons such toman-Russian war, to Syria. Also there were as the insufficiency of money and aid, their exiles directly arriving from North Caucasus. settlement in arid lands, the presence of the The Circassian exile started to decline in early committee in Damascus could not solve the 1880s. problem of Circassians either.

It is difficult to detect the accurate number of Circassian cavalcades were used against re- those who settled in Syria between the years bellious Bedouin tribes and in suppressing 1878-1880. The authority did not record the Druse insurgencies. They were effective in numbers, and furthermore the majority of suppressing the uprising that broke out in population died during the exile and after Kerake in 1893 and 1910. It was an obliga- they settled in the area. According to the in- tion for Circassians, who were settled in small formation provided by the Consul of Russia, groups among different ethnic groups acting more than 45 thousand Circassians were ex- hostile against them, to take part in the Otto- iled in the aforesaid period. Along with those man military force. who arrived beforehand, the number of Cir- cassians in Syria reached some 70 thousand. Circassians contributed to the economic de- The administration granted demesne land, in velopment of the regions they were settled other words from the state treasury, to Cir- in. They started to produce more developed cassians. The distribution was made accord- agricultural implements and wheeled vehi- ing to the following principles: a family with cles, and build stone houses and mills. They three people was granted with 70 decares of implemented developed traditional agricul- land, while a family with four-five people was tural techniques to a large extent. They grew granted with 130 decares of land. The Circas- new plants such as millet and oat. Living in

ORSAM Report No: 130, November 2012 41 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

Syria and Palestine for a decade, the Russian tribe in the area on their very first day. First scientist A. Ruppin wrote those on this sub- of all armed conflicts took place between the ject: “Circassians brought along more devel- two parties. Then it was followed by a major oped agricultural implements, two massive raid carried out by Bedouins against Mansou- wooden wheeled and iron hooped wagons, ra, a Circassian village. The Ottoman admin- oat planting as well as a great order in house- istration took advantage of this situation and hold appliances from North Caucasus. Be- organized a banishment expedition on Bed- sides they were hardworking. They cleaned ouins. Following this expedition, Circassians their fields from stones. So that almost all of followed the tradition of blood revenge, and them reached a standard of living that might organized counterattack against the nomads. be considered as wealthy.” In their conflicts against Bedouins, Circas- From the very beginning, the Ottoman ad- sians had the edge over them in terms of war ministration started to recruit Circassians to skills and weapons. However, they fell be- administrative and military services, mainly hind Bedouins in number to a great extent. to the police department. A cavalry troop of Moreover, Circassian villages had to fight 300 Circassians was created in Amman. Mir- against two or more tribes at the same time. za Vasfi was the head of the troop. The cav- In Bedouin-Circassian conflicts, both parties alry troops consisting of the Circassian po- showed various hostile actions against one lice were deployed in Kuneytra, Aleppo, Jer- another. Immigrants let their cattle out in the ash and Kerak.10 The Circassian troops were fields of Circassians, and made them destroy charged with collecting taxes from the people, their crops. Sometimes Circassians confiscat- protecting main roads and most importantly ed those herds of cattle and prevented Bedou- fighting against the Bedouin tribes which ins from approaching water resources. did not bow to the government. The Circas- sian troops were organized in accordance Especially the Druse-Circassian conflict with the regular army system, they were re- caused by the land conflict became continu- inforced by those who skillfully use weapon, ous and bloody. Similar to Bedouins, Druses and constituted one of the best troops of the had been staking claim on the Golan Heights armed forces. The service in police depart- since old times. In the beginning, Druses were ment was considered equal to the service in satisfied with their reconnaissance actions the regular army. Circassian troops were used and with opening fire against the Circassian to suppress the insurgencies of Druses and villages. In 1881, they carried out a major raid city-dwellers. The assaults of Bedouin tribes against Circassians. Nevertheless, Druses against agricultural areas were prevented and failed in these raids. The Druse troop of 600 some of these tribes entered under the rule of people were defeated as a result of their raid government thanks to the Circassian troops. against the Mansoura village. It was followed by the raids of Circassian troops against the Bedouins, Druses, Kurds and Fellah Arabs Druse regions. Bloody conflicts continued considered the territories, which Circassians until 1889 when those two parties reached a accepted as a present from Sultan, as their peace agreement. own fields. The negotiations carried out to solve the conflicts did not succeed and the In 1894, a new conflict broke out. It was parties who were in disagreement took up caused by the attack of a Druse group along arms. with a sheep herd against a Circassian cou- ple. During the conflict a Circassian woman Circassians, who settled in the Golan Heights, was killed. According to the Circassian tradi- were attacked by the nomad Bedouin Fadl tions, murdering a woman was considered as

ORSAM 42 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

a felony. However, Circassian elders forbade the Consul of Russia, 88 Druses were killed the young people to take a revenge and they in this conflict. As for the loss of Circassians, applied for the district governor of Kuneytra on the other hand, 44 men, 4 women, 7 chil- to punish the criminals. They sent a delega- dren were killed and 4 people got wounded. tion to Druse sheikhs to investigate the afore- In the evening of the same day Husrev Pasha, said event. Sheikhs expressed their apologies Head of the police department of the prov- for the event and they stated they were ready ince, arrived in the crime scene. He gathered to pay the blood money (300 Ottoman liras) the leaders of the both parties and proposed in accordance with the sharia law and to sur- a peace settlement. However, Circassians render the criminals if they are identified. considered only Druses guilty and refused to But it was only a tactic. In accordance with reach an agreement by insisting on their pun- the agreement, Circassian representatives set ishment. The police commander could only out to identify the criminals. They were at- get a promise that there would be no hostile tacked by Druses who intercepted them. In action until a administrative authorities in- the conflict four Druses were killed and the vestigate the case. two parties started preparations for a war again. Messengers were sent from Hauran to As Circassians were not hopeful about a fair all Druse regions of Lebanon with a call for outcome from the investigation, they reached an immediate aid. Detachments set out from Sultan by sending him a message via official Hasbeyi, Rasheyi and Vadi-Acama to the authorities. In their message, they accused Majdal Shams, the center of Druses. Money the Rauf Pasha, Governor of Syrian Province, and weapons were provided by Lebanon. The of secretly protecting Druses and demanded Governor of Lebanon Naim Pasha had to in- a change in his position. And as a result, the tervene in the war preparations of Druses and governor and the district governor of Kuney- a legal investigation opened regarding this tra were unseated. The new governor Osman event with his order. The district governor Nuri Pasha set up a commission to investigate of Kuneytra went to Druses in order to stop the Druse-Circassian conflict under his own preparations for war along with a gendar- presidency by following the orders coming merie detachment. But he was captured and from İstanbul to solve the problem as soon was released in exchange for Druses who had as possible. According to the conditions sug- been imprisoned. Then the district governor gested to Circassians, Druses would pay 1000 came to Mansour where Circassian warriors liras to Mansourians and apologize. Truce was were gathered from the neighboring villages. signed on 9 August 1894. 35 Druse sheikhs The district governor asked them to disperse came from Hasbeyi, Rashei, Beka-Atı and by promising that he would absolutely inves- Majdal Shams to Mansoura and apologized. tigate the case in the eye of law. Circassians Despite the agreement reached, both parties believed in the district governor and they dis- lived with the expectation of a new conflict persed. On 24th May 1894, towards 10 a.m., and continued to get prepared for this. a Druse army of some 10.000 people opened fire against Mansour. And there was a coun- In autumn of 1895, a new Druse uprising terattack from the windows and roofs of the broke out. The Druse uprisings both carried houses. The clash, in which Circassians from the characteristics of national independence, neighboring villages joined as they heard the and also involved banditry actions such as gunshots, lasted for approximately 14 hours. killing Christians and plundering Fellahs. First of all Druses approached near the village, In Hauran warriors gathered from different and tried to enter in. Nevertheless, they were Druse regions, and they reached 10 thousand repelled by Circassians despite the fact that people. 9 villages were destroyed and 100 civil they outnumbered. According to Balyayev, people were killed as a result of the Druse at-

ORSAM Report No: 130, November 2012 43 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

tacks by November. This situation led the Ot- Circassian-Bedouin-Kurdish cavalries also toman administration to create new military joined this troop. On 4 and 7 December 1896, units to suppress the insurgents. During the clashes took place between Ottoman forces same period, small-scale conflicts, which led and Druses, and the insurgents were defeated to the revival of the old hostility and to new at the end. The government removed the au- clashes, took place between Circassians and tonomy of Druse areas as a punishment. Druses. In the morning of 19 November 1895, a Druse army of 3 thousand people were split In military history of Syria, there are many in two and headed towards the Mansoura vil- skillful Circassian officers who served within lage. One of the groups would attack against the Ottoman army. One of them is Marshal Circassians, and the other half (Fadl Tribe) Osman Fevzi Pasha in Syria in early 20th cen- would go to the other side. The total num- tury. Circassian Husrev Pasha was the Head ber of Circassian and Bedouin troops was 2 of police department in Syrian Province for a thousand people. A Circassian prominent fig- long time. Abkhasian Muhammad Bek Mar- ure Anchok Ahmad Bey was the head of the shan was the military commander in Aleppo army. The allied army went out of the village province in early 20th century. General Mirza and fought against Druses. In the thick of the Pasha Vasfi, commander of Circassian Cav- battle, Ahmad Bey was killed, and Circassian- alry Troop in Amman, and many others are Bedouin troops started to withdraw. Never- mentioned in the Syrian history. theless, at that point Circassian police cav- alry troop headed by Mirza Bey arrived and According to the information provided by attacked against Druses. Right afterwards, a Zuyev, Deputy Consul General of Russia in police group came from Beirut and they at- Damascus, there were 6.065 Circassian fami- tacked against Druses as well. Druses ran lies composed of 36.690 people lived in the away by leaving 400 losses behind. Circassian province of Syria on February 1904.11 There and Bedouin troops chased the Druses and are other sources claiming this figure to be advanced through the Druse regions and dev- 30 thousand and 40 thousand. However, the astated Majdal Shams. Kurdish troops joined most accurate information was provided af- the army which was headed by Said Pasha ter the establishment of the French mandate and was created against Druses. The united regime in Syria in 1920. The French research- army carried on their attacks and set the Ha- er De Proux believes that approximately 25 los, Harar, Ayne, Koniye, Zehitu and Beka Atu thousand Circassians lived in Syrian territo- villages on fire. On 20 November 1895, an Ot- ries in mid-1930s.12 The results of the census toman troop of 400 infantries, 200 cavalries taken by the French Mandate regime in 1935 and two artilleries headed by the 5th Cavalry are listed on the following table. (It might be Divison commander Nuri Pasha came from concluded that at that period there were ap- Damascus to Hauran. Then the 4th Army proximately 25 thousand Circassians living Commander General Memduh Pasha along in Syria, considering that a family was com- with his three infantry battalions mobilized. posed of 5-8 people:

ORSAM 44 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

Table – 1 The Census Taken by French Mandate Regime

Number of Sanjak District Settlement Households Ethnic Structure - Aleppo 100 Adygea (Kabardino and Abzekh) Jebel-Sman Hanasir village 100 Adygea (Kabardino) Aleppo Mumbuc Mumbuc village 400 Adygea (Abzekh) Azaz Ayn Dahan village 15 Adygea (Abzekh) Antakya Bedirge village 35 Adygea (Abzekh) Kırıkhan Reyhaniye village 120 Adygea (Abzekh) İskenderun Yenişehir village 95 Adygea (Abzekh) Harran village 60 Adygea (Abzekh) Salahiya district 20 Chechen Rakka village 100 Adygea (Kabardino), Chechen Deir-ez-Zor Ras el Ayn village 70 Chechen Kara village 50 Chechen Safih village 80 Chechen Tel Ruman village 10 Chechen Mireic Eddar village 50 Adygea (Bzhedug) Tel Snan village 120 Adygea (Bzhedug), Abaza Hama Tel Adda village 60 Adygea (Bzhedug) Deyl el Acel village 50 Adygea (Kabardey) Cessin village 30 Daghistan (Avar) Humus Homs village 50 Daghistan (Avar, Lezgi, Kumuk) Ayn Zat village 180 Adygea (Bzhedug) Tel Amri village 150 Adygea (Bzhedug) Homs Abu Hamama village 30 Adygea (Bzhedug) Asil village 60 Adygea (Bzhedug) Deyr Fur village 160 Daghistan Tlil village 50 Adygea (Bzhedug) Adygea (Bzhedug, Kabardino and Damascus Muhacirin district 60 Abzekh) Damascus Marj Sultan village 70 Adygea (Abzekh) Boydan village 30 Karachay and Balkarian Bley village 150 Karachay and Balkarian Kuneytra Kuneytra 400 Adygea (Abzekh and Kabardey) Mansoura village 120 Adygea (Bzhedug and Abzekh) Ayn Zivan 150 Adygea (Abzekh) Mumsiya village 50 Abaza Cuveyza village 100 Adygea (Abzekh and Kabardino) Breyka village 150 Adygea (Abzekh) Adygea (Bzhedug, Kabardino and Bir Acam village 70 Abzekh) Hauran Surman village 120 Adygea (Bzhedug) Adygea (Kabardino and Abzekh), Kochniya village 150 Abaza Faham village 20 Adygea (Abzekh) Fazara village 10 Ossettian Hamidiya village13 30 Adygea (Kabardino) Ayn Surman village 30 Adygea (Kabardino) Ruhina village 25 Adygea (Abzekh) Sandaniya village14 10 Chechen Farac village 14 Ossettian Ceblya village 50 Adygea (Bzhedug) Alavitı Arab el Mülk village 20 Adygea (Bzhedug) Sukass village 15 Adygea (Bzhedug) Total - - 4039

ORSAM Report No: 130, November 2012 45 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

The accurate number of Circassians who During the years of World War I, the Otto- settled in Syria is not known. The authorities man Empire declared mobilization in Circas- could not record the accurate statistics dur- sian districts of Syria, and basic privates were ing the migration in 1878-1880. The fact that sent to the areas where the battle was thick. Circassians could not keep their own records Military command assigned Circassian police makes it difficult to estimate the population. troops to protect the routes and food bases Besides, the Circassian population declined in Syria. due to various deaths during the period of second exile from Balkans. According to the In 1916, the Sharif of Mecca Hussein and his information provided by the Consulates of son Faisal initiated the Arab revolt supported Russia in Damascus and Beirut, the number by the Britain in 1916. Feeling the Ottoman of Circassians who were settled in Syria be- pressure on themselves, Syrian Arabs actively supported the revolt. The Circassian people tween 1878-1880 ranged from 40 thousand to in this area had hard times in political terms. 50 thousand. Based on the research he carried Their loyalty to the Ottoman Empire increased out, İzzet Aydemir considers that in the afore- the hostile actions of Arabs, who considered said period some 70 thousand Circassians Circassians as the soldiers of Ottoman State. settled in Syria.15 The accurate statistical in- The elders of Circassian villages remember formation in Syria could only be obtained af- the armed conflicts that constantly took place ter the establishment of colonist mandate re- with Arabs. When the army of Sharif Hussein gimes of France and Britain in Transjordan in arrived in Northern Syria, Arabs who lived in 1920. According to the census taken in 1935, the neighborhood of Circassian town Mum- 4.039 Circassian families with the population buc asked them to destroy Mumbuc. Hearing of 25 thousand people lived in Syria. Accord- of the approaching Arab army, Circassians ingly, it is seen that a family was composed of sent a delegate declaring that local people of 5-8 people. During the same period, 9 thou- Mumbuc wanted to support the Arab revolt. sand people lived in eight Circassian villages This was the first event that Circassians took in Transjordan; 850 of them were Chechen. sides with Arabs during the years of war. In According to the census, 900 people lived in 1920 when the French troops started to in- two Circassian villages (Reyhaniye and Kfar- vade Syria, people of Mumbuc adhered to the Kama) created in Palestinian territories (pres- agreement they had signed with Arabs and ent Israel) in early 1930s. fought against the French troops. But they failed in the war where they fought against In February 1904, Damascus Governor Nazım motorized units. Pasha wanted to take a census in Hauran in order to collect tax. However, Circassians did In Transjordan, Circassians fought hard not accept this; and they also demanded cul- against the British troops. On March 1918, tivated lands in Maan region. Nazım Pasha the Ottoman troops withdrew due to the th asked the Consulate of Russia to send the dis- pressure of the General Allenby’s 6 British obedient Circassians back to North Caucasus. Army. Circassian troops clashed with the Nevertheless, he had to give up on this as the British troops. After the big losses on both parties, the British, who had an advantage agreement signed between the two states pro- both in number and in terms of weapon, won; hibited repatriation of exiles. Circassian Hus- and they invaded Transjordan. rev Pasha, who was assigned for the talks on September 1905, convinced his cognates to During the conference held in San Remo on give up on their disobedience and to stay still 16 April 1920, the victorious European states for a little longer after long and hard talks. took the Arab territories from the Ottoman

ORSAM 46 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

Empire for good. According to the mandate and the benefit society. After the French left, system, the League of Nations gave Iraq and it became more critical for Circassians. Arab Palestine back to Britain. The majority of Syr- nationalists accused Circassians of cooperat- ia enterd under the rule of colonist regime of ing with French occupants and launched an France. anti-Circassian campaign. Those who served in French troops and intellectuals had to leave Despite in small numbers, Circassians’ im- Syria. migration from North Caucasus to Syria cıntinued until the early 1920s. Circassians After the World War II, thanks to the good mostly settled in the Golan Heights, Trans- relations developed between Syria and the jordan, in the neighborhoods of Hama, Homs Soviet Union, Syrian Circassians found the and Aleppo.17 The Amman, Jerash, Kuneytra opportunity to develop relations with their and Mumbuc villages they created grew big- cognates living in North Caucasus. Particu- ger and turned into cities.18 The last group larly 1960s was a bright era. Large amount of Circassians arrived in the aftermath of the of books, newspapers, magazines, cassettes World War II. This group was mostly com- etc. were brought from Caucasus. Although posed of the former soldiers of the Red Army Syrian Circassians preserved their cultures who were captured by the Germans and did and identities in general, they always felt the not return to North Caucasus, and the young threat of losing their language and cultures men who joined the German army in the in- for various reasons such as their limited and vasion of North Caucasus by Nazi Germany dispersed population, and the Syrian govern- in 1942. ment’s being oppressive about cultural rights.

The mmigration continued until 1920s due to On November 1947, when Palestine was split the reasons such as conflicts with neighbor- into two states, conflicts broke out between ing tribes and the infertility of lands. While Syrian and Israeli troops. Afterwards, Circas- some groups immigrated from Syria, some sians formed voluntary troops led by İhsan others who were in the search of more fertile Shurdum, who later became the Commander lands migrated within Syria; small settlements of the Royal Jordanian Air Force, and joined combined with the bigger ones. For instance, the war in Palestine. Between 1948-49, the those who were the victims of contagious dis- voluntary and effective participation of Cir- eases in Damascus settled along with their cassians in the Arab-Israeli war positively cognates in Kuneytra. affected the relationship between Arabs and Circassians. In 1920s, when Syria was under the French mandate, some Circassians served for the With high discipline and war skills, Circas- French administration as cavalry troops sian troops played an effective role in con- maintaining internal order. In this period, secutive military coups in Syria taking place Circassian intellectuals started to strive for in the aftermath of the war. In 1960, the the revival of their culture under the lead- population of Syrian Circassians declined to ership of Emin Semguğ. Approximately 40 38 thousand people. The Arab-Israeli war schools were opened mostly in Kuneytra re- that broke out on June 1967 caused to ma- gion. The weekly newspaper “Marc” started jor changes in socio-economic and political to be published in Arabic, French and in situation of the Syrian Circassian society. The Circassian with Roman letters in 1928. Nev- first and most severe blow Syria received by ertheless, in 1936 when the French mandate Israel came from the Golan Heights where government came to an end, the Syrian gov- the majority of Circassians lived. During the ernment closed the schools, the newspaper same period 16 thousand Circassians lived in

ORSAM Report No: 130, November 2012 47 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

Kuneytra and villages in the neighborhood.19 Damascus is 1.771.000 people. Including the Kuneytra was considered as the cultural cen- neighboring settlements affiliated to the capi- ter of Syrian Circassians. While the Syrian tal in economic and infrastructural terms, 2,4 army, which gave great losses in the face of million people live here based on the figures Israeli troops, progressing with the support of in 2004. Like any other city, Damascus is ac- jets and tanks, withdrew; Circassian resisted tually composed of several Damascus’ within hopelessly. The Israeli troops invaded Kuney- itself. The old city is composed of forgotten tra on 9 June 1967; they totally destroyed the ghettos with weak infrastructure and with city and he neighboring Circassian villages. peeled off houses. It is necessary to watch Circassians, who had to leave Golan, were out while wandering around the labyrinthian temporarily placed in schools and hospitals alleys as a tourist or while driving a car. The in Damascus by the Syrian Circassian Ben- other Damascus, on the other hand, is a self- efit Society. In this period, a group of young sufficient administrative center with its con- people launched a campaign to return to temporary architecture, expensive stores, North Caucasus. The USSR embassy received wealthy residences, and modern clinics. The applications on behalf of 3 thousand people. “second Damascus” has become a center of However, response to these applications was attraction for the Circassian elites in Syria. that the Soviet Union could not immediately Here, Circassians found themselves in a mod- accept Circassians, and that their requests ern city life refining the traditional life style. would be assessed later on. More dynamic rhythm of life, new concept of time and the necessity of keeping up with The U.S. government handled the situation it, intense exchange of information, and ac- of Circassian refugees. In return for their giv- cess to new technologies have put an end to ing up on the territories in the Golan Heights, the traditional self-enclosed structure of the it was proposed to those who wanted, to Circassian society for the last 20-30 years. settle in the U.S., in Paterson city located in Bilingualism has become widespread among the State of New Jersey where mostly North Circassians as a result of this situation. I was Caucasian people who were World War II not that common among the old generation refugees lived. In the first group a thousand who only knows Circassian. Circassians, who people ettled in the U.S. The immigration of live in the cities, started to have a command Syrian Circassians in the U.S. has been con- of Arabic and right afterwards of English. tinuing since then. Some of the refugees im- Studying in Maykop in Northwestern Cau- migrated to Jordan, to other Arab states, or to casus, Syrian Circassians speak daily English West European countries. Those who stayed without problem. Circassians have acquired in Syria, on the other hand, settled in Damas- new professions for the last three decades. cus and in the neighborhood. Today, they do not only work in the institu- tions related to army, security and ministry of 3. The Current Presence of Circassians in defense; they also work in scientific, cultural, Syria: Transformation Era higher education and medical fields.

In the second half of the 20th century, Syr- The traditional profession of Circassians was ian Circassians underwent a transformation. military service until recently. Both during the First of all, the environment where they live Ottoman period and French mandate as well has changed; Most of the Circassians cur- as during the independence periods, their tra- rently live in Damascus due to the internal ditional loyalty to the government created the migration. Today, Damascus is one of the image for Circassians that they are law-abid- largest capitals of the “East”. According to ing and loyal Syrian citizens. Anzor Kushabi- the official figures of 2009, the population of yev, who is the only Russian researcher carry-

ORSAM 48 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

ing on studies on Circassian diaspora in Syria, regime, while other oppose to it. Some Cir- states that “There were 30-35 effective Circas- cassians have been taking part in the anti- sian generals in armed forces of the country government demonstrations since the begin- towards the end of 1990s”. But it would be an ning. 5 of 11 people, who participated in the exaggeration to define Syrian Circassians as demonstrations near the Ministry of Interior a military class. There are successful doctors, and were arrested, were Circassians. It is farmers, businessmen, civilian and military known that Governor Mirza has sided with bureaucrats, politicians, scientists, authors the opposition. Sheikh Jawdat Said Tsey, who and poets among Syrian Circassians. They do is a member of the “Syrian National Council” not have the same influence they had among that is currently the main group representing military elites of Syria two decades ago. The the insurgents and who is also a well-known idea suggesting that Circassians are a mili- Islamic scholar in Syria, is Circassian and has tary class is too exaggerated. Certain analysts been explicitly opposing to Bashar Assad. write that currently there is no Circassian in Sheikh Jawdat Said Tsey is one of the promi- security forces of Assad and in key positions nent Islamic authorities in Syria and he is within army. While such severe transforma- known for his opposition to violence across tions take place, Syrian Circassians consider the Islamic world. He was one of the 20 signa- North Caucasus as moral homeland like be- tories of the open letter which they wrote with fore. On the other hand, the identity of young their colleagues and where they expressed Circassians belong to the neighborhood of their concern about the violent actions of the Adyge-Habze which was recreated. Both in Assad government against the Syrian people. 1920s and 1960s, Syrian Circassians sent pe- titions to the USSR in order to return to their North Caucasus showed its first reaction to historical homelands. There are correspon- the increasing violence in Syria on December dences on this subject in the State Archive of 2011. The Circassian Congress of Karachay- the Russian Federation (GARF). While the re- Cherkess Republic Regional Popular Move- lations with Syrian Circassian diaspora had a ment called for the President of Russian Fed- nominal character with hardships due to the eration Medvedev to provide an opportunity bureaucratic obstacles, today internet has re- for Syrian Circassian diaspora to return to moved the borders in communication and has North Caucasus.20 Immediately after this de- become one of the factors affecting formation mand, the Circassian Congress of the Adygea of Circassian consciousness in all diaspora Republic demanded the Russian Federation countries. The communication of Syrian Cir- to take an action for the transfer of Syrian cassians with Circassians in the Russian Fed- Circassians, who were in the middle of the eration is not only limited with personal and conflict, to North Caucasus.21 Then, Syrian affinity relationships. In addition to this, the Circassians became the center of attention of Adyge-Abkhaz group on facebook is develop- the media which dealt with Caucasus in the ing through the communication in “Western Russian Federation. As from 6 January 2012, Caucasus”, it is not that active though. four Syrian Circassian groups of approxi- mately 300 people applied to the President 4. Popular Uprising in Syria and of Russian Federation Medvedev and to the Circassians presidents of North Caucasus Republics (to the President of Adygea Aslan Thakushinov, Today, there are 90 thousand to 100 thousand President of Kabardino-Balkaria Arsen Kano- Circassians, most of whom live in Damas- kov and to President of the Republic of Kara- cus, Aleppo and Homs in Syria. The Circas- chayevo-Cherkessia Rashid Temrezov), where sian people are a part of the Syrian society. Adygeas are the founding nation, to help them Of course, some of them support the Assad return to their historical homelands during

ORSAM Report No: 130, November 2012 49 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

the period when Syria is on the verge of a civil ment. For instance, Nejdet Hatam Meshfesh war. On February 2012, the representatives of who returned from Turkey long time ago, Circassian community in Syria paid a visit to and Yahya Staş who returned from Syria ac- the Republic of Kabardino-Balkaria. The rep- tively work in the aforesaid non-governmen- resentatives stated that Circassians wanted tal organizations. They especially help the to go out from Syria, and that the people are students arriving from Turkey and the Arab scared of the future. They said Circassians countries. They tell in cooperation with the have been trying to stay neutral between the Committee on Relations with Nationalities regime and the opposition, but that the situa- and Cognatesand with the Adygea media that tion in the country is getting worse with each these students are not from the other people passing day.22 of Turkey, Jordan or Syria; but Adygea. Stu- dents from Syria and Turkey study in two lo- cal universities (Adygea State University and There are certain characteristics about the Technological University). A quota for 55 approach of Russian media towards the ap- students from Syria and Turkey was allocated plication of Syrian Circassians to the Russian in this academic year. They have professors Federation and to the public opinion. First of using special methods to teach Russian as a all, it has been observed that the well-respect- foreign language. The State Radio and Tele- ed media of the Russian Federation has more vision Corporation broadcasts in three lan- publications on the subject than expected. guages such as “Adygea” Circassian, Arabic Secondly, the moderate discourse of all of and Turkish; and it has been in cooperation them grabs the attention. Except for several with the Circassian satellite channel Nart TV attempts of disinformation from news por- in Jordan since 2009. tals that did not verify the accuracy of the in- formation they had given, (such as; 5 million The experience taught a lot. In 1998, Ruble aid from the federal budget for Syrian Kosovo Circassians were brought from Yu- Circassians returning to Northwestern Cau- goslavia, which was surrounded by war, to casus etc.) the media of Russian Federation is Adygea with the active support of Moscow. moderate and principled in general terms. A village called Mafehabl (Felicity Village) was created in the neighborhood of Maykop Moscow has not made a decision on Syr- for Kosovo Circassians. Within the bounds ian Circassians yet. Suspicious voices are all of possibility, Kosovo Circassians were sup- around suggesting that in case Syrian Circas- ported by the government of Kabardino- sians are accepted in the Russian Federation Balkar Republic, “Merkuriy” company of the this project would place a burden on the fed- Karachay-Cherkessia Republic, Shapsugsky Adygea Hase, Adygea Hase of Krasnodar eral budget, Syrians would not work and they Krai, the U.S. Adygea Hase (New Jersey and would be a burden considering they will be California), Hase from Jordan, Kfar-Kama accorded special rights. However, the expe- where Circassians live in Israel and Reyhaniye rience of Syrian Circassians returning to the people, and Hamburg Adygea Hase. N. Kon- Russian Federation in 1990s shows that this dratenko, Governor of Krasnodar Krai, also was certainly not the situation in Kabardino- provided financial assistance of 200 thousand Balkar and in Adygea (almost nobody re- Ruble for the Foundation of Support for Re- turned to Karachay-Cherkessia). For exam- turnees; while M. Irugov from Islamey village ple, there is an ideal environment in Adygea (Kabardino-Balkar Republic) built a mosque where adaptation could be faster. There are in Mafehabl with his own money. Returning both official institutions (Tsentr Adaptatsii to homeland was not easy for “Kosovans”. Repatriantov) and non-governmental orga- Certain local authorities acted intolerantly. nizations operating to help returnees with Cultural differences, especially in terms of adapting themselves to the new environ- outlook on Islam, caused by having lived in

ORSAM 50 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

different political and cultural environment the descendants of those who immigrated for 150 years were mentioned. However, con- from the territories of the current Russian trary to the pessimist expectations regarding Federation for various reasons. However, lo- Kosovans would leave soon, only 30 Yugosla- cal republics have annual quotas for this. The vian Circassians went to Germany and Tur- republics were given initiatives to increase key among approximately 200 of them arriv- the quotas when they reached the full capac- ing in Adygea. ity some time ago.

Circassians, who remained in their country 5. Aid Efforts For Syrian Circassians in Northwestern Caucasus, created new em- ployment opportunities for themselves. They Mainly, the aid for Syrian Circassians com- learned Russian, and the young people stud- ing from Syria to North Caucasus has been ied at Adygea State University. As of 1990s, organized by the non-governmental organi- the returning experience of Circassians from zations. Kabardino-Balkarian Community Turkey, Syria and Kosovo to their homeland Foundation “Perit” comes first among these showed that those argued diaspora Circas- organizations. According to the information sians could not adapt themselves into the re- recently obtained, 1800 people requested in- ality of Russian Federation are wrong. First vitation from the Perit foundation. Only 1.250 of all, Circassians returning to Northwestern of these requests could be met, while others Caucasus respect law and stay loyal to the still wait. In order to prepare the invitations, state accepting themselves. These character- firstly the passport copies of those who made istics of Circassians highlighted by special- request are translated from Arabic to Rus- ists since before led them to be successful sian. Application forms come from the Im- as expat-warrior in Poland and the Ottoman migration Office a month later. However, as Empire during the middle and modern ages. it is required to pay 500 ruble (15 dollars) for Today, this characteristic help the descen- dants of refugees to ideally integrate into the each invitation, economic difficulties add to Israeli, Turkish and Syrian security forces and the bureaucratic problems. There are many of armies. Secondly, the returnees are not a bur- those who cannot leave Syria due to the lack den to anyone. They bring along work expe- of travel allowance even if they receive invi- riences that North Caucasian Circassians do tation. Those who arrive, on the other hand, not have yet. The dental clinics, dry cleaning, face problems such as rent and food expenses stores, fast-food restaurants, small facilities as and finding permanent place to live. producing chicken, clothe manufacturing fac- tories, foreign language schools, construction As of September 2012, the number of Cir- companies opened by returnees create em- cassians coming from Syria to Northwest- ployment opportunities in Maykop, Nalchik ern Caucasus are 420 people. There are 370 and the villages they settled in. people in Kabardino-Balkar Republic. Others were sent to the Adygea Republic. They stay Nevertheless, the Russian Federation has not in sanatoriums and hotels, and all their ex- been officially supporting the return of Cir- penses are covered. 49 families among those cassians in parallel with its Syrian policy. Even accepted to settle in the houses purchased by though the government does not firmly op- the Perit Foundation in villages. They will pay poses to returnees, Moscow pursues a policy it in two installments. The houses of those of ‘silence’ on this subject and the problems of who left Caucasus 5 years ago by leaving their Syrian Circassians in Northwestern Caucasus houses behind will be taken back. arriving in Circassian republics are not dealt with at an official level. The “compatriots law” The problems such as residence permit and which accords the right to return their home- extending the visa started to be solved despite land and citizenship right does not work for the heavy-going bureaucracy. The increase

ORSAM Report No: 130, November 2012 51 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

in the number of Circassians “returning to Circassian friendly Viktor Lihtman who set- homeland” depends on how the events in tled in Israel from Nalchik, the capital of the Syria develop and come to an end, as well as Kabardino-Balkar Republic, brought the let- on the new order and how they proceed their ter of Israeli Circassians and representatives life in their new settlements. of non-governmental organizations from var- ious countries to the Israeli government on August 6th. The demand of Syrian Circassians Also Circassians in Turkey have mobilized to be accepted in Israel was also mentioned in to help Circassians living in Syria. The Fed- the aforesaid letter. eration of Caucasian Associations (KAFFED) based in Ankara launched a campaign for Most of the Circassians in the U.S. are Syr- charity collection. KAFFED officials talked ian and they mostly live in New Jersey. In to Russian Ambassador to Ankara Vladimir 1967 when Israel invaded Golan, they were Ivanovsky twice on the situation of Circas- given the U.S. citizenship. They established sians in Syria and on what could be done. the Nasip Foundation in 2010, aside from the The demands mentioned during the talk can Circassian Foundation which already existed be listed as follows: The implementation of in the U.S. In 2012, along with a delegation, compatriots law within the constitution of they talked to New Jersey Senator (democrat) the Russian Federation for Syrian Circassians; Robert Menendes, and called for a humani- tarian aid for the Syrian Circassians under increasing the annual quota of 450 people threat. In addition to this, they demanded the which was granted to the Kabardino-Balkar U.S. to provide shelter for Syrian Circassians Republic and which is currently full; not re- in the U.S., in Jordanian and Turkish camps, questing visa from those who want to go to and who live in military operation areas in Northwestern Caucasus from Syria consider- Syria. Senator Menendes sent an official let- ing the state of war; the Russian Federation to ter to the White House within 24 hours and let those who want to return to their home- demanded Barack Obama to help Syrian citi- land like in Kosovo example as soon as pos- zens in the U.S. as soon as possible, and “to let sible. Syrian citizens who immigrated to the United States stay in the country by granting them a In Turkey, civilian initiative groups also carry temporary protected status. Obama positive- out activities to announce the problem to the ly responded to the Senator’s letter demand- ing the U.S. protection for Syrian Circassians. public opinion. On 23 September 2012, mem- However, there is not many people coming to bers of the Circassian Platform announced the U.S. except for those who left through af- the demands of Syrian Circassians to return finity relationship from Syrian Circassians. to their homeland in front of the Embassy and Consulates of Russian Federation by staging According to the recent information obtained simultaneous demonstrations in three cities from Syria, Circassians who mostly live in cit- in Turkey (İstanbul, Ankara, Antalya) and in ies but also are related to villages take shelter Berlin. Besides they have been striving to col- in their villages when the conflicts get worse. lect charity through dinner organizations etc. Nevertheless, villages can no more absorb the dense population. As generally the opposition There is no Syrian Circassians in the camps in forces are in cities, villages are defenseless Turkey. It is known that some of them rented and massacres are more severe. However, the attacks of neither side have directly targeted houses in cities near the borderline or stay Circassians. with their relatives. Especially those who ar- rive in Reyhanlı district of Hatay, where Cir- In Syria, people can only go to Lebanon by cassians live, with close relationship with Syr- air. The air corridors of Jordan and Turkey ian Circassians are relatively more. Reyhanlı are closed. It is quite risky to go to neighbor- Circassian Foundation actively work for aid ing countries by land, as the conflicts have organization for those coming to Turkey. increased in the areas especially near Turkey.

