Jaargang 45 • nr. 2 • februari 2009 • Nieuwsblad van de SP • € 1.75

Energie in de uitverkoop

Agnes Kant: “Wij moeten vooropgaan in de nieuwe koers”

Irak: “Meneer Balkenende, waar bent u nou bang voor?”

2 TRIBUNE JANUARI 2008 Colofon

Uitgave van de Socialistische Partij (SP) verschijnt 11 maal per jaar

Abonnement € 5,00 per kwartaal (machtiging) of € 24,00 per jaar (acceptgiro). Losse nummers € 1,75. SP-leden ontvangen de Tribune gratis.

Redactie Rob Janssen, Daniël de Jongh

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE: Herman Beekers, Willem Bos, Ronald Kennedy, Suzanne van de Kerk, Marjo van Lijssel, Bas Stoffelsen, Karen Veldkamp, Anthonie Vermeer, Rob Voss Vormgeving Antoni Gracia Robert de Klerk Gonnie Sluijs

Illustraties Gideon Borman, Arend van Dam, Wim Stevenhagen, Peter Welleman

SP algemeen T (010) 243 55 55 F (010) 243 55 66 E [email protected] I www.sp.nl

Leden- en abonnementenadministratie Vijverhofstraat 65 3032 SC Rotterdam T (010) 243 55 40 F (010) 243 55 67 E [email protected]

Redactie Tribune Vijverhofstraat 65 3032 SC Rotterdam T (010) 243 55 42 F (010) 243 55 66 E [email protected] De SP is een hoorspelserie gestart onder de noemer: ‘Ongehoord – geluiden uit de samenleving’. De hoorspelen zijn te beluisteren via zendtijd De Tribune in voor politieke partijen op radio 5, en op de SP-site. De productie van de gesproken vorm hoorspelen ligt in handen van Jet van Boxtel, Bram Kniest en Lionn van der Belangstellenden voor de Tribune op Horst. Van Boxtel is oud programma- en documentaire-maker bij de VPRO cd kunnen contact opnemen met de SP-administratie. Radio, een van VPRO’s illustere Nachtzusters en verantwoordelijk voor een groot aantal hoorspelen op de Nederlandse radio. De Tribune op Internet De eerste aflevering ‘De Grijze Weerschijn’ schetst, met gevoel voor humor, www.sp.nl/nieuws/tribune een indringend beeld van de ouderenzorg in Nederland. Aflevering 2 zet de vragen omtrent de Nederlandse steun aan de inval in Irak nog eens op een Cover rijtje. Beluister ze, via www.sp.nl/ongehoord. Rob Voss

2 TRIBUNE februari 2009 in dit nummer: Vuurtorenwachter

Agnes Kant Ik heb laatst iets moois mee- 12 gemaakt. Het was op station Boxmeer. Ik stapte in de trein naar Roermond en koos een “Naast de successen is er plaatsje aan het raam. De nog genoeg over om voor deuren gingen dicht en de trein te strijden” zette zich in beweging. Op dat moment kwam er een jongeman het perron op stormen. Teleur- gesteld staakte hij zijn sprintje toen hij zag dat de trein al aan het rijden was. Maar wat gebeur- de er? De trein remde af en kwam tot stilstand. Deuren weer Rechtsstaat open. Dankbaar stapte de 23 jongeman in. En de trein verliet station Boxmeer.

Onschuldig de cel in Zoiets vind ik nou mooi. Een treinmachinist die even over zijn hart strijkt om iemand, die eigenlijk een minuutje te laat is, alsnog mee te laten rijden. Het is de spreekwoor-delijke hand die uitgestrekt wordt, het is een gebaar van: ‘Kom maar, ik wacht wel even, ik laat je niet in de kou Kredietcrisis staan.’ Anno 2009 vind ik de actie van 25 die machinist er eentje om in te lijsten. Hij is als de vuurtoren- wachter met het menselijke “Wat Obama nu doet, moet lichtpuntje op de woeste kust. Nederland ook doen” Zeelui zien dat lichtpuntje en koersen erheen. Omdat ze het otoPeter Hilz Hollandse/ Hoogte F herkennen van vroeger. Omdat het veilig en vertrouwd is. Omdat het menselijk is.

En verder... Overigens kwam de trein ruim op tijd aan in Roermond. 4 Fotoreportage: Obamania

6 “Meneer Balkenende, waar bent u nou zo bang voor?”

1 6 Verkoop Essent en Nuon: Ze zijn nuts!

20 Een Ander Joods Geluid

26 Eva Gerrebrands gaat graag naar een pretpark

8 Nieuws 27 Gespot 28 Prikbord 30 Theo 31 Puzzel Namens de redactie: Rob Janssen

3 TRIBUNE februari 2009 4 TRIBUNE februari 2009 Hoop Op 20 januari werd Barack Obama beëdigd tot 44ste president van de Verenigde Staten. Reden voor de Obama Club Nederland om op die dag een inauguratiefeest te houden. Ruim 400 man, onder wie de nodige BN’ers, vierden in het Scheveningse restaurant ‘Raar’ de inauguratie. ‘Obama is een nieuw type wereldleider (…) en een charismatische en inspirerende persoonlijkheid wiens boodschap voor verandering en hoop mensen in de hele wereld aanspreekt’, aldus de website van de Obama Club. Amper een dag later sprak de nieuwe VS-president al de intentie uit om alle Amerikaanse soldaten in de eerste helft van 2010 uit Irak te halen. Dit tot aangename verrassing van , die eveneens blij is dat Obama ruimte laat voor onderhandelingen met Iran. “Goed nieuws”, aldus de SP’er, die onderkent dat de verwachtingen in de hele wereld zeer hoog zijn. “Ik zie ook dat de hoop die hij predikt aanslaat bij de mensen. Maar ik denk dat die vooral van toepassing is op de binnenlandse situatie; de VS zelf dus. Als het om buitenlandse politiek gaat, ben ik wat voorzichtiger. Ik constateer onder meer, dat hij 30.000 soldaten extra naar Afghanistan stuurt en in het conflict tussen Israël en Palestina sterk achter Israël blijft staan. In die brandhaarden zie ik dan ook zo snel nog geen verande- ring komen. Daar moeten we dus nog even afwachten.”

Tekst Rob Janssen Foto’s Suzanne van de Kerk

5 TRIBUNE februari 2009 ACtueel

Nieuwe episode Operatie Doofpot

Na jaren halsstarrig weigeren, kwam Balkenende begin januari plots over de brug. Er komt een onderzoek naar de Nederlandse Richard Armitage steun voor de Irak-oorlog. Maar de voorgestelde onderzoekscommissie doet denken aan een slager die zijn eigen vlees keurt.

Nederland heeft de Irak-oorlog niet militair gesteund maar wel waaruit blijkt dat het kabinet in 2003 serieus heeft overwogen om politiek – dat heeft premier Balkenende de Kamer steeds voorge- de Amerikaans-Britse inval in Irak militair te steunen, met een houden sinds het uitbreken van die oorlog in 2003. En daar zou marinefregat. Kort daarop publiceerden de GPD-kranten een een ‘juridisch sluitende redenering’ aan ten grondslag liggen. interview met de voormalige Amerikaanse onderminister van Kofi Annan, destijds secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Buitenlandse Zaken, Richard Armitage, waarin hij stellig beweert had er maar een paar maanden voor nodig om de militaire invasie dat de VS Nederland in 2003 officieel verzocht om militaire steun in Irak ‘illegaal’ te noemen. Juristen van de Nederlandse mini- te leveren. Een uitspraak die hij begin februari overigens weer steries van Defensie en Buitenlandse Zaken kwamen zelfs al na terugnam. Maar een andere opmerkelijke uitspraak hield hij enkele weken tot die conclusie. Wat er precies is gebeurd met hun overeind: dat er een verband bestaat tussen de Nederlandse onlangs door NRC Handelsblad ontdekte memorandum daar- politieke steun en de benoeming van Jaap de Hoop Scheffer tot over, is niet helemaal duidelijk. ‘Goed opbergen in de archieven politiek hoofd van de NAVO. voor het nageslacht, de discussie is hiermee voor dit moment Tel daarbij op dat het geduld in de Eerste Kamer aardig was gesloten!’, krabbelde een hoge ambtenaar erop. Tot verontwaardi- opgeraakt na een reeks vertragingstactieken en ontwijkende ging van de opstellers, die het kabinet erop wilden wijzen dat ook antwoorden van het kabinet op de stroom aan Kamervragen, en de juridische onderbouwing van de Nederlandse steun aan de het wordt duidelijk dat Balkenende nauwelijks meer met goed Irak-oorlog op z’n zachtst gezegd wankel was. “Men stopte de fatsoen onder een onderzoek uit kon komen. Begin februari ging vingers in de oren, men wenste gewilde adviezen”, zei een van de hij overstag en kondigde een onderzoek aan. betrokken juristen in NRC Handelsblad. Groot was echter de verbazing – en verontwaardiging – toen bleek Het is niet de enige belastende informatie die de afgelopen weken dat hij geen parlementaire enquêtecommissie op het oog had, die naar buiten kwam. In januari onthulde RTL Nieuws documenten verplicht, onder ede en openbaar verhoren mag afnemen. De aangekondigde commissie-Davids geniet weinig vertrouwen van 6 TRIBUNE februari 2009 ACtueel Column

Steunpilaar van de democratie Jokkebrok Pechtold

Mislukkingen zijn wees, maar succes heeft zoals bekend vele vaders. Nu er na jaren gekonkelfoes en gedraai eindelijk een Macht, welke dan ook, kan niet zonder controle en verantwoor- commissieonderzoek naar de Nederlandse deelname aan de ding. Want blijven beide achterwege, dan ligt machtsmisbruik en Irak-oorlog komt, profileert D66-leider Pechtold zich graag als de slecht bestuur op de loer. De controle op de macht is alleen man van de onderste steen boven. mogelijk als de machtsstructuren en de besluiten die genomen Valt daar wat op af te dingen? Zeker wel. Gaan we even terug naar worden doorzichtig zijn. het debat over de kwestie dat op 4 februari in de Tweede Kamer In een parlementaire democratie kiezen wij niet ‘de macht’. We gevoerd werd. Minister-president Balkenende wees de D66-leider kiezen de controleurs van de macht, die – al of niet uit hun midden erop dat zijn partij in 2003 geen punt maakte van het gebrek aan – de mensen kiezen die tijdelijk de macht mogen uitoefenen. openheid over Irak toen zij toetrad tot het tweede kabinet- Gelukkig staan die controleurs er in een democratie niet alleen Balkenende. Daarop stelde Pechtold de minister-president de voor. Ook de burgers hebben er recht op te weten wat er speelt, vraag of er ergens in de beschaafde wereld in dat jaar het idee binnen en rond de macht. Onmisbaar daarbij is de rol van de speelde om daar onderzoek naar te doen. “Op dat moment niet, verslaggever en de kritische journalist. De burger kan zich maar ik heb ook gezegd dat er op het punt van oorlog verschillen immers maar zelden rechtstreeks tot ‘de macht’ richten. van opvatting waren”, antwoordde Balkenende. De verslaggever vertelt de lezer, luisteraar en kijker wat er “Mooi,” was de reactie van Pechtold, “maar vanaf het moment dat gebeurt en legt – zo nodig – uit. De kritische journalist zorgt er internationaal, waar dan ook, het idee speelde dat er waar- ervoor dat we de waarheid te weten komen wanneer de minister, heidsvinding moest zijn, hebben wij hier zelf voor het doen van wethouder of gedeputeerde probeert ons iets op de mouw te waarheidsvinding een motie ingediend en verder alle moties spelden. daarover ondersteund.” Het klonk goed, maar het klopt niet. Op Maar de infrastructuur van de journalistiek (vooral de schrijvende 26 juni 2003 vroeg Harry van Bommel aan de regering inzage in pers) staat op instorten. Ook in deze sector winnen de bedrijfsbe- de rapportage van de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst langen – meestal verengd tot winstmaximalisatie – het steeds over de vermeende massavernietigingswapens die Saddam vaker van de oorspronkelijke doelstelling van de journalistiek. Richard Armitage Hoessein zou hebben. Op 28 augustus vroeg Van Bommel samen Zelfs een respectabele krant als NRC (PCM) werd het slachtoffer met Koenders (PvdA) en Halsema (Groenlinks) opnieuw om van een hedgefund. openheid over deze kwestie, desnoods ‘wanneer strikt nodig op Het gevolg: steeds minder mensen moeten steeds meer pagina’s vertrouwelijke basis’. D66 onthield haar steun aan beide moties. produceren. Steeds meer wordt ontleend aan derden; steeds Pas op 19 februari 2004 trad D66 tot het kamp toe dat openheid minder is onderwerp van nader onderzoek en kritische ondervra- over Irak eiste. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, ging. Onderzoeksjournalistiek verliest het in alle opzichten van maar dan moet je niet claimen dat je de eerste was. het snelle nieuws. Duiding, uitleg en reflectie leggen het af tegen de hype en de scoop. Het is een vergissing te denken dat de zogenaamd nieuwe nieuwsbronnen op het Internet een alternatief vormen. De meeste gratis nieuwssites en de bloggers parasiteren op wat de schrij- de politieke oppositie. In de woorden van Agnes Kant: “Het vende, radio- en tv-journalisten produceren. Valt de laatste weg, old-boysnetwork moet het straatje van Balkenende gaan schoon- droogt de eerste op. vegen.” Tijdens het ter perse gaan van deze Tribune vond in de De kritische journalistiek is een steunpilaar van de democratie, Tweede Kamer een debat over de kwestie plaats. Balkenende net zo belangrijk als de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid houdt vast aan zijn commissie-Davids. Die gaat 9 maanden van vereniging. Verdwijnt die, dan verdwijnt ook de democratie en onderzoek doen en in die tijd zal het kabinet geen Kamervragen worden we een machteloze prooi voor de macht. In Engeland en meer beantwoorden over de Nederlandse steun aan de Irak- de VS, maar ook in ons land zien we de macht van de voorlichters, oorlog. Kant: “Haar belangrijkste democratisch instrument, de de marketeers en de reclamejongens onrustbarend snel parlementaire enquête, laat de Kamer zich uit handen nemen. toenemen. Het gaat hier wel over steun aan een oorlog, Nederlanders hebben Zij zijn de hulptroepen van de macht en permanent bereid om ons recht op de volledige waarheid. De grote vraag is en blijft: waarom op het verkeerde been te zetten en ons pootje te lichten wanneer wil de minister-president nu absoluut geen parlementaire enquête? we op zoek willen naar de waarheid. Waar is hij bang voor?” Neem (weer) een abonnement!

Tekst Daniël de Jongh Foto Ron Sachs / Hollandse Hoogte

7 TRIBUNE februari 2009 NIEUWS

Illegaal gokken Dames slaan Mbo’ers aangepakt gediscrimineerd op kamermarkt

Minister Hirsch Ballin van Justitie gaat, op aandringen van de SP, aangifte doen tegen een aantal aanbieders van illegale Stel je volgt een mbo-opleiding goksites. Ook moeten de in Amersfoort. Je bent 18 en banken waarbij deze malafide wilt zelfstandig gaan wonen, bedrijven een rekening hebben, dus je schrijft je in voor een hun rekeningen stopzetten. studentenkamer. Dan volgt een SP-Tweede Kamerlid Jan de koude douche: woningcorpora- Wit: “Het is toch van de gekke Rode uitslag op tie Portaal Amersfoort geeft dat een bank als ABN, die voorrang aan hbo-studenten. volledig eigendom is van de Corus-toernooi ‘Hallo Portaal, wat is dat voor Nederlandse staat, de Wet op discriminatie?’, vraagt de Kansspelen overtreedt door SP-senator Eric Smaling heeft eind januari het wereldberoemde SP-Tweede Kamerlid Paulus illegaal gokken via internet Corus-schaaktoernooi in Wijk aan Zee gewonnen (zie foto). Jansen zich af. Hij stelde er mogelijk te maken.” De Wit is Dat wil zeggen: in de speciale invitatiegroep voor (ex-)parlemen- vragen over aan minister Van blij dat de minister nu ook tariërs. Smaling wist onder anderen , Bas de Gaay der Laan (Wonen). ROOD aanbieders aan wil pakken die Fortman en Henk Vonhoff voor te blijven. Maar de cruciale partij Amersfoort spant zich op lokaal zich niets hebben aangetrokken was in de vierde ronde tegen Jan Nagel (voormalig PvdA-senator niveau in om aan deze ongelijk- van eerdere oproepen om de en ex-kartrekker van Leefbaar Nederland), wiens speelsterkte heid op de woningmarkt een illegale activiteiten te staken. ongeveer gelijk aan die van Smaling werd geacht. Lange tijd ging einde te maken. “De minister moet nu doorpak- de strijd dan ook gelijk op. “Maar in het eindspel had ik een ken en niet langer met zich trucje”, vertelt Smaling geamuseerd. “Ik kon met de dame Foto flickr laten sollen.” schaak geven. Nagel moest met zijn dame dat schaak opheffen en toen kon ik met een toren achterom in zijn koningstelling Foto sxc.hu opnieuw schaak geven. Toen moest Nagel met zijn koning Massa-ontslagen: gedwongen mijn toren slaan, waardoor ik met mijn dame weer beleggers zijn dame kon slaan.” Eh… juist, ja. Ongetwijfeld een pracht- opgelucht Handen uit de combinatie, Eric! mouwen, Op de tweede plaats bij de politici eindigde Marius Ernsting, Elk AEX-genoteerd bedrijf heeft directeuren! oud-Kamerlid voor de CPN. Smaling: “Daarmee was het de inmiddels ontslagen aangekon- meest rode uitslag van het Corus-toernooi ooit. Na afloop digd en ook voor vele banen in Directeuren van gemeentelijke hebben Marius en ik dat er bij de organisatie nog eens flink het midden- en kleinbedrijven diensten in Amsterdam moeten ingewreven, haha.” wordt gevreesd. Kortom: de voortaan elk jaar het directie- Smaling’s ELO-rating (een soort variabel schaak-IQ) bedraagt economische crisis verergert, kantoor een paar dagen momenteel 1940 punten. Ter vergelijking: de winnaar van het terwijl beleggers opgelucht verruilen voor de werkvloer. Een Corus-hoofdtoernooi, grootmeester Levon Aronian uit Armenië, ademhalen. De aandelen- hiertoe door de SP ingediende heeft een ELO-rating van 2750. De SP’er met de hoogste koersen van Philips en Corus motie zorgde aanvankelijk voor ELO-rating is voor zover bekend Nico Schouten van het schoten onmiddellijk omhoog discussie in de gemeenteraad, Wetenschappelijk Bureau. Hij staat op 2166. na de aankondiging van maar is nu toch aangenomen. massaontslagen. De ‘verlengde Volgens SP-gemeenteraadslid werktijdenverkorting’ blijkt Foto Eric Smaling Carlien Boelhouwer is het volgens de Volkskrant inge- terug-naar-de-werkvloerpro- haald door de economische cedé een beproefd middel om werkelijkheid. Volgens Philips- de dagelijkse uivoerende praktijk te leren kennen: “In niet te veel gevraagd.” De topman Kleisterlee is er geen Amsterdam, waar gemeentelijke handen uit de mouwen, dat sprake van tegenwind meer, directeuren om de paar jaar van zouden meer directeuren maar zijn we ‘in een orkaan werk veranderen, is dat zeker moeten doen. beland’. Het Centraal 8 TRIBUNE februari 2009 NIEUWS

Planbureau raamt dat de Volhouders gezocht werkzekerheid, zegt maar liefst werkloosheid in 2010 zal 98 procent van de onder- verdubbelen tot 600 duizend. vraagde Nederlanders tevreden Ondertussen hebben de sociale te zijn met het dagelijks leven partners stevige kritiek op de en de financiële situatie. Ook ‘magere’ plannen van de blijkt uit het onderzoek dat regering om de gevolgen van de Nederlanders ‘de grootste fan crisis tegen te gaan. van Europa’ zijn. Driekwart van de ondervraagden is blij met het EU-lidmaatschap, dat is Crisis- veel hoger dan het Europese maatregelen gemiddelde (53 procent). op kousenvoeten Overigens wordt de Euro- barometer uitgevoerd door de ‘Druppels op een gloeiende Europese Commissie. plaat.’ ‘Maatregelen op kousenvoeten.’ ‘Blindheid voor Foto flickr de breedte en diepte van de Loop gratis de marathon crisis.’ ‘Nederland is de slome Henkie van Europa’. Dit is van Rotterdam Over Europa slechts een greep uit de gesproken reacties op de nieuwe maat- Op zondag 5 april wordt de marathon van Rotterdam gehouden. regelen die het kabinet heeft Evenals eerdere jaren stelt de SP hardlopers en –loopsters in de De Dienstenrichtlijn, het aangekondigd om de economi- gelegenheid om deze bijzondere wedstrijd gratis én in SP-outfit ontslagrecht en recentelijk de sche crisis te bezweren. Ook te lopen. Er is plaats voor 40 SP-deelnemers. Het SP-hoofd- Werktijden-richtlijn hebben het SP-woordvoerder Financiën kantoor, vlakbij start/finish, is die dag speciaal geopend en dient nut van ‘Europa’ onderstreept. vindt de als eigen kleedgelegenheid voor de SP-lopers en hun aanhang. Begin juni kunt u uw stem laten aangekondigde kabinetsmaat- Als u de marathon van Rotterdam voor de SP wilt lopen krijgt u gelden in het Europees regelen, die neerkomen op het niet alleen uw startgeld retour, maar tevens een gratis loopset. Parlement. De SP werkt geven van meer garanties aan U hoeft geen SP-lid te zijn, sympathisanten zijn ook welkom om momenteel hard aan het banken, veel te mager. Hij vindt mee te lopen. Interesse? Neem dan voor 10 maart contact op verkiezingsprogramma ‘Een dat het kabinet een voorbeeld met Paul Peters: (010) 243 55 54 of [email protected]. Mocht u de beter Europa begint in kan nemen aan landen als marathon wat te veel van het goede vinden, maar wel andere Nederland’ en tijdens de Duitsland en Frankrijk, die wedstrijden in SP-kleding willen lopen dan kan dat ook. U loopt partijraad op 21 februari zal de miljarden hebben geïnvesteerd. zeker niet alleen, want er zijn al ruim 200 lopers en loopsters die definitieve kandidatenlijst Ook moeten banken soepeler wedstrijden in SP-kleuren lopen. worden bekendgemaakt. De omgaan met kredietverlening meest waarschijnlijke lijsttrek- aan gezonde bedrijven. “Het is ker is Dennis de Jong, Foto Paul Peters tijd voor een pakket maatrege- bestuurslid van de SP in len met tanden. Kabinet, open Rotterdam en drijvende kracht de ogen en haal die hand van achter acties met internationale de handrem!” profiteren. Maar persbureau Maar wat zijn thema’s als globalisering. Maar ANP merkt terecht op dat ‘de we gelukkig ook is hij als SP’er op de markt kredietcrisis roet gooit in de te vinden en doet hij mee aan Roet in rooskleurige koopkrachtcijfers’. het bezoeken van nieuwe leden. koopkracht- Zo gaat een alleenverdiener met Op de conceptlijst wordt hij stijging twee kinderen er maandelijks gevolgd door Kartika Liotard ruim 16 procent op achteruit als die momenteel met Erik Meijer Het Nibud heeft beraamd hij of zij werkloos wordt. de SP in het Europees dat de koopkracht van Daarom raadt het Nibud aan de Parlement vertegenwoordigt en Nederlanders het komende jaar broekriem aan te trekken en de een belangrijke rol heeft met 1 tot 4 procent stijgt. Dat koopkrachtstijging te benutten gespeeld in de strijd tegen de verklaart het instituut op basis om schulden af te lossen. Te midden van alle sombere Dienstenrichtlijn. van dalende (benzine)prijzen, berichten is de halfjaarlijkse Partijsecretaris Hans van lichte loon- stijgingen en het Eurobarometer gepresenteerd. Heijningen hoopt op een kindgebonden budget, waar En wat blijkt? Nederlanders zijn verdubbeling van het aantal vooral tweeverdieners van het gelukkigst van alle zetels tot vier. “De lijst toont een Europeanen. Alhoewel mooi evenwicht van jonge en tweederde bezorgd is over de ervaren mensen, waardoor ik zeker weet dat we ook in 9 TRIBUNE februari 2009 NIEUWS

Brussel een duidelijk sociaal en Veredelde klankbordgroep TNO, een overheidsinstelling. menselijk geluid gaan laten En met succes. Het kabinet horen.” Nummer 3 op de heeft het salaris geblokkeerd en voorlopige lijst is Nicole van gaat wettelijke regels stellen. Gemert (Utrecht) en Niels Ook gaat het met de vakbonden Jongerius (ROOD Groningen) om de tafel om een einde te vult de voorlopige vierde plek. maken aan het stapelen van salarissen op riante pensioenen.

Calvijn is cool Kafka in de polder

Masterplan Nieuw Het zal u wellicht niet ontgaan zijn, Calvijn (1509-1564) is terug Crooswijk van nooit weg geweest. En hoe! Een man zonder benen die met Er is niets ‘calvinistisch’ aan de De sloop van oude woningen is tot twee jaar uitgesteld, de een papiertje moet bewijzen dat stijlvolle glossy die de Franse nieuwe woningen raakt men aan de straatstenen niet kwijt en de hij écht invalide is, het is slechts theoloog moeten eren tijdens bewoners kijken ondertussen tegen een troosteloze betonvlakte een van de voorbeelden van zijn vijfhonderdste geboorte- aan. Voor de SP Rotterdam zijn er duidelijke signalen dat het bureaucratische rompslomp uit jaar. Calvijn is cool, lijkt de ‘masterplan’ Nieuw Crooswijk (zie Tribune Juni 2006) niet werkt. het boek ‘Kafka in de Polder’. boodschap. Een kerkhistoricus SP-raadslid Leo de Kleijn: “Het is tijd om de plannen aan te Vier jaar lang hebben de vijf noemt de reformator zelfs ‘de passen en te zorgen voor meer betaalbare woningen die de onderzoekers kafkaëske Obama van de zestiende eeuw’ mensen wél willen hebben.” Zoals voorspeld is de sociale toestanden verzameld. Het en op de druk bezochte website samenhang verdwenen en kampen de overgebleven winkeliers resultaat is overhandigd aan van Trouw kunnen bezoekers met forse inkomstenderving. “De sloop heeft al de nodige staatssecretaris Ank Bijleveld. hun ‘Calvijn-factor’ bepalen. schade aan de wijk toegebracht. Families die soms al generaties Volgens de Volkskrant is het Bewonderaar Jan Peter in de wijk woonden, moesten vertrekken omdat ze de vervan- een ‘nieuw handboek voor Balkenende zal op 30 mei gende nieuwbouw niet kunnen betalen.” Ondertussen moet de ambtenaren, met tranentrek- tijdens de officiële herdenking Rotterdamse SP-fractie nota bene uit de media vernemen dat de kende voorbeelden over een lezing houden. SP-Tweede gemeente tientallen miljoenen euro’s wil steken in vier of vijf onzinnige bureaucratische Kamerlid commerciële projecten. “Het is niet de taak van de gemeente om regels’. De tekst is eind dit jaar kondigt alvast aan dat hij samen bouwprojecten te financieren als banken dat te risicovol vinden”, gratis te downloaden en het met senator Arjan Vliegenthart aldus De Kleijn. “Ontwikkelaars en bouwbedrijven hebben in de boek ligt nu al in de winkel. een stuk gaat schrijven over vette jaren goud verdiend in Rotterdam. Nu mogen ze iets Wellicht vreemd is dat dit ‘het verminkte calvinisme van terugdoen voor de stad.” De SP wil liever dat de gemeente praktische ‘handboek’ niet aan onze premier’. investeert in maatschappelijke projecten die de voorraad van ambtenaren wordt verstrekt... sociale huurwoningen ten goede komen. Dat kan ook in Nieuw Foto wikimedia Crooswijk. De Kleijn is boos dat hij in de media heeft moeten Foto wikimedia vernemen van de voorgenomen investeringen. “Het lijkt er steeds meer op dat dit college de gemeenteraad gebruikt als Kabinet blokkeert een veredelde klankbordgroep.” Opsteker drie ton ‘soldij’ Agnes Kant is het Kamerlid dat voor topman Foto Flickr.com / Janssen en De Kievith zich het afgelopen jaar het best Militairen kunnen, vanwege het heeft ingezet voor de belangen zware werk dat zij verrichten, van chronisch zieken en vervroegd met pensioen. Een instituut TNO, verandert dat de dat pensionering nodig was, gehandicapten. Dat vindt de goede zaak, vindt ook zaak. “Deze meneer zou bij gezien het feit dat deze jury van de jaarlijkse Fakkelprijs SP-Kamerlid . elkaar 330.000 euro belasting- oud-militair een nieuwe die de SP-fractievoorzitter Maar als een oud-topmilitair zijn geld per jaar ontvangen aan topbaan accepteerde.” Van onlangs in ontvangst heeft pensioen aanvult met een salaris en pensioen”, aldus Van Velzen heeft in de Kamer mogen nemen. “Agnes Kant zet mega-inkomen bij onderzoeks- Velzen. “Blijkbaar is het werk bezwaar gemaakt tegen het chronisch zieken en gehandi- als vice-admiraal niet zo zwaar topsalaris van de topmilitair bij capten echt centraal”, aldus de 10 TRIBUNE februari 2009 NIEUWS

jury. “Zij zorgt ervoor dat het Nieuw Kamerlid met een multimediale aanpak: geluid van chronisch zieken en een blog, videoboodschappen, gehandicapten daadwerkelijk roulerende foto’s en een gehoord wordt in Den Haag. Zij overzicht van presidentiële streeft ernaar de zorg toegan- huisdieren. “Obama heeft kelijker te maken voor zorgvra- gedurende zijn campagne heel gers.” De prijs wordt uitgereikt goed en handig gebruik door de Chronisch Zieken en gemaakt van Internet”, vindt Gehandicapten Raad (CG-raad) SP-webmaster Herman en de 150 lidorganisaties Beekers. De nieuwe site vindt daarvan. hij echter weinig revolutionair. “Je vindt er keurig informatie over de ‘bewoners’, hun ‘Jan uit Oss’ wint voorgangers en het regerings- prestigieuze prijs programma. Maar een berichtenrubriek is niet echt “Meteen bij zijn eerste bezoek De Roos wereldschokkend, ook al noem aan de koningin bleek al dat Jan je het een blog.” Overigens Marijnissen geen mediatraining voor de Rooij moet de website niet verward nodig had”, sprak de voorzitter worden met Whitehouse.org, van de Stichting Machiavelli, Door het terugtreden om persoonlijke redenen van Nathalie de de hilarische website ‘van’ Marja Wagenaar, op 28 januari. Rooij, heeft de SP er weer een nieuw Kamerlid bij. Trix de Roos (over) George W. Bush. “Voor de twintigste Machiavelli- uit Vlissingen versterkt de gelederen. Op 13 januari is ze prijs, en die is voor een beëdigd als Kamerlid. “Het is wennen maar het bevalt goed”, opmerkelijke prestatie op het zegt ze over haar eerste dagen als Kamerlid. Het is overigens Mosquito gebied van publieke communi- niet zeker wat ze gaat doen in de Kamer, ze treedt niet noodza- Xperience catie, hebben we gezocht naar kelijk in de voetsporen van De Rooij die zich specialiseerde in een prijswinnaar die gedurende onderwijs. Samen met heeft ze al geijverd de afgelopen 20 jaar een unieke voor behoud van een basisziekenhuis op Walcheren. “Ik ben me prestatie heeft neergezet. En op dit moment nog aan het oriënteren. De komende tijd ga ik toen kwamen we al heel snel en meelopen met de zorg”, legt De Roos uit. “Daar ligt mijn hart, heel vanzelfsprekend uit bij Jan maar ook bij de maatschappelijke opvang.” Marijnissen.” Niet alleen de De Roos heeft onder andere als vrijwilliger in de dak- en Hema-worsten die ‘Jan uit Oss’ thuislozenopvang gewerkt. in 1994 meenam voor hare majesteit staan in het juryrap- Op 28 januari presenteerde Foto Bas Stoffelsen port vermeld, ook zijn vooruit- ROOD, jong in de SP, het ziende blik wordt uitgebreid Zwartboek Mosquito’s. geroemd. “Jan Marijnissen Kant. Als partijleider die altijd Voor die groep was hij er niet Kamerleden konden daarbij een kreeg van alle kanten lof de actualiteit naar een breder alleen binnen het parlement, heuse mosquito-ervaring toegezwaaid toen hij voor de plan wist te trekken. En soms maar vooral ook daarbuiten. En ondergaan in de Mosquito zomer het partijleiderschap van opereerde hij al jarenlang met daarvoor is een titel, die slechts Xperience. In dit doolhof waren de SP overdroeg aan Agnes een voorspellende waarde. weinig politici als geuzennaam de jongerenverjaagkastjes Immers, voor het zelfreinigende zouden mogen dragen: (mosquito’s) ook voor volwas- vermogen en het bonussysteem volksvertegenwoordiger.” senen hoorbaar. “Als ze dan van het bankkapitalisme heeft wegliepen, stuitten de deel- Foto Wesley Luntungan hij nog nooit een goed woord nemers telkens op gesloten overgehad. (…) De groei van de jongerencentra, samenscho- SP heeft bovendien ook andere lingsverboden et cetera; ze partijen gedwongen zich Yes konden geen kant op”, vertelt aanzienlijk meer dan voorheen we can blog ROOD-voorzitter Eva te verdiepen in het dagelijks Gerrebrands. Later die dag leven van hun kiezers. Ook dat Een nieuwe president, een werd er in de Tweede Kamer is in niet geringe mate aan nieuwe presidentiële site. gedebatteerd over de mosquito. Marijnissen te danken. Jan Met de komst van de Obama’s Minister ter Horst noemde de Marijnissen heeft een stem in het Witte Huis waait er inzet van de piepkastjes ‘een gegeven aan die mensen die ook een frisse wind door brevet van onvermogen’, maar aan de zijlijn staan. Aan die whitehouse.gov, de officiële site wil ze niet verbieden. mensen die zelf ook vaak van de ambtswoning. Het Foto Archief ROOD denken dat ze niet meetellen. nieuwe ontwerp gaat gepaard 11 TRIBUNE februari 2009 INTERVIEW

Agnes Kant “Omdat we de weg kennen, horen we voorop te lopen”

Ruim een half jaar is ze nu het boegbeeld van de SP. In die tijd gebeurde er nogal wat. De kredietcrisis trekt een loodzware wissel op ons land en het einde is nog lang niet in zicht. Desalniettemin is Agnes Kant optimistisch over de toekomst: “Onze voorstellen worden overgenomen omdat ze gesteund worden door de ménsen. Het kan anders en de SP loopt voorop.”

De laatste week van januari en de eerste Fortis-bank. Voor 750 duizend euro aan jaren tachtig van de vorige eeuw. Het van februari zijn roerig. Minister Bos van salaris. Plús bonussen! Ik wist niet wat ik neoliberalisme. Dát heeft zich verspreid Financiën schiet de grootste bank van hoorde. Want ik dacht dat er een einde zou over Europa en heeft ook in Nederland Nederland, ING, te hulp op een manier komen aan dit soort exorbitante belonin- voet aan de grond gekregen. Dáár ligt de waarbij de grootste risico’s voor rekening gen. Ik dacht dat die bonuscultuur moest diepere oorzaak van de kredietcrisis die komen van de belastingbetaler. Balken- stoppen. Daar was iedereen het toch over ons nu teistert. Langzaam maar zeker ende komt voor het onderzoek naar de eens? Maar nee; de eerste de beste afspraak ontstond er een cultuur van meer markt en steun aan de oorlog in Irak met de uitvlucht die onze minister van Financiën zélf minder overheid. Een cultuur waarin van een commissie, en wederom met de maakt, gebeurt mét bonussen. En ook kortetermijnwinst en aandeelhouders- steun van de PvdA wordt daarmee een hierover wond Pechtold zich tijdens het belang centraal stonden. Dat is allemaal parlementaire enquête op dit moment debat op. Hij opende de aanval op het niet zomaar komen aanwaaien. Nee, het is geblokkeerd. Maar ook: PvdA-minister kabinet. En ook hier had hij gelijk, dus enthousiast uitgedragen door de VVD, het Van der Laan (Wonen) maakt bekend een dacht ik: laat ik ’m eens vragen wat dan de CDA, D66 en de PvdA. Liberalisering, einde te willen maken aan de topsalarissen oplossing van D66 voor die graaicultuur is. deregulering, privatisering, flexibilisering; bij woningcorporaties. Eerste vraag aan Toen zei hij: ‘Er moet een code komen, ze kregen er maar niet genoeg van. Sinds Agnes Kant: staat de politiek aan de zelfregulering.’ Terwijl hij dus even de SP in de Kamer zit, hebben we vooravond van een denkomslag? daarvoor het kabinet daarop had aan- gewaarschuwd voor dat ongeremde “In antwoord daarop vertel ik een kleine gepakt! En het geheugen van meneer kapitalisme. Het brengt geen stabiliteit, het anekdote. Een tijdje geleden bezocht een Pechtold is kort: hij was die bankiers die houdt geen rekening met het algemeen en groepje Nederlandse topbankiers de geen enkele zelfreflectie kennen alweer langetermijnbelang. Het kapitalisme Tweede Kamer. Hun trof geen enkele vergeten. Hij is vooral van het korte zonder teugels laat zijn ware gezicht zien.” blaam, vonden ze zelf. Beschamend was effectje in een debat. Ik denk dat we het. van D66 reageer- kunnen concluderen dat neoliberale En nu? de dan ook furieus: ‘Een absurde verto- politici, waar Pechtold er een van is, nog in “Toen de kredietcrisis begon, was de SP de ning’, fulmineerde hij. En hij had gelijk. de ontkenningsfase zitten.” eerste die met een plan kwam met Maar wat gebeurde er later? Gerrit Zalm voorstellen voor ingrijpende hervormingen ging min of meer namens de Nederlandse Wat precies moeten zij niet van het financieel-economisch systeem. overheid werken bij de nieuwe ABN/ langer ontkennen? Dat plan behelst onder meer forse “Kijk, een veelgehoorde opvatting is dat de aanscherping van regels en toezicht, kredietcrisis een probleem van de Verenig- beperking van de macht van de aandeel- de Staten is, waarvan de gevolgen zijn houders en beëindiging van de onzalige overgewaaid naar Europa. Natuurlijk zijn bonuscultuur. De compleet uit de bocht de problemen daar ook begonnen. En ja, er gevlogen liberalisering moet op de schop. is inderdaad iets komen overwaaien: in de Dat is wat er moet gebeuren.” 12 TRIBUNE februari 2009 “Over de waarheid onderhandel je niet”

13 TRIBUNE februari 2009 INTERVIEW

Tijdens de partijraad in december haalde Erg optimistisch haar intrede in de Kamer voor ingezet. Kant twee citaten aan. ‘Steeds minder klinkt dat niet… Dat hebben we dus gewoon beréikt. Als je toezicht en een steeds fanatieker, bijna “Dat ben ik juist wel! Want als je goed het maar vaak genoeg blijft aankaarten en fundamentalistisch geloof in de ongebrei- oplet, merk je dat onze invloed als partij erop blijft hameren. Als je de strijd maar delde vrije markt hebben een dodelijke groeiende is. Dus ook dat wat men nu nog lang genoeg volhoudt. Het is een succes, cocktail opgeleverd.’ En: ‘We moeten het niet in wil zien, zullen we af gaan dwingen. als zij gaan zeggen wat wij al jaren willen. Angelsaksische model van ongelimiteerde Zoals we dat tot nu toe op allerlei fronten Nog beter is als ze ook gaan doén wat kortetermijn-winstmaximalisatie vaarwel gedaan hebben. Je merkt namelijk dat onze wij willen.” zeggen.’ De eerste bleek van , voorstellen steeds vaker ook door anderen de tweede van . worden overgenomen. Een paar voorbeel- Maar het is toch winst dat den? De PvdA wil nu ook dat er minder andere partijen blijkbaar tot Is er ondanks die ontkennings- woningen gesloopt worden en dat de beter inzicht zijn gekomen? fase toch niet sprake van het huurder daarbij inspraak moet krijgen. “Je moet kijken waaróm dat gebeurt. Dus: begin van een koerswijziging in Het CDA bepleit nu ook minder fusies van waar komt de steun voor onze voorstellen regeringskringen? zorginstellingen, omdat de schaal te groot feitelijk vandaan? En dan betwijfel ik of die “Aan de ene kant zie je inderdaad dat de wordt. Er komt een plan voor buurtver- partijen echt tot beter inzicht zijn geko- kredietcrisis de ogen en oren lijkt te pleeghuizen, op initiatief van de SP. men. Nee, het is iets anders. Onze openen. Je hoort plotseling taal die ons ‘Wijkzuster terug’ kopte de Telegraaf voorstellen worden overgenomen omdat bekend in de oren klinkt, misschien zelfs onlangs: staatssecretaris Bussemaker van onze opvattingen en ideeën gesteund wel als muziek. Maar woorden zijn niet Volksgezondheid heeft kennelijk het licht worden door de mensen. Dát geeft de genoeg. We moeten maar afwachten of die gezien. Zij vindt nu bovendien ook dat doorslag. Wij hebben niet alleen in koerswijziging er komt. Minister Bos zei váste hulpen met een vast contract het debatten gestreden voor onze opvattingen, ook dat het nooit meer zo wordt als het werk in de thuiszorg moeten gaan doen, en maar wij hebben steeds ons parlementaire was. Hoe het dan wel moet, zei hij er niet niet constant wisselende alfahulpen. Stel je optreden verbonden met de mensen. Dát is bij. En vervolgens benoemt hij Zalm met voor: dat gebeurt dus nadat de marktwer- de basis van ons succes. En dat is tevens het een vorstelijk salaris en bonussen bij ABN. king de vaste hulpen heeft gedwongen om verschil met andere partijen. Maar naast En premier Balkenende stelde dat we meer als alfahulp te gaan werken! Er is nu een die successen zijn er nog genoeg dingen om naar het ‘Rijnlandse model’ moeten. Wat wetsvoorstel in de maak om dat onmogelijk voor te strijden. Vele maatschappelijke dat precies is en wat er dan anders moet, is te maken. En jawel, dat heeft alles te noden worden door het kabinet nog niet mij niet duidelijk geworden. Wel liet hij maken met de maatschappelijke druk die gezien, laat staan opgelost.” zich in het Financieele Dagblad ontvallen, ontstond na ons thuiszorgspotje met Mieke dat ‘het klassieke Rijnlandse model zich (de oudere dame die zich uitkleedt –red.). Wat zijn volgens jou de kenmerkt door een zekere mate van Toen dat tv-spotje laatst de Gouden Loeki belangrijkste daarvan? inflexibiliteit’. Volgens hem leidt dat er won, stemde mij dat ook zeer optimistisch. “Waar het op het menselijk vlak te vaak onder meer toe dat nieuwe groepen Waarom? Omdat het blijkbaar zo is dat als tekortschiet, is de zorg. De thuiszorg wordt mensen moeilijk een plek op de arbeids- de Nederlandse bevolking mag kiezen uit om zeep geholpen door bezuinigingen en markt kunnen veroveren. De moderne al die tv-spotjes, dat mensen blijkbaar toch verplichte marktwerking. Nog steeds zijn variant van het Rijnlandse model noemt kiezen voor datgene wat er toe doet, voor er schrijnende situaties in verpleeghuizen, de premier de ‘Rijndelta-variant’. Maar wat zij belangrijk vinden, in dit geval: verzorgingshuizen, in de geestelijke houdt die in dat de deuren wagenwijd open menselijke thuiszorg. Daaruit put ik hoop gezondheidszorg en de gehandicapten- moeten voor werkgevers, zodat zij in de voor de toekomst. Nog zoiets. Nadat de SP zorg. Niet omdat de mensen niet hard toekomst nog gemakkelijker mensen jarenlang heeft gepleit voor kleinere genoeg werken, maar omdat zij te veel kunnen ontslaan? Het is dus zeker scholen, komt nu minister Plasterk met een moeten doen, in korte tijd en met te weinig oppassen geblazen met die zogenaamde voorstel om de schaalvergroting in het collega’s. En dan wordt er door dit koerswijziging van het kabinet. Centraal onderwijs tegen te gaan. En dat ook het kabinet-Balkenende doodleuk ook nog moet de vraag staan: wat kunnen we leren CDA een fusiestop wil. En het besef begint eens 800 miljoen bezuinigd op de lang- van wat er mis ging voor de stappen die we door te dringen dat het toch niet zo durige zorg, de AWBZ. de komende tijd gaan zetten? En hoe moet verstandig is om de grens open te zetten Vervolgens wordt de zorg ook nog eens het daarom anders. Dát is het debat dat dit voor werknemers uit nieuwe lidstaten van geteisterd door een controle-, indicatie-, jaar gevoerd moet worden. Andere de EU. En dat er eindelijk eens iets gedaan registratie- en certificatiegekte. Die partijen, die jarenlang verantwoordelijk wordt aan de topsalarissen in de publieke papierwinkel, die bureaucratie is dodelijk waren, moeten dan wel in de spiegel sector. Deze hele opsomming… het zijn voor de zorg, waar sowieso al een perso- durven kijken.” stuk voor stuk ónze successen.” neelstekort heerst. Gevolg: minder handen aan het bed, gedemotiveerd personeel en Oh ja? gefrustreerde patiënten. Daar heeft de “Ja. Als ik op tv woordvoerders van regering nauwelijks oog voor; ze zit echt op coalitiepartijen trots zie vertellen dat ze de verkeerde koers. Dat leidt tot verdere iets aan die topsalarissen gaan doen, dan ontmenselijking van de zorg. Er is geen tijd denk ik: ja, daar heeft de SP zich sinds meer om mensen in verpleeghuizen wat

14 TRIBUNE februari 2009 INTERVIEW

“We komen met een offensief voor goede menselijke zorg voor iedereen: ‘Onze Zorg’”

extra aandacht te geven, als ze jarig zijn of kerst kwamen de langverwachte antwoor- nieuwe Europese Verdrag nauwelijks van buiten een frisse neus willen halen den van de regering op de honderd de Europese Grondwet, die de Nederlan- bijvoorbeeld. Ik hoor berichten uit zorg- en Kamervragen daarnaar. Die antwoorden ders massaal hebben verworpen. En een verpleeghuizen waar nabestaanden, waren honderd keer niks. Er is nog steeds nieuw referendum is hen onthouden. Wij medewerkers en personeel amper meer de geen openheid over de inhoudelijke gaan de kiezers oproepen om dit jaar tijd krijgen om afscheid te nemen van afweging van de regering met betrekking alsnog – of beter gezegd: nogmaals – tegen overleden bewoners. Razendsnel moet de tot het verlenen van politieke steun aan die de neoliberale koers van Europa te kamer ontruimd worden, anders wordt oorlog. Minister Bos zei in NRC Handels- stemmen. de huurprijs van de kamer per dag in blad: ‘Bij de volgende formatie gaan we dat De tijd is rijp voor een nieuwe koers, ook in rekening gebracht. Zulke dingen gebeuren onderzoek naar Irak weer inbrengen.’ Tja, Europa. Een koers die gekenmerkt wordt in Nederland anno 2009. Dat is bescha- dan denk ik: sinds wanneer is waarheids- door solidariteit, zeggenschap en lange- mend. Het moet anders en dat kán ook. Ik vinding onderdeel van coalitieonderhan- termijnbelangen. Een koers met de mens heb diverse verpleeghuizen bezocht die de delingen? Over de waarheid onderhandel als middelpunt in plaats van de markt. zorg uitstekend georganiseerd hebben: je niet! Als er in een democratie een Het is onze opgave om voorop te gaan in kleinschalig en op buurtniveau. Kortom, onderzoek nodig is om de waarheid boven die nieuwe koers. Waarom? Omdat wij de meer actie in de zorg is keihard nodig. tafel te krijgen, dan moet dat onderzoek er weg kennen.” Daarom komen we met een offensief: gewoon komen. Dat onafhankelijke ‘Onze Zorg’. Voor goede menselijke zorg, onderzoek van premier Balkenende is een voor iedereen. Dat is toch echt niet te veel uitvlucht. Hij moést wel een uitvlucht Tekst Rob Janssen gevraagd.” zoeken; niet vanwege nieuwe feiten en Foto’s Suzanne van de Kerk onbeantwoorde vragen, maar onder druk En buiten de zorg? van aanhoudende vragen van onder “Wat er natuurlijk ook moet komen is een andere de SP. parlementair onderzoek naar de politieke En ik verzeker je: dat parlementair steun aan de oorlog in Irak. Vlak voor onderzoek kómt er ook. Met of zonder Bos.

Dit jaar hebben we ook Europese verkie- zingen. In tegenstelling tot wat anderen ons willen doen geloven verschilt het

15 TRIBUNE februari 2009 reportage asStoffelsen B oto F

Verkoop Essent en Nuon onzalig én onnodig Ze zijn nuts! Volgend jaar gaan alle remmen los. Dan mogen provincies en gemeenten hun aandelen in de nu nog publieke energiebedrijven verkopen. Duitse giganten als RWE en E.ON liggen al op de loer en de race lijkt gelopen. Líjkt, want er is wel degelijk een alternatief voor de uitlevering aan buitenlandse markt-mastodonten.

16 TRIBUNE februari 2009 reportage

Maandagochtend, 19 januari 2009. benadrukt ze. “Ik hoop dat iedereen smerigste energie-leveranciers van Buiten is het ijskoud. Er waait een harde straks ook naar Noord-Holland komt, als Europa, waar nog wordt geproduceerd op wind en het regent. Naast het kantoor van hetzelfde gebeurt met Nuon. Het privati- basis van bruinkool en steenkool. Het is energieleverancier Essent in ’s-Hertogen- seren van de nutsvoorzieningen is het onze verantwoordelijkheid om de verkoop bosch staan SP-busjes geparkeerd. Even domste wat de regering ooit heeft gedaan. te voorkomen. Het kabinet steekt geen verderop beweegt zich een stoet betogers Daardoor stijgen de prijzen. Het CDA poot uit om deze publieke nutsvoorziening in de richting van de hoofdingang. was er destijds niet voor, de PvdA heeft de in overheidshanden te houden. We Journalisten en cameraploegen verzame- privatisering er toen doorgedrukt.” hebben nu dus nog één mogelijkheid: de len zich. Kantoormedewerkers kijken Ondertussen is Agnes Kant gearriveerd. bevolking oproepen om te protesteren nieuwsgierig uit het raam. Over een paar Blauwbekkend van de kou, maar onder tegen deze uitverkoop. Daarom zijn we minuten, om vijf voor twaalf, zal energie- luid gejuich, klimt ze op een zeepkist. hier. Vandaag starten we een grote actie, leverancier Essent door demonstranten tot “Jahaa, en hier bovenop is het nog die maanden gaat duren. Overal in het publiek bezit worden verklaard. Waarom? kouder!”, roept ze door een megafoon. land zullen we de volksvertegenwoordi- Omdat een Duitse energiereus, RWE, “Op dit soort dagen hoop je toch echt dat gers duidelijk maken dat we het er niet Essent wil overnemen. Voor maar liefst de kachel het doet. Wij staan hier omdat mee eens zijn. Essent verkopen? Ze zijn 9,3 miljard, een bedrag waar veel Essent in de uitverkoop wordt gedaan nuts! Stop de uitverkoop! Essent is en blijft provincie- en gemeentebestuurders nu al door publieke aandeelhouders, provincies van ons.” Onder luid applaus slaat Agnes hun vingers bij aflikken. “Het gevaar is en gemeentes. Ze denken snel geld te Kant, recht voor het Essent-gebouw, een dat Essent straks in handen komt van vangen. Ik ken dat ergens van. Er waren bord in de grond met een heldere particuliere aandeelhouders”, waarschuwt ook banken die alleen aan winsten boodschap: ‘Publiek bezit’. Nico Heijmans, voorzitter van de dachten en niet aan het langetermijn- Ondertussen heeft Jeroen Brouwers, SP-fractie in de Provinciale Staten van effect. Daarom hebben we nu een perswoordvoerder van Essent, zich een Noord-Brabant. “Die zullen echt niet kredietcrisis. Ons gaat het om het weg gebaand door de menigte. “Eén ding zeggen: ‘Joh, geef mij dit jaar maar wat publieke belang. Energie is geen luxe, moet me wel even van het hart”, roept hij minder winst zodat de mensen niet zo’n maar een basisvoorziening. Die moet door de megafoon. “Als het gaat over een hoge energierekening hebben.’ Nee, het betrouwbaar en betaalbaar zijn. Wij duurzame toekomst… Ik weet het, RWE doel van een bedrijf is zo veel mogelijk willen ook dat energie duurzaam is. Er is is op dit moment niet de allerschoonste winst maken op korte termijn. En dat zal geen enkele garantie dat RWE daarvoor van Europa. Verre van zelfs. Maar Essent uiteindelijk niet resulteren in een lage prijs gaat zorgen. Integendeel! Het Duitse en RWE hebben wel veel plannen voor voor de consument en een betrouwbare bedrijf staat bekend als een van de duurzame energie. Zo gaan we flink energielevering.” Nu hebben de vier overgebleven publieke bedrijven een dochteronderneming die het elektriciteits- en gasnet bestiert. Het is aandeelhouders nog verboden om hun bedrijf te verkopen aan een private investeerder. Maar per 1 januari volgend jaar moeten Essent, NUON, Eneco en Delta volgens de zogeheten splitsingswet hun netbedrijf hebben afgesplitst. De netwerkbedrijven moeten verplicht in overheidshanden blijven, maar dat geldt niet voor de productie- en leveringsbedrij- ven. De aandeelhouders daarvan kunnen het bedrijf dan gewoon verkopen.

“Ze denken snel geld te vangen; ik ken dat obVoss ergens van” R oto Uit het hele land zijn mensen naar Den F Bosch gekomen om te demonstreren tegen de overname van Essent. “Alsof het al niet Onderteken de petitie! duur genoeg is”, zeggen ze tegen elkaar. “Het wordt nog een luxe om je huis te Op www.zezijnnuts.nl kun je de petitie ‘Nutsbedrijven verkoop je niet’ verwarmen!” Er zijn veel SP’ers, maar ondertekenen en protesteren tegen de verkoop van ons publieke ook een CDA-lid uit Haarlem laat van energiebedrijf. Ook vind je op die site het laatste nieuws en opinies. zich horen. “Ik vind dit een goede actie”, Geïnteresseerd in nog meer achtergronden? Neem eens een kijkje op het weblog van Tweede Kamerlid : paulusjansen.sp.nl

17 TRIBUNE februari 2009 reportage

Energieke politici

Qua omvang is RWE (Rheinisch-Westfälisches Elektrizitätswerk) de nummer twee op de Duitse energiemarkt. Het bedrijf raakte in 2004 in opspraak, toen aan het licht kwam dat kwistig met geld was gestrooid naar invloedrijke politici van de christendemocratische CDU. Bestuurslid Hermann Joseph Arentz ontving jaarlijks 60.000 euro plus gratis

obVoss stroom(!) van RWE Power AG, een R dochter van RWE. Later bleek dat ook oto F algemeen secretaris Laurenz Meyer zich flink had laten fêteren. Beiden traden vervolgens af. In dezelfde periode werd investeren in windenergie. Dus wat dat heeft alleen al 31 procent van de Essent- onthuld dat RWE zo’n 200 mensen in betreft ziet de toekomst er goed uit. Maar aandelen. Op dit moment is de meerder- dienst had die gedurende tientallen jaren ik wens jullie hoe dan ook succes met de heid van de Statenleden daar voor een via een politieke nevenfunctie het komende acties.” overname, maar dat zegt nog helemaal energiebeleid probeerden te niets. Veel leden en kiezers van bijvoor- beïnvloeden. “We kunnen de overname beeld het CDA zijn het oneens met hun Een andere affaire speelde vorig jaar. nog tegenhouden” volksvertegenwoordigers. In de provincie Voormalig minister en SPD-kopstuk Noord-Brabant wordt pas op z’n vroegst Wolfgang Clement uitte openlijk kritiek “Natuurlijk, dit had allemaal voorkomen eind april een definitief besluit genomen. aan het adres van partijgenoot Andrea kunnen worden”, zegt Nico Heijmans. We hebben dus nog een paar maanden Ypsilanti, SPD-lijsttrekker voor de “Jaren geleden stemde de toenmalige de tijd om mensen te overtuigen – en dat deelstaatverkiezingen in Hessen. regering – de PvdA voorop – in met de kán. Elk huishouden heeft gas en licht Clement, lid van de raad van toezicht van splitsing van nutsvoorzieningen in nodig. Het is een eerste levensbehoefte.” RWE, hekelde Ypsilanti’s nee tegen netwerk- en distributiebedrijven. Dat is de kernenergie en verklaarde dat hij niet op eerste stap geweest naar privatisering. Toeval of niet – op diezelfde negentiende haar zou stemmen. Dat deed hij vlak voor Gek genoeg waren de Provinciale Staten januari wordt bekend dat een andere de verkiezingen, die de SPD vervolgens daar toen faliekant tegen; ook vertegen- Duitse energiereus ook al aast op met een tiende procent verloor van de woordigers van CDA, PvdA en VVD. In Nederlandse energie-aandelen: E.ON. Dit CDU. Na een storm van kritiek en de Tweede Kamer trok men zich daar in Düsseldorf gevestigde bedrijf zou dreigend royement verliet Clement helaas niets van aan. Maar het is ook nu volgens Duitse bronnen zijn oog hebben de partij. nog niet te laat. We kunnen de overname laten vallen op Nuon. E.ON is voor Overigens was Wolfgang Clement als nog tegenhouden, door een enorme druk Paulus Jansen, energiewoordvoerder van minister een belangrijke steunpilaar van te zetten op alle provinciale besturen. de SP-Tweede Kamerfractie geen ex-kanselier Gerhard Schröder, ook SPD. Honderdduizenden flyers liggen klaar om onbekende: “Dat bedrijf is al actief op de Laatstgenoemde kreeg na de verloren verspreid te worden. We trekken ook het Nederlandse markt, het nam enkele jaren bondsdagverkiezingen in 2005 een hoge land in met massale handtekeningen- geleden de elektriciteitscentrales van EZH functie in een door de Russische acties. We zullen het grote publiek laten in de regio’s Rijnmond en Haaglanden gasgigant Gazprom gedomineerd spreken en daar móeten de volksvertegen- over. Net als RWE is ook E.ON groot in energieconsortium, waarin ook E.ON woordigers naar luisteren.” kolen. En ze willen daarin nog groter vertegenwoordigd is. E.ON heeft op zijn “Kijk, uiteindelijk moet 80 procent van de worden, via de bouw van een nieuwe beurt weer een aandeel van 6,4 procent aandeelhouders instemmen met een kolencentrale op de Maasvlakte.” in Gazprom. Niet lang daarna werd overname”, legt Heijmans uit. “Als Gazprom hoofdsponsor van topvoetbal- bijvoorbeeld de provincies Overijssel en “Er gebeurt precies waar club Schalke 04. Het contract leverde de Groningen ‘nee’ zeggen, dan gaat de hele wij tien jaar geleden al club over een periode van vijfenhalf jaar deal al niet door – want samen bezitten tot 125 miljoen euro op. die al meer dan 20 procent van de voor waarschuwden” aandelen van Essent. En Noord-Brabant E.ON behoort met RWE en de Franse bedrijven Gaz de France/Suez en EDF 18 TRIBUNE februari 2009 reportage

tot het kwartet dat nu al de Noordwest- Maar vooralsnog lijkt de trein der inkoopcombinatie kan goed concurreren Europese energiemarkt beheerst. Peter liberalisering en schaalvergroting gewoon met de grote Europese energieconcerns. Vogtländer, voorzitter van de door te denderen. Volgens de provincie En ze blijven publiek bezit. Bovendien Energieraad, zei op Radio 1: “Als dit Limburg bijvoorbeeld is ‘publieke zijn dure reclamecampagnes om klanten proces zich zou voortzetten en er zouden deelname aan een commerciële multi- bij elkaar weg te kapen dan overbodig. Zo maar vier aanbieders overblijven, en dat national niet langer gewenst’. Essent kan hebben de Nederlandse klanten straks in zijn dan die vier grote spelers, dan zijn wij niet zelfstandig blijven voortbestaan, zegt iedere regio de keuze tussen een degelijk, bezorgd over te weinig concurrentie.” Essent-bestuursvoorzitter Boersma. En de betaalbaar publiek energiebedrijf naast de En zo dreigt precies datgene te ontstaan Tweede Kamer verwierp een SP-motie commerciële jongens van het snelle geld. wat de politiek in de jaren negentig juist om de verkoop van Essent te voorkomen: Vooral de positie van huishoudens en het wilde afschaffen: het marktmonopolie. alleen GroenLinks en de Partij voor de midden- en kleinbedrijf zal hierdoor SP’er Remi Poppe, zowel toen als nu Dieren steunden de oproep van Agnes versterkt worden,” aldus Jansen, “want de Tweede Kamerlid, kan zich de discussies Kant om desnoods het Rijk de Essent- kosten van dividend, hoge salarissen voor van een jaar of tien geleden in het aandelen op te laten kopen. Kortom: er is bestuurders kunnen flink omlaag – met parlement nog goed herinneren. “Ik weet niets aan te doen, het is eten of gegeten als resultaat een lagere energierekening nog goed dat PvdA-Kamerlid Crone mij worden, het moet nou eenmaal. voor de klanten.” vroeg: ‘Wilt u het overheidsmonopolie Er is bovendien geen enkele sprake van dan handhaven?’ Ik antwoordde: ‘Beter Europese dwang, aldus Jansen: “Europa een goeie monopolist waar je wat over te “Door samenwerking verbiedt geen overheden als aandeel- vertellen hebt, dan een slechte marktpartij kunnen energiebedrijven houder van energiebedrijven. In diverse waarbij je niks meer in te brengen hebt.’ concurreren met de grote landen zijn nog bedrijven actief waar Nog zo’n typische vraag van die tijd: concerns” overheden aandeelhouder of zelfs ‘Meneer Poppe, wilt u dan niet dat het Maar volgens Paulus Jansen is er wel grootaandeelhouder zijn. Trouwens, ook allemaal beter wordt?’ Dan zei ik: ‘Wat is degelijk een alternatief. “Nederland heeft in een geliberaliseerde markt kunnen er nu slecht dan? We hebben een prima nu nog vier publieke energiebedrijven: overheidsbedrijven bestaan. Zo heeft productiesysteem en de distributie is ook Essent, NUON, Delta en Eneco. Samen iedereen keuze tussen enerzijds de in orde. Dus wat nou beter? Straks kan bedienen die ongeveer driekwart van de wildwest-aanbieders die gaan voor het iedere Tedje van Es stroom gaan verko- Nederlandse huishoudens. Waarom zou je snelle geld en anderzijds een degelijk en pen. Hij hoeft geen investeringen te doen die vier niet omvormen tot maatschappe- betaalbaar alternatief. In Amerika heb je en smeert ’m als het hem uitkomt.’ Ja, en lijke ondernemingen en het aandeelhou- aan de hand van de Enron-schandalen nu – tien jaar later – gebeurt exact derschap concentreren bij de provincies? kunnen zien wat je kunt krijgen als je de datgene waar we toen voor waarschuw- Dan blijven ze publiek bezit en hoeven ze energievoorziening helemaal aan de den: namelijk de vorming van grote elkaar niet te beconcurreren. In plaats markt overlaat.” marktmonopolisten waar je geen bal meer daarvan kunnen ze samenwerken bij de over te vertellen hebt.” inkoop van fossiele brandstoffen; zo’n Terug in Den Bosch. Nadat Essent tot publiek bezit is uitgeroepen, trekken tientallen SP-leden door de kou naar het Centraal Station en de Bossche binnen- stad om mensen te informeren over de gevaren van de voorgenomen overname. Een ijskoud startschot voor een campagne waarvan het ijzer gloeiend heet is. Want in april beslissen de provincies. Interessant in dat opzicht: op 28 januari liet het Limburgse Brunssum als aller- eerste gemeente weten haar Essent- aandelen niet te willen verkopen. De gemeenteraad riep andere gemeenten en provincies per motie op om zich tegen de geplande overname te keren.

Tekst Rob Janssen en Marjo van Lijssel

Illustratie Arend van Dam

19 TRIBUNE februari 2009 interview

Jaap Hamburger “Natuurlijk is er ook in Joodse kring kritiek op Israël”

Een Ander Joods Geluid (EAJG) is opgericht in 2001, direct na de verkiezing van Sharon als Israëlische premier. “De voorbereidingen waren al langer aan de gang, maar ze kwamen in een stroomver- snelling met het uitbreken van de tweede intifada (Palestijnse opstand) in september 2000”, vertelt Jaap Hamburger. “Deze gebeurtenissen bevestigden het desas- treuze karakter van de Israëlische politiek ten opzichte van de Palestijnen. Ze lieten zien dat die politiek als een boemerang werkt op het moreel gehalte van de Israëlische samenleving en op den duur ook op de houdbaarheid van de Israëlische staat.” Daarnaast waren er ook ‘binnenlandse’ redenen om met een dergelijk initiatief te komen, legt Hamburger uit. “De traditionele Joodse organisaties in Nederland staan weinig kritisch tegenover het Israëlische beleid. Natuurlijk is er ook in Joodse kringen kritiek op Israël, maar die wordt bij voorkeur binnenskamers geuit, en gaat vaak niet verder dan dat ook Israël fouten maakt. ‘Net als andere landen’, wordt er dan haastig aan toegevoegd. Een aantal mensen vond dat die kritiek ook publiek moest worden geuit, dat we ook en juist als Joden mee moeten durven doen aan het openbare debat over het Midden-Oosten. Vredesactiviste Anneke Jos Mouthaan en tv-producent Harry de Winter hebben toen via een advertentie mensen uit Joodse kring opgeroepen om dat kritische geluid te laten horen. Het uitgangspunt was om gezamenlijk te laten blijken dat Bij verschillende demonstraties tegen de Israëlische inval in men de politiek van Israël rampzalig vond Gaza sprak hij zich vanaf het podium in niet mis te verstane – niet zozeer voor de Palestijnen, dat was termen uit tegen de Israëlische agressie. Jaap Hamburger, niet de eerste overweging – maar vooral voorzitter van ‘Een Ander Joods Geluid: “We moeten stelling voor Israël zelf. Ik heb dat toen ook blijven nemen tegen de schendingen van het internationaal recht ondertekend, en zo is het balletje gaan en tegen pogingen om critici van Israël monddood te maken.” rollen. Sinds december 2007 ben ik voorzitter.”’ 20 TRIBUNE februari 2009 interview

“En”, gaat hij verder, “ik ben nog steeds staat ook dat we willen bijdragen aan de Israël en ‘de Joden’. Dan valt moeilijk van heel tevreden met die naam: Een Ander discussie over dat conflict in de die jongeren te verwachten dat ze zeggen: Joods Geluid. Want dat is precies wat we Nederlandse samenleving. Nu wordt van wij laten die Joodse organisaties er willen zijn, niet het andere Joodse geluid, allerlei kanten gezegd dat het Midden- helemaal buiten en richten onze kritiek maar een ander geluid dan dat van de Oostenconflict niet in de Nederlandse alleen op het Israëlische beleid.” traditionele Joodse organisaties.” samenleving moet worden geïntrodu- Als die jongeren leuzen tegen joden ceerd. Ik vind dat onwaarachtig en niet roepen – hoe misplaatst en verwerpelijk ik De afgelopen tijd hebben jullie realistisch. Toen Nederland nog kritiek- die leuzen ook vind – dan is dat geen je heel intensief beziggehouden loos achter Israël stond, heb ik dat nooit uiting van sluimerend, autonoom met Gaza, en heftig geprotes- gehoord. Nu er andere meningen klinken, antisemitisme, maar mede een reactie op teerd tegen de Israëlische heet het dat het conflict hier wordt de opstelling van de Joodse organisaties aanval op de Gaza-strook. geïntroduceerd. Het is niet realistisch, die zich, hoe je het ook bekijkt, solidair Daarbij stond wel de positie van omdat de samenstelling van onze verklaren met de Israëlische agressie. de Palestijnen centraal. samenleving voorgoed veranderd is en dit Daarna maken die organisaties van “Ja, we konden moeilijk anders. De conflict wereldwijd nu eenmaal heftige dergelijke uitingen met veel tam-tam een aanval op Gaza was absoluut overbodig emoties oproept. Wij kunnen in die nieuw maatschappelijk probleem, ‘het en alleen daarom al schandalig. Daar kan discussie mogelijk iets betekenen, door ons oplevend antisemitisme’ geheten. Die je niet anders dan tegen protesteren. standpunt uit te dragen. Wij zijn in onze houding vind ik te vergelijken met die van Kijk, er zijn in de geschiedenis van het kritiek op het Israëlische beleid geloof- een pyromaan die roept: ‘Brand, brand’, Jodendom altijd twee stromingen geweest. waardiger dan de meeste traditionele nadat hij die zelf heeft helpen aansteken. Aan de ene kant een nationalistische, Joodse organisaties en kunnen zo een Ons wordt verweten dat wij deelnemen chauvinistische stroming en aan de brug slaan naar de emoties van anderen aan demonstraties waar een afschuwelijke andere kant een humanitaire. De en misplaatste anti-Joodse sentimenten leuze als ‘Hamas Hamas, Joden aan het Israëlische politiek wordt nu volledig helpen dempen. Dat doen we ook, met gas’ zou zijn geroepen. Ik vind, waar die gedomineerd door de eerste stroming. Er succes. kreten kunnen klinken, waar het mogelijk zijn allerlei Joodse groepen en organisa- Door het Centrum Informatie en misgaat, juist daar moeten wij niet ties, ook in Israël, die op de tweede lijn Documentatie Israël (CIDI) en acht weglopen, daar moeten wij zijn. Als we de zitten. Maar zij worden overstemd door andere Joodse organisaties werd begin eerste de beste steeg induiken, zal het het officiële beleid, en door regeringspro- januari naar aanleiding van de aanval op honderdvoudig doorzieken. Als we er op paganda. Wij zien het ook als onze Gaza een verklaring uitgegeven waarin ze af gaan, is er kans dat het wegsterft. Dat is opdracht het debat hier te verrijken met Nederland opriepen om ‘solidair te zijn ook precies de reactie die ik krijg van de hun argumenten en opinies, die in het met de veiligheid van Israël’. Dat organisatoren van dit soort demonstraties. andere humanitaire jodendom wortelen. beschouw ik als bedrieglijk, een poging Die zijn zielsblij dat wij deelnemen, want De vooraanstaande Joodse historicus Avi oude pro-Israëlische sentimenten te juist dat geeft hun een argument om tegen Shlaim, die altijd kritisch maar loyaal is activeren om kritiek te smoren. De hun eigen achterban te zeggen: ‘Kijk nou geweest ten opzichte van Israël, schrijft nu strategische veiligheid van Israël was uit dat je niet generaliseert, er staat een in een Engelse krant naar aanleiding van helemaal niet in het geding. En wat Joodse organisatie op het podium dus je de aanval op Gaza, dat hij Israël betreft de veiligheid van Israëlische kunt niet zeggen dat ‘Joden’ dit of dat beschouwt als een schurkenstaat. ‘Kijk, staatsburgers, die werd door het vooraf- vinden.’ Let wel: ik zeg niet tegen Joodse een schurkenstaat is een staat die beschikt gaand staakt-het-vuren geborgd. Het organisaties met een andere mening dan over massavernietigingswapens, die meest verbazingwekkende was dat die de onze: eigen schuld dikke bult, jullie conflicten oplost door wapengeweld in verklaring ook ondertekend was door het hebben geen recht van spreken. Maar wel: plaats van door diplomatie en die zich Joods Maatschappelijk Werk en het verbeeld je niet ons op te leggen wat wij niet houdt aan de internationale rechts- Israëlitisch Kerkgenootschap: twee wel en niet moeten doen, en bega al regels. Dat is allemaal van toepassing op organisaties die hun werkterrein in helemaal niet de fout ons daarvan een Israël. Wie de schoen past trekke hem Nederland hebben en zich statutair verwijt te maken. Wij helpen dempen wat aan’, schrijft Shlaim onomwonden.” helemaal niet horen uit te spreken over mede door jullie aan het scheefgroeien is. het Israëlisch-Palestijnse conflict, of de Op de demonstratie op het Malieveld Door jullie opstelling inzake het politiek van Israël. werd ik aangekondigd als vertegenwoor- conflict in het Midden-Oosten diger van een Joodse organisatie. Dan zitten jullie ook midden in de Kijk, als de grote Joodse organisatie zich staan er 1500 mensen die collectief ‘boe’ discussie in Nederland, over de op deze cruciale momenten volledig roepen, dan wordt er gefloten en gesist als verhouding tussen verschil- identificeren met Israël en in alle toonaar- ik naar voren loop. Na mijn toespraakje lende bevolkingsgroepen. den het optreden van Israël verdedigen, van zes minuten wordt er beschaafd “Ja, onze hoofdtaak ligt bij het Israëlisch- dan is het wat veel gevraagd van – laten geklapt. Nou, dan denk ik: je kan in zes Palestijnse conflict, maar in onze statuten we zeggen Marokkaanse jongens van 17, minuten mensen toch even op het andere 18 jaar – dat die tezelfdertijd nauwgezet been zetten. Dan moet ik daar dus niet het gewenste onderscheid maken tussen weglopen, maar daar zijn. Daar waar het mogelijk misgaat.

21 TRIBUNE februari 2009 interview

zetten. Maar de rol van het CIDI en van anderen hierin is zeer bedenkelijk. En zoals ik al zei: het is een patroon dat we al heel lang kennen. Daartoe behoort ook dat Moszkowicz een aanklacht indient tegen Van Bommel, omdat die niet weggelopen is van een paar jongens en hun gekreet. Zo’n aanklacht dient een heel ander doel. Intimidatie van perso- nen, sturing van de discussie. Nederland moet zich een tijdje intens bezighouden met Harry van Bommel en niet met de situatie in Gaza. Er zijn organisaties en individuen die discussie over borden belangrijker vinden dan over bombarde- menten, en over woorden belangrijker dan over moorden. Dat is wat we steeds zien: het gaat steeds over woorden, over getallen, plaatsen, afbeeldingen. Bepaalde groepen claimen die. Boomerang mag geen kaart uitbren- gen met de beeltenis van Anne Frank met een Palestijnse sjaal. Bij een herdenking bij het voormalige kamp Westerbork mag door onze vorige voorzitter niet gezegd worden dat als je begint met mensen opsluiten, dat een hellend vlak is en dat hij dat ziet gebeuren in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever. Maar dezelfde mensen die daar schande over spraken, claimden in 2006 zelf het Jonas Daniel Meijerplein – de plaats waar in de oorlog de Duitsers de Joden verzamelden om ze af te voeren – als plaats voor een manifestatie van steun aan de al even wrede als overbodige Israëlische aanval op Libanon. Het kan niet zo zijn dat een kleine groep bepaalt welke woorden, Er is ook nogal wat te doen Witteman roept hij dat Harry van welke getallen, welke plekken er door wie geweest over de aanwezigheid Bommels aanwezigheid bij de Auschwitz- gebruikt worden. van SP-Kamerlid Harry van herdenking niet gepast is. Dan denk ik: Bommel op een demonstratie in wie is hij om dat te roepen, daar gaat het Laat de SP de moed tonen zich aan deze Amsterdam. Ook daarover Auschwitz Comité over. Dan hoor ik problematiek te blijven committeren. Om hebben jullie je mening duidelijk Jacques Grishaver, voorzitter van het in het parlement en op de straat een laten horen. Auschwitz Comité, inderdaad op de tv duidelijk en helder standpunt in te nemen “Ja, die hele gang van zaken komt mij uitleggen dat het een openbare bijeen- over de bezetting zelf, als een schending maar al te bekend voor. Er is een voor- komst is waar iedereen welkom is. En van het internationaal recht, alsmede over aanstaand politicus met kritiek op Israël vervolgens meldt Harry van Bommel dat alle schendingen van het internationaal en dan wordt er een rel rond zijn persoon hij na overleg met het comité besloten recht binnen de bezetting. De SP is niet gecreëerd waarbij alles en iedereen in heeft om er niet naartoe te gaan, omdat de partij van Verhagen, toch?” stelling wordt gebracht. Eerst is er een hij niet wil dat hij door zijn aanwezigheid filmpje op YouTube, waarvan ik weet dat alle aandacht naar zich toe trekt. Op de het afkomstig is uit een zeer pro-Israëli- achtergrond was er sprake van geruchten Tekst Willem Bos Foto’s Karen Veldkamp sche en anti-islamitische hoek. Dat wordt over bedreigingen en het verstoren van de dan opgepakt door Elsevier en de herdenking. Telegraaf. Het heeft er alle schijn van dat Het siert Van Bommel dat hij zich heeft het CIDI dat vuurtje heeft aangestoken. teruggetrokken. Soms is het moediger om Vervolgens neemt rabbijn Evers de fakkel je terug te trekken, om verdere escalatie te over, in een ANP-bericht en bij Pauw en voorkomen, dan principieel door te

22 TRIBUNE februari 2009 SPECIAAL-REEKS

“Tijd voor een Revisieraad” Wie controleert de rechter?

Kun je in onze rechtsstaat onschuldig zijn en tóch (hoge) gevangenisstraf krijgen? Ja dat kan, zo weet heel Nederland sinds de uitkomst van de Schiedamse Parkmoord en de Puttense moordzaak. Het vertrouwen in de rechtspraak is in gevaar. Daarom wil SP-Tweede Kamerlid dat een onafhankelijke Revisieraad vonnissen kan herzien.

Een chirurg opereert ’s nachts een meisje dat haar polsen heeft gebroken. Enkele uren na de ingreep moet de chirurg controleren of het gips om haar armen geen zenuwen afknelt en of er gevoel in haar vingers zit. Midden in de nacht gaat hij daarom naar haar bed in het ziekenhuis. Het meisje is nog onder narcose. De arts kan zien dat ze reageert op aanraking van de vingers. Een andere patiënte begint te gillen, want ze heeft een enge man gezien. Althans, ze zegt dat ze dat droomde. Het geopereerde meisje is wakker geworden van het tumult. Ze raken aan de praat, totdat er een verpleegkundige bij gaat zitten. De rust keert weder. Maar even later wordt er weer alarm geslagen vanwege de enge man; nu zou hij zelfs onder de dekens aan de geslachts- organen van de patiënte hebben gezeten. De volgende ochtend zeggen beide meisjes dat een man hun geslachtsorganen heeft betast. Eerst beweren ze dat het de vader was van een ander kind dat in hetzelfde ziekenhuis ligt. Korte tijd later zeggen ze dat het de chirurg was. De politie zet de chirurg in een rijtje met andere mannen. De meisjes wijzen hem aan, hij is de enige van de mannen in het rijtje die ze kennen.

Rechtspsycholoog prof. dr. Willem Wagenaar noemt dat onzin. Hij besprak de zaak van de chirurg vorig jaar tijdens het symposium ‘Crisis in de Rechtsstaat?’ De bijeenkomst was georganiseerd door SP-Kamerlid Jan de Wit en ging in op vragen als: wie roept de rechter tot de orde als die ernstige fouten maakt? Kent Nederland wel voldoende mogelijkheden tot herziening van vonnissen? Moet er een onafhankelijke instantie komen die rechterlijke uitspraken kan onderzoeken Foto Truus van Gog / Hollandse Hoogte 23 TRIBUNE februari 2009 speciaal-reeks

gen zijn veroordeeld, is dit een actuele kwestie. Twee jaar geleden pleitte de SP al voor een Revisieraad, een onafhankelijke commissie van deskundigen die het werk van de rechter nog eens flink onder de loep neemt. Uit een enquête van weekblad Vrij Nederland blijkt dat de helft van de rechters de onderzoeksrapporten van deskundigen niet begrijpt. Dus er zal nogal wel eens wat mis gaan. De zaken die de pers halen, vormen maar een topje van de ijsberg. Helaas is er geen Kamermeerderheid te vinden voor een Revisieraad. Tegenstanders vrezen dat elke querulant de Revisieraad zal lastigvallen. Maar in Engeland, dat toch stukken groter is dan Nederland, hoeft de daar al lang bestaande Revisieraad slechts een paar duizend zaken per jaar te behandelen. Rechtspsycholoog prof. dr. Willem Wagenaar Bovendien: je kunt de zaken toch eerst door een zeef halen om te kijken of otoVincent Mentzel Hollandse/ Hoogte F heropening zinnig is. Voorstanders van een Revisieraad houden het aantal te verwachten zaken in Nederland op enkele en daarover een bindend advies kan blijft gewoon staan. Wat deze rechters zich tientallen tot een paar honderd per jaar. geven aan de rechter? Spreker Wagenaar niet realiseren is dat het meisje met de De minister heeft onlangs uitbreiding toonde zich voorstander van zo’n narcose wél een uitgebreid, belastend mogelijk gemaakt, maar nog steeds is het instantie: een Revisieraad. In zijn pleidooi verhaal had. Wat nu? Er rest de arts géén de Advocaat Generaal van de Hoge Raad kwam Wagenaar met een aantal voorbeel- beroepsmogelijkheid, want er kunnen geen die bepaalt of een zaak voor herziening in den van rechterlijke dwalingen. Het nieuwe feiten worden aangedragen en aanmerking komt. Dus de slager die zijn verhaal van de chirurg in het ziekenhuis daardoor zit een herkansing bij de Hoge eigen vlees keurt. Daarom gaat de SP zich was er daar een van. Na de bedenkelijke Raad er ook niet in. er sterk voor maken het voorstel van line-up moest de man terechtstaan. Hirsch Ballin zó te veranderen dat er Ook SP-Tweede Kamerlid Jan de Wit wil uiteindelijk wél een onafhankelijk De rechtbank hoort prof. Dr. Wagenaar als graag een Revisieraad die zaken kan Revisieraad wordt ingesteld.” deskundige. Hij zegt dat het ’s nachts heropenen om gerechtelijke dwalingen geopereerde meisje zich niets kan herinne- aan het licht te brengen. Hij zegt: “Nadat ren vanwege de narcose. Haar belastende is gebleken dat in de Puttense moordzaak Tekst Anthonie Vermeer verklaring is voortgekomen uit de gesprek- en de Schiedamse parkmoord onschuldi- ken met het meisje dat begon te gillen. Deskundigen noemen dat collaborative story telling: samen een verhaal maken, dat de plaats inneemt van een herinnering. De rechtbank verwerpt dit argument. Een Schokkende voorbeelden van gerechtelijke narcotica-deskundige verklaart dat het dwalingen, meer argumenten voor een gebruikte narcosemiddel seksueel getinte Revisieraad en meer punten voor verbetering hallucinaties kan oproepen. Ook dat van ons rechtssysteem kunt u lezen in ‘Crisis in argument wordt verworpen. De chirurg de rechtsstaat?’ Dit boekje is een zeer wordt schuldig bevonden en gaat in hoger leesbare beschrijving van het gelijknamige beroep, waarin de narcoticadeskundige symposium dat Jan de Wit vorig jaar wordt vervangen door een professor. Het organiseerde. Hof gelooft hem. Maar dat helpt de man niet. Want, beweert het Hof weliswaar, het meisje ‘Crisis in de rechtsstaat’ is het eerste deel van dat onder narcose was kan zich niets de SPECIAAL-reeks. U kunt het bestellen via de herinneren dus we spreken de verdachte vrij shop op www.sp.nl voor 3 euro. Of u kunt voor van ontucht met haar. Maar de andere 10 euro een abonnement nemen op SPECIAAL patiënte was niet onder narcose, dus de straf nummer 1 tot en met 4.

24 TRIBUNE februari 2009 economie

Ewout Irrgang “Voor de helft van het geld hadden we de hele ING kunnen overnemen” De eerste ronde van bankensteun en –overnames leverde minister Bos de nodige goodwill op. Maar de overname van tientallen miljarden aan ‘brakke hypotheken’ van ING kwam hem op veel kritiek te staan.

Dinsdagavond 3 februari. Minister van Volgens Bos zelf zou dit ertoe geleid Financiën Wouter Bos heeft het zwaar te hebben dat de staat nog eens met verduren in een debat met de Tweede 7 miljard zou moeten bijspringen– na de Kamer. Ewout Irrgang, financieel eerdere injectie van 10 miljard. Bos woordvoerder van de SP, tijdens een besloot in het weekend van 25 januari het pauze: “Bos heeft het economisch economisch eigendom van het hele pakket eigendom overgenomen van een enorm van 31 miljard aan risico-hypotheken pakket brakke hypotheken van ING. Dat over te nemen, voor bijna 23 miljard. kost de staat bijna 23 miljard. Op Irrgang: “Bos beweert – evenals directeur hetzelfde moment had hij de complete Wellink van De Nederlandsche Bank – ING kunnen overnemen voor de beurs- dat dit een investering is met een grote waarde van ruim 10 miljard. Dan hadden winstkans. Zij voorzien dat het overgrote we niet alleen de slechte risico’s in handen deel van de hypotheken netjes afbetaald gekregen, maar ook de goede. En de wordt. Ik krijg geen afdoende antwoord operatie wordt nota bene gefinancierd op mijn vragen naar de onderbouwing met een staatslening… bij ING!” hiervan.” ING heeft sinds het jaar 2000 goed geboerd in de Verenigde Staten, met haar dochteronderneming ING Direct. Het Miljardenaankoop spaargeld dat de internetbank inzamelde, solo-actie van Bos moest echter ook weer in de VS belegd De SP heeft ook kritiek op het eigen- worden. Zo geraakte ING aan een pakket machtig optreden van de minister van van tientallen miljarden aan ‘Alt-A Financiën. Bos meende dat hij bevoegd procent, dus is er geen verdere verlaging hypotheken’: riskante leningen waarvan was tot deze maatregel zonder instem- mogelijk. De crisis slaat wereldwijd toe, het maar de vraag is of ze afbetaald ming van de Tweede Kamer. Nadat hij dus landen kunnen elkaar ook niet uit het zullen worden. De woningmarkt in de VS zijn besluit genomen had informeerde hij slop trekken. Dan rest er maar één optie: is inmiddels ingestort en daarmee heeft de financieel woordvoerders van de forse verhoging van de overheidsuitgaven, het onderpand van de hypotheek ook Kamerfracties telefonisch, zondag om een groots stimuleringsprogramma zoals onvoldoende waarde. De miljoenen middernacht. “Van overleg was dus geen Obama nu doet. Dat moeten we ook in ‘giftige hypotheken’ veroorzaakten de sprake. Naar mijn overtuiging is Bos Nederland doen: in 2009 en 2010 extra kredietcrisis en hebben al vele banken in daarmee zijn boekje te buiten gegaan. Ik investeren in duurzame energie, het grote problemen gebracht. beschouw dit als een nieuwe staatsdeelne- spoor, woningbouw, energiebesparing ming en die mag hij niet aangaan zonder enzovoorts. Ik denk aan 6 tot 12 miljard. De afgelopen maanden dreigde het instemming van de Kamer. Van een Dat leidt even tot een hogere staatsschuld, volgende te gebeuren: de marktwaarde noodsituatie was ook geen sprake, want maar omdat de uitgaven eenmalig zijn is van het hypothekenpakket keldert; ING hij was hier al sinds december mee bezig.” dat effect snel weer verdwenen. Zo moet deze bezitting afwaarderen op haar kunnen we tienduizenden banen schep- balans; de bank dreigt hierdoor in de Wat vindt Irrgang in het algemeen van de pen voor de mensen die nu door verlieslij- problemen te raken en moet opnieuw bij maatregelen van het kabinet om de dende bedrijven op straat gezet worden.” Wouter Bos aankloppen voor staatssteun. economische crisis te bestrijden? “Ik vind dat de regering veel te weinig doet. De centrale banken kunnen de rente verla- Tekst Herman Beekers Foto Bas Stoffelsen gen. Maar in Amerika staat die al op nul 25 TRIBUNE februari 2009 LINKSvoor

Tekst Daniël de Jongh Foto Karen Veldkamp

“Ik heb een verlanglijst vol bestemmingen”

Eva Gerrebrands (22), interim voorzitter van ROOD, is altijd in voor een bezoekje aan een pretpark of een bruisende actie. “Ik ben enthousiast én fanatiek, ik wil echt wat veranderen in Nederland.”

Hoe lang ben je al lid van ROOD? Heb je hobby’s? “Deze maand precies zes jaar.” “Ik lig heel graag met mijn vriendje en twee katten op de bank te lezen of tv te kijken. ‘Goede Tijden, Slechte Tijden’ en ‘Wie is de Wat doe je verder zoal? mol’ vind ik erg ontspannend.” “Ik zit in het derde jaar van de lerarenopleiding wiskunde en ik loop stage bij een VMBO-school in Amsterdam. Twee dagen per Wat is je favoriete plek op aarde? week sta ik voor de klas.” “Ik heb een jaar in Ierland gewoond, daar had ik het erg naar mijn zin. Maar ik ben ook graag in een pretpark, met allemaal mensen Wiskunde? Sáái! om me heen. Of juist rustig thuis.” “Nee, helemaal niet! Ik geef heel praktisch les: oppervlaktes berekenen, knippen, plakken, tekenen – ik laat echt zien wat je aan Wat brengt de kapitalist in je naar boven? wiskunde hebt.” “Ik zou graag willen reizen, ik heb een verlanglijst vol bestemmin- gen. Verder ga ik graag een biertje drinken en uit eten, dan kijk ik niet op een cent.”

26 TRIBUNE februari 2009 beleven horen beleven otoJos Lammers HH/ F

Doordouwers Mea Culpa 2 Meter theater

Armoede? In Nederland? Maar al te vaak Ron Boots is een Nederlandse componist/ Briljante ideeën worden vaak uit nood wordt ontkend dat er óók in onze eigen toetsenist die al ruim twintig jaar synthesizer- geboren. Het verhaal gaat dat Jan Douwe samenleving gezinnen zijn die langdurig in muziek maakt en uitbrengt. Daarnaast is hij Kroeske in 1987 uit de ether dreigde te armoede leven, van generatie op generatie. mede-organisator van muziekevenementen verdwijnen, omdat de hoge heren van Radio Fotografe Mona van den Berg heeft een en oprichter van Groove Unlimited, hét label 3 hadden besloten dat er meer muziek en aantal van deze zo vaak over het hoofd voor elektronische muziek. Mea Culpa is minder gepraat op de zender moest komen. geziene mensen in beeld gebracht. Doordat Boots’ nieuwste album, waarop diverse Exit lange interviews dus, Kroeskes ze een jaar lang intensief met haar fotomo- stijlen van het synthesizer-genre voorbij- specialiteit. Als alternatief bedacht hij om dellen optrok, doen haar portretten opmer- komen. Symfonische ‘dreamscapes’, vlotte bands dan maar een liedje te laten spelen in kelijk persoonlijk en karaktervol aan. De ritmiek à la Kraftwerk, hypnotiserend plaats van ze te interviewen. Het concept, de foto-expositie is tot 31 maart te zien in sequencer-werk uit de analoge dagen van akoestische 2 Meter Sessies, leverde Cultureel Centrum Holstohus (Olst) en gaat weleer; Ron Boots kan het allemaal aan. legendarische optredens en cd’s op. De daarna op reis door het land. Zodoende geeft Mea Culpa ook een komende maanden haalt Kroeske in het (Daniël de Jongh) prachtige indruk van wat ruim veertig jaar theater persoonlijke herinneringen en elektronische muziek zoal aan genres, bijzondere anekdotes op – uiteraard met veel creativiteit en innovaties heeft voort- beeld en geluid. (Daniël de Jongh) Doordouwers Mona van den Berg gebracht. (Rob Janssen) www.atd-vierdewereld.nl 2 Meter het Theater In Ron Boots – Mea Culpa Speellijst: www.2metersessies.nl Groove Unlimited www.groove.nl lezen Witboek Kraken

Door Daniël de Jongh krakers zouden bijvoorbeeld ook Als kind speelde ik weleens bij Fort cultuurpaleizen als Pannerden. Dat was spannend en een Paradiso en de beetje eng, want het verlaten fort was Melkweg er niet zijn. donker en in verval. Mooie herinneringen De laatste jaren komt de aan een prachtige plek, verscholen in het kraakbeweging echter vaak negatief in groen. In de jaren negentig werkte ik in het nieuws. De jongste generatie zou gegeven over woonstrijd, speculatie en een kantoorruimte van het Voorstaete- geen idealen meer hebben en geweld niet vastgoedmaffia, krakers als culturele project: twee (door vrijwilligers!) geres- schuwen. Als opmaat voor een wetsvoor- ondernemers en geredde slooppanden. taureerde monumentale panden in de stel om kraken te verbieden, verscheen Daarna volgen een weerwoord op de Utrechtse binnenstad. Anno nu woon ik in er zelfs een heus ‘Zwartboek Kraken’. negatieve beeldvorming, debatbijdragen Lombok, de populaire ‘oudbouw-wijk’. Nou zijn natuurlijk niet alle krakers en een slotbeschouwing. Zeer lezens- Kortom: ik heb nogal wat aan de kraak- lieverdjes – het zijn net mensen – maar waardig, al was het alleen al vanwege de beweging te danken – want de overeen- wie zich een goed oordeel wil vormen vele foto’s en ervaringsverhalen over komst tussen deze bijzondere plekken is over de pro’s en contra’s van kraken doet geslaagde én minder geslaagde dat ze alledrie ooit, na jarenlange er goed aan om ook hun kant van het kraakacties van vroeger en nu. leegstand en verkrotting, door kraak verhaal te beschouwen. Het ‘Witboek gered zijn van sloop. Het is alweer bijna Kraken’ is daarvoor een goed beginpunt. Witboek Kraken vergeten geschiedenis, maar zonder In vier hoofdstukken wordt informatie Uitgeverij Papieren Tijger

27 TRIBUNE februari 2009 prikbord

verkoopt kernenergie als groene energie, is kredietcrisis. Het wordt tijd ons economisch Foto’s Gaza mede-eigenaar van de enige kerncentrale bestel in te richten naar menselijke behoefte, die Nederland heeft en de topman behoort niet naar de grillen van de markt. De hele Langs deze weg wil ik mijn walging uitspre- tot de ‘graaiers’. De SP gaat voorbij aan het wereld heeft kunnen zien waar het credo one ken over de gepubliceerde foto’s in het feit dat er ook bedrijven zijn waar geen dollar, one vote toe heeft geleid. Een goed laatste Tribunenummer, in het artikel over graaicultuur heerst, maar rekening wordt begin is om de nutsbedrijven, van baken tot het het Israël/Palestina-conflict. gehouden met duurzaamheid en solidariteit. het spoor, van energie tot de communicatie- Schokkende foto’s van verminkte kinder­ (Voor de goede orde: ik heb geen financieel markt, volledig in publieke handen te lichaampjes vind je doorgaans op de belang bij Greenchoice en ook geen familie brengen. Dit heeft als voordeel dat we voorpagina van de Telegra(a)f en had ik of vrienden die er werken.) allemaal de baas zijn over deze bedrijven, absoluut niet verwacht in het lijfblad van en niet slechts aandeelhouders en directeu- Rix Kijne, Deventer ‘mijn’ SP. ren. Hiermee voorkomen we niet alleen dat . de top zich kan verrijken, we voorkomen ook Jerûn ‘vader van twee jonge zoontjes’ Dreves, kapitaalvlucht, belastingontduiking, korte Oldehove Stelletje charlatans termijn politiek, en het produceren voor de winst van enkelen. Gedeeltelijke nationalisa- Miljarden voor de banken, de topman van de tie, zoals nu met de banken is gebeurd, is ING een miljoen mee, maar de gezondheids- daarentegen een beloning voor het Betalen, betalen, betalen zorg in Limburg, pas nog zieltogend in het marktfalen. nieuws, daar is absoluut geen geld voor. Wie Daniël Wardenier, Amsterdam Dat gemanipuleer van de regering, de is hier nu gek? De rechtsstaat glijdt meer en Belastingdienst en de banken zit me zó meer af, de politie schrijft zich de vingers hoog! Eigenlijk wilde ik me juist niet ongerust blauw aan verbalen, we hebben kliklijnen net laten maken over de kredietcrisis. Immers, als in voormalig Oost Duitsland en de politie wat heb ik er eigenlijk mee te maken: ik heb houdt op snelwegen, in discotheken of waar Prik mee: geen hypotheek, ik heb geen schulden, het ze maar uitkomt, op razzia’s gelijkende [email protected] betaal alles op tijd en koop niets op krediet. acties. Openlijk liegende ministers worden er Welnu… De eerste berichten van het niet op afgerekend en de journalist likt de pensioenfonds waren niet gunstig: we handen van de politici anders komt-ie het moeten niet rekenen op indexatie (prijscom- Binnenhof niet meer in. Onder Kok ging het pensatie)!! Daarna de Belastingdienst met de nog, nu zijn we daadwerkelijk aan een voorbereidende gegevens voor de aangiften stelletje charlatans overgeleverd. over 2008. Twee dagen later: te betalen (al Krankzinnige deal J. de Wit, Groningen voor het jaar 2009 – het jaar is drie weken oud) 732 euro, of machtiging voor gespreide Beursanalist Kees de Kort zei op BNR over betaling. Waarbij de eerste betaling vóór de deal van Bos met de ING dat het de 28 februari 2009 bij de Belastingdienst Gekrakeel slechtste zakendeal was die hij in zijn leven binnen moet zijn. Schande. had meegemaakt. Hij noemde het een Die Nederlandse vrijheid van meningsuiting, krankzinnige deal. En hij heeft natuurlijk Corry van der Kolk, Opperdoes je zou ’t op een opfriscursus Nederlandse gelijk. Bos geeft 22 miljard als cadeautje aan taal sturen. Is onze taal zo rijk aan mogelijk- ING, want het is nog maar de vraag of die heden om je mening uit te drukken, op zo’n hypotheken ooit nog iets op gaan leveren. Hoezo nuts? manier dat er ook nog naar je geluisterd De staatsschuld loopt op en de burger mag wordt, komt men over het algemeen niet uiteindelijk betalen voor de verkeerde Met enige verbazing zag ik SP’ers actie verder dan armzalige beledigingen. Lang beleggingsbeslissingen van vet betaalde voeren tegen de verkoop van Essent. Ik had leve de Jip en Janneke-taal. bankmanagers. De 10 procent armen in verwacht dat de SP het gedoe juist zou Nederland moeten blij zijn als ze aan het Henry van Beek, Metslawier aangrijpen om haar leden met klem te eind van het jaar een kadootje van 50 euro adviseren over te stappen op Greenchoice. krijgen: een spectaculaire actie wordt dat Greenchoice levert alleen groene energie en dan genoemd.... beschouwt kernenergie niet als groen. De Mensen boven winst Deva Daniel Luysterburg, Uffelte topman van het bedrijf neemt uit principiële overwegingen genoegen met een salaris van Het rampenkapitalisme heeft ons van de ene bruto rond de 60 duizend euro en er zijn in de andere crisis gestort. Hadden we al geen bonussen. Greeenchoice helpt klanten een voedselcrisis, een armoedecrisis, een belangeloos met advies over subsidieaan- oorlogscrisis, een energiecrisis en een vragen voor zonnepanelen en schept klimaatcrisis, nu hebben we ook een mogelijkheden voor klanten om te partici- peren in windmolens. Essent daarentegen

28 TRIBUNE februari 2009 uitgelicht

Over bloemetjes en bijtjes Onderzoekers van de Wageningen Universiteit hebben vastgesteld dat de sterfte onder honingbijen bij Nederlandse imkers de laatste jaren schrikbarend hoog is. Hoe dat komt, is vooralsnog onbekend. Mogelijke oorzaken zijn de opmars van ziekteverwekkers als de Aziatische varroamijt, het afnemende aantal bloeiende bloemen buiten in het veld en gemodificeerd planten- en bloemenzaad. Bijen zorgen voor bestuiving van onder meer groente, fruit, zaadgewassen en diverse soorten wilde planten. Imkers en hun bijenvolken vormen dan ook een belangrijke factor voor de land- en tuinbouw, milieu en natuur.

Foto Jeremy Nicholl / HH

29 TRIBUNE februari 2009 30 TRIBUNE februari 2009 CRYPTOGRAM

Diagram

1 2 cryptogram februari 2009 Horizontaal 3 4 5. Vluchtauto neemt alleen grofvuil mee. (10) - 7. Sprakeloos 5 6 verwonderd. (12) - 8. Omhakken die A4tjes! (6) - 9. Dit openbaar vervoer is vast mobiel te bereiken. (6) - 12. Dronken op de weg? 7 Doe dan rokend hiermee de test (niet inhaleren). (10) - 14. Slappe periode. (4) - 15. Natuurlijke vijand van de Alpenhond? (7) - 16. Het hof vindt u aan het slot. (11) - 18. Informeel samenzijn legt weinig gewicht in 8 9 10 de schaal. (10) 11 12 13 CRYPTOGRAM SP/TRIBUNE – DIAGRAM. Verticaal Juni 2008 1. Knowhow van het meisje dat de rekken in supermarkt vult. (9) 14 15 2. Bedrijfskapitaal van een uitgever. (5) - 3. Konijnenspeelgoed. (9) 1 2 4. Privé-assistente van je vader. (2, ook afk.) - 5. Criminele huisdieren? Deze cel in! (9) - 6. Opgeslagen een wel erg magere vis? (13) 3 4 5 16 17 10. Dieren misdragen zich deerlijk. (7) - 11. Visplek om te wortelen. (4) 6 13. Deze kip is een sieraad om te zien. (9) - 15. Aandachtig de arrestant 18 vastnemen. (6) - 17 Wijd en zijd verstreken. (4, ook 2,2) 7 8 9

10

11 12 Henry en Lucas, © FLW 2009 KORT NEDERLANDS februari 2009 13 14 15 Opdrachten: A geeft een aantal bestaande afkortingen. Het is de bedoeling dat u zelf voor iedere afkorting een niet-bestaande invulling verzint (met als het kan, dezelfde strekking). De redactie zal inzendingen beoordelen op originaliteit (gebruik geen enkel woord uit het origineel). 16 B geeft een aantal niet-bestaande afkortingen. Verzin er iets leuks bij! 17 18 19

20

Voorbeelden A 21 Voorbeelden B 1 aaW Algemene ArbeidsongeschiktheidsWet 1 WILD Wilders In Lawaaiig Debat 22 Voorbeeld Au Alles Weigert 2 KAAL Kapsel Aangepast Aan Leeftijd 2 ZOAB Zeer Open AsfaltBeton Voorbeeld Zie, Onze Auto’s Bestuurbaar Opdrachten23 B 1 iK Opdrachten A 2 PROP 1 aDS Algemene Doopsgezinde Sociëteit 3 baL © Henry en Lucas, FLW juni 2008 2 WAD Waterschaps Archieven Database 4 fORMATIE 3 iT Informatie Technologie 5 biNNEN 4 PVV Partij Voor de Vrijheid 6 SNEL 5 WWW World Wide Web 7 PPP 6 VARA Vereniging van Arbeiders Radio Amateurs 8 WERELD 7 TON Trots Op Nederland 9 af 8 abP Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds 10 LALA 9 AI Artificiële Intelligentie 10 bOA Buitengewoon OpsporingsAmbtenaar

Oplossing cryptogram januari 2009 Oplossing spiraaltje januari 2009

Horizontaal De volgorde van de gezochte woorden in de citatenslang is: 1. Over - 4. Toverbal - 6. Aambeeld 8) Klimt 9) Pleisterplaats 12. Te 13. Pond - 14. Opkweken - 16. Uitgeteld - 18. Kunstaas - 19. Uitwonen Levenswijze; Eersterangs; Scenariste; Echtbreuk; Kwartaal; Leuning; 20) Sla. Genant; Trein; Neen; Nop; Po.

Verticaal 1. Onvoldoende - 2. Eer - 3. Pastinaak - 4. Toe - 5. Familieband - 7. Beginpunt - 8. Koppositie - 10. Toestand - 11. Zeeland - 15. Mal 17. Geweld.

Stuur uw oplossing, uitsluitend per brief(kaart), vóór 2 maart naar de Puzzelredactie van de Tribune, Vijverhofstraat 65, 3032 SC Rotterdam. Onder de inzenders van een goede oplossing wordt een gesigneerd boek verloot uit de SP-boekenstal. Winnaar van cryptogram januari: N.T.G. de Vries uit Almere

31 TRIBUNE februari 2009 www.sp.nl

“Aandeelhouders denken snel geld te vangen. Dat ken ik ergens van”

1 TRIBUNE JANUARI 2008