Focla Comórtas Seó Faisin Cabaret Mhicí Peile na san Áislann Craiceáilte H14 Geltachta H7 H9 H16

Seo Faisin Uimhir 15 23 Bealtaine 201 4 Teagmháil: 086 8476862 Saor in aisce sna trí paróistí NA ROSA • GAOTH DOBHAIR • CLOICH CHEANNFHAOLA Cá háit a rachaidh do vóta?

Beidh cuid agaibh atá ag léamh iontach láidir ó thuaidh. seo ag smaoineamh ar vótáil, nó Nuair a amharcann tú ar an beidh sibh i ndiaidh bhur vóta a phobalbhreith is déanaí, ta sé chaitheamh sa dá thoghchán atá soiléir go bhfuil Fianna Fáil ar a ann inniu, Dé hAoine. mbealach ar ais i ndiaidh an I mbliana, tá sé iontach deacair gríosadh a tugadh daofa san oll- a mheas cé a gheobhaidh na toghchán trí bliana ó shin agus tá suíocháin ar an Chomhairle do iomaitheoirí láidre acu ó thuaidh thoghcheantar na nGleanntach ar agus ó dheas sa cheantar seo. Ní cúpla fáth. thiocfadh leat gan Séamus Ó Tá fearg ar dhaoine leis an Domhnaill agus Enda Bonner a rialtas. Tchítear do dhaoine nach fheiceáil ag fáil na suíochán ar ais bhfuair an taobh seo tíre cuid ar ar an Chomhairle don pháirtí. bith den fhás eacnamaíoch atá le De réir an phobalbhreith feiceáil in áiteacha eile sa tír agus chéanna, tá Sinn Féin ag déanamh tá an imirce agus bochtanas ag éirí go maith ar bhonn náisiúnta de níos measa in aghaidh na ráithe. thairbhe míshástacht daoine leis Mar sin de, beidh sé doiligh ag an rialtas agus tá siad ag fáil páirtithe an rialtais talamh ar bith tacaíochta ó dhaoine anois ar Tiarnán Mac Ruairí ag an Seó Faisin in Áislann Rann na Feirste. Scéal agus tuilleadh pictiúirí ar lch 7 a dhéanamh agus tógáil ar na tor- ghnách leo tacaíocht a thabhairt thaí a fuair siad san olltoghchán do Pháirtí an Lucht Oibre. Cé go chánaíochta seo agus tá tacaíocht agus an méid teachta a thoghtar. rialtas. Tá na hiomaitheoirí neamh- trí bliana ó shin. Má tá sin fíor don raibh siadsan lag sa cheantar seo, láidir tógtha aige thar na blianta Tá ceathrar ag teacht amach as spleácha ag déanamh go maith ó chuid eile den tír tá sé chóir a thiocfadh le Marie Therese fríd na feachtaisí éagsúla pobail a toghcheantar s’againne agus tá thaobh na bpobalbhreitheanna de bheith cinnte anseo. Mar níor Gallagher agus John Shéamuis Ó raibh baint aige leo. Beidh sé san iomaitheoirí láidire ina measc. De agus tá Luke Ming Flanagan, ghnóthaigh Fine Gael nó Páirtí an Fearraigh go leor vótaí a fháil iomaíocht don tsuíochán deirean- réir na bpobalbhreitheanna, is Marian Harkin agus Rónán Mullen Lucht Oibre mórán sa toghchean- eatarthu leis an dá shuíochán a ach sin le Pádraig Ó Dochartaigh féidir linn a bheith réasúnta cinnte iontach láidir. Tá iomaitheoirí tar seo i 2011. thabhairt leo. agus Séamus Mac Ruairí (Lucht go bhfuil suíochán ag Sinn Féin láidire fosta ag Fine Gael le Is cosúil, mar sin, nach bhfaigh- Má bhí buaiteoirí ar bith sna Oibre). Más féidir le Mac Giolla agus ag Fianna Fáil. Mar sin de, is Mairead McGuinness agus Jim idh Fine Gael dhá shuíochán as an pobalbhreitheanna le tamall anuas, Easbuig fanacht san iomaíocht cosúil go mbeidh Pat the Cope ar Higgins. Seans go mbeadh bunt- seisear atá ar fáil. Agus, dá is iad na hiomaitheoirí neamh- fada go leor le faoilleach Mhic ais san Eoraip agus go mbeidh áiste Fine Gael de thairbhe vótaí a mbeifeá le rogha a dhéanamh idir spleácha atá ag déanamh an Ruairí a thógáil, thiocfadh leis geit Matt Carthy leis. Ach níl sé furasta aistreofar ón duine nach n-éiríonn an dá iomaitheoir atá ag an pháirtí talaimh uilig. Anseo, áfach, níl ach a bhaint as an Dochartach. an bheirt eile a roghnú. Is dóiche leis fáil fríd go dtí an babhta sa toghchán, chaithfeá gabháil le beirt san iomaíocht don tsuíochán gur féidir linn Lucht Oibre a chur comhairimh deireanach. Tá seans Terence Slowey, ó tharla go bhfuil deireanach más fíor don anailís An Eoraip: Má tá rudaí casta amach as an áireamh mar tá an maith ann go mbeadh ionadaí as an taithí aige agus go bhfuil sé thuas. Is é Mícheál Cholm Mac anseo, tá siad míle uair níos casta chuma air gur thit an tóin as an Fine Gael agus iomaitheoir Neamh- lonnaithe i ndeisceart an Giolla Easbuig is luaithe a thois- sa toghchán do Pharlaimint na tacaíocht traidisiúnta a bhí acu ó spleách amháin ag dul chun na toghcheantair agus tá iomaitheoirí igh amach ar an fheachtas togh- hEorpa ó ath raíodh na teorannacha chuaigh siad isteach sa chomh- hEorpa leis an bheirt luaite thuas. 2 NUACHT Goitse 23 Bealtaine 2014 Goitse go Gaoth Dobhair!

Nuair a tháinig grúpa le chéile i lán daoine le gabháil chuig An Lá mí na Nollag anuraidh le Dearg i mBéal Feirste i mí pleananna a dhéanamh scaiOe as Aibreáin. an cheantar seo a chur suas chuig Tá an grúpa ag bualadh tiúin “Lá Mór na Gaeilge” i mBaile Átha eile ar an aimsir seo, áfach. Má bhí Cliath, is beag duine a shíl go siad “Dearg le Fearg” roimhe seo, mbeadh siad ag teacht le chéile go tá siad i mbun tionscnaimh níos fóill i mí Bealtaine agus iad ag dearfaí anois agus sin “Goitse go eagrú deireadh seachtaine dá Gaoth Dobhair.” gcuid féin anseo i nGaoth Dobhair. De réir urlabhraí don ghrúpa, D’fhan an grúpa le chéile i ndiaidh bhí siad ag caint ar rudaí a an turais go dtí an phríomh- thiocfadh leo déanamh i ndiaidh chathair agus d’eagraigh siad bus do Largo Foods fógairt go raibh

scadán caoch

Cuir le do siad leis an mhonarcha ar an deireadh seachtaine a bheas ag Gaeilge ar an Screabán ar an Screabán a dhruid agus moladh tarlú idir 27-29 Meitheamh. téama “Caidé mar is féidir an chuid deiseanna rud a chur os comhair an phobail a Ar ndóigh, ní thiocfadh le Ghaeltacht a shábháil?”. Go dtí thiocfadh leo a dhéanamh daofa tionscnamh mar seo talamh ar seo, tá ceithre cheardlann eag- fostaíochta féin le spiorad an cheantair a bith a dhéanamh gan tacaíocht ó raithe; tógáil clainne le Gaeilge sa thógáil. lucht gnó an cheantair agus tá sin Ghaeltacht, fostaíocht, pleanáil le cáilíocht Ansin, tháinig ball den ghrúpa, le feiceáil cheana féin. Tá Siopa teangan agus oideachas. tríú leibhéal! Sara Ní Chuireáin, aníos leis an Mhicí ar na Doirí Beaga agus Dúirt an grúpa go raibh Con- smaoineamh go dtiocfadh leis an Cógaslann an Bhun Bhig ag chúr Ó Giollagáin agus Seosamh ghrúpa scaiOe a tharraingt chun tairiscint lacáistí don deireadh Mac Donncha, údair an Staidéir an cheantair ar bhuiséad íseal. Dá seachtaine, tá Lá Teaghlaigh beart- Chuimsithigh Teangeolaíochta ar mba rud é gur chuir gach duine i aithe ag Ionad Naomh Pádraig, an Ghaeltacht agus Sorcha Ní bparóiste Ghaoth Dobhair cuireadh Dobhair agus tá tithe tábhairne ar Chéilleachair as Tuismitheoirí na Cúrsa Lánaimseartha ar bheirt chara teacht ar cuairt ar nós Teach Hiúdaí Bhig, Teach Gaeltachta deimhnithe le stiúir a Dioplóma i Scileanna Teilifíse & Ilmheán: feadh dheireadh seachtaine amháin, Sheáin Óig agus Teach Mhicí dhéanamh ar cheardlanna. • Cúrsa praiticiúil bhéarfadh sé moll mór airgid deimhnithe le siamsaíocht a chur Má éiríonn leis an ghrúpa isteach sa cheantar. ar fáil do na cuairteoirí. scaiOe a tharraingt go Gaoth • Trealamh nua-aimseartha Ag an am, dúirt Sara nach raibh Idir seo agus an 27 Meithimh, Dobhair don deireadh seachtaine • Deiseanna maithe fostaíochta: sí ag caint ar postanna a chruthú beidh níos mó sonraí ar fáil de na seo, tá sé suntasach go ndéanfaidh TG4, RTÉ, BBC, Telegael, Eo Teilifís srl. ach, b’fhéidir, le postanna a shábh- himeachtaí atá beartaithe sa siad é gan pingin urraíochta ó áil. cheantar ach is féidir bheith cinnte eagraíocht stáit agus sin cuid den Cúrsaí Páirtaimseartha D’fhás an tionscnamh ó shin go mbeidh ráchairt ar an siom- teachtaireacht atá acu – gur féidir (Oíche amháin sa tseachtain) agus tá réimse leathan imeachtaí póisiam a bheas á reáchtáil in leis an phobal rudaí a bhaint beartaithe ag an ghrúpa don Acadamh na hOllscolaíochta amach dá stuaim féin. Dioplóma sa Ghaeilge (C1) : • Cuir snas ar do chuid Gaeilge • Comhrá, Léitheoireacht agus Scríobh • Léargas ar shaíocht na Gaeilge 24.05.14 Dioplóma i Scileanna Aistriúcháin: Dé Sathairn 9.30in • Béim ar scríobh na Gaeilge • Cruinneas gramadaí Tigh Hiúdaí Bhig • Canúint vs Caighdeán GAOTH DOBHAIR • Deiseanna maithe féinfhostaíochta Dioplóma i dTeicneolaíochtaí Gnó: • Cúrsa praiticiúil Skabaret Craiceáilte le • Ríomhchláir • Bogearraí Boss Sound Manifesto • Ríomhthráchtáil Dioplóma i Léann an Traidisiúin: Dysania • Léargas ar oidhreacht agus ar chultúr na hÉireann Racghrúpa úr as Muineachán • Léargas ar acmhainní agus ar shaothair a bhaineann leis an traidisiún • Bunscileanna bailithe agus eagair Katerina Guthán: (074) 9531919 Amhránaí Seapardachas Poblacht na Seice TRíomhphost:uilleadh [email protected] ó: Ionad an Acadaimh, Doirí Beaga, Co Dhún na nGall. Garcia Idirlíon: www.acadamh.ie Guthán: (074) 9531919 Ríomhphost: [email protected] le tacaíocht ó Idirlíon: www.acadamh.ie Siopa Mhicí BIA & DEOCH Seirbhís laethúil as Tír Gallaghers foodstore Chonaill go Béal Feirste Teach Sheáin Óig BUSANNA Ollmhargadh & Eischeadúnas Bia ar fáil go dtína 9pm Machaire Chlochair DOIRÍ BEAGA GALLAGHER www.oegaillimh.ie Dearadh: Caomhán Ó Scolaí 087-2734035 G Goitse 23 Bealtaine 2014 NUACHT 3 Vótaí agus Daonlathas

Tá an t-eagrán seo den pháipéar ag teacht Ach ní don rialtas a bheas na toghcháin raibh deireadh á chur le toghcháin do Bhord amach ar lá na dtoghchán ar tír mór agus, mar Eaga rfhocal inniu. Tá muid ag vótáil don Chomhairle an Údaráis cionn is go raibh costas mór leis na sin de, beidh go leor cainte sna meáin faoin Contae agus do Pharlaimint na hEorpa. toghcháin ach bhí toghchán uachtaránachta méid daoine a tháinig amach le vóta a “Caithfidh Is beag atá i gcoitinne, dar leat, idir an dá agus reifrinn aginn ó shin agus tá toghcháin chaitheamh agus faoi cé a bhainfidh suíochán institiúid. Tá ceann amháin ag plé le rudaí áitiúla agsu Eorpacha againn inniu. Is beag ar Chomhairlí Contae ar fud na tíre agus i daoine seasamh beag áitiúla ar nós bóithre agus bíonn an costas breise a bheadh le toghchán an Údaráis bParlaimint na hEorpa. ceann eile ag déileáil le ceisteanna móra dlíthe ag ceann ar bith de na toghcháin sin. Beidh saineolaithe staitisticí agus eolaithe ar a mbonnaí agus timpeallachta. Sin an chuma a bhíonn ar Níl suim ar bith, is cosúil, ag na páirtithe polaitíochta ar an raidió agus ar an teilifís ó rudaí ar scor ar bith. móra i rud ar bith a athrú go bunúsach agus, dhubh go dubh ag caint ar na “patrúin vótála” féin agus beart Ach tá rud amháin atá amhlaidh don dá rud fá láthair, sin díreach an rud atá de dhíth. Tá agus ar “dhílseacht na vótóirí.” a dhéanamh agus chun donais atá sé ag gabháil. daoine ag fulaingt. Níl obair ar fáil sa cheantar Ach tá rogha le déanamh againn uilig inniu Bhí troid fíochmhar sa Chomhairle anuraidh seo. Tá na daoine óga thar sáile. Níl a fhios ag agus is fiú machnamh a dhéanamh ar an dóigh daofa féin.” nuair a bhí siad ag iarraidh teacht le chéile daoine cá mhéad a bheas ar na táillí uisce ach a chaithfidh tú do vóta. An rud é go dtabhar- agus buiséad a leagan síos don bhliain seo. tuigeann achan duine go mbeidh siad ró-dhaor faidh tú uimhir 1 do pháirtí áirithe cionn is gur Nuair a bhí sé soiléir go raibh seans ann nach ag teaghlaigh atá in ísle brí cheana féin. sin an rud a rinne d’athair nó do mháthair? An n-aontódh na páirtithe ar an bhuiséad a bhí Agus tá an Ghaeltacht i mbaol a báis. bhfuil tábhacht leis an dílseacht sin sa lá atá curtha os a gcomhair ag bainisteoir an Chontae, Tá an t-am nuair a thiocfadh leat brath ar inniu ann? dúradh go gcuirfí an Chomhairle ar ceal agus na páirtithe móra seasamh leat, tá sin thart. Fáiltíonn G oitse roimh Bímis ionraic faoin cheist seo. go reáchtálfaí an Contae ag státseirbhíseach Caithfidh daoine seasamh ar a mbonnaí litreacha ónár léitheoirí. Is Tharla an comórtas idir an dá pháirtí mór ceaptha ag an rialtas. Ní raibh mórán iomrá ar féin agus beart a dhéanamh daofa féin. sa tír seo de thairbhe an Chogaidh Chathartha féidir litir atá le foilsiú a an daonlathas ansin. Sin an fáth go gcuireann an páipéar seo agus tá sin thart le beagnach céad bliain anois.. sheoladh chuig San Eoraip, déantar na socruithe móra stáit fáilte roimh an tionscnamh “Goitse go Gaoth Is beag an difir atá idir polasaithe na bpáirtithe [email protected]. ag rialtaisí, ní ag an Pharlaimint. Nuair a bhí Dobhair.” Tógann sé spiorad daoine nuair a anois ar cheisteanna móra an lae inniu. Seol comhfhreagras ar an tAontas Eorpach mar chuid den Troika, tchídh siad iad féin ag bogadh chun tosaigh dá Seasann an bheirt acu ar an eite dheis den bith eile chuig rinneadh cinneadh i ndiaidh cinnidh faoi thodh- stuaim féin, ag cur rudaí chun cinn atá le leas speictream polaitiúil agus ní bheadh duine ar [email protected] chaí na tíre seo gan oiread agus ceist curtha a bpobail féin. Agus is fiú smaoineamh air sin bith ag súil leo athruithe móra sóisialta a chur nó déan teagmháil ag ar an Pharlaimint faoi. Easpa daonlathais arís. má tá tú ag vótáil inniu. An dtabharfaidh an i bhfeidhm dá bhfaigheadh siad isteach mar 086 8476862 Ar ndóigh, chonaic muid an rud céanna ag duine a bhfuil tú ag vótáil dó tacaíocht do rialtas na tíre. tarlú le hÚdarás na Gaeltachta. Dúradh go thionscnaimh mar seo?

Coláiste na bhFiann ag teacht go Dobhar

Tá Coiste Bainistíochta Ionad Naomh Pádraig i nDobhar i mbun pleanála le cúpla mí anuas le cúrsa Gaeilge a reáchtáil ón Ionad i Mí Meithimh. Trí seachtainí a mhaireas an cúrsa ar a mbeidh corradh agus 80 foghlaimeoirí Gaeilge ag freastal orthu, Tá mná tí agus teaghlaigh Ghaeltachta le líofacht Gaeilge aimsithe le lucht foghlamtha na Gaeilge a choinneáil ina dtithe. Deir ráiteas a d’eisigh Coiste Bainistíochta Ionad Naomh Pádraig go gcuideoidh an Choláiste Gaeilge seo an teanga a choinneáil beo sa phobal agus go déanfaidh sé maitheas mór do lucht na Gaeilge, do na mná tí agus do theaghlaigh Gaeltachta. Leanann an ráiteas: “Ar an bhonn seo, is cinnte go mbeidh tionchar dearfach aige ar phobal maith Ghaeltachta s’againn féin go háitiúil. Creideann muid go bhfuil an fhís seo atá á réalú againn, ag teacht le fís na Roinne agus an Rialtais i leith na Gaeilge, Mar chuid den fheachtas leis an ceantar a choinneáil glan atá á reáchtáil ag Comharchumann mar go luíonn na hiarrachtaí atá Forbartha Ghaoth Dobhair chuaigh meitheall oibre amach a ghlanadh bhóthar chúl an Earagail ar ar bun againn, leis an phlean na mallaibh. Seo cuid den na hoibreannaí agus cuid den bhruscar a bhailigh said ar an lá. Más mian gníomhaíochta i leith na Gaeilge, leat lámh chuidithe a thabhairt don obair fhiúntach seo, bí i dteagmháil leis an Chomharchumann ag mar atá, an Straitéis 20 Bliain don an Chrannóg. Ghaeilge”. 4 TUAIRIM Goitse 23 Bealtaine 2014

Tá cainteanna ar bun le hIonad Athshlánaithe de chuid Cuan Mhuire a fhorbairt in Teach Bhaile Chonaill le cóir leighis ar fáil do andúiligh drugaí agus alcóil. An fhad agus atá an t-anam ionainn, beidh muinín againn .. .

B’é an manadh teaghlaigh a bhí ag fíorbheag ag cur in éadan a Tá sé tugtha le fios go Seo ceantar atá buailte go trom le na hOlfartaigh ‘Dum Spiro Spero ’ a Aniar leithéid de fhorbairt ar chúiseanna roinnt blianta anuas, de bharr chiallaíonn, ‘A fhad is tá an t-anam faoi leith, is cosúil go bhfuil háitiúil, go bhfuil dífhostaíochta, gnólachtaí beaga ionam, tá muinín agam ’ agus tá an Aduaidh tromlach an phobail i bhfách go cainteanna ar bun idir ag druid síos agus an bád bán a manadh seo le feiceáil ’s le léamh mór lena leithéid de fhorbairtí ar ionadaí bainistíochta bheith ag síor iompar na sluaite de go fóill, os coinn doras an tí, i le Brian Mac Rabhartaigh Theach Bhaile Chonaill, mar go ógánaigh an cheantair, ó fhóide an mBaile Chonaill. I gceantair bhfeictear na buntáistí a bhain- Chuan Mhuire agus bhaile, go críocha i bhfad i gcéin. Chloich Cheann Fhaola duit, má alcóil . Tá ainm an tSiúr Concilio, eann lena leithéid. D ’eagraigh feidhmeann aigh de Rachadh a leithéid de fhorbairt luann tú na hOlfartaigh, is dóiche, comhchiallach le Cuan Mhuire, Cumann Turasóireachta is Trádála go mór chun sochar anáil úr a i measc rudaí eile, gurb é an chéad cionnus gurbh í a bhunaigh an an Fháil Charraigh cruinniú poiblí chuid Údarás na shéideadh i mBaile an Fháil rud a ritheann le daoine ná Eastáit chéad Ionad Athshlánaithe de an mhí seo a chuaigh thart agus Gaeltachta le Teach Charraigh, gan trácht ar bladhaire agus Teach Bhaile Chonaill. Tá chuid Cuan Mhuire sa bhliain bhí suas le cúig scór daoine i Bhaile Chonaill a an dóchais a lasadh i gcroithe atá Teach Bhaile Chonaill ina sheas- 1966 agus ón bhliain sin go dtí láthair ar an oíche leis an cheist a trom agus in ísle brí. Deirtear go amh i lár na gcoillte craobhaí , inniu ann, tá clú ’s cáil ar an phlé. Ba léiriú soiléir an cruinniú fhorbairt mar ionad minic gurbh é an dóchas tobar na taobh amuigh de bhaile an Fháil eagraíocht fud fad na tíre, de bharr seo agus an méid a tháinig as, ar athshlánaithe, faoi síoraíochta, agus ar an ábhar sin, Charraigh. Cheannaigh na Tiarnaí é bheith ag feidhmiú mar an mhian láidir mhuintir na háite, go tá géarghá le forbairtí maithe Talaimh, siad sin, na hOlfartaigh, soláthraí cóireála athshlánú is mó rachadh forbairt Ionad athshlán- chúram Cuan Mhuire. fiúntacha, a chuirfeas síol an an eastáit ó Capt. Harte sa bhliain sa tír do lucht andúile. Ó chéad aithe ar aghaidh faoi scáth Chuan dóchais agus na muiníne i gcró na 1633 agus tógadh Teach Bhaile bhliain a bhunaithe, tá Cuan Mhuire agus go ndéanfadh Údarás leithéid de Ionad sár-mhaitheasa, ndaoine, seachas tortógaí troma an Chonaill, i dtrátha an bhliain 1763. Mhuire ag cur seirbhísí ar fáil do na Gaeltachta a seacht ndícheall gan trácht ar na seirbhísí éagsúla éadóchais a bheith á mbrú sa Tá an fhoirgnimh anois i seilbh níos mó ná 75,000 daoine, ó tacú leis an togra fiúntach seo ar agus an clár díthocsainithe agus mhullach orthu. Bhí fiúntas ag Údarás na Gaeltachta, mar gur cheann ceann na tíre. dhóigh dearfach, trédhearcach. athshlánaithe a thiocfadh leis, ar baint le manadh na hOlfartaigh; ‘A cheannaigh an tÚdarás an eastáit Tá sé tugtha le fios go háitiúil, Is cinnte gur tuar dóchais do an té a bhfuil greim ag alcólachas, fhad is tá an t-anam ionam, tá sa bhliain 1987. go bhfuil cainteanna leanúnacha phobal Chloich Cheann Fhaola druganna, cearrbhachas agus a muinín agam ’ Tá sé thar am anois Le roinnt seachtainí anuas, bhí ar bun idir ionadaí bainistíochta agus na ceantracha máguaird, go leithéid air nó uirthi. ag na hÚdaráis cuí agus ag ár Teach Bhaile Chonaill ins an Chuan Mhuire agus feidhmeann- bhfuil suim á léiriú ag Cuan Gan trácht ar an taobh daonna gcuid ceannairí pobail, muinín a nuacht, mar go bhfuil suim láidir aigh de chuid an Údaráis leis na Mhuire lonnadh ins an cheantar amháin, cha dtig gan cúl a thabhairt do phobal Chloich léirithe, Ionad Athshlánaithe de féidearthachtaí Teach Bhaile agus forbairt a dhéanamh ann a thiompú ar an tionchar fiúntach a Cheann Fhaola, ceannródaíocht a chuid Cuan Mhuire a fhorbairt ann. Chonaill a fhorbairt mar ionad rachadh chun tairbhe lucht bheadh ag a leithéid de infheist- thaispeáint agus brú ’un tosaigh le Seo Ionad a chuireadh cóir leighis athshlánaithe, faoi chúram Cuan andúile. Ar an chéad dul síos, íocht, ar eacnamaíocht an bhaile togra Cuan Mhuir ar mhaithe le ar fáil do andúiligh drugaí agus Mhuire. Cé go bhfuil mionlach bheadh tionchar dearfach ag a agus an cheantair chomh maith. h-anam an phobail ina iomláine.

Tá Goitse ar fáil ar-líne ag www.goitse.org ar fud na cruinne Goitse 23 Bealtaine 2014 NUACHT 5 Gort an Choirce faoi bhláth

Cordelia Ní Fhearraigh mholtóra ar fáil ar suíomh idirlín an chomórtais Cuirfear tús le Comórtas na (www.tidytowns.ie/reports.php). mBailte Slachtmhara i mbliana Tá an coiste ag iarraidh ar ar an 1ú Meitheamh agus tá achan duine ar an sráidbhaile; iarratas déanta ag Gort a' cónaitheoirí, úinéirí gnó, Choirce arís chun páirt a cuairteoirí, agus achan duine ghlacadh i gcomórtas na bliana eile sa phobal, iarracht mhór a seo. Seo anois an naoú bliain dhéanamh an áit a choinneáil dúinn. glan agus slachtmhar i rith am Ar dtús báire, comhghairdeas samhraidh agus go luath san agus buíochas leis an pobal uilig fhómhar. Ba mhaith linn an a chuidigh le íomha deas a chuir sráidbhaile a choinneáil saor ó ar an sráidbhaile le ocht mbliana bhruscar – bruscar garradh san anuas. Tá cuid mhór athruithe áireamh i. duilleoga/géaga tagtha ar an bhaile le linn na crann, lustain agus giotaí eile ó blianta sin agus seolann muid fálta/toir agus fosta crainn grianghraif lenár n-iarratas crochta thar na cosáin achan bhliain chun na coise/bóithre. Bheadh sé ina hathruithe seo a léiriú. Is chuidiú mhór dá gcoinneodh tábhachtach iad na grianghraif le cónaitheoirí an cosán go dtuigfeadh na moltóirí coise/bóthar atá buailte lena caidé’n méid oibre atá déanta. gcuid garraí/áitribh néata agus Ghnóthaigh muid 10 bpointe slachtmhar. Beidh moltóirí an breise sa chomórtas anuraidh chomórtais ar cuairt am inteacht (2013) – marc iomlán: 253 as le linn mhíonna an tsamhraidh 400. Seo an méid is mó (idir 1ú Meitheamh agus 31ú marcanna a fuair muid ó bhí Lúnasa). 2010 ann nuair a ghnóthaigh Tá Limistéar faoi Chaomhnú muid 10 bpointe breise fosta. Tá Speisialta ar leic an dorais moladh mór tuillte as an obair againn, sé sin Báigh Bhaile an uilig a rinneadh. Tuairisc an Easa agus tá muid ag súil go mór leis an Traonach a chluinstin arís i mbliana. Tá súil ag an choiste clár eolais fá éanlaithe fiáine an cheantair a bheith ar taispeántas amach anseo. D'fhéadfadh sé seo, thar am, fairtheoirí éan a mhealladh chun cuairt a thabhairt agus beidh sé spéisiúil fosta do thurasóirí chomh maith leis an Teach athmhaisithe ( thuas agus ar dheis ) mar chuid d’iarracht Gort an pobal áitiúil. Choirce do Chomórtas na mBailte Má bhíonn aon moltaí nó Slachtmhara ceisteanna agat nó más mian leat cuidiú ar bith a thabhairt thig dhul i dteagmháil le duine den choiste nó cuir scairt ar 087- 6111524. 6 NUACHT Goitse 23 Bealtaine 2014 Cuairt na nGardaí ar Ghaoth Dobhair

Bhí tuairim is 50 comhalta de chuid an Gharda Síochána ag freastal ar chúrsa Gaeilge san Acadamh ag deireadh mhí Aibreáin. Ba é sin an tríú cúrsa dá leithéid le dhá bhliain anuas. Tá na cúrsaí Gaeltachta seo á reáchtáil le cuidiú leis na Gardaí seirbhís trí Ghaeilge a chur ar fáil don phobal. Déanann na Gardaí atá lonnaithe i nGaoth Dobhair ranganna comhrá san Acadamh ar bhonn rialta. Fógraíodh le gairid go mbeidh Gaeilge líofa a dhíobháil do 10% do na postanna úra mar Ghardaí. Tháinig na rannpháirtithe ó himeachtaí uilig. Bhí neart iomaíocht lena chéile i dtráth na John Joe McClafferty, turas go Dan, Rí Thoraí, ag fanacht ar an achan chearn den tír le freastal deiseanna acu snas a chur ar a gceist Tigh Hiúdaí! Toraigh. Bhí an LeasChoimisin- ché le fáilte a chur roimh achan ar an chúrsa agus bhain siad idir gcuid Gaeilge le linn an chúrsa Mar pháirt den chúrsa éir Fintan Fanning ar an turas duine. Bhí lá ar dóigh ag achan shult agus thairbhe as na go háirithe nuair a bhí siad san d’eagraigh an Sáirsint áitiúil, stairiúil fosta agus bhí Patsaí duine istigh i dToraigh!

Gardaí ag glacadh treoir ón Rí nuair a thug siad cuairt ar Thoraigh mar chuid de chúrsa Gaeilge a bhí ar bun acu san Acadamh i nGaoth Dobhair.

Patrick Gallagher Coaches Seirbhís bus laethúil ó hAnagaire go Béal Feirste agus ar ais!

Bun an Leaca, Gaoth Dobhair, Co Dhún na nGall [email protected] www.gallagherscoaches.com 074 9531107 ; 087 2330888 / 2245848 Goitse 23 Bealtaine 2014 NUACHT 7 Seó faisin in Áislann Rann na Feirste

Mar pháirt d’fheachtas tofa nGaeltacht Ghleann Cholm Cille airgid Choiste na dTuismitheoirí ‘Éadach Charn na n-Éan’ @ le haghaidh Scoil Oilibhéir www.carnaweenclothing.com. Is Pluincéid Rann na Feirste tháng- málaí, hataí, sciortaí agus thas ar an smaoineamh Seó casógaí fear agus ban de Faisin a chur ar siúl agus mar is bhréidín dúchasach atá á dual d’imeachtaí na hÁislainne dhéanamh acu agus tacaíocht cuireadh taispeántas d’ard faighte acu ó Údarás na chaighdeán i láthair. Ar Gaeltachta. Rinne Michelle Nic thaispeántas den chéad uair Grianna agus Mary Aggie na chomh maith bhí comhlacht mainicíní a chur i láthair ar an úr bhunaithe agus lonnaithe i oíche.

Polasaí Gaeilge seolta ag an tSeanbheairic Aimsigh do Sprioc:

Bhailigh scaiOe breá le chéile ag tábhachtach fosta agus tá rún ag toghchán áitiúil maidir le Glac fógra le Goitse! an tSeanbheairic ar an Fhál bainistíocht na Seanbheairice polasaithe Gaeilge s’acu féin. Carrach ar 13 Bealtaine do déanamh cinnte go bhfuil an Ar an ardán ag caint agus ag lainseáil Pholasaí Gaeilge an Ghaeilge chomh feiceálach agus freagairt ceisteanna bhí na (Tá an spás seo ar fáil ar €60!) ionaid phobail. is féidir ó thaobh comharthaí san Comhairleoirí Séamus Ó Bhí Séamus Rua Ó Gallchóir fhoirgneamh, biachlár agus Domhnaill (FF) agus Pádraig Ó Rátaí eile agus eolas ar fáil ó Údarás na Gaeltachta i láthair liostaí praghas. Beidh achan Doherty (Neamhspleách)agus na leis an pholasaí a lainseáil go phóstaer agus preasráiteas hiomaitheoirí Mícheál Cholm ó [email protected] hoifigiúil. dhátheangach fosta. Mac Giolla Easbuig nó déan teagmháil ag I measc na bpointí atá sa Ar ndóigh, beidh Cloch (Neamhspleách), John Shéamuis cháipéis úr, tá cur chun cinn na Cheannfhaola ag déanamh Ó Fearraigh (SF), Hughie Mac Gaeilge san ionad le atmaisféar amach plean teangan sa chéad Giolla Bhríde (FF), Seán Ó 086 8476862 níos dearfaí a chruthú don bhabhta eile den phróiseas Cuirreáin (FG) agus labhair teanga do chuairteoirí agus don phleanáil teangan a bheas á ionadaí ar son Séamus Mac fhoireann atá ag obair sa fhógairt i rith an tsamhraidh Ruairí nach raibh ábalta bheith i tSeanbheairic. agus beidh polasaí na láthair. Le sin a bhaint amach, tá Seanbheairice ina chuid lárnach Gheall gach iomaitheoir go réimse cúrsaí ar fáil do dhaoine den iarratas a chuirtear isteach dtabharfadh siad tacaíocht don atá ag iarraidh an Ghaeilge a don limistéar sin. teanga agus ceistíodh iad ón fhoghlaim, nó ar mhaith leo cur Díreach i ndiaidh an polasaí a urlár faoi caidé mar a chuirfeadh leis an méid atá acu. lainseáil, bhí stocaireacht siad an tacaíocht sin i bhfeidhm www.goitse.org Tá comharthaíocht san Ionad polaiteoirí atá ag seasamh sa dá bhfaigheadh siad suíochán. 8 GNÉ-ALTANNA Goitse 23 Bealtaine 2014 Bealach Gaeltachta an BBC

Sraith nua nós maireachtála i Earagail, Slí na Rosann, Slí na chultúr, a cheol agus a stair i nGaeilge é Ar Bhealach na Gaelt- Finne agus Slí Cholmcille. Sa gceann de na tírdhreacha scéimhe achta ina leanann láithreoir Frainc tsraith cheithre chuid seo siúlann is lú milleadh in Éirinn. Mac Cionnaith na ceithre shlí an Gaeilgeoir óg Frainc Mac Taobh leis na dúshláin fhisic- thart ar Ghaeltacht Dhún na nGall Cionnaith gach slí acu, agus ar a eacha ar gach turas, tapaíonn ag bualadh leo siúd atá ina gcónaí bhealach faigheann sé amach cé Frainc an deis le bunbhrí a thurais agus a oibríonn ann. Tosóidh sé ar chomh mór, chomh atmaisféarach a mhíniú trína léiriú ealaíonta féin. BBCNI ar an Luan an 26 Bealtaine agus chomh álainn agus atá an tír Is as Dún na nGall féin í ar a 10in. ghalánta gharbh seo. léiritheoir na sraithe Sheila Friel. Is é Bealach na Gaeltachta an Déanta do BBC Thuaisceart Éir- “Dar liom gur seo ceann de na t-ainm ginearálta ar cheithre shlí eann ag Imagine Media, nochtann léiriúcháin is sultmhaire a d'fhor- ciorclacha fad-achair i gceantair Ar Bhealach na Gaeltachta spiorad bair mé le blianta beaga anuas. Daniel O’Donnell agus Frainc Mac Cionnaith ar Shlí na Rosann Ghaeltachta Dhún na nGall: Slí an Dhún na nGall trína dhaoine, a Rud ar bith a bhí de dhíth le sraith mheallacach a dhéanamh, bhí sé ag doras an tí agam féin — áill- eacht nádúrtha an chontae mar chúlra, oscailteacht agus teochroí na gcarachtar agus a bhflaith- iúlacht ag roinnt a scéalta agus a n-eolais — rud a d'fhág próiseas iomlán an léiriúcháin ina phléisiúr agus ina phribhléid. Bhí an méid a d'fhágfadh muid ar lár ar na trioblóidí is mó bhí againn, ní hé cad é a bhí le coinneáil istigh. Mothaím go mbeidh go leor as an nua d'ár lucht féachana; guthanna nua agus saibhreas teanga leo a thugann léargas ar chontae atá ar maos i stair.” Tosaíonn clár a haon leis an turas is faide ó thuaidh de na ceithre shlí, Slí an Earagail, áit a dtosaíonn Frainc a thuras sa bhaile beag pictiúrtha Dún Lúiche. Cluineann Frainc faoi mhiotas agus finscéalta áitiúla; foghlaim- íonn sé fá thionchar na heisimirce ar Ghaoth Dobhair ó bhean de bhunadh na háite Máire Rua Ní Ghallachóir agus ag an oileánach Eddie Joe Mac Aoidh. Faigheann Frainc amach faoin bhláth atá tagtha ar an chruthaitheacht i nGort an Choirce agus ar an Fhál Charrach sula mbaineann sé ceann scríbe an chláir amach ag barr an Earagail, in éineacht le Conallach a bhain barr Everest amach. Is é Slí na Rosann an dara clár sa tsraith agus díríonn sé ar na Rosa in Iarthar Dhún na nGall. Ar an turas seo buaileann Frainc le beirt dheartháireacha óga fiont- racha as Loch an Iúir atá ag snoí ainm dóibh féin go háitiúil agus go hidirnáisiúnta. Gheobhaidh sé amach faoin iarnród éagtha sin Buail is osclófar 'That Old Sinner' in Ailt an Chorráin, chomh maith le bualadh le curadh curach uile-Éireann agus Knock and it will open le buachaill bán Dhún na nGall é féin Daniel O'Donnell. Logáil isteach ar www.gaeilge.ie leis an mbealach is tapúla a (áil go dtí an t-eolas atá uait. Féach na mion(ógraí ar NASC, áit ar féidir leat: > fógra a chur suas le cúrsa nó imeacht a lorg nó a #ógairt, > do réimse spéise a chlárú chun foláirimh a #áil a nuair a #ógraítear eolas nua, nó > a bhfuil ar fáil i do cheantar féin a chuardach – agus a lán eile.

Just log on to www.gaeilge.ie for the quickest route to the information you need. Check out the NASC classified ads where you can: > post an ad to request or advertise a course or event, > register your area of interest to get alerts when new info is posted, or > search for what’s available in your neighbourhood – and much more.

1850 325 325 / 0845 309 8142 [email protected] Goitse 23 Bealtaine 2014 SIAMSAÍOCHT 9 Imeachtaí Samhraidh eagraithe go háitiúil

Tá an chomhlacht áitiúil, mng, ag eagrú neart imeachtaí le turasóir- eacht a fhorbairt sa Ghaeltacht. Le Rock agus Roam ag gabháil ó neart go neart, tá siad faoi láthair ag eagrú réimse turais chuig na hoileáin. Beidh an chéad cheann ar oileán Ghabhla ar 31 Bealtaine. Beidh turas thart ar na hoileáin bheaga, lón, siúlóidí agus dreapa- dóireacht, seilg bia farraige chomh maith le taispeántais ó Chumann na gCurach. Tá togha agus rogha lóistín ar fáil. Beidh camchuairt ar na hoil- eáin, Inis Fraoigh, Inis Caorach, Inis Mhic an Duirn agus Inis Cú agus síamsaiocht ar Árainn Mhór. Beidh na turais seo ar fáil le linn an tsamhraidh agus tá na sonraí ar mng.ie Mar páirt d’Fhéile Mary from Dungloe, beidh Moira Ní Ghalla- Boss Sound Manifesto (thuas) chóir ó mng.ie ag tabhairt na agus Katerina Garcia (ar chlé) a Marys ag dreapadóireacht thart ar Skabaret bheas páirteach sa Chabaret An Machaire agus deis ag daoine triail a bhaint as dreapadoireacht uair, agus bhí dúil mhór ag na mar pháirt de chlár na féile. Craiceáilte Feirstigh ina gcuid ceoil. I mí Meithimh, cuirfear tús le Tá Katerina Garcia as siúlóidí speisialta i nGleann Beidh ceol Ska, rac-cheol, ceol Poblacht na Seice, ag teacht go Bheatha. Beidh an chéad cheann traidisiúnta agus ceol as Gaoth Dobhair Dé Sathairn seo ar an 13ú agus beidh siúilóid Poblacht na Seice ag an Chabaret fosta, agus beidh sise ag canadh oíche, chomh maith le siúlóidí do Craiceáilte, a bheas ar siúl Tigh amhráin áille sa stíl shepardic a siúlaithe a bhfuil taithí mhaith Hiúdaí, An Bun Beag, Dé bhaineann le pobail Ghiúdacha a acu, agus don teaghlach uilig. Sathairn seo, 24 Bealtaine. mhair in áiteacha éagsúla san Leanfaidh na siúlóidí seo ar Ghlac Boss Sound Manifesto, Eoraip, an Spáinn agus an aghaidh go dti Lúnasa. Dátaí ar grúpa ceoil Ska as Béal Feirste le Phortaingéil, go háirithe. fáil ó mng.ie dúshlán an Chabaret, seit iomlán Tá na Píobairí Álainne, Stevie Beidh Rock agus Roam i láthair a dhéanamh i nGaeilge, cúpla Porter agus Cormac Ó Briain ag ag an chéad bhliain den Swell Festival ar Árainn Mhór. Beidh bliain ó shin, agus rinne siad seit seinm ar an ardán, Dé Sathairn ceol, ealaíon, filíocht, campáil, 30 bomaite Tigh Hiúdaí, an uair seo fosta. Cuirfear tús leis an cheol agus eachtraíocht agus neart eile don sin. Idir an dá linn, choinnigh teaghlach uilig. Le ceol ó In Their Beidh racghrúpa úr ag teacht ainm Dysania as baile an tsiamsaíocht thart ar 9.30pm siad ag cuir leis an seit, agus Thousands, Duke Special, scéal- inár dtreo, lán le gleo, an Mhuineacháin. Sheinn siad ag Dé Sathairn seo, 24 Bealtaine, anois, tá seit Ska uair go leith aíocht agus DJs, , tá an caighdeán acu lena bhforógra a chur in iúl. iarraidh seo fosta, grúpa darbh an G-Spota i mBéal Feirste cúpla Tigh Hiúdaí, An Bun Beag. agus rogha iontach ar fad! Airgead cruinnithe go háitiúil do ghrúpa tacaíochta diabéitis

Ar Luan Cásca ghlac breis agus éitis Dhún na nGall ag ócáid i 100 duine páirt i siúlóid/rás 5k mBun Cranncha le gairid. Tá an chun airgead a chruinniú do cumann an-ghníomhach agus Ghrúpa Tacaíochta Chumann cuireann na baill imeachtaí do Diaibéitis Dhún na nGall. Is iad dhaoine a bhfuil diaibéiteas Joe agus Méabh Mac Pháidín as orthu, idir óg agus aosta. Dobhar a d’eagraigh an rás a Ghlac Joe agus Méabh buío- thug daoine thart ar Mhín na chas le gach duine a chuidigh Leice agus Doire na Mainséar. leo ar an lá agus leo siúd a ghlac D’éirigh thar barr leis an páirt sa rás. imeacht seo agus tógadh breis is €3,000 ar an lá. Méabh, Joe Mac Phaidín (ar chúl) agus scai>e páistí ag bronnadh Bronnadh seic de €3,929.00 ar seice ar Gerard Gallagher, Cumann chathaoirleach Chumann Diaib- Diaibéitis Dhún na nGall. 10 GNÉ-ALTANNA Goitse 23 Bealtaine 2014 Péisteanna ribe agus cloicheáin

Bheir seilg bia na farraige pléisiúr as cuimse domh agus níl béile níos blasta a íosfaidh mé istigh ar Ghabhla ná dinnéar lán de phéistí ribe ná de chloicheáin. Ainmhithe beaga mara nach bhfaigheann mórán poiblíochta ar chósta na hÉireann ach a bhíonn flúirseach go leor Mí Iúil agus Mí Lúnasa agus is deas Pól Ó Muireasáin blasta an dinnéar a dhéantar astu, tá mise ag inse duit, a agus a mhaireachtáil fá choinne léitheoir dhil! Ná déanaimis lá nó dhó eile. Bíonn orm dearmad ach an oiread gur maith amharc go géar ar na cinn atá an baoite iad le hiasc a fágtha agus a dhéanamh cinnte mhealladh ar an duán nach bhfuil péistí ribe faoi iascaireachta. eochróga. Má bhíonn, caithfidh Is minic nach ndéantar difear mé iad a scaoileadh isteach san ar bith idir an phéist ribe (séacla, uisce arís. An t-am gairid sin i ribe róibéis nó ribe róin) agus an ndiaidh an mharbhshrutha an cloicheán (piardán nó ribe t-am is fearr le gabháil ar thóir Béile breá blasta: An Phéist Ribe róibéis). Is amhlaidh an scéal i na gcloicheán nó chomh luath (Crangon crangon ) agus an mórán teangacha eile ach tá agus a thosóidh an fharraige a Cloicheán ( Palaemon serratus ) difear bunúsach amháin atá le líonadh, tchífidh tú na boigheáin a bhaint amach as an uisce agus feiceáil iontach soiléir — is é sin bheaga ag teacht isteach ina ligean dóibh fuarú. Tá i bhfad an go bhfuil rostram nó bior gcéadta leis an tsruth. Má bharraíocht trioblóide ann leis an fiaclach ag gobadh amach idir an bhíonn tú i do sheasamh san chraiceann chnámhach a bhaint dá shúil ar an chloicheán. uisce gan bogadh thart, tiocfaidh uilig den chloicheán nó den Chomh maith leis sin, tá dá siad suas a fhad leat — sin phéist ribe agus is é an rud a chrúbóg iontach beag ar an chomh fiosrach agus atá an ghnímse, de ghnáth, an cloig- chloicheán in áit an chéad dá t-ainmhí beag gleoite seo. eann a bhaint díobh agus an chos atá ar an phéist ribe agus tá Bainimse úsáid as an eangach fheoil a fhágáil mar atá sa ruball. corp beag bídeach na péiste ribe láimhe fosta lena brú fríd an Bheir sin luach cnagtha duit nó níos dírí ná corpán beag lúbtha fheamnach agus is maith liom crunch value nuair a itheann tú an chloicheáin. iad a fheiceáil ag léimnigh thart. do chuid. Sinséar agus gáirleog Is furasta iad a sheilg ach a Cuireann sé iontas orm chomh agus cillí in ola olóige agus caith fhios a bheith agat cá mbíonn gasta atá siad in ann croitheadh isteach na cloicheáin nó na siad. Is minic a gheibh tú na tobann a bhaint as an ruball t-ainm breá galánta Laidine atá fiachadh orm iad a bhruith lom péistí ribe bruite. Is maith liom péistí ribe sna locháin agus lag agus cúlú siar nó ‘ reversáil ’ ar ar an iseapód seadánach nó láithreach mar go gcoinneoidh iad sin a chur ar leaba ríse atá trá ann nó fiú in aice leis an ché. luas lasrach amach as bealach na paraisíteach. Is é a ghreamaíonn siad úr sa tsáile ar feadh an lae. measctha le glasán — sin cineál Tá eangach láimhe agam a thig contúirte. d’aghaidh cloicheáin agus is é is Am na cócaireachta arís. Yipíííííí! de leitís mara. Mar a bhuailfeá liom a chur isteach fríd na Tá rud aisteach a chonaic mé cúis le taobh aghaidhe an Is é rud a chuirimse na do dhá bhos ar a chéile, tá béile creagacha agus a thugann cúpla uair agus mé ar thóir na chloicheáin a bheith ataithe. cloicheáin nó na péistí ribe breá blasta eile os do chomhair amach lón measartha domh. Tá gcloicheán istigh ar Ghabhla. Tig Chomh luath agus a bhíonn isteach i sáile atá ar gail. Ní amach réidh le hithe agus le mogall na heangaí mór go leor cineál de thinneas aghaidhe ar an buicéad ceathrú lán, tá go leor bhíonn mórán ama de dhíth lena blaiseadh. le go mbeidh na cinn bheaga in fhiorbheagán de na cloicheáin agam le go bhféadfainn aghaidh mbruith. Tchífidh tú iad ag éirí Go maire sármhargadhsaor.com ann éalú amach as pota Phóil agus Bopyrus squillarum an a thabhairt ar an champa. Níl oráiste agus tá sé in am agat iad choíche go deo na ndeor! Níl deireadh caillte

Bhí an Luas ag an stad trí chéad háirithe i ndiaidh eachtra a tharla eadh aisti ó thús deireadh nár shín an dá roth scriosta. slat ar shiúl uaim. Rith mé mar an i bhFrankfurt dhá lá roimhe sin. oiread is duine amháin amach as Bhuel, ní raibh carr ag dul diabhal ag tarraingt mo bhagáiste Bhí m’iníon ag rothaíocht ar an an scaiOe ar na sráideanna lámh tharam nár stad. D’fhan beirt fhear i mo dhiaidh. Shroich mé í agus na chasán rothair. Chonaic sí rothaí cuidithe di. lách liom go dtí go raibh a fhios doirse ar tí a dhruid, le haghaidh eile ag teacht ina treo ar nós na Tháinig mé den Luas agus ar acu go raibh mé amach as an abar. mhór dhearg agus m’anáil i mbarr gaoithe. Chas sí ar leataobh, tharr- aghaidh liom go dtí an áit inar Stad fear eile ó chomhlacht tarr- mo ghoib. Níor bhog aon duine ón aing sí go teann ar na coscáin, fhág mé mo charr agus bhuail mé thála agus d'imigh sé a chuartú ndoras le mé a ligint isteach: gach agus cuireadh amach i ndiaidh a an bóthar ’na bhaile go Gaoth rotha a d'fhóirfeadh do mo charr. duine sáite i bhfón póca. Ach bhí mhullaigh í, os cionn na lámha. Dobhair. Ní raibh aon cheann le fáil ach fear de m’aois féin ag amharc Bhí sí ina luí ansin, a haghaidh Bhí go maith agus ní raibh go thug sé leis an rotha breise amach amach fá mo choinne. Thug sé ar agus faoina smig uilig gearrtha, dona. Ar mo bhealach amach ó as carr rúnaí a chomhlachta. Chuir na daoine bogadh isteach giota. fuil ag doirteadh go fras. D’imigh Chill Mhic Réanáin bhuail an fón sin beagán imní orm. Rinne sé Bhí gáire ina shúile a dúirt “Bullaí an rothaí thairsti. Níor stad duine póca ag mo thaobh. Níor fhreagair gáire. “Arú nach bhfuil uimhir mná — níor lig tú síos muid” (’sé amháin nó níor amharc aon duine mé é ach, ar feadh bomaite beag, s’againn aici?” sin lucht na Gruaige Léithe). uirthi. Ba scáfar an radharc í nuair thóg mé mo shúile den bhealach. Colún Nóra Chit Chuaigh mé ar ais leis an rotha Bhí lúcháir orm go raibh duine a d'oscail muid an doras i ndiaidh Ba leor sin. Bhuail na rotha ar an i gcionn cúpla lá nuair a bhí rotha amháin garach agus spreagúil, ach di a bealach a dhéanamh ar ais, í taobh chlé in éadan céime ar úra fúm, agus pingin nó leath- chuir an dóigh a raibh na daoine bán, fuilteach, ar ballcrith leis an thaobh an bhóthair, úr-thógtha phingin ní ghlacfadh sé uaim. eile druidte isteach ina ndomhan phreab a baineadh aisti; agus ba é ansin ag an Comhairle Condae le gan chúis — maolú ar a luas agus Sin mar atá sa tír seo fós, agus príobháideach féin isteach orm: go an rud a ba mhó a bhain suaith- tabhairt ar thiománaithe – agus ní iad ag dul fríd an bhaile sin. Bhí gurb amhlaidh a raibh. Goitse 23 Bealtaine 2014 GNÉ-ALTANNA 11

óga uilig Ghaoth Dobhair Aontaithe i ndiaidh Bain greim as seasúr maith in 2013-14. Eolas: Pól 087 2590187 SEIRBHÍS DLÍ: neantóga Clinic Saor-Sheirbhís Dlí trí Ghaeilge sa Chrannóg ÓGRAÍ lá amháin achan mhí. Beidh an tseirbhís ann arís F ar an 31 Bealtaine ón 2-4i.n. Tá an tseirbhís seo á De ghnáth bíonn Mí na Bealtaine chur ar fáil ag FLAC i gcomhar le Conradh na iontach gnóthach sa ghairdín. Ach Blag na Gaeilge. thig leis an mhí seo bheith aisteach mBuataisí ó thaobh na haimsire de. Bíonn an IL le Bríd Ní hIcí POBA COMÓRTAIS: chontúirt ann go mbeadh droch- ● Pobal Eascarrach aimsir ann. Tá ardú teochta san Comghairdeachas le na buaiteoirí comórtais aimsir agus sa talamh fosta, ach Nigh na Seachtain na Gaeilge 2014 in Ionad Pobal thig le sioc muid a bhualadh go duilleoga go Eascarrach ar An Fálcarrach. Comórtas Ealaíne, fóill agus, mar sin, coinnigh súil ar maith agus caith ar shiúl FORBAIRT POBAIL: Seachtaine na Gaeilge. Aoisghrúpa 4-6: Joseph Ó réamhaisnéis na haimsire agus má duilleoga ar bith atá donn. ● MOT – Meitheal Oibre Tacaíochta: Seanóirí ar Tuiridh, Aoisghrúpa 7-9: Stephen Ó Cuireáin. bhíonn eagla ort go mbeidh sioc Lig do na duilleoga triomú bith a bhfuil tacaíocht/cuidiú ar bith de dhíth Comhbhuaiteoirí, Aoisghrúpa 10-12: Shauna Ní ann, clúdaigh do chuid plandaí óga Cuir an ghairleog, na cnónna agus orthu le jabanna beag thart fán teach. Eolas: Ionad Ghallchoir & Jade Nic Phaidín. Rang 3: Ryan Mc le fleece chun iad a chosaint. Ar an 3 bordspúnóg den ola olóige isteach i Naomh Pádraig, 074 95 32949 Callion, Joseph Mac Aoidh, Clodagh Toye & Olivia taobh eile den scéal, thig linn próiseálaí bia, dean iad a chumaisc Mc Iver. Is é Gráinne Ní Dhuibhne & Laura Barrett aimsir iontach te a bheith againn ina leafaos. SLÁINTE a rinne an moltóireacht. Buaiteoir Grianghrafadóir- fosta agus caithfdh tú déanamh Measc isteach an cháis, na neant- ● ‘Men on the Move’ - clár aclaíochta do fhir nach eacht, Seachtaine na Gaeilge, Anne McFadden. cinnte go bhfuil go leor uisce ar do ógaí agus an chuid eile den ola agus bhfuil ró-aclaí achan Dé Máirt & Déardaoin in Buíochas ó chroí do achan nduine éile a thug chuid plandaí agus go bhfuil cumaisc arís. Ionad Naomh Pádraig @ 8i.n. Eolas: 074 95 32949 isteach grianghraif don chomórtais. foscadh acu chomh maith. Blas an peisteo agus thig leat ● Bean na gCos: Bíonn clinic ag an Choslia Ma bhíonn do chuid plandaí salann agus piobar a chur ann agus Siobhan Joyce sa Chrannóg ar an Aoine FÉILTE: mór agus láidir go leor, thig leat tuilleadh ola ma bhíonn an pesiteo ró- dheireanach de achan mhí ón 10.00rn go dtí an ● Féile na Seanbheairice ar siúl ón 26-29 iad seo a chur taobh amuigh. Siolra, tiubh. 3.00in. Beidh sí ann arís ar an 30 Bealtaine. Meitheamh. Eolas ar na h-imeachtaí uilig le fáil ar sioliriac, cál, duilleoga sailéad, Beidh sé maith go leor sa an suíomh idirlín www.antseanbheairic.com nó ag scailliúin, raidis, biatas agus chuisneoir ar feadh seachtaine. Tá sé ● Relay for Life ‘Misneach’ – Tá foireann as 074 9180655. brocailí. galanta le pasta nó ar baguette le Gaoth Dobhair darbh ainm ‘Misneach’ ag glacadh Cé go mbíonn na plandaí ag fás, ionga gairleoige brúite. ● Féile Thraidisiúnta Chnoc Fola páirt. Duine ar bith ar mhaith leo uair a bíonn na lustan fosta agus déan iad Tá Comharchumann Forbartha Ghaoth Dobhair i chaitheamh linn i Leitir Ceanainn, tá fáilte a ghlanadh lá tirim le grafóg sa gcomhar le Coiste Forbartha Chnoc Fola ag eagrú romhaibh. 31 Bealtaine, 6i.n. – 1 Meitheamh, 6i.n. dóigh nach mbíonn seans acu Féile Chnoc Fola mar is gnáth. Beidh an Fhéile ag Déan teagmháil le Máire @ 0749532949. fréamacha domhain a chuir sa Sú le neantógaí tarlú ón 25-27 Iúil agus beidh clár mór de talamh. imeachtaí ar siúl, ina mbeidh an lá traidisiúnta ag CEOL: Rud amháin atá ag fás in achan 2 oinniúin mhionghearrtha Teach Mhuiris mar pháirt de. ● Ceol ‘s Spraoi Ranganna ceoil do pháistí (0-5 bl) áit ná neantógaí, nó cúil fáigh. Cé 2 cainneann gearrtha i slisne in Ionad Naomh Pádraig achan Dé Máirt @ 2i.n. ● Féile Ceoil Loinneog Lúnasa 8-11 Lúnasa - Clár gur lustan iad, thig leat sú, peisteo 2 craobh soilire gearrtha i slisne FOLÚNTAS: iomlán le fógairt gan mhoill. Eolas: 9532208 nó tae a dhéanamh daofa agus tá ionga gairleoige brúite, no cúpla ● Post Páirt-Aimseartha (19.5 uair). Tá post páirt mise chun cúpla oideas a thabhairt ceann más mian leat féin ● Corn Cuimhneacháin Éamoinn Ghráinne daoibh fá choinne sú agus peisteo 2 phráta mhionghearrtha aimseartha le líonadh mar Chócaire in Ionad Comórtas amhránaíocht ar an sean-nós i gcuimhne Naomh Pádraig, Dobhar. Cáilíochtaí: atá déanta de neantógaí. Tá said lán Cupán piseanna reoite ar Éamonn Mac Ruairí: Óstán Loch Altan, ar an de vitimíní, iarann agus frith- 1.5 lítear stoc sicín no stoc glasraí Déimhniúcháin HACCP. Seol d’iarratas chuig Máire Domhnach 29 Meitheamh, 2014, mar chuid de san Ionad roimh Dé hAoine 30/05. hiostaimín nádúrtha. Caithfidh tú 800g duilleoga neantóg Fhéile na Seanbheairice. Céilí ina dhiaidh le Rí iad a ghlanadh go maith agus is iad Ola olóige OIDEACHAS: Thoraí, Patsy Dan, Daniel Cullen agus cairde. Eolas na duilleoga amháin a úsáideann tú Piobar dubh & salann ● Grinds saor in aisce do dhéagóirí atá ag agus clárú: An tSean Bheairic 074 9180655 fá choinne an dá oideas seo a Ag úsáid scilléad mór domhain, frioch déanamh na hArdteistiméireachta. dhéanamh ● Comórtas griangrafadóireachta agus comórtas an dá oinniún, soilire agus an cainn- Fraincis achan Dé Luain @ 6.00 i.n., Béarla achan Déan cinnte go mbíonn miotóga ealaíne do pháistí ar an téama "Cloich Cheann eann san ola olóige go dti go mbíonn Dé Máirt @ 5.00 agus Mata achan Dé Céadaoin @ rubair ort ag cruinniú na nduill- Fhaola: Caractair & Láthair", luach €300 de siad bog agus tréshoilseach. 7.00 i.n. Eolas: 074 9532949 eoga agus glan go maith iad. Thig dhuaiseanna. Spriocdháta 15 Meitheamh. Beidh na Cuir na prátaí, an gairleog agus an leat na duilleoga a bhruith ar feadh SIAMSAIOCHT DON ÓIGE: pictiúirí ar thaispeántas i rith Féile na stoc sa scilléad agus leis an chlár ar cúpla bomaite chun an stoing a ● Féile Peil Óige Ghaoth Dobhair Aontaithe Seanbheairice. an scilléad, lig dó seo a suanbhruith bhaint astu. Féile Peil agus Bronnadh Dé Sathairn 21 ● Oifig Eolais Turasóireachta ar feadh 10-15 bomaite ar teas íseal Meitheamh, 6-9pm i gCarraig Uí Bhaoill. Beidh an oifig eolais á reáchtáil sa Chrannóg le go dtí go mbíonn na prátaí bog. Cluichí Blitz ar an pháirc Astro ó faoi 6 suas go dtí linn an tsamhraidh. Ma tá suim agat cuidiú go Cuir isteach na píseanna agus na faoi 12. Preabchaisleán, imeachtaí agus cluichí deonach leis an oifig a choinneáil foscailte ag an Peitseo neantóg neantógaí agus measc go maith, eile. Beárbaiciú ar feadh an tráthnóna. Ceol beo deireadh seachtaine, cuir scairt ar Chathal ag Fág seo ar suanbhruith go híseal mall isteach sa tráthnóna. Bronnadh ar imreoirí ar feadh 5 bomaite agus bain úsáid 9532208. 25g duilleoga neantóg as próiseálaí bia fá choinne an sú a 2 ionga gairleoige mheascadh. 25g cáis parma, grátáilte Blaistigh an sú le salann agus 25g almóinní no cnó péine piobar agus, má bhíonn tú ag iarraidh, 8 bordspúnóg ola olóige thig leat braon uachtair a dhoirteadh piobar dubh & salann isteach ann roimh é a chur ar an tábla. Glac fógra le do nuachtán áitiúil Rátaí eile agus eolas ar fáil ó [email protected] nó déan teagmháil ag 086 8476862

www.goitse.org 12 LITRÍOCHT Goitse 23 Bealtaine 2014

Nach ag scríobh an seafóid seo. Do Chrothnú Blas salainn ar mo bhéal. Ach amharc ar ais cad a rinne mé? Giotaí féir ag damhsa sa ghaoth Cnuasach Is minic ba ghnáth leat gáire a chur ar Tá an leathanach chóir a bheith lán Tagann soiléireacht m’aghaidh Thig liom dul fá choinne cupán beag Soiléireacht intinne is gliondar ar mo chroí Daltaí tae Soiléireacht croí. Na hoícheanta fada ag caint is ag Mar sa deireadh scríobh mé dán! comhrá Ag análú fíor aer Dánta a scríobh daltaí as Odhrán Mac Roibeard, 2ú Bliain Gan aon rud ag cur buaireamh orm, Chonacthas grian Pobalscoil Ghaoth Dobhair Mé ag glacadh an saol go réidh. Ag titim amach as an spéir i mbliana. Nach maith iad! Chodail sí ar bharr na farraige. Clapsholas Ach anois tá tú imithe Go ciúin agus go tobann. An ghaoth agus an fharraige An gasúr beag óg Is ní bheidh a fhios agam a choíche Ag caint Tomás Mór Ina shuí mar dhuilleog Freagra na ceiste seo. Iad i gcogar lena chéile A theach is a chroí, An spéir ag éirí dorcha Is mise Tomás Mór, An phian, an chumhaidh a mhothaím An sean chrann, An ghrian ina codladh Tá mé giota beag bodhar, san oíche Agus an gasúr sa spéir. Éiríonn an ghealach le súil Gan aon duine ansin leis na deora a Tá mé dhá bhliain déag d’aois, A choinneáil agus An gasúr ag fás cheapadh ó mo shúil. Is mo dheirfiúr í Louise. Tá ag faire orainn. Ag rith fríd an choillí agus Cuimhní caoi atá agam anois Téim ar scoil Chnoc Fola, Na cuibhrinn, Is tú imithe uaim go deo. Sandra Sanzone, Bíonn muid ag suí ar an bhalla, Ag briseadh na gcraobhanna, 4ú Bliain Tosaíonn an scoil ar an naoi, Caoimhe Nic Pháidín Ní Dhomhnaill, Ag gáire, Bíonn muid réidh ar a trí. 4ú Bliain Gan Imní. Cuireann mé orm gel , An Bulaí An sean fhear Nuair atá mé ag imirt peil, Anois liath, Brúite mar a bheadh grabhróg Ithim ham rósta agus anlann bán, Am Clapsholas, Mo bhrionglóidí brúite Ach an bia is fearr ná seacláid bán, An crann go fóill láidir I mo shuí ar leac na tine Gasúr múinte fosta. Agus seo an deireadh leis an dán. Ach sean, Ag smaoineamh ar na blianta le Táim bog goilliúnach Dean Ó Coilm, 1ú Bliain Agus beirt theacht Gan bhrí Ag glacadh a scíste. Nach deas é a beith óg Druidfear na cuirtíní Ach tá na blianta ag druidim isteach Ar mo bhrionglóidí. Is fuath liom ag scríobh Conal Ó Casaide, 2ú Bliain An Ardteist ag teacht Daoine ag maistíneacht filíochta Ag obair go dian dícheallach. Ar na daoine istigh Tá na pointí ansin Is fuath liom ag scríobh filíochta Gan náire gan chiall!! An Samhradh Ach tá an obair de dhíth Níl a dhath agam le scríobh faoi Coláistí ag fanacht Scríobhann daoine eile faoi snámh nó An samhradh an séasúr is teo Deireadh ré Iad ar maos le hoideachas marcaíocht Na míonna is teo den bhliain Mo phort seinnte. Le tú a ullmhú Na habhainn nó an ghrian bhuí. San uisce fuar na trá Deireadh leis an gcóir Le léann den scoth. An ghrian ag spalpadh síos ar an Dúirt an máistreás liom seo a Deireadh leis an fhóireigín domhan Gary Mac Pháidín, dhéanamh Imithe as an domhan seo. Maith na lóistrí atá ag teacht 4ú Bliain Nuair nach raibh sí sásta le mo scéal Ní dhéanaim dearmad Hataí gréine ar ár gcinn Agus bhí mé chomh feargach le tarbh Ar na daoine fuafar Rí rá agus ruaille buaile ar an trá Ach níor oscail mé mo bhéal. Go Deo!! Achan duine amuigh sa timpeallacht Sa Bhaile Ní fheicim an pointe leis an seafóid seo Daoine sona sásta i Rann na Feirste Seosamh Mac Pháidín, Agus ní fheicfidh mé go deo Hataí marcaíochta ar mharcaí óga. Tá an fharraige go gorm 4ú Bliain B’fhearr liom oighear a choimhéad ag Ag titim ar an trá gheal bán Cian Ó Dochartaigh, 1ú Bliain reo Tá an t-aer go húr go nua,

An Caorthann Ach níl na crainn seo gaolta lena chur Gráinne dúil chráite sna gleoite . chéile; tá an Caorthann ina bhall caora Chaoirthainn agus í torrach. Go minic san Fhómhar feictear Sorbus aucuparia den ghrúpa Rosaceae agus an Ach bhí sí ag dúil leis na cinn saghas meirg buí ar na duilleoga Fhuinseog san Oleaceae. áirithe ar chrann a bhí á chosaint go háirithe i gceantair mar seo ina Cé gur ard é an Crann Caorthainn Tá na duilleoigíní ar an ag Searbhán Lochlannach. Ar bhfuil Aiteal Juniperus communis bíonn sé searbh ag a bharr. Caorthann fiaclach agus níos gile ndóigh bhí a gaisce, Diarmait, in coitianta. Is cineál fungas Is léir go bhfuil an Crann ar an taobh íochtar. ann déileáil leis. Gymnosporangium cornutum le Caorthainn ainmnithe as a chaora. Bíonn na bláthanna beaga geala Ach b ’fheidir gur an chumhacht saolré chasta a mhaireann cuid Bíonn an crann trom leis na bailithe ina mbraislí ar bharr na is fearr atá luaite leis an den bhliain ar Chaorthann agus torthaí beaga dearga, na géaga ngéaga. Tá gach bláth comhlán — Chaorthann ná mar chosaint láidir thar gheimhridh ar Aiteal. cromtha lena méid. Maireann siad le baill fireann agus baineann in éadan cailleach, síoga agus Thig glóthach dhearg a an Geimhreadh go minic agus iontu. Ní deas an boladh astu (dar droch-dhaoine mar iad. Bhí an slat dhéanamh as na caora, maraon le bíonn siad suntasach go háirithe liom) ach tá siad mealltach do draíochta a d ’úsáid na draoithe deocha deasa ar nós cheirtlis, ag an am lom, neamh-dhathach, mhórán feithidí. Is iad cuileanna déanta de chraobh Chaorthainn. licéar nó biotáille. sin den bhliain. Tagann ainm an agus míoltóga na príomh- Tagann an focal béarla Rowan ón Ach meastar go bhfuil nimh ghéinis Sorbus ó sorbum a dtugtaí An Caorthann phailneoirí. Tugtar pómaí ar na Sean Ioruach rune (ortha, draíocht) sna síolta. ar thoradh an Chrainn Soirb Sorbus torthaí; bíonn déanamh úll orthu. agus seans go bhfuil ceangal ag an Tá sorbitol le fáil ó na caora domestica a raibh an-rath air fadó. Is crann measartha beag é an Is foinse mhaith de vitimín C téarma le rún. fosta. Bíonn seo in úsáid i mbia in Agus tá baint fiú ag an fhocal Caorthann atá faoi dhuilliúir agus agus peictin iad. Bhíodh siad in Sa seanscéal, bhuail Fuamnach, áit gnáth siúcra ag daoine le aucuparia leis na caora mar go i mbláth faoi láthair. úsáid, mar sin, in aghaidh an bean Mhidir, a ghrá , Étaín le slat diabetes. dtagann sé ón laidin avis (éan) Tá gach duilleog cleiteach, sé ghalair carrach agus sceadamán Caorthainn agus rinneadh linn Le gairid fuarthas amach go agus capere (gabháil). Is cinnte go sin go bhfuil sí cuimsithe de nimhneach. Cógas don asma a bhí uisce di. Ghal an t -uisce agus bhfuil cáilíochtaí frithbheathach mbíonn éanlaith meallta ag an mhion -duilleoga ar nós duilleoga sa toit ó na duilleoga dóite. Seans fágadh mar phéist í agus ansin ag Caorthann. fhoinse bhreá bia seo. na Fuinseoige Fraxinus excelsior . gur vitimín C a bhí uaithi nuair a thiontaigh sí ina féileacán mór —C. Mac Conn Tíre Goitse 23 Bealtaine 2014 GNÉ-ALTANNA 13

Goitse na nÓg Pusail

#1 4 #2 6 2 9 ? 1 19 10 7 6 Cá mhéad triantán atá anseo Cén uimhir a théann ar an

bhocsa atá marcáilte le ‘?’?

3 = 1 + 2 . a s c o h b n e d e s i e d

e h m i á l a n h b o a h t r a s u g a n n o i c s o r i h m i u n a h g i m i u s ( 3 : 2 l a z u p a r g a e r F

; n i á t n a i r h t 3 1 : 1 l a z u p a r g a e r

Páistí Scoil Phádraig, Dobhar, agus a múinteoir Sarah ag féasta ceiliúrtha An Chéad Comaoineach in Ionad F Naomh Padraig ar na mallaibh

An garradh pailéid a bhain an dara háit i gcomórtas Garden Show Ireland i gCo. Aontroma, togra trasphobail idir Ionad Naomh Pádraig, Scoil Phádraig Dobhar, National Learning Network, Solas, Brainse Dhobhair de Chumann Cathaoir Roth na hÉireann, Club Óige Dhobhair. Páistí Scoil Phádraig Dobhar ag ócáid bronnta na nduaiseanna i gcomórtas Garden Show Ireland i gCo. Aontroma.

Gné-alt fógraíochta Comhdháil ar fhorbairt Shlí Cholmcille

Reáchtálfar Comhdáil trí lá ar úra, tugann Slí Cholmcille deis ● Mícheál Ó Dónaill - gnéithe fhorbairt Shlí Cholmcille in eolas a chur ar áiteanna agus ar de sheanchas Cholm Cille ionaid in Gort an Choirce agus ar phobail úra, agus, do dhaoine ● Tristan AP Rheinalt - Dúchas Thoraigh an mhí seo chugainn. Is áirithe eolas, úr a chur ar a agus pobal in Inse Gall in é Rí Thoraí Patsy Dan Mac Ruairí gceantar féin. Eileanan Siar na hAlban a sheolas an comhdháil a Tugann an chomhdháil daoine ● Noel Ó Gallachóir - Slí reáchtálfar ar an 20-22 le chéile as Éirinn agus Albain Cholmcille, an Ooidhreacht, Meitheamh. Tá sé atá eagraithe le agus amharcfaidh sé ar fhorbairt agus mar a bhaineann siad le tacaíocht ó Urras Leabhraichean Shlí Cholmcille. pobal Ghaoth Dobhair agus nan Eilean i gcomhar le D’eagraigh an tUrras Chloch Cheann Fhaola Colmcille.org, Bord Gàidhlig agus comhdháil faoi Shlí Cholmcille i Foras na Gaeilge. Dírreoidh an Leòdhas i Meitheamh 2013. “Tá Beidh seisiún agus céilí gach comhdháil ar na téamaí dúchas, taithí mhór againn ar bheith ag oíche chomh maith le Turas pobal aus turásoireacht. eagrú imeachtaí rathúla Stairiúil go Oileán Thoraigh ar an Insíonn Slí Cholmcille scéal idirnáisiúnta a thugann cainteoirí Aoine. Cholmcille, agus na naomh eile acadúla agus saineolaithe agus Is féidir don té ar mian leis luath-Chríostaí a bhí ag imeacht pobail áitiúla i gceann a chéile.” béilte agus lóistín a shocrú ag idir Éire agus Albain sa (Urras Leabhraichean Nan Eilean praghas uile-chuimsitheach, nó is mheánaois. Tá sí ina bealach ) féidir le daoine teacht agus íoc as oidhreachta agus turasóireachta Tá cuireadh ar scoth na seisiún ar leith. an lá atá inniu ann. gcainteoirí le ceann a chur ar an Tá pacáistí eitilt agus carr ar Nascann an tSlí an Ghaeilge diospóireacht. An Chros Tau ar Oileán Thoraí cíos le Aerfort Dhún na nGall agus an Ghàidhlig, Éire agus ● Liam Ó Cuinneagáin ar Intreoir do sheandálaíocht a ● Aidan O’Hara – An ceangal chomh maith Albain agus a gcuid daoine. dheiseanna turasóireachta bhaineann le Colm Cille & stairúil idir Dhún na nGall €10 le freastal ar na seisiúin Mar a bhí an tsean-oilithreacht ● Brian Lacey – Dhá chaint: naoimh eile i seanpharóiste agus Alba chainte uilig. Eolas uilig ar ina hócáid le eolas a chur ar an Colm Cille – An Miotas agus an Thulacha Beigile agus turas ● Máire Herbert – caint ar mng.ie. Cuir in airithe le tsaol agus ar dhaoine agus pobail Fhírinne agus ar an tSathairn, gairid bus mar pháirt de. bheatha Cholmcille [email protected] nó 083 123 0529 14 GNÉ-ALTANNA Goitse 23 Bealtaine 2014

SÚIL SIAR

Focla Mhicí

Bíonn Micí Whiting Mac Aoidh ina aoi ar an chlár Rónán Beo@3 ar Raidió na Gaeltachta gach Mháirt. Tá Goitse buíoch do Mhicí, do Rónán agus d’fhoireann Raidió na Gaeltachta as cead na focla seo a chur i gcló. Miodal – iall – súiste: Uirlis a bhí sa tsúiste faoi choinne a bheith ag buaileadh cocháin. Bhí dhá pháirt sa tsúiste: bhí lamhráinn ann, an pháirt a bhí in do lámh agat, píosa adhmaid fada, déanta cosúil le cos spáid, thart ar dhá throigh ar fad .. . bhí an pháirt an buailtín, sin fá choinne an ghráin a bhuaileadh, I mbun iascaireachta sa bhliain 1889 rud beag níos giorra ná an lamhrainn. Slata de chuid na coille a bhí sa bhuailtín. Gnáth Seo dhá phictiúr tharraing eangach isteach ón fharraige. Níl sa tsaighean — bíonn sé ar fear le feiceáil anseo ach faraor adhmad a bhí sa lamhrainn. Leis cuairteoir chun na háite seo i mí muid cinnte cá háit go díreach a crochadh go hingearach san níl a fhios againn cé hiad. An an bheirt a choinneáil le chéile, na Bealtaine 1889. Níl muid raibh siad i mbun na hoibre seo uisce áit a gcoinníonn meáchain mbeadh barúil ar bith ag aon an bhuailtin agus lamhrainn, cinnte cérbh é an cuairteoir féin ach is cosúil ón tírdhreach go a bun síos san uisce agus bíonn duine dár gcuid léitheoirí cé istigh eatarthu, bhí rópa beag, ach is léir go raibh súil mhaith raibh siad i ngar don Bhun a barr ar snámh ar uachtar an hiad na fir seo nó an mbeadh a bhí poll fríd an lamhrainn, agus aige agus an dá phictiúr seo á Bheag. ‘ Hauling the seine ’ an uisce le baoite eangaí. Tá na fhios agaibh cá háit a tarraing- ansin chuirfeá ropa thart ar sé tarraingt aige. teideal a bheir an cuairteoir ar baoite le feiceáil go soiléir sa íodh na pictiúir féin? Má tá eolas n-orlaigh, isteach sa pholl a bhí Léiríonn an chéad phictiúr an phictiúr seo .i. is i mbun phictiúr seo. ar bith agaibh maidir leis na sa lamhrainn, isteach dúbailte, cheanglófá sin thíos ar an buíon bheag d'iascairí an saighneoireachta a bhí na Sa dara pictiúr feiceann muid grianghraif seo, seol ríomhphost bhuailtín. Bhí sé ag coinneáil an cheantair ag tarraingt a gcuid hiascairí. Is eangach ar leith atá toradh a gcuid oibre. Tá seisear chuig [email protected] lamhrainn agus an bhuailtín le chéile. Miodal a bhí ar an rópa sin .. . nó iall fosta. Rópa gairid idir dhá pháirt den tsúiste. Chaithfeá dhá shopóg síos, bhainfeá an strap díthe, ansin chaithfeá iad a bhuaileadh. Ag déanamh gráin choirce .. . fá choinne a chur i dtús an tsamhraidh arís. Chuirfeá na síolta isteach í mála tráthnóna. Ruifíneach: duine a bhfuil droch-chroí aige. Ruifín a bhéarfá ar an duine é féin. Camógaí: Dá mbeifeá ag tógáil cliabh mónadh, tá na camógaí, poill bheaga ceithre orlaigh ar fad, orlach nó dhá orlach ar doimhne, áit fágtha sa chliabh leis na méara a chur isteach ann leis an chliabh a thógáil. Aithis: Fá choinne an chliabh a choinneáil ar do dhroim. Bhí greim agat le do dhá lámh ar an aithis. Cosúil le rópa, agus choinneofá greim láidir air .. . ar aghaidh a chléibh .. . caithfidh aithis a bheith istigh sa chliabh .. . le é a thógáil ar do dhroim ... . Nuair a bheifeá ag tógáil an chléibh .. . i mbéal an chléibh. Trealltaí: Buailfidh trealltaí corrdhuine. Cosúil le ‘ fit ’. Mar shampla, dá mbeadh lá fearthainne, gheobhfá an duine seo thuas ar an phortach ag baint mónadh. Níonn sé rud amach as an ghnáth-rud. Buailfidh trealltaí iontach é. Goitse 23 Bealtaine 2014 GNÉ-ALTANNA 15

Rosie Nic Gairbheith, ionadaí Thír Chonaill i gcomórtas an Chailín Peil na Gaeltachta Ghaelaigh . Grianghraf: Bríd Nic Suibhne Ar lean ar lch 15 acu in éadan fhir Ghleann Cholm Cille. Tá foireann láidir go maith ar dóigh a bheas ann d’fhoireann peile Ghaoth Dobhair, go háirithe Naomh Columba v Laochra ag Naomh Columba agus imreoirí óga ag teacht aníos fríd na foirne agus iad ag imirt sa rannóg Loch Lao: Seo cluiche a bhfuil go idirmheánach i mbliana. leor daoine ag fanacht leis. Bhí fir faoi aois acu, ach cosúil le gach Bhéal Feirste agus an ceantar foireann iargúlta in Éirinn, tá siad Craic an Chomórtais máguaird le Gaeil Fhánada a imirt buailte go mór ag an imirce. Rach- Beidh craic, cuideachta agus comh- sa chluiche seo ach ar an aidh foireann an Ghleanna go luadar go tréan i Maigh Cuilinn na drochuair ní féidir le fir Fhánada a Maigh Cuilinn lán le brí agus le Gaillimhe i mbliana. Beidh banna bheith i láthair i mbliana. Mar sin, misneach agus tá deis mhaith acu, ceoil Blunderbrau i measc na siam- ina seasamh idir Laochra Loch Lao ach beidh na Laochra ag iarraidh a saíochta i mbliana agus cuirfidh agus a n-áit i gcluichí leath- mbealach a dhéanamh go cluiche siad go mór leis an chraic ag an cheannais an chomórtais ar an ceannais an Luain agus tá siad ag chomórtas. Is deireadh seachtaine Domhnach, tá seaimpíní sóisear ullmhú leo go ciúin don chomór- mór Gaelach atá ann agus gura Thír Chonaill, Naomh Columba. tas. Cluiche dian eile a bheas ann. fada buan a mhairfidh an Seo foireann as Béal Feirste a traidisiúin Ghaelach sin. cuireadh le chéile le cinntiú go Foirne na mBan Beidh Rosie Nic Gairbheith i mbeadh an Ghaeilge ag gabháil ó Bhí foireann peile na mBan, an gcomórtas an chailín ghaelaigh neart go neart sa chathair, rud atá. Tearmann, iontach láidir mar agus í mar ionadaí ag Fo-chumann Téann Laochra Loch Lao chuig fhoireann síos fríd na blianta agus peile Naomh Muire i mbliana. Comórtas Peile na Gaeltachta gach is deas an rud anois go bhfuil Roghnaíodh Rosie mar bhuaiteoir bliain agus is cinnte gur sampla ar foirne eile sa chontae ag teacht ar ar chomórtas an Chailín Ghaelaigh dóigh iad agus go gcuireann siad aghaidh. Beidh trí fhoireann ag i dTír Chonaill i mbliana. go mór leis an chomórtas. Bíonn mná chúige Uladh i mbliana sa siad mar shampla maith ag cuid chomórtas. An Tearmann sa chom- againn agus iad bródúil as a órtas Sinsear, Gaoth Dobhair sa Clúdach na meán gcultúr agus as a dteanga. Tá neart chomórtas idirmheánach agus Beidh clúdach cuimsitheach mar imreoirí maithe ina measc chomh Laochra Loch Lao sa chomórtas is gnáth ag RTÉ Raidió na maith agus is cuimhin linn an sóisear. Tá seans maith ag na Gaeltachta agus TG4 ar an chom- cluiche sin ar na croisbhealaí foirne seo uilig ina rannógaí órtas agus muna dtig libh a bheith nuair fuair Naomh Muire an bua difriúla ach cuirfidh scrúduithe na i láthair, coinnigí cluas leis an orthu i gcluiche ceannais sóisear hArdteistiméireachta isteach go raidió agus súil leis an teilifís peile na Gaeltachta. Hobair go mór ar mhná Ghaoth Dobhair, mar agus beidh sibh i lár na cuideachta bhfuair siad an bua an lá sin agus go bhfuil scaiOe maith den ar fad. Chomh maith leis sin, beidh is cinnte gur lá stairiúil a bheadh fhoireann sin le scrúduithe na na meáin shóisialta gnóthach agus ann do Ghaeil oirthear Chúige hArdteistiméireachta a dhéanamh beidh na scóranna agus na torthaí Uladh dá n-éireodh leo Comórtas i mbliana agus b’fhéidir nach ar fáil ar Twitter @comortaspeile Peile na Gaeltachta a bhaint. mbeadh siad leo. Ní bheadh aon agus ar shuíomh an chomórtais Ach ní bheidh a dhath furasta duine ina dhiaidh sin orthu. Taithí www.maighcuilinn.com.

SÚIL SIAR

Paidir Mhuintir Inis Bó Finne

A Chroí Ró-Naofa Íosa, molaimid Thú, Inár n-aistir go minic go beannaibh an Chorráin Le láidreacht ár n-intinne ‘s le haoibhneas ár gcroí: Is ó sin amach siar go hoileán fiáin Thóraigh Go moch ag ár n-obair ‘s go mall ag ár só, As gach contúirt go bhfaighe muid amach go tír mór – A Chroí dhílis mhilis, ná scar linn go deo. A Chroí Naofa Íosa, tar chugainn le cabhair. Nuair a bhíos muid ar siúl ar an tsáile anonn Ar ár dteaghlaigh ‘s ár dtithe cuir séan agus sonas Ag cosnú ár mbeatha ar bharraibh na dtonn, Agus réitigh dúinn fhéin as gach buaireamh is pionós Bí againn i gcónaí a’ tabhairt dúinn uchtach láidir Is isteach I do ríocht, a Dhia mhór na cruinne, ‘S ag cur rath ar ár n-obair, mar rinne tú le Peadar. Tabhair sean agus óg in Inis Bó Finne. 16 SPÓRT Goitse 23 Bealtaine 2014 Comórtas Peile na Gaeltachta

Damien Ó Dónaill teanga. Sin an rud is tábhachtaí fán deireadh seachtaine seo. Tá craobh peile na hÉireann ar Ceiliúradh atá ann ar an chultúr obair, tá an aimsir ag éirí níos Gaelach, na cluichí, an spiorad fearr, tá cuma mhaith ag teacht ar agus go háirithe an teanga. Tig pháirceanna peile na tíre agus tá foirne Gaeltachta na hÉireann le foirne peile ó cheann ceann na tíre chéile le deireadh seachtaine den ag ullmhú don samhradh agus scoth a chur ar fáil dúinn uilig. don tséasúr peile atá amach Ach ní bhíonn a dhath cairdiúil rompu. Ach ar an Aoine seo caite fán deireadh seachtaine ar pháirc bhí Dara Ó Cinnéide, laoch peile na himeartha agus is é sin mar a na Ríochta agus na Gaeltachta i bheas rudaí arís i mbliana. láthair i Maigh Cuilinn i gCo na Nuair a bhí mé ag scríobh an Gaillimhe le Comórtas Peile na phíosa seo, bhí sé cinntithe dom Gaeltachta 2014 a sheoladh go go raibh seacht bhfoireann, idir Imreoirí Chill Chartha Marc agus Rian Mac Aoidh ag imirt i gcluiche ceannais Thír Chonaill ar na Méilte. hoifigiúil. Bhí scaiOe mór i láthair fhir agus mhná, as Gaeltachta agus iad uilig ag súil go mór le chúige Uladh ag tabhairt aghaidh Gaoth Dobhair (idirmheánach na ochta san ollphuball! Beidh Gaoth isteach chuige. Tá foireann óg, ceann de mhór imeachtaí an CLG. ar Mhaigh Cuilinn. Sin iad seaim- mban), agus Laochra Loch Lao Dobhair ag súil le himreoirí an aclaí ag Cill Chartha agus imreoirí Dúirt Dara ar an tráthnóna sin go píní sinsearach na bliana anuraidh (Sóisear na mban). chontae, sinsear agus mionúr a a bhfuil treán peile iontu agus atá raibh ‘Ní neart go cur le chéile’ Gaoth Dobhair, Cill Chartha (Sin- bheith leo siar go Maigh Cuilinn. cliste i seilbh na liathróide chomh scríofa ar gheansaithe peile na sear), Naomh Columba (Sóisear), Foirne na bhFear Tá triúr ar fhoireann Shéamuis maith. Gaeltachta agus thíos faoi go Laochra Loch Lao (Sóisear), An Mhic Aonghusa agus seisear ar Tá Clann Mhic Aoidh, Marc, CLG Ghaoth Dobhair: D’fhéadfá raibh spiorad, croí, caid agus Tearmann (Sinsear na mban), fhoireann mhionúr Dheáglan Uí Eoin agus Riain acu agus beirt a rá gurb iad Gaoth Dobhair ríthe Chnáimhsí. Má tá na fir sin le eile, Pádraig Mac Bréartaigh agus chomórtas peile na Gaeltachta Na Cluichí Gaoth Dobhair ar an deireadh Mícheal Ó hÉigeartaigh ansin mar go bhfuil slad déanta acu síos seachtaine, beidh deis iontach acu agus taithí na mblianta aige ar fríd na blianta agus an comórtas An Satharn ach muna mbeidh, beidh athrú pháirc na himeartha. Imreoidh buaite acu níos mó uaireanta ná Sinsear na bhfear scéil ann. Cill Chartha foireann Chill na foireann ar bith eile. Má tá Gaoth Gaoth Dobhair v Mícheál Breathnach 10.30 r.n Martra sa chéad chluiche a bheas Dobhair leis an chomórtas a bhaint CLG Chill Chartha: Bhain Cill acu tráthnóna Dé Sathairn. Sóisear na bhfear arís i mbliana, beidh tréan oibre le Chartha cluiche ceannais peile Tá deis iontach ag Cill Chartha Laochra Loch Lao v Naomh Columba 12.15 i.n déanamh acu leis an sprioc sin a Ghaeltacht Thír Chonaill ar na i mbliana agus tá an seans ann go Sóisear na mban bhaint amach. Sula mbainfidh siad méilte ar na mallaibh, nuair a dtiocfadh le Cill Chartha agus Laochra Loch Lao v Na Piarsaigh 12.30 i.n ceann scríbe amach ar an Luan, fuair siad lámh in uachtar ar Gaoth Dobhair a bheith sa beidh orthu ceithre chluiche a fhoireann Ghleann tSúilí. Cé go Idirmheánach na mban chluiche ceannais ar an Luan mar bhaint. Tá cluiche crua ag gabháil raibh Mícheál Ó Murchú agus Naomh Anna v Gaoth Dobhair 1.45 i.n nach mbuailfidh an dá fhoireann a bheith acu maidin Dé Sathairn Niall ‘Mór’ Ó Gallchóir ar an Sinsear na bhfear ar a chéile go dtí sin de réir na ag 10.30 nuair a imreoidh siad pháirc ag Gleann tSúilí, bhí Cill Cill Chartha v Cill na Martra 2.30 i.n socruithe atá déanta. Ag Dia atá a buaiteoirí comórtas peile na Gaill- Chartha róghasta agus ró-aclaí Sinsear na mban fhios caidé mar a rachadh an imhe, Mícheál Breathnach. Beidh acu sa deireadh. Sin an sórt peile a Baile Chlár na Gaillimhe v An Tearmann 4.30 i.n cluiche sin, da dtarlódh sé. Dhá cluiche dian anseo a chuir-fidh tús imríonn Cill Chartha, imríonn siad fhoireann as Tír Chonaill ag Sinsear na bhfear bríomhar leis an Satharn agus ón chúl báire ag cur na liathróide gabháil in adharca le chéile ar Cill tSéana v M.Breathnach/Gaoth Dobhair 7.30 i.n bhéarfaidh an cluiche seo ar na ó lámh go lámh agus má fheic- fhód na Gaillimhe. Tá liosta iomlán na gcluichí le fáil ag www.maighcuilinn.com sluaite éirigh as na sráideoga i eann siad Pádraig Mac Bréartaigh ndiaidh oíche mhór shiamsaí- saor, ligfidh siad an liathróid Ar lean ar lch 15

Tá foireann Naomh Columba ann a bhain Comórtas ceannais Shóisear Thír Chonaill i mbliana.