ORSAM 52 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

ENDNOTES

1 Other Caucasian people (Abkhaza, Ossettian, Chechen and Daghistani) who live in Syria with few popula- tion are also called Circassian 2 Druses who immigrated from Lebanon in 1711 and 1860 settled in Hauran in southwestern Syria 3 Arhiv Vneşney Politiki Rossii (AVPR) (Rusya Dış Politika Arşivi). F. İstanbul Elçiliği. Op. 517 (2). D. 1127. L. 53. 4 AVPR. F. İstanbul Elçiliği. Op. 517 (2). D. 804. L. 18 5 European ambassadors have lots of published and unpublished memoirs telling the awfulness of the Cir- cassian exile. 6 Aydemir, İzzet, Göç. Kuzey Kafkasyalıların Göç Tarihi. Ankara, 1988, p. 150. 7 AVPR. F. İstanbul’daki Rusya Elçiliği. Op. 517 (2). D. 1125. L. 20. 8 Ibid. 9 Ibid. L. 34, 70. 10 Jerash and Kerak are currently located within the borders of Jordan. 11 AVPR. F. Politarhiv. Op. 482. D. 760. L. 18. 12 De Proux. LesTcherkesses. // La France Méditerranéene et Africaine. Paris, 1938. Fasc. 4. P. 46. 13 Hamidiya was established by Kabardino Circassians n 1903. It was abandoned in time and Arabs settled in the area. 14 Sandaniya was established by Chechens, but then Arabs settled here. 15 The article of İzzet Aydemir regarding the Syrian Circassians was published on Kafkasya Kültürel Dergi (Vol. 4, Issue:15, 1967). 16 AVPR. F. Politarhiv. Op. 482. D. 762. L. 52. 17 When the Golan Heights were invaded by Israel in 1967, Circassians living here settled in Damascus and the U.S. 18 The borders of present Syria and Jordan which was the province of the Ottoman Empire in the 19th century was defined after the World War I. Some of the villages in the aforesaid area are located within Jordan. 19 Zakariya Ahmed Vasfi. Ar-rif as-Suri. Daamscus 1957. p. 480-484. (According to the information obtained from Syrian geographer Zakariya Ahmed, 14.161 Circassians lived in Kuneytra and in 12 neighboring vil- lages in mid-1950s.) 20 “KÇC Çerkes Kongresi, Suriye Çerkesleri’nin Anayurda Transferi İçin Medvedev’e Çağrıda Bulundu”, www. kafkasevi.com, 6 December 2011. 21 “Çerkes Kongresi Suriye Adigelerinin Transferini İstedi”, www.kafkasevi.com, 4 January 2012. 22 “Suriye Çerkesleri Zor Durumda”, www.kafkasevi.com, 1 February 2012.

ORSAM Report No: 130, November 2012 53 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

ORSAM REPORTS

ORSAM Report No: 1 ORSAM Report No: 13 ORSAM Report No: 24 ORSAM Report No: 35 March 2009 February 2010 January 2011 March 2011 The Struggle Against Piracy: 7 March 2010 Irak Seçimleri The State of Kuwait: Relations Current Situation and Important The Somalia Case and Turkey’s Öncesi Şii Kökenli Parti ve Seç- with Turkey, War and Peace and Political Developments in Iraq Position menlerin Politik Davranışlarının the Al-Sabah (Tr) (Tr - Eng) Analizi Government in Between (Tr) (Tr) ORSAM Report No: 36 ORSAM Report No: 2 ORSAM Water Research Pro- April 2009 ORSAM Report No: 14 ORSAM Report No: 25 gramme Report No: 1 60 Years of Alliance: NATO and February 2010 January 2011 Turkey Seçim Öncesi Irak’ta Siyasal Du- Embargo on Iran by the Security March 2011 (Tr - Eng) rum ve Seçime İlişkin Beklentiler Council in Legal and Political Eu’s Water Framework Directive (Tr) Aspects Implementation in Turkey: The ORSAM Report No: 3 (Tr) Draft National Implementation May 2009 ORSAM Report No: 15 Plan Iraq’s Pivotal Point: Talafar March 2010 ORSAM Report No: 26 (Eng) (Tr - Eng) Orsam Heyetinin 7 March 2010 BLACK SEA INTERNATIONAL Irak Seçimlerine İlişkin Gözlem Report No: 5 ORSAM Report No: 37 ORSAM Report No: 4 Raporu February 2011 March 2011 July 2009 (Tr) The Recent Developments in Popular Revolt in and Its 2009 Lübnan Seçimleri: Ka- Kyrgyzstan: Aftermath zananlar, Kaybedenler ve Türkiye ORSAM Report No: 16 Past, Present and Future (Tr) (Tr) April 2010 (Tr - Rus) Sultanate of Oman: An Arab State ORSAM Report No: 38 ORSAM Report No: 5 Between Tradition and Modernity ORSAM Report No: 27 August 2009 in the Arabian Peninsula February 2011 March 2011 Turkey-Lebanon Relations: (Tr) The Steps of the Egyptian Revo- Libyan War, International Inter- Perceptions of Turkey Among the lution: Is That the End of an Era? vention and Turkey Religious and Sectarian Factions ORSAM Report No: 17 (Tr) (Tr) in Lebanon April 2010 (Tr - Eng) Evaluation of Iraqi Parliamentary ORSAM Report No: 39 Elections of March 7, 2010 and ORSAM Report No: 28 March 2011 ORSAM Report No: 6 the New Political Equation BLACK SEA INTERNATIONAL From Past to Present Libya November 2009 (Tr) Report No: 6 (Tr) The Tuzhurmatu Turkmens: A February 2011 Success Story ORSAM Report No: 18 The Limits of Power in Distraining ORSAM Report No: 40 (Tr - Eng - Ar) BLACK SEA INTERNATIONAL on Ships by a Coast State on the ORSAM Water Research Pro- Report No: 3 International Law of the Sea gramme Report No: 2 ORSAM Report No: 7 May 2010 -Georgia’s Distraining on the March 2011 Ships Navigating Around the November 2009 Turkish-Russian Relations: From Climate Change From a Security The Forgotten Turkmen Land: Neighborhood to Strategic Co- Black Sea- Diyala operation (Tr) Perspective and Its Effects on (Tr - Eng - Ar) (Tr - Rus) Middle East ORSAM Report No: 29 (Tr) ORSAM Report No: 8 ORSAM Report No: 19 February 2011 BLACK SEA INTERNATIONAL September 2010 Tunisia, Popular Revolution and ORSAM Report No: 41 Report No: 1 Turkmens’ Migration Towards Turkey’s Exprience March 2011 December 2009 Turkey and Turkmen Population (Tr) Understanding Iraq Through Abkhazia for the Integration of the in Turkey Cartoons - 1 Black Sea (Tr) ORSAM Report No: 30 (Tr) (Tr - Eng) February 2011 ORSAM Report No: 20 Property Disagreements in ORSAM Report No: 42 ORSAM Report No: 9 BLACK SEA INTERNATIONAL Kirkuk: A Study Based on the ORSAM Water Research Pro- January 2010 Report No: 4 Field Search gramme Report No: 3 The Yemen Issue: A Step Toward October 2010 (Tr) April 2011 Current Situation in Kyrgzstan, Regional War? Hydropolitical History of Nile (Tr - Eng) the Reasons of Change in ORSAM Report No: 31 Government and Short Term BLACK SEA INTERNATIONAL River Basin and Recent Develop- ORSAM Report No: 10 Foresights Report No: 7 ments January 2010 (Tr) March 2011 (Tr) Civil War in Yemen: The Power The Developments in Afghanistan Struggle, Regional Influences and ORSAM Report No: 21 and Pakistan and Their Effects on ORSAM Report No: 43 Relations With Turkey November 2010 International Security April 2011 (Tr - Eng) Away From Iraq: Post 2003 Iraqi (Tr) Social-Political Structure of Migration to Neighboring Coun- the Northern Iraq and Kurdish ORSAM Report No: 11 tries and to Turkey ORSAM Report No: 32 Regional February 2010 (Tr – Eng) March 2011 Goverment’s Relations with The Forgotten Turks: Turkmens Shiite Opposition Question in Turkey of Lebanon ORSAM Report No: 22 Saudi Arabia and Its Impacts (Tr) (Tr – Eng – Ar) January 2011 (Tr) Turkey-Yemen Relations and the ORSAM Report No: 44 ORSAM Report No: 12 Perception of Turkey in Yemen ORSAM Report No: 33 ORSAM Water Research Pro- BLACK SEA INTERNATIONAL (Tr – Eng – Ar) March 2011 Report No: 2 Turkmen Existence in Iraq gramme Report No: 4 February 2010 ORSAM Report No: 23 (Tr) April 2011 Russian Perspective: The Influ- January 2011 The Obligation of “International ence of the Factor of Iraq on Is the Qatar-Iraq-Turkey-Europe ORSAM Report No: 34 Cooperation” in Meriç (Maritza- Turkey’s Middle East Policies Natural Gas Pipeline Project March 2011 Evros) (1990-2008) Feasible? Turkmen Press in Iraq Basin Water Management (Tr - Rus) (Tr - Eng) (Tr – Ar) (Tr)

ORSAM 54 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

ORSAM Report No: 45 ORSAM Report No: 55 ORSAM Report No: 67 ORSAM Report No: 78 April 2011 June 2011 August 2011 ORSAM Water Research Pro- Syria Towards Democracy or Antalya Conference of Syrian Somalia: A Nation’s Peril and gramme Report No: 8 Civil War?: Social and Political Opposition: Results, Outlook on Turkey’s Humanitarian Aid October 2011 Structure, Prospects Basic Problems and Expectations (Tr) Constructed Wetlands and Re- For Change and Its Impacts on from Turkey Use of Waste Water for the Irriga- tion in Turkey and Israel Turkey (Tr) ORSAM Report No: 68 (Tr) (Tr) ORSAM Report No: 56 September 2011 ORSAM Report No: 46 June 2011 The Operaton Against Osama ORSAM Report No: 79 May 2011 Elections and Experience of Jus- Bin Laden and Its Reflections in October 2011 Power Struggle in Syria, Reaction tice and Development Party Cartoons The Political Balance in Pre- of the International Community (Tr – Ar) (Tr) Election Period in Tunisia and Turkey’s Position (Tr) (Tr) ORSAM Report No: 57 ORSAM Report No: 69 June 2011 September 2011 ORSAM Report No: 80 Reflections Of 12 June 2011 Tur- October 2011 ORSAM Report No: 47 Understanding Iraq Through Understanding Iraq Through ORSAM Water Research Pro- key Parliamentary Elections in the Cartoons - 4 Middle Eastern Countries Cartoons - 5 gramme Report No: 5 (Tr) (Tr) May 2011 (Tr - Eng) Turkey-Syria Relations: Asi ORSAM Report No: 58 ORSAM Report No: 70 ORSAM Report No: 81 (Orontes) Friendship Dam As An BLACK SEA INTERNATIONAL BLACK SEA INTERNATIONAL Example Of Cooperation July 2011 Report No: 15 Reflections of 12 June 2011 Tur- Report No: 10 In Transboundary Waters September 2011 October 2011 (Tr) key Parliamentary Elections in the Russia’s and Turkey’s Iran Poli- Great Power Politics on Afghani- Middle East Through Cartoons stan ORSAM Report No: 48 (Tr) cies in the XXI. Century (Tr-Eng) May 2011 (Tr - Rus) Orsam Interviews - 1 ORSAM Report No: 59 ORSAM Report No: 82 Iraqi Arabs, Minorities & Aca- July 2011 ORSAM Report No: 71 BLACK SEA INTERNATIONAL demics - 1 Understanding Iraq Through September 2011 Report No: 16 (Tr) Cartoons - 2 Gaza Problem: Israel’s Blocade, October 2011 (Tr) International Law, Palmer Report Afghanistan in the Perspective of ORSAM Report No: 49 and Turkey’s Approach Neighboring Countries ORSAM Report No: 60 May 2011 (Tr) (Tr-Eng) Orsam Interviews - 2 ORSAM Water Research Pro- gramme Report No: 6 ORSAM Report No: 83 Iraqi Turkmens - 1 ORSAM Report No: 72 (Tr) July 2011 November 2011 Cooperation and Conflict on the September 2011 The Community Brought up to Mekong River Waters Statistics of the Middle Eastern Agenda upon the Transition in ORSAM Report No: 50 Countries May 2011 (Tr-Eng) Syria: The Turkmens of Syria ORSAM Interviews - 3 (Tr) (Tr) ORSAM Report No: 61 Iraqi Kurdish Officials, Academics July 2011 ORSAM Report No: 73 ORSAM Report No: 84 & Journalists - 1 The Complete Decipher of the ORSAM Water Research Pro- (Tr) BLACK SEA INTERNATIONAL “Chance in Syria Conference”, Report No: 11 gramme Report No: 9 November 2011 Carried Out in Antalya Between October 2011 ORSAM Report No: 51 June 1-2 2011 Somalia’s Catastrophic Famine: Anatolian Sphere of Influence BLACK SEA INTERNATIONAL (Tr - Eng) Political Drought or Natural One? Report No: 8 (Tr-Eng) (Tr-Eng) May 2011 ORSAM Report No: 62 The 75th Anniversary of Mon- August 2011 ORSAM Report No: 74 ORSAM Report No: 85 treaux Convention Regarding the Understanding Iraq Through BLACK SEA INTERNATIONAL November 2011 Regime of Turkish Straits Cartoons - 3 Report No: 12 Historical Pragmatism in Syrian (In the Framework of the Chang- (Tr) October 2011 Political Culture, Syrian Foreign ing Geopolitics of the Black Sea) Ukraine in Regress: The Tymosh- Policy Under Bashar Al-Assad (Tr) ORSAM Report No: 63 and Turkish-Syrian Relations enko Trial (Tr) ORSAM Water Research Pro- (Eng) ORSAM Report No: 52 gramme Report No: 7 BLACK SEA INTERNATIONAL August 2011 ORSAM Report No: 86 Report No: 9 ORSAM Report No: 75 November 2011 The Invisible Strategic Resource: BLACK SEA INTERNATIONAL May 2011 Transboundary Ground Waters From Past to Present: The Front’s Structure and Afghanistan and Regional Se- (Tr) Report No: 13 curity October 2011 Administration (Tr) (Middle East, Central and South ORSAM Report No: 64 Kazaks and Kazakistanis Asia, Russian Federation) August 2011 (Tr - Rus) (Tr - Rus) ORSAM Report No: 87 Victory of Justice and Develop- November 2011 ment Party in 12 June 2011 ORSAM Report No: 76 ORSAM Report No: 53 Turkmen in Iraq and Their Flight: Turkey’s General Elections BLACK SEA INTERNATIONAL A Demographic Question? May 2011 (Tr – Ar) Report No: 14 (Eng) Madagascar: Gains, Missing October 2011 Opportunities, and Relations ORSAM Report No: 65 The Forgotten Turks in : ORSAM Report No: 88 with Turkey in the 50th Year of August 2011 Moena Turks November 2011 Independence Arab Spring Through Cartoons (Tr - It) Bektashism in Iraq (Turkmens – (Tr) – 1 Shabaks – Kakais) (Tr) (Tr) ORSAM Report No: 54 ORSAM Report No: 77 May 2011 ORSAM Report No: 66 October 2011 ORSAM Report No: 89 Iraqi Groups’ Approach Towards August 2011 The Regional and Global Effects November 2011 Main Political Problems and Rela- Civil War in Libya and Inter- of the Us Post-Withdrawal Policy Morocco Monarchy in Trans- tions With Turkey: A Study Based national Intervention Through Towards Iraq and Its Reflections formation Process: Evolution or On Field Research Cartoons - 1 on Turkey Revolution? (Tr) (Tr) (Tr) (Tr)

ORSAM Report No: 130, November 2012 55 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

ORSAM Report No: 90 ORSAM Report No: 101 ORSAM Report No: 112 ORSAM Report No: 122 November 2011 ORSAM Water Research Pro- March 2012 ORSAM Water Research Pro- The Efforts of Democratization in gramme Report No: 11 Constitutional System and Politi- gramme Report No: 15 the Hashemite Kingdom of Jor- January 2012 cal Parties in Islamic Republic May 2012 dan Within the Context of Local Right to Safe Drinking Water and of Iran Water Resources Management Actors and Regional Challenges Sanitation (Tr) in Iraq (Tr-Eng) (Tr) (Tr - Eng) ORSAM Report No: 113 BLACK SEA INTERNATIONAL ORSAM Report No: 91 ORSAM Report No: 102 Report No: 18 ORSAM Report No: 123 December 2011 January 2012 BLACK SEA INTERNATIONAL The Arab League’s and Turkey’s April 2012 How and Under What Circum- Mongolia: A Developing Democ- Report No: 22 Decisions to Impose Sanction stances Could Iraq Be Split Up? June 2012 Against Syria, and Possible Con- racy and a Magnet for Mining Being Ready for the Worst (Eng) Global Migration and Develop- sequences (Tr – Eng) (Tr) ment of Migration Policies ORSAM Report No: 114 of Turkey and ORSAM Report No: 103 April 2012 (Tr) ORSAM Report No: 92 January 2012 Understanding the Syrian Prob- December 2011 The Struggle for Oil in Iraq: An lem Through Comics - 8 ORSAM Report No: 124 Current Situation of Disputed Analysis in the Light of Multi- (Tr) Areas in Iraq July 2012 National Companies, (Tr) Turkey in Africa: The Implemen- International Contracts and Con- ORSAM Report No: 115 April 2012 tation of the Action Plan and an ORSAM Report No: 93 stitutional Debates Evaluation (Tr) Arguments on Safe Havens in ORSAM Water Research Pro- Syria: Risks, Opportunities and After Fifteen Years gramme Report: 10 Scenarios for Turkey (Tr - Eng - Fr) December 2011 ORSAM Report No: 104 (Tr - Eng) Turkey and Wfd Harmonization: A ORSAM Water Research Pro- ORSAM Rapport No 124 Silent, But Significant Process gramme Report No: 12 ORSAM Report No: 116 Juillet 2012 (Eng) February 2012 ORSAM Water Research Pro- La Turquie en Afrique: Un Bilan An Evaluation on the Draft Ar- gramme Report No: 14 de la Mise en Oeuvre du Plan ORSAM Report No: 94 ticles on the Law of Transbound- April 2012 D’action December 2011 ary Aquifers The Concept of “Benefit-Shar- Quinze Ans Apres ing”, Its Theoretical Background The Role of Perception in Turkey- (Tr – Eng) (Tr - Eng - Fr) France Crisis: French Perception and Practical Reflections ORSAM Report No: 105 (Tr - Eng) on Turkey ORSAM Report No: 125 February 2012 (Tr) BLACK SEA INTERNATIONAL Political Rights of Minorities in ORSAM Report No: 117 Report No: 23 Iraqi Legislation April 2012 ORSAM Report No: 95 July 2012 December 2012 (Tr) Invest to Mosul Invest to Future (Tr - Eng) Middle East Policy of Russia Arab Spring Through Cartoons (Tr - Eng) – 2 ORSAM Report No: 106 ORSAM Report No: 118 (Tr) February 2012 BLACK SEA INTERNATIONAL Social Rights of Minorities in Iraqi ORSAM Report No: 126 Report No: 19 ORSAM Water Research Pro- ORSAM Report No: 96 Legislation May 2012 December 2011 (Tr) gramme Report No: 16 The Analysis of Trade-Economic July 2012 Understanding Iraq Through Relations Cartoons – 6 ORSAM Report No: 107 Between Ukraine and Turkey Towards the New Water Frame- (Tr) February 2012 (Tr - Rus) work Directive: Notes on Water Human Rights of Minorities in Draft Law ORSAM Report No: 97 Terms of International Law And ORSAM Report No: 119 (Tr) January 2012 Iraqi Constitution BLACK SEA INTERNATIONAL Understanding Iraq Through (Tr) Report No: 20 ORSAM Report No: 127 Cartoons – 7 May 2012 August 2012 (Tr) ORSAM Report No: 108 Geopolitical Dynamics as an Kurdish Movements in Syria February 2012 Instrument of Investigation of (Tr - Eng) ORSAM Report No: 98 Trends and Scenariouse of Re- The Future of the Economic Co- gional Development BLACK SEA INTERNATIONAL operation Organization (ECO) ORSAM Report No: 128 Report No: 17 (Tr - Rus) (Tr - Eng) BLACK SEA INTERNATIONAL January 2012 Report No: 24 ORSAM Report No: 120 Presidential Election in Kyrgyz- September 2012 stan and Its Effects on Kyrgyz- ORSAM Report No: 109 BLACK SEA INTERNATIONAL February 2012 Report No: 21 The Development of Belarus - stan-Turkey Relations Turkey Economic Cooperation in (Tr) The Missing Letter: The Rise of May 2012 Turkey and the “Bric” Area Development of Political System Modern Conditions (Tr - Rus - Eng) ORSAM Report No: 99 (It) in Kazakhstan: 2012 Parliamen- January 2012 tary Elections (Tr) Turkish Political Parties’ State- ORSAM Report No: 110 ORSAM Report No: 129 ORSAM Water Research Pro- BLACK SEA INTERNATIONAL ments on Syrian Refugees in Ha- ORSAM Report No: 121 tay, and Approaches of Political gramme Report No: 13 Report No: 25 March 2012 May 2012 September 2012 Party Representatives and Move- New Dynamics in Local and Iraqi ments in Hatay Towards Syrian Water Resources and Manage- Belarus-Turkey: Positive Dy- Politics in Mosul (Field Study) namics of Intergovernmental Developments (March-December ment in Iran (Tr - Eng - Ger) 2011) (Tr) Cooperation (Tr) ORSAM Bericht Nr. 121 (Tr - Rus - Eng) ORSAM Report No: 111 Mai 2012 ORSAM Report No: 100 March 2012 Kommunalpolitik in Mosul und ORSAM Report No: 130 January 2012 A Critical Look at the Syrian Neue Dynamiken in Der Irakisch- November 2012 Statistics of Iraq Kurdish Opposition en Politik (Feldarbeit) Syrian Circassians (Tr) (Tr) (Ger) (Tr - Eng)

ORSAM 56 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

ORSAM AKADEMİC STAFF

Hasan Kanbolat ORSAM Director Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık METU, Director of Institute of Social Sciences Assoc. Prof. Dr. Hasan Ali Karasar ORSAM Advisor, ORSAM Eurasian Strategies Coordinator - Bilkent University Assoc.Prof.Dr. Tarık Oğuzlu ORSAM Advisor, Middle East - Antalya International University Assoc. Prof. Dr. Harun Öztürkler ORSAM Advisor, Middle East Economies - Afyon Kocatepe University, Department of Economics Assoc. Prof. Dr. Mehmet Şahin ORSAM Advisor, Middle East - Gazi University, Department of IR Assoc. Prof. Dr. Özlem Tür ORSAM Advisor, Middle East - METU, Department of IR Habib Hürmüzlü ORSAM Advisor, Middle East Asst. Prof. Dr. Serhat Erkmen ORSAM Advisor, Middle East - Ahi Evran University, Department of IR Asst. Prof. Dr. Canat Mominkulov ORSAM Researcher, Eurasia, Al Farabi Kazakh National University Dr. Abdullah Alshamri ORSAM Advisor, Middle East - ORSAM Riyadh Represantative Dr. Neslihan Kevser Çevik ORSAM Advisor, Middle East Elmira Cheremisova ORSAM Advisor, Middle East - St. Petersburg University Dr. Didem Danış ORSAM Advisor, Middle East - Galatasaray University, Department of Sociology Dr. Jale Nur Ece ORSAM Advisor, Maritime Safety and Security Assoc. Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) ORSAM Advisor, Eurasia Dr. Yaşar Sarı ORSAM Advisor, Eurasia - ORSAM Bishkek Represantative, Kyrgyzstan-Turkey Manas University Dr. Bayram Sinkaya ORSAM Advisor, Middle East - Yıldırım Beyazıt University Department of International Relations Dr. Süreyya Yiğit ORSAM Advisor, Eurasia Att. Aslıhan Erbaş Açıkel ORSAM Advisor, Energy - Maritime Law Pınar Arıkan ORSAM Advisor, Middle East - METU Department of International Relations Fazıl Ahmet Burget ORSAM Advisor, Middle East - Afghanistan Volkan Çakır ORSAM Advisor, Africa - ORSAM Antananarivo (Madagascar) Representative Bilgay Duman ORSAM Researcher, Middle East Noyan Gürel ORSAM İzmir Represatative Selen Tonkuş Kareem ORSAM Erbil (Iraq) Represantative Oytun Orhan ORSAM Researcher, Middle East Sercan Doğan ORSAM Research Assistant, Middle East Nebahat Tanriverdi ORSAM Research Assistant, Middle East Uğur Çil ORSAM, Middle East Leyla Melike Koçgündüz ORSAM, Middle East & Projects Ufuk Döngel ORSAM, Ortadoğu Göknil Erbaş ORSAM, Black Sea Aslı Değirmenci ORSAM, Middle East Jubjana Vila ORSAM, Middle East Mavjuda Akramova ORSAM, Middle East

ORSAM Water Research Programme

Dr. Tuğba Evrim Maden ORSAM Water Research Programme Hydropolitics Researcher Dr. Seyfi Kılıç ORSAM Water Research Programme Hydropolitics Researcher Kamil Erdem Güler ORSAM Water Research Programme Çağlayan Arslan ORSAM Water Research Programme

ORSAM ADVISORY BOARD

Dr. Ismet Abdulmecid Former President of Iraqi Council of State Prof. Dr. Hayati Aktaş Karadeniz Technical University, Head of Department of International Relations Prof. Dr. Ramazan Daurov Assistant Director, Russian Academy of Sciences Institute of Oriental Studies Dr. Abdullah Alshamri ORSAM Advisor, Middle East - ORSAM Riyadh Represantative Prof. Dr. Vitaly Naumkin Director, Russian Academy of Sciences Institute of Oriental Studies Hasan Alsancak İhlas Holding CEO Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık ORSAM Advisor Middle East, METU Director of Institute of Social Sciences Prof. Dr. Ahat Andican Former Minister & Istanbul University Prof. Dorayd A. Noori Vice-Undersecretary in Iraq’s Embassy in Ankara Prof. Dr. Tayyar Arı Uludağ University, Head of Department of International Relations Prof. Dr. Ali Arslan Istanbul University, Department of History Dr. Farhan Ahmad Nizami The Director of Centre for İslamic Studies at Oxford University Başar Ay General Secretary, Turkish Textile Employers’ Association Prof. Aftab Kamal Pasha The Director of The Centre for West Asian Studies in India Prof. Dr. Mustafa Aydın President of Kadir Has University Ambassador Shaban Murati Albanian Institute for International Studies Dr. Ersel Aydınlı Vice-President of Bilkent University, Fulbright Executive Director Safarov Sayfullo Sadullaevich Strategic Research Center Under The President of Tajikistan Mohamed Noureddine Specialist in Turkish Affairs, Prof. at Lebanese University - History Prof. Dr. Hüseyin Bağcı METU, Head of Department of International Relations Itır Bağdadi İzmir Economy University, Department of International Relations and European Union Prof. Dr. İdris Bal Member of Parliament in the 24th Legislative Term of Grand National Assembly of Turkey Assist.Prof. Dr. Ersan Başar Karadeniz Techinical University, Maritime Transportation and Management Engineering Kemal Beyatlı Head of Iraqi Turkman Press Council

ORSAM Report No: 130, November 2012 57 ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES

Yaşar Yakış Ambassador, Former Minister of Foreign Affairs Barbaros Binicioğlu ORSAM Advisor, Middle Eastern Economies Prof. Dr. Ali Birinci Polis Akademisi Patrick Seale Well-Known Middle East and Syria Specialist Assoc. Prof. Dr. Mustafa Budak Deputy Director General in Prime Ministerial State Archives Assoc. Prof. Dr. Hasan Canpolat Turkish Ministry of Defense Advisor Ret. (Air) Gen. Ergin Celasin 23rd Commander of Air Forces Dr. Sami Al Taqi General Manager of Orient Research Center Assoc. Prof. Dr. Mitat Çelikpala Kadir Has University, Head of Deparment of International Relations Çetiner Çetin Journalist, Iraq Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya President of The Council of Higher Education Assoc. Prof. Dr Didem Danış ORSAM Advisor, Immigration Studies & Iraqi Refugees, Galatasaray University, Department of Sociology Prof. Dr. Volkan Ediger İzmir Economy University, Department of Economics Prof. Dr. Cezmi Eraslan President of Atatürk Research Center, Istanbul University, Department of History Prof. Dr. Çağrı Erhan Ankara University, Faculty of Political Science, Department of IR & Director ATAUM Asst. Prof. Dr. Serhat Erkmen ORSAM Middle East Advisor, Ahi Evran University, Head of the Department of International Relations Dr. Amer Hasan Fayyadh Baghdad University, Dean of Political Sciences Faculty (Iraq) Att. Aslıhan Erbaş Açıkel ORSAM Advisor, Energy-Maritime Law Cevat Gök Manager of Iraq El FIRAT TV - Turkey Mete Göknel Former Director of Petroleum Pipeline Corporation (BOTAŞ) Osman Göksel BTC & NABUCCO Coordinator Timur Göksel Beirut American University (Lebanon) Prof. Muhamad Al Hamdani Cultural Undersecretary in Iraq’s Embassy in Ankara Numan Hazar Retired Ambassador Habib Hürmüzlü ORSAM Middle East Advisor Assoc. Prof. Dr. Pınar İpek Bilkent University, Department of International Relations Dr. Tuğrul İsmail TOBB University of Economics & Technology, Department of International Relations Assoc. Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) ORSAM Eurasia Advisor Assoc. Prof. Dr. Hasan Ali Karasar Bilkent University, Department of International Relations Assoc.Prof.Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale University, Department of International Relations Selçuk Karaçay Deputy Director, Vodafone (Turkey) Assoc. Prof. Dr. Nilüfer Karacasulu Dokuz Eylül University, Department of International Relations Prof.Dr. M. Lütfullah Karaman Fatih University, Head of the Department of International Relations Assoc. Prof. Dr. Şaban Kardaş TOBB Economy and Technology University, Department of International Relations Assoc. Prof. Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli Çukurova University, Head of the Department of International Relations Prof. Dr. Aleksandr Knyazev Kyrgyz Slavic University (Bishkek) Prof. Dr. Erol Kurubaş Kırıkkale University, Head of the Department of International Relations Prof. Dr. Talip Küçükcan Director of Marmara University, Institute of Middle East Studies Arslan Kaya KPMG, Sworn-in Certified Financial Accountant Dr. Hicran Kazancı Iraqi Turkman Front Turkey Representative İzzettin Kerküklü President of Kirkuk Foundation Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu Okan University, Head of Department of International Relations Prof. Dr. Alexandr Koleşnikov Diplomat Dr. Max Georg Meier Hanns Seidel Foundation, Projects Director (Bishkek) Prof.Dr. Mosa Aziz Al-Mosawa President of Baghdad University (Iraq) Prof. Dr. Mahir Nakip Erciyes University, Faculty of Economic and Administrative Sciences Assoc.Prof.Dr. Tarık Oğuzlu ORSAM Advisor,Middle East-Antalya International University Hediye levent Journalist, Syria Prof.Dr. Çınar Özen Ankara University, Faculty of Political Science, Department of International Relations Murat Özçelik Ambassador Assoc. Prof. Harun Öztürkler ORSAM Middle East Economies Advisor, Afyon Kocatepe University, Department of Economics Dr. Bahadır Pehlivantürk TOBB Economy and Technology University, Department of International Relations Prof. Dr. Victor Panin Pyatigorsk University (Pyatigorsk, Russian Federation) Assoc.Prof.Dr. Fırat Purtaş Gazi University Department of International Relations, Deputy Secretary General of TÜRKSOY Prof. Suphi Saatçi Secretary-General of Kirkuk Foundation Assoc. Prof. Dr. Yaşar Sarı ORSAM Advisor, Eurasia - Kyrgyzstan-Turkey Manas University Ersan Sarıkaya Türkmeneli TV (Kirkuk, Iraq) Dr. Bayram Sinkaya ORSAM Middle East Advisor, Atatürk University Assoc.Prof.Dr. İbrahim Sirkeci Reader in Demography and Marketing Regent’s College, (London, UK) Dr. Aleksandr Sotnichenko St. Petersburg University (Russian Federation) Semir Yorulmaz Journalist, Egypt Zaher Sultan President of Lebanon Turkish Association Dr. Irina Svistunova Russia Strategic Research Center, Turkey-Middle East Studies Expert (Russian Federation) Asst. Prof. Dr. Mehmet Şahin ORSAM Advisor, Middle East, Gazi University, Department of International Relations Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin Gazi University, Department of International Relations Mehmet Şüküroğlu Energy Expert Assoc. Prof. Dr. Oktay Tanrısever METU, Department of International Relations Prof. Erol Taymaz Vice President of the METU North Campus (TRNC) Prof. Sabri Tekir Dean of İzmir University, Faculty of Economics and Administrative Sciences Dr. Gönül Tol Director of Middle East Institute Turkish Studies (USA) Asst. Prof. Dr. Özlem Tür ORSAM Advisor, Middle East, METU, Department of International Relations M. Ragıp Vural General Coordinator of 2023 (Magazine) Dr. Ermanno Visintainer Director of Vox Populi (,Italy) Dr. Umut Uzer Istanbul Technical University, Humanities and Social Sciences Prof. Dr. Vatanyar Yagya St. Petersburg City Council Member, St. Petersburg University (Russian Federation) Dr. Süreyya Yiğit ORSAM Eurasia Advisor

ORSAM 58 Report No: 130, November 2012 SYRIAN CIRCASSIANS ORSAM

EDITIORIAL BOARD OF MIDDLE EAST STUDIES

Meliha Altunışık Middle East Technical University (Turkey) Bülent Aras Ministry of Turkish Foreign Affairs, Head of Center for Strategic Strategic Research Tayyar Arı Uludağ University (Turkey) İlker Aytürk Bilkent University (Turkey) Recep Boztemur Middle East Technical University (Turkey) Katerina Dalacoura London School of Economics (UK) F. Gregory Gause Vermont University (USA) Fawaz Gerges London School of Economics (UK) Ahmet K. Han Kadir Has University (Turkey) Raymond Hinnebusch St. Andrews University (UK) Rosemary Holiis City University (UK) Bahgat Korany Durham University (UK) Peter Mandaville George Mason University (USA) Emma Murphy Durham University (UK)

MIDDLE EAST ANALYSIS EDITORIAL BOARD

Prof. Dr. Meliha Altunışık Middle East Technical University , Director of Institute of Social Sciences Hasan Kanbolat ORSAM Director Assoc. Prof. Dr. Hasan Ali Karasar Bilkent University, Department of International Relations Asst. Prof. Dr. Serhat Erkmen ORSAM Middle East Advisor, Ahi Evran University, Head of Department of International Relations

ORSAM Report No: 130, November 2012 59 ORSAM

Mithatpaşa Caddesi 46/6 Kızılay-ANKARA Tel: 0 (312) 430 26 09 Fax: 0 (312) 430 39 48 www.orsam.org.tr, [email protected]