PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

USTALE Ń PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO POD LINI Ę 400 KV MIŁOSNA - SIEDLCE UJRZANÓW DLA CZ ĘŚ CI WSI LE ŚNOGÓRA, TRZEBUCZA, STAWISKA, KOLONIA SINOŁ ĘKA, STARA TRZCIANKA, NOWA TRZCIANKA

Autor opracowania:

mgr in ż. Maciej Kowalczyk

Opracowanie graficzne:

Karol Zalewski

Siedlce 2013 I. Informacje ogólne ...... 4 1. Podstawa prawna opracowania ...... 5 2. Zakres opracowania (w tym omówienie zawarto ści, głównych celów projektu planu oraz jego powi ąza ń z innymi dokumentami)...... 7 3. Metodyka sporz ądzania prognozy oddziaływania na środowisko ...... 8 4. Materiały wej ściowe ...... 9 5. Transgraniczne oddziaływanie na środowisko...... 11 II. Charakterystyka obszaru obj ętego projektem planu...... 11 1. Charakterystyka ogólna terenów gminy...... 11 1.1. Klimat...... 12 1.2. Budowa geologiczna, rze źba terenu, surowce naturalne...... 12 1.3. Gleby ...... 14 1.4. Wody powierzchniowe i podziemne...... 15 1.5. Krajobraz ...... 17 1.6. Przyroda o żywiona ...... 17 1.7. Dobra materialne ...... 22 2. Ochrona prawna ...... 23 3. Charakterystyka szczegółowa terenów obj ętych projektem Planu...... 25 III. Ocena istniej ących problemów ochrony środowiska istotnych z punktu widzenia realizacji projektu Planu ...... 29 IV. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu Planu ...... 30 V. Środowiskowa ocena skutków realizacji projektu Planu...... 30 1. Zapisy ustale ń projektu Planu ...... 30 2. Ocena przyj ętej funkcji terenu oraz prawidłowo ści ustale ń projektu Planu z punktu widzenia ochrony środowiska ...... 32 3. Skutki projektowanego zagospodarowania przestrzennego dla środowiska – przewidywane oddziaływanie...... 33 VI. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu ponadlokalnym wraz ze sposobem ich uwzgl ędniania w projekcie Planu...... 38 VII. Rozwi ązania przyj ęte w projekcie Planu, maj ące na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, mog ących by ć rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególno ści na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru...... 39 VIII. Rozwi ązania alternatywne do rozwi ąza ń zawartych w projekcie Planu...... 39

2 IX. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu mi ędzynarodowym, wspólnotowym i krajowym oraz sposoby uwzgl ędnienia tych celów i innych problemów środowiska podczas opracowywania projektu Planu ...... 39 X. Przewidywane metody analizy skutków realizacji postanowie ń projektu Planu oraz cz ęstotliwo ści ich przeprowadzania ...... 40 XI. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym...... 40

3 I. Informacje ogólne

Niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko (zwana dalej Prognoz ą) jest elementem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (soo ś) i została sporz ądzona dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego opracowanego dla linii elektroenergetycznej 400 kV w cz ęś ci wsi Le śnogóra, Trzebucza, Stawiska, Kolonia Sinoł ęka, Stara Trzcianka, Nowa Trzcianka w Gminie Gr ębków.

Prognoz ę opracowano dla projektu Planu obejmuj ącego jedynie fragment terenów gminy Gr ębków na których planowana jest realizacja zamierzenia zwi ązanego z realizacj ą linii energetycznej 400 kW, uwzgl ędniaj ąc wpływ ustale ń tego dokumentu na tereny s ąsiaduj ące, bior ąc pod uwag ę sie ć powi ąza ń środowiskowych, szczególnie na terenach obj ętych ró żnymi formami ochrony oraz integralno ść obszaru Natura 2000.

Teren obj ęty planem poło żony jest w południowej cz ęś ci gminy (Rys. 1).

Rys. 1. Poło żenie terenu obj ętego planem.

Planowana linia elektroenergetyczna 400 kV jest jednym z elementów przedsi ęwzi ęcia inwestycyjnego „Poł ączenie elektroenergetyczne Polska – Litwa” i z uwagi na planowan ą funkcj ę jest inwestycj ą celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Przedsi ęwzi ęcie to uwzgl ędnione zostało w uchwalonym przez Sejmik Województwa Mazowieckiego w dniu 7 czerwca 2004 r. Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego.

Inwestorem jest spółka Skarbu Pa ństwa – Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. z siedzib ą w Konstancinie – Jeziornej ul. Warszawska 165.

4 Projektowany przebieg przedmiotowej linii uwzgl ędniony jest w obowi ązuj ącym Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Gr ębków.

W Prognozie uwzgl ędniono m.in. ocen ę stanu środowiska, skutki oraz zasi ęg wpływu ustale ń projektu Planu na środowisko, zdrowie ludzi oraz obszary prawnie chronione, w tym zagro żenia jakie wynikaj ą z projektowanego przeznaczenia terenów oraz sposób ich ograniczania. Ponadto, dokument ma celu ocen ę w jakim stopniu ustalenia projektu Planu uwzgl ędniaj ą zasady zrównowa żonego rozwoju i ewentualn ą weryfikacj ę zawartych w nim ustale ń pod k ątem spełniania kryteriów trwałego i zrównowa żonego rozwoju.

1. Podstawa prawna opracowania

Podstaw ę prawn ą wykonania Prognozy stanowi ą przepisy ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 roku o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z pó źn. zm.) zwanej dalej ustaw ą oo ś. Zgodnie z przepisami art. 46, w zwi ązku z przepisami art. 50 powołanej ustawy, projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W tym celu, w zwi ązku z przepisami art. 51 ust. 1 ustawy, sporz ądzana jest prognoza oddziaływania na środowisko.

Na podstawie przepisów art. 53, w zwi ązku z art. 58, ustawy oo ś, Wójt Gminy Gr ębków uzgodnił zakres i stopie ń szczegółowo ści informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Warszawie oraz z Pa ństwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w W ęgrowie.

Prognoz ę sporz ądzono zgodnie z wymogami okre ślonymi w art. 51 ust. 2 ustawy o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (oo ś).

Prognoza zawiera: • informacje o zawarto ści, głównych celach projektu Planu oraz jego powi ązaniach z innymi dokumentami, • informacje o metodach zastosowanych przy jej sporz ądzaniu, • informacje o mo żliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, • propozycje dotycz ące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowie ń projektowanego dokumentu oraz cz ęstotliwo ści jej przeprowadzania • streszczenie sporz ądzone w j ęzyku niespecjalistycznym.

5 Prognoza okre śla, analizuje i ocenia:

1) istniej ący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektu Planu, 2) stan środowiska na obszarach obj ętych przewidywanym znacz ącym oddziaływaniem, 3) istniej ące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektu Planu, w szczególno ści dotycz ące obszarów podlegaj ących ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, 4) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu mi ędzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektu Planu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzgl ędnione podczas jego opracowywania, 5) przedstawia rozwi ązania maj ące na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, 6) przewidywane znacz ące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio- i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru, a tak że środowisko, a w szczególno ści na: • ró żnorodno ść biologiczn ą, • ludzi, • zwierz ęta, • ro śliny, • wod ę, • powietrze, • powierzchni ę ziemi, • krajobraz, • klimat, • zasoby naturalne, • zabytki, • dobra materialne z uwzgl ędnieniem zale żno ści mi ędzy tymi elementami środowiska i mi ędzy oddziaływaniami na te elementy.

Prognoza przedstawia : 1) rozwi ązania maj ące na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą

6 negatywnych oddziaływa ń na środowisko, mog ących by ć rezultatem projektu Planu, w szczególno ści na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru,

2) bior ąc pod uwag ę cele i geograficzny zasi ęg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru – rozwi ązania alternatywne do rozwi ąza ń zawartych w projekcie Planu wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadz ącej do tego wyboru albo wyja śnienie braku rozwi ąza ń alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudno ści wynikaj ących z niedostatku techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

Ponadto przy sporz ądzaniu niniejszej prognozy, przy formułowaniu wniosków, opierano si ę na obowi ązuj ących przepisach ustawowych, przepisach wykonawczych oraz aktach prawa miejscowego.

2. Zakres opracowania (w tym omówienie zawarto ści, głównych celów projektu Planu oraz jego powi ąza ń z innymi dokumentami).

Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, został sporz ądzony w zwi ązku z Uchwał ą Rady Gminy Gr ębków Nr XXIII/117/12 z dnia 28 grudnia 2012r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pod lini ę 400 kV Miłosna – Siedlce Ujrzanów dla cz ęś ci wsi Le śnogóra, Trzebucza, Stawiska, Kolonia Sinoł ęka, Stara Trzcianka, Nowa Trzcianka

Projektem Planu obj ęty zostanie jedynie fragment terenu, obszar ten ograniczony jest do granic pasa technologicznego. Szeroko ść tego pasa jest jednakowa dla całej projektowanej linii i wynosi po 35 m od osi projektowanej linii w ka żdą stron ę. Na wi ększo ści terenów, lokalizacja linii energetycznej nie wpłynie na dotychczasowy sposób ich wykorzystania. Obszar wnioskowany do obj ęcia projektem Planu stanowi ą głównie tereny rolne niezabudowane (w tym grunty orne, u żytki zielone) oraz fragmenty kompleksów le śnych. Na terenie obj ętym projektem Planu brak jest zabudowy mog ącej kolidowa ć z realizacj ą linii energetycznej.

Dokumentami powi ązanymi z projektem Planu, który obejmuje ustalenia odno śnie sposobu zagospodarowania terenu są:

• Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego

7 gminy Gr ębków; • Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego; • Polityka Energetyczna Polski do 2030 r.

3. Metodyka sporz ądzania prognozy oddziaływania na środowisko

W niniejszej Prognozie jako nadrz ędn ą przyj ęto ocen ę zgodno ści okre ślonych w projekcie Planu ustale ń w zakresie zagospodarowania terenu z przepisami zawartymi w aktach powszechnie obowi ązuj ących oraz z celami okre ślonymi w nadrz ędnych dokumentach strategicznych, w szczególno ści stwierdzenie, czy realizacja ustale ń projektu Planu b ędzie miała wpływ na środowisko przyrodnicze oraz jakiego rodzaju zmiany mog ą nast ąpi ć.

Szczegółowy zakres Prognozy determinuje charakter ustale ń projektu Planu i zastosowana skala rysunku dla uwarunkowa ń oraz dla kierunków rozwoju przestrzennego gminy Grębków.

Informacje zawarte w Prognozie oraz ocena wpływu projektu Planu na środowisko zostały opracowane zgodnie ze stanem współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawarto ści i stopnia szczegółowo ści projektowanego dokumentu podlegaj ącego strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko.

Stanem odniesienia dla prognozy jest istniej ący stan środowiska i zagospodarowania terenu oraz kierunki rozwoju przestrzennego wynikaj ące z obowi ązuj ącego Studium zagospodarowania przestrzennego.

Przy sporz ądzaniu Prognozy zastosowano metody opisowe i analizy jako ściowe oraz identyfikacj ę i warto ściowanie mo żliwych do przewidzenia skutków zmian w środowisku, w zwi ązku z realizacj ą zawartych w zmianie Studium zało żeń przekształcenia i kształtowania struktury przestrzennej gminy i kierunków rozwoju zabudowy, infrastruktury oraz gospodarczego korzystania z zasobów środowiska.

Prowadzono prace kameralne oraz terenowe (ogl ędziny wybranych terenów i obiektów, rozpoznanie zjawisk).

Prognoza składa si ę z dokumentu opisowo-analitycznego oraz cz ęś ci graficznej – planszy opracowanej na podkładzie mapy topograficznej w skali 1:25 000.

W niniejszej Prognozie jako nadrz ędn ą przyj ęto ocen ę zgodno ści okre ślonych w projekcie planu ustale ń w zakresie zagospodarowania terenu z celami okre ślonymi

8 w nadrz ędnych dokumentach strategicznych.

4. Materiały wej ściowe

1) Atlas podziału hydrograficznego Polski. Praca zbiorowa pod kierunkiem H. Czarneckiej. Cz ęść II - Zestawienia zlewni. IMiGW, Warszawa 2005. 2) Atlas zasobów, walorów i zagro żeń środowiska geograficznego Polski. PAN, 1994. 3) Chmielewski T.J. Systemy krajobrazowe. PWN, 2012. 4) Decyzja Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie, znak: WOO Ś-II.4202 2 2011.TS z dnia 31 pa ździernika 2011 r. oraz zmiana przedmiotowej decyzji decyzj ą Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 14 grudnia 2012 r. znak:DOO Ś- oaI 4202.15 2011 AB.57. 5) Dobrza ński B., Zawadzki S. (red.) Gleboznawstwo. PWRiL, 1995. 6) Dombrowski A., Kot H. 2010. Wykonanie inwentaryzacji ornitologicznej dla PLB 140009 Dolina Kostrzynia. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Warszawa. Maszynopis. 7) Ekofizjografia podstawowa Gminy Gr ębków. Studio Prac Planistycznych, Siedlce 2012. 8) Kondracki J. Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa 1988. 9) Kondracki J. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa 2002. 10) Kot H. (red.). 2010. Inwentaryzacja przyrodnicza na trasie projektowanej autostrady A-2 na odcinku Warszawa – Kukuryki. Wariant wybrany do realizacji nr 4. Zakład Planowania Przestrzennego i Bada ń Ekologicznych EKOS, Siedlce. Maszynopis. 11) Kot H., Kot Cz., Dombrowski A., Kozik R. 2010. Wyniki inwentaryzacji ptaków lęgowych w dolinie górnego Kostrzynia w latach 2009-2010 proponowanego do wł ączenia w granice obszaru Natura 2000 Dolina Kostrzynia. Zakład Planowania Przestrzennego i Bada ń Ekologicznych EKOS, Siedlce. Maszynopis. 12) Kot H., Rz ępała M., Rogowiec M., Kaszuba Z., Branowska J. Rogowiec M. 1993. Powszechna inwentaryzacja przyrodnicza gminy Gr ębków. Zakład Bada ń Ekologicznych „EKOS”, Siedlce. 13) Kot H., Wojtowicz B., Kuczborski R. 2009. Inwentaryzacja przyrodnicza na trasach projektowanych wariantów autostrady A2 na odcinku Warszawa – Kukuryki. Tom II. Inwentaryzacja faunistyczna kr ęgowców l ądowych. Zakład Planowania Przestrzennego i Bada ń Ekologicznych EKOS, Siedlce. Maszynopis.

9 14) Liro A. (red.). 1995. Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET-POLSKA. Fundacja IUCN Poland. Warszawa. 15) Mapa glebowo-rolnicza woj. siedleckiego w skali 1: 100 000. Instytut Uprawy, Nawo żenia i Gleboznawstwa Puławy. 16) Mapa topograficzna gminy Gr ębków w skali 1: 25 000, PPGK Warszawa. 17) Materiały własne zebrane w terenie na potrzeby niniejszego opracowania. 18) Matuszewicz W., Sikorski P., Szwed W., Wierzba M. (red.) Zbiorowiska ro ślinne Polski. Lasy i zaro śla. PWN 2012. 19) Obszar Natura 2000 Dolina Kostrzynia. Standardowy Formularz Danych. Strona internetowa Ministerstwa Środowiska. 20) Obszar Natura 2000 Dolina Liwca. Standardowy Formularz Danych. Strona internetowa Ministerstwa Środowiska. 21) Obszar Natura 2000 Ostoja Nadliwiecka. Standardowy Formularz Danych. Strona internetowa Ministerstwa Środowiska. 22) Oficjalna strona internetowa gminy Gr ębków. 23) Opracowanie ekofizjograficzne do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Gr ębków powiat W ęgrów, Woj. Mazowieckie. MBPPiRR Oddział Terenowy w Siedlcach, Siedlce 2003. 24) Opracowanie fizjograficzne do planu zagospodarowania przestrzennego zespołu gmin Rejonu V, woj. siedleckiego. Przedsi ębiorstwo Geologiczno-Fizjograficzne i Geodezyjne Budownictwa „Geoprojekt”, Warszawa 1983. 25) Plan rozwoju lokalnego gminy Gr ębków na lata 2007 -2013. Gr ębków 2007. 26) Plan rozwoju lokalnego dla powiatu w ęgrowskiego na lata 2008 -2015. Starostwo Powiatowe w W ęgrowie. W ęgrów 2008. 27) Plan Urz ądzania Lasu sporz ądzony na lata od 2006 do 2015 dla Nadle śnictwa Siedlce (opracowany przez Biuro Urz ądzania Lasu i Geodezji Le śnej Oddział w Warszawie, Zakład Produkcyjny w Siedlcach). 28) Program ochrony środowiska dla gminy Gr ębków na lata 2004 – 2011. Przedsi ębiorstwo Geologiczne „POLGEOL” S. A. W ęgrów 2004. 29) Program ochrony środowiska dla powiatu w ęgrowskiego na lata 2004 – 2011. Przedsi ębiorstwo Geologiczne „POLGEOL” S. A. W ęgrów 2004. 30) Przyroda województwa siedleckiego, red. H. Kot. Zakład Bada ń Ekologicznych „EKOS”, Siedlce 1995. 31) Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsi ęwzi ęcia budowa linii

10 elektroenergetycznej 400 kv Miłosna – Siedlce Ujrzanów. Warszawa, maj 2011 r. 32) Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsi ęwzi ęcia budowa linii elektroenergetycznej 400 kv Miłosna – Siedlce Ujrzanów. Szczecin luty 2013 r. 33) Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r. w sprawie opracowa ń ekofizjograficznych (Dz.U. Nr 155, poz. 1298). 34) Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020. Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie. Warszawa 2006. 35) Strategia rozwoju powiatu w ęgrowskiego na lata 2007 – 2015. Zarz ąd powiatu węgrowskiego. W ęgrów 2007. 36) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gr ębków. MBPPiRR Oddział Terenowy w Siedlcach, Siedlce 2000. 37) Witek T. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski (wg gmin). IUNG, Puławy 1993. 38) www.natura2000.gdos.gov.pl/natura2000/pl. 39) www.wios.warszawa.pl. 40) www.stat.gov.pl.

5. Transgraniczne oddziaływanie na środowisko

Oddziaływanie transgraniczne, wychodz ące poza granice kraju, nie wyst ępuje w formie bezpo średniej ze wzgl ędu na charakter i zakres kierunków zagospodarowania przestrzennego zawartych w projekcie Planu oraz poło żenie gminy Gr ębków w stosunku do granic pa ństwa.

II. Charakterystyka obszaru obj ętego projektem Planu

1. Charakterystyka ogólna terenów gminy

Pod wzgl ędem administracyjnym gmina Gr ębków poło żona jest w środkowo-wschodniej cz ęś ci województwa mazowieckiego, w południowej cz ęś ci powiatu w ęgrowskiego. Od wschodu graniczy z gmin ą Mokobody, od południa z gminami Kotu ń i Kałuszyn, od zachodu z gminami Wierzbno i Kałuszyn od północy z gmin ą Liw.

Powierzchnia gminy wynosi 131 km 2. Miejscowo ść gminna – Gr ębków le ży w środkowo- zachodniej cz ęś ci gminy i jest oddalona ok. 17 km od o środka powiatowego i 66 km od Warszawy.

11 Według regionalizacji fizycznogeograficznej J. Kondrackiego gmina Gr ębków poło żona jest w makroregionie Nizina Południowopodlaska, mezoregionach: Wysoczyzna Kałuszy ńska i Obni żenie W ęgrowskie.

1.1. Klimat

Teren gminy nale ży do do ść chłodnych obszarów Polski, średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. 7,4°C, Średnia temperatura najcieplejszego miesi ąca wynosi 17,8°C, natomiast najchłodniejszego - 4,4°C.

Najwi ększe zró żnicowanie przestrzenne warunków termicznych wyst ępuje mi ędzy dolinami i terenami podmokłymi, a obszarami wyniesionymi o gł ębszym zaleganiu wód gruntowych. Tereny wyniesione ponad dna dolin i obni żeń charakteryzuj ą si ę dobrymi warunkami termicznymi, natomiast doliny rzeczne stanowi ą obszary inwersyjne z tendencj ą do zalegania chłodnego powietrza i mgieł.

Średnia roczna wielko ść zachmurzenia na terenie gminy wynosi 6,5 stopnia pokrycia nieba. Najwi ększym zachmurzeniem charakteryzuje si ę okres od listopada do lutego, minimalne zachmurzenie wyst ępuje w czerwcu i sierpniu. Zachmurzenie nie wykazuje zmienno ści przestrzennej.

Teren gminy charakteryzuje si ę niewielk ą ilo ści ą opadów. Roczna suma opadów wynosi 550 mm. Najni ższe opady notowane s ą w styczniu-kwietniu, natomiast najwy ższe w lipcu.

Na obszarze gminy przewa żaj ą wiatry zachodnie.

1.2. Budowa geologiczna, rze źba terenu, surowce naturalne

Obszar gminy Gr ębków poło żony jest w obr ębie obni żenia podlaskiego wchodz ącego w skład platformy wschodnioeuropejskiej.

Na starym podło żu krystalicznym (granitoidy oraz sfałdowane i zmetamorfizowane skały krystaliczne - gnejsy, łupki krystaliczne, amfibolity, poprzebijane intruzjami skał magmowych gł ębinowych - gabra, sjenity, granitoidy i wulkanicznych - bazalty) zalega pokrywa osadowa, która tworz ą skały górnego prekambru, starszego paleozoiku, permu, jury, kredy, oligocenu, miocenu, pliocenu i czwartorz ędu.

12 Utwory kredy reprezentowane s ą przez margle, wapienie, kred ę pisz ącą i piaski. Oligocen tworz ą osady morskie wykształcone w postaci piasków kwarcowo-glaukonitowych. Miocen reprezentuj ą utwory śródl ądowe w postaci piasków kwarcowych, pyłów i iłów z wkładkami węgla brunatnego. Pliocen wykształcony jest w postaci iłów pstrych, mułków i piasków drobnych.

Czwartorz ęd pozostawił osady trzech zlodowace ń: podlaskiego, południowopolskiego i środkowopolskiego oraz osady współczesne (utwory holoce ńskie).

Na przewa żaj ącej, prawie płaskiej cz ęś ci terenu gminy, w obr ębie wysoczyzny morenowej wyst ępuj ą gliny, piaski, żwiry oraz mułki. S ą to utwory akumulacji lodowcowej, wodnolodowcowej i eolicznej. Przewa żaj ą gliny (zwarte i twardoplastyczne) oraz piaski i żwiry o zró żnicowanej frakcji, średniozag ęszczone, miejscami zag ęszczone. S ą to utwory stanowi ące grunty no śne korzystne dla budownictwa.

Współczesna rze źba terenu gminy Gr ębków jest wynikiem działalno ści czynników rze źbotwórczych z okresu zlodowacenia środkowopolskiego oraz procesów denudacyjnych z okresu zlodowacenia północnopolskiego, nast ępnie była modyfikowana przez procesy rze źbotwórcze holocenu.

Cały obszar gminy poło żony jest w obr ębie wysoczyzny morenowej płaskiej, miejscami lekko falistej, o wysoko ściach wzgl ędnych około 5,0 m i spadkach terenu do 5%. Powierzchni ę wysoczyzny morenowej urozmaicaj ą doliny Kostrzynia i Liwca oraz ich dopływów, wzgórza i pagóry moreny czołowej. Wzgórza i pagóry morenowe charakteryzuj ą si ę wysoko ściami wzgl ędnymi od 5,0 m do 30,0 m i nachyleniem zboczy 5-10%. Wyst ępuj ą w centralnej i zachodniej cz ęś ci gminy w rejonie wsi: Polków Sagały, Podsusze, Grębków, Żarnówka, Stawiska i Trzebucza. Na północ od doliny Śmierdziuchy w rejonie wsi Podsusze, Pobratymy, Suchodół i Polków Sagały wyst ępuj ą pola piasków eolicznych, o nierównych powierzchniach.

Północno-wschodnie tereny gminy poło żone s ą w dolinie Liwca. Przez wschodni ą cz ęść gminy przebiega dolina Kostrzynia, z któr ą powi ązane s ą doliny jego dopływów: dopływu z Czarnow ęż a (Tymianki), dopływu spod Trzcianki Starej, Śmierdziuchy. Przez południowo- zachodnie tereny gminy przepływa Gawroniec, lewobrze żny dopływ Kostrzynia w gminie Kotu ń, wraz z prawobrze żnym dopływem spod Augustówki. Północn ą granic ę gminy wyznacza dolina Strugi – lewobrze żnego dopływu Liwca.

Wysoko ści bezwzgl ędne wahaj ą si ę od 123 m n.p.m. ( w dolinie Liwca, w północnej cz ęś ci

13 gminy) do 195 m n.p.m. (w zachodniej cz ęś ci gminy).

Na terenie gminy eksploatowane jest kruszywo naturalne w postaci piasków ze żwirem. Eksploatacja odbywa si ę na potrzeby budownictwa indywidualnego i drogownictwa. Obecnie udzielono koncesji na eksploatacj ę kruszywa ze zło ża poło żonego w miejscowo ści Żarnówka (powierzchnia terenu górniczego 21 832,5 m 2).

Na obszarze gminy wyst ępuje 5 rejonów perspektywicznych złó ż surowców budowlanych. S ą to nast ępuj ące rejony:

1) Suchodół-Krypy z piaskami i piaskami ze żwirem o zasobach szacunkowych -200 tys. m3,

2) Gr ębków z piaskami o zasobach szacunkowych -200 tys. m3,

3) Le śnogóra z piaskami ze żwirem i piaskami o zasobach szacunkowych -500 tys. m 3,

4) Stawiska z piaskami ze żwirem o zasobach szacunkowych -300 tys. m 3,

5) Trzebucza z piaskami ze żwirem i piaskami o zasobach szacunkowych -250 tys. m 3.

Wcze śniej kruszywo eksploatowano m.in. we wsiach Gr ębków, Jabłonna, Podsusze, Trzebucza, Le śnogóra, Stawiska.

1.3. Gleby

Gleby gminy s ą mało zró żnicowane pod wzgl ędem typologicznym. Na wysoczy źnie, w śród gruntów ornych, dominuj ą gleby brunatne wyługowane i pseudobielicowe – wytworzone z glin lub piasków gliniastych. Inne typy gleb występuj ące na terenie gminy to czarne ziemie wła ściwe i zdegradowane, czarne ziemie piaszczyste, piaski murszaste oraz sporadycznie mady piaszczyste.

Według klasyfikacji gleboznawczej w gruntach ornych przewa żaj ą gleby średniej jako ści (IVa-IVb). Stanowi ą one 41,7% powierzchni gruntów ornych. Gleby słabe i najsłabsze (klasa V, VI, VIz) zajmuj ą 34,4% powierzchni, a gleby dobre ( klasa IIIa – IIIb) zajmuj ą 23,9% powierzchni gruntów ornych.

Użytki zielone wyst ępuj ą w dolinach Kostrzynia i Śmierdziuchy oraz w dolinach mniejszych cieków. Gleby słabe i najsłabsze stanowi ą 59,5% powierzchni u żytków zielonych. Pozostałe użytki zielone zaliczono do klas III i IV.

W strukturze bonitacyjnej gleb nie wyst ępuj ą gleby klas I i II. Gleby klasy III stanowi ą 23,9% gruntów ornych i 4,4 % u żytków zielonych. Najwi ększa powierzchni ę zajmuj ą gleby klasy IV

14 (41,7% gruntów ornych i 36,1% u żytków zielonych). Gleby V klasy -: 21,5% gruntów ornych i 46,4% u żytków zielonych, klasy VI - 11,5% gruntów ornych i 12,3% u żytków zielonych, klasy VIz - 1,4% gruntów ornych.

Wi ększo ść gleb gminy Gr ębków – 84% - ma odczyn kwa śny i bardzo kwa śny i wymaga wapnowania. Stopie ń zaspokojenia potrzeb w zakresie melioracji wodnych na terenie gminy ocenia si ę na ok. 50%. Obejmuj ą one grunty o powierzchni 2 784 ha, w tym 2 324 ha gruntów ornych i 460 ha u żytków zielonych.

Na niektórych terenach – z powodu obni żenia poziomu wód gruntowych – nast ępuje degradacja gleb. Zmniejsza to ich warto ść rolnicz ą i przyrodnicz ą.

1.4. Wody powierzchniowe i podziemne

Gmina Gr ębków poło żona jest w dorzeczu Bugu. Sie ć hydrograficzn ą tworz ą rzeki: Liwiec, Kostrzy ń, dopływy Kostrzynia: Gawroniec uchodz ący do Kostrzynia poza granicami gminy przepływaj ący przez jej południowo-zachodnie tereny, dopływ z Czarnow ęż a (Tymianka), dopływ spod Trzcianki Starej, Śmierdziucha oraz Struga (lewobrze żny dopływ Liwca) stanowi ąca północn ą granic ę gminy i inne mniejsze cieki.

Liwiec b ędący lewobrze żnym dopływem Bugu przepływa przez północno-wschodnie i północne kra ńce gminy. Rzeka na tym odcinku jest nieuregulowana i silnie meandruje.

Przewa żaj ąca cz ęść obszaru gminy Gr ębków le ży w zlewni rzeki Kostrzy ń b ędącej najwi ększym lewobrze żnym dopływem Liwca. Na odcinku przebiegaj ącym przez gmin ę Gr ębków rzeka zachowała naturalny charakter. Średni roczny przepływ Kostrzynia w przekroju wodowskazowym Jagodne wynosi 2,77 m 3/s.

Uzupełnieniem sieci hydrograficznej s ą starorzecza w dolinach Kostrzynia i Liwca, oczka śródbagienne, wypełnione wod ą dna zagł ębie ń bezodpływowych.

Wpływ na stan zasobów wód oraz uwarunkowania przyrodnicze mają stawy rybne, które stanowi ą ok. 0,5% u żytków rolnych gminy. Do najwi ększych nale żą :

• obiekt stawowy „Gałki” w m. Gałki, o powierzchni 28,00 ha, o znaczeniu gospodarczym, • obiekt stawowy „Nowa Sucha” w m. Nowa Sucha, o powierzchni 68,76 ha, o znaczeniu gospodarczym, • obiekt stawowy „Chojeczno” w m. Gałki, o powierzchni 32,00 ha (pod zalewem

15 16,48 ha), o znaczeniu gospodarczym, • stawy w miejscowo ści Trzebucza (hodowla i rekreacja).

Ponadto na terenie gminy znajduj ą si ę niewielkie pojedyncze stawy o innym przeznaczeniu oraz młynówki (w Proszewie B i w Słuchocinie).

Wody pierwszego poziomu wodono śnego, wyst ępuj ące w utworach czwartorz ędowych, stwierdza si ę na ró żnych gł ęboko ściach. Gł ęboko ści te s ą uzale żnione od ukształtowania terenu oraz od gł ęboko ści zalegania utworów nieprzepuszczalnych.

Na obszarach wysoczyznowych, zwierciadło pierwszego poziomu wodono śnego wyst ępuje na ró żnych gł ęboko ściach i jest zale żne od wyniesienia ponad okoliczne dna dolin oraz od układu warstw nieprzepuszczalnych. W strefie tej przewa żaj ą tereny gdzie woda gruntowa wyst ępuje gł ębiej ni ż 3 m od powierzchni terenu. Zwierciadło wód pierwszego poziomu wodono śnego na obszarach dolin, obni żeń i zagł ębie ń bezodpływowych, wyst ępuje na gł ęboko ści zazwyczaj do 1 metra od powierzchni terenu. Jest ono zasilane głównie przez opady atmosferyczne oraz zale ży od stanu wód w ciekach.

Wyst ępowanie bagien, mokradeł i torfowisk wi ąż e si ę z płytkim zaleganiem wód gruntowych. Spotykamy je w obr ębie dolin i innych obni żeń terenu. Niezbyt gł ęboko wci ęte koryta rzek oraz niewielkie nachylenie terenu w dolinach powoduj ą słabe drenowanie gruntu.

Głównym źródłem zaopatrzenia ludno ści gminy Gr ębków w wod ę jest poziom wodono śny zalegaj ący w warstwach utworów czwartorz ędowych. Wody podziemne z tego poziomu ujmowane s ą w studniach gł ębinowych we wsiach: Gr ębków, Gałki, Jabłonna, Le śnogóra, Polków Sagały, Stawiska, Sucha.

Wi ększo ść mieszka ńców gminy zaopatruje si ę w dobrej jako ści wod ę z wodoci ągów. Jednak w gminie s ą wsie niezwodoci ągowane, w których ludno ść zaopatruje si ę w wod ę ze studni kopanych. S ą to wsie: Chojeczno Cesarze, Chojeczno Sybilaki Gałki, Jabłonna, Kózki, Stara i Nowa Sucha, Słuchocin, Kol. Sinoł ęka, Stara i Nowa Trzcianka i Żarnówka.

Obszar gminy jest zró żnicowany pod wzgl ędem stopnia izolacji pierwszego u żytkowego poziomu wodono śnego przez utwory nieprzepuszczalne lub słabo przepuszczalne. W południowej, centralnej i północnej cz ęś ci gminy poziom ten jest średnio izolowany. Doliny Liwca i Kostrzynia oraz tereny poło żone w ich s ąsiedztwie s ą pozbawione warstwy trudno przepuszczalnej izoluj ącej wody pierwszego u żytkowego poziomu wodono śnego przed przenikaniem zanieczyszcze ń.

16

1.5. Krajobraz

Krajobraz gminy mo żna scharakteryzowa ć jako kulturowy. Najcenniejszym elementem krajobrazu s ą, stanowi ące w wi ększo ści odr ębne układy przyrodnicze, doliny rzeczne (ok. 19% powierzchni gminy). Zauwa żalne jest znaczne nasycenie krajobrazu elementami przyrodniczymi, a jego jako ść podnosz ą obszary obj ęte ochron ą (Natura 2000). Mozaika przyrodniczych elementów krajobrazu, ich nasycenie w szczególno ści obecno ść kompleksów le śnych, nadrzecznych lasów i zadrzewie ń oraz k ęp i zadrzewie ń śródpolnych ma du że znaczenie dla długo ści ekotonu polno-le śnego, wzbogacaj ącego ró żnorodno ść biologiczn ą. Urozmaiceniem krajobrazu, maj ącym wpływ na stan bioró żnorodno ści tego terenu, s ą równie ż zbiorniki wodne (naturalne – starorzecza i oczka wodne, sztuczne – powstałe w wyniku wydobywania surowców) oraz stawy rybne.

Rzeki Kostrzy ń i Liwiec na terenie gminy Gr ębków płyn ą w naturalnie meandruj ących korytach. Dopływy Kostrzynia s ą w cz ęś ci uregulowane.

1.6. Przyroda o żywiona

Najwy ższym poziomem ró żnorodno ści biologicznej na terenie gminy Gr ębków odznaczaj ą si ę:

• doliny rzek, w szczególno ści Liwca i Kostrzynia, • kompleks le śny poło żony na południowy-wschód od miejscowo ści gminnej – uroczysko Stawiska.

Doliny rzek wyró żniaj ą si ę zarówno z uwagi na zasiedlaj ące je cenne zespoły ro ślin z rzadkimi ro ślinami, jak i wyst ępuj ące tam gatunki zwierz ąt, w szczególno ści wyj ątkowo zró żnicowan ą awifaun ę.

Cenne przyrodniczo zbiorowiska ł ąkowe zwi ązane s ą z dolinami rzek w szczególno ści Kostrzynia. Zbiorowiska te powstały w wyniku przekształcenia si ę zbiorowisk siedlisk zabagnionych i podmokłych. Zespoły ro ślinno ści typowe dla siedlisk ł ąkowych, wyst ępuj ące w dolinie Kostrzynia to: 1) Zespół: Arrhenatheretum medioeuopaeum (Br. –Bl. 1925) Koch 1926. – ł ąka rajgrasowa. Zespół ten wyst ępuje na siedliskach świe żych w dolinach Kostrzynia i jego dopływów. Gatunkami charakterystycznymi tego zespołu s ą rajgras wyniosły ( Arrhenatherum elatius ),

17 bodziszek ł ąkowy ( Geranium pratense ), pasternak zwyczajny ( Pastinaca sativa ) oraz szczaw rozpierzchły ( Rumex thyrsiflorus ). 2) Zespół Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb. 1931 – szuwar mozgowy. Wykształcił si ę w miejscach o wzmo żonym ruchu wód wgł ębnych i powierzchniowych. 3) Zespół Holcus lanatus L. (Koch 1926 n.n.) Libb. 1931 – kłosówka wełnista. Zespół ten porasta powierzchnie o silnie rozpulchnionej wierzchniej warstwie gleby.

W niewielkich zbiornikach wodnych zlokalizowanych na terenie gminy wykształciły si ę zbiorowiska wodne. W akwenach tych stwierdzono przede wszystkim zespół rdestnicy pływaj ącej ( Potamogeton natans ). Innymi napotkanym gatunkami s ą krwawnica pospolita (Lythrum salicaria ), kosaciec żółty ( Iris pseudacorus ) oraz mozga trzcinowata ( Phalaris arundinacea ). Z kolei w obni żeniach terenu oraz strefach przybranych zbiorników wodnych najcz ęś ciej wyst ępuj ą zbiorowiska ro ślin szuwarowych, reprezentowane przez takie zespoły, jak: Iridetum pseudacori Eggler 1933 - kosaciec żółty, Caricetum acutiformis Sauer 1937, - turzyca błotna, Caricetum gracilis (Graeben. Et Hueck) R. Tx.1937 - turzyca zaostrzona, Phalaridetum rundinaceae (Koch 1926) Libb. 1931- mozga trzcinowata. Zespoły Caricetum rostratae Ruebel 1912 - turzyca dziubkowata i nast ępuj ący po niej Caricetum appropinguatae (Koch 1926) Soó.1938 turzyca tunikowa, zarastaj ą doły potorfowe doliny Kostrzynia.

Kompleksy le śne na obszarze całej gminy rozmieszczone s ą stosunkowo równomiernie, wplataj ąc si ę w obszary pól uprawnych oraz u żytków zielonych i siedlisk dolin rzecznych. Jednak tylko cz ęść z nich posiada tak du żą powierzchni ę, że wytworzyła si ę tam odpowiednio du ża strefa wn ętrza lasu, która jest niezwykle istotna dla typowo le śnych przedstawicieli fauny i flory.

W gminie Gr ębków lasy zajmuj ą 2 178,6 ha, co sprawia, i ż wska źnik lesisto ści wynosi ok. 17 %.

Na terenach le śnych najwi ększ ą powierzchni ę zajmuj ą siedliska lasowe wytworzone na glebach żyznych z piasków i żwirów, w śród których dominuj ący typ siedliskowy lasu to las świe ży (37,2 % ogólnej powierzchni) i las mieszany świe ży (20 %). Znacznie mniejszy jest udział siedlisk borowych które w sumie stanowi ą ok. 30% powierzchni terenu. Na glebach bielicowych wytworzonych z piasków lodowcowych jest to bór świe ży (16,5 %), a na glebach bielicowych wła ściwych, pod ścielonych glin ą - bór mieszany świe ży (13,2%). Na siedliskach wilgotnych w znikomej powierzchni wyst ępuje natomiast bór mieszany wilgotny (1,95 ha).

18 Dominuj ącym gatunkiem na terenach le śnych gminy jest sosna. Na siedliskach borowych jest głównym gatunkiem tworz ącym drzewostan, zajmuj ąc ł ączn ą powierzchni ę 316,90 ha. Drugim gatunkiem panuj ącym jest d ąb ( Quercus L.), zajmuj ący ok 35,5 ha. Jako trzeci gatunek panuj ący wyró żnia si ę olsza ( Alnus Mill.), zajmuj ąca 33,4 ha a najmniejsz ą powierzchni ę zajmuje brzoza ( Betula L.) tj. ok. 13,34 ha. Gatunkami domieszkowymi s ą: modrzew europejski ( Larix decidua ), świerk pospolity ( Picea abie L.) osika ( Populus tremula L. ) , grab ( Carpinus betulus L.), lipy ( Tilia ), klon (Acer L.) czy wi ąz ( Ulmus L.). Z gatunków podszytowych wyró żni ć mo żna jałowiec pospolity ( Juniperus communis L.), leszczyn ę pospolit ą ( Corylus avellana L.), trzmielin ę pospolit ą (Euonymus europaeus L.), jarz ąb (Sorbus aucuperia L.), wierzby krzewiaste ( Salix viminalis L.), kruszyn ę ( Frangula alnus Mill.) oraz czeremch ę ( Padus Mill.).

W drzewostanie dominuj ą drzewostany w IV (61-80 lat) i III (41-60 lat) klasach wieku, które zajmuj ą odpowiednio 314,36 i 152,63 ha. Znaczny jest te ż udział drzewostanów w V klasie wieku (81-100 lat) tj. 72,82 ha, natomiast udział drzewostanów najstarszych i najmłodszych jest najmniejszy i zajmuje on ł ącznie niecałe 56 ha.

Ze wzgl ędu na stosunki wilgotno ściowe, dominuj ącym typem siedlisk na całym obszarze gminy Gr ębków s ą siedliska świe że. Do najcenniejszych nale żą , zespoły le śne wyst ępuj ące w dolinie Kostrzynia i jej s ąsiedztwie reprezentowane przez:

1) Zespół: Leucobryo-Pinetum Mat. (1962) 1973. - Suboceaniczna odmiana boru świe żego – napotka ć w niej mo żna sosn ę zwyczajn ą ( Pinus sylvestris L.) z domieszk ą brzozy brodawkowatej ( Betula pendula Roth ). W runie wyst ępuje natomiast borówka czernica (Vaccinium myrtilius) lub w postaci mszystej z gatunkami : rokietnik pospolity Entodon (Pleuroziium) schreberi, widłoz ąb k ędzierzawy ( Dicranum undulatum) i gajnik l śni ący (Hylocomium splendens), głównie na obrze żach dolin rzecznych. 2) Zespół: Salicetunpentatron-cinereae ( Almq.1929) Pass.1961. Zespół ten wyst ępuje w postaci zaro śli na terenach podmokłych, w dolinach cieków, rzek i strumieni. Gatunkami dominuj ącymi s ą wierzby: pi ęciopr ęcikowa (Salix pentada ), szara zwana tak że łoz ą ( Salix cinerea ), wierzba czerniej ąca ( Salix myrsinifolia= Salix nigricans) i kruszyna (Frangula alnus). 3) Zespół: Circaeo-Alnetum Oberd. 1953 - ł ęg olszowo-jesionowy - wyst ępuje w lekko zabagnionych dolinach rzek i mniejszych ciekach wodnych, cz ęsto w kompleksie z olsami. Drzewostan zbudowany jest z olszy czarnej ( Alnus glutinosa ) i jesionu wyniosłego ( Fraxinus excelsior ). Bujnie rozwini ęte runo o charakterze ziołoro śli zró żnicowane jest na kilka warstw,

19 gdzie dominuj ą okazałe byliny. W najwy ższej warstwie runa panuje pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) Zespół ten porasta wilgotniejsze siedliska w dolinie Kostrzynia i jego dopływów. 4) Zespół: Ribo nigri Alnetum Sol. Górn. 1975 mscr.- ols. Zespół ten charakteryzuje si ę dominuj ącą rol ą olszy czarnej ( Alnus glutinosa Gaertn. ) i struktur ą k ępowo-dolinkow ą. Powstaje w wyniku sukcesji łozowisk, szuwarów i torfowisk niskich. Na terenie gminy wyst ępuje w peryferyjnych cz ęś ciach dolin. Gatunkiem charakterystycznym zespołu jest porzeczka czarna (Ribes nigrum). W zagł ębieniach mi ędzy k ępami zachowuje si ę ro ślinno ść szuwarowa.

Ogółem na terenie gminy stwierdzono wyst ępowanie 33 gatunków ro ślin rzadkich lub chronionych.

Z uwagi na zró żnicowanie siedliskowe (cieki, ł ąki, kompleksy stawów rybnych, pola uprawne i obszary le śne) najwi ększ ą grup ę kr ęgowców stanowi ą ptaki. Napotka ć mo żna wi ęc ptaki szuwarowe, wodne, le śne oraz ptaki zwi ązane z odkrytym krajobrazem rolniczym. Najwi ększe skupienie awifauny l ęgowej, zwłaszcza rzadkich stanowisk gatunków, wykazano w dolinie Liwca oraz w południowej cz ęś ci doliny Kostrzynia.

W latach 1983-1992, w na terenie gminy Gr ębków stwierdzono wyst ępowanie 119 l ęgowych i prawdopodobnie l ęgowych gatunków ptaków oraz 7 przelotnych. Wśród wyst ępuj ących gatunków ptaków szczególn ą uwag ę nale ży zwróci ć na. bataliona ( Philomachus pugnax )- gatunek silnie zagro żony wygini ęciem, którego mo żna spotka ć w dolinie rzeki Liwiec. Z gatunków zagro żonych i potencjalnie zagro żonych zanotowano wyst ępowanie kulika wielkiego (Numenius arquata ) oraz podró żniczka ( Luscinia svecica ), zielonki ( Porzana parva ) i rybitwy białoskrzydłej ( Chlidonias leucopterus ). Do gatunków nie zagro żonych wygini ęciem, ale wpisanych na list ę Czerwonej Ksi ęgi nale żą bąk zwyczajny ( Botaurus stellaris ), bielik zwyczajny ( Haliaeetus albicilla ), orlik krzykliwy ( Clanga pomarina ) i rybitwa białow ąsa( Chlidonias hybrida ). Najdłu ższ ą list ę stanowi ą pozostałe ptaki nie zagro żone wygini ęciem.

Na terenie gminy Gr ębków stwierdzono wyst ępowanie 28 gatunków ssaków. Nale żą do nich du że ssaki kopytne ( Artiodectyla ), takie jak ło ś ( Alces alces ), dzik ( Sus scrofa ) i sarna (Capreolus capreolus ), a tak że ssaki drapie żne ( Carnivora ): lis ( Vulpes vulpes ), kuna le śna (Martes martes ) i domowa ( Martes foina ), gronostaj ( Mustela erminea ), łasica łaska ( Mustela nivalis ). Z innych gatunków spotka ć mo żna równie ż pi żmaka (Ondatra zibethicus), wiewiórk ę pospolit ą ( Sciurus vulgaris ), je ża ( Erinaceus europaeus ), zaj ąca szaraka ( Lepus europaeus ),

20 nietoperze ( Chiroptera ) oraz liczne gryzonie ( Rodentia ): mysz domow ą ( Mus musculus ), poln ą ( Apodemus agrarius ), le śną ( Apodemus flavicollis ) i zaro ślow ą ( Apodemus sylvaticus ), nornika zwyczajnego ( Microtus arvalis ), nornic ę rud ą ( Myodes glareolus ) i inne.

Na terenie gminy Gr ębków wyst ępuj ą tak że obj ęte ochron ą ssaki środowiska wodnego – bóbr europejski ( Castor fiber ) oraz wydra europejska ( Lutra lutra ), które spotka ć mo żna w dolinie rzeki Liwiec.

Bogactwo gatunkowe płazów i gadów na omawianym terenie jest, podobnie jak w samej Polsce, niezwykle małe. Wi ększo ść gatunków płazów wyst ępuje głównie w pobli żu stawów rybnych w Nowej Suchej i Gałkach oraz szeregu małych zbiorników wodnych poło żonych w dolinie rzeki Liwiec i Kostrzy ń. Dotychczas potwierdzono wyst ępowanie 11 gatunków tych kr ęgowców: kumak nizinny ( Bombina bombina ), ropucha szara ( Bufo bufo ), ropucha zielona (Bufo viridis ), rzekotka drzewna ( Hyla arboreta ), grzebiuszka ziemna ( Pelobates fuscus ), traszka zwyczajna ( Triturus vulgaris ), żaba zielona ( Rana ridibundus ), żaba wodna ( Rana esculenta ), żaba jeziorowa ( Rana lessonae ), żaba trawna ( Rana temporaria ) oraz żaba moczarowa ( Rana arvalis ) Ponadto na obszarze Ostoi Nadliwieckiej spotka ć mo żna równie ż jeszcze jeden gatunek płazów – ropuch ę paskówk ę (Bufo calamita) oraz 4 gatunki gadów, do których nale żą : jaszczurka zwinka ( Lacerta agilis ), jaszczurka żyworodna ( Lacerta vivipara ), zaskroniec zwyczajny ( Natrix natrix ) i żmija zygzakowata ( Vipera berus ). Wszystkie wymienione gatunki płazów i gadów podlegaj ą prawnej ochronie gatunkowej.

W gminie Gr ębków zaobserwowano 20 gatunków ryb, przy czym wszystkie s ą pospolite i szeroko rozpowszechnione w całej Polsce.

Wody gminy zasiedlaj ą wzdr ęga ( Scardinius erythrophthalmus ), mi ętus ( Lota lota ), piskorz (Misgurnus fossilis), koza ( Cobitis taenia ), a w starorzeczach napotka ć mo żna ró żank ę (Rhodeus sericeus amarus ). Z innych pospolitych gatunków ryb wyst ępuj ą jelec ( Leuciscus leuciscus ), kiełb ( Gobio gobio ), ukleja ( Alburnus alburnus ), leszcz ( Abramis brama ), kle ń (Leuciscus cephalus ), ja ź ( Leuciscus idus ), śliz ( Nemachilus barbatulus ), oko ń ( Perca fluviatilis ), szczupak ( Esox Lucius ), pło ć ( Rutilus rutilus ), słonecznica ( Leucaspius delineatus ).

Podczas prac terenowych w latach 90. XX wieku zanotowano jedynie dwa gatunki motyli – pazia królowej ( Papilio machaon ) oraz mieniaka t ęczowca ( Apatura iris ). W lasach natomiast dosy ć licznie zaobserwowano gatunek drapie żnego owada – mrówk ę rudnic ę ( Formica rufa ).

Wa żnym miejscem wyst ępowania bezkr ęgowców wodnych s ą stawy w dolinie Kostrzynia

21 oraz rzeki – Liwiec i Kostrzy ń. W wodach tych zauwa żono wa żkę latk ę wiosenn ą (Coenagrion lunulatum ) oraz mi ęczaki: skójk ę malarsk ą ( Unio pictorum ) i gruboskorupow ą (Unio crassus ), zatoczka łamliwego ( Anisus vorticulus ), a tak że pijawk ę lekarsk ą ( Hirudo medicinalis ) i poczwarówki – zw ęż on ą ( Vertigo angustior ) i jajowat ą ( Vertigo moulinsiana ).

Zmiany w ró żnorodno ści biologicznej s ą zwi ązane z przekształceniami siedliskowymi (osuszanie ł ąk w dolinach, uproszczenie składu gatunkowego drzewostanów w lasach), jak równie ż z przekształceniami struktury przestrzennej lasów: wielko ści, kształtu i rozmieszczenia przestrzennego. Szczególnie istotnie na ró żnorodno ść biologiczn ą wpływa izolacja naturalnych płatów środowisk.

W koncepcji Krajowej Sieci Ekologicznej opracowanej przez Światow ą Uni ę Ochrony Przyrody (IUCN) środkowa i wschodnia cz ęść gminy Gr ębków (około 70% powierzchni gminy) znajduje si ę w granicach obszaru w ęzłowego o znaczeniu krajowym dla terenu nizin peryglacjalnych 13k Obszar Siedlecki. Jest to rozległy obszar obejmuj ący m.in. dolin ę górnego i środkowego Liwca oraz doliny: Kostrzynia i Muchawki, a tak że rozci ągaj ące si ę na terenie woj. lubelskiego –„Lasy Łukowskie”.

Korytarzem ekologicznym o znaczeniu krajowym jest dolina Liwca – korytarz ekologiczny sieci ECONET-POLSKA dla terenu nizin peryglacjalnych 45k Liwiec. Korytarzami ekologicznymi s ą równie ż dolina Kostrzynia i doliny mniejszych cieków oraz wi ększe kompleksy le śne, w cz ęś ci s ąsiaduj ące z dolinami cieków.

1.7. Dobra materialne

Na terenie gminy zlokalizowane s ą trzy zespoły dworsko-pałacowe:

• Gałki - dwór murowany z 1876 r. oraz zało żenia parkowe (drzewostan wielogatunkowy o zró żnicowanym wieku; • Nowa Sucha – dwór drewniany, skansen oraz zało żenia parkowe (drzewostan wielogatunkowy, pomnik przyrody, stawy) – XVIII-XIX w.; • Proszew – dwór drewniany oraz zało żenia parkowe (drzewostan wielogatunkowy, pomniki przyrody) – I połowa XIX w.;

22 2. Ochrona prawna

Na terenie gminy Gr ębków ustanowiono nast ępuj ące obszary i obiekty obj ęte ochron ą:

• Siedlecko-Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu, • Obszar NATURA 2000 „Dolina Kostrzynia”– PLB 140009, • Obszar NATURA 2000 „Dolina Liwca” –PLB 140002, • Obszar NATURA 2000 „Ostoja Nadliwiecka – PLH 140032, • 14 pomników przyrody, • 3 zespoły dworsko-pałacowe wpisane do rejestru zabytków, stanowisko archeologiczne.

Siedlecko-Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu utworzony został uchwał ą Nr XVII/99/86 z dnia 28.10.1986 r. ówczesnej Wojewódzkiej Rady Narodowej w Siedlcach, a zasady zagospodarowania okre ślono w Rozporz ądzeniu Nr 17 Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 kwietnia 2005 r. w sprawie Siedlecko-Węgrowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego Nr 91, poz. 2449). Celem ochrony jest ochrona terenów o du żych walorach przyrodniczych i krajobrazowych.

Na terenie gminy Gr ębków obszar zajmuje ok. 900 ha, co stanowi niespełna 7 % jej powierzchni i poło żony jest w północno-wschodniej cz ęś ci gminy.

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Dolina Kostrzynia (kod obszaru PLB 140009 ) został ustanowiony na podstawie Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 5 wrze śnia 2007 r. (Dz.U. Nr 179, poz. 1275).

Powierzchnia obszaru w granicach gminy Gr ębków wynosi 1674,4 ha. Ostoja obejmuje dolin ę rzeki wraz z ł ąkami, mokradłami i kompleksami stawów rybnych. Lokalnie zachowały si ę torfowiska niskie. Dosy ć licznie, chocia ż w niewielkich płatach, wyst ępuj ą lasy ł ęgowe i olsy porzeczkowe. Obszar pełni funkcje korytarza ekologicznego o znaczeniu krajowym.

W strukturze siedliskowej całego obszaru dominuj ą siedliska ł ąkowe i zaro ślowe zajmuj ące 45 % powierzchni oraz siedliska rolnicze - 30 % powierzchni. Lasy i siedliska le śne - 23%, zbiorniki wodne i cieki - 2%.

W opisywanej ostoi stwierdzono wyst ępowanie 23 gatunków ptaków wymienionych w zał ączniku I Dyrektywy Ptasiej.

Obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 – Dolina Liwca (kod obszaru PLB 140002) utworzony został na podstawie Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 21

23 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313). Powierzchnia obszaru na terenie gminy Gr ębków wynosi 638,9 ha.

Dolina Liwca stanowi obszar specjalnej ochrony ptaków i obejmuje dolin ę rzeki Liwiec od źródeł do uj ścia rzeki do Bugu z ł ąkami i zalewowymi pastwiskami utworzonymi na zmeliorowanych bagnach. W dolinie Liwca przewa żaj ą ł ąki i pastwiska, lokalnie wyst ępuj ą łęgi olchowe i olchowo-jesionowe oraz niewielkie kompleksy le śne z dominuj ącym udziałem sosny. Obszar ten jest równie ż wa żną ostoj ą ptaków wodno-błotnych, szczególnie w okresie lęgowym.

Na terenie obszaru wyst ępuj ą nast ępuj ące klasy siedlisk:

• lasy iglaste - 5% powierzchni obszaru, • lasy li ściaste - 8% powierzchni obszaru, • lasy mieszane - 3% powierzchni obszaru, • siedliska ł ąkowe i zaro ślowe - 43% powierzchni obszaru, • siedliska rolnicze - 37% powierzchni obszaru, • wody śródl ądowe (stoj ące i płyn ące) - 1% powierzchni obszaru, • inne tereny - 2% powierzchni obszaru.

Dolina Liwca jest wa żną ostoj ą ptaków wodno-błotnych, zwłaszcza w okresie l ęgowym. Na terenie ostoi potwierdzono wyst ępowanie 18 gatunków ptaków chronionych, wymienionych w Zał ączniku I Dyrektywy Ptasiej oraz 23 gatunków ptaków migruj ących.

Na uwag ę, oprócz ptaków, zasługuj ą żyj ące w Liwcu ryby, wymienione w Zał ączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG (Dyrektywa siedliskowa), są to: bole ń, piskorz (gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Ksi ędze), koza i koza złotawa (PCK).

Z ro ślin chronionych, wymienionych w Zał ączniku II Dyrektywy Siedliskowej na terenach ostoi znajdziemy starodub ł ąkowy i rzepik szczeciniasty.

Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 - Ostoja Nadliwiecka (kod obszaru PLH 140032) utworzony został na podstawie Decyzji Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyj ęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów maj ących znaczenia dla Wspólnoty składaj ących si ę na kontynentalny region biogeograficzny (Dz. U. UE z 8 lutego 2011 r., L.33/146). Powierzchnia obszaru na terenie gminy Gr ębków wynosi 825,9 ha.

Na terenie obszaru znajdujemy nast ępuj ące klasy siedlisk:

24 • lasy iglaste, • lasy li ściaste, • lasy mieszane, • siedliska le śne (ogólnie), • siedliska ł ąkowe i zaro ślowe, • siedliska rolnicze, • wody śródl ądowe (stoj ące i płyn ące), • inne tereny.

Według informacji zawartych w Standardowym Formularzu Danych Natura 2000 obszar ten jest najcenniejszym pod wzgl ędem przyrodniczym, obok doliny Bugu, obszarem we wschodniej cz ęś ci województwa mazowieckiego.

Obszar ten cechuje si ę wysok ą ró żnorodno ści ą biologiczn ą, koncentracj ą stanowisk chronionych i gin ących gatunków ro ślin, grzybów i zwierz ąt, ró żnorodno ści ą siedlisk przyrodniczych. Ostoja jest te ż wa żnym szlakiem migracyjnym, zwłaszcza dla du żych gatunków ssaków.

3. Charakterystyka szczegółowa terenów obj ętych projektem Planu

Tereny obj ęte projektem Planu poło żone są w południowej cz ęś ci gminy. Projekt Planu obejmuje dwa nie maj ące żadnej wspólnej granicy tereny w gminie, ich poło żenie, warunki środowiskowe i charakterystyk ę przyrodniczo-krajobrazow ą opisano odr ębnie, wprowadzaj ąc nazwy terenów od nazw bliskich najwi ększych miejscowo ści.

„Teren Trzebucza”

Teren obj ęty projektem Planu poło żony jest na północ od miejscowo ści Trzebucza na Wysoczy źnie Kałuszy ńskiej na wysoko ści 155 – 180 m n.p.m. Na du żej cz ęś ci omawianego terenu poziom wód gruntowych wyst ępuje na gł ęboko ści od 1 do 3 m.

Pod wzgl ędem krajobrazowym teren jest mało zró żnicowany. Planowana linia elektroenergetyczna przecina ć b ędzie teren dolinny, nast ępnie przebiega przez wysoczyzn ę, przecinaj ąc pagór morenowy stanowi ący kulminacj ę otaczaj ącego obszaru. Przechodzi przez skraj lasu na północny-zachód od Trzebuczy. Nast ępnie dochodzi do skraju doliny, biegnie granic ą doliny i wchodzi na tereny upraw polowych na wysoczy źnie polodowcowej,

25 z glebami III klasy bonitacyjnej. W rejonie Kolonii Sinoł ęka przechodzi na obszar gminy Kałuszyn.

Obszar wnioskowany do obj ęcia projektem Planu stanowi ą głównie u żytki rolne niezabudowane, fragmenty lasów, zadrzewienia śródpolne, fragment doliny Gawro ńca oraz drogi. Warunki przyrodnicze terenu przedstawiono na rys nr 2. Na terenie obj ętym projektem Planu brak jest zabudowy mog ącej kolidowa ć z realizacj ą linii energetycznej. Linia przecina ć będzie lokalne powi ązania przyrodnicze pomi ędzy dolin ą poło żon ą na granicy z gmin ą Kałuszyn i maj ącą kontynuacj ę na terenie tej gminy, a kompleksem le śnym poło żonym na północny-zachód od Trzebuczy.

Rys. 2. Warunki przyrodnicze terenów obj ętych projektem Planu - miejscowo ści Trzebucza (wg Ekofizjografii podstawowej gminy Gr ębków).

Jak wynika ze sporz ądzonej na potrzeby post ępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dokumentacji pt.: „Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsi ęwzi ęcia budowa linii elektroenergetycznej 400 kV Miłosna – Siedlce Ujrzanów” najcenniejszym przyrodniczo obszarem obj ętym projektem Planu jest fragment doliny rzeki Gawroniec, na którym występuje siedlisko wyszczególnione w Zał ączniku I Dyrektywy Siedliskowej: 91E0 ł ęg olszowo-jesionowy Fraxino-Alnetum . Siedliska le śne prezentowane s ą przez bór mieszany wilgotny, bór mieszany świe ży, bór świe ży oraz ols.

26 Dominuj ącym gatunkiem jest sosna ( Pinus sylvestris L .) w mniejszym stopniu brzoza ( Betula L.) i d ąb ( Querrcus L .). Z gatunków chronionych potwierdzono wyst ępowanie kruszyny pospolitej ( Frandula Angus ), kocanek piaskowych ( Helichrysum arfenarium ), rokietnika pospolitego ( Pleurozium schreberi ), fałdownika nastroszonego ( Rhytidiadelphus squarrosus ) oraz porzeczki czarnej ( Ribes nigrum ). W bezpo średnim s ąsiedztwie terenu obj ętego projektem Planu potwierdzono wyst ępowanie dwóch gatunków nietoperzy tj. nocka rudego (Myotis daubentonii ) oraz borowca wielkiego ( Nyctalus noctula ). Natomiast nie potwierdzono wyst ępowanie stanowisk l ęgowych gatunków ptaków chronionych.

W granicach terenu obj ętego projektem Planu, na gruntach wsi Le śnogóra, znajduje si ę stanowisko archeologiczne uj ęte w gminnej ewidencji zabytków pod numerem 28/1748.

Teren obj ęty projektem Planu poło żony jest w odległo ści od 4 do 7 km od granic najbli ższego obszaru Natura 2000 - Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Dolina Kostrzynia (kod obszaru PLB 140009 ). Teren do obj ęcia planem jest znacznie odległy od granic dwóch pozostałych Obszarów Natura 2000 wyznaczonych m. in. w granicach gminy Gr ębków, tj. Obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 – Dolina Liwca (kod obszaru PLB 140002) oraz Specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 - Ostoja Nadliwiecka (kod obszaru PLH 140032), jak równie ż od granic Siedlecko-Węgrowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

„ Teren Stara Trzcianka – Nowa Trzcianka”

Teren obj ęty projektem Planu poło żony jest na południe od terenu zwartej zabudowy Starej Trzcianki i na południowy-zachód od Nowej Trzcianki na Wysoczy źnie Kałuszy ńskiej na wysoko ści 145 - 155 m n.p.m. Na niewielkiej cz ęś ci omawianego terenu poziom wód gruntowych wyst ępuje na gł ęboko ści od 1 do 3 m. Pod wzgl ędem krajobrazowym teren jest mało zró żnicowany.

Planowana linia elektroenergetyczna przecina ć b ędzie pocz ątkowo obszary upraw polowych na wysoczy źnie, w cz ęś ci z glebami III klasy bonitacyjnej, obejmie teren le śny o bardzo małej powierzchni, nie maj ący znaczenia nawet dla lokalnych powi ąza ń przyrodniczych, nast ępnie wejdzie w niewielk ą dolin ę odwadnian ą w kierunku Kostrzynia, a dalej poprowadzona zostanie przez teren wysoczyznowy zaj ęty pod uprawy polowe, fragmentarycznie o glebach mineralnych III klasy. W rejonie Nowej Trzcianki linia energetyczna przejdzie na obszar gminy Kotu ń (w rejonie m. Bojmie). Obszar wnioskowany do obj ęcia projektem Planu stanowi ą głównie u żytki rolne niezabudowane, w niewielkim stopniu fragmenty lasu,

27 zadrzewienia śródpolne, fragment doliny cieku oraz drogi. Warunki przyrodnicze terenu przedstawiono na rys nr 3. Na terenie obj ętym projektem Planu brak jest zabudowy mog ącej kolidowa ć z realizacj ą linii energetycznej.

Rys. 3. Warunki przyrodnicze terenów obj ętych projektem Planu - miejscowo ści Nowa Trzcianka (wg Ekofizjografii podstawowej gminy Gr ębków).

Na obszarze obj ętym projektem Planu nie wyst ępuj ą siedliska wyszczególnione w Zał ączniku I Dyrektywy Siedliskowej. Siedliska le śne prezentowane s ą przez bór mieszany świe ży, bór mieszany wilgotny, , bór świe ży oraz ols. Dominuj ącym gatunkiem jest sosna ( Pinus sylvestris L .) w mniejszym stopniu brzoza ( Betula L .) i d ąb ( Querrcus L .). Z gatunków chronionych potwierdzono wyst ępowanie kruszyny pospolitej ( Frandula Angus ). Natomiast nie potwierdzono wyst ępowanie stanowisk l ęgowych gatunków ptaków chronionych.

W granicznym fragmencie linia energetyczna zbli ży si ę maksymalnie do granic Obszaru Natura 2000 Dolina Kostrzynia. Na terenie, przez który b ędzie przebiega ć planowana linia 400 kV nie wyst ępuj ą obiekty obj ęte ochron ą prawn ą. Od granic najbli ższego obszaru Natura 2000 - Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Dolina Kostrzynia (kod obszaru PLB 140009 ) teren poło żony jest w odległo ści od 1 do 2,8 km . Jest on znacznie odległy od

28 granic dwóch pozostałych Obszarów Natura 2000 wyznaczonych m. in. w granicach gminy Gr ębków, tj. Obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 – Dolina Liwca (kod obszaru PLB 140002) oraz Specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 - Ostoja Nadliwiecka (kod obszaru PLH 140032), jak równie ż od granic Siedlecko-Węgrowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Na terenie nie wyst ępuje zabudowa mieszkaniowa.

III. Ocena istniej ących problemów ochrony środowiska istotnych z punktu widzenia realizacji projektu Planu

Teren obj ęty projektem Planu jest obszarem znacznie przekształconym antropogenicznie, o glebach średniej jako ści, poło żonym poza granicami obszarów Natura 2000, a projektowana zmiana jego zagospodarowania nie wpłynie na zwi ększenie zakresu problemów ochrony środowiska jak równie ż ich skal ę.

Obecne problemy ochrony środowiska wynikaj ą bezpo średnio z działalno ści człowieka, do najistotniejszych zagro żeń nale żą te które dotycz ą obszarów cennych przyrodniczo, przede wszystkim obszarów Natura 2000. Wyst ępuj ące na terenie gminy obszary naturowe zwi ązane są z dolinami rzek Liwca i Kostrzynia, dlatego te ż istotna jest ochrona zarówno samych cieków, jak i siedlisk z nimi zwi ązanych.

Do głównych zagro żeń tych obszarów zaliczy ć nale ży:

• obni żanie si ę poziomu wód gruntowych skutkuj ące gr ądowieniem lasów ł ęgowych; • przekształcenia gospodarcze i ekonomiczne w sektorze rolniczym powoduj ące zanik tradycyjnej gospodarki ł ąkowo-pasterskiej, w konsekwencji zaprzestanie wypasu i wykaszania uruchamia sukcesj ę na terenach zaj ętych przez siedliska ł ąk i muraw; • zabudowywanie i fragmentacj ę dolin; • nadal niezadawalaj ący stan wód (zanieczyszczenia punktowe, brak zbiorczych sytemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków); Ponadto zagro żenia stanowi ą mechanizacja rolnictwa, usuwanie zadrzewie ń i drzew śródpolnych, wał ęsaj ące si ę poza zabudow ą psy i koty poluj ące na ssaki i ptaki, niszczenie małych zbiorników wodnych oraz presja rekreacyjno-turystyczna.

Dla wielu gatunków ssaków, ptaków, a szczególnie płazów, du żym zagro żeniem s ą drogi o znacznym nasileniu ruchu.

29 Realizacja ustale ń projektu Planu, z uwagi na ich charakter, nie b ędzie miała wpływu na istniej ące problemy w zakresie ochrony środowiska wyst ępuj ące na terenie gminy.

IV. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu Planu

Przy braku realizacji ustale ń projektu Planu, stan środowiska przyrodniczego na omawianym terenie nie ulegnie przekształceniom. Teren obj ęty projektem Planu charakteryzuje si ę przekształceniem antropogenicznym. Zdaniem Inwestora odst ąpienie od budowy linii spowodowa ć mo że w ci ągu najbli ższych lat wyst ąpienie na terenie aglomeracji siedleckiej niedoboru energii elektrycznej. Skutkiem powy ższego b ędzie poszukiwanie innego rozwi ązania przede wszystkim zwi ązanego z realizacj ą nowej konwencjonalnej elektrowni, która z uwagi na obecny poziom technologiczny, jak i z uwagi na uwarunkowania ekonomiczne zasilana b ędzie w ęglem.

V. Środowiskowa ocena skutków realizacji projektu Planu

1. Zapisy ustale ń projektu Planu Projekt planu zagospodarowania przestrzennego dla cz ęś ci wsi Le śnogóra, Trzebucza, Stawiska, Kolonia Sinoł ęka, Stara Trzcianka, Nowa Trzcianka w Gminie Gr ębków wprowadza nast ępuj ące ustalenia zagospodarowania terenu. E1 - przeznaczenie podstawowe: lokalizacja elektroenergetycznej linii 400 kV Miłosna – Siedlce – Ujrzanów, przeznaczenie dodatkowe: tereny rolne o ograniczonym zagospodarowaniu; E2 - przeznaczenie podstawowe: lokalizacja elektroenergetycznej linii 400 kV Miłosna – Siedlce – Ujrzanów, przeznaczenie dodatkowe: tereny rolne obj ęte ochron ą ekologiczn ą; E3 - przeznaczenie podstawowe: lokalizacja elektroenergetycznej linii 400 kV Miłosna – Siedlce – Ujrzanów, przeznaczenie dodatkowe: tereny lasów Skarbu Pa ństwa obj ęte zgod ą na zmian ę przeznaczenia na cele niele śne; E4 - przeznaczenie podstawowe: lokalizacja elektroenergetycznej linii 400 kV Miłosna – Siedlce – Ujrzanów,

30 przeznaczenie dodatkowe: tereny lasów prywatnych obj ęte zgod ą na zmian ę przeznaczenia na cele niele śne; KDA - tereny drogi publicznej o ograniczonej dost ępno ści - autostrady; KDG - tereny drogi publicznej klasy głównej; KDZ - tereny dróg publicznych klasy zbiorczej; KDW - tereny dróg wewn ętrznych.

Dla terenów przeznaczonych do lokalizacji linii, o dodatkowym przeznaczeniu na tereny rolne o ograniczonym zagospodarowaniu, oznaczonych na rysunku planu symbolem E1, ustalono: 1) przebudow ę istniej ącej infrastruktury technicznej umo żliwiaj ącą budow ę i eksploatacj ę linii; 2) lokalizacj ę nowej infrastruktury technicznej i urz ądze ń wodnych niekoliduj ących z lini ą; 3) pod nadziemnymi urz ądzeniami linii (z wył ączeniem terenu pod słupy) zachowuje si ę dotychczasowy sposób u żytkowania – tereny rolne; 4) zakaz lokalizacji budynków oraz nadziemnych budowli rolniczych; 5) zakaz nasadze ń drzew i krzewów o wysoko ści przekraczaj ącej 3m; 6) obowi ązek odbudowy ci ągów drenarskich, w przypadku ich naruszenia.

Dla terenów przeznaczonych do lokalizacji linii, o dodatkowym przeznaczeniu na tereny rolne obj ęte ochron ą ekologiczn ą, oznaczonych na rysunku planu symbolem E2 ustalono: 1) przebudow ę istniej ącej infrastruktury technicznej umo żliwiaj ącą budow ę i eksploatacj ę linii; 2) lokalizacj ę nowej infrastruktury technicznej i urz ądze ń wodnych niekoliduj ących z lini ą; 3) pod nadziemnymi urz ądzeniami linii (z wył ączeniem terenu pod słupy) zachowuje si ę dotychczasowy sposób u żytkowania – tereny rolne; 4) zakaz lokalizacji obiektów budowlanych innych ni ż wymienione w pkt 2 i słupów linii; 5) zakaz nasadze ń drzew i krzewów o wysoko ści przekraczaj ącej 3m; 6) obowi ązek odbudowy ci ągów drenarskich, w przypadku ich naruszenia.

Dla terenów przeznaczonych do lokalizacji linii na terenach le śnych Skarbu Pa ństwa, obj ętych zgod ą na zmian ę przeznaczenia na cele niele śne, oznaczonych na rysunku planu symbolem E3, ustalono: 1) wycink ę drzewostanu w zakresie niezb ędnym do budowy i bezpiecznej eksploatacji linii;

31 2) zakaz utrzymywania drzew i krzewów; 3) przebudow ę istniej ącej infrastruktury technicznej umo żliwiaj ącą budow ę i eksploatacj ę linii; 4) lokalizacj ę nowej infrastruktury technicznej i urz ądze ń wodnych niekoliduj ących z lini ą oraz obiektów zwi ązanych z prowadzeniem gospodarki le śnej; 5) pod nadziemnymi urz ądzeniami linii (z wył ączeniem terenu pod słupy) dopuszcza si ę utrzymywanie powierzchni czynnej biologicznie; 6) zakaz lokalizacji obiektów budowlanych innych ni ż wymienione w pkt 4 i słupów linii.

Dla terenów przeznaczonych do lokalizacji linii na terenach lasów prywatnych, obj ętych zgod ą na zmian ę przeznaczenia na cele niele śne, oznaczonych na rysunku planu symbolem E4, ustalono: 1) wycink ę drzewostanu w zakresie niezb ędnym do budowy i bezpiecznej eksploatacji linii; 2) zakaz utrzymywania drzew i krzewów o wysoko ści powy żej 3m; 3) przebudow ę istniej ącej infrastruktury technicznej umo żliwiaj ącą budow ę i eksploatacj ę linii; 4) lokalizacj ę nowej infrastruktury technicznej i urz ądze ń wodnych niekoliduj ących z lini ą; 5) zakaz lokalizacji obiektów budowlanych innych ni ż wymienione w pkt 4 i słupów linii; 6) pod nadziemnymi urz ądzeniami linii (z wył ączeniem terenu pod słupy) dopuszcza si ę utrzymywanie powierzchni czynnej biologicznie, prowadzenie gospodarki rolnej, zalesianie oraz tworzenie terenów szkółek le śnych, pod warunkiem, że wysoko ść drzew nie przekroczy 3 m.

Zgodnie z projektem Planu do czasu rozpocz ęcia budowy linii tereny b ędą u żytkowane w dotychczasowy sposób. Projekt zakłada, i ż w czasie budowy linii tereny b ędą tymczasowo zaj ęte na cele zwi ązane z budow ą linii. Na etapie budowy linii dopuszcza si ę wykonanie tymczasowych dróg dojazdowych do stanowisk słupów. Po zako ńczeniu budowy linii inwestor zobowi ązany jest do przywrócenia terenu do stanu pierwotnego, z wyj ątkiem terenów zaj ętych pod słupy oraz terenów E3 i E4.

2. Ocena przyj ętej funkcji terenu oraz prawidłowo ści ustale ń projektu Planu z punktu widzenia ochrony środowiska

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem planistycznym ustalaj ącym sposób i warunki zagospodarowania terenu gminy i determinuje zawarto ść

32 prognozy, której zakres okre ślaj ą przepisy ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 roku o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, a stopie ń szczegółowo ści informacji ustalony został z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Warszawie oraz z Pa ństwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Węgrowie. Wprowadzane poprzez projekt Planu nowe ustalenia w zagospodarowaniu przestrzennym gminy Gr ębków polegaj ą na ustaleniu terenów pod realizacje linii energetycznej kV 400.

Projektem Planu obj ęty zostanie jedynie fragment terenu, obszar ten ograniczony jest do granic pasa technologicznego. Szeroko ść tego pasa jest jednakowa dla całej projektowanej linii i wynosi po 35 m od osi projektowanej linii w ka żdą stron ę. Na wi ększo ści terenów, lokalizacja linii energetycznej nie wpłynie na dotychczasowy sposób ich wykorzystania. Z wył ączeniem terenów przeznaczonych pod słupy energetyczne, tereny rolnicze nadal mog ą by ć wykorzystywane na cele produkcji rolnej, zarówno jako grunty orne, jak i u żytki zielone. Projekt Planu przewiduje na terenach lasów (znajdujących si ę w pasie technologicznym) zmian ę przeznaczenia na cele niele śne. Powy ższe podyktowane jest zapewnieniem wła ściwej eksploatacji linii. Ewentualna wysoko ść drzew i krzewów na tym obszarze nie powinna przekracza ć 3 m.

3. Skutki projektowanego zagospodarowania przestrzennego dla środowiska – przewidywane oddziaływanie

Projekt Planu zwi ązany jest z zamiarem realizacji przedsi ęwzi ęcia zwi ązanego z budow ą linii energetycznej 400 kV. Planowane zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym gminy wpłyn ą zarówno w sposób bezpo średni, jak i po średni, na stan środowiska. W celu realizacji zamierzenia, Inwestor uzyskał decyzj ę o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacj ę przedsi ęwzi ęcia (decyzja Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie z dnia 31 pa ździernika 2011 r., znak:WOO Ś-II.4202.2.2011.TS, zmieniona w cz ęś ci decyzj ą Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 14 grudnia 2012 r., znak:DOO Ś-oaI.4202.15.2011.AB.57).

Dla przedsi ęwzi ęcia sporz ądzono w 2011 r. „Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsi ęwzi ęcia budowa linii elektroenergetycznej 400 kV Miłosna – Siedlce Ujrzanów”.

Uwzgl ędniaj ąc, i ż projekt Planu wi ąż e si ę z planowanym zamierzeniem inwestycyjnym, ocen ę oddziaływania nale ży przeprowadzi ć zarówno w odniesieniu do etapu budowy linii

33 energetycznej, jak i na etapu jej eksploatacji.

Poni żej szczegółowo scharakteryzowano skutki realizacji ustale ń projektu Planu.

Skutki dla flory i fauny

Planowana na terenie obj ętym projektem Planu inwestycja wi ąż e si ę z ingerencj ą w szat ę ro ślinn ą. Realizacja przedsi ęwzi ęcia niesie za sob ą ryzyko utraty wyst ępuj ących na tym terenie stanowisk chronionych gatunków ro ślin. Przede wszystkim najistotniejsze oddziaływania wi ąza ć b ędą si ę z zaj ęciem gruntów pod słupy energetyczne, drogi technologiczne, przemieszczanie si ę ci ęż kiego sprz ętu w obr ębie placu budowy, wycink ą drzew i krzewów zarówno na obszarze le śnym, jak i poza terenami le śnymi.

Na terenie obj ętym projektem Planu stwierdzono wyst ępowanie ł ęgu olszowo-jesionowego Fraxino-Alnetum (siedlisko wyszczególnione w Zał ączniku I Dyrektywy Siedliskowej). Z gatunków chronionych potwierdzono wyst ępowanie kruszyny pospolitej ( Frandula Angus ), kocanek piaskowych ( Helichrysum arfenarium ), rokietnika pospolitego ( Pleurozium schreberi ), fałdownika nastroszonego ( Rhytidiadelphus squarrosus ) oraz porzeczki czarnej (Ribes nigrum ). Stwierdzone gatunki chronione nale żą do pospolitych i niezagro żonych w skali regionu i kraju, a ich zasoby lokalne s ą liczne. Zniszczenie niewielkiej cz ęś ci populacji ro ślin obj ętych ochron ą cz ęś ciow ą nie spowoduje zagro żenia dla dziko wyst ępuj ących populacji tych gatunków.

Naruszanie powierzchni ziemi w zwi ązku z prowadzonymi pracami i odsłoni ęcie gleby, która mo że by ć na nowo zasiedlona przez nowe gatunki ro ślin, w tym niepo żą dane gatunki synantropijne, mo że tym samym wpłyn ąć na struktur ę istniej ących zespołów ro ślin. Zagro żenie to dotyczy przede wszystkim terenów cennych siedlisk. Z uwagi na istniej ący stan zagospodarowania terenów (przeważaj ą teren rolnicze), niewielk ą powierzchni ę terenów zaj ętych przez cenne przyrodniczo siedliska nie przewiduje si ę aby ten typ oddziaływania miał istotne znaczenie.

Prace ziemne, wycinka oraz transport mog ą przyczyni ć si ę zarówno do zwi ększenia śmiertelno ści, przede wszystkim niewielkich zwierz ąt, jak i likwidacji ich miejsc bytowania w tym rozrodu. Ponadto sam proces budowlany, w szczególno ści zwi ązany z nim hałas, powodowa ć b ędą płoszenie, tym samym zakres oddziaływania mo że wykroczy ć poza teren obj ęty projektem Planu. Na terenach obj ętych projektem Planu, jak równie ż w ich bezpo średnim s ąsiedztwie nie stwierdzono wyst ępowania miejsc l ęgowych gatunków ptaków

34 rzadkich lub chronionych. Wi ążą ca si ę z realizacj ą zamierzenia ingerencja w siedliska, nie będzie powodowa ć znacz ąco negatywnego oddziaływania dla fauny, a zwłaszcza gatunków ptaków i nietoperzy. Powy ższe wi ąż e si ę ze znaczn ą ilości podobnych siedlisk wyst ępuj ących w sąsiedztwie.

Na etapie eksploatacja linii energetycznej oddziaływania na szat ę ro ślinn ą ograniczy si ę wył ącznie do okresowej wycinki podrostu drzew i krzewów w pasie technologicznym.

Oddziaływanie na zwierz ęta ograniczy si ę głównie do ptaków i nietoperzy. Jak wynika z „Raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsi ęwzi ęcia budowa linii elektroenergetycznej 400 kV Miłosna – Siedlce Ujrzanów” głównym zagro żeniem dla ptaków wydaje si ę by ć mo żliwo ść kolizji z przewodami w trakcie przelotów. Trasa projektowanej linii elektroenergetycznej b ędzie przebiega ć głównie przez tereny rolnicze o małej warto ści dla ptaków. Na obszarze nie odnotowano wi ększych koncentracji ptaków. Zebrane informacje wskazuj ą, że teren projektowanego przebiegu linii elektroenergetycznej nie stanowił istotnego miejsca dla gniazduj ącej i migruj ącej awifauny. Tym samym uzna ć nale ży, że projektowana inwestycja nie b ędzie w istotny sposób oddziaływa ć na ptaki, w tym populacje lokalne.

W pobli żu obszaru obj ętego projektem Planu potwierdzono wyst ępowanie dwóch gatunków nietoperzy. Oba gatunki mimo, i ż obj ęte ochron ą prawn ą nale żą do gatunków pospolitych i kosmopolitycznych. Zdaniem autorów wy żej wymienionego Raportu przewody linii energetycznych mog ą teoretycznie stanowi ć zagro żenie dla tych ssaków. Jednak analiza ich preferencji siedliskowych i wysoko ści przelotów, wskazuj ą, że kolizje b ędą bardzo rzadkie.

Krajobraz

Aspekty wizualne krajobrazu s ą postrzegane subiektywnie, w zale żno ści od odczu ć obserwatora. Niemniej realizacja przedsi ęwzi ęcia doprowadzi do negatywnych zmian w krajobrazie, które w zale żno ści od obecnego ich stanu b ędą elementem co najmniej dysharmonijnym.

Powierzchnia ziemi i gleba

Trwałe przekształcenie powierzchni ziemi b ędzie zwi ązane wył ącznie z posadowieniem słupów. Natomiast w trakcie robót budowlanych m.in. w zwi ązku z wykorzystaniem ci ęż kiego sprz ęt, składowaniem ci ęż kich materiałów mo że doj ść do degradacji wierzchniej warstwy gleby, usuni ęciem warstwy organicznej lub wymieszaniem jej z gł ębiej poło żonymi warstwami.

35 Warunki życia i zdrowie ludzi

Na etapie realizacji emisja zanieczyszcze ń powietrza oraz hałasu b ędzie zwi ązana przede wszystkim z ruchem i prac ą pojazdów mechanicznych bior ących udział w procesie budowlanym. Realizacja przedsi ęwzi ęcia nie spowoduje pogorszenia jako ści powietrza atmosferycznego w dalszym otoczeniu terenu eksploatacji. Wzrostu zapylenia b ędzie mo żna spodziewa ć si ę tylko w okresach długotrwałej bezdeszczowej pogody.

Na etapie eksploatacji oddziaływanie linii energetycznej 400 kV na zdrowie i warunki życia ludzi zwi ązane jest z głównie oddziaływaniem pól elektromagnetycznych i hałasu. Jak wynika ze sporz ądzonej na potrzeby post ępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dokumentacji pt.: „Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsi ęwzi ęcia budowa linii elektroenergetycznej 400 kV Miłosna – Siedlce Ujrzanów”, zachowanie 35 m pasa technologicznego zapewnia zachowanie wymaganych przepisami norm w zakresie pól elektromagnetycznych (maksymalny poziom emitowanego pola magnetycznego nie przekroczy warto ści 60 A/m, natomiast maksymalny poziom emitowanego pola elektrycznego nie przekroczy wartości 10 kV/m, to jest warto ści granicznej dla terenu dost ępnego dla ludzi) oraz poziomu hałasu (prognozowane poziomy wska źników długookresowych LDWN nie przekraczaj ą warto ści 45 dB).

Ryzyko dla zdrowia ludzi stanowi ą ewentualne awarie skutkuj ące mo żliwo ści ą pora żenia pr ądem elektrycznym lub uszkodzeniami mechanicznymi spowodowanymi przez uszkodzone elementy konstrukcyjne. Prawidłowa konstrukcja linii i zastosowanie odpowiedniego systemu nadzoru i zabezpiecze ń monitoruj ącego w sposób ci ągły prac ę linii w sposób skuteczny zabezpieczaj ą przed pora żeniem pr ądem elektrycznym.

Zasoby naturalne

Na terenie obj ętym planem nie prowadzi si ę eksploatacji zasobów naturalnych.

Wody powierzchniowe i podziemne

Oddziaływanie zamierzenia rozpatrywane mo że by ć wył ącznie na etapie jego realizacji. Przy czym jego wpływ na stan zasobów wód powierzchniowych i podziemnych ograniczy si ę wył ącznie do incydentalnych sytuacji zwi ązanych z mo żliwo ści ą zanieczyszczenia wód na skutek awarii maszyn i środków transportu (wyciek substancji ropopochodnych lub innych szkodliwych dla środowiska płynów) oraz ewentualn ą konieczno ści ą odwadniania wykopu budowlanego (posadowienie słupów). Czasowe odwodnienia wykopów o niewielkiej skali, nie spowoduje zmiany stosunków wodnych, obni żenia poziomu lustra wód podziemnych ani

36 innych, negatywnych zmian w środowisku, tym samym nie b ędzie miało wpływu na zasoby wód powierzchniowych i podziemnych.

Zabytki i dobra materialne

W granicach terenu obj ętego projektem Planu, na gruntach wsi Le śnogóra, znajduje si ę stanowisko archeologiczne uj ęte w gminnej ewidencji zabytków pod numerem 28/1748. Realizacja przedsi ęwzięcia powinna uwzgl ędnia ć obowi ązuj ące przepisy reguluj ące prowadzenia inwestycji na tego typu terenach.

Obszary Natura 2000

Realizacja ustale ń projektu Planu nie b ędzie miała wpływu na cel i przedmiot ochrony Obszaru Natura 2000. Tereny które obejmuje projekt Planu poło żone s ą poza granicami obszarów Natura 2000.

Charakterystyka oddziaływa ń

Planowane zmiany zagospodarowania przestrzennego gminy, wpłyn ą w niewielkim stopniu, zarówno w sposób bezpo średni jak i po średni na stan środowiska przyrodniczego. W większo ści b ędą to oddziaływania krótkoterminowe zwi ązane z realizacj ą przedsi ęwzi ęcia. Oddziaływania bezpo średnie - zaj ęcie i przekształcenie terenu pod budow ę słupów, wycinka drzew i krzewów, zniszczenie ro ślinno ści terenach dróg technologicznych i prowadzenia prac budowlanych (w tym w miejscu lokalizacji słupów), emisja pyłów, spalin, hałasu podczas budowy oraz emisja pól elektromagnetycznych i hałasu w okresie eksploatacji. Oddziaływanie wtórne bezpo średnie - oddziaływanie na faun ę poprzez likwidacj ę siedlisk (wycinka, przekształcenie terenu). Oddziaływanie wtórne po średnie – synatropizacja, Oddziaływania krótkoterminowe - emisja hałasu (zwi ązanego z procesem budowlanym), pyłów, spalin pochodz ących ze środków transportu i pracuj ących maszyn. Oddziaływania długoterminowe - trwałe zmiany w krajobrazie, potencjalne zagro żenie dla ptaków, emisja pola elektromagnetycznego oraz hałasu, wprowadzenie, w granicach pasa technologicznego linii, zmian i ogranicze ń w zagospodarowaniu przestrzennym terenu,. Oddziaływania nieodwracalne – przypadkowe (niemo żliwe do oceny) zabijanie w trakcie prac budowlanych (w transporcie) zwierz ąt (szczególnie zagro żone drobne ssaki, płazy i gady, bezkr ęgowce). Oddziaływania odwracalne - prace budowlane.

Oddziaływania skumulowane - w zwi ązku z faktem, i ż planowane przedsi ęwzi ęcie przecina

37 oraz przebiega w pobli żu terenów na których planowana jest lokalizacja autostrady A2 (miejscowo ść Nowa Trzcianka), mo że doj ść do skumulowania oddziaływania akustycznego – kumulacja hałasu zwi ązanego z lini ą oraz hałasu pochodz ącego z projektowanej autostrady A2. Zdaniem autorów opracowania pt. „Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsi ęwzi ęcia budowa linii elektroenergetycznej 400 kv Miłosna – Siedlce Ujrzanów” (z 2011 r.). ze wzgl ędu na fakt, i ż „prognozowany poziom hałasu pochodz ący od projektowanej autostrady b ędzie znacznie wi ększy od poziomu hałasu pochodz ącego od projektowanej linii, w wyniku kumulacji nie dojdzie do wzrostu poziomu hałasu w otoczeniu obu obiektów. Poziom hałasu b ędzie wynikał z oddziaływania projektowanej autostrady”.

VI. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu ponadlokalnym wraz ze sposobem ich uwzgl ędniania w projekcie Planu

Dokumentem nadrz ędnym wytyczaj ącym cele i kierunki działa ń w zakresie ochrony środowiska w kraju jest Polityka ekologiczna Pa ństwa w latach 2009-2012, z perspektyw ą do roku 2016, a w województwie mazowieckim - strategia rozwoju województwa oraz „Program ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego na lata 2007 – 2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy do 2014 r.” Z dokumentów tych wynikaj ą główne cele polityki ekologicznej województwa, tj.:

• zmniejszanie zanieczyszcze ń środowiska, • racjonalizacja gospodarki wodnej, • zwi ększenie lesisto ści i ochrona lasów, • poprawa stanu bezpiecze ństwa ekologicznego, • podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej, • rozwój proekologicznych form działalno ści gospodarczej, • utworzenie spójnego systemu terenów chronionych.

Ustalenia projektu Planu nie naruszaj ą zasad ochrony środowiska zawartych w powy ższych dokumentach.

Obecnie brak jest dokumentów wytyczaj ących cele i kierunki działa ń w zakresie ochrony środowiska na poziomie powiatu (Program ochrony środowiska dla powiaty w ęgrowskiego odnosił si ę do lat 2004 - 2011 )

38 VII. Rozwi ązania przyj ęte w projekcie Planu, maj ące na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, mog ących by ć rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególno ści na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru

W projekcie Planu nie uwzgl ędniono żadnych rozwi ąza ń maj ących na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko.

Powy ższe kwestie uregulowane zostały w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacj ę przedsi ęwzi ęcia (decyzja Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie z dnia 31 pa ździernika 2011 r., znak:WOO Ś-II.4202.2.2011.TS, zmieniona w cz ęś ci decyzj ą Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 14 grudnia 2012 r., znak:DOO Ś-oaI.4202.15.2011.AB.57).

VIII. Rozwi ązania alternatywne do rozwi ąza ń zawartych w projekcie Planu

Nie wskazuje si ę rozwi ąza ń alternatywnych. Projekt Planu odnosi si ę do realizacji inwestycji celu publicznego jakim jest linia energetyczna 400 kV.

Rozwa żaj ąc alternatywne rozwi ązanie nale żałoby bra ć pod uwag ę zmian ę przebiegu linii lub zaniechanie jej realizacji. Uwzgl ędniaj ąc istniej ący stan środowiska, przewidywane oddziaływania oraz gospodarcze znaczenie planowanego zamierzenia, nie ma podstaw do wskazania nowego przebiegu linii lub wskazania jako rozwi ązania alternatywnego zaniechania jej budowy.

IX. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu mi ędzynarodowym, wspólnotowym i krajowym oraz sposoby uwzgl ędnienia tych celów i innych problemów środowiska podczas opracowywania projektu Planu

Na szczeblu europejskim cele i zasady szeroko rozumianej ochrony środowiska okre ślaj ą dokumenty strategiczne Unii Europejskiej oraz dyrektywy, które s ą transponowane do prawodawstwa polskiego. Z tymi dokumentami zgodne są strategiczne i prawne dokumenty planistyczne na szczeblu krajowym, wojewódzkim i powiatowym oraz gminnym. Ustalenia

39 dotycz ące zagospodarowania cz ęś ci terenu gminy Gr ębków ujęte w projekcie Planu nie naruszaj ą celów ochrony środowiska uj ętych w dokumentach na wyższych szczeblach.

X. Przewidywane metody analizy skutków realizacji postanowie ń projektu Planu oraz cz ęstotliwo ści ich przeprowadzania

Proponuje si ę wykona ć pomiary kontrolne pola elektrycznego, magnetycznego oraz hałasu po uruchomieniu inwestycji – na odcinkach poło żonych w pobli żu zabudowy. Przed rozpocz ęciem eksploatacji linii wysokiego napi ęcia inwestor zobowi ązany jest do przeprowadzania bada ń poziomu hałasu w środowisku.

XI. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym

Niniejsze opracowanie jest prognoz ą oddziaływania na środowisko projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pod lini ę 400 kV Miłosna – Siedlce Ujrzanów dla cz ęś ci wsi Le śnogóra, Trzebucza, Stawiska, Kolonia Sinoł ęka, Stara Trzcianka, Nowa Trzcianka.

Planowana linia elektroenergetyczna 400 kV jest jednym z elementów przedsi ęwzi ęcia inwestycyjnego „Poł ączenie elektroenergetyczne Polska – Litwa” i z uwagi na planowan ą funkcj ę jest inwestycj ą celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Przedsi ęwzi ęcie to uwzgl ędnione zostało w uchwalonym przez Sejmik Województwa Mazowieckiego w dniu 7 czerwca 2004 r. Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego.

Tereny obj ęte projektem Planu poło żone s ą w południowej cz ęś ci gminy. Dokument ten obejmuje dwa, nie maj ące żadnej wspólnej granicy tereny w gminie.

„Teren Trzebucza”

Teren przewidywany do obj ęcia projektem Planu poło żony jest na północ od miejscowo ści Trzebucza na Wysoczy źnie Kałuszy ńskiej na wysoko ści 155 – 180 m n.p.m. Pod wzgl ędem krajobrazowym teren jest mało zró żnicowany. Obszar obj ęty projektem Planu stanowi ą głównie u żytki rolne niezabudowane, fragmenty lasów, zadrzewienia śródpolne, fragment doliny Gawro ńca oraz drogi. Na terenie tym brak jest zabudowy mog ącej kolidowa ć z realizacj ą linii energetycznej.

Najcenniejszym przyrodniczo obszarem jest fragment doliny rzeki Gawroniec, na którym

40 wyst ępuj ą siedliska wyszczególnione w Zał ączniku I Dyrektywy Siedliskowej: 91E0 ł ęg olszowo-jesionowy Fraxino-Alnetum . Siedliska le śne prezentowane s ą przez bór mieszany wilgotny, bór mieszany świe ży, bór świe ży oraz ols. Dominuj ącym gatunkiem jest sosna (Pinus sylvestris L .) w mniejszym stopniu brzoza ( Betula L .) i d ąb ( Querrcus L .). Z gatunków chronionych potwierdzono wyst ępowanie kruszyny pospolitej ( Frandula Angus ), kocanek piaskowych ( Helichrysum arfenarium ), rokietnika pospolitego ( Pleurozium schreberi ), fałdownika nastroszonego ( Rhytidiadelphus squarrosus ) oraz porzeczki czarnej ( Ribes nigrum ). W bezpo średnim s ąsiedztwie terenu obj ętego projektem Planu potwierdzono wyst ępowanie dwóch gatunków nietoperzy tj. nocka rudego ( Myotis daubentonii ) oraz borowca wielkiego ( Nyctalus noctula ). Natomiast nie potwierdzono wyst ępowanie stanowisk lęgowych gatunków ptaków chronionych.

W granicach terenu obj ętego projektem Planu, na gruntach wsi Le śnogóra, znajduje si ę stanowisko archeologiczne uj ęte w gminnej ewidencji zabytków pod numerem 28/1748.

Teren obj ęty projektem Planu poło żony jest w odległo ści od 4 do 7 km od granic najbli ższego obszaru Natura 2000 - Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Dolina Kostrzynia (kod obszaru PLB 140009 ). Teren do obj ęcia planem jest znacznie odległy od granic dwóch pozostałych Obszarów Natura 2000 wyznaczonych m. in. w granicach gminy Gr ębków, tj. Obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 – Dolina Liwca (kod obszaru PLB 140002) oraz Specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 - Ostoja Nadliwiecka (kod obszaru PLH 140032), jak równie ż od granic Siedlecko-Węgrowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

„ Teren Stara Trzcianka – Nowa Trzcianka”

Teren przewidywany do obj ęcia projektem Planu poło żony jest na południe od terenu zwartej zabudowy Starej Trzcianki i na południowy-zachód od Nowej Trzcianki na Wysoczy źnie Kałuszy ńskiej na wysoko ści 145 - 155 m n.p.m. Pod wzgl ędem krajobrazowym teren jest mało zró żnicowany. Obszar ten stanowi ą głównie u żytki rolne niezabudowane, w niewielkim stopniu fragmenty lasu, zadrzewienia śródpolne, fragment doliny cieku oraz drogi. Na terenie obj ętym projektem Planu brak jest zabudowy mog ącej kolidowa ć z realizacj ą linii energetycznej. Na obszarze nie wyst ępuje siedliska wyszczególnione w Zał ączniku I Dyrektywy Siedliskowej. Siedliska le śne prezentowane s ą przez bór mieszany świe ży, bór mieszany wilgotny, bór świe ży oraz ols. Dominuj ącym gatunkiem jest sosna ( Pinus sylvestris L.) w mniejszym stopniu brzoza ( Betula L .) i d ąb ( Querrcus L .). Z gatunków chronionych potwierdzono wyst ępowanie kruszyny pospolitej ( Frandula Angus ). Natomiast nie

41 potwierdzono wyst ępowanie stanowisk l ęgowych gatunków ptaków chronionych

Na terenie, przez który b ędzie przebiega ć planowana linia 400 kV nie wyst ępuj ą obiekty obj ęte ochron ą prawn ą. Od granic najbli ższego obszaru Natura 2000 - Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Dolina Kostrzynia (kod obszaru PLB 140009 ) teren poło żony jest w odległo ści od 1 do 2,8 km . Jest on znacznie odległy od granic dwóch pozostałych Obszarów Natura 2000 wyznaczonych m. in. w granicach gminy Gr ębków, tj. Obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 – Dolina Liwca (kod obszaru PLB 140002) oraz Specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 - Ostoja Nadliwiecka (kod obszaru PLH 140032), jak równie ż od granic Siedlecko-Węgrowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Na terenie nie wyst ępuje zabudowa mieszkaniowa.

Planowane zmiany zagospodarowania przestrzennego gminy, wpłyn ą w niewielkim stopniu, zarówno w sposób bezpo średni jak i po średni na stan środowiska przyrodniczego. W wi ększo ści b ędą to oddziaływania krótkoterminowe zwi ązane z realizacj ą przedsi ęwzi ęcia.

W projekcie Planu nie uwzgl ędniono żadnych rozwi ąza ń maj ących na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko.

42