Detaljni Urbanistički Plan "Gornja Gorica 3-Dio B"

NARUČILAC GLAVNI GRAD PODGORICA AGENCIJA ZA IZGRADNJU I RAZVOJ PODGORICE,d.o.o.

OBRAĐIVAČ URBI.PRO.d.o.o-Podgorica

DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "GORNJA GORICA 3-DIO B"

PODGORICA

Plan

Podgorica, januar 2019. godine

NARUČILAC GLAVNI GRAD PODGORICA AGENCIJA ZA IZGRADNJU I RAZVOJ PODGORICE,d.o.o.

OBRAĐIVAČ URBI.PRO d.o.o-Podgorica Broj licence 01-931/5

PLAN Detaljni urbanistički plan "Gornja Gorica 3 - dio B" Podgorica

FAZA PLAN RUKOVODILAC RADNOG TIMA Aleksandra Džudović, dipl. ing. arh.

URBANIZAM Aleksandra Džudović, dipl. ing. arh. Broj licence 10-1149/1 Dušan Džudović, dipl. ing. arh. Broj licence 10-1148/1 Sandra Joksimović- Lončarević,dipl.arh.un.arh. Stefan Đukić, bcs.arh.

SAOBRAĆAJNA Nada Brajović, dipl.ing.građ. INFRASTRUKTURA Broj licence 01-820/2

HIDROTEHNIČKA Husein Vuković, dipl.ing.građ. INFRASTRUKTURA Broj licence 01-1123/2

ELEKTROENERGETSKA Dragan Kečina, dipl.ing.el. INFRASTRUKTURA Broj licence 01-9/2 Nada Dašić, dipl.ing.el.

TELEKOMUNIKACIONA Zoran Kaluđerović, dipl.ing.el. INFRASTRUKTURA Broj licence 1201-8821/1

PEJZAŽNA Snežana Laban, dipl. ing. pejz. arh. ARHITEKTURA Broj licence 01-1554/07

EKONOMSKO TRŽIŠNA Marina Šaranović,dipl.ecc. PROJEKCIJA Broj licence 01-755/2 Milena Berilaža,dipl.ecc.

GEODEZIJA Milan Jelić, dipl. ing. geod. Broj licence 01-1175/3

IZVRŠNI DIREKTOR Dušan Džudović, dipl.ing.arh.

Podgorica, januar 2019. godine

SADRŽAJ

OŠTA DOKUMENTACIJA

OPŠTI DIO 40

PRAVNI OSNOV PLANSKI OSNOV OBRAZLOŽENJE ZA IZRADU PLANSKOG DOKUMENTA METODOLOGIJA OPIS GRANICE I POVŠINA ZAHVATA PLANA PRIRODNE KARAKTERISTIKE IZVOD IZ POSTOJEĆE PLANSKE DOKUMENTACIJE IZVOD IZ PUP-a PODGORICA IZVOD IZ GUR-a PODGORICA DEMOGRAFSKA ANALIZA

ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA PODRUČJA OBUHVAĆENOG PLANOM 62

Ocjena stanja u organizaciji, korišćenju i uređenju prostora ANALIZE POSTOJEĆE INFRASTRUKTURE Saobraćajna infrastruktura Elektroenergetska infrastruktura Hidrotehnička infrastruktura Elektronska komunikaciona infrastruktura Pejzažna arhitektura Upravljanje otpadom OCJENA ISKAZANIH ZAHTJEVA I POTREBA KORISNIKA PROSTORA

ANALIZA UTICAJA KONTAKTNIH ZONA 76 Ograničenja u planiranju prostora Potencijali za razvoj prostora OPŠTI I POSEBNI CILJEVI

PLAN 78

KONCEPCIJA KORIŠĆENJA,UREĐENJA I ZAŠTITE PLANSKOG PODRUČJA MREŽE I OBJEKTI INFRASTRUKTURE Saobraćajna infrastruktura Elektroenergetska infrastruktura Hidrotehnička infrastruktura Elektronska komunikaciona infrastruktura Pejzažna arhitektura UPRAVLJANJE OTPADOM

EKONOMSKO TRŽIŠNA PROJEKCIJA 109

SMJERNICE ZA SPROVOĐENJE PLANSKOG DOKUMENTA 113

SEPARAT SA URBANISTIČKO-TEHNIČKIM USLOVIMA

SMJERNICE ZA IZDAVANJE URBANISTIČKO-TEHNIČKIH USLOVA 115

SMJERNICE ZA PRIMJENU PLANA SMJERNICE ZA FAZNU REALIZACIJU PLANA USLOVI U POGLEDU PLANIRANIH NAMJENA USLOVI ZA OBJEKTE U POVRŠINAMA ZA OBRADIVO ZEMLJIŠTE USLOVI ZA OBJEKTE U MJEŠOVITOJ NAMJENI USLOVI ZA OJEKTE ŠKOLSTVA I SOCIJALNE ZAŠTITE USLOVI ZA OBJEKTE U NAMJENI INFRASTRUKTURE USLOVI ZA TRETMAN POSTOJEĆIH OBJEKATA USLOVI ZA IZGRADNJU I REKONSTRUKCIJU SAOBRAĆAJNICA USLOVI ZA IZGRADNJU ELEKTROENERGETSKIH OBJEKATA USLOVI ZA IZGRADNJU HIDROTEHNIČKE INFRASTRUKTURE USLOVI ZA IZGRADNJU ELEKTRONSKE KOMUNIKACIONE (TELEKOMUNIKACIONE) INFRASTRUKTURE SMJERNICE I USLOVI ZA PEJZAŽNO UREĐENJE USLOVI ZA NESMETANO KRETANJE LICA SA SMANJENOM POKRETLJIVOŠĆU SMJERNICE ZA TRETMAN NEFORMALNIH OBJEKATA SMJERNICE ZA POVEĆANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI I KORIŠĆENJE OBNOVLJIVIH IZVORA ENERGIJE SMJERNICE ZA ASEIZMIČKO PROJEKTOVANJE SMJERNICE ZA ZAŠTITU ŽIVOTNE SREDINE USLOVI ZA KORIŠĆENJE PROSTORA DO PRIVOĐENJA NAMJENI

FOTOGRAFIJE SA LOKACIJE 153

ANALITIČKI PODACI PLANA 156

BIBLIOGRAFIJA 167

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica OPŠTI DIO

PRAVNI OSNOV Pravni osnov za izradu Plana sadržan je u odredbama Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (,,Službeni list Crne Gore", br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14), Programa uređenja prostora Glavnog grada - Podgorice za 2016. godinu (,,Službeni list CG - opštinski propisi", br. 13/16), i Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima ("Službeni list Crne Gore", broj 24/10 i 33/14).

Detaljni urbanistički plan urađen je na osnovu Odluke o izradi Detaljnog urbanističkog plana „Gornja Gorica 3 - dio B“ u Podgorici, broj 01-031/16-4351 od 09.06.2016. godine, Programskog zadatka, i Ugovora broj 10881 od 25.10.2017.godine, zaključenog između:

 GLAVNI GRAD PODGORICA, AGENCIJE ZA IZGRADNJU I RAZVOJ PODGORICE d.o.o. i  “URBI.PRO“ d.o.o. Podgorica

Za predmetni plan donijeta je Odluka o izradi Strateške procjene uticaja na životnu sredinu, broj 08-350/16-301 od 08.06.2016. godine, i Odluka o izmjeni odluke o izradi Detaljnog urbanističkog plana „Gornja Gorica 3 - dio B“ u Podgorici, broj 01-031/17- 3671 od 18.05.2017.godine, kojom se finansijaska sredstva za izradu Plana i pripremne poslove obezbjeđuju iz Budžeta Glavnog grada .

Plan sadrži analizu postojećeg stanja i potrebna obrazloženja planskih rješenja i preporuka, kao i odgovarajuće grafičke priloge, odnosno dio dokumentacije koji, saglasno Zakonu o uređenju prostora i izgradnji objekata sačinjavaju Detaljni urbanistički plan.

PLANSKI OSNOV

Smjernice za izradu Plana, sadržane su u Prostornom urbanističkom planu Podgorice ( „ Službeni list CG-opštinski propisi“, broj 06/14) kojim je planirana namjena za ovaj prostor: poljoprivredne površine-obradivo zemljište i površine za školstvo i socijalnu zaštitu. PUP-om je predviđena revizija dokumenta:

Tabela 10.5: GUR Podgorica: smjernice za izradu i reviziju DUP i UP - segment

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

OBRAZLOŽENJE ZA IZRADU PLANSKOG DOKUMENTA

Pravni osnov za donosenje Odluke o izradi Detaljnog urbanistickog plana "Gornja Gorica 3 - dio B" u Podgorici sadržan je u članu 31 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata:("Sluzbeni list Crne Gore", br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11 , 47/11 , 35/13, 39/13 i 33/14), a u skladu sa Programom uređenja prostora Glavnog grada - Podgorice za 2016. godinu. ("Sluzbeni list Crne Gore" - opštinski propisi", br. 13/16). Članom 31 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata propisano je: "lzradi lokalnog planskog dokumenta pristupa se na osnovu odluke koju donosi izvršni organ lokalne samouprave". Osnov za izradu Detaljnog urbanističkog plana "Gornja Gorica 3 - dio B" u Podgorici je Program uređenja prostora za 2016. godinu ("Službeni list Crne Gore – opštinski propisi", br. 13/16), poglavlje Ill lzrada planske dokumentacije, stavka 3.3. lzrada planske dokumentacije planirane za 2016. godinu, pod rednim brojem 8. Smjernice za izradu plana sadržane su u Prostorno urbanističkom planu Glavnog grada Podgorice - PUP (,,Službeni list Crne Gore - opštinski propisi", broj 06/14), koji za ovaj prostor dominantno predviđa površinu poljoprivredne namjene - obradivo zemljiste (PO) i u zapadnom dijelu znatno manju površinu namjenenu za školstvo i socijalnu zaštitu (ŠS). U tekstualnom dijelu PUP-a je navedeno da je dio zone neophodno tretirati kao stanovanje u poljoprivredi, a to se odnosi na površinu poljoprivredne namjene - obradivo zemljište. Zakonorn o uređenju prostora i izgradnji objekata (,,Službeni list CG", br. 51/08, 40/10, 34/11 , 40/11, 47/11 , 35/13, 39/13 i 33/14), propisano je da se uređenje prostora zasniva na načelu usaglašavanja interesa korisnika prostora i prioriteta djelovanja u prostoru i privatnog interesa ali ne na štetu javnog interesa.

METODOLOGIJA

Programskim zadatkom definisano je: U postupku izrade Detaljnog urbanističkog plana ,,Gornja Gorica 3 - dio B" u Podgorici, potrebno je: • Sagledavanje ulaznih podataka iz Prostornog urbanističkog plana Glavnog grada Podgorice (,,Službeni list CG - opštinski propisi", broj 06/14), kao i ostale dokumentacije koja je rađena za ovaj i prostor i kontaktne zone; • Analiza postojećeg stanja u prostoru (sagledavanje programskih zahtjeva korisnika prostora); • Analiza uticaja kontaktnih zona na ovaj prostor i obrnuto.

OPIS GRANICA I POVRŠINA ZAHVATA PLANA

Prostor DUP-a "Gornja Gorica 3 -dio B" ograničen je: na sjevernoj strani zahvatima DUP-ova "Gornja Gorica 3 - dio A" i "Gornja Gorica 1"; na istoku zahvatom DUP-a "Gornja Gorica 1"; na zapadu zahvatom DUP-a "Gornja Gorica 3 - dio A", a na jugu zahvatorn DUP-a "Donja Gorica".

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Teritorija Detaljnog urbanističkog plana „Gornja Gorica 3 - dio B" u Podgorici“ se prostire na jednu katastarsku opštinu i to KO Donja Gorica i obuhvata sljedeće katastarske parcele:

1855; 1856/1; 1856/2; 1856/3; 1857; 1858; 1859/1; 1859/2; 1875/1; 1875/5; 4153; 4154; 4155; 4156; 4157; 4158; 4159; 4160; 4161; 4162; 4163; 4164; 4165/1; 4165/2; 4165/3; 4165/4; 4165/5; 4166; 4167; 4171; 4172; 4175; 4176; 4177; 4178; 4179/1; 4179/2; 4180; 4181; 4193/1; 4193/10; 4193/2; 4193/4; 4193/5; 4193/6; 4193/7; 4193/8; 4193/9; 4194/1; 4194/2; 4194/3; 4194/4; 4194/5; 4194/6; 4194/7; 4195; 4196; 4197; 4198; 4199; 4200; 4201; 4202; 4203; 4204; 4205; 4206; 4207/1; 4207/2; 4207/3; 4207/4; 4207/5; 4207/6; 4207/7; 4208/1; 4208/2; 4208/3; 4209/1; 4209/2; 4210/1; 4210/2; 4211; 4217; 4219/1; 4219/3; 4219/4; 4219/5; 4219/6; 4223/2; 4225; 4226; 4227; 4228; 4229; 4231; 4267; 4269/1; 756/4; 762/1; 762/2; 762/3; 763/1; 763/2; 763/4; 763/5; 763/6; 763/7; 764/1; 764/2; 765; 766; 767/1; 767/2; 774; 775; 776; 777; 778; 779; 780; 782/1; 782/10; 782/11; 782/12; 782/14; 782/15; 782/16; 782/17; 782/18; 782/19; 782/2; 782/3; 782/4; 782/5; 782/6; 782/7; 782/8; 782/9; 783/1; 783/2; 783/3; 783/4; 783/5; 784/1; 784/10; 784/11; 784/12; 784/13; 784/14; 784/15; 784/16; 784/17; 784/18; 784/19; 784/2; 784/20; 784/21; 784/22; 784/23; 784/24; 784/25; 784/26; 784/29; 784/3; 784/30; 784/31; 784/32; 784/33; 784/34; 784/35; 784/36; 784/37; 784/38; 784/39; 784/4; 784/40; 784/41; 784/42; 784/43; 784/44; 784/45; 784/46; 784/47; 784/48; 784/49; 784/5; 784/50; 784/6; 784/7; 784/8; 784/9; 820/1; 820/8; 821; 825; 826; 827; 829/2; 829/3; 843; 844; 845; 846.

Površina predmetnog planskog dokumenta po odluci je 29,57 ha. Granica predmetnog planskog dokumenta je neznatno korigovana i to u kako bi obuhvatila cijele katastarske parcele i korigovana na način da ide po osovini saobraćajnica i iznosi 30,10 ha. Precizna granica je ucrtana na svim grafičkim prilozima.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Koordinate prelomnih tačaka granice zahvata plana

NAPOMENA: Koordinate su naslovljene po matematičkom koordinatnom sistemu (X,Y), što odgovara primjeni u dwg formatu (AutoCAD/ArcGIS). 43

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica PRIRODNE KARAKTERISTIKE

POLOŽAJ U PROSTORU

Prostor DUP-a "Gornja Gorica 3 -dio B" se naslanja na primarni saobraćajni pravac sa sjeverne strane, magistralni put Podgorica - Nikšić, preko Ulice Miloja Pavlovića, ograničen je: na sjevernoj strani zahvatima DUP- ova "Gornja Gorica 3 - dio A" i "Gornja Gorica 1"; na istoku zahvatom DUP-a "Gornja Gorica 1"; na zapadu zahvatom DUP-a "Gornja Gorica 3 - dio A", a na jugu zahvatorn DUP-a "Donja Gorica".

Slika: Aerofoto snimak lokacije sa okruženjem (izvor: Google Earth)

TOPOGRAFIJA

Topografiju terena predmetnog planskog dokumenta karakteriše ravan teren, sa najnižom kotom od 32 mnv, i najvišom 43 mnv. Zahvat plana je između brda Zelenika, sa sjeverne strane i brda Gorica na jugu. Na udaljenosti od cca 200m, ka sjeverozapadu, prolazi rijeka Sitnica. 44

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

INŽENJERSKO - GEOLOŠKE KARAKTERISTIKE

Podgorica sa bližom okolinom sa geološkog aspekta leži na terenima koje izgrađuju mezozoički sedimenti kredne starosti (brda) i kenozoički fluvioglacijalni sedimenti kvartara (ravni tereni). Područje Plana čine šljunkovi pjeskovi neravnomjernog granulometrijskog sastava i promjenljivog stepena vezivnosti. Nekad su to posve nezavisni sedimenti, a nekad su pravi konglometari, praktično nestišljivi.

Slika - Izvod iz karte Pogodnost terena za urbanizaciju,PUP Glavnog grada – Podgorice (A2 11)

Prema karti podobnosti za urbanizaciju terena urbanog područja Podgorice iz PUP-a Glavnog grada Podgorice, (1:5.000) ovaj prostor spada u 1.i 2. kategoriju.

PRVA KATEGORIJA - tereni bez ograničenja za urbanizaciju, (nagibi terena do 5 stepeni, dubina do podzemne vode veća od 4 m, nosivost terena veća od 200 kN/m2 i dr).

DRUGA KATEGORIJA - tereni sa neznatnim ogranicenjem za urbanizaciju (nagibi terena od 5 do 10 stepeni, dubina do podzemnih voda od 1,5 do 4m, nosivost terena od 120 do 200 kN/m2 i dr.);

PEDOLOŠKE ODLIKE

Prema Pedološkoj karti iz PUP-a Glavnog grada Podgorica, na prostoru DUP-a "Gornja Gorica 3 -dio B" zastupljeno je smeđe zemljište na fluviglacijalnom nanosu plitka i smeđe zemljište na fluviglacijalnom nanosu duboka.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Slika - Izvod iz Pedološke karte Glavnog Grada, PUP Glavnog grada Podgorica (A2 10)

SEIZMIČKE KARAKTERISTIKE

Na privremenoj seizmološkoj karti SFR Jugoslavije R 1:1.000.000 tereni Glavnog grada Podgorica do Bioča su u području sa maksimalno opaženim zemljotresom 8o MCS skale, a sjevernije sa 7o MCS skale. Na osnovnoj karti maksimalno očekivanih intenziteta – Seizmološka karta za povratni period od 10.000 g. SFR Jugoslavije 1:10.000, tereni gledano od juga do Podgorice su u prostoru 9o MCS – 64 skale, a od Podgorice dalje prema sjeveru 8o MCS – 64 skale.

Slika: Karta seizmičke rejonizacije Crne Gore, izvor Dr Branislav Glavatović- Inženjerska seizmologija (2005.god.)

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Ove seizmološke podloge su sastavni dio odnosne važeće zakonske regulative za sanaciju i gradnju u seizmološki aktivnim terenima, a takvi su i tereni Glavnog grada Podgorica. Same podloge prati tumač u kojem se, između ostalog, ističe:

3. „Karta koja se odnosi na 10.000 g. povratnog perioda, predstavlja maksimalno moguće intenzitete koji bi se prema sadašnjim saznanjima istraživanja mogli bilo kada dogoditi u razmatranom području“.

4. „Kod određivanja intenziteta parametara za izgradnju objekata u zonama sa intenzitetom I ≥ VII stepen MSK, treba vršiti istraživanja za detaljno seizmičko zoniranje i mikroreonizaciju terena tih zona saglasno sa tehničkim propisima za izgradnju u seizmičkim područjima“.

Nakon izrade navedenih seizmičkih karti SFRJ 1:1.000.000 (1987) i seizmogeološke karte podobnosti za urbanizaciju područja GUP-a Podgorice sa Golubovcima i Tuzima R 1:5.000 (1981), nije bilo istraživanja urbanih terena Podgorice zahvatajući i terene Golubovaca i Tuzi, a u međuvremenu su precizirane i pooštrene odnosnim zakonima I pravilnicima metode istraživanja, odnosno brojnosti, vrste i preciznosti podataka i podloga potrebnih za aktivnosti u trusnim područjima.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Slika: Karta seizmogenih zona Crne Gore i okoline - Oznake prema tabeli V-2, izvor Dr Branislav Glavatović- Inženjerska seizmologija (2005.god)

Sa makroseizmičkog stanovišta Podgorica se nalazi u okviru prostora sa vrlo izraženom seizmičkom aktivnošću. Prema Seizmološkoj karti, gradsko područje je obuhvaćeno sa 8º MCS skale, kao maksimalnog intenziteta očekivanog zemljotresa za povratni period od 100 godina, sa vjerovatnoćom pojave 63%.

Prema elaboratu „Seizmogeoloških podloga i seizmičke mikrorejonizacije terena urbanog područja Titograda, Golubovaca i Tuzi“ za ovo područje usvojena su dva karakteristična modela terena konglomeratisane terase, tj. za model C1 gdje je debljina sedimenata površinskog sloja (do podine) manja od 35 m, i model C2 gdje je ta debljina veća od 35 m.

Dobijeni parametri su sljedeći: . koeficijent seizmičnosti Ks 0,079 - 0,090 . koeficijent dinamičnosti Kd 1,00 >Kd > 0,47 . ubrzanje tla Qmax(q) 0,288 - 0,360 . intenzitet u (MCS) 9o MCS

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

HIDROGEOLOŠKE I HIDROLOŠKE KARAKTERISTIKE

Područje Podgorice baštini najveće vodne resurse Crne Gore od kojih najveći dio čine podzemne vode zetsko-bjelopavlićkog basena. Upotrebna vrijednost ovih voda se ogleda u vodosnadbjevanju, navodnjavanju, vodnim ekosistemima kao stanište flore i faune.

Na području Glavnog grada Podgorica se mogu izdvojiti tereni sa sledećim hidrogeološkim karakteristikama: - slabo vodopropusni tereni (hidrogeološki izolatori) - srednje i promjenljivo vodopropusni tereni - vodopropusni tereni.

Nivo podzemnih voda u terenima na prostoru Podgorice je nizak i iznosi 16-20m ispod nivoa terena (izvor PUP Podgorica), što omogućava nesmetanu odvodnju i ne otežava uslove za izgradnju.

Sa aspekta korišćenja voda za vodosnadbijevanje ovo su vode dobrog kvaliteta a pojave zagađenja nisu zapažene.

Na samoj lokaciji koja je obuhvaćena predmetnim planom nisu prisutni vodeni tokovi.

U zahvatu plana dijelom, od izvorišta Mareza do uliva u rijeku Moraču, prolazi betonski kanal, izgrađen 1947.godine, koji je primarno služio za navodnjavanje okolnog poljoprivrednog zemljišta.

KLIMATSKI USLOVI

Klimatske karakteristike

Urbano područje Podgorice karakteriše slabije modifikovan maritimni uticaj Jadranskog mora. Zime su blage, sa rijetkim pojavama mrazeva, dok su ljeta žarka i suva. Izrazito velike mikroklimatske razlike unutar gradskog područja ne mogu se očekivati obzirom na relativnu topografsku ujednačenost i ne tako velike i guste komplekse visoke gradnje.

Temperatura vazduha

U Podgorici je registrovana srednja godišnja temperatura od 15,5o C. Prosječno najhladniji mjesec je januar sa 5o C, a najtopliji jul sa 26,7o C.

Maritimni uticaj ogleda se u toplijoj jeseni od proljeća za 2,1o C, sa blažim temperaturnim prelazima zime u ljeto, od ljeta u zimu.

U toku vegetacionog perioda (april - septembar) prosječna temperatura vazduha iznosi 21,8oC, dok se srednje dnevne temperature iznad 14o C, javljaju od aprila do oktobra. 49

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Srednji vremenski period u kome je potrebno grijanje stambenih i radnih prostorija proteže se od 10 novembra do 30 marta, u ukupnom trajanju od 142 dana.

Vlažnost vazduha

Prosječna relativna vlažnost vazduha iznosi 65,6%, sa max od 77,2% u novembru i min od 49,4% u julu. Tokom vegetacionog perioda, prosječna relativna vlažnost vazduha je 56,7%.

Osunčanje, oblačnost i padavine

Srednja godišnja suma osunčanja iznosi 2.456 časova. Najsunčaniji mjesec je jul sa 344,1, a najkraće osunčanje ima decembar sa 93,0 časova. U vegetacionom periodu osunčanje traje 1.658 časova. Godišnji tok oblačnosti ima prosječnu vrijednost od 5,2 desetina pokrivenosti neba. Najveća oblačnost je u novembru 7,0, a najmanja u avgustu 2,8. Prosječna vrijednost oblačnosti u vegetacionom periodu je 4,3.

Srednji prosjek padavina iznosi 1.692 mm godšnje, sa maksimumom od 248,4 mm, u decembru i minimumom od 42,0 mm, u julu. Padavinski režim oslikava neravnomjernost raspodjele po mjesecima, uz razvijanje ljetnjih lokalnih depresija sa nepogodama i pljuskovima. Vegetacioni period ima 499,1 mm padavina ili 20,6 % od srednje godšnje količine.

Period javljanja sniježnih padavina traje od novembra do marta, sa prosječnim trajanjem od 5,4 dana, a snijeg se rijetko zadržava duže od jednog dana.

Pojave magle, grmljavine i grada

Prosječna godišnja čestina pojave magle iznosi 9 dana, sa ekstremima od 1 do 16 dana. Period javljanja magle traje od oktobra do juna, sa najčešćom pojavom u decembru i januaru (po 2,6 dana). Nepogode (grmljavine) javljaju se u toku godine prosječno 53,7 dana, sa maksimumom od 7,7 dana, u junu i minimumom od 1,9 dana, u januaru. Pojava grada registruje se u svega 0,9 dana prosječno godišnje, sa zabilježenim maksimumom od 4 dana.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Vjetrovi

Slika: Izvod iz PUP Glavnog grada Podgorica - Grafikon 4.1: Ruža vjetrova u Podgorici

Na području Podgorice od brojnih pravaca duvanja vjetra dva su uglavnom nosioci vremenskih prilika. To su sjever i jugo koji duvaju uglavnom u periodu septembar - april. Prosječan broj dana sa vjetrom je oko 60, što ima poseban uticaj na klimu Podgorice, utičući na subjektivni doživljaj temperature, čineći ga za par stepeni nižim. Jačina sjevernog vjetra se povećava, skoro proporcijalno, od krajnjeg sjevera ka krajnjem jugu. Južni vjetrovi su manje učestalosti i manje jačine i po pravilu donose padavine.

Učestalost vjetrova i tišina izražena je u promilima, pri čemu je ukupan zbir vjetrova iz svih pravaca i tišina uzet kao 1000 ‰.

Najveću učestalost javljanja ima sjeverni vjetar sa 227 ‰, a najmanju istočni sa 6 ‰. Sjeverni vjetar se najčešće javlja ljeti, a najrjeđe u proljeće.

Tišine ukupno traju 380 ‰, sa najvećom učestalošću u decembru, a najmanjom u julu.

Najveću srednju brzinu godišnje ima sjeveroistočni vjetar (6,2 m/sec), koji najveću vrijednost bilježi tokom zime (prosječno 8,9 m/sec). Maksimalna brzina vjetra od 34,8 m/sec. (125,3 km/čas i pritisak od 75,7 kg/m²) zabilježena je kod sjevernog vjetra. Jaki vjetrovi su najčešći u zimskom periodu sa prosječno 20,8 dana, a najrjeđi ljeti sa 10,8 dana. Tokom vegetacionog perioda jaki vjetrovi se javljaju prosječno 22,1 dan.

Flora i fauna

Konkretna istraživanja florističkog sastava kao i raznolikosti faune nisu rađena za uže kao ni za šire područje zahvata plana, samim tim ne postoje detaljni stručni i naučni 51

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica podaci, kao ni podaci o prisustvu zaštićenih vrsta i njihovim staništima. Ono što je dato jesu istraživanja koja su rađena na nivou Glavnog grada. Rezultati do sada realizovanih florističkih istraživanja na teritoriji Glavnog grada ukazuju da se Podgorica odlikuje bogatim diverzitetom biljnog svijeta. Prema podacima sadržanim u doktorskoj disertaciji (Stešević D., 2009), a koji se odnose na područje površine 86 km2, broj samonikle i supspontane adventivne flore iznosi 1227 vrsta i podvrsta, što predstavlja nešto više od trećine zabilježenog broja vrsta za Crnu Goru. Potvrdu florističkog bogatstva Glavnog grada nalazimo i u radovima koji se odnose na Ćemovsko polje (Hadžiablahović S, 2010), na kojem su zabilježena 1153 taksona, zatim na kanjon rijeke Cijevne (Bulić Z. 1994) sa evidentiranih 959 vrsta, na kraška polja Kopilje, Radovče i Gostilje (Stešević D. 2001), gdje je zabilježeno 550 vrsta, te na južno područje Pipera (Božović M. & al. 2006) sa 615 vrsta. Prostrano konglomeratno stanište Ćemovskog polja čini kontaktnu zonu zahvata plana koje naseljava specifična flora i vegetacija, kojeg su zbog aridnosti, kseromorfnosti i izostanka drveća neki botaničari slikovito nazvali „polupustinja“. Najbrojnije je zastupljena populacija bijelog frijesa (Saturea montana), koji je izvanredna jesenja pčelinja paša. Veoma je na cijeni „fresovi med“. Dominantna je i populacija čaplijeza (Asphodelus microcarpus), a zastupljeno je i još nekoliko geofita, kao što su endemična Hyacinthella dalmatica, Colchicum hungaricum, Fritillaria gracilis (uz žbunove). Uz ograde i po obodu polja čest je divlji badem (Amygdalus webii).

IZVOD IZ POSTOJEĆE PLANSKE DOKUMENTACIJE

IZVOD IZ PUP-a Podgorica (do 2025. Godine) („Službeni list CG-opštinski propisi“, broj 06/14) Obrađivači: Urbi Montenegro, Podgorica (lic. br. 1201-442/1) Urbanistični institut Republike Slovenije, Ljubljana WINsoft, Podgorica (lic. br. 01-423/2) Geateh, Ljubljana

Smjernice za izradu plana sadržane su u Prostorno urbanističkom planu Glavnog grada Podgorice - PUP (,,Službeni list Crne Gore - opštinski propisi", broj 06/14), koji za ovaj prostor (plansku cjelinu / zonu – 09.Donja Gorica) dominantno predviđa površinu poljoprivredne namjene - obradivo zemljiste (PO) i u zapadnom dijelu znatno manju površinu namjenenu za školstvo i socijalnu zaštitu (ŠS).

Analiza postojeće planske dokumentacije

Prostorno urbanistički plan Podgorice podjeljen je na pet planskih područja, a prostor DUP-a "Gornja Gorica 3 - dio B" "” pripada I području Podgorice, odnosno obuhvata plansku cjelinu / zonu – Donja Gorica (9) .

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Slika - Izvod iz karte Planska podjela Glavnog Grada, PUP Glavnog grada Podgorica (A1 02)

U urbanom području Podgorice se planske zone dijele na planske jedinice (ukupno 106) koje su identične granicama DUP-ova i LSL, a prostor DUP-a "Gornja Gorica 3 - dio B" ima oznaku 8.8.

Slika - Izvod iz karte GUR Podgorica - Režimi uređenja prostora, PUP Glavnog grada Podgorica (A1 16)

3.2.2. Razvoj pojedinih privrednih grana Poljoprivreda

Poljoprivreda ce na području Glavnog grada i u narednom periodu predstavljati jednu od najznačajnijih privrednih djelatnosti. Na to upućuju raspoloživi poljoprivredni potencijali, mogućnosti njihovog razvoja i potrebe za proizvodnjom hrane na ovom području. 53

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Poljoprivredne površine na teritoriji Glavnog grada Podgorica iznose (2011) 23.555 ha i učestvuju u ukupnim poljoprivrednim površinama Crne Gore sa 12 %. Zemljište visoke plodnosti (bonitet I i II) prostire se obodom Cemovskog polja na lokalitetima: Doljani, Momišici, Tološi, Donja i Gornja Gorica, Farmaci, Beri, Lekici, Grbavci, Botun, Dajbabe, te uzanim pojasom od Mahale do Podhuma, na prelazu između Ćemovskog polja i priobalja Skadarskog jezera. U uslovima obilnog navodnjavanja predstavlja najbolje voćarsko–vinogradarsko i povrtlarsko zemljište. Za ovaj tip zemljišta vezana je proizvodnja kvalitetnih vrhunskih vina i duvana, povrća na otvorenom i zatvorenom prostoru, pa i mnogih vrsta voća (breskve i trešnje), kao i ljekovitog i aromaticnog bilja.

Drugi, najpotencijalniji visinsko-zonalni region poljoprivrednog zemljišta su visinske pozicije između kote 20 i 70 mnm, odnosno od Golubovaca do Smokovca: Crne zemlje, Tuško polje, Rogamsko polje, Cemovsko polje, Dinoško polje, Kokotsko polje, Lješkopolje, Momišicko polje (Sadine), Tološko polje, Lješkopoljski lug, Vukov lug i Strganica.

6.7. Principi razvoja prirodnih resursa

6.7.1. Poljoprivredno zemljište Osnovni razvojni resurs poljoprivrede je u veličini, strukturi i poziciji poljoprivrednog zemljišta, demografskoj osnovi opredijeljenoj da se bavi ovom vrstom djelatnosti, postojećoj instalisanoj strukturi i zavidnom znanju i iskustvu u ovoj sferi privrede. Poljoprivredno zemljište Glavnog grada čini 12,05% ukupnog poljoprivrednog zemljišta Crne Gore u 2012. godini. Značajnije promjene nijesu se desile prethodnih godina, već se dato učešće kretalo u intervalu od 11,96% do 12,05%. I u Glavnom gradu, kao i na nivou Crne Gore, pašnjaci zauzimaju prvo mjesto sa udjelom u ukupnom poljoprivrednom zemljištu i ono iznosi 62,82%. Obradive površine ne mogu se bitnije povećati bez ulaganja u melioracije, pa postojeće obradive površine treba u cjelosti očuvati za poljoprivrednu proizvodnju, nastojeći da se prenamjena za druge svrhe svede na minimum. Uprkos ograničenim površinama koje se koriste za poljoprivrednu proizvodnju, poljoprivreda u Podgorici je raznovrsna (rano povrće, voće, grožđe, proizvodnja jaja, mesa i mlijeka, a u brdima i ekstenzivno stočarstvo). Plantaže 13. jul kao uspješna kompanija - mogu biti poslovno-razvojni model za integralnu poljoprivrednu strukturu Crne Gore. Status i razvoj ovog preduzeća ima ograničenje u ekološkoj konfliktnosti blizine KAP-a, odnosno njegovih negativnih uticaja na čistotu prostora, pa i njihovih proizvoda. Njihovi proizvodi mogli bi biti brendirani kao ekobrend sa svim benefitima koji takav status nosi u varijanti eliminisanja ekoloških problema koje uzrokuje industrija aluminijuma u neposrednoj blizini. To samo ne važi za proizvodnu stukturu Plantaža, već i za ukupni poljoprivedni asortiman sa prostora Zetske ravnice.

Što se tiče zakonskog okvira u dijelu zaštite poljoprivrednog zemljišta, Zakon o poljoprivrednom zemljištu kroz trinaest članova uređuje dato pitanje. Bazična definicija jeste da je u cilju zaštite poljoprivrednog zemljišta od štetnog dejstva erozija i bujica, 54

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica zagađivanja opasnim i štetnim materijama i zaštite od poljskih šteta preduzimaju mjere koje su definisane zakonom. U tom smislu, prilikom izrade prostornih planova i određivanja namjene korišćenja površina i za ruralna područja treba definisati zone gradnje i uslove za gradnju na poljoprivrednom zemljištu, kako bi se sačuvalo poljoprivredno zemljište.U vezi sa očuvanjem i unapređenjem poljoprivrednog zemljišta, kroz odgovarajuću zakonsku ili drugu regulativu, treba uvesti mjere kao što su premijeri za pretvaranje neobradivog zemljišta u obradivo, oduzimanje zapuštenog obradivog zemljišta poslije izvjesnog broja godina i davanje na besplatno korišćenje za određeni period, donošenje zakona kojim bi se destimulisalo usitnjavanje katastarskih parcela poljoprivrednog zemljišta prilikom nasljeđivanja, zakona o arondaciji (ukrupnjavanju posjeda) i sl.

6.8. Namjena površina: kategorija opšte namjene

Opšte kategorije namjena površina su:

Poljoprivredne površine (obradivo zemljište i drugo obradivo zemljište); Poljoprivredne površine obuhvataju obradivo zemljište i drugo obradivo zemljište (agrikulturni pejzaž i travnjaci). Poljoprivredne površine su površine koje su prvenstveno namijenjene poljoprivrednoj proizvodnji.

Uslovi za objekte porodičnog stanovanja u poljoprivredi na zemljištima do IV bonitetne klase Vlasnik obradivog poljoprivrednog zemljišta van urbanističkog, odnosno prostornog plana sa detaljnom razradom može na tom zemljištu graditi stambeni objekat ako u vlasništvu nema neobradivo poljoprivredno zemljište. Objekat se ne može graditi bez prethodne saglasnosti nadležnog organa Glavnog grada. − Minimalna parcela u okviru ove namjene je 2500 m2 ili ona koja je definisana Zakonom o poljoprivrednom zemljištu. U okviru parcele moguća je organizacija stambenog i ekonomskog dvorišta, pri čemu stambeno i ekonomsko dvorište podrazumijeva površinu maksimalno 600 m2, a ostatak parcele se tretira kao obrađena poljoprivredna površina; − Minimalna širina fronta urbanističke parcele je 25 m; − Urbanističke parcele koje su manje površine i manje širine fronta od planom propisane ne mogu se koristiti za izgradnju; − Urbanistička parcela mora da izlazi na javni put. Ukoliko novoformirana parcela ne izlazi na javni put, mora se formirati parcela prilaznog puta minimalne širine 3 m. Ukoliko je prilazni put duži od 25 m, minimalna širina iznosi 4,5 m; − U okviru parcele moguća je organizacija stambenog i ekonomskog dvorišta, pri čemu stambeno dvorište podrazumijeva površinu do maksimalno 600 m2, a ostatak parcele se tretira kao obradive poljoprivredne površine;

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

− Maksimalni indeks zauzetosti parcela je 0,1 s tim da maksimalna površina pod objektom može biti 250 m2. Postojeći objekti kod kojih su parametri veći od zadatih se zadržavaju sa zatečenim stanjem; − Ukupni BRGP ne smije prekoraciti 250 m2; − Ukoliko se podzemna etaža koristi za garažiranje i za tehničke prostorije, onda njena površina ne ulazi u obračun BRGP; − U cilju što manjeg usitnjavanja poljoprivrednog zemljišta preporučuje se lociranje objekata uz postojeće puteve. Građevinska linija se postavlja minimalno na 5 m od regulacione linije puta; − Maksimalna planirana spratnost u okviru ove namjene je S+P+1+Pk. Maksimalna spratnost znači maksimalno datu visinu objekta za prosječnu visinu etaže od 3 m i maksimalnu visinu nadzitka potkrovne etaže od 1,2 m; − Minimalna udaljenost novoplaniranog objekta od susjedne parcele je 5 m; − Postojeći objekti kod kojih je spratnost manja od maksimalne planirane mogu se nadgraditi do ove spratnosti, pri tom da se ispoštuju zadati urbanistički parametri, građevinske linije, odnosi prema susjednim parcelama, kao i svi propisi iz građevinske regulative; − Postojeći objekti se mogu zamijeniti novim objektima i tada važe uslovi plana dati za novoplanirane objekte; − Kota poda novoplaniranih objekata je maksimalno na 100 cm od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta; − Ako se gradi podzemna etaža u vidu podruma ili suterena, njen vertikalni gabarit ne smije nadvisiti kotu konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta više od 100 cm.Ukoliko se radi o denivelisanom terenu, relevantnom kotom terena smatra se najniža kota konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta; − U okviru ovog tipa stanovanja mogu se organizovati i djelatnosti koje ne ugrožavaju funkciju stanovanja i životnu sredinu (komunalno-servisni objekti, skladišta, proizvodnoservisno zanatstvo, privredni objekti, rasadnici, staklene bašte, površine i objekti za stočarstvo, površine za ribnjake...); − Parkiranje i garažiranje je planirano u okviru parcele. Garaže i drugi pomoćni objekti mogu se graditi kao drugi isključivo prizemni objekat na parceli, ali da se pri tome ne prekorače maksimalni zadati urbanistički pokazatelji. Ove objekte postavljati tako da minimalna udaljenost objekta od susjedne parcele bude 2,5 m, a od stambenog objekta 2,5 m, ili ga postaviti kao aneks objekta. Svi postojeći pomoćni objekti koji se uklapaju u zadate uslove kao takvi se mogu zadržati. Ovi pomoćni objekti vezani su za dio stambenog dvorišta; − Kao pomoćni objekti u dijelu ekonomskog dvorišta mogu se naći i objekti u funkciji poljoprivredne proizvodnje (ostave, štale, mini farme, nadstrešnice za mehanizaciju, plastenici i sl.). Maksimalna površina pod ovim objektima može biti 50% od površine ekonomskog dvorišta. Ove objekte postavljati na minimalnom udaljenju od 5 m od susjedne parcele; − U izgradnji objekata treba koristiti elemente u skladu sa ambijentom i namjenom objekta, prirodne materijale, kose krovne ravni i dr.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Površine za školstvo i socijalnu zaštitu su u planu namjene površina predvidjene za gradnju dječjeg vrtića i osnovne škole. Ostali sadržaji obrazovanja: srednja škola, visoka škola, univerzitetski objekti mogu se locirati na površinama centralnih djelatnosti i mješovite namjene. Dozvoljeni indeksi izgrađenosti i zauzetosti urbanisticke parcele moraju biti u skladu sa normativima i standardima koji uređuju određenu djelatnost, s tim da na urbanistickoj parceli mora biti predviđeno najmanje 25% zelenih površina.

Osnovno obrazovanje

Ciljevi razvoja osnovnog obrazovanja u narednom planskom periodu su: − Očuvati mrežu osnovnih škola na seoskom području u što većem opsegu, − Povećati standard fizičkog prostora na 6 m2 po učeniku i kvalitet usluga na urbanom području; − Omogućiti dobru dostupnost do škola u urbanom području (800 metara ili 10 min. pješke), u ruralnim područjima omogućiti dostupnost do većih škola uvođenjem školskih autobusa ili kombija; − Distribuciju novih škola i širenje postojećih mora pratiti migraciona kretanja; − Prilikom lociranja škola treba voditi računa o lokacijama koje čine značajnu tačku susreta više konekcija, − Prioritetno tražiti rješenja u adaptacijama i dogradnji postojećih kapaciteta, − Izgradnjom i uređenjem novih površina obezbijediti rad osnovnih škola u dvije smjene. Problem održavanja školskih zgrada sa malim brojem učenika je potrebno rješavati povezivanjem funkcija obrazovanja i kulturno-društvenog života u pojedinim ruralnim područjima. Ukidanje takvih škola je slabo rješenje, naročito u područjima gdje škola predstavlja jedini društveni objekat i, kao takav, potencijalni centar društvenog i privrednog razvoja. U slučaju ustanovljene potrebe za ukidanjem takvih odjeljenja treba omogućiti normalnu nastavu i bolju dostupnost do većih škola uvođenjem školskih autobusa ili kombija. Standard postojeće izgrađene površine je zadovoljavajući u osnovnim školama u ruralnim područjima, dok u pojedinim gradskim naseljima ne zadovoljava propisane normative minimum 6,0 m2 zatvorenog i 10-15 m2 otvorenog prostora po učeniku.

Slika: Izvod iz PUP Glavnog grada Podgorica - Tabela P1.8: Pokazatelj prostornih uslova objekata osnovnih škola

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Smjernice etapnog razvoja

Prostorno-urbanistički plan Podgorice realizovaće se u etapama koje će biti definisane i usklađene sa razvojem infrastrukturnih sistema, komunalnog opremanja građevinskog zemljišta i razvoja društvene infrastrukture. Pri tom je od velike važnosti permanentna međusobna saradnja lokalne uprave i državnih službi i usklađivanje kapaciteta planiranih državnim studijama sa kapacitetima infrastrukturnih sistema grada. Prilikom određivanja prostora na kojima će se u pojedinoj etapi realizovati gradnja potrebno je primjenjivati, pored ekonomskih (troškovi pripreme zemljišta za gradnju, gradnja komunalne i društvene infrastrukture), i sljedeće kriterijume: − Poboljšanje uslova života, prije svega za stalno stanovništvo Glavnog grada; − Poboljšanje kvaliteta životne sredine; − Doprinos planirane gradnje za razvoj grada, unapređenju urbane sredine i za razvoj oblikovnog izraza, kako urbanih cjelina, tako i cijelog vangradskog područja; − Očuvanje poljoprivrednih, obradivih površina, zelenih površina, sportsko- rekreativnih zona, kao i vodenih površina kojima je Glavni grad Podgorica bogat.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica IZVOD IZ GUR-a PODGORICA

Slika - Izvod iz Plan namjene površina detaljne kategorije, GUR Podgorica (A1 12. List C2)

Poljoprivredne površine – Najvećim dijelom se nalaze u planskoj zoni Dajbabe Ćemovsko polje, u Gornjoj i Donjoj Gorici i Tološima.

Površine za školstvo i socijalnu zaštitu - Predviđene su dogradnje postojećih škola i vrtića i to u Novoj varoši, Novom gradu, Maslinama, Zabjelu, Tološima, Starom aerodromu, kao i izgradnje novih, i to u sljedećim cjelinama: Zabjelo, Konik–Stari aerodrom i Masline. 59

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

DEMOGRAFSKA ANALIZA

DUP "Gornja Goric 3 – dio B" po PUP-u Podgorica zahvata jednu plansku cjelinu i to Donja Gorica.

Ocjene demografske projekcije za 2025. Godinu

Područje zahvata plana je pretežno nenaseljeno, a i planirana namjena definisana PUP- om takođe ne predviđa ovu zonu kao građevinsko zemljište, tako da se navedeni podaci (npr Projekcija broja stanovnika i domaćinstava) za plansku cjelinu Donja Gorica najvećim dijelom ne odnose na ovaj plan.

Polazišta za demografsku projekciju Glavnog grada do 2025. Godine su: demografska kretanja od 1981. do danas i projekcija integralnog razvoja.

Projekcija stanovništva Glavnog grada Podgorica izvršena je na osnovu analize demografskih kretanja u dosadašnjem periodu. Urađene su analize na osnovu triju scenarija: − Kompetitivni (demografska kretanja na osnovu specifičnog nataliteta i mortaliteta I procijenjenih migracija) − Kohezijski (srednja vrijednost između prethodna dva scenarija) − Ekološki (scenario bez migracija)

Na osnovu projekcije broja stanovnika i domaćinstava u narednom planskom periodu došlo se do podatka da se prosječan broj članova po domaćinstvu smanjuje na 2,94. Na osnovu ovoga data je projekcija broja domaćinstava po planskim područjima i zonama u narednom periodu. U skladu sa projekcijom broja stanovnika i broja domaćinstava urađena je projekcija potrebnog broja stanova do 2025. godine po kohezijskom scenariju koji je bio najprihvatljiviji za razradu u koncept prostorne organizacije Glavnog grada do 2025. godine (PUP poglavlje 5). Broj potrebnih stanova računat je po principu da svakom domaćinstvu pripada jedan stan, a da se projekcija potrebnih stanova računa po stopama rasta domaćinstava do 2025. godine. Projekcija razmještaja potrebnih stanova po planskim cjelinama korigovana je usmjerenjima koja proističu iz koncepta prostorne organizacije i usvojene prostorno- planske dokumentacije na nivou Glavnog grada. Uočava se da je u urbanom području koje obuhvata planske cjeline 1-4 potreban 8581 stalno nastanjeni stan, što predstavlja 54,15% potrebnih stanova na urbanom području. U prigradskim naseljima potrebno je 7.266 novih stalno nastanjenih stanova, ili 45,85%. Kako će se ovaj deficit od 17248 stalno nastanjenih stanova na području Glavnog grada riješiti do 2025. godine zavisi od mnogo faktora. Najvjerovatniji je scenario da se namjeni privede dio od kontingenta privremeno nenastanjenih stanova, kojih po popisu 2011. ima 11.937, i izgradnjom novih.

Pored demografskih kretanja i projekcije razmještaja stanovništva na osnovu mjesta stanovanja u trenutku sprovođenja popisa, na budući razmještaj stanovništva na 60

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica prostoru samog grada utiče, prije svega, planirani koncept prostorne organizacije grada. Ovaj koncept uvažava unapređenje postojećeg modela „koncentracije“ – razvoj centralnog dijela grada Novog grada, Nove varoši i Stare varoši – Zabjelo sa proširenjem na Koniku, te revitalizacija i dogradnja pretežno stambenih naselja individualne i neformalne (bespravne) gradnje (Zagorič, Masline, Tološi i Donja Gorica). Prostorni koncept, koji je zasnovan na urbanoj afirmaciji (reurbanizacija degradiranih površina) i dogradnji grada, će se, u budućnosti, ostvarivati dinamikom i fazama realizacije usvojene planske dokumentacije zavisno od mogućnosti izgradnje društvene i tehnično-komunalne infrastrukture, kao i organizacije javnog putničkog saobraćaja. U tom smislu je i izvršena korekcija projekcije razmještaja stanovništva i domaćinstava. Predviđa se da se porast stanovništva, odnosno domaćinstava (posljedično i stanova) u planskim cjelinama izvan plaskog područja Podgorice, usmjerava u lokalne i turističke centre tih planskih cjelina, odnosno da prati planirani razvoj mreže naselja Glavnog grada. U skladu s tim, u narednoj tabeli je data projekcija rasporeda stanovništva i domaćinstava u planskim cjelinama.

*Tabela 6.4: Projekcija broja stanovnika i domaćinstava Podgorice po planskim cjelinama Lica Domaćinstva Popis Projekcija Indeks Popis Projekcija Indeks Planska cjelina 2011. 2020. 2025. 2025/2011. 2011. 2020. 2025. 2025/2011. 09 Donja Gorica 5.244 6.900 7.409 1,41 1.503 2.393 2.440 1,62

*Tabela 6.6: Projekcija starosnih kategorija po planskim cjelinama za 2020. Godinu Planska cjelina/Kategorija K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 09 Donja Gorica 618 856 414 518 4.828 1.416 1.442

*Tabela 6.7: Projekcija starosnih kategorija po planskim cjelinama za 2025. godinu Planska cjelina/Kategorija K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 09 Donja Gorica 647 897 430 544 5.062 1.411 1.522

*Projekcija starosnih grupa prikazana je po kategorijama:

K 1. Djeca predškolskog uzrasta (0-5 godina); K 2. Djeca osnovnoškolskog uzrasta (6-14 godina); K 3. Djeca srednjoškolskog uzrasta (15-19 godina); K 4. Radno sposobno stanovništvo sa dijelom izdržavanim licima - studenti (20-24 godine); K 5. Radni kontigent (16-65 godina); K 6. Fertilni kontigent (žensko stanovništvo 15-49 godina); K 7. Starije stanovništvo (65 i više godina).

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA PODRUČJA OBUHVAĆENOG PLANOM

Ocjena stanja u organizaciji, korišćenju i uređenju prostora

Područje zahvata DUP „Gornja Gorica 3 - dio B“, u površini od 30,10 ha, nalazi se u podnožju brda Zelenika, na lijevoj obali rijeke Sitnice, na ravnom terenu sa nadmorskom visinom od 32 – 43 m.

Sliku planske jedinice karakterišu površine za poljoprivredu i neobrađene površine pod livadskom vegetacijom. U okviru poljoprivrednog zemljišta u istočnom dijelu, nalazi se najstariji podrum Plantaža – „Lješkopolje“ koji je renoviran i pretvoren u podrum za odležavanje specijalnih serija vina, kao i za eksperimentalne vinifikacije. U ovom podrumu se obavi oko 100 mikrovinifikacija godišnje.

Vinopodrum Plantaža – „Lješkopolje“ , Izvor: Arhiva URBI.PRO

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Nakon kompleksa objekata u funkciji vinarije nastavlja se prostor sa preko 1500 stabala masline - španske sorte (Arbequina) koji se redovno održava.

Dalje u okviru iste zone predmetnog plana nalazi se sportsko rekreativni konjički klub „Vranac“, sportsko rekreativni konjički klub „ Budućnost“ sa oko 20 grla konja u kome se nalaze četiri štale za čuvanje grla. Naspram predmetnih štala se nalaze dva prizemna objekta koje koristi konjička policija. Iza njih se nalaze objekti u lošem stanju, koje koriste Plantaže kao magacinski prostor. U okviru sportsko rekreativne zone nalazi se uređena i ograđena parkovska površina koja se koristi u terapijske svrhe za djecu sa posebnim potrebama.

Uz Sitničku ulicu izvedeno je desetak objekata porodičnog stanovanja, kao i jedan objekat privremenog karaktera (balon sala). Takođe uz sjeveroistočnu granicu plana izvedeni su objekti porodičnog stanovanja kao i jedan objekat sa namjenom poslovanje (pekara Dušan). Ostali dio planskog dokumenta čine neobrađene površine pod livadskom vegetacijom.

Plantaže – „Lješkopolje“, konjički klub, prostor za hipoterapiju, maslinjak Izvor: Arhiva URBI.PRO

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Slika: Plantaže – „Lješkopolje“,prostor predviđen za terapije Izvor: Arhiva URBI.PRO

Područje koje je obuhvaćeno planom naslanja se na primarni saobraćajni pravac sa sjeverne strane, na magistralni put prema Nikšiću, preko Ulice Miloja Pavlovića, Ulica Miloja Pavlovića je u dosta lošem stanju. Javni prevoz putnika obavlja se magistralnim putem Podgorica – Nikšić i ulicom Miloja Pavlovića koji je van zahvata plana. U postojećem stanju linije javnog gradskog prevoza ne prolaze područje zahvaćeno predmetnim planom.

Važnija saobraćajnica sekundarne mreže je Ulica Sitnička koja se pruža centralnim dijelom zahvata plana., ona je asfaltirana, male širine kolovoza i bez trotoara. Ostale ulice sekundarne mreže su izvedene sa kolovozom od asfaltnog zastora ili makadamski putevi, bez trotoara i bez adekvatnog oivičenja, dok je širina kolovoza nedovoljna za nesmetano odvijanje postojećeg saobraćaja. Organizovana površina za parkiranje vozila na području plana ne postoji.

Na osnovu dobijenih podataka, o postojećem stanju od elektroenergetskih objekata unutar granica plana, postoji jedna TS, relativno stara. Javna rasvjeta je izvedena na betonskim stubovim, napajanje javne rasvjete je izvedeno iz postojeće transformatorske stanice. Na sjeveroistočnom dijelu plana prolazi trapezasti betonski kanal izgrađen davne 1947.godine, koji je prihvatao vode sa izvorišta Mareze i sve na potezu do uliva u rijeku Moraču (kod Starog ribnjaka) služio za navodnjavanje okolnog poljoprivrednog zemljišta. Kanal se dosta loše održava i u zadnje vrijeme sve manje se koristi za prvobitnu namjenu. Snabdijevaju vodom iz gradskog vodovoda je na zadovoljavajući način. Postojeće stambene jedinice otpadne vode evakuišu posredstvom septičkih jama jer terenski uslovi to omogućavaju.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Područje zahvata plana, nalazi se u podnožju brda Zelenika, na lijevoj obali rijeke Sitnice, na ravnom terenu. Sa aspekta prirodnih uslova, ovo područje ima niz povoljnosti. Sliku planske jedinice karakterišu površine za poljoprivredu i neobrađene površine pod livadskom vegetacijom. U okviru poljoprivrednog zemljišta nalazi se vinarija Plantaža, konjički klub, i objekti stanovanja u poljoprivredi. Uređene zelene površine su ograničenog korišćenja i nalaze se oko vinarije i čine je zasadi visokog drveća. Oko konjičkog kluba u vidu zaštitnog pojasa su zasadi čempresa. Postojeća prirodna vegetacija u zahvatu je sekundarnog porijekla. To su suve livade tzv. utrine sa siromašnim biljnim pokrivačem.

Ekološko proizvodna vrijednost zemljišta je mala zbog male moćnosti (10 - 25 cm) I velike propusnosti. Na okolnim poljoprivrednim površinama nasut je sloj plodne humusne zemlje, što je uz obilno navodnjavanje poboljšalo produktivnu moć zemljišta.

U okviru zahvata plana nema evidentiranog kulturnog dobra ni zaštićenih područja prirode.

Nema evidentiranih objekata društvenih funkcija. Najbliže zdravstvene ustanove su Dom zdravlja Donja Gorica (cca 1,5km) i KCCG (cca 3,5 km).

Veće samoposluge, hipermarketi, pijace se nalaze na udaljenosti od cca 2 - 4 km u odnosu na predmetni plan, prema gradskom centru.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

10b 32 32 P poslovanje/auto servis 11 128 128 P stanovanje 12 1.023 1.023 VP balon sala 13 55 55 P poslovanje/kafana 14 103 198 P+1 stanovanje 15 121 276 P+1 stanovanje 15a 20 20 P pomoćni/garaža 16 124 269 P+1 stanovanje 17 92 184 P+1 stanovanje 18 99 99 P+1 stanovanje 18a 20 20 P pomoćni 19 213 213 P u izgradnji 20 64 64 P stanovanje 21 836 836 P Konjički klub 22 1.094 1.094 P Konjički klub 23 1.093 1.093 P Konjički klub 24 1.078 1.078 P Konjički klub 25 151 151 P Konjički klub 26 324 324 P Konjički klub 27 269 269 P Konjički klub 28 3.144 3.145 P Konjički klub 29 15 15 P pomoćni 30 98 98 P stanovanje 30a 102 102 P pomoćni 31 58 58 P pomoćni 32 125 125 P stanovanje 32a 46,91 46,91 P pomoćni 33 137 262 P+1 stanovanje 33a 206 206 P pomoćni 34 148 295 S+P+1 stanovanje 34a 59 59 P pomoćni 35 166 490 P+1+Pk stanovanje 36 196 370 P+1 poslovanje/pekara Dušan 36a 75 135 P+1 poslovanje/pekara Dušan 37 21 21 P pomoćni 38 22 22 P pomoćni 39 4 4 P pomoćni 40 51 51 P pomoćni 41 18 18 P pomoćni 42 148 148 VP magacin/pekara Dušan 43 194 194 VP magacin/pekara Dušan 66

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

44 109 109 T temelji 45 104 208 P+1 stanovanje

UKUPNO 15.727 18.716

Zbirni pokazatelji postojećeg stanja

 Površina zahvata ...... ………………………………….... 30,10 ha  Ukupna površina pod objektima……………….…...... 15.727 m2  Ukupna bruto-gradjevinska površina ..…………...... 18.716 m2  Ukupna BGP stanovanja...... 3.409 m2  Broj stambenih jedinica …………………………………. 34  Broj stanovnika …………………………………………... 107  Indeks zauzetosti za zahvat ...... …………………… 0.05  Indeks izgrađenosti za zahvat ...... 0.06  Gustina stanovanja ……………………………………… 3,55 st/ha

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Izvor: URBI.PRO

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica ANALIZA POSTOJEĆE INFRASTRUKTURE

SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA

POSTOJEĆE STANJE Područje koje je obuhvaćeno planom naslanja se primarni saobraćajni pravac sa sjeverne strane, magistralni put prema Nikšiću, preko Ulice Miloja Pavlovića. Ova saobraćajnica kao najvažnija veza prostora sa širim okruženjem ima adekvatan poprečni profil u dobrom stanju i sa dobrim tehničko-eksploatacionim karakteristikama. Ulica Miloja Pavlovića je u dosta lošem stanju ali za ovu saobraćajnicu je urađen glavni projekat tako da se očekuje njena rekonstrukcija u skorije vrijeme.

Važnija saobraćajnica sekundarne mreže je Ulica Sitnička koja se pruža centralnim dijelom zahvata plana. Ova saobraćajnica je asfaltirana, sa širinom kolovoza oko 3,50m i bez trotoara.

Ostale ulice sekundarne mreže su izvedene sa kolovozom od asfaltnog zastora ili makadamski putevi.

Širina kolovoza saobraćajnica sekundarne mreže u zahvatu plana je od 2,50m do 3,0m i nedovoljna je za nesmetano odvijanje postojećeg saobraćaja. Saobraćajnice su bez trotoara i bez adekvatnog oivičenja.

Organizovana površina za parkiranje vozila na području plana ne postoji.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA

Postojeće stanje

Na osnovu podataka dobijenih od Sekreterijata za planiranje i uređenje prostora i Operatora distributivnog sistema, o postojećem stanju od elektroenergetskih objekata unutar granica DUP-a ”Gornja Gorica 3 dio b” postoje sledeći elektroenergetski objekti:

- BTS 10/0,4 kV „Vinopodrum“ 400 kVA; - Dalekovod 10kV; - Niskonaponska mreža i - Javna rasvjeta.

Postojeća trafostanica 10/0,4kV ”Vinopodrum” je tipa BTS, relativno stara napaja se iz TS 110/10 kV "Podgorica 4“ izvodom „Gornja i Donja Gorica“ preko trafostanica 10/0.4kV „Radoje Dakić“, „Gornja Gorica“, „Gornja Gorica 4“, „Gornja Gorica 1“. Trafostanica ”Vinopodrum” je povezana nadzemnim vodom 10kV sa MBTS ”Gornja Gorica 1” prema sledećoj jednopolnoj šemi:

Slika 1. Jednopolna šema 10 kV mreže, postojeće stanje

Mreža 0,4 kV, u zahvatu plana, je radijalna, uglavnom nadzemna izvedena SKS-om i manjim dijelom podzemna kablovska.

Javna rasvjeta je izvedena na betonskim stubovima sa natrijumovim svjetiljkama visokog pritiska. Napajanje javne rasvjete je izvedeno iz postojeće transformatorske stanica 10/0,4 kV ”Vinopodrum”. 70

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA

UVOD

Obuhvat ovog plana „DUP Gornja Gorica 3 – dio B“ je 30,10 ha a nalazi se između DUP-a „Gornja Gorica 1“ kojim se graniči sa sjeveroistoka, istoka i jugoistoka; malim dijelom DUP „Donja Gorica“ na jugozapadnom dijelu i na zapadom dijelu sa DUP „Gornja Gorica 3 – dio A“. Iz namjena površina vidljiva je dominacija poljoprivredne površine, a centralni dio je pod vinopodrumom „Lješkopolje“. Na sjeveroistočnom dijelu plana prolazi trapezasti betonski kanal izgrađen davne 1947.godine. Kanal je prihvatao vode sa izvorišta Mareze i sve na potezu do uliva u rijeku Moraču (kod Starog ribnjaka) služio za navodnjavanje okolnog poljoprivrednog zemljišta. Kanal se dosta loše održava i u zadnje vrijeme sve manje se koristi za prvobitnu namjenu.

I Postojeće stanje

Vodosnabdijevanje Objekti vinopodruma „Lješkopolje“ i stambene jedinice se snabdijevaju vodom iz gradskog vodovoda na zadovoljavajući način.

Kanalizacija Kanalizacioni sistem za prihvat otpadnih voda iz tehnološkog procesa vinopodruma i drugih otpadnih voda riješen je na lokalnom nivou (taložnice, neutralizacija i upojni bunar). Postojeće stambene jedinice otpadne vode evakuišu posredstvom septičkih jama jer terenski uslovi to omogućavaju.

Betonski kanal Betonski kanal, dužine cca 9 km, koji je trapezastog presjeka polazi od izvorišta na Marezi, pa kroz Lješkopolje sa ulivom u rijeku Moraču, preko puta naselja Dajbabe. Izgražen je 1947. godine za poljoprivredne potrebe, a poznat je kao lješkopoljski kanal. Vode izvorišta Mareze koriste se za: vodosnabdijevanje Podgorice, dijelom idu u vodovodni sistem Danilovgrada (za Spuž) kao i za naselja oko Mareze, Daljam i na suprotnu stranu Lužnica i Zelenika. Na početku lješkopoljskog kanala i prije uliva u rijeku Moraču, izgrađeni su pastrmski ribnjaci, poslije formiranja Agrokombinata „13.jul“ (1963.god.). Vodoprivrednu saglasnost za korišćenje voda izvorišta Mareze posjeduje JP “Vodovod i kanalizacija“ Podgorica i pomenuti Agrokombinat „13. jul“ za ribnjak. Procijene izvorišta Mareze na osnovu izvršenih mjerenja je da u minimumu inosi 1800 l/s. Sam lješkopoljski kanal je dosta zapušten i na više mjesta ruiniran jer ga niko ne održava.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica ELEKTRONSKA KOMUNIKACIONA (TK) INFRASTRUKTURA

POSTOJEĆE STANJE

Na predmetnoj zoni konstanotvana je infrastruktura od PVC cijevi Ø110mm i Pe cijevi Ø40mm, u kojima su provučeni primarni bakarni kablovi za napajanje izvodnih ormara bakarnih kablova.

Pretplatnički(sekundarni) kablovi položeni su direktno u zemlju i za njih ne postoji katastar, jer su pretplatnici njihovi vlasnici. Na osnovu obilaska terena identifikovana je infrastruktura: 1. 1xPe cijevi Ø40mm koriste se kao kanalizaciona veza između okana i izvodnih ormara za bakarne kablove: Piz1z-Piz2z-P1n-P3n-P4n, Piz4d-P2n, Piz3z-P2n; Upiz1z-P4n; 2. 2xPVC cijevi Ø110mm između postojećih okana P5-P4-P6; 3. 1xPVC cijevi Ø110mm + 2xPe cijevi Ø40mm između okana P2n-P5n.

Rekonstrukciom postojećih ulica u saobraćajnice sa pratećim infrastrukturnim sadržajima i izgradnjom novih saobraćanica, postojeća infrastruktura ostaje u saobraćajnici, tako da je predviđeno napuštanje cijele postojeće infrastrukture, a rekonstrukciju kablova izvršiti korišćenjem nove infrastrukture sa lociranjem okana u trotoarima. Na ovom zahvatu nema baznih stanica mobilnih operatera: Crnogorskog Telekoma, Promontea i M-tela, već prostor pokrivaju sa baznih stanica iz okolnih DUP-ova.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica PEJZAŽNA ARHITEKTURA

POSTOJEĆE STANJE

Satelitski snimak lokacije sa okruženjem (izvor: Google Earth)

Područje zahvata DUP ″Gornja Gorica 3 - dio B″, u površini od 30,10 ha, nalazi se u podnožju brda Zelenika, na lijevoj obali rijeke Sitnice, na ravnom terenu sa nadmorskom visinom od 32 – 34 m.

Sliku planske jedinice karakterišu površine za poljoprivredu i neobrađene površine pod livadskom vegetacijom. U okviru poljoprivrednog zemljišta nalazi se vinarija Plantaža 13. jul, konjički klub, i objekti stanovanja u poljoprivredi. Uređene zelene površine su ograničenog korišćenja i nalaze se oko vinarije i čine je zasadi visokog drveća. Oko konjičkog kluba u vidu zaštitnog pojasa su zasadi čempresa (Cupressus sempervirens).

U biljnogeografskom pogledu Podgorica se nalazi u zoni termofilne submediteranske listopadne vegetacije u kojoj dominira zajednica grabića i kostrike (Rusco-Carpinetum orientalis). Kao posljedica visokog stepena degradacije ove zajednice razvile su se rijetke i niske šikare i šibljaci koje se diferenciraju na tri subasocijacije: punicetosum u 73

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica kojoj preovlađuje šipak (Punica granatum), paliuretosum gdje dominira drača (Paliurus spina-christi) i quercetosum macedonicae sa dominacijom makedonskog hrasta (Quercus macedonicae).

Postojeća prirodna vegetacija u zahvatu DUP-a ″Gornja Gorica 3 - dio B″ je sekundarnog porijekla. Predstavljena je zajednicom čubre i ofresine (Satureia subspicata-Poa bulbosa). To su suve livade tzv. utrine sa siromašnim kserotermnim biljnim pokrivačem. Potencijalna prirodna vegetacija pripada šumama makedonskog hrasta (Quercetum trojanae montenegrinum).

Zemljište je eutrično smeđe, plitko do srednje duboko, skeletno, lakog mehaničkog sastava. Ekološko proizvodna vrijednost zemljišta je mala zbog male moćnosti (10 - 25 cm) i velike propusnosti. Na okolnim poljoprivrednim površinama nasut je sloj plodne humusne zemlje, što je uz obilno navodnjavanje poboljšalo produktivnu moć zemljišta.

Karakteristike predjela

Prema PUP-u Glavnog grada Podgorice do 2025. godine, područje DUP-a ″Gornja Gorica 3 - dio B″ pripada tipu predjela 2 - Ravničarski predio sa istočnim brdima. Najvećim djelom ovaj tip karaktera predjela prostire se u Podgoričko-skadarskoj kotlini i prema pejzažnoj regionalizaciji Crne Gore (PPCG do 2020 god.) pripada pejzažnoj jednici Zetsko-Bjelopavlićka ravnica.

Prema dominantnim strukturnim elementima (geomorfološke, hidrološke, vegetacijske odlike) i načinu korišćena zemljišta, prostor pripada podtipu 2.4 Urbano jezgro.

Tipologija predjela: Izvod iz PUP-a Glavnog grada Podgorice do 2025. god.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica UPRAVLJANJE OTPADOM

Kao osnov za uspostavljanje sistema upravljanja otpadom, Zakon o upravljanju otpadom („Sl. list CG“ br. 64/11 i 39/16) je predvidio da se upravljanje otpadom vrši u skladu sa državnim planom upravljanja otpadom i lokalnim planovima upravljanja komunalnim i neopasnim građevinskim otpadom koji ne sadrži ili nije izložen opasnim materijama. U skladu sa tim pripremljen je „Plan upravljanja komunalnim i neopasnim građevinskim otpadom u Glavnom gradu Podgorica za period 2016-2020.godina”, kojim je, na osnovu preispitivanja prethodno planiranih i ostvarenih ciljeva i sagledavanja trenutnih tendencija, potreba i mogćnosti Glavnog grada, definisano uspostavljanje održivog sistema upravljanja komunalnim i neopasnim građevinskim otpadom koji ne sadrži ili nije izložen opasnim materijama. Upravljanje komunalnim i neopasnim građevinskim otpadom, shodno Zakonu o upravljanju otpadom je obaveza jedinice lokalne samouprave - uspostavljanje održivog upravljanja ovim vrstama otpada, koje između ostalog podrazumijeva kontrolisano sakupljanje s ključnim momentom-selektivnim odlaganjem, transport i zbrinjavanje i vođenje evidencije količine kako sakupljenog, tako i konačno odloženog otpada. Poslovi sakupljanja i transporta komunalnog i neopasnog građevinskog otpada osnivačkim aktom Glavnog grada povjereno je doo “Čistoća” Podgorica, dok su poslovi odlaganja i konačnog zbrinjavanja povjereni d.o.o. “Deponija”. Komunalni otpad se odlaže na sanitarnu deponiju “Livade” a neopasni građevinski otpad na privremenom odlagalištu “Mojanski krst” koji se nalazi u Golubovcima gradskoj opstini u sastavu Glavnog grada.

OCJENA ISKAZANIH ZAHTJEVA I POTREBA KORISNIKA PROSTORA

Decembra 2017. godine odrađen je obilazak terena, urađena kompletna fotodokumentacija i podijeljeni anketni listovi korisnicima prostora. Do momenta izrade Nacrta plana Obrađivaču je stigao jedan zahtjev koji se odnosio na planiranje stanovanja u poljoprivredi u okviru vlasničke parcele.

Nakon završene javne rasprave obrađivaču su pristigle 3 (tri) primjedbe.

Na centralnoj javnoj raspravi izraženo je nezadovoljstvo većeg broja građana, koji imaju katastarske parcele u namjeni poljoprivredne površine, u svom vlasništvu dugi niz godina, i koje su uglavnom manje od 2500 m2, na kojima nije dozvoljena izgradnja stambenih objekata.

Nakon završene javne rasprave, obrađivaču su pristigli zahtjevi grupe građana koji se odnosi na prenamjenu poljoprivrednih površina u namjenu površine za stanovanje, ili izgradnja objekata na poljoprivrednom zemljištu povšina manje od 2500 m2. Jedna, pojedinačna primjedba, se takođe odnosila na planiranje izgradnje porodičnog objekta, na vlasničkoj parceli, jer se nalazi u zoni već izgrađenih objekata i infrastrukturno je opremljena.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

ANALIZA UTICAJA KONTAKTNIH ZONA

Sa sjeveroistočne i jugoistočne strane predmetni planski dokument kontaktira DUP „Gornja Gorica 1 “ (Obrađivač Urbanprojekt, Čačak, Sl. list CG - Opštinski propisi", br. 28/11 od 13/09/2011), sa namjenom stanovanje (porodično i višeporodično), komercijalne funkcije, javne funkcije, komunalne funkcije, sport i rekreacija. Sa južne strane kontaktira ga DUP „Donja Gorica“ (Obrađivač Urbanprojekt, Čačak, Sl. list RCG - Opštinski propisi", br. 28/06 od 21/07/2006) sa namjenom individualno stanovanje. Sa sjeverne i zapadne strane plan je u kontaktu sa DUP-om „Gornja Gorica 3-dio A“ (Obrađivač Arhient, Podgorica, "Sl.List Crne Gore - Opštinski propisi, broj 1/2016" od 13.1.2016. god.), sa mješovitom namjenom, površinama za pejzažno uređenje, površinama kopnenih voda, površinama saobraćajne infrastrukture i površinama elektroenergetske infrastrukture.

Analizom planiranih namjena površina u zoni zahvata predmetnog Plana i postojećih i planiranih namjena u kontaktnim zonama konstatovano je da je buduća namjena ovog prostora kompatibilna sa kontaktnim zonama.

Ograničenja u planiranju prostora

U okviru predmetnog zahvata prepoznata su sljedeća ograničenja u planiranju prostora:

 Uslovljenost planom višeg reda, PUP-om Podgorica – planirana namjena poljoprivredne površine/obradivo zemljište u najvećem dijelu zahvata plana;  Faktičko stanje izvedenih objekata na terenu u namjeni „poljoprivredne površine“.  Veliki broj katastarskih parcela u privatnom vlasništvu;  Veličine parcela, u vlasništvu, koje svojom površinom ne daju mogućnost dobrog organizovanja poljoprivredne proizvodnje i formiranja „poljoprivrednog domaćinstva”  Poljoprivredne površine/obradivo zemljište koje se nalaze u blizini građevinskog područja imaju određena ograničenja (nije dozvoljena izgradnja objekata za držanje stoke).

Potencijali za razvoj prostora

U okviru predmetnog zahvata postoje i izvjesni potencijali u planiranju prostora:

 Dobra saobraćajna i infrastrukturna povezanost sa kontaktnim zonama.  Dobre topografske karatkeristike.  Povoljni, veoma mali, nagibi terena  Očuvanost većeg dijela prostora od neplanirane gradnje

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Slika - Izvod – KONTAKTNI PLANOVI (grafički prilog 03)

OPŠTI CILJEVI

Opšti ciljevi izrade planskog dokumenta zasnovani su na: • Obnova i očuvanje poljoprivrednog zemljišta i pejzažnih vrijednosti prostora; • Kontrolisana i ograničena izgradnja; • Uključivanje svih aktera i interesnih grupa u donošenje i implementaciju • strateških planskih rješenja, itd. (javni, privatni, nevladin sektor); • Postizanje standarda zaštite okoline.

POSEBNI CILJEVI

Posebni ciljevi izrade planskog dokumenta zasnovani su na: • Ispoštovati smjernice definisane PUP-om; • Stimulisanje obnove tradicionalne ili organske poljoprivrede; • Korišćenje podataka o vlasničkoj strukturi zemljišta; • Obezbijediti adekvatnu mrežu infrastrukture (vodovod, kanalizacija, elektroenergetika i telekomunikacije) kako bi se stvorili potrebni preduslovi za nesmetani razvoj. 77

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

PLAN

KONCEPCIJA KORIŠĆENJA, UREĐENJA I ZAŠTITE PLANSKOG PODRUČJA

Osnovni cilj izrade DUP-a je da se stvore planske pretpostavke za organizaciju i uređenje ovog prostora u smislu zadovoljavanja potreba korisnika prostora.

Kao ulazni podaci za izradu rješenja plana korišćena su saznanja stečena na terenu, sprovedena anketa.

Metodološki pristup formiranju koncepta plana Proces i metodološki pristup formiranju planskog rješenja obuhvatao je sledeće korake: • sagledano je zatečeno fizičko stanje i u skladu sa njim definisan karakter budućeg razvoja naselja kao i njegova osnovna prostorna, funkcionalna i saobraćajna organizacija • dispozicija, namjena i kapaciteti buduće izgradnje usklađeni su sa smjernicama plana višeg reda - GUR-a Podgorice • poljoprivredne površine treba isključivo koristiti u svrhu poljoprivredne proizvodnje (izgradnja objekata u funkciji poljoprivredne proizvodnje) i ne mogu se tretirati kao građevinsko zemljište unutar površine naselja.(stav Ministarstva održivog razvoja i turizma i Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja dopis broj 104-2255/2 od 20.11.2017. godine); da ne treba vršiti prenamjenu poljoprivrednog zemljišta kao dobra od opšteg interesa; ne treba dozvoliti smanjenje obradivog poljoprivrednog zemljišta bez obzira na površinu parcela koje su u pitanju (stav Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja dopis broj 351-74/18-2 od 31.10.2018. godine)

PROSTORNA ORGANIZACIJA

Već po polaznim postavkama može se zaključiti da će se novo urbanističko rješenje bazirati na dijelom već izgrađenoj strukturi ( objekti u funkciji Plantaža 13 jul i sporadično izvedeni objekti porodičnog stanovanja), bez mogućnosti za sprovođenjem radikalnih izmjena. Predmetni planski dokument podjeljen je na tri zone u kojima je namjena poljoprivredne površine/obradivo zemljište dominantna namjena: . Zona A obuhvata kompleks Plantaža 13 jul sa sportsko rekreativnim konjičkim klubovima i uređenom parkovskom površinom, koja služi u terapetske svrhe, kao i jednu urbanističku parcelu sa mješovitom namjenom; . Zona B svojim najvećim dijelom obuhvata poljoprivredne površine i jednu urbanističku parcelu sa mješovitom namjenom i . Zona C je po površini koju zahvata najmanja zona i obuhvata lokaciju predviđenu za školstvo i poljoprivredne površine.

Planerski pristup pri izradi koncepta zasnivao se na sljedećem: 78

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

. Stvoriti uslove za realizaciju uz poštovanje namjene definisane PUP-om; . Sačuvati postejeći izgrađeni fond i stvoriti uslove za legalizaciju objekata koji su izvedeni na površinama predviđenim za obradivo zemljište, obzirom da se radi u najvećoj mjeri o objektima porodičnog stanovanja na vlasničkim parcelama, a ne na uzurpiranom zemljištu; . Uklapanje sa kontaktnim planovima u dijelu saobraćajne i tehničke infrastrukture, kao i u onom dijelu gdje je dozvoljena izgradnja u okviru zahvata planskog dokumenta;

Zona A Zona A se prema PUP-u Podgorica nalazi u namjeni obradivo zemljište svojim većim dijelom i obuhvata jednu UP sa mješovitom namjenom koja je takođe u skladu sa namjenom iz PUP-a.

Prilikom anketiranja kompanija Plantaže nije iznijela mogućnost proširenja postojećih kapaciteta u svojim razvojnim planovima. U okviru namjene poljoprivredne površine/obradivo zemljište koje je u kompleksu kompanije Plantaže, zadržavaju se postojeći izgrađeni kapaciteti. Na postojećim objektima može se u okviru postojećeg horizontalnog i vertikalnog gabarita izvršiti rekonstrukcija, adaptacija, sanacija, podizanja nivoa energetske efikasnosti i standarda korišćenja prostora koja je neophodna za održavanje i korišćenje objekta. Moguće je korišćenje prostora i u druge svrhe od postojeće, a sve u skladu sa pretežnom namjenom (PO).

U okviru poljoprivrednog zemljišta u istočnom dijelu, nalazi se najstariji vinopodrum Plantaža – „Lješkopolje“ koji je renoviran i pretvoren u podrum za odležavanje specijalnih serija vina, kao i za eksperimentalne vinifikacije. U ovom podrumu se obavi oko 100 mikrovinifikacija godišnje. Nakon kompleksa objekata u funkciji vinarije nastavlja se prostor sa preko 1500 stabala masline - španske sorte (Arbequina) koji se redovno održava. Dalje u okviru iste zone predmetnog plana nalazi se sportsko rekreativni konjički klub „Vranac“, sportsko rekreativni konjički klub „ Budućnost“ sa oko 20 grla u kome se nalaze četiri štale za čuvanje grla. Naspram predmetnih štala se nalaze dva prizemna objekta koje koristi konjička policija. Iza njih se nalaze objekti u lošem stanju, koje koriste plantaže kao magacinski prostor. U okviru sportsko rekreativne zone nalazi se uređena i ograđena parkovska površina koja se koristi u terapijske svrhe za djecu sa posebnim potrebama. Hipoterapija je jedna od metoda liječenja.Terapija pomoću konja može se sprovoditi kroz fizikalni, defektološki, logopedski, socijalno-pedagoški tretman, psihoterapiju i radnu terapiju. Najčešći problemi kod kojih ova metoda pomaže kod djece, ali i starijih su cerebralna paraliza, mišićna distrofija, pareze, plegije, autizam, smetnje u intelektualnom razvoju, psihosocijalnom razvoju, Daunov sindrom i različiti poremećaji govora. Hipoterapija je fizikalna, okupaciona i logopedska strategija liječenja osoba sa invaliditetom koja koristi konjski pokret za postizanje funkcionalnih ciljeva. Hipoterapija znači liječenje uz pomoć konja (grčki hippo=konj; therapeia=liječenje) i odnosi se na upotrebu trodimenzionalnog načina kretanja konja kao sredstva liječenja

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica osoba sa funkcionalnim ograničenjima, neuromotornim i senzornim disfunkcijama. Daje priliku za interakciju sa životinjama kroz koju se dolazi do novih iskustava, stimulišu se čula, istražuju nove teksture, mirisi...

U okviru ove zone planirana je i jedna urbanistička parcela (UP2) površine za mješovite namjene, i planiranim parametrima koji se uklapaju sa objektima uz novoplaniranu Ulicu 3, u neposrednom kontaktu (DUP „Gornja Gorica 3 – dio A“).

Zona B se prema PUP-u Podgorica nalazi u namjeni obradivo zemljište, izuzev jedne urbanističke parcele (UP3), na sjevernoj granici plana, koja je površine za mješovite namjene. U okviru planirane UP je postojeći objekat poslovanja (pekara „Dušan“), maksimalne planirane spratnosti P+1, sa nadgradnjom do planom zadatih parametara. Uz Sitničku ulicu izvedeno je desetak objekata porodičnog stanovanja, kao i jedan objekat privremenog karaktera (balon sala). Takođe uz sjeveroistočnu granicu plana izvedenje i niz objekata porodičnog. Ostali dio planskog dokumenta čine neobrađene površine pod livadskom vegetacijom. U skladu sa pretežnom namjenom, nije planirana podjela na urbanističke parcele. Ova zona je preciznije određena kroz uslove za tretman postojećih objekata, uslove za dogradnju i nadgradnju, kao i smjernicama za tretman neformalnih objekata

Zona C zahvata najmanju površinu i prema PUP-u Podgorica nalazi se u namjeni obradivo zemljište, izuzev jedne urbanističke parcele (UP1), na južnoj granici plana, koja je u namjeni površina školstvo i socijalna zaštita. U okviru predmetnog prostora planirana je izgradnja osnovne škole, spratnosti P+1, prema normativima iz PUP-a Podgorica. U skladu sa datom namjenom, konkretnim zahtjevima i Pravilnikom o bližim uslovima za osnivanje ustanova u oblasti obrazovanja i vaspitanja („Sl. List RCG“ br. 40 od 22.juna 2006.godine), na predmetnoj parceli moguća je izgradnja i Privatne osnovne škole, Škola za osnovno umjetničko obrazovanje i vaspitanje, Privatna škola za osnovno umjetničko obrazovanje i vaspitanje, Privatna gimnazija, Stručna škola, Privatna stručna škola, Srednja muzička škola, Privatna srednja muzička škola, Srednja likovna škola (likovno – dizajnerska škola), Viša stručna škola.

Za veoma vrijedan objekat hidrotehničke infrastrukture – postojeći betonski kanal za navodnjavanje, date su smjernice i preporuke za njegovu rekonstrukciju u cjelini, jer posmatran samo u segmentu kojim prolazi kroz zahvat plana (manje od 7% svoje ukupne dužine), ne bi bila moguća njegova održivost, ni funkcija za koju je prvobitno projektovan.

Na najvećem dijelu površine u zahvatu, poljoprivredno zemljište, moguće je planirati:

. Poljoprivrednu proizvodnju (uzgoj biljnih kultura); . Poljoprivredno domaćinstvo (stanovanje – okućnica + ekonomski dio); . Proizvodnju zdrave (EKO) hrane (gazdinstvo za proizvodnju zdrave hrane, otkupne stanice ljekovitog i aromatičnog bilja i plodova);

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

MREŽE I OBJEKTI INFRASTRUKTURE - PLAN

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA

PLANIRANO STANJE Mreža saobraćajnica planirana DUP-om ''Gornja Gorica 3 – Dio B'' je definisana u skladu sa osnovnim postavkama PUP-a i bazirana je na:

− poštovanje trase i profila saobraćajnica iz susjednih planova (Dup ''Gornja Gorica 1'', Dup ''Donja Gorica'', Dup ''Gornja Gorica 3 – dio A'' ) − maksimalno poštovanje postojećeg građevinskog fonda, postojeće parcelacije i vlasničke strukture zemljišta

U neposrednoj blizini zahvata plana, sa zapadne strana, PUP-om je planirana gradska obilaznica sa kojom predmetni plan ostvaruje vezu preko Ulice Sitničke. Veza sa magistralnim putem M18 Podgorica – Nikšić ostvaruje se van predmetnog plana, preko Ulice Miloja Pavlovića koja se ukršta sa ovim DUP-om planiranom Ulicom 5.

Glavna saobraćajnica u zahvatu plana je Ulica Sitnička koja se pruža centralnim dijelom zahvata plana. Ova saobraćajnica je planirana sa poprečnim presjekom koji se sastoji od dvije saobraćajne trake širine po 2,75m sa obostranim trotoarom širine 1,50m.

Ostale saobraćajnice planirane su tako da obezbjeđuje pristupačnost do svake parcele. Poprečni presjek saobraćajnica se sastoji od dvije saobraćajne trake širine po 2,75m sa obostranim trotoarom širine 1,50m.

Saobraćajnice Ulica 1, Ulica 11 i Ulica 12 su granice predmetnog plana sa kontaktnim planom ''Gornja Gorica 1''. S obzirom da su ove saobraćajnice definisane u kontaktnom planu kao takve su prenešene u ovaj plan.

Kontaktnim planom ''Gornja Gorica 1'', na raskrsnici Ulice Sitničke i Ulice 1 planiran je kružni tok i isti je prenešen u ovaj plan.

Ulica 5 je planirana tako da se uklapa u priključak na Ulicu Miloja Pavlovića iz kontaktnog plana ''Gornja Gorica 1''.

Uz Ulicu 11 planirani su upravni parkinzi koji obezbjeđuju 20 parking mjesta.

Ulica 3 predstavlja granicu ovog plana sa zapadne strane a ujedno je i granica kontaktnog plana ''Gornja Gorica 3 – dio A'' sa istočne strane. S obzirom da je ova saobraćajnica definisana u kontaktnom planu kao takva je prenešena u ovaj plan.

Pješačka staza, širine 1,50m je planirana uz postojeći kanal za odvodnju i uz novi kanal koji je planiram u kontaktnom planu ''Gornja Gorica 3 – dio A''

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Kolski prilazi pojedinim parcelama u zoni poljoprivrede, obezbijeđeni su unutar katastarskih parcela, postojećom katastarskom podjelom i kao takvi se zadržavaju u ovom planu. Svi kolski prilazi su povezani sa planiranim saobraćajnicama. Ovakvim konceptom saobraćaja se ne ugrožava vrijedno poljoprivredno zemljište.

Dimenzionisanje poprečnih profila saobraćajnica izvršeno je na osnovu procjena preuzetih iz kontaktnih planova i prilagođavanju potrebama koje su se sagledale u postupku detaljnog pristupa problemu rješavanja ulične mreže.

Primijenjeni poprečni profili prikazani su na grafičkom prilogu 08 Saobraćaj.

Nivelaciono rješenje je maksimalno prilagođeno terenskim uslovima i postojećim objektima. Planirane visinske kote u planu su date orjentaciono, prema snimljenoj geodetskoj podlozi i u fazi projektovanja ih treba provjeriti na čitavoj dužini saobraćajnica. Prilikom izrade glavnog projekta moguće su manje korekcije trase i poprečnog profila u smislu usklađivanja sa postojećim stanjem i u cilju postizanja boljih saobraćajno- tehničkih rješenja.

Odvodnjavanje rešavati slobodnim padom površinskih voda u sistem kišne kanalizacije. Koordinate presjeka osovina saobraćajnica raskrsnica, koordinate tjemena i centara definisane su u apsolutnom koordinatnom sistemu XOYZ, a orjentaciono su date visinske kote raskrsnica.

Kolovoznu konstrukciju saobraćajnica utvrditi shodno rangu saobraćajnice, opterećenju i strukturi vozila koja će se njome kretati. Postojeću revitalizovati tamo gde je potrebno.

Parkiranje

Parkiranje u granicama plana rješavano je u funkciji planiranih namjena. Namjena površina na prostoru predmetnog plana je školstvo, mješovita namjena, i najveći dio plana zauzimaju poljoprivredne površine –obradivo zemljište.

Na javnim parkinzima uz Ulicu 11 planirano je ukupno 20 parking mjesta. Uz ovu saobraćajnicu je planirana parcela za osnovnu školu.

U konceptu plana se predviđa da se mjesta za stacioniranje vozila obezbijede na sopstvenim urbanističkim parcelama, u dvorištima uz objekte i u garažama u objektima.

Stacioniranje poljoprivrednih i drugih vozila neophodno je obezbijediti u okviru sopstvene katastarske parcele namijenjene poljoprivredi.

Pri gradnji novih i rekonstrukciji postojećih objekata obaveza je Investitora da obezbijedi parkiranje na svojoj parceli na kojoj se objekat gradi prema važećem normativu za parkranje.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Planirani kapaciteti za parkiranje projektovani su na bazi slijedećih normativa zasnovanih po normativima Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, a saglasno stepenu motorizacije u Podgorici: -Stanovanje (na 1000 m2) .………….………... 12 parking mjesta; -Poslovanje (na 1000 m2) ....……..………….. 22 parking mjesta; -Trgovina (na 1000 m2 ...………..………..... 43 parking mjesta; -Restorani (na 1000 m2) ..………..………….. 80 parking mjesta;

Potrebno je obezbijediti najmanje 5% parking mjesta za lica smanjene pokretljivosti.

Biciklistički saobraćaj

U širem okruženju, važećom planskom dokumentacijom, nijesu predviđene posebne staze za bicikliste. Biciklistički saobraćaj je dozvoljen na svim saobraćajnicama sekundarne mreže i trotoarima.

U blizini zahvatas DUP-a je magistralni put Podgorica-Nikšić koji se proširuje u saobraćajnicu bulevarskog tipa a prema PUP-u, kod svih gradskih saobraćajnica koje se proširuju na četiri trake a i onima koje su novi putni pravci treba projektovati i biciklističke staze. Dakle u neposrednom okruženju su planirane biciklističke staze.

Pješački saobraćaj

Površine rezervisane za kretanje pješaka planirane su uz sve saobraćajnice, trotoarima, jednostrano ili obostrano, širine 1,50m.

Pješačka staza, širine 1,50m je planirana uz postojeći kanal za odvodnju i uz novi kanal koji je planiram u kontaktnom planu ''Gornja Gorica 3 – dio A'' Položaj trotoara, dimenzija i prateća oprema treba da omogući punu fizičku zaštitu pješaka od mehanizovanog saobraćaja. Uzajamni odnos kolovoza i trotoara reguliše se oivičenjem i poprečnim nagibom a sve u cilju bezbjednosti korisnika i odvodnjavanja. U kolsko - pešačkim ulicama, pristupnim ulicama i prolazima sa jedinstvenom pešačkom i kolskom površinom, apsolutni prioritet u kretanju imaju pješaci u odnosu na motorna vozila.

Izvod iz Priručnika za planiranje i uređenje javnih prostora Crne Gore

Pješačke ulice su one ulice u kojima nije dozvoljen motorni saobraćaj, izuzev eventualno za potrebe dostave ili odvoza smeća, režimski definisan. Takođe, pješačke ulice su prohodne u slučajevima hitnih intervencija (hitna pomoć, vatrogasna služba, policija, komunalna vozila i sl.).

Kreiranje pješačkih ulica treba podsticati u što većoj mjeri uz pravilno dimenzionisanje i planiranje ostalih vidova kretanja. Planiranje pješačkih ulica trebalo bi početi sa odgovorima na pitanje „Šta će se dešavati u ovoj ulici?“. Pješačko kretanje nudi nekoliko

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica pogodnosti kao što su smanjenje zagađenja, povećanje energetske efikasnosti, povoljnije pozicije za razne djelatnosti ali i jačanje socijalne interakcije među ljudima. Planiranjem objekata u kojima se odvijaju svakodnevne aktivnosti tako da oni budu u relativnoj blizini, ukoliko to mogućnosti dozvoljavaju, omogućava se formiranje naselja i gradskih zona koje je moguće prelaziti pješice i gdje korišćenje privatnog automobila nije neophodno.

Pješačke staze su površine za kretanje pješaka koje se nalaze izvan ulice, u unutrašnjosti blokova, parkovskih ili nekih drugih površina. Pri njihovom planiranju treba voditi računa o ciljevima puta, lakoj i interesantnoj prohodnosti od polazišta do cilja, interakciji sa mjestima zadržavanja i sl.

Javni masovni prevoz putnika

U postojećem stanju linije javnog gradskog prevoza ne prolaze područje zahvaćeno predmetnim planom.

Javni prevoz putnika obavlja se magistralnim putem Podgorica – Nikšić u zahvatu kontaktnog plana ''Gornja Gorica 1'' pa su duž ove saobraćajnice planirana autobuska stajališa standardnih dimenzija. Javni prevoz putnika obavlja se i ulicom Miloja Pavlovića koja je van zahvata plana. Ove dvije saobraćajnice su sa područjem u zahvatu plana povezane preko nove saobraćajnice Ulica 5.

Materijalizacija

Saobraćajnice predviđene u okviru plana projektovati sa savremenim fleksibilnim kolovoznim zastorom. Predlažemo konstrukciju Tipa 3 prema JUS standardima. Konstrukcija se sastoji od tri sloja: asfaltni slojevi (zastor+bitumenizirani noseći slojevi), noseći sloj od zrnastog kamenog materijala stabilizovanog cementom ili sličnim hidrauličnim vezivom i treći, noseći sloj od zrnastog kamenog materijala. Debljine pojedinih slojeva zavise od frekvencije saobraćaja i zastupljenosti teških vozila u njegovoj strukturi.

Na površinama pod parkinzima predvidjeti primjenu prefabrikovanih betonskih raster elemenata beton-trava koji su u velikoj mjeri zaslužni za mnogo bolji i prihvatljiviji izgled parking površina. Moguće je parkinge izvesti od betonskih behaton elemenata ili od nekog drugog materijala, ukoliko se to uklapa u okolna, već izvedena parking mjesta. Obavezno bi trebalo na svakih 4-5 parking mjesta predvidjeti po jedno stablo nekih od zastupljenijih biljnih vrsta za ovo podneblje.

Na trotoarima predvidjeti popločavanje behaton elementima koji imaju dobru trajnost, prilagodljivi su svim oblicima površina pod trotoarom i imaju povoljan vizuelni utisak. Kolsko pješačke površine takođe popločavati ovim elementima, jer se jednostavnom

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica primjenom različitih boja ovih elemenata mogu jasno vizuelno odvojiti sadržaji koji se javljaju na zajedničkim površinama.

Oivičenje kolovoza izvesti betonskim ivičnjacima sa vidnim površinama od bijelog ili sivog betona.

Završni element sistema odvodnjavanja saobraćajnica i ostalih površina predstavljaju slivnici koji imaju funkciju prihvatanja površinskih tokova voda iz rigola obrazovanog ivičnjakom i kolovoznom površinom. Kako je područje u zahvatu plana locirano na ravnom i blago nagnutom terenu, to su podužni nagibi i nivelete saobraćajnica mali, ali i dovoljni za efikasno odvodnjavanje do kolektora atmosferske kanalizacije. Podužni i poprečni nagibi vođenja treba da budu u rasponu od 1 - 10% da bi se izbjegla spora i prebrza evakuacija površinskih voda.

Uslovi za kretanje lica smanjene pokretljivosti

Na svim pješačkim prelazima sa uzdignutim ivičnjacima treba izvesti rampe za kretanje lica sa otežanim kretanjem a sve u skladu sa Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom (Član 115).

Pri realizaciji pješačkih prelaza za potrebe savlađivanja visinske razlike trotoara i kolovoza invalidskim kolicima, predvidjeti izgradnju rampi poželjnog nagiba do 5%, maksimum do 8,5%, čija najmanja dozvoljena širina iznosi 1,30 m.

ORJENTACIONI TROŠKOVI REALIZACIJE U DOMENU SAOBRAĆAJNE INFRASTRUKTURE

Pripremni radovi i donji stroj: 559.851,03 € Gornji stroj i ostali radovi: 839.776,54 € Saobraćajna oprema i signalizacija: 13.996,28 € UKUPNO SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA 1.413.623,84 €

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica 13.996,28 € 839.776,54 € 559.851,03 € 839.776,54 € UKUPNO 5.298,53 € 97.313,00 € 27.296,31 € 29.417,00 € 39.104,60 € 21.148,63 € 63.389,27 € 40.684,83 € 33.360,78 € 13.574,60 € 10.007,49 € 157.037,23 € 119.984,27 € 209.263,20 € 129.934,03 € 1.399.627,57 € 1.413.623,84 € 2 JM m 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 0,00 € 250,00 od raster od raster 3.750,00 € elemenata debljine 10cm 15,00 € Izrada parkinga OSTALI RADOVI cijena po JM 2 JM m 315,51 383,70 510,06 275,85 699,87 530,67 251,04 177,06 526,71 278,87 2048,31 1468,23 1269,30 2729,52 1694,79 4.732,65 € 5.755,50 € 7.650,90 € 4.137,75 € 7.960,05 € 3.765,60 € 2.655,90 € 7.900,65 € 4.183,05 € 22.023,45 € 19.039,50 € 40.942,80 € 25.421,85 € 10.498,05 € 30.724,65 € debljine 12cm betona MB 25, 15,00 € OSTALI RADOVI Izrada trotoara od od trotoara Izrada cijena po JM m JM 0,00 0,00 0,00 € 0,00 € 846,20 255,80 340,04 183,90 601,32 353,78 333,48 118,04 246,26 1365,54 1064,60 1819,68 1129,86 3.693,90 € 3.837,00 € 5.100,60 € 2.758,50 € 9.019,80 € 5.306,70 € 5.002,20 € 1.770,60 € Nabavka i 20.483,10 € 15.969,00 € 12.693,00 € 27.295,20 € 16.947,90 € 15,00 € ivičnjaka 20/24 ugradnja putnih putnih ugradnja PRIPREMNI RADOVI STROJ DONJI I (40%): GORNJI STROJ OSTALI I RADOVI (60%): RADOVI: GRAĐEVINSKI UKUPNO 1%GR: SIGNALIZACIJA I OPREMA SAOBRAĆAJNA UKUPNO SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA: cijena po JM 2 JM m 0,00 0,00 0,00 € 0,00 € 703,45 935,11 505,73 972,90 724,57 324,61 677,22 3755,24 2927,65 2327,05 5004,12 3107,12 1579,69 7.034,50 € 9.351,10 € 5.057,30 € 9.729,00 € 7.245,70 € 3.246,10 € 6.772,20 € 37.552,40 € 29.276,50 € 23.270,50 € 50.041,20 € 31.071,20 € 15.796,90 € debljine 4 cm sloja od asfal- betona AB 11, 10,00 € Izrada habajućeg cijena po JM 2 m JM GORNJI STROJ 0,00 0,00 0,00 € 0,00 € 677,22 703,45 935,11 505,73 972,90 724,57 324,61 3755,24 2927,65 2327,05 5004,12 3107,12 1579,69 8.126,64 € 8.441,40 € 6.068,76 € 8.694,84 € 3.895,32 € 45.062,88 € 35.131,80 € 27.924,60 € 60.049,44 € 37.285,44 € 11.221,32 € 18.956,28 € 11.674,80 € drobljenog 12,00 Izrada gornjeg gornjeg Izrada debljine 6.0 cm bituminiziranog agregata BNS22, nosećeg sloja od sloja nosećeg cijena po JM 3 JM m 69,72 899,09 248,18 271,79 361,29 195,40 569,89 375,89 306,40 125,42 131,68 1450,89 1098,97 1933,41 1200,48 sloja od od sloja 3.970,92 € 4.348,60 € 5.780,68 € 3.126,32 € 9.118,24 € 6.014,28 € 4.902,44 € 2.006,68 € 2.106,84 € 1.115,48 € 23.214,20 € 17.583,52 € 14.385,40 € 30.934,56 € 19.207,64 € peskovitog peskovitog šljunkovito- 16,00 stabilizovanog stabilizovanog donjeg nosećeg donjeg nosećeg Izrada mehanički cijena po JM Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Količina Cijena Ulica 1 Ulica 2 Ulica 4 Ulica 5 Ulica 6 Ulica 8 Ulica 9 Ulica Ulica 3 Ulica 7 Ulica Ulica 10 Ulica 11 Ulica 12 Ulica Sitnička Ulica Pješačka staza 1 staza Pješačka 2 staza Pješačka

Slika - Pojedinačni pregled troškova po saobraćajnicama, Izvor URBI.PRO

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA

Plan

Urbanistički podaci

Podaci o postojećim i planiranim objektima mjerodavnim za procjenu vršne snage dati su u tabeli ”Proračun vršnog opterećenja” u kojoj su dati podaci o broju stambenih jedinica i namjene objekata sa prikazom bruto građevinskih površina.

Procjena potrebe za električnom snagom

Uz poštovanje zahtjeva Programskog zadatka izvršena je procjena vršne snage postojećih i budućih objekata u zoni zahvata plana, a zatim razmotren koncept buduće mreže i mogućnosti korišćenja postojeće elektroenergetske infrastrukture za napajanje električnom energijom objekata. Proračun vršnog opterećenja rađen je za planirane i postojeće objekte i slučaj maksimalnih kapaciteta uz pretpostavku da će do vršnog opterećenja doći u zimskom periodu.

Potrebe konzuma, obuhvaćenog ovim DUP-om, za električnom snagom, a u zavisnosti od strukture i namjene objekata određene su proračunom vršnog opterećenja. Vršno opterećenje se sastoji od vršnog opterećenja stambenih jedinica, tercijarnih djelatnosti i javnog osvjetljenja.

Proračun vršnog opterećenja

Vršna opterećenja određena su analitičkom metodom koja je bazirana na standardu elektrificiranosti stanova, kao i preporukama za vršna opterećenja tercijarnih djelatnosti i javnog osvjetljenja.

Poznata i često primjenjivana metoda za utvrđivanje vršnog opterećenja za stambene jedinice je obrazac:

Pvs = Pv1s x n x kn ( W ) , gdje je: - Pv1s - vršno opterećenje jednog stana (W); - n - broj stanova; - kn - faktor jednovremenosti grupe stanova.

Na osnovu podataka iz literature usvojene su vrijednosti specifične vršne snage (W/m²) za sadržaje koji su planirani u zahvatu DUP-a: 1. Specifična vršna snaga poslovnih prostora: pv = 50 (W/m²) 88

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

2. Specifična vršna snaga za objekte školstva: pv = 30 (W/m²).

Proračun vršnog opterećenja konzuma prikazan je u sledećoj tabeli:

Tabela br.1: Proračun vršnog opterećenja;

broj Stanovanje stnova Pv1s f∞ Vršna snaga kj kj*Pv n Pv(kW) kW

Stanovi 55 14,2 0,185 230,31 1 230,31

Djelatnosti BGP spec.potr. 2 2 m pv(kW/m ) Pv(kW) MN Poslovanje 4121 0,05 206,05 0,9 185,45 Školstvo 1089 0,03 32,67 0,9 29,40 Javna rasvjeta 11,73 0,9 10,55 Suma kj*Pv 455,71

cos φ=0,95 Vršna snaga (kVA) 479,70

Stanovanje Uzimajući u obzir faktor beskonačnosti f∞ = 0,185 (po preporuci iz literature) dobija se koeficjent jednovremenosti grupe stanova:

-0,5 -0,5 kn = f∞+(1– f∞) x n = 0,185 + (1 – 0,185 ) x 55 = 0,295 gdje je n – broj stambenih jedinica (55), nalazimo da je ukupno jednovremeno opterećenje od individualnih stambenih jedinica:

Pvs = k x n x Pv1s = 0,295 x 55 x 14,2 kW = 230,31 kW što uz koeficijent jednovremenosti kj = 1 iznosi: Pv x kj = 230,31 kW.

Za poslovne prostore u namjeni MN proračunom je usvojena prosječna vrijednost specifičnog opterećenja za ovakvu kategoriju objekata (sa klima uređajima na principu toplotnih pumpi i uz korišćenje energetski efikasnih materijala u izgradnji): pv = 50 W/m2, pri čemu je proračun izvršen sa procijenjenom bruto površinom od 4121 m2.

Jednovremeno opterećenje od poslovnih prostora iznosi: 2 2 PvMNp = S x pv = 4121 m x 50 W/m = 206,05 kW,

što s koeficjentom jednovremenosti 0,9 iznosi: Pv x kj = 185,45 kW. 89

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Školstvo - Š Usvojena je prosječna vrijednost specifičnog opterećenja za ovakvu kategoriju objekata (sa klima uređajima na principu toplotnih pumpi i uz korišćenje energetski efikasnih materijala u izgradnji): pv = 30 W/m2, pri čemu je računato sa procijenjenom bruto površinom od 1089 m2:

Vršno opterećenje za potrebe škole iznosi: 2 2 PvŠ = S x pv = 1089 m x 30 W/m = 32,67kW, Pv x kj = 32,67x 0,9 = 29,40 kW.

Javno osvjetljenje Vršno opterećenje javne rasvjete u ukupnom vršnom opterećenju kompleksa, kreće se po preporukama od 2,5 do 5% od ukupnog vršnog opterećenja na tom konzumu. Za potrebe ovog plana usvojen je procenat učešća javne rasvjete u ukupnom vršnom opterećenju od 2,5%.

PvJO = 0,025 x (Pvs + PvMNp + PvŠ) x kj = 11,73 x 0,9 = 10,55 kW.

Ukupna vršna snaga u zahvatu Plana sa cos φ=0.95 je:

SvDUP = (Pvs + PvMNp + PvŠ + PvJO) / cosφ = 479,70 kVA.

Izračunato jednovremeno opterećenje odnosi se na krajnji mogući kapacitet, uvažavajući maksimalnu izgrađenost.

Definisanje broja transformatorskih stanica

Na osnovu procijenjene jednovremene snage zahvata detaljnog urbanističkog plana, postojećeg stanja i planirane gradnje objekata, za potrebe snabdijevanja električnom energijom postojećih i planiranih objekata može se zaključiti da postojeća transformatorska stanica 10/0,4 kV ”Vinopodrum” 400kVA ne može zadovoljiti potrebe potrošača ovog plana u planskom periodu pa je predviđeno njeno uklanjanje i izgradnja nove snage 630kVA. Kod definisanja potrebne instalisane snage transformatorske stanice računato je sa tehničkim gubicima od 10 % a takođe je predviđena i dovoljna rezerva u snazi trafostanice što je prikazano sledećom tabelom: Tabela br.2. Broj i snaga trafostanica 10/0,4kV Vršna snaga 479,70 kVA Gubici 47,97 kVA Vršna snaga sa gubicima 527,67 kVA Broj i snaga trafostanica 1x630 kVA “Nova” 630 kVA Rezerva 16,24 (%)

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Prikaz planirane elektrodistibutivne mreže

Koncept rješenja napajanja električnom energijom postojećih i planiranih objekata u zahvata predmetnog DUP-a je baziran na planiranoj infrastrukturi 10 kV mreže.

Trafostanice 10/0,4kV

Ovim planom se predviđa uklanjanje postojeće BTS 10/0,4kV ”Vinopodrum” zbog starosti i nedovoljnog kapaciteta kao i uklanjanje postojećeg dalekovoda 10kV preko koga se napajala ova trafostanica. Planira se izgradnja nove trafostanice 10/0,4kV ”Nova” NDTS 630kVA, na mjestu postojeće i njeno uklapanje u mrežu 10kV na način što će se povezati 10kV kablovima sa postojećim MBTS ”Sitnička” i MBTS”Gornja Gorica 1” koje su u kontaktnim zonama. Za ovo je neophodno u MBTS ”Sitnička” obezbjediti još jednu vodnu ćeliju 10kV kako bi se omogućilo povezivanje sa TS”Nova”.

Mreža 10kV

Mrežu 10kV izvoditi kablovima sa izolacijom od umreženog polietilena tipa XHE 49-A 1x240/25mm2, 12/20kV ili sličnim, što će biti definisano uslovima nadležne službe Operatora distributivnog sistema.

Za dalekovod 10kV, za koji je planirano uklanjanje, formirana je zaštitna zona u kojoj se zabranjuje gradnja objekata sve do konačnog uklanjanja dalekovoda. U grafičkom prilogu – ”Elektroenergetska infrastruktura” prikazane su lokacije postojećih TS 10/0,4 kV, kao i trase postojećeg dalekovoda i planiranog podzemnog voda 10 kV a veze 10kV su prikazane u sledećoj jednopolnoj šemi.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Slika 2. Jednopolna šema 10 kV mreže, plan

Niskonaponska mreža

Niskonaponsku mrežu koja je izvedena nadzemnim vodovima potrebno je zamijeniti podzemnim kablovima. Predlaže se zamjena vazdušne SKS mreže i izrada kablovske NN mreže do lokacija priključnih ormarića.

Mrežu izvesti niskonaponskim kablovima tipa PP00-A, XP00-A i PP00 ili XP00 naponskog nivoa 0,6/1 kV, presjeka prema naznačenim snagama pojedinih objekata.

NN kablove po mogućnosti, polagati u zajedničkom rovu na propisanom odstojanju i uz ispunjenje uslova dozvoljenog strujnog opterećenja po pojedinim izvodima. Broj niskonaponskih izvoda će se definisati glavnim projektima objekata i transformatorskih stanica.

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Osvjetljenje otvorenih prostora i saobraćajnica

Pošto je javno osvjetljenje sastavni dio urbanističke cjeline, treba ga tako izgraditi da se zadovolje i urbanistički i saobraćajno - tehnički zahtjevi, istovremeno težeći da instalacija osvjetljenja postane integralni element urbane sredine. Mora se voditi računa da osvjetljenje saobraćajnica i ostalih površina osigurava minimalne zahtjeve koji će obezbijediti kretanje uz što veću sigurnost i komfor svih učesnika u noćnom saobraćaju, kao i o tome da instalacija osvjetljenja ima i svoju dekorativnu funkciju. Zato se pri rješavanju uličnog osvjetljenja mora voditi računa o sva četiri osnovna mjerila kvaliteta osvjetljenja: - nivo sjajnosti kolovoza, - podužna i opšta ravnomjernost sjajnosti, - ograničenje zaslepljivanja (smanjenje psihološkog blještanja) i - vizuelno vođenje saobraćaja.

Svim saobraćajnicama na području plana treba odrediti odgovarajuću svjetlotehničku klasu. Na raskrsnicama svih saobraćajnica postići svjetlotehničku klasu za jedan stepen veću od samih ulica koje se ukrštaju.

Kod pješačkih staza (prolaza), unutar plana, obezbjediti srednju osvetljenost od 10 lx, uz minimalnu vrijednost osvetljenosti od 3 lx (klasa P2). Posebnu pažnju treba posvetiti osvjetljenju unutar blokovskih saobraćajnica i parkinga, prilaza objektima i slično. To osvjetljenje treba rješavati posmatranjem prostora kao cjeline, a ne samo kao uređenje terena oko jednog objekta. Rješenjima instalacije osvjetljenja unutar zone omogućiti komforan prilaz pješaka do ulaza svakog objekta i iz svih pravaca.

Orijentacioni troškovi realizacije planirane elektroenergetske infrastrukture i javnog osvjetljenja u zahvatu plana

Tabela br.3: Orjentacioni troškovi izgradnje elektroenergetske infrastrukture R.br. Objekat j.mj. Kol. Cijena˙(€/jm) Iznos(€)

1 Izgradnja NDTS 10/0,4 kV, 630kVA kom 1 x 45.000,00 = 45.000,00 2 Izgradnja podzemne 10kV mreže kablom 3xXHE 49-A 1x240mm2- 12/20kV (ili sličnim) sa uklapanjem u postojeću mrežu 10kV u zahvatu plana; m 1660 x 40,00 = 66.400,00 3 Izgradnja javnog osvjetljenja. Obračun po metru dužnom saobraćajnice; m 1980 x 35,00 = 69.300,00 4 Demontaža postojeće BTS 10/0,4kV „Vinopodrum“ kom 1 x 2.000 = 2.000,00 5 Demontaža postojećeg DV 10kV km 0,250 x 8.000 = 2.000,00 UKUPNO 184.700,00 93

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA

PLANIRANO STANJE

Vodosnabdijevanje Urađeni i usvojeni DUP koji okružuju ovaj prostor daju povoljne uslove, kako za postojeće tako i za nove objekte da se na njih uključe. U zahvatu plana dati su podaci da je u urbanističkom dijelu planirano 10 stanovnika, i 167 mogućih stanovnika u namjeni poljoprivredne površine/obradivo zemljište, kao i škola sa 181 učenikom. Za ovaj broj potrošača ne treba značajnije angažovanje kapaciteta vodovoda. Potrebe u vodi za vinopodrum „Plantaže – Lješkopolje“ su takođe male, a prema opisu iz poglavlja Plan - Prostorna organizacija. Sveukupno potrebno je do 3l/s.

Potrebe u vodi za poljoprivredu Potrebe u vodi za poljoprivedne površine obezbijediće se na drugi način iz postojećeg kanala i podzemnih voda, koja se nalazi na dubini od 10-15 m. Tu će se primijeniti neki od racionalnog načina korišćenja vode sa ukopanim sistemom, sa prskalicama ili kap po kap, a u zavisnosti od vrste kulture, ovdje treba računati sa hidromodulom 0,8 l/s po ha.

Fekalna kanalizacija Napomenuto okruženje DUP takođe stvaraju veoma povoljne uslove za prihvat i odvođenje otpadnih voda i iz vinopodruma. Ukupne količine su oko 2,5 l/s. Fekalna kanalizacija iz kontaktnih planova DUP-ova Donja Gorica i Gornja Gorica 1, predvi]ena da u]e u ovaj zahvat u novoplaniranu „Ulicu 4“, treba da se preusmjeri prema terenskim uslovima, da se ne bi vršilo kruženje otpadnih voda. Ovdje se moraju ispoštovati uslovi javnog preduzeća za gazdovanje i održavanje sistemom. Naime, kvalitet vode koja se ispusti u javnu fekalnu kanalizaciju mora ispunjavati Pravilnik koji to definiše , a ovo iz razloga zaštite kanalizacione mreže, ljudstva koje radi na njenom održavanju i ne remećenja-ugrožavanja tehnološkog procesa na gradskom postrojenju za prečišćavanje otpadnih voda.

Atmosferska kanalizacija Prihvat atmosferskih voda vršiće se samo sa krovnih površina i uređenih saobraćajnica sa priključenjem na projektovane saobraćajnice susjednih planova shodno visinskom položaju, odnosno smjera tečenja. Potrebno je usaglasiti rješenja iz kontaktnih planova, DUP-ova Gornja Gorica 1 i Donja Gorica, shodno Idejnim projektima atmosferske kanalizacije Podgorica, za ovu zonu. Ovo iz razloga jer postoje razlike na neposrednim kontaktima istih u profilima (DN 800 i DN 400). Takođe treba promijeniti i položaj atmosferske kanalizacije bez ulaska u predmetni plan jer za istim ne postoji potreba.

Betonski (Lješkopoljski) kanal Predviđeno je da se vode iz lješkopoljskog kanala koriste za navodnjavanje poljoprivrednih parcela. Kako je ranije rečeno, sam kanal se nalazi u dosta lošem stanju 94

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica jer sa njim niko ne gazduje, a na pojedinim mjestima služi za deponovanje otpada. Sam kanal kroz ovaj plan prolazi u dužini cca 600m ili praktično nepunih 7% njegove ukupne dužine. Za njegovo privođenje namjeni prvo treba odrediti vlasnika, u smislu održavanja i namjenskog korišćenja. Problem je što je potreba u vodi za sve korisnike praktično najveća kada se izdašnost izvorišta smanjuje. Ovakvom infrastrukturnom objektu treba dati širi značaj, sagledavajući ga kao cjelinu, s obzirom na njegov položaj i moguću višenamjensku funkciju. Pojedinačni segment (npr. dio koji ulazi u zahvat plana) se ne može definisati bez cjelokupnog sagledavanja, i tek tako može dobiti pravi značaj.

APROKSIMATIVNA VRIJEDNOST REALIZACIJE PLANA

I VODOVOD Izrada cjevovoda vodovoda za radne pritiske od 10bara, računajući sa svim zemljanim radovima, izradom šahtova, na čvorovima i protivpožarnih hidranata, ispitivanjem i dezinfekcijom vodovodne mreže.

DN 110 mm m x 691 65e/m'= 44 915,00 € UKUPNO VODOVOD 44 915,00 €

II FEKALNA KANALIZACIJA

Izrada ulične mreže fekalne kanalizacije računato sa svim zemljanim, betonskim, vodoinstalaterskim radovima ( postavljanjem penjalica i LŽ poklopaca) DN 200mm m 1106 x 145 e/m'= 160. 370,00 € UKUPNO FEKALNA KANALIZACIJA 160.370,00 €

III ATMOSFERSKA KANALIZACIJA

Izrada ulične kanalizacione mreže računato sa svim zemljanim radovima, sa izradom potrebnog broja slivničkih okana i revizipnih slivnika DN 300 mm m 940 x 135e/m'= 126.900,00 € UKUPNO ATMOSFERSKA KANALIZACIJA 126.900,00 €

ZBIRNA REKAPITULACIJA

I VODOVOD 44.915,00 € II FEKALNA KANALIZACIJA 160.370,00 € IIIATMOSFERSKA KANALIZACIJA 126.900,00 € UKUPNO HIDROTEHNIČKE INSTALACIJE 332.185,00 €

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

ELEKTRONSKA KOMUNIKACIONA (TELEKOMUNIKACIONA) INFRASTRUKTURA

PLANIRANO RJEŠENJE

DUP-om je planirano uglavnom poljoprivredno zemljište sa manjim brojem objekata za: stanovanje, mješovitu namjenu, školstvo i socijalnu zaštitu. S obzirom da su česte Izmjene i dopune DUP-ova gdje se vrši: prenamjena zemljišta, spratnost objekata, namjena objekata, prilikom planiranja infrastrukture pošlo se od stanovišta da se infrastruktura planira da zadovolji potrebe većeg broja stanovništva na području DUP-a.

Uzimajući u obzir: 1) tendenciju da pretplatnici budu što bliže centrali zbog širokopojasnog pristupa, jer sa povećanjem udaljenosti dolazi do velike degradacije kvaliteta prenosa. Takođe se vrši kabliranje sa malim kapacitetima bakarnih kablova, zbog pojave preslušavanja pri velikim brzinama prenosa; 2) sve veće nastojanje da se optičkim vlaknom(FTTH) dođe do korisnika, pogotovo kada su u pitanju stambeni, turistički i sportski objekti: s jedne strane zbog najkvalitenije ponude i stabilnosti servisa, a s druge strane ekonomska isplativost operatera koji pružaju usluge; 3) pojavu više operatera i vrste usluga koje za sada pružaju(kablovska televizija, internet,..), 4) da je planirana kanalizaciona veza za svaku katastarsku parcelu neposredno iz okna ili dovođenjem do parcele PVC cijevi Ø110mm kako bi se sačuvale saobraćajnice od naknadnog rušenja; 5) iskustvo, koje pokazuje da pri građevinskim radovima na rekonstrukciji ulice dolazi do malih oštećenja(probijanja) PVC cijevi koje se nekvalitetno saniraju a onda vremenom voda i mulj izvrše začepljenje PVC cijevi i učine ih neprohodnim. Da bi se izvršila sanacija PVC cijevi potrebno je devastirati asfalt,koji se teško dovodi u prvobitno stanje; 6) bezbjednost ljudstva prilikom eksploatacije tk kanalizacije: provlačenje kablova i montažni radovi nad njima; 7) da prilikom izgradnje/rekonsrukcije saobraćajnice unaprijed nije definisano pitanje sudbine postojeće infrastrukture. Sa jedne strane vlasnik pokušava da zadrži postojeću infrastrukturu ili u slučaju prinudnog napuštanja da u novoj kanlizaciji dobije proporcionalni kapacitet postojeće infrastrukture i nastojanje Investitora da vlasnik infrastrukture finasira izgradnju nove kanalizacije za svoje potrebe, 8) da implementacija novih tehnologija i tehnika, liberalizacija tržišta i konkurencija u sektoruelektronskih telekomunikacija treba da doprinesu bržem razvoju elektonskih komunikacija, povećanju broja servisa, njihovoj ekonomskoj geografskoj dostupnosti, boljoj i većoj informisanosti kao i bržem razvoju i privrede i opštine u cjelini;

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

9) da je jedan od ciljeva izrade predmetnog planskog dokumenta planiranje i građenje elektronske komunikacione infrastrukture koja će zadovoljiti zahtjeve više operatora elektronskih komunikacija koji će građanima ponuditi kvalitetne savremene elektronske komunikacione usluge po ekonomski povoljnim uslovima, kao i potrebe organa lokalne samouprave; 10) da se gradnja, rekonstrukcija i zamjena elektronskih komunikacionih sistema mora izvoditi po najvišim tehnološkim, ekonomskim i ekološkim kriterijumima; 11) da se elektronska komunikaciona mreža, elektronska komunikaciona infrastruktura i povezana oprema grade na način koji omogućava jednostavan prilaz, zamjenu, unapređenje i korišćenje koje nije uslovljeno načinom upotrebe pojedinih korisnika ili operatera; 12) da se prilikom planiranja javnih puteva, predvide i kapaciteti za elektronsku komunikacionu mrežu, elektronsku komunikacionu infrastrukturu i povezanu opremu; 13) mogućnost korišćenja optičkih kablova u pristupnim mrežama, koje bi omogućavali korišćenje naprednijih servisa čija se pružanje tek planira; 14) da se u kablovskoj telekomunikacionoj kanalizaciji i kućnim instalacijama, predvide kapaciteti koji bi omogućavali dalju modernizaciju elektronskih komunikacionih mreža(FTTH tehnologije) bez potrebe za izvođenjem dodatnih radova; 15) da se plan elektronske komunikacione mreže zasniva kako na realizaciji planova opratera, tako i na infrastukturi koju bi lokalna samouprava mogla koristiti za svoje potrebe: povezivanje organa lokalne samouprave, video nadzor, telmetrijske tačke, informativni turistički punktovi i sl, čemu bi trebalo posvetiti posebnu pažnju; 16) da shodno Strategiji razvoja informacionog društva do 2002. godine, u narednom periodu prioritet daje razvoju širokopojasnih pristupnih mreža(žičnih i bežičnih); 17) da se planirani kapaciteti(objekti, kanalizacija i antenski stubovi) predvide za mogućnost korišćenja više operatera; planirano je:  napuštanje postojeće infrastrukture u zoni DUP-a, i izgradnja nove infrastrukture:  1(2)xPe Ø40mm cijevi u dužini 200m za rekonstrukciju pretplatničkih kablova,  1x2xPVC cijevi Ø110mm u dužini 2724m,  1x3xPVC cijevi Ø110mm u dužini 1803m,  23 okna unutrašnjih dimenzija 180x150x180cm: O3,O9,O12,O13,O19,O20,O22, O25,O28,O31,O32,O35,O38,040,O42,O52,O59,O61,O63,O68,O89,O101,107;  71 okno unutrašnjih dimenzija 150x120x150cm: O4,O5,O7,O15,O16,O23,O27,O29, O30,O33,O36,O41,O43,O44,O46, O48,O50, O51,O53,O54,055,O57,O62,O64,O65,O67,O69,O70,O72,O73,O75,O77,079,O81 ,O82,O83,O85,O86,O87,O88,O90,O92,O93, 95,O97,O99,O102,O103,O105,

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

O106, O108,110,O111,O113,O115,O116,O117, O120,O122,O123,O125,O126, O127,O129,O130,O131,O132,O134,O135,O137,O139;  46 okana unutrašnjih dimenzija 100x100x100cm: O1,O2,O6,O8,O10,O11,O14,O17, O18,O21,O24,O26,O34,O37, O39,O45,O47, O49,O55,O58,O60,O66,O71,O74,O76, O78,O80,O84,O91,O94,O96,O98,O100, O104,O109,O112,O114,O118,O119,O121,O124,O128,O133,O136,O138,0140;

Unutrašnje dimenzije okana određene na osnovu: 1./ mogućnosti da se u njima mogu smjestiti(parkirati) nastavci na mrežnim kablovima, 2./ važnosti lokacije, 3./ broj cijevi koje ulaze u okno.

TK PREDMJER I PREDRAČUN

Br. A/ MATERIJAL Jedinica Količina Jedinična cijena Ukupna cijena E 1. PVC cijev(krute) Ø 110/3,2 mm-6 m kom 1.840,00 15,00 27.600,00 2. Gumene brtve za nastavljanje PVC cijevi Ø 110/3,2 mm kom 1.840,00 0,30 552,00 3. PVC uvodnica Ø 110/3,2 mm duž. 0,5 kom m 1.016,00 3,00 3.048,00 4. PVC držač odstojni 110/2 kom 1.846,00 2,00 3.692,00 5. PVC držač odstojni 110/3 kom 1.136,00 2,50 2.840,00 6. Čepovi za zatvaranje PVC cijevi Ø 110/3,2 mm kom 1.016,00 3,10 3.149,60 7. PE cijev Ø 40 mm - 10 bara m 500,00 1,20 600,00 8. Spojnice za PE cijev Ø 40 mm - 10 bara kom 20,00 10,00 200,00 9. PTT traka za upozorenje m 4.800,00 0,10 480,00 10. Laki tk poklopac sa ramom (min. nosivosti 50 kN) kom 140,00 130,00 18.200,00 11. Sitni pijesak granulacije 0-4mm za oblaganje PVC cijevi m3 520,00 18,00 9.360,00 13. Traka za uzemljenje FeZn 25x4mm m 50,00 3,00 150,00 ukupno 69.871,60

Br B/ KABLOVSKA KANALIZACIJA Jedinica Količina Jedinična cijena Ukupna cijena E 1. Trasiranje - određivanje trase rova i lociranje okana prije iskopa m 4.727,00 0,10 472,70 2. Lociranje postojećih instalacija pomoću tragača kablova i oscilatora .Obračun po m dužnom trase m 4.727,00 0,30 1.418,10

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

3. Traženje postojećih instalacija ručnim kopanjem poprečnog rova (šlica) m 400,00 8,60 3.440,00 4. U nepredviđenim situacijama(stavkama radova) ručni iskop zemlje, zatrpavanje i odvoz šuta na deponiju. Mjesto iskopa treba dovesti u prvobitno stanje ili u fazu za izgradnju trotoara, asvalta m3 180,00 35,00 6.300,00 5. U nepredviđenim situacijama(stavkama radova) mašinski iskop zemlje, zatrpavanje i odvoz šuta na deponiju. Mjesto iskopa treba dovesti u prvobitno stanje ili u fazu za izgradnju trotoara, asvalta m3 80,00 6,00 480,00 6. Dvostrano prorezivanje asfalta i betona mašinom za sječenje betona( samo asvalt za prelaze preko postojećih ulica) m 50,00 4,20 210,00 7. Razbijanje betona prosječne debljine do 15cm cm m2 50,00 15,00 750,00 8. Razbijanje asfalta debljine do 10 cm m2 50,00 12,00 600,00 9. Opravka betona debljine do 15 cm(rad+materijal) m2 50,00 19,20 960,00 10. Na djelovima trase gdje kanalizacija ostaje u planiranom asfaltu, ispod asfalta izrada betonske podloge d=20cm betonom MB20 na propisanoj širini rova za 1/2/3xPVC cijevi, (rad+materijal) m2 500,00 20,00 10.000,00 11. Opravka asfalta debljine do 10 cm (rad+materijal) m2 50,00 24,00 1.200,00 12. Izrada kablovske tk kanalizacije od PVC(PE) cijevi sa opisom radova: - iskop rova sa razupiranjem; -nasipanje donjeg sloja pijeska d=10 cm, -polaganje PVC(PE) cijevi, -nasipanje pijeska između cijevi; -nasipanje zaštitnog sloja pijeska d=10 cm, -zatrpavanje rova u slojevima sa nabijanjem, -postavljanje pozor trake; -uređenje trase sa utovarom i odvozom viška materijala:

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

12.1 za 1(2)xPeØ40mm (35x71cm)- u trotoaru. m 200,00 8,00 1.600,00 12.2 za 1x2xPVCØ110mm (45x71cm)- u trotoaru. m 2.180,00 11,00 23.980,00 12.3 1x2xPVCØ40mm(45x101cm), u asvaltu. m 544,00 12,00 6.528,00 12.4 za 1x3PVCØ110mm(60x71cm)- u zemlji,trotoaru m 1.545,00 10,00 15.450,00 12.5 za 1x3xPVCØ110mm(60x101cm)- u asvaltu m 258,00 11,00 2.838,00 15. Polaganje Pe cijevi u pripremljeni rov pri izmještanju/sanaciji pretplatničkih kablova( ne postoji katastar) m 300,00 0,50 150,00 16. Ugradnja spojnica za Pe cijev Ø40mm kom 20,00 3,00 60,00 17. Za izmještene izvodne ormare ručni iskop rova dimenzija 30x60cm, postavljanje FeZn trake za uzemljenje, naknadnno zatrpavanje i uređenje terena sa odvozom viška materijala. m 50,00 6,00 300,00 18. Radi izmještanja samonosivih postojećih izvoda za bakarne kablove ugradnja betonskog postolja za KROS ormare sa iskopom rupe (50x50x70cm), izlivanjem i ugradnjom postolja (40x40x60cm). U cijenu uračunati kompletan rad i materijal bez postolja koje obezbjeđuje vlasnik instalacija. kom 1,00 25,00 25,00 Ukupno 76.761,80

Jedinična Ukupna cijena Br Jedinica Količina C/ KABLOVSKA OKNA cijena E Izrada AB(Q335) okna(O3,O9,O12,O13,O19,O20,O22,O25,O2 8,O31,O32,O35,O38,040,O42,O52,O59,O61, O63,O68,O89,O101,107 ) unutrašnjih dimenzija 180x150x180cm: ručni iskop rupe 1. kom 23,00 660,00 15.180,00 za okno,odvoz šuta na deponiju,izrada okna(d=15cm zidova, d=15cm donje i gornje ploče) sa ugradnjom poklopca, rama i fiksnih konzola prema prilogu (računati rad+materijal bez poklopca i rama)

100

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Izrada AB(Q335) okna(O4,O5,O7,O15,O16,O23,O27,O29, O30,O33,O36,O41,O43,O44,O46,O48,O50,O 51,O53,O54,055,O57,O62,O64,O65,O67,O69 ,O70,O72,O73,O75,O77,079,O81,O82,O83,O 85,O86,O87,O88,O90,O92,O93, O95,O97,O99,O102,O103,O105,O106, O108,110,O111,O113,O115,O116,O117, 2. O120,O122,O123,O125,O126,O127,O129,O1 kom 71,00 520,00 36.920,00 30,O131,O132,O134,O135,O137,O139) unutrašnjih dimenzija 150x120x150cm: ručni iskop rupe za okno,odvoz šuta na deponiju,izrada okna(d=15cm zidova, d=15cm donje i gornje ploče) sa ugradnjom lakog tk poklopca sa ramom i fiksnih konzola prema prilogu (rad+materijal bez lakog tk poklopca sa ramom) Izrada AB(Q335) okna(O1,O2,O6,O8,O10,O11,O14,O17, O18,O21,O24,O26,O34,O37,O39,O45,O47,O 49,O55,O58,O60,O66,O71,O74,O76, O78,O80,O84,O91,O94,O96,O98,O100, O104,O109,O112,O114,O118,O119,O121,O1 24,O128,O133,O136,O138,0140) unutrašnjih 3. kom 46,00 400,00 18.400,00 dimenzija 100x100x100cm: ručni iskop rupe za okno,odvoz šuta na deponiju,izrada okna(d=15cm zidova, d=15cm donje i gornje ploče) sa ugradnjom lakog tk poklopca sa ramom i fiksnih konzola prema prilogu (rad+materijal bez lakog tk poklopca sa ramom) Radi prilagođenja koti novog terena gornje ploče okana rekonstrukcija gornje AB ploča postojećih okana. Podrazumijevani radovi su: rušenje ploče, podizanje/spuštanje kote ploče 4. za ±20cm sa izgradnjom nove AB ploče kom 3,00 250,00 750,00 debljine d=15cm i ugradnjom lakog poklopca sa ramom. U cijenu računati sve radove i matrijal bez lakog poklopca i rama.Otežan rad zbog postojećih kablova. Radi prilagođenja koti novog terena gornje ploče okana rekonstrukcija gornje AB ploča postojećih okana. Podrazumijevani radovi su: rušenje ploče, podizanje/spuštanje kote ploče 5. za ±20cm sa izgradnjom nove AB ploče kom 1,00 300,00 300,00 debljine d=25cm i ugradnjom teškog poklopca sa ramom. U cijenu računati sve radove i matrijal bez teškog poklopca i rama. Otežan rad zbog postojećih kablova.

101

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Probijanje rupe sa završnom obradom za 2/4 6. xPVC cijevi Ø110 mm u postojeće A-B tk kom 1,00 20,00 20,00 okno Ukupno 71.570,00

Br. D./ OSTALI TROŠKOVI Cijena u E Nepredviđen radovi (5% od 1. građevinskih radova: kanalizacija i 7.416,59 okna) Transport(materijal+radna snaga)(5% od 2. 3.493,58 materijala) Nadzor(3% od građevinskih radova: 3. 4.449,95 kanalizacija i okna) Geodetko snimanje trase na otvorenom rovu za dokumentaciju i katastar 4. m 4.727,00 3,00 14.181,00 instalacija(CD snimak trase sa geodetskim elementima)

Na gotovoj geodetskoj podozi izrada izvedbeno-tehničke dokumentacije 5. kablovske kanalizacije sa izmještenim km 5,00 300,00 1.500,00 kablovima: tri u papirnoj formi +3xCD u dwg formatu Ukupno: 31.041,12

Iznos PDV(21%) Iznos sa POZICIJA RADOVA (€) (€) PDV (€) A./ Materijal 69.871,60 14.673,04 84.544,64 B./ Kablovska kanalizacija 76.761,80 16.119,98 92.881,78 C./ Kablovska okna 71.570,00 15.029,70 86.599,70 D./ Ostali troškovi 31.041,12 6.518,64 37.559,76 Ukupna cijena u Eurima: 249.244,52 52.341,35 301.585,87

102

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

PEJZAŽNA ARHITEKTURA

PLANIRANO STANJE

Koncept pejzažnog uređenja planskog zahvata dat je kroz smjernice PUP-a Podgorice za Područje karaktera predjela 2.4 Urbano jezgro i Generalno urbanističko rješenje. Planirani koncept pejzažnog uređenja Podgorice preuzima i razvija koncept zelenog sistema grada postavljen u GUP-u iz 1990.godine.

GUR Podgorica Operativni ciljevi: - dogradnja i izgradnja zelenog infrastrukturnog sistema - revitalizacija i rekonstrukcija - stvaranje mreže infrastrukturnog sistema zelenila - podsticanje bioekološke raznovrsnosti - obezbjeđenje stabilnosti ekosistema - povećanje ekonomske dobiti kroz estetsko-dekorativni efekat zelenila.

Cilj planskog pristupa: - stvoriti zelene trgove i skverove kao "stepping stones" koji povezuju linijske poteze zelenila sa zelenim površinama; - uspostaviti zelenu gradnju, stvarati urbane prostore u zelenilu; - postojeće degradirane površine revitalizovati i pejzažno urediti i privesti ih namjeni; - stvoriti zeleni prsten grada kroz stvaranje manjih urbanih parkova po cijeloj teritoriji (postojeće blokovsko zelenilo); - detaljnim razradama predvidjeti formiranje novih površina parkovskog karaktera i trgova, na svim mjestima koje omogućuju oblikovno i funkcionalno njihovo formiranje; - formiranje sistema za zalivanje u okviru zelenih površina.

103

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

GUR Podgorica - Plan uređenja zelenih površina (Izvod)

U skladu sa smjernicama GUR-a Podgorice, karakteristikama lokacije, potrebom očuvanja karakteristične slike predjela i u skladu sa zadatim smjernicama i planiranim namjenama, planom su predviđene sljedeće kategorije zelenih površina:

Površine za pejzažno uređenje javne namjene (PUJ) - Zelenilo uz saobraćajnice - ZUS

Površine za pejzažno uređenje ograničenog korišćenja (PUO) - Zelenilo poslovnih objekata - ZPO - Zelenilo objekata prosvete - ZOP

Površine za pejzažno uređenje specijalne namjene (PUS) - Zelenilo infrastrukture - ZIK.

U zahvatu DUP-a ″Gornja Gorica 3 – dio B″ planirana je površina od 2.160,60 m2 za pejzažno uredjenje. Za zahvat plana nije prikazn Nivo ozelenjenosti jer je više od 80% zahvata plana namjenjeno za poljoprivredu – obradivo zemljište (PO). Stepen ozelenjenosti iznosi za 177 stanovnika (10 stanovnika + 167 mogućih stanovnika u namjeni PO).

104

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Površine Max. indeks Min. Zelene Namjena površina po namjenama zauzetosti procenat površine m2 ozelenjenosti m2 PUJ Zelenilo uz saobraćajnice 169,00 / / 169,00 PUO Zelenilo poslovnih 5.307,00 0,50 20% 1.061,40 objekata Zelenilo objekata prosvete 2.317,00 0,24 40% 926,0 PUS Zelenilo infrastrukture 42,00 / 10% 4,20 UKUPNO ZELENIH POVRŠINA: 2.160,60

105

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica UPRAVLJANJE OTPADOM

Prilikom planiranja upravljanja otpadom rukovodilo se osnovnim postulato„uspostavljanje integralnog sistema upravljanja otpadom koji se zasniva na povećanju količine otpada koji se sakuplja, smanjenju količina otpada koji se odlaže, uvođenju reciklaže“. Količina proizvedenog komunalnog i neopasnog građevinskog otpada u Glavnom gradu je u direktnoj vezi sa brojem stanovnika u urbanoj zoni i prigradskim naseljima, brojem turista, brojem zaposlenih u ustanovama i preduzećima, nivoa organizovanosti domaćinstava u sakupljanju i predselekciji, kao i u angažovanosti nadležnih gradskih službi na sakupljanju i transportu komunalnog i neopasnog građevinskog otpada. Ključna karika u generisanju i sakupljanju komunalnog i neopasnog građevinskog otpada otpada jeste i nivo ekološke svijesti građana. Na bazi podataka iz Državnog plana upravljanja otpadom 2015-2020, proizvodnja komunalnog otpada u Glavnom gradu iznosi 0,86 kg/stanovnik/dan, Količina otpada koji stvaraju turisti iznosi 1,86 kg/dan.

Građevinski otpad je otpad koji nastaje prilikom izgradnje, održavanja i rušenja građevinskih objekata.Građevinski otpad i otpad nastao rušenjem predstavlja kategoriju 17 u Evropskom katalogu otpada. On može imati neopasne komponente, kao što su beton, cigla, pločice, keramika, drvo, staklo, bakar, bronza, mesing, aluminijum, olovo, cink, čelik, gvožđe, kalaj, mješani metal i kablovi koji ne sadrže ulje, katran od uglja i druge opasne supstance i opasne komponente, koje su uglavnom predstavljene svim navedenim neopasnim komponentama koje sadrže ili su kontaminirane nekom od opasnih supstanci. S druge strane, zahtjevi Evropske unije jasno propisuju obavezu Crne Gore a samim tim i jedinica lokalne samouprave da najmanje 70% neopasnog građevinskog otpada pripremi za ponovnu upotrebu i recikliranje, kao i njegovo korišćenje u postupku pokrivanja deponija komunalnog otpada inertnim materijalom umjesto upotrebe nekih drugih materijala iz prirode.

S druge strane, uštede koje bi lokalne samouprave mogle da ostvare tretirajući ovaj otpad kao društveno koristan proizvod su značajne. Prema podacima iz Izvještaja o sprovođenju Državnog plana upravljanja otpadom za 2013. godinu, procjenjuje se da se na godišnjem nivou u Crnoj Gori proizvede oko 90.503 t građevinskog otpada, pri čemu se jasno navodi da se ova vrsta otpada ne selektuje i da se ne vrši njegova reciklaža. Procjena je vršena na osnovu usvojene stope proizvodnje ove vrste otpada od 150 kg po stanovniku, od čega na proizvodnju mineralnog otpada ide 50 kg po stanovniku a na proizvodnju mješovitog građevinskog otpada i otpada nastalog rušenjem 100 kg po stanovniku (uključujući i opasan otpad).

106

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Procjene budućih količina otpada u zahvatu DUP-a “Gornja Gorica 3-dio B” u Podgorici

Na teritoriji Glavnog grada sakuplja se mješoviti komunalni otpad, odložen od strane građana i zaposlenih u komercijalnom i industrijskom sektoru (misli se samo na otpad koji je po svojim karakteristikama sličan komunalnom otpadu). U skladu sa Državnim planom za upravljanje otpadom u Crnoj Gori za period od 2015. do 2020. godine (2015), usvojene su približne količine proizvedenog otpada za stanovnike, a za zaposlene orijentaciono procijenjena količina otpada:

Korisnici broj korisnika Norma potrošnje Ukupno otpada Kg/dan t/dan Stanovništvo 177 0,86 0,15 Tabela 1: Proizvodnja otpada

Parametar Iznos Količina 1,5 Zapremina kontejnera 1,1m3 Pretpostavljena gustina 0,1t/m3 Učestalost pražnjenja jednom dnevno Potreban broj kontejnera 2 Tabela 2: Pretpostavke za proračun potrebnog broja kontejnera za otpad koji nije dio selektivnog sakupljanja otpada

Za područje DUP-a “Gornja Gorica 3 dio B” u Podgorici usvaja se da je potrebno 2 kontejnera. Kontejneri će biti postavljeni na lokacijama uz ivicu puta u naseljenom području. Odvoženje otpada vršiće se specijalnim vozilima do sanitarne deponije. Sakupljanje i transprt otpada je potrebno organizovati u kasnim večernjim ili ranim jutarnjim časovima. Komunalni otpad odlagaće se na postojećoj regionalnoj sanitarnoj deponiji “Livade” za Glavni grad, opštinu Danilovgrad i prijestonicu Cetinje, uz preduzimanje svih potrebnih aktivnosti na smanjenju količina otpada koji se odlaže, kroz smanjenje na izvoru i primarnu i sekundarnu selekciju.

Urbanističko-tehnički uslovi za uređenje lokacija za postavljanje kontejnera

. Lokacije su u vidu niša u koridorima planiranih saobraćajnica i u zavisnosti od potreba u njima je predviđeno 2,3 ili 4 kontejnera Kao tipski uzet je kontejner kapaciteta 1,1m3. . Prilikom realizacije ovih kontejnerskih mesta voditi računa da kontejneri budu smješteni na izbetoniranim platoima ili u posebno izgrađenim nišama (betonskim boksovima) . Za neometano obavljanje iznošenja smeća svim nišama obezbeđen direktan prilaz komunalnog vozila. . U daljem tekstu date su skice sa orjentacionim dimenzijama kontejnerkih mesta sa 3 kontejnera (tipski, kapaciteta 1,1m3).

107

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Dimenzije kontejnerskog boksa za 3 kontejnera kapaciteta 1,1m3

Slika: Dimenzije kontejnerskog boksa za 3 kontejnera kapaciteta 1,1m3

108

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica EKONOMSKO-TRŽIŠNA PROJEKCIJA

Osnovni cilj efikasnog upravljanja prostorom podrazumijeva ustanovljavanje dugoročnog i kontinuiranog planiranja organizacije uređenja i korišćenja prostora u skladu sa lokalnim interesima, kako bi se obezbijedili tržišno orjentisan ekonomski razvoj, socijalna jednakost, zdravlje i bezbjednost, kulturni identitet i unaprjeđenje i zaštita životne sredine.

Kada se govori o upravljanju prostorom onda se svakako ne mogu postaviti ograničenja u smislu primjene propisa u ovoj oblasti, već to podrazumijeva uključivanje odgovarajuće pravne regulative iz svih sektora zaštite životne sredine, saobraćaja, poljoprivrede, energetike, šumarstva i dr.

U tom smislu u sklopu ukupnog razvoja Glavnog grada postavljena je ambicija unaprjeđenja sistema planiranja i uređenja prostora kako bi se zaustavilo neracionalno i neplansko korišćenje prostora, zaštita poljoprivrednog, turističkog i prirodno vrijednog prostora. Posebna pažnja usmjerena je na izgradnju infrastrukturnih sistema i komunalno opremanje građevinskog zemljišta.

Uvod

Ekonomski efekti koji se urbanističkim planom generišu procjenjuju se u ovom materijalu na bazi sledećih pretpostavki: Ekonomski efekti se, u dijelu utvrdjivanja naknade za uredjenje gradjevinskog zemljišta, obračunavaju viševarijantno: . imajući u vidu maksimalni potencijal koji se pretpostavlja zahvatom i rješenjima iz urbanističkog plana, . na nivou realizacije od 60% projektovanih kapaciteta,

Ovaj dokument daje ekonomsko-tržišnu procjenu za planski koncept detaljnog urbanističkog plana DUP-a “Gornja Gorica 3 dio B” u Podgorici, a konkretni ciljevi su sljedeći: . Procijeniti investiciona ulaganja; . Procijeniti ekonomski uticaj planiranog koncepta; . Utvrditi potencijalna ograničenja za predloženu izgradnju, potencijalna osjetljiva socioekonomska pitanja i prilike koje se ukazuju.

DUP-a “Gornja Gorica 3 dio B” u Podgorici se odnosi na prostor 30,10ha, pa samim tim i ekonomsko-tržišna projekcija, se ograničava na proučavanje datog prostora u okviru opštine Podgorica. Pravci korištenja lokacije i predložena planska rješenja odgovaraju principima i ciljevima izloženim u PUP-u opštine Podgorica. Procjena se zasniva na osnovu raspoložive dokumentacije i javno dostupnih informacija.

Društveno-ekonomski kontekst Kod dizajniranja planskog koncepta razmatrani su ekonomski faktori (prednosti i nedostaci). U okviru područja, lokacija ima obelježja koja je opredjeljuju za razvoj

109

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica poljoprivredne proizvodnje. Sa realizacijom planskog koncepta stvaraju se uslovi za povećanje broja stanovnika na 177.

Polazne pretpostavke Planskim konceptom u okviru zahvata plana je predviđena izgradnja poslovnih objekata u okviru mješovite namjene, objekat obrazovanja i objekata u funkciji poljoprivrede sa izgradnjom odgovarajuće infrastrukure. Ukupno zahvat plana sa starim i novim sadržajima ima bruto građevinsku površinu (BGP) 5.584 m² u okviru urbanističkih parcela i moguću bruto građevinsku površinu (BGP) 20.369 m² u okviru poljoprivrednih površina . Omogućava se i rekonstrukcija i nadogradnja postojećih objekata.

Planira se nova izgradnja sa sledećim pokazateljima:

DEMOGRAFSKA PROJEKCIJA

PLANIRANO STANJE

. Površina zahvata plana...... 30,10 ha . Površina urbanističkih parcela...... 7.667 m² . BGP prizemlja...... 2.792 m2 . BGP objekata ...... 5.584 m2 . Broj stambenih jedinica...... 3 . Ukupan broj stanovnika ...... 10

POVRŠINE U POLJOPRIVREDI

. ZONA A površina zahvata ...... 15,44 ha . ZONA B površina zahvata ...... 13,90 ha . ZONA C površina zahvata ...... 0,76 ha

UKUPNO BGP u namjeni PO (m²) 20.369

. Broj stambenih jedinica postojećih objekata u namjeni PO...... 34 . Ukupan broj stanovnika PO postojećih objekata u namjeni PO...... 107 . Broj mogućih stambenih jedinica objekata. u namjeni PO...... 19 . Mogući broj stanovnika objekata. u namjeni PO...... 60

. Ukupan broj mogućih stambenih jedinica u namjeni PO ...... 52 . Ukupan broj mogućih stanovnika u namjeni PO...... 167

110

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica INVESTICIJE

ORJENTACIONI TROŠKOVI REALIZACIJE U DOMENU SAOBRAĆAJNE INFRASTRUKTURE Pripremni radovi i donji stroj: 559.851,03 € Gornji stroj i ostali radovi: 839.776,54 € Saobraćajna oprema i signalizacija: 13.996,28 € UKUPNO SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA 1.413.623,84 €

ORIJENTACIONI TROŠKOVI REALIZACIJE PLANIRANE ELEKTROENERGETSKE INFRASTRUKTURE I JAVNOG OSVJETLJENJA U ZAHVATU PLANA

R.br. Objekat j.mj. Kol. Cijena˙(€/jm) Iznos(€)

APROKSIMATIVNA VRIJEDNOST REALIZACIJE PLANA ZA HIDROTEHNIČKE INTALACIJE

ZBIRNA REKAPITULACIJA

I VODOVOD 44.915,00 € II FEKALNA KANALIZACIJA 160.370,00 € IIIATMOSFERSKA KANALIZACIJA 126.900,00 € UKUPNO HIDROTEHNIČKE INSTALACIJE 332.185,00 €

111

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

PREDMJER I PREDRAČUN MATERIJALA I RADOVA ZA IZRADU ELEKTRONSKE KOMUNIKACIONE INFRASTRUKTURE

Iznos PDV(21%) Iznos sa POZICIJA RADOVA (€) (€) PDV (€) A./ Materijal 69.871,60 14.673,04 84.544,64

B./ Kablovska kanalizacija 76.761,80 16.119,98 92.881,78

C./ Kablovska okna 71.570,00 15.029,70 86.599,70

D./ Ostali troškovi 31.041,12 6.518,64 37.559,76 Ukupna cijena u Eurima: 249.244,52 52.341,35 301.585,87

APROKSIMATIVNA VRIJEDNOST NA PEJZAŽNOM UREĐENJU JAVNIH POVRŠINA I POVRŠINA OD JAVNOG INTERESA

Red. Površina Jed. cijena Ukupna cijena Opis Jed. mjere br. m2 € € Površine javne namjene (PUJ)

1. Zelenilo uz saobraćajnice m2 169 10 1.690,00 Površine ograničene namjene (PUO) 2. Zelenilo objekata prosvete m2 926 20 18.520,00 Ukupno: m2 1.095 20.210,00

Planski koncept se temelji na investicijama u infrastukturi i izgadnji objekata. Održivost planskih rješenja, pored ostalog, zavisiće i od odnosa lokalne samouprave i postojanja solidnog finansiranja za svu suštinsku infrastrukturu u cilju podrške izgradnji.

Projektovane investicije u infrastrukturu su 2.252.304,71 € (detaljno je prikazana u okviru poglavlja infrastrukture), a ukupno po vrstama infrastrukture iznosi:

1. Saobraćajna infrastruktura 1.413.623,84 € 2. Elektroenergetska infrastruktura 184.700,00 € 3. Hidrotehnička infrastruktura 332.185,00 € 4. Telekomunikaciona infrastruktura 301.585,87 € 5. Pejzažno uređenje 20.210,00 € Ukupno 2. 252. 304,71 €

112

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

SMJERNICE ZA SPROVOĐENJE PLANSKOG DOKUMENTA

113

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica SEPARAT SA URBANISTIČKO-TEHNIČKIM USLOVIMA

U skladu sa Zakonom o planiranju i uređenju prostora, urbanističko-tehnički uslovi su dati u sklopu plana kroz tekstualni dio i grafičke priloge. U daljem tekstu date su bliže smjernice za sprovođenje plana.

USLOVI ZA PARCELACIJU

Kao osnov za izradu DUP-a poslužio je katastarsko-topografski plan koji je urađena od firme Geosistem i isti je potpisan i ovjeren od Uprave za nekretnine 19.02.2018. godine. Ovjeren Katastarsko-topografski plan je spakovan i predat u posebnoj fascikli.

Ukupan izgrađeni prostor, zahvaćen ovim planom, je izdijeljen na zone u okviru kojih je u skladu sa namjenom iz PUP-a (MN i ŠS) izvršena podjela na urbanističke parcele kao osnovne urbanističke cjeline, dok u namjeni PO nisu formirane urbanističke parcele, već su date smjernice u tekstualnom dijelu plana koje se odnose na katastarske parcele. Na grafičkom prilogu "Plan parcelacije nivelacije i regulacija" grafički su prikazane granice urbanističkih parcela.

Prilikom izrade plana parcelacije vođeno je računa o vlasničkoj strukturi zemljišta u velikoj mjeri. Izmjene su se javile u dijelu usklađivanja sa namjenom iz PUP-a, kao i postojeće katastarske parcelacije i trasa saobraćajnica koje uokviruju urbanističke zone. Regulacija ukupnog zahvata plana počiva na saobraćajnim rješenjima, koordinatama i drugim podacima koji omogućavaju tačnost prenošenja na teren.

Predloženi grafički plan parcelacije predstavlja rješenje na osnovu kojeg će se sprovoditi planski dokument. Ukoliko na postojećim granicama parcela dođe do neslaganja između zvaničnog katastra i plana, mjerodavan je zvanični katastar.

Građevinska linija definiše liniju do koje se može graditi i definisana je grafički na prilogu parcelacije.

Građevinska linija za nove objekte je linija do koje je dozvoljena gradnja i unutar koje se objekat razvija i oblikuje. Definisana je u odnosu na saobraćajnicu, što omogućava očitavanje neophodnih elemenata za prenošenje na teren.

Građevinska linija podzemne etaže može biti do min. 1,00m od susjedne parcele.

Kroz posebne grafičke priloge date su koordinate urbanističkih parcela, građevinskih linija kao i koordinate regulacionih linija.

114

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica SMJERNICE ZA IZDAVANJE URBANISTIČKO TEHNIČKIH USLOVA

SMJERNICE ZA PRIMJENU PLANA

• Uslovi su urađeni po urbanističkim parcelama i po namjenama planiranog prostora, što daje mogućnost jednostavnijeg tumačenja i primjene Plana. • Da bi se dobila cjelovita slika o stanju lokacije iz plana, obavezno treba prostudirati grafičke priloge koji daju osnovne informacije o lokaciji. • U tekstualnom i tabelarnom dijelu se nalaze bliže odrednice i mogućnosti tražene lokacije. • Vrijednosti BGP, površina pod objektom i spratnosti iskazane u tabelarnom dijelu su maksimalne vrijednosti, što znači da mogu biti i manje po potrebi investitora. • Ukoliko na postojećim granicama katastarskih parcela dođe do neslaganja između zvaničnog katastra i plana, mjerodavan je zvanični katastar. • Građevinska linija se utvrđuje u odnosu na regulacionu liniju i osovinu saobraćajnice, a predstavlja liniju do koje je moguća gradnja. • Ukoliko vlasnici ne žele da ulaze u nove investicije i grade nove objekte planirane umjesto postojećih na istoj parceli, nisu obavezni da to rade. Postojeći objekat može se zadržati u postojećem gabaritu i spratnosti. • BGP za objekat u cjelini dat kroz tabelarni dio plana (za sve namjene površina) važi ukoliko se obezbijedi potreban broj parking mjesta prema smjernicama iz faze saobraćaja, u suprotnom se BGP koriguje u skladu sa ostvarenim brojem parking mjesta. • U slučaju izgradnje planiranog objekta umjesto starog, moraju se poštovati građevinske linije na grafičkom prilogu. • U razradi plana za svaku lokaciju se izdaju urbanističko-tehnički uslovi iz plana sa bližim podacima o lokaciji. • Prilikom izrade projektne dokumentacije posebnu pažnju treba obratiti na održivi ciklus eskploatacije objekata imajući u vidu ekološku, socijalnu i finansijsku perspektivu. Izuzetno značajna tema je primjena održivih sistema instalacija (solarni paneli na krovovima objekata, prikupljanje atmosferske vode za upotrebu u objektu i za navodnjavanje zelenih površina itd). • Ukoliko se Investitor odluči za faznu realizaciju po konstruktivnim i funkcionalnim cjelinama, obavezna je izrada Idejnog rješenja za objekat u cjelini u kome će biti jasno naznačene faze realizacije. • Nivelacioni plan je urađen na osnovu kota terena prezentiranih na geodetskoj podlozi i tehničkih propisa. Predloženim nivelacionim rješenjem postignuti su nagibi saobraćajnica koji su dovoljni za odvođenje površinskih voda do slivnika atmosferske kanalizacije i dalje do recipijenta. • Kote koje su date u nivelacionom planu nijesu uslovne. Detaljnim snimanjem terena i izradom glavnih projekata saobraćajnica moguće su manje korekcije kota iz plana na način da se obezbijedi odvođenje atmosferskih voda sa lokacije principom samoodvodnjavanja.

115

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

U skladu sa članom 102 “Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima” „ definisano je: Podrum je podzemna etaža čiji vertikalni gabarit ne može nadvisiti relevantnu kotu terena 0.00m, čiji je horizontalni gabarit definisan građevinskom linijom GL0 i ne može biti veći od urbanističke parcele. Suteren je nadzemna etaža kod koje se dio vertikalnog gabarita nalazi iznad kote konačno nivelisanog terena oko objekta i čiji su horizontalni gabariti definisani građevinskom linijom GL 1. Suteren može biti na ravnom i na denivelisanom terenu. Kod suterena na ravnom terenu vertikalni gabarit ne može nadvisiti kotu terena više od 1.00 m konačno nivelisanog i uređenog terena oko objekta. Suteren na denivelisanom terenu je sa tri strane ugrađen u teren, s tim što se kota poda suterena na jednoj strani objekta poklapa sa kotom terena ili odstupa od kote terena maksimalno 1.00 m. Tavan je dio objekta bez nadzitka isključivo ispod kosog ili lučnog krova, iznad međuspratne konstrukcije posljednje etaže i može imati minimalne otvore za svijetlo i ventilaciju. Tavan nije etaža. Ukoliko krovna konstrukcija i visina sljemena omogućavaju organizovanje prostora u svrhu stanovanja, taj prostor ulazi u obračun BGP 100%.

Svi potrebni urbanistički parametri obračunavaju se u skladu sa “Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima” „( „Sl. list CG, br.24/10 i i 33/14)“ i Crnogorskim standardom MEST EN 15221-6.

SMJERNICE ZA FAZNU REALIZACIJU PLANA

Predloženim rješenjem za teritoriju plana postavljena je saobraćajna mreža koja je velikim dijelom izvedena, formirana naseljska struktura. Osim izgradnje pristupnih ulica sa pratećom komunalnom infrastrukturom u cilju otvaranja novih lokacija, realizacija plana nije uslovljena određenim fazama, već će se odvijati sukcesivno a u skladu sa razvojem i konkretnim potrebama. Smatra se da je, kad su u pitanju katastarske parcele namijenjene poljoprivredi, pitanje faznosti suvišno jer se radi o pojedinačnim investitorima koji saglasno uslovima i u zavisnosti od mogućnosti, se ponašaju po pravilima ovoga Plana. Realizacija sekundarnih saobraćajnica kao i izgradnja objekta školstva se sprovodi u skladu sa finansijskim mogućnostima grada i stvarnim potrebama korisnika prostora za realizaciju istih.

116

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

USLOVI U POGLEDU PLANIRANIH NAMJENA

Planirana namjena u okviru zahvata predmetnog Plana je sljedeća:

 PO – Poljoprivredne površine/ obradivo zemljište;  MN - Površine za mješovitu namjenu;  ŠS - Površine za školstvo i socijalnu zaštitu;  IOE- Objekti elektroenergetske infrastrukture;  IOH- Objekti hidrotehničke infrastrukture;  DS – drumski saobraćaj.

Podaci o planiranoj namjeni površina, Izvor URBI.PRO

117

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Uslovi za objekte u površinama za obradivo zemljište

Poljoprivredne površine su namjenjene prvenstveno poljoprivrednoj proizvodnji (oranice, bašte, voćnjaci, vinogradi, maslinjaci, livade, pašnjaci, trstice, bare i močvare). U okviru namjene poljoprivredne površine dozvoljava se izgradnja objekata pod sledećim uslovima: . U okviru ovog tipa stanovanja mogu se organizovati i djelatnosti koje ne ugrožavaju funkciju stanovanja i životnu sredinu (komunalno-servisni objekti, skladišta (ambari), proizvodno i servisno zanatstvo, privredni objektl, objekti namijenjeni poljoprivrednoj proizvodnji, rasadnici, staklene bašte, površine za ribnjake ... ). . Kao pomoćni objekti u dijelu ekonomskog dvorišta mogu se naći i objekti u funkciji poljoprivredne proizvodnje (ostave, štale, mini farme, nadstrešnice za mehanizaclju, plastenici isl.) . Nije dozvoljena izgradnja deponije otpada i svi ostali sadržaji koji utiču na zagađenje okoline

U okviru ove namjene moguće je planirati sljedeće sadržaje:

USLOVI PARCELACIJE, REGULACIJE, NIVELACIJE I MAKSIMALNI KAPACITETI

. Minimalna površina katastarske parcele u okviru ove namjene je 2500 m2; . Minimalna širina fronta katastarske parcele je 25 m; . Nije dozvoljeno usitnjavanje katastarskih parcela; . Dozvoljeno je ukrupnjavanje katastarskih parcela, u smislu bolje organizacije poljoprivrednog zemljišta i mogućeg formiranja stambenog/ekonomskog dvorišta. Ukrupnjavanje katastarskih parcela radi boljeg povezivanja na javni put, kako bi se što manje prilazima ulazilo i presijecale vrijedne poljoprivredne površine; . Katastarske parcele koje su manje površine i manje širine fronta od planom propisane ne mogu se korisliti za izgradnju; . Katastarska parcela mora da lzlazi na javni put. Ukoliko novoformirana parcela ne izlazi na javni put mora se formlrati parcela prilaznog puta minimalne širine 3m. Ukoliko je prilazni put duzi od 25m, minimalna širina iznosi 4.5m. . U okviru katastarske parcele moguća je organizacija stambenog i ekonomskog dvorišta, pri čemu stambeno dvorište podrazumijeva površinu do maksimalno 600 m2, a ostatak parcele se tretira kao obradive poljoprivredne površine („poljoprivredno domaćinstvo” - stanovanje - okućnica + ekonomski dio); . Ukoliko se podzemna etaža koristi za garažiranje i za tehničke prostorije, onda njena površina ne ulazi u obračun BRGP;

118

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica . Ukupna BRGP ne smije prekoračiti 250m2 . Postojeći objekti kod kojih su parametri veći od zadatih se zadržavaju sa zatečenim stanjem. . Građevinska linija se postavlja minimalno na 5m od regulacione linije. . Minimalna udaljenost novoplaniranog objekta od susjedne parcele je 5m. . Postojeći objekti se mogu zamijeniti novim objektima i tada važe uslovi plana dati za novoplanirane objekte. . Maksimalna planirana spratnost u okviru ove namjene je S+P+1+Pk. . Postojeći objekti kod kojih je spratnost manja od maksimalne planirane, kod kojih parcele ispunjavaju uslov, mogu se nadgraditi do ove spratnosti, pri tom da se ispoštuju zadati planski parametri, građevinska linija min 10m od prilaza parceli, odnosi prema susjednim parcelama, kao i svi propisi iz građevinske regulative; . U okviru ove namjene mogu se planirati objekti koji su u funkciji gazdovanja poljoprivrednim površinama, a sve u skladu sa Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta; . Parkiranje i garažiranje je planirano u okviru parcele. Garaže i drugi pomoćni objekti mogu se graditi kao drugi, isključivo prizemni objekat na parceli, ali da se pri tome ne prekorače maksimalni zadati urbanistički pokazatelji; . Garaže postavljati tako da minimalna udaljenost objekta od susjedne parcele bude 2.5 m a od stambenog objekta 2.5 m u slučaju da garaža nije postavljena kao aneks objekta. . Ne dozvoljava se postavljanje pojedinačnih garaža za jedno ili manji broj vozila izvedenih od lima ili na drugi vizuelno neprihvatljiv način. . Nije dozvoljeno pretvaranje garaža u druge namjene (prodavnice, auto radionice, servisi i slično). . Objekte u okviru ove namjene ogranizovati kao slobodnostojeće na parceli; . Najveća visina etaže za garaže i tehničke prostorije je 3m a za stambene prostore je 3,5m računajući između gornjih kota međuspratnih konstrukcija. . Ako se gradi podzemna etaža u vidu podruma ili suterena njen vertikalni gabarit ne smije nadvisiti kotu konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta više od 100 cm. Ukoliko se radi o denivelisanom terenu relevantnom kotom terena smatra se najniža kota konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta. . Kota poda prizemlja novoplaniranih objekata je maksimalno na 100 cm od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta. . Visina nadzitka potkrovlja može biti maksimalno do 1,20 m. . Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne. . Parcele se ograđuju zidanom ogradom do visine 1.0 m (računajući od kote trotoara) odnosno transparentnom ili živom ogradom do visine 1.60m sa coklom od kamena ili betona visine 0.6 m. . Zidane i druge vrste ograda postavljaju se tako da ograda, stubovi ograde i kapije budu na parceli koja se ograđuje. . Postojeći objekti u namjeni poljoprivredne površine/obradivo zemljište zadržavaju se u postojećim horizontalnim i vertikalnim gabaritima na katastarskim parcelama površine manje od 2500 m2 i širine parcele manje od 25 m.

119

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica . Postojeći objekti u namjeni poljoprivredne površine/obradivo zemljište na katastarskim parcelama površine ≥ od 2500 m2 i širine parcele min 25 m mogu se dograditi i nadgraditi do uslova datih u smjernicama za ovu namjenu . Gradnju vršiti po obodu poljoprivrednih površina, na način da se sačuvanju plodne poljoprivredne površine.

Na poljoprivrednim površinama dozvoljene su sljedeće aktivnosti: • Formiranje gazdinstava za proizvodnju zdrave hrane; • Proizvodnja i obrada voća i povrća, • Vinogradarstvo; • Maslinarstvo; • Proizvodnja agruma; • Uzgajanje cvijeća; • Pčelarstvo; • Uzgajanje ljekovitog bilja; • Otkupne stanice ljekovitog i aromatičnog bilja i plodova;

POMOĆNI OBJEKTI NA POVRŠINAMA ZA OBRADIVO ZEMLJIŠTE:

. Pomoćni objekti mogu se graditi kao isključivo prizemni objekati na parceli, ali da se pri tome ne prekorače maksimalni zadati urbanistički pokazatelji. . Samostalne garaže kao i garaže u okviru objekta moraju biti udaljene minimum 5m od regulacione linije. . Svi postojeći pomoćni objekti koji se uklapaju u zadate uslove kao takvi se mogu zadržati. Ovi pomoćni objekti vezani su za dio stambenog dvorišta. . Kao pomoćni objekti u dijelu ekonomskog dvorišta mogu se naći i objekti u funkciji poljoprivredne proizvodnje (za sakupljanje i preradu meda, ljekovitog bilja, plastenici, ostave,mini farme, nadstrešnice za mehanizaciju, objekti za čuvanje alata za obradu zemlje i dr). Maksimalna površina pod ovim objektima može biti 50% od površine ekonomskog dvorišta. Ove objekte postavljati na minimalnoj udaljenosti od 5m od susjedne parcele. . Maksimalna spratnost objekata je prizemlje. Najveća visina etaže je 3m računajući između gornjih kota međuspratnih konstrukcija. . Na jednoj katastarskoj parceli dozvoljena je izgradnja jednog ili više objekata u funkciji poljoprivredne proizvodnje. Objekti se mogu formirati kao grupacije slobodnostojećih objekata međusobno funkcionalno povezanih . Ovi objekti svojom funkcijom ne smiju ugroziti životnu sredinu (kvalitet vazduha, vode, intenzitet buke.)

Uslovi za objekte u mješovitoj namjeni - zona A - UP2 i zona B - UP3

Mješovita namjena

U zoni DUP-a, po planiranim intervencijama predviđena je dogradnja i nadgradnja postojećih objekata ili rušenje postojećih i izgradnja novih uz ispunjavanje propisanih

120

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica uslova. Za objekte kod kojih je data mogućnost dogradnje i nadgradnje obavezna je prethodna izrada statičke analize konstruktivnog sistema koja će usloviti primjenu konstruktivnog sistema i materijala nadgrađenog dijela koji treba da budu kvalitetni i u skladu sa ambijentom. a) Postojeći objekti

. Maksimalna BGP prizemlja i objekta data je u tabeli. . Maksimalna spratnost objekta data je u tabeli. U bruto razvijenu građevinsku površinu ne obračunavaju se tehnički servisni prostori neophodni za funkcionicanje podzemne garaže i tehnički sistemi objekata, za razliku od ostalih funkcionalnih cjelina (magacini, ostave, poslovni prostori).

Da bi se na pravilan način oblikovno i funkcionalno usaglasile intervencije na postojećim objektima potrebno je prilikom definisanja dogradnje i nadgradnje ispuniti sljedeće uslove: • Zadržava se postojeća namjena objekata uz mogućnost prenamjene u skladu sa potrebama investitora i pretežnom namjenom: o stanovanje i objekti koji ne ometaju stanovanje a koji služe za opskrbljivanje područja, o trgovina, ugostiteljstvo i objekti za smještaj turista, o objekti komunalnih servisa koji služe potrebama stanovnika, o privredni objekti,skladišta, stovarišta

Prilikom izrade projektne dokumentacije odrediće se precizna namjena objekta u skladu sa navedenim pretežnim namjenama koje su u skladu sa članom 51 Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta/kriterijumima namjene površina/ elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima.

Povećanje vertikalnog gabarita moguće je do spratnosti date u grafičkom dijelu plana.

Kada je postojeći indeks zauzetosti veći od Planom zadatog, nije dozvoljena dogradnja, a dozvoljava se nadgradnja objekta iznad postojećeg gabarita, uz uslov da se ispoštuje maksimalna BGP. Ukoliko su indeks zauzetosti i indeks izgrađenosti veći od planom zadatih, objekat se zadržava u postojećim gabaritima.

Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne a daje se mogućnost projektovanja ravnog krova.

Građevinska linija dogradnje prema susjednim parcelama je na min. 2,0m. Građevinska linija podzemne etaže može biti do min. 1,00m od susjedne parcele, ali ne može biti veći od 80% površine urbanističke parcele.

Min. 20% parcele treba da je pod zelenim površinama.

121

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Ukoliko se ukaže potreba za uklanjanjem objekata i izgradnja novih, novoplanirani objekti moraju ispoštovati zadatu građevinsku liniju kao liniju do koje je dozvoljena gradnja na, iznad i ispod površine zemlje, kao i zadate planske parametre. b) Planirani objekti

Mješovita namjena planirana je na UP2 u zoni A pod sljedećim uslovima:

. Minimalna površina urbanističke parcele je 600 m2 . U okviru ove namjene planirana je izgradnja pretežno poslovnih objekata. Dozvoljava se i izgradnja objekata za smještaj turista, obzirom da se na predmetnoj lokaciji nalaze atraktivni sadržaji ( konjički klub, vinopodrum koji posjećuje veliki broj turista). . Spratnost objekata data je u grafičkom prilogu i tabeli uz mogućnost izgradnje podruma ili suterena za garažni prostor. . Horizontalni i vertikalni gabarit je dat tabelarno. . Kota poda prizemlja novoplaniranih objekata je maksimalno na 20cm od kotekonačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta. . Ukoliko podrumske i suterenske etaže služe za obezbjeđenje potrebnog kapacitetamirujućeg saobraćaja unutar parcele i kao takve rasterećuju javne površine istih sadržaja, ne računaju se u bruto razvijenu građevinsku površinu po kojoj se obračunava indeks izgrađenosti. . U bruto razvijenu građevinsku površinu ne obračunavaju se tehnički servisni prostori neophodni za funkcionicanje podzemne garaže i tehnički sistemi objekata, za razliku od ostalih funkcionalnih cjelina ( magacini, ostave, poslovni prostori). . Građevinska linija na urbanističkim parcelama na kojima je planirana nova izgradnja definisana je u grafičkom prilogu "Koordinate prelomnih tačaka UP i građevinskih linija". . Građevinska linija prema susjednim parcelama je na min. 2,0m. . Građevinska linija podzemne etaže može biti do min. 1,00m do susjedne parcele. . Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne a daje se mogućnost projektovanja ravnog krova. . Parkiranje obezbijediti u okviru objekta ili na otvorenom parking prostoru u okviru parcele. . Ako se suterenska ili podrumska etaža koristi za parkiranje gabarit može biti do min. 1,00m do susjedne parcel, ali ne može biti veći od 80% površine urbanističke parcele; . U izgradnji objekata treba koristiti savremene materijale i likovne izraze. . Gradnju do maksimalne spratnosti moguće je izvoditi fazno a što treba podržati adekvatnom tehničom dokumentacijom, svaka faza mora predstavljati arhitektonsku cjelinu. . Ukoliko je krov podzemne garaže ozelenjen i parterno uređen njen gabarit ne ulazi u proračun procenta zauzetosti parcele, već se smatra uređenom zelenom površinom. Zelena površina na krovu garaže ne podrazumijeva samo sadnju travnjaka i formiranje ekstenzivnog tipa zelenog krova, već se mora obezbijediti

122

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica dovoljna dubina supstrata (1m i više) za sadnju visočijeg drveća i to u nivou kote terena, a ne u izdignutim zardinjerama. . Maksimalna visina ograde kojom se ograđuje urbanistička parcela na kojoj je je planirana izgradnja objekta iznosi 1,6 m.Ograda može biti prozirna i neprozirna, a materijalizacija može biti kamen, beton, metal, zelena ograda ili kombinacija navedenih materijala.Prema javnim površinama ograda mora biti prozirna, iznad visine od 60 cm a materijali moraju biti u skladu sa ambijentom. Ograde se postavljaju na granicu parcele tako da stubovi ograde i kapije kao i živa ograda budu na zemljištu vlasnika ograde. . Min. 20% parcele treba da je pod zelenim površinama. . Maksimalni Indeks zauzetosti 0,4. . Maksimalni Indeks izgrađenosti 0,8.

Uslovi za objekte školstva i socijalne zaštite-zona C- UP1

U Zoni C na UP 1 planiran je objekat osnovne škole. U odnosu na veličinu urbanističke parcele planiran je objekat BGP od 1089 m2 , koji može da primi 181 učenika, kako bi se zadovoljila površina objekta kao i slobodna površina na urbanističkoj parceli (parametri iz PUP-a, 6 m2 zatvorenog prostora po učeniku i 10-15 m2 otvorenog prostora po učeniku).

. Maksimalna BGP prizemlja i objekta data je u tabeli. . Maksimalna spratnost objekta data je u tabeli. . U fazi izrade projekta ostavlja se sloboda organizovanja prostora. . Spratne visine definišu se u skladu sa propisima za ovu vrstu objekata. . Suterenske ili podrumske etaže ovim uslovima nijesu ograničene i u funkciji su projektantskog rješenja. . U pogledu materijalizacije očekuje se uobičajena upotreba trajnih materijala za ovu vrstu objekata u skladu sa praksom na području Podgorice. . Kompleks urbanističke parcele je obavezno izdvojiti ogradom usaglašeno sa arhitektonskim izrazom objekta, a skladu sa propisima za ovu vrstu objekata. . Ulaz u kompleks škole treba organizovati iz pravca glavnih pješačkih tokova u školsko dvorište. Ulaz u školu iz školskog dvorišta. . min. 40% parcele treba da je pod zelenim površinama . Prilikom uređenja dvorišta posebnu pažnju obratiti na sportske sadržaje; . Na parceli škole je dozvoljena izgradnja sadržaja tipa: ljetnja učionica, ogledna bašta, amfiteatar za okupljanje a sve u funkciji školstva i socijalne zaštite.

Uslovi za objekte u namjeni infrastrukture

Objekti infrastrukture u ovom planu su: . objekti elektroenergetske infrastrukture; . objekti hidrotehničke infrastrukture Objekti i mreže infrastrukture grade se prema odgovarajućim propisima, uslovima i standardima koji važe za svaku vrstu posebno.

123

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Preciznije smjernice su date u poglavljima ”Elektroenergetska infrastruktura” i ”Hidrotehnička infrastruktura”.

USLOVI ZA TRETMAN POSTOJEĆIH OBJEKATA

Pod postojećim objektima se podrazumjevaju svi zatečeni objekti na terenu koji su ucrtani u topografsko-katastarski plan snimljen za potrebe izrade ovog Plana.

Planom je predviđeno zadržavanje postojećih objekata bez obzira na njihov status (objekti sa građevinskom dozvolom ili neformalni objekti) i namjenu.

Na postojećim objektima može se u okviru postojećeg horizontalnog i vertikalnog gabarita izvršiti rekonstrukcija, adaptacija, sanacija, podizanja nivoa energetske efikasnosti i standarda korišćenja prostora koja je neophodna za održavanje i korišćenje objekta.

Planom je predviđeno uklanjanje jednog objekta (objekat 32a na KP 763/4) jer se nalazi u koridoru hidrotehničkog objekta predviđenog za rekonstrukciju.

Postojeći objekti se mogu dograditi i nadograditi pod uslovom da se: . Poštuju maksimalni planski parametri za datu urbanističku parcelu; . Planirana dogradnja mora ispoštovati zadatu građevinsku liniju i udaljenje objekta od granice susjedne parcele prema smjernicama za datu namjenu; . Planirana nadgradnja postojećih objekata treba da prati vertikalnu regulaciju objekta, osim u slučaju kad je objekat udaljen na manje od 2m od susjedne parcele i tada je neophodna saglasnost susjeda: . Poštuju kompozicioni i oblikovni uslovi koji se odnose na datu namjenu; . Poštuje propisano rastojanje objekta od susjedne urbanističke parcele; . Postojeći objekti u namjeni poljoprivredne površine/obradivo zemljište zadržavaju se u postojećim horizontalnim i vertikalnim gabaritima na katastarskim parcelama površine manje od 2500 m2 i širine parcele manje od 25 m. . Postojeći objekti u namjeni poljoprivredne površine/obradivo zemljište na katastarskim parcelama površine ≥ od 2500 m2 i širine parcele min 25 m mogu se dograditi i nadgraditi do uslova datih u smjernicama za ovu namjenu

URBANISTIČKO – TEHNIČKI USLOVI ZA IZGRADNJU I REKONSTRUKCIJU SAOBRAĆAJNICA OPŠTI USLOVI ZA IZGRADNJU OBJEKATA

Tehničku dokumentaciju raditi u skladu sa odredbama ovog Plana, važećom tehničkom regulativom, zakonima, pravilnicima i standardima koji regulišu ovu oblast. Svi putevi utvrđeni Planom su javni putevi i moraju se projektovati po propisima za javne puteve, uz primenu odgovarajućih standarda (poprečni profil puta, situacioni i vertikalni elementi trase, elementi za odvodnjavanje, saobraćajna oprema, signalizacija).

124

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Kako su u pitanju saobraćajnice različitih rangova i različitog značaja – parametri iz propisa koji će se primijeniti, određivaće se u svakom pojedinačnom slučaju projektnim zadatkom. Procedure na projektovanju i građenju saobraćajne infrastrukture, instalacija tehničke infrastrukture i regulacija vodotokova, je potrebno objedinjavati. Pored obaveznih uslova od nadležnih institucija, zaduženih na državnom nivou za poslove saobraćaja, za sve radove na izgradnji i rekonstrukciji saobraćajne infrastrukture na području Plana potrebno je pribaviti uslove zaštite prirode i kulturnih dobara od nadležnih institucija.

POSTOJEĆE I PLANIRANE SAOBRAĆAJNICE

Osovine saobraćajnica, analitičko-geodetski elementi za obilježavanje krivina, karakteristični poprečni profili, širine saobraćajnica, radijusi krivina i orjentacione kote raskršća za svaku saobraćajnicu naznačeni su na grafičkim prilozima ovih uslova. Koordinate presjeka osovina saobraćajnica i koordinate tjemena krivina definisane su u apsolutnom koordinatnom sistemu XOYZ i date su uz grafički prilog. Prije izrade Glavnog projekta potrebno je izvršiti geodetsko snimanje u razmjeri 1:250, te podužne profile saobraćajnica prilagoditi terenu i okolnim objektima uz obavezno postizanje podužnih i poprečnih nagiba potrebnih za odvođenje atmosferskih voda. a priključke kotama izvedenih saobraćajnica. Rješenja saobraćajnica uraditi na osnovu grafičkog priloga sa geometrijskim elementima situacionog plana, nivelacionim kotama i predloženim normalnim poprečnim profilima saobraćajnica. Priključke prilagoditi kotama izvedenih saobraćajnica. Osnova za usvajanje podužnih profila saobraćajnica je osim orjentaciono datih kota nivelete, stvarno stanje na terenu. Sabirne saobraćajnice projektovati, po mogućnosti, da maksimalni podužni nagib ne prelazi i=12%. Pristupne saobraćajnice projektovati, po mogućnosti, da maksimalni podužni nagib ne prelazi i=12(14)%. Vertikalna zaobljenja nivelete izvesti u zavisnosti od ranga saobraćajnice, odnosno računske brzine. Vitoperenje kolovoza se vrši oko osovine. U slučaju otežanog vitoperenja, moguće je kolovoz izvesti sa kontra nagibom, ali u skladu sa propisima za projektovanje gradskih saobraćajnica. Oivičenje kolovoza prema trotoarima projektovati ivičnjacima 20/24cm (24/24 cm) od betona MB 50. Priključenje parcela na kolske saobraćajnice treba riješiti u nivou kolovoza ili oborenim ivičnjacima. Na svim djelovima puta gdje razlozi bezbjednosti zahtijevaju potrebno je postaviti odbojne grede. Trotoare uraditi od betona ili od prefabrikovanih betonskih behaton elemenata. Na svim djelovima trotoara, gdje može doći do padanja pješaka niz veće padine, potrebno je postaviti zaštitne ograde. Na parking prostorima predvidjeti zastore od prefabrikovanih betonskih raster elemenata sa zatravljenim spojnicama (odnos betona i trave 30 : 70) ili od betonskih behaton

125

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica elemenata a moguće je parkinge izvesti od nekog drugog materijala, ukoliko se to uklapa u okolna, već izvedena parking mjesta. Na parking prostorima predvidjeti drvoredne zasade. Sadnju vrštiti na svaka 2 do 3 parking mjesta sa minimalnim rastojanjem između sadnica od 5m u zavisnosti od biljne vrste. Koristiti zdrave, rasadnički pravilno odnjegovane sadnice min. visine 3 m, prsnog obima stabla min.12 – 14 cm, sa pravim stablom čistim od grana do visine od 2,2 m (kod lišćarskih vrsta). Korisrititi autohtone i odomaćene vrste drveća bujne krošnje, otporne na aerozagađenja i uslove sredine. Na svim pješačkim prelazima sa uzdignutim ivičnjacima treba izvesti rampe za kretanje lica sa otežanim kretanjem a sve u skladu sa Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom (Član 115). Pri realizaciji pješačkih prelaza za potrebe savlađivanja visinske razlike trotoara i kolovoza invalidskim kolicima, predvidjeti izgradnju rampi poželjnog nagiba do 5%, maksimum do 8,5%, čija najmanja dozvoljena širina iznosi 1,30 m. Kolovoznu konstrukciju sračunati na osnovu ranga saobraćajnice, odnosno pretpostavljenog saobraćajnog opterećenja za period od 20 godina, strukturi vozila koja će se po njoj kretati i geološko-geomehaničkog elaborata iz kojeg se vidi nosivost posteljice prirodnog terena a prema metodi JUS.U.C.012. Predviđa se fleksibilna kolovozna konstrukcija s habajućim slojem od asfalt betona. Na djelovima saobraćajnica sa većim nagibom završni sloj raditi od mikroasfalta ili od agregata eruptivnih svojstava kako bi se izbjeglo klizanje i proklizavanje pneumatika vozila pri nepovoljnim vremenskim uslovima ili pri neprilagođenoj brzini. Odvodnjavanje atmosferskih voda riješiti atmosferskom kanalizacijom u skladu sa mogućim tehničkim rješenjem. Površine gdje nije predviđena kišna kanalizacija projektovati u nivou terena što bi omogućilo odvodnjavanje površinskih voda u zelene površine. Duž ovih površina se mogu predvidjeti zelene ograde (ograda od živice) kako bi površinske vode mogle da se prelivaju u zelene površine. Prilikom izrade glavnog projekta moguće su manje korekcije trase i poprečnog profila u smislu usklađivanja sa postojećim stanjem i u cilju postizanja boljih saobraćajno- tehničkih rješenja. Prije izvođenja saobraćajnica izvesti sve potrebne ulične instalacije koje su predviđene planom, a nalaze se u poprečnom profilu.. Glavni projekti uličnih instalacija su posebni projekti, a rade se na osnovu uslova nadležnih institucija i ovog plana. Hidrotehničke instalacije projektovati u skladu sa uslovima koje propiše nadležno preduzeće JP ''Vodovod i kanalizacija''. Javnu rasvjetu projektovati u skladu sa Preporukama za projektovanje, izvođenje i održavanje javne rasvjete. Horizontalnu, vertikalnu i turističko-informativnu saobraćajnu signalizaciju uraditi u skladu sa odredbama Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima. Ograde, drveće i zasadi pored puteva podižu se tako da ne ometaju preglednost puta i ne ugrožavaju bezbjednost saobraćaja. Radi zaštite puteva od spiranja i odronjavanja, potrebno je kosine useka, zaseka i nasipa, kao i druge kosine u putnom zemljištu ozeleniti travom, šibljem i drugim autohtonim rastinjem koje ne ugrožava preglednost puta.

126

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

POSEBNI USLOVI

Tehnička dokumentacija za rekonstrukciju i izgradnju saobraćajnica treba da sadrži sve prema važećem Pravilniku o načinu izrade i sadržini tehničke dokumentacije. Svi djelovi tehničke dokumentacije moraju biti međusobno usaglašeni. Projektnu dokumentaciju uraditi u skladu sa UTU–ima, kao i u skladu sa uslovima javnih preduzeća za oblast infrastrukture, važećim tehničkim propisima, normativima i standardima za projektovanje, izgradnju i korišćenje ove vrste objekata a shodno Zakonu o uređenju prostora i izgradnji objekata (“Sl. list CG”, broj 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 35/13) i na osnovu projektnog zadatka Investitora. Projektom organizacije i uređenja gradilišta predvidjeti odvoz viška iskopanog materijala na deponiju utvrđenu od strane Komunalnog preduzeća. Shodno Članu 93 Zakonu o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Sl. list CG broj 51/08, 40/10, 34/11, 39/13), građevinska dozvola izdaje se rješenjem na osnovu idejnog, odnosno glavnog projekta sa izvještajem o izvršenoj reviziji, izrađenih u 10 primjeraka od kojih su 7 u zaštićenoj digitalnoj formi, saglasnosti, mišljenja i drugih dokaza utvrđenih posebnim propisima, dokaza o osiguranju od odgovornosti investitora i provrednog društva koje je izradilo, odnosno revidovalo projekat i dokaza o pravu svojine, odnosno drugom pravu na građevinskom zemljištu ili dokaza o pravu građenja, odnosno drugom pravu na objektu ako se radi o rekonstrukciji objekta i kopije plana. Shodno Članu 91 Zakonu o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Sl. list CG br.51/08, 40/10, 34/11), Investitor je dužan pribaviti dozvolu za gradnju od ovog Organa.

USLOVI ZA IZGRADNJU ELEKTROENERGETSKIH OBJEKATA

Izgradnja 10kV kablovske mreže

Kablove polagati slobodno u kablovski rov, prosječne dubine 0,8 m i širine prema broju kablova. Na mjestima prolaza kabla ispod kolovoza saobraćajnica, kao i na svim onim mjestima gdje se može očekivati povećano mehaničko opterećenje kabla kablove postaviti kroz kablovsku kanalizaciju, smještenu u rovu dubine 1,1 m.

Ukoliko to zahtjevaju tehnički uslovi stručne službe Operatora distributivnog sistema, zajedno sa kablom (na oko 40 cm dubine) u rov položiti i traku za uzemljenje, Fe/Zn 25x4 mm.

Duž trasa kablova ugraditi standardne oznake koje označavaju kabl u rovu, promjenu pravca trase, mjesta kablovskih spojnica, početak i kraj kablovske kanalizacije, ukrštanja, približavanja ili paralelna vođenja kabla sa drugim kablovima i ostalim podzemnim instalacijama. Pri izvođenju radova preduzeti sve potrebne mjere zaštite radnika, građana i vozila, a zaštitnim mjerama omogućiti odvijanje pješačkog i motornog saobraćaja.

127

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Izgradnja niskonaponske mreže

Nove niskonaponske mreže i vodove izvesti kao kablovske (podzemne), uz korišćenje kablova tipa PP00 (ili XP00, zavisno od mjesta i načina polaganja), ukoliko stručna služba Operatora distributivnog sistema ne uslovi drugi tip kabla. Mreže predvidjeti kao trofazne, radijalnog tipa.

Što se tiče izvođenja niskonaponskih mreža i vodova, primjenjuju se uslovi već navedeni pri izgradnji kablovske 10 kV mreže.

Tehnički uslovi i mjere koje treba da se primijene pri projektovanju i izgradnji priključka objekata na niskonaponsku mrežu definisani su Tehničkom preporukom TP-2 Elektroprivrede Crne Gore.

Razvodna mreža niskog napona će se izvesti kao kablovska, radijalna, sa tipski odabranim elementima: - kabal tipa PP00-A 4x120(150) mm2 aluminijum za razvodne vodove; - kabal PP00-A 4x25mm2 / PP00 4x16 mm2 za priključne vodove i javno osvjetljenje; - NKRO-6 samostojeći razvodni poliesterski ormar sa 6 izvoda, IK10, IP 54; - NKRO-4 samostojeći razvodni poliesterski ormar sa 4 izvoda, IK10, IP 54; - MRO i PMO prema TP 2 EPCG.

Zaštitu od opasnog napona dodira izvesti sistemom zaštitinog uzemljenja sa zajedničkim uzemljivačem i dodatnom mjerom zaštite pomoću zaštitnih uređaja diferencijalne struje sa i bez automatskog restarta.

Zaštitu od prenapona izvesti koordinacijom prenaponske zaštite na NN strani, u NKRO, PMO i GRO. Pri polaganju kablova voditi računa da sva eventualna ukrštanja, približavanja ili paralelna vođenja kablova sa drugim podzemnim instalacijama budu izvedena u skladu sa važećim propisima i preporukama.

Međusobni razmak energetskih kablova niskog napona ne smije biti manji od 7 cm, pri paralelnom vođenju, odnosno 20 cm pri međusobnom ukrštanju.

Kod paralelnog polaganja 10 kV kablova sa niskonaponskim kablovima, isti moraju biti odvojeni opekama, a minimalni međusobni razmak mora iznositi 10 cm.

Pri ukrštanju energetskih kablova istog ili različitog naponskog nivoa razmak između energetskih kablova treba da iznosi najmanje 20 cm.

Nije dozvoljeno paralelno vođenje kabla ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione cijevi (osim pri ukrštanju). Horizontalni razmak između kabla i vodovodne ili kanalizacione cijevi treba da iznosi najmanje 0,40 m. Pri ukrštanju kablovi mogu biti položeni ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione cijevi, uz rastojanje od 0,3 m.

128

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Ukoliko ovi razmaci ne mogu biti postignuti, tada energetski kabl treba položiti kroz zaštitnu cijev.

Pri paralelnom vođenju kablovskog sa telekomunikacionim kablom najmanji dozvoljeni horizontalni razmak iznosi 0,5 m. Ukrštanje energetskog i telekomunikacionog kabla izvesti uz međusobni razmak od 0,50 m, s tim što se energetski kabal polaže ispod telekomunikacionog kabla. Ugao ukrštanja treba da bude bliži 90°, ali ne manje od 45°.

Energetske kablove pored zidova i temelja zgrada treba polagati na rastojanju od najmanje 30 cm. Ako pored zgrade postoji trotoar onda kabal mora da bude van trotoara.

Izgradnja spoljnog osvjetljenja

Kako je javno osvjetljenje sastavni dio urbanističke cjeline, treba ga izgraditi tako da se zadovolje i urbanistički i saobraćajno-tehnički zahtjevi, istovremeno težeći da instalacija osvjetljenja postane integralni element urbane sredine. Mora se voditi računa da osvjetljenje saobraćajnica i ostalih površina osigurava minimalne zahtjeve koji će obezbijediti kretanje uz što veću sigurnost i komfor svih učesnika u noćnom saobraćaju, kao i o tome da instalacija osvjetljenja ima i svoju dekorativnu funkciju. Zato se pri rješavanju uličnog osvjetljenja mora voditi računa o sva četiri osnovna mjerila kvaliteta osvjetljenja: - nivo sjajnosti kolovoza, - podužna i opšta ravnomjernost sjajnosti, - ograničenje zasljepljivanja (smanjenje psihološkog blještanja) i - vizuelno vođenje saobraćaja.

Svim saobraćajnicama na području Plana treba odrediti svjetlotehničku klasu u skladu sa standardom EN 13201 i preporukama CIE i na osnovu istih vršiti projektovanje osvjetljenja.

Kao nosače svetiljki koristiti metalne stubove, pocinkovane u toplom postupku, minimalnog nanosa cinka od 70 mikrona, a prema standardu EN 10025-S235JR predviđene za montažu na pripremljenim betonskim temeljima, tako da se po potrebi mogu demontirati. Temelje birati prema nosivosti tla definisano kroz projektni zadatak, UTU ili geološka ispitivanja tla. Svjetiljke i stubovi treba da budu fabrički ofarbani tečnim ili suvim postupkom odgovarujućeg nanosa koji će obezbjediti adekvatnu zaštitu stubova i svjetiljki u RAL-u prema zahtijevu pejzažnog arhitekte. Pri odabiru stubova voditi računa i o izdržljivosti na udare vjetra, a kao parametre koristiti vrijednosti HMZ dostupne za Opštinu Podgorica i u skladu sa istim birati mehaničku čvrstoću, presjek i debljinu zida stuba.

Napajanje javnog osvjetljenja izvoditi kablovski (podzemno), uz primjenu standardnih kablova (PP 00 4x25 mm², 0,6/1 kV za ulično osvjetljenje i PP 00 3(4)x16 mm²; 0,6/1 kV

129

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica za osvjetljenje u sklopu uređenja terena. Pri projektovanju instalacija osvjetljenja u sklopu uređenja terena oko planiranih objekata poseban značaj dati i estetskom izgledu instalacije osvjetljenja. Pri projektovanju osvjetljenja javnih površina i fasada posebno voditi računa o svjetlosnom zagađenju i isto svesti na najniži mogući nivo. Maksimalno dozvoljeni pad napona u instalaciji osvjetljenja, pri radnom režimu, može biti 5%. Kod izvedene instalacije moraju biti u potpunosti primjenjene mjere zaštite od električnog udara (zaštita od direktnog i indirektnog napona). U tom cilju, mora se izvesti polaganje zajedničkog uzemljivača svih stubova instalacije osvjetljenja, polaganjem trake Fe/Zn 25x4mm i njenim povezivanjem sa stubovima i uzemljenjem napojnih trafostanica. Obezbjediti selektivnu zaštitu kompletnog napojnog voda i pojedinih svetiljki.

Obezbjediti mjerenje utrošene električne energije. Komandovanje uključenjem i isključenjem javnog osvjetljenja obezbjediti preko centralnog kontrolnog mjesta uređaja za upravljanje osvjetljenjem koje će omogućiti uvid u radno stanje i funkcionalnost svih predspojnih uređaja, što će značajno smanjiti troškove održavanja i povećati nivo energetske efikasnosti. Za polaganje napojnih vodova važe isti uslovi kao i kod polaganja ostalih niskonaponskih vodova.

Javnu rasvjetu projektovati u skladu sa Preporukama za projektovanje, izvođenje i održavanje rasvjete na području Glavnog grada (mart. 2016.god.).

Mjere energetske efikasnosti

Poboljšanje energetske efikasnosti posebno se odnosi na ugradnju ili primjenu niskoenergetskih zgrada, unaprijeđenje uređaja za klimatizaciju i pripremu tople vode koriscenjem solarnih panela za zagrijavanje, unaprijeđenje rasvjete upotrebom izvora svjetla sa malom instalisanom snagom (LED), koncepta inteligentnih zgrada (upravljanje potrošnjom energije glavnih potrošaca sa centralnog mjesta). Sve nabrojane mogućnosti se u određenoj mjeri mogu koristiti pri izgradnji objekata na području zahvata.

Kada su u pitanju obnovljivi izvori energije, posebno treba naglasiti potencijalnu primjenu energije direktnog sunčevog zračenja.

Sunčeva energija se kao neiscrpan izvor energije u zgradama koristi na tri načina: 1. pasivno - za grijanje i osvjetljenje prostora, 2. aktivno - sistem kolektora za pripremu tople vode, 3. fotonaponske sunčane ćelije za proizvodnju električne energije.

Na ovom području postoje mogućnosti za sva tri načina korišćenja sunčeve energije – za grijanje i osvjetljavanje prostora, grijanje vode (klasični solarni kolektori) i za proizvodnju električne energije (fotonaponske ćelije).

130

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica U ukupnom energetskom bilansu kuća važnu ulogu igraju toplotni efekti sunca. U savremenoj arhitekturi puno pažnje posvećuje se prihvatu sunca i zaštiti od pretjeranog osunčanja, jer se i pasivni dobici toplote moraju regulisati i optimizovati u zadovoljavajuću cjelinu. Ako postoji mogućnost orijentacije kuće prema jugu, staklene površine treba koncentrisati na južnoj fasadi, dok prozore na sjevernoj fasadi treba maksimalno smanjiti da se ograniče toplotni gubici. Pretjerano zagrijavanje ljeti treba spriječiti sredstvima za zaštitu od sunca, pokretnim sunčanim zastorima od materijala koji sprečavaju prodor UV zraka koji podižu temeperaturu, usmjeravanjem dnevnog svjetla, zelenilom, prirodnim provjetravanjem i sl. Savremeni tzv. “daylight” sistemi koriste optička sredstva da bi podstakli refleksiju, lomljenje svjetlosnih zraka, ili za aktivni ili pasivni prihvat svjetla. Savremene pasivne kuće danas se definišu kao građevine bez aktivnog sistema za zagrijavanje konvencionalnim izvorima energije. Za izvedbu objekata uz navedene energetske mjere potrebno je primjenjivati (uz prethodnu pripremu stručnu i zakonodavnu) Direktivu 2002/91/EC Evropskog parlamenta (Directive 2002/91/EC of the European Parliament and of the Council of 16 December 2002 on the energy performance of buildings (Official Journal L 001,04/01/2003) o energetskim svojstvima zgrada, što podrazumijeva obavezu izdavanja certifikata o energetskim svojstvima zgrade, kome rok valjanosti nije duži od 10 god. Korišćenje solarnih kolektora se preporučuje kao mogućnost određene uštede u potrošnji električne energije, pri čemu se mora povesti računa da ne budu u koliziji sa karakterističnom tradicionalnom arhitekturom. Za proizvodnju električne energije pomoću fotonaponskih elemenata, potrebno je uraditi prethodnu sveobuhvatnu analizu tehničkih, ekonomskih i ekoloških parametara.

USLOVI ZA IZGRADNJU HIDROTEHNIČKE INFRASTRUKTURE

U dijelu projektovanog stanja hidrotehničkih instalacija prikazano je kako se izvršilo dimenzionisanje instalacija za: vodovodnu mrežu,fekalnu i atmosfersku kanalizaciju kao i izbor matarijala za ugradnju, odnosno izbor prečnika cjevovoda.

VODOVOD

Shodno prethodnom za izradu vodovodne mreže planirani su cijevi od PEVG od PE100 za radne pritiske od 10 bara. Za urbanističko tehničke uslove za projektovanje opštih spoljašnjih vodovodnih instalacija daju se sljedeće preporuke: . U vodovodnu mrežu ugrađivati PEHD (polietilen visoke čvrstoće) za manje prečnike i DCI (daktilni liv) za veće prečnike cijevi, ovdje se radi o manjim prečnicima pa je potrebno ugraditi PEHD cjevovod. . Pritisak u distribucionoj vodovodnoj mreži ne smije prelaziti, u principu, 6 bara . . Na dovodne cjevodode većeg profila zabranjeno je priključenje potrošača. . Potrebno je da minimalni prečnik bude 90mm kad se vodovodna mreža koristi ujedno kao i vanjska hidrantska mreža

131

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica . Razmak hidranata treba da bude minimalno 50m i da se ugrađuju nadzemni hidranti. . Priključke treba ugrađivati preko standardizovanih šahtova sa vodomjerima i svaka stambena ili poslovna jedinica treba imati vlastiti vodomjer. U slučaju više jedinica u jednom objektu, potrebno je ugraditi vodomjer posebno za svaku jedinicu, van stambenih jedinica da su pristupni za očitanje. . Uskladiti položaj vodovodnih instalacija sa drugim podzemnim instalacijama . Visinsko rastojanje između vodovodnih cijevi i ostalih instalacija na mjestima njihovog ukrštanja ne smije biti manje od 50cm. Ukoliko je manje rastojanje vodovodnu cijev je potrebno zaštititi na odgovarajući način. . Horizontalno rastojanje od vodovodne cijevi ne smije biti manje od 80 cm. Ukoliko je rastojanje manje vodovodnu cijev je potrebno zaštititi na odgovarajući način. . Na najnižim tačkama cjevovoda predvidjeti mjesta za ispiranje (muljni ispust ili hidrant). . Za PE i PVC, plastične cijevi, potrebno je ugraditi traku za identifikaciju trase cjevovoda. . Debljina nadsloja iznad cjevovoda ne smije biti manja od 0,8 m. Ako je manji nadsloj od navedenog, potrebno je cjevovod termički zaštititi, a dubina iskopa ne smije biti veća od 2,0m (zbog opterećenja i održavana). . Trasu cjevovoda predvidjeti u pojasu ulica ili trotoara ili kad god je to moguće uzelenom pojasu ulica. . Predvidjeti izgradnju lične kućne cistijerne za sakupljanje kišnice , kao dopunski vodovodni sistem.

FEKALNA KANALIZACIJA

Ulična mreža fekalne kanalizacije, planirana je da se gradi od PVC cijevi klase u zavisnosti od dubine ukopavanja, ili od PEVG korugovanih cijevi. Na na mjestima priključaka i na rastojanju od 50m planirana je izgradnja revizionih okana sa liveno gvozdenim poklopcima i propisnim penjalicama.

Za urbanističko tehničke uslove za projektovanje fekalne kanalizacije daju se sljedeće preporuke: • Predviđeni kanalizacioni sistem je separacioni, striktno je potrebno razdvojiti fekalne otpadne vode i atmosferske otpadne vode; • Položaj kanalizacije je u principu u sredini saobraćajnice; • U kanalzacionu mrežu se ugrađuju PC, PE (polietilen), PEVG-koruigovane cijevi; • Minimalni, odnosno makimalni pad u kanalizacionoj mreži iznosi 2‰ i 6% respektivno vodeći računa o prečnicima cijevi; • Na svim vertikalnim i horizonalnim lomovima, mjestima promjene prečnika i priključenja kanalizacionih cijevi, potrebno je predvidjeti revizione šahtove; • Na kanalizacionim cijevima u pravcu, razmak šahtova predvidjeti na maksimalnom rastojanju od 50m;

132

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

• Prečnik za kolektore usvojiti minimalnog prečnika od 300mm, a za ostale kanalizacione vodove minimalan prečnik od 200 mm, sa okrugim profilima maksimalnog stepena popunjenosti do 70%, u iznimnim slučajevima do 80%; • Na mjestima ukrštanja kanalizacione i vodovodne mreže, kanalizacionu cijev postaviti ispod vodovodne sa minimalnim visinskim razmakom od 0.5m, a u slučaju manjeg visinskog razmaka postaviti adekvatnu zaštitu vodovodne cijevi; • Minimalne dubine iskopa odrediti tako da se zadovolji stabilnost i zaštita kanalizacionog kolektora, u slučaju priključenja podrumskih i suterenskih prostora odrediti minimalnu dubinu iskopa od 1.5m, a maksimalna dubina iskopa ne bi trebala da prelazi 3.5m; • Ne upuštati kišnicu u fekalnu kanalizaciju; • U slučaju izgradnje objekata prije kanalizaciong sistema izgraditi propisne septičke jame sa uređajima za prečišćavanje otpadnih voda; • Svaki objekat na poljoprivrednim površinama mora imati sopstvenu septičku jamu koja mora biti projektovana i izvedena u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine. • Septička jama se nesmije locirati na manjem rastojanju od 5m u odnosu na susjednu parcelu. • Zabraniti izgradnju nepropisnih propusnih “septičkih jama” odnosno upojnih bunara; • Uskladiti položaj fekalnih instalacija sa drugim podzemnim instalacijama.

ATMOSFERSKA KANALIZACIJA

Mreža za odvođenja atmosferskih voda, planirana je duž saobraćajnica koje su oivičene ivičnjacima i trotoarima. Kanali atmosferske kanalizacije planirani su da se grade od PVC cijevi, klase prema dubini ukopavanja, od PE cijevi ili od PEVG – korugovanih cijevi sa betonskim ili PE šahtovima. sa potrebnim brojem slivnika i revizionih slivnika na kojima se postavljaju jednodjelne i dvodjelne slivničke rešetke.

Za urbanističko tehniče uslovi za projektovanje atmosferske kanalizacije daju se kroz sljedeće preporuke: • Predviđeni kanalizacioni sistem je separacioni, striktno je potrebno razdvojiti fekalne otpadne vode i atmosferske otpadne vode; • U atmosfersku kanalzacionu mrežu se ugrađuju PC, PE (polietilen), PEVG- koruigovane cijevi; • Na svim vertikalnim i horizonalnim lomovima, mjestima promjene prečnika i priključenja cijevi, atmosferske kanalizacije potrebno je predvidjeti revizione šahtove; • Na cijevima atmosferske kanalizacije u pravcu, a kod bulevara poprečni priključci razmak slivnika predvidjeti na rastojanju do 30m;

133

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

• Prečnik za atmosferske kolektore usvojiti minimalnog prečnika od 300mm, sa okrugim profilima maksimalnog stepena popunjenosti do 70%, u iznimnim slučajevima do 80%; • Na mjestima ukrštanja cijevi atmosferske kanalizacijr i vodovodne mreže, kanalizacionu cijev postaviti ispod vodovodne sa minimalnim visinskim razmakom od 0.5m, a u slučaju manjeg visinskog razmaka postaviti adekvatnu zaštitu vodovodne cijevi; • Minimalne dubine iskopa odrediti tako da se zadovolji stabilnost i zaštita atmosferskih kanalizacionih kolektora, odrediti minimalnu dubinu od 0,8 m nadsloja nad cijevi, a maksimalna dubina iskopa ne bi trebala da prelazi 3.5m; • Ne upuštati ni u kom slučaju fekalne otpadne vode u atmosfersku kanalizaciju; • U slučaju izgradnje objekata prije kanalizaciong sistema izgraditi propisne upojne jame sa uređajima za prečišćavanje otpadnih voda; • Nije dozvoljena izgradnja nepropisnih propusnih “septičkih jama” odnosno upojnih bunara; • Uskladiti položaj fekalnih instalacija sa drugim podzemnim instalacijama.

BETONSKI (LJEŠKOPOLJSKI) KANAL

Za sagledavanje i pravilno korišćenje treba uzeti u obzir:

• Pribaviti postojeću tehničku dokumentaciju po kojoj je objekat realizovan sa svim elementima, na osnovu kojeg bi se izvršila rekonstrukcija. • Potrebne količine vode za navodnjavanje poljoprivrednih površina, što se određuje sagledavanjem površina koje treba navodnjavati, vrste kultura, pedološki sastav zemljišta, hidrološki podaci i dr. • Nije dozvoljeno uvoditi atmosferske vode. • U kanal se ne smiju ubacivati otpad, šut, hemijska sredstva, masti, ulja i dr. • Kroz projektnu dokumentaciju predvidjeti zaštitne zone kanala. • Sagledati i druge moguće namjene.

USLOVI ZA IZGRADNJU ELEKTRONSKE KOMUNIKACIONE (TELEKOMUNIKACIONE) INFRASTRUKTURE

Tehnički uslovi za izgradnju infrastrukture:  PVC cijevi za kablovsku kanalizaciju su bešavne cijevi, kružnog presjeka izgrađene od tvrdog PVC-a odgovarajućih mehaničkih i drugih karakteristika. Karakteristike cijevi i uvodnica od PVC materijala su: • Neosjetljive na lutajuće struje; • Otporne na koroziju; • Veoma glatki zidovi, pa je veoma mali koeficijent trenja pri uvlačenju kablova; • Nepropusne za vodu;

134

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

• Otporne na starenje; • Mogućnost ugradnje velikog broja cijevi u rovu.

Nominalni prečnik cijevi je jednak spoljašnjem prečniku i iznosi 110 mm. Debljina zida cijevi je 3,2 mm, a dužina cijevi 6m.

 PVC ’uvodnice’ služe za uvođenje cijevi u kablovsko okno, Dužine su 0,5m i imaju proširenje za nastavljanje cijevi sa jedne strane, a sa druge strane proširenje sa zaobljenjem, koje se postavlja u zid okna.  PVC lukovi se upotrebljavaju za veće promjene pravca kablovske kanalizacije. Ukoliko se naiđe na podzemne objekte čiji položaj i gabariti ne dozvoljavaju da se prođe pravoliniski kablovskom kanalizacijom pored, ispod ili iznad njih, onda je neophodna upotreba PVC lukova.  Držači odstojanja(češljevi) se upotrebljavaju za održavanje potrebnog rastojanja između PVC cijevi .  Tk poklopac (metalni) se ugrađuje u gornju ploču tk okna i služi za pristup unutrašnjosti okna tokom eksploatacije, to jest prilikom provlačenja i vezivanja kablova. Laki tk poklopac se ugrađuje u tk okna koja su smještena u trotoaru i zemlji, odnosno teški tk poklopac se ugrađuje u tk okna koja su smještena u asfalt(namijenjen za gazne površine preko kojih se odvija saobraćaj).  Upozorna traka je žute boje i sa gornje strane je jasno ispisana oznaka ”PAŽNJA PTT KABAL”. Prilikom zatrpavanja iskopanog rova postavljava se u gornjem dijelu rova radi označavanja trase kablovske kanalizacije.  Pijesak sitne granulacije 0-4mm služi za nasipanje podloge, zasipanje između PVC cijevi i nasipanje zaštitnog sloja.  Beton od cimenta i pijeska služi za oblaganje PVC cijevi ukoliko postoji opasnost za ispiranje pijeska koji se stavlja kao podloga i zaštita PVC cijevi.  PVC poklopac(čep) od tvrdog PVC-a upotrebljava se za zatvaranje cijevi dok se ne uvuče kabal, sa zadatkom da zaštiti cijevi od mulja, vode, i druge prljavštine.  Gumene brtve (gumice) služe za zaptivanje prostora između dvije cijevi koje se nastavljaju. Prilikom montaže neophodno je premazati gumice uljem kako se nebi uvrnule prilikom nastavlljanja, to jest uklapanja jedne cijevi u drugu.

Pri izradi kablovske kanalizacije od PVC cijevi sve potrebne radove izvoditi prema važećim propisima za ovu vrstu radova. Izbor trase kablovske kanalizacije i samo trasiranje rova pred početak izgradnje značajno utiče na kvalitet radova, odnosno kasnije na funkcijonalnost i vijek trajanja kablovske infrastrukture. Prilikom lociranja planiranih okana voditi računa da njihov položaj omogućava izradu tk kanalizacije ispod trotoara ili što bliže ivici ako nije moguće kanalizaciju smjestiti u potpunosti ispod trotoara usled velike zakrivljenosti ulica. Pošto se obilježe mjesta za kablovska okna i izvrši odredjivanje pravca kanalizacije, pristupa se kopanju rova. Dimenzije rova zavise od mjesta ugradnje, broja cijevi,nacina slaganja i slicno. Rov treba da bude dubok da najmanje rastojanje od površine zemlje do

135

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica tjemena cijevi u najgornjem redu iznosi 50 cm za cijevi postavljene u trotoaru, a 80 cm za cijevi postavljene u kolovozu. Dubina rova zavisi od debljine podloge od pijeska, broja redova cijevi i rastojanja između redova.Širina rova zavisi od broja cijevi po jednom redu, rastojanja između cijevi i prostora potrebnog za manipulaciju od cijevi do obije strane rova.Poslije kopanja rova pristupa se nivelisanju njegovog dna. Na dno rova postavlja se podloga od pijeska debljine 10 cm, koja treba da se izravna i lagano nabije. Ako postoji opasnost da pijesak odnesu podzemne vode, podloga se izrađuje od mješavine cementa i pijeska u razmjeri 1:20. Istom mješavinom se tada oblažu i cijevi. U zemljištu male nosivosti pravi se armirana podloga debljine 10 cm. Cijevi se postavljaju na nivelisanu podlogu, a njihovo međusobno rastojanje od 3 cm održava se pomoću PVC držaca rastojanja (češlja). Češljevi se postavljaju na rastojanju 1,5 m kod zasipanja cijevi pijeskom i 3 m kod oblaganja cijevi sa mješavinom cementa i pijeska. Kod polaganja cijevi u pravoj liniji upotrebljavaju se cijevi spoljašnjeg precnika 110 mm, a debljine zida 3,2 mm. Ako kanalizacija nije pravolinijska, potrebno je vršiti savijanje cijevi. Na mjestu krivine upotrebiti što duze cijevi, a broj nastavaka treba da bude što manji. Savijanje treba da ide polako i ravnomjerno. Savijene cijevi se pričvrste kočićima, a izmedju cijevi se postavljaju češljevi. Dozvoljeni poluprecnik krivine pri temperaturi vecoj od 5 C za cijevi spoljašnjeg prečnika 110 mm i debljine zida 3,2 mm iznosi 5 m, a za cijevi spoljašnjeg prečnika 50 mm i debljine zida 1,8 mm 2,3 m. Iznad cijevi postavlja se sloj pijeska debljine 10 cm. Nakon nabijanja sloja pijeska iznad cijevi vrši se zatrpavanje rova zemljom u slojevima od (20-30) cm i dobro se nabiju.Ako je rastojanje od površine zemlje do najgornjeg reda cijevi manje od 50 cm za trotoar,odnosno 80 cm za kolovoz primenjuju se zaštitne mjere. Mora se voditi računa o rastojanju između kanalizacije od PVC cijevi i drugih podzemnih kanalizacija i instalacija. Najmanje rastojanje između kanalizacije od PVC cijevi i podzemnih električnih instalacija ( kablovi i sl.) treba da iznosi 0,3 m bez primjene zaštitnih mjera i 0,1 m sa primjenom zaštitnih mjera. Zaštitne mjere se moraju preduzeti na mjestima ukrštanja i približavanja ako se vertikalna udaljenost od 0,3 m ne može održati. Zaštitne cijevi za elektroenergetske kablove treba da budu od dobro provodnog materijala a za telekomunikacione kablove od neprovodnog materilala. Za napone preko 250 V prema zemlji, elektroenergetske kablove treba uzemljiti na svakoj spojnici dionice približavanja. Ako se telekomunikacione i elektroinstalacije ukrštaju na vertikalnoj udaljenosti manjoj od 0,3 m, ugao ukrštanja, po pravilu, treba da bude 90 stepeni, ali ne smije biti manji od 45 stepeni.

136

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Prilikom izrade tk kanalizacije u/ili preko saobraćajnice, obavezno, nakon zatrpavanja PVC cjevi iskopanom zemljom uz slojevito nabijanje izvršiti betoniranje rova betonom marke MB 25 debljine 20cm, da nebi došlo do pojave ulegnuća asfaltnog sloja U planiranoj infrastrukturi koristiti uvlačne bakarne kablove tipa TK 59 GM, kao i outdoor optičke kablove.

SPISAK PRIMIJENJENIH STANDARDA, PROPISA I PRAVILNIKA

Pri izradi ovog planskog dokumenta pridržavalo se niže navednih Stndarda,propisa pravilnika. Takođe, i prilikom razrade glavnih projekata iste koristiti: . Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata ( "SI. list RCG " br. 51/08, 34/11 i 35/13 ); . Zakon o zaštiti i zdravlju na radu ( "SI. list RCG " br. 34/14 ) . Zakon o životnoj sredini ( "SI. list RCG " br. 44/08); . Pravilnik o načinu izrade, razmjeri i bližoj sadržini tehnićke dokumentacije (/13) . Pravilnik o načinu vršenju tehničkog pregleda ( "SL. list RCG" br. 33/09); . Pravilnik o načinu vršenja stručnog nadzora u toku projektovanja i građenja projekta ( "SL. list RCG" br. 54/01); . Pravilnik o širini zaštitnih zona i vrsti radio koridora u kojima nije dopušteno planiranje i gradnja drugih objekata („Službeni list Crne Gore“ broj 33/14); . Pravilnik o zajedničkom korišćenju elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme („Službeni list Crne Gore“ broj 52/14); . Pravilnik o tehničkim i drugim uslovima za projektovanje, izgradnju i korišćenje elektronske komunikacione mreže, elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme u objektima („Službeni list Crne Gore“ broj 41/15) i . Pravilnik o uslovima za planiranje, izgradnju, održavanje i korišćenje elektronskih komunikacionih mreža, elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme („Službeni list Crne Gore“ broj 59/15 i 39/16).

SMJERNICE I URBANISTIČKO - TEHNIČKI USLOVI ZA PEJZAŽNO UREĐENJE

Opšti uslovi za pejzažno uređenje:

. Uređenje vršiti na projekta pejzažne arhitekture . Zadovoljiti zadati minimalni procenat zelenila . U toku izrade projektne dokumenacije obavezna je prethodna inventarizacija, taksacija i valorizacija postojećeg zelenila (dendrometrijske karakteristike, vitalnost, dekorativnost, predlog mjera njege) u cilju maksimalnog . očuvanja i uklapanja postojećeg vitalnog i funkcionalnog zelenila u nova urbanistička rješenja . Postojeće i planirano zelenilo mora biti prikazano u tehničkoj dokumentaciji u okviru uređenja terena . Postojeće zelenilo očuvano u vidu masiva i pojedinačnih reprezentativna stabala, treba da čini okosnicu zelenog fonda budućih projektnih rješenja

137

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica . Predvidjeti zaštitu postojećeg vitalnog i funkcionalnog zelenila tokom građevinskih radova postavljanjem zaštitnih ograda . Na mjestim gdje nije moguće uklapanje i zadržavanje kvalitetnog zelenila, planirati presađivanje (kod vrsta koje podnose presađivanje) . U slučajevima gdje kvalitetno i vrijedno zelenilo nije moguće presaditi, dispoziciju objekata na UP prilagoditi postojećem vrijednom zelenilu . Tokom građevinskih radova, površinski sloj zemlje lagerovati i koristiti ga za nasipanje površina predviđenih za ozelenjavanje . Koristiti reprezentativne, visokodekorativne autohtone biljne vrste i egzote otporne na uslove sredine, rasadnički odnjegovane u kontejnerima . Izbjegavati invazivne biljne vrste . Karakteristike sadnica drveća za ozelenjavanje: - min. visina sadnice od 2,5-3 m - min. obim stabla na 1m visine od 12-14 cm . Predvidjeti linearno ozelenjavanje saobraćajnica i parking prostora . Predvidjeti urbano opremanje, rasvjetu, sisteme za navodnjavanje i protivpožarnu zaštitu svih zelenih površina . Uređenje uskladiti sa trasama podzemnih instalacija.

Zelenilo uz saobraćajnice (ZUS) - Predstavlja bitan segment uređenja prostora koji vizuelno, prostorno i higijenski odvaja saobraćaj od drugih namjena. Za lokalne mikroklimatske uslove, ova kategorija zelenila predstavlja okosnicu uređenja koja utiče na poboljšanje sanitarno-higijenskih i mikroklimatskih uslova i oblikovanje slike naslja.

U Sitničkoj ulici je planiran kružni tok. Dio kružnog toka, površine 169 m2, nalazi se u sastavu predmetnog plana. Površina je sastavni dio Drumskog saobraćaja i njeno uređenje mora da prati izgradnju saobraćajne infrastrukture. Uređenje se vrši parterno. Prilikom uređenja, voditi račuan o otvorenim saobraćajnim vizurama. Adekvatnim izborom biljnih vrsta i kompozicijom zasada, obezbjeđuje se preglednost saobraćajnica. Na raskrsnicama visina biljaka ne smije da prelazii 50 cm. Za ozelenjavanje koristiti visokokvalitetne trave, perene, sezonsko cvijeće, žbunaste vrste i niže drveće. Projektovati sisteme za zalivanje.

Drvoredi su planirani u okviru drugih namjena, između regulacione i građevinske linije, i na parking površinama. U grafičkom prilogu PEJZAŽNA ARHITEKTURA, linearno zelenilo (drvoredi) je prikazano šematski.

Uslovi za podizanje drvoreda: - formirati homogene drvorede, a izbor vrsta i sadnju uskladiti sa prostornim uslovima - rastojanje između sadnica iznosi 6-12 m u zavisnosti od biljne vrste - duž parking prostora sadnju vršiti u otvorima za sadnice ili u zelenim trakama u pozadini parkinga na rastojanju od 2 do 3 parking mjesta u zavisnosti od biljne vrste - krune drveća ne smiju da zaklanjaju ulično osvijetljenje - koristiti dekorativne vrste guste krošnje, otporne na uslove sredine i izduvne gasove (Quercus ilex, Celtis australis, Tilia cordata, Acer pseudoplatanus, Acer platanoides,

138

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Fraxinus americana, Platanus sp., Ligustrum japonicum, Liriodendron tulipifera, Melia azedarach, Magnolia grandiflora i sl.). - kod sadnje na pločnicima oko stabala predvidjeti vertikalnu zaštitu (zaštitne ograde), a na mjestima velike frekfencije pokrivanje sadnih otvora rešetkama - sadnice moraju biti zdrave, rasadnički pravilno odnjegovane (min. visine 2,5-3 m; pravog debla; prsnog prečnika min. 12-14 cm; min. visina stabla do krošnje, bez grana 2-2,2 m) - na parking prostorima predvidjeti zastore od raster elemenata sa zatravljenim spojnicama (odnos betona i trave 30:70) i betonskih behaton elemenata.

Zelenilo poslovnih objekata (ZPO) - U okviru površina mješovite namjene (UP2 i UP 3) planirane su zelene površine poslovnih objekata. U skladu sa namjenom objekata, organizuju se u vidu poluotvorenih, parterno uređenih zelenih površina sa popločanim stazama, platoima i drugim vrtno-arhitektonskim elementima. Kompozicijom zasada, izborom vrsta, koloritskim efektima i organizacijom površina naglasiti poslovni karakter objekata i formirati prijatne ambijente. Koristiti savremena pejzažno-arhitektonska rješenja usklađena sa arhitekturom objekata i karakterom predjela.

Uslovi za uređenje: - min. 20% površine parcele mora biti pod zelenilom - sadnju vršiti u manjim grupama (drvenasto - žbunasti zasadi) i u vidu solitera u kombinaciji sa parternim zasadima (travnjaci, pokrivači tla, perene, jednogodišnje cvijeće, žbunasti zasadi, bordure, žive ograde) - linearno zelenilo planirati uz saobraćajnice i na parkinzima (uslovi iz ZUS-a) - kod kompozicije zasada voditi računa o spratnosti, ritmu i koloritu kao i o vizurama prema fasadama - dispoziciju zelenila uskladiti sa mjerama energetske efikasnosti u pogledu uticaja na mikroklimu, zaštitu od sunca i vjetra - sadnju drveća je moguće organizovati i na popločanim površinama - kao dopunu ozelenjavanja koristiti žardinjere, saksije, pergole sa puzavicama i sl. - izbjegavati šarenilo vrsta, formi i kolorita - u kombinaciji sa zelenilom moguće je koristiti i građevinski materijal (kamen, rizla, drvo, staklo i sl.) - za zastore koristiti moderne materijale usklađene sa arhitekturom objekata i ambijentalnim karakteristikama - koristiti visokodekorativne biljne vrste - formirati kvalitetne travnjake otporne na sušu i gaženje - projektovati sadnice drveća u skladu sa Opštim uslovi za pejzažno uređenje - predvidjeti fontane, česme, skulpture, funkcionalan mobilijar savremenog dizajna - ostale smjernice u skladu sa Opštim uslovima.

Zelenilo objekata prosvete (ZOP) - Na UP1 planirane su zelene površine uz objekat osnovne škole. Ove zelene površine treba da omoguće bezbjednu igru djece i potrebne zdravstveno-higijenske uslove.

139

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Pri rješavanju slobodnih prostora školskog kompleksa treba zadovoljiti dvije osnovne funkcije: fiskulturno-rekreativnu i stručno-oglednu. Osnovne površine školskog kompleksa su: školsko dvorište (4 m2/učeniku), otvorene površine za fizičku kulturu, ekonomsko dvorište, školski vrt i slobodne zelene površine. Dvorišta, sportski tereni i staze se najčešće rješavaju u geometrijskom stilu, a zelene površine u pejzažnom stilu.

Uslovi za uređenje: - min. 40% parcela treba da je pod zelenim površinama - sadnju vršiti u pejzažnom stilu - voditi računa o vizurama, osunčanosti, odnosu svijetlosti i sijenke i potrebi stvaranja zasjene - uz ogradu objekta planirati linearni zasad visokog drveća kao vizuelna barijera od pogleda sa ulice - linearno zelenilo planirati uz saobraćajnice i na parkinzima (uslovi iz ZUS-a) - koristiti vrste različitog kolorita i fenoloških karakteristika - ne smiju se koristiti otrovne vrste, vrste koje izazivaju polensku alergiju i biljke sa trnovima - na pojedinim mjestima školskog dvorišta poželjno je ukidanje zastora i ostavljanje prostora za sadnju visokog listopadnog drveća šire krošnje (za zasjenu od sunca i zaštitu od vjetra) - sadnju drveća je moguće organizovati i na popločanim površinama - projektovati sadnice drveća u skladu sa Opštim uslovi za pejzažno uređenje - planirati izgradnju manjih površina za edukativni uzgoj bilja - da bi se otklonila monotonija postojećih zasada drveća, siluetu masiva obogatiti listopadnim autohtonim vrstama različite visine i kolorita - planirati izgradnju platoa za odmor i zabavu učenika - koristiti meke zastore od najkvalitetnijih i najprirodnijih materijala - prostor opremiti klupama, kantama za otpatke, česmama i fontanom - urbani mobilijar treba da bude funkcionalan i savremenog dizajna - za travnjak koristiti najkvalitetnije travne smješe otporne na sušu i gaženje - ostale smjernice u skladu sa Opštim uslovima.

Zelenilo infrastrukture (ZIK) - Zelene površine trafostanice su površine specijalne namjene koje treba da obezbijede: - smanjenje mogućih nepoželjnih uticaja na okruženje - unaprijeđenje estetske vrijednosti kompleksa - povezivanje sa kontaktnim zelenim površinama u jedinstven sistem zelenila.

Zelenilo u okviru trafostanica podrazumjeva travni ili drugi biljni pokrivač parternog tipa. Osnovni uslov je da zelenilo svojim korijenovim sistemom ili krošnjom ne ometa normalno funkcionisanje navedenog infrastrukturnog objekata.

Uslovi za uređenje: - učešće zelenila na urb. parceli je min. 10% - formirati kvalitetne travnjake otporne na sušu - obodom parcele formirati zeleni zid od žbunastih vrsta i/ili puzavica

140

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica - izbjegavati šarenilo formi i pretrpavanje površina - ostale smjernice u skladu sa Opštim uslovima.

Oko postojećeg kanala (IOH), nije predviđeno pejzažno uređenje jer je isti u zahvatu plana građevinski regulisan

Obradivo zemljište (PO) - U skladu sa GUR-om Podgorica u zahvatu plana su planirane poljoprivredne površine – obradivo zemljište (oko 26,5 ha). To su površine namijenjene poljoprivrednoj proizvodnji i rekreativnoj poljoprivredi (livade, voćnjaci, povrtnjaci, rasadnici).

Uslovi za uređenje: - zasadi voćnih vrsta - povrtnjaci - rasadnici - organska proizvodnja - upotrebu vještačkih đubriva svesti na kontrolisane količine kako bi se izbjeglo zagađenje podzemnih i površinskih voda - postojeće živice – šumarke i zaštitne pojaseve sačuvati i formirati nove uz saobraćajne površine.

Prijedlog biljnih vrsta

. Pored autohtonih biljnih vrsta, koristiti i alohtone vrste otporne na ekološke uslove sredine a u skladu sa kompozicionim i funkcionalnim zahtijevima. Izbjegavati upotrebu invazivnih vrsta. . Sadnice moraju biti zdrave, rasadnički pravilno odnjegovane, standardnih dimenzija, sa busenom.

Četinarsko drveće: Cupressus sempervirens var. pyramidalis, Cupressus arizonica 'Glauca', Pinus maritima, Cedrus deodara, Cedrus atlantica 'Glauca', Cupressocyparis leylandii, Ginkgo biloba. Listopadno drveće: Quercus pubescens, Celtis australis, Ficus carica, Albizzia julibrissin, Platanus acerifolia, Tilia cordata, Tilia argentea, Acer pseudoplatanus, Acer platanoides, Aesculus hippocastanum, Fraxinus americana, Lagerstroemia indica, Liriodendron tulipifera, Morus sp., Cercis siliquastrum, Melia azedarach, Prunus pisardii. Zimzeleno drveće: Quercus ilex, Olea europaea, Ligustrum japonicum, Magnolia grandiflora. Žbunaste vrste: Arbutus unedo, Callistemon citrinus, Laurus nobilis, Ligustrum ovalifolium, Nerium oleander, Pittosporum tobira, Pyracantha coccinea, Prunus laurocerassus, Berberis thunbergii 'Atropurpurea', Forsythia suspense, Spirea sp., Buxus sempervirens, Cotoneaster dammeri, Viburnum tinus, Yucca sp. Puzavice: Hedera helix 'Variegata', Lonicera caprifolia, L. implexa, Rhyncospermum jasminoides, Tecoma radicans, Wisteria sinensis, Parthenocissus tricuspidata, P. quinquefolia. Palme: Phoenix canariensis, Chamaerops humilis, Chamaerops excelsa.

141

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Perene: Lavandula spicata, Rosmarinus officinalis, Santolina viridis, Santolina chamaecyparissus, Hydrangea hortensis.

USLOVI ZA NESMETANO KRETANJE LICA SA SMANJENOM POKRETLJIVOŠĆU

• Kretanje lica sa smanjenom pokretljivošću omogućiti projektovanjem oborenih ivičnjaka na mjestu pješačkih prelaza, kao i povezivanjem rampom denivelisanih prostora, obezbjeđenjem dovoljne širine, bezbjednih nagiba i odgovarajućom obradom površina, a sve u skladu sa Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom „Službeni list Crne Gore“, br.48/13 i 44/15.

• Potrebno je omogućiti pristup lica sa smanjenom pokretljivošću u sve objekte koji svojom funkcijom podrazumjevaju prisustvo građana koji nisu zaposleni u radnim organizacijama. Kroz objekte u kojima je omogućen rad licima sa smanjenom pokretljivošću neophodno je obezbjediti nesmetano kretanje kolica, pristup u odgovarajuće dimenzionisane liftove i sanitarne prostorije.

• Rampa za savladavanje visinske razlike do 120cm, u unutrašnjem ili spoljašnjem prostoru može imati dopušteni nagib do 1:20(5%), a izuzetno, za visinsku razliku do 76cm, dopušteni nagib smije biti do 1:12(8,3%). • Predvidjeti angažovanje lica sa smanjenom pokretljivošću u tehnološkim cjelinama gdje je to moguće.

SMJERNICE ZA TRETMAN NEFORMALNIH OBJEKATA

Plansko stanovište je da je, prema Zakonu, moguće izvršiti legalizaciju postojećih neformalnih objekata i dijelova objekata, kao i objekata sa prekoračenjima iz građevinske dozvole ukoliko se oni ne nalaze u zaštitnim koridorima ili koridorima saobraćajnica. Pod postojećim objektima se podrazumjevaju svi zatečeni objekti na terenu koji su ucrtani u topografsko-katastarski plan snimljen za potrebe izrade ovog Plana.

SMJERNICE ZA POVEĆANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI I KORIŠĆENJE OBNOVLJIVIH IZVORA ENERGIJE

U procesu uspostavljanja održive potrošnje energije prioritet treba dati racionalnom planiranju potrošnje, tj. implementaciji mjera energetske efikasnosti u svim segmentima energetskog sistema.

Održiva gradnja je svakako jedan od značajnijih segmenata održivog razvoja koji uključuje: . Upotrebu građevinskih materijala koji nisu štetni po životnu sredinu; . Energetsku efikasnost zgrada; . Upravljanje otpadom nastalim prilikom izgradnje ili rušenja objekata.

142

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Energetski i ekološki održivo graditeljstvo teži: . Smanjenju gubitaka toplote iz objekta poboljšanjem toplotne zaštite spoljnih elemenata i povoljnim odnosom osnove i volumena zgrade; . Povećanju toplotnih dobitaka u objektu povoljnom orijentacijom zgrade i korišćenjem sunčeve energije; . Korišćenju obnovljivih izvora energije u zgradama (sunce, vjetar, biomasa itd.); . Povećanju energetske efikasnosti termoenergetskih sistema.

Cilj sveobuhvatne uštede energije, a time i zaštite životne sredine je stvoriti preduslove za sistemsku sanaciju i rekonstrukciju postojećih zgrada, a zatim i povećanje obavezne toplotne zaštite novih objekata. Prosječno stariji postojeći objekti godišnje troše 200-300 kWh/m2 energije za grijanje, standardno izolovane kuće ispod 100, savremene niskoenergetske kuće oko 40, a pasivne 15 kWh/m2 i manje. Nedovoljna toplotna izolacija dovodi do povećanih toplotnih gubitaka zimi, hladnih spoljnih konstrukcija, oštećenja nastalih vlagom (kondenzacijom) kao i pregrijavanja prostora ljeti. Posljedice su oštećenja konstrukcije, nekonforno i nezdravo stanovanje i rad. Zagrijavanje takvih prostora zahtjeva veću količinu energije što dovodi do povećanja cijene korišćenja i održavanja prostora, ali i do većeg zagađenja životne sredine. Poboljšanjem toplotno izolacionih karakteristika zgrade moguće je postići smanjenje ukupnih gubitaka toplote za prosječno 40 do 80%. Kod gradnje novih objekata važno je već u fazi idejnog projekta u saradnji sa projektantom predvidjeti sve što je potrebno da se dobije kvalitetna i optimalna energetski efikasna zgrada.

Zato je potrebno: . Analizirati lokaciju, orjentaciju i oblik objekta; . Primjeniti visoki nivo toplotne izolacije kompletnog spoljnjeg omotača objekta i . izbjegavati toplotne mostove; . Iskoristiti toplotne dobitke od sunca i zaštititi se od pretjeranog osunčanja; . Koristiti energetski efikasan sistem grijanja, hlađenja i ventilacije, i kombinovati ga sa obnovljivim izvorima energije.

Prilikom izrade projektne dokumentacije primijeniti Zakon o zaštiti i spašavanju (Sl. list CG br. 13/07, smjernice Nacionalne strategije za vanredne situacije i nacionalni i opštinski planovi zaštite i spašavanja. Prilikom izrade projektne dokumentacije obavezno izraditi Projekat ili Elaborat zaštite od požara (i eksplozija ako se radi o objektima u kojima se definišu zone opasnosti od požara i eksplozija) i planovi zaštite i spašavanja prema izraženoj procjeni ugroženosti za svaki hazard posebno, te na navedeno pribaviti saglasnosti i mišljenja u skladu sa Zakonom.

143

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

SMJERNICE ZA ASEIZMIČKO PROJEKTOVANJE

Polazeći od osobina seizmičnosti područja (IX), predloženih urbanističkih rješenja, odredaba postojećih propisa, date su preporuke za arhitektonsko projektovanje, koje treba primijeniti kao dio neophodnih mjera zaštite od posljedica zemljotresa, a koje u sklopu ukupnih mjera treba da doprinesu što cjelokupnijoj zaštiti prostora. Preporuke za planiranje i projektovanje aseizmičkih objekata predstavljaju dalju razradu preporuka za urbanističko planiranje i projektovanje i njihovu konkretizaciju, povezujući se sanjima u procesu projektovanja: . zaštita ljudskih života kao minimalni stepen sigurnosti kod aseizmičkog projektovanja, . zaštita od djelimičnog ili kompletnog rušenja konstrukcija za vrlo jaka seizmička dejstva I minimalna oštećenja za slabija i umjereno jaka seizmička dejstva. Iskustvo sa zemljotresima u svijetu pokazuje da objekti koji posjeduju dovoljnu čvrstinu, žilavost i krutost imaju dobro ponašanje i veliku otpornost na zemljotrese. Pored toga, objekti sa jednostavnim i prostim gabaritom i simetričnim rasporedom krutosti i masa u osnovi, pokazuju isto tako, dobro ponašanje kod seizmičkog dejstva. Od posebnog značaja je i ravnomjerna distribucija krutosti i mase konstrukcije objekta po visini. Nagla promjena osnove objekta po visini dovodi do neujednačene promjene krutosti i težine, što obično prouzrokuje teška oštećenja i rušenja elemenata konstrukcije. Izbor materijala, kvalitet materijala kao i način izvođenja objekta od bitnog su značaja za sigurnost i ponašanje objekta, izloženih seizmičkom dejstvu. Armirano-betonske i čelične konstrukcije, dobro projektovane, raspolažu dovoljnom čvrstinom, žilavošću i krutošću, tako da i za jače zemljotrese ove konstrukcije posjeduju visoku seizmičku otpornost. Naprotiv, zidane konstrukcije izvedene od obične zidarije, kamena ili tečnih blokova, ne posjeduju žilavost i s obzirom na njihovu težinu prilično je teško da se konstruišu kao aseizmičke konstrukcije. Od posebnog značaja za stabilnost konstrukcija jeste kvalitet realizacije i izvođenja uopšte. Kod projektovanja konstrukcija temelja prednost imaju one konstrukcije koje sprječavajuklizanje u kontaktu sa tlom i pojavu neravnomjernih slijeganja. Proračun aseizmičkih konstrukcija vrši se u saglasnosti sa propisima za građenje u seizmičkim područjima. Određuju se ekvivalentne horizontalne proračunske seizmičke sile sa kojima se proračunavaju i dimenzioniraju elementi konstrukcije. U slučajevima kada je potrebna bolje definisana sigurnost konstrukcije objekta, vrši se direktna dinamička analiza konstrukcije zastvarna seizmička dejstva. Kod ovog proračuna optimizuje se krutost, čvrstoća i žilavostkonstrukcije, čime se može definisati kriterijum sigurnosti u zavisnosti od uslova fundiranja, seizmičnosti terena i karakteristika upotrijebljenog materijala i tipa konstrukcije. Na osnovu opštih principa projektovanja aseizmičkih konstrukcija preporučuje se sljedeće: . Na predmetnom području moguća je gradnja objekata različite spratnosti, uz primjenu svih standardnih građevinskih materijala za konstrukcije i oblikovanje objekata. . Mogu biti zastupljeni najrazličitiji konstruktivni sistemi.

144

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica . Kod zidnih konstrukcija preporučuje se primjena zidarije, ojačane sa horizontalnim serklažima i armirane zidarije različitog tipa. . Pored ramovskih armirano-betonskih konstrukcija može biti primijenjena izgradnja objekta ramovskih konstruktivnih sistema ojačanih sa armirano-betonskim dijafragmama (jezgrima), kao i konstrukcija sa armirano-betonskim platnima. . Kod primjene prefabrikovanih armirano-betonskih konstrukcija preporučuje se primjena monolitnih veza između elemenata konstrukcije. . Preporučuje se primjena dovoljno krutih međuspratnih konstrukcija u oba ortogonalna pravca, koje treba da obezbijede distribuciju seizmičkih sila u elementima konstrukcije prema njihovim deformacionim karakteristikama. . Moguća je primjena najrazlicitijih materijala i elemenata za ispunu. Prednost imaju lake prefabrikovane ispune koje bitno ne utiču na ponašanje osnovnog konstruktivnog sistema.

Ukoliko se primjenjuje kruta i masivna ispuna (opeka ili blokovi najrazličitijeg tipa) treba uzeti u obzir uticaj ispune na osnovni konstruktivni sistem. Projektovanje temelja konstrukcije objekta za dejstvo osnovnih opterećenja treba zasnovati nasljedećim načelima:

. Temelje konstrukcije treba projektovati tako da se za dejstvo osnovnog opterećenja izbjegnu diferencijalna slijeganja. . Temelje objekta treba izvoditi na dobrom tlu. . Temeljenja djelova konstrukcije ne izvode se na tlu koje se po karakteristikama značajno razlikuje od tla na kome je izvršeno temeljenje ostalog dijela konstrukcije. Ako to nije moguće, objekat treba razdvojiti na konstruktivne jedinice prema uslovima tla. . Primjenu dva ili više načina temeljenja na istom objektu izbjegavati, osim ako se svaki načintemeljenja primjenjuje pojedinačno po konstruktivnim jedinicama. . Opterećenje koje se prenosi preko temeljne konstrukcije na tlo mora da bude homogeno raspoređeno po cijeloj konstruktivnoj površini. . Treba obezbijediti dovoljnu krutost temeljne konstrukcije, a posebno na spojevima temeljnihgreda sa stubovima konstrukcije. . Prije početka projektovanja neophodno je uraditi geomehaničko ispitivanje tla.

Preporuke za projektovanje infrastrukturnih sistema: . Pri projektovanju vodova infrastrukture, a naročito glavnih dovoda potrebno je posebnu pažnju posvetiti inženjersko-geološkim i seizmološkim uslovima terena i tla. . Za izradu vodova infrastrukture treba koristiti fleksibilne konstrukcije, koje mogu da slede deformacije tla. Izbjegavati upotrebu krutih materijala (nearmiran beton, azbestcementne cijevi i sl.) za izradu vodova infrastrukture. . Izbjegavati nasipne, močvarne i nestabilne terene za postavljanje trasa glavnih vodova svih instalacija. . Podzemne električne instalacije treba obezbjediti uređajima za isključenje pojedinih rejona.

145

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica . Pri projektovanju saobraćajnica treba prići ne samo sa ekonomsko-saobraćajnog već i sa aspekta planiranja i projektovanja saobraćaja na seizmički aktivnim područjima. U sistemu saobraćajnica poželjno je obezbjediti paralelne veze tako da u slučaju da jedna postane neprohodna, postoji mogućnost da se preko druge obezbjedi nesmetano odvijanje saobraćaja. Prije izrade tehničke dokumentacije preporuka investitor je obavezan da shodno članu 7 Zakona o geološkim istraživanjima (’’Službeni list RCG’’, broj 28/93 i izmjene 42/94 i 26/07) izradi Projekat geoloških istraživanja tla za predmetnu lokaciju i Elaborat o rezultatima izvršenih geoloških istraživanja, i na iste pribavi saglasnost nadležnog ministarstva. Projekat konstrukcije prilagoditi arhitektonskom rješenju uz pridržavanje važećih propisa I pravilnika: Pravilnik o opterećenju zgrada PBAB 87 („Službeni list SFRJ”, br. 11/87) i Pravilnik o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmičkim područjima („Službeni list SFRJ”, br. 31/81, 49/82, 21/88 i 52/90). Za potrebe proračuna koristiti podatke Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju oklimatskim i hidrološkim karakteristikama u zoni predmetne lokacije.

SMJERNICE ZA ZAŠTITU ŽIVOTNE SREDINE

U odnosu na planiranu namjenu potrebno je u fazi implementacije predmetnog plana sprovoditi čitav niz legislativnih, planskih, organizacionih, tehničko-tehnoloških mera zaštite kako bi se predupredila eventualna zagađenja. Zaštita životne sredine prije svega podrazumijeva poštovanje svih propisa utvrđenih zakonskom regulativom. U tom kontekstu je, na osnovu planiranih namjena na prostoru koji je predmet DUP-a, dominantno potrebno primjenjivati propozicije sljedećih zakonskih i podzakonskih akata: . Zakona o životnoj sredini („Službeni list CG“, broj 48/08, 40/10 i 40/11); . Zakona o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja životne sredine („Službeni list RCG”, br. 80/05); . Zakona o procjeni uticaja na životnu sredinu („Službeni list RCG”, br. 80/05, 40/10, 73/10, 40/11 i 27/13); . Zakona o vodama („Službeni list CG“, br 27/07); . Zakona o zaštiti vazduha („Službeni list CG“, br. 25/10); . Zakona o zaštiti od buke u životnoj sredini („Službeni list CG“, br. 28/11 i 1/14); . Zakona o upravljanju otpadom („Službeni list CG“, br. 64/11); . Pravilnika o grančenim vrijednostima buke u životnoj sredini, načinu utvrđivanja indikatora buke i akustičkih zona i metodama ocjenjivanja štetnih efekata buke ("SL list CG", br. 60/11); . Uredbe o zaštiti od buke („Službeni list RCG”, br. 24/95, 42/00); . Uredbe o projektima za koje se vrši procjena uticaja na životnu sredinu („Službeni list RCG«, br. 20/07); . Uredbe o klasifikaciji i kategorizaciji površinskih i podzemnih voda (’’Službeni list RCG’’, br. 27/07);

146

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica . Pravilnika o kvalitetu i sanitarno tehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o utvrđenom kvalitete otpadnih voda (’’Službeni list RCG’’, br. 45/08); . Pravilnika o emisiji zagađujućih materija u vazduh („Službeni list RCG”, br. 25/01).

Prilikom sprovođenja DUP-a, potrebno je sprovoditi sledeće smjernice/mjere zaštite životne sredine:

Opšte smjernice za zaštite . obaveza je investitora da se, prilikom izrade tehničke dokumentacije za objekte koji mogu izazvati zagađenja životne sredine, obrati nadležnom organu za poslove zaštite životne sredine sa Zahtjevom o potrebi izrade Procjene uticaja na životnu sredinu u skladu sa propozicijama Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu i Uredbom o projektima za koje se vrši procjena uticaja na životnu sredinu; . prije izgradnje objekata potrebno je prostor opremiti svom potrebnom komunalnom infrastrukturom kako bi se izbjegla oštećena i zagađenja osnovnih činilaca životne sredine; . izgradnja objekata, izvođenje radova, odnosno obavljanje tehnološkog procesa, može se vršiti pod uslovom da se ne izazovu trajna oštećenja, zagađivanje ili na drugi način degradiranje životne sredine;

Smjernice za zaštitu voda . sve objekte je potrebno priključiti na kanalizacioni sistem, a ukoliko to iz tehničkih razloga nije moguće, za takve objekte obezbijediti izgradnju/postavljanje vodonepropusnih septičkih jama i njihovo redovno održavanje/praženjenje od strane nadležne institucije; . nakon ispuštanja prečišćene otpadne vode u recipijent ne smije se ni u kom slučaju narušiti kvalitet recipijenta odnosno recipijent mora ostati u okviru klase i kategorije recipijenta predviđene Uredbom o klasifikaciji i kategorizaciji površinskih i podzemnih voda i Zakonom o vodama; . potrebno je da otpadne vode imaju kvalitet komunalne vode, odnosno otpadne vode koja se može upuštati u kanalizaciju po Pravilniku o kvalitetu i sanitarno tehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o utvrđenom kvalitete otpadnih voda. U slučaju da kvalitet otpadne vode ne ispunjava kvalitet komunalne otpadne vode potrebno je izvršiti prečišćavanje prije upuštanja u kanalizacioni sistem; . zabranjeno je upuštanje fekalne kanalizacije u bilo koji objekat za odvođenje kišne kanalizacije kao i upuštanje kišnicu u fekalnu kanalizaciju; . za tretman atmosferskih voda sa manipulativnih saobraćajnih površina, posebno za parking u funkciji planiranih objekata predvidjeti separatore ulja i taložnike kako bi se spriječilo njihovo rasipanje i obezbijediti njihovo redovno održavanje od strane nadležne službe;

147

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica . vršiti kontrolu kvaliteta vode i izvora zagađivanja, zabranom i ograničavanjem unošenja u vode opasnih i štetnih materija- supstanci;

Smjernice za zaštitu vazduha . unapređenjem saobraćajne mreže (proširivanje i asfaltiranje ulica, preusmjeravanje saobraćajnih tokova i iznalaženje i realizacija arhitektonskih, građevinskih i hortikulturnih rješenja između saobraćajnica i objekata) smanjiće se zaprašenost ulica i zagađenost vazduha uz glavnu i druge ulice; . obezbjeđivanjem redovnog pranja ulica ostvariće se smanjenje zaprašenosti prašinom sa kolovoza; . sa aspekta zaštite vazduha od zagađivanja potrebno je uspostaviti sistem za kontrolu kvaliteta vazduha i izvršiti popis izvora zagađenja. Projekcije budućeg stanja iziskuju potrebu monitoringa integralnog zagađenja vazduha;

Smjernice za zaštitu zemljišta . posebnim mjerama smanjivati rizike od zagađivanja zemljišta pri skladištenju, prevozu i pretakanju naftnih derivata ili opasnih hemikalija; . predvidjeti preventivne i operativne mjere zaštite, reagovanja i postupke sanacije za slučaj izlivanja opasnih materija u zemljište; . zaštititi postojeći potencijal kvalitetnog poljoprivrednog zemljišta, naročito u blizini gradskih naselja (zoni aglomeracije), od pretvaranja u građevinsko zemljište; . unaprijediti organsku poljoprivredu i dati prednost tradicionalnim poljoprivrednim granama koje imaju povoljne uslove za razvoj; . ojačati ulogu poljoprivrede kao dominantne komponente u očuvanju bogatstva kulturnog pejzaža; . kontrolisano primjenjivati hemijska sredstva u poljoprivrednoj proizvodnji (vještačka đubriva, pesticidi i dr.); . izvršiti rekultivaciju degradiranih površina . graditi saobraćajnice sa sistemom kontrolisanog odvođenja i prečišćavanja atmosferskih voda; . uspostaviti sistem stroge kontrole odlaganja otpada u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom („Sl.list CG“, br. 64/11); izvršiti sanaciju svih nelegalnih deponija lociranih duž saobraćajnica, u dolinama rijeka i dr.

Smjernice za zaštitu od buke Pravilnikom o graničnim vrijednostima buke u životnoj sredini, načinu utvrđivanja indikatora buke i akustičkih zona i metodama ocjenjivanja štetnih efekata buke ("SL list CG", br. 60/11) utvrđuju se, između ostalog i granične vrijednosti buke u životnoj sredini, način utvrđivanja indikatora buke i određivanja akustičkih zona u skladu sa namjenom otvorenih prostora, kao i metode ocjenjivanja štetnih efekata buke. Legilsativom su određeni najviši dopušteni nivoi buke. Buka štetna po zdravlje je svaki zvuk iznad granične vrijednosti. Zaštita od buke obuhvata mjere koje se preduzimaju u cilju: . sprječavanja ili smanjivanja štetnih uticaja buke na zdravlje ljudi i životnu sredinu; . utvrđivanja nivoa izloženosti buci u životnoj sredini na osnovu domaćih i međunarodno prihvaćenih standarda;

148

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica . prikupljanja podataka o nivou buke u životnoj sredini i obezbjeđivanja njihove dostupnosti javnosti; . postizanja i očuvanja zadovoljavajućeg nivoa buke u životnoj sredini. Zaštita od buke postiže se: . uspostavljanjem sistema kontrole izvora buke; . planiranjem, praćenjem, sprječavanjem i ograničavanjem upotrebe izvora buke; . podizanjem pojaseva zaštitnog zelenila i tehničkih barijera na najugroženijim lokacijama (pojasevi uz postojeće i planirane saobraćajnice); . izradom akustičkih karata na bazi jedinstvenih indikatora buke i metoda procjene buke u životnoj sredini; . izradom akcionih planova kratkoročnih, srednjoročnih i dugoročnih mjera zaštite od buke u životnoj sredini.

Mjerama zaštite od buke sprječava se nastajanje buke, odnosno smanjuje postojeća buka na granične vrijednosti nivoa buke. Objekti se moraju graditi u skladu sa Rješenjem o utvrđivanju akustičkih zona na teritoriji Glavnog grada Podgorice koje je donešeno na osnovu Zakona o zaštiti od buke u životnoj sredini ("SI list CG", br. 28/11, 1/14) i navedenog pravilnika.

Smjernice za zaštitu kulturnih dobara Ukoliko se prilikom izvođenja građevinskih i zemljnih radova bilo koje vrste na području zahvata naiđe na nalazište ili nalaze arheološkog značenja, prema članu 87 i članu 88. Zakona o zaštiti kulturnih dobara (Sl. List RCG, br. 49/10 , 40/11) pravno ili fizičko lice koje neposredno izvodi radove, dužno je prekinuti radove i o nalazu bez odgađanja obavijestiti Ministarstvo kulture i Upravu za zaštitu kulturnih dobara radi utvrđivanja daljeg postupka

Smjernice za zaštitu od elementarnih i drugih nepogoda Mjere zaštite od elementarnih nepogoda podrazumijevaju preventivne mjere kojima se sprečava ili ublažava dejstvo elementarnih nepogoda:

. Prirodne nepogode (zemljotres, požari, klizanje tla, vjetrovi); . Nepogode izazvane djelovanjem čovjeka (havarije industrijskih postrojenja, požari velikih razmjera, eksplozije i dr.); . drugi oblik opšte opasnosti (tehničko-tehnološke i medicinske katastrofe, kontaminacija, pucanje brana i dr.).

Štete izazvane elementarnim nepogodama u Crnoj Gori su velike. Naročito su izražene štete od zemljotresa, požara, poplava, klizišta i jakih vjetrova. Pošto su štete od elementarnih nepogoda po karakteru slične ratnim katastrofama, ciljevi i mjere zaštite su djelimično identične. Za prostor zahvata ovog planskog dokumenta najveću opasnost predstavljaju tehničko tehnološke katastrofe i kontaminacija.

U cilju zaštite od elementarnih nepogoda postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti i spašavanju (Sl. list CG broj 13/2007) i Pravilnikom o mjerama zaštite od elementarnih nepogoda (Sl. list RCG broj 8/1993).

149

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Smjernice za zaštitu od požara Smjernice za zaštitu od požara i eksplozija se sprovode: . poštovanjem propisanih rastojanja između objekata različitih namjena kako bi se spriječilo širenje požara sa jednog objekta na drugi, kao i vertikalnih gabarita; . izgradnjom saobraćajnica propisane širine tako da omoguće prolaz vatrogasnim vozilima do svih parcela i objekata na njima, kao i garažama, manevrisanje vatrogasnih vozila, kao i nesmetani saobraćajni tok; . pravilnim odabirom materijala i konstrukcije kako bi se povećao stepen otpornosti zgrade ili požarnog segmenta prema požaru; . izgradnjom hidrantske mreže sa pravilnim rasporedom nadzemnih hidranata; . uvlačenjem zelenih pojaseva prema centralnoj zoni naselja, osim visokovredne komponentne uređenja prostora, dobijaju se privremene saobraćajnice u vanrednim prilikama za evakuaciju korisnika prostora i kretanje operativnih jedinica; . prilikom izrade investiciono-tehničke dokumentacije obavezno izraditi projekte ili elaborate zaštite od požara (i eksplozija ako se radi o objektima u kojima se definišu zone opasnosti od požara i eksplozija), planove zaštite i spasavanja prema izrađenoj procjeni ugroženosti za svaki hazard posebno i za navedenu dokumentaciju pribaviti odgovarajuća mišljenja i saglasnost u skladu sa Zakonom; . za objekte u kojima se u skladište, pretaču, koriste ili u kojim se vrši promet opasnih materija obavezno pribaviti mišljenje na lokaciju od nadležnih organa kako ti objekti svojim zonama opasnosti ne bi ugrozili susjedne objekte; . djelovanjem vatrogasnih jedinica opštine Podgorica u vanrednim situacijama (vatrogasnim ekipama omogućiti pristup lokalnim saobraćajnicama i najbližim vodnim objektima). Prilikom izrade tehničke dokumentacije pridržavati se sljedeće zakonske regulative: Zakon o zaštiti i spašavanju („SL. Crne Gore“ br 13/07, 05/08, 86/09 i 32/11), Pravilnik o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu za gašenje požara (SL.SFRJ , br 30/91), Pravilnik o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređenje platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara (Sl.SFRJ, br.8/95), Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu visokih objekata od požara ( SL.SFRJ, br. 7/84), Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu skladišta od požara i eksplozija ( SL.SFRJ, br.24/87), Pravilnik o izgradnji postrojenja za zapaljve tečnosti i o uskladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti ( SL.SFRJ, br.20/71 i uskladištenju i pretakanju goriva ( SL. SFRJ, br.27/71), Pravilnik o izgradnji postrojenja za tečni naftni gas i o uskladištavanju i pretakanju tečnog naftnog gasa ( SL. SFRJ, br.24/71 i 26/71).

Smjernice i mjere za spriječavanje i zaštitu od prirodnih i tehničko - tehnoloških nesreća U cilju zaštite od elementarnih nepogoda postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti i spašavanju (''Sl.listCG br.13/2007) i Pravilnikom o mjerama zaštite od elementarnih nepogoda (''Sl.list RCG br. 8/1993), odnosno važećim zakonima i pravilnicima koji regulišu ovu oblast.

150

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Smjernice za povečanje energetske efikasnosti, racionalnu potrošnju energije i korišćenje obnovljivih izvora energije

U cilju racionalizacije potrošnje energije i sve izraženijih zahtjeva za zaštitom čovjekove okoline predlažu se dvije osnovne mjere: štednja i korišćenje alternativnih izvora energije.

Osnovna mjera štednje je poboljšanje toplotne izolacije prostorija, koja ne dozvoljava pregrevanje dok u zimskom zadržava toplotu. Osim odgovarajuće termoizolacije potrebno je voditi računa o adekvatnoj veličini otvora vodeći računa o mikroklimatskim uslovima ovog podneblja.

Energetske potrebe u ovom području mogu se podmiriti iz nekonvencijalnih primarnih izvora, kao što su energija vode i energija direktnog sunčevog zračenja. Treba težiti da se primjenjuju one energetske transformacije gdje nema izgaranja ni proizvodnje ugljendioksida.

Kod gradnje novih objekata važno je već u fazi idejnog projekta u saradnji sa projektantom predvidjeti sve što je potrebno da se dobije kvalitetna i optimalna energetski efikasna zgrada. Uvođenjem energetske komponente u arhitektonsko projektovanje težilo bi se postizanju optimalnih odnosa između arhitekture i potrebne energije objekta. Veza između arhitekture i energije može se analizirati kroz sljedeće: . Analizirati lokaciju, orjentaciju i dispoziciju objekta; . Voditi računa o obliku i boji objekta, nagibu krovnih površina . Primjeniti visoki nivo toplotne izolacije kompletnog spoljnjeg omotača objekta i izbjegavati toplotne mostove; . Iskoristiti toplotne dobitke od sunca i zaštititi se od pretjeranog osunčanja; . Koristiti energetski efikasan sistem grijanja, hlađenja i ventilacije, i kombinovati ga sa obnovljivim izvorima energije.

Smjernice za zaštitu prirodnih i pejzažnih vrijednosti Na području Plana ne postoje zaštićeni spomenici prirode. Takođe, nije uočeno prisustvo pojedinih zaštićenih biljnih i životinjskih vrsta. U slučaju evidentiranja zaštićenih biljnih i životinjskih vrste postupati u skladu sa Članom 80. Zakona o zaštiti prirode (“Službeni list CG“, 51/08 i 21/09), kao i Rješenjem o stavljanju pod zaštitu pojedinih biljnih i životinjskih vrsta (“Službeni list RCG“, 76/06).

151

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica Sačuvati postojeću matricu poljoprivrednog zemljišta, u smislu očuvanja agrikulturnog pejzaža. Neophodno je očuvati postojeću matricu/formu poljoprivrednih parcela i očuvati postojeće živice/šumarke. Ukoliko sa prilikom iskopa terena za izgradnju saobraćajnica i objekata naiđe na eventualne paleontolooške, mineraloške i slične nalaze, koji predstavljaju geonasljeđe, obavezno je prekinuti radove, obavjestiti organ uprave nadležan za zaštitu prirode, kako bi njihovi stručnjaci prikupili nalaze, odnosno izvršili neophodna istraživanja i druge radnje i aktivnosti (Član 47. Zakona o zaštiti prirode (“Službeni list CG“, 51/08 i 21/09).

Smjernice od interesa za odbranu zemlje Osnovna mjera civilne zaštite je izgradnja skloništa u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju skloništa (Sl. list SFRJ br. 55/83). Da bi se povredivost prostora svela na najmanju moguću mjeru, pri organizaciji prostora naročita pažnju treba posvetiti:

. smanjenju obima i stepena razaranja uslijed elementarnih nepogoda i ratnih opasnosti; . smanjenju obima ruševina i stepenu zakrčenosti od rušenja; . povećanju prohodnosti poslije razaranja za evakuaciju stanovništva i sl.; . sprječavanju zagađivanja tla, površinskih i podzemnih voda; . izdvajanju i stavljanju izvorišta vode pod poseban režim; . osiguranju alternativnih izvora energije; . stavljanju pod zaštitu ugroženog poljoprivrednog zemljišta, posebno zaštita najkvalitetnijeg poljoprivrednog zemljišta i šuma; . izbjegavanju prevelikih koncentracija stambene izgradnje; . ravnomjernom raspoređivanju stanovništva na način da se osigura korišćenje ukupnog prostora; . osiguranje odgovarajuće organizacije saobraćaja; . polaganju trasa i objekata vodoprivrednih sistema (vodosnabdijevanje i odvodnja); . planiranju mreže skloništa i drugih zaštitnih objekata; . osiguranje prilaza vatrogasnim vozilima i vozilima hitne pomoći do svakog objekta; . osiguranje dovoljnih količina vode za zaštitu od požara.

USLOVI ZA KORIŠĆENJE PROSTORA DO PRIVOĐENJA NAMJENI

Do privođenja planiranoj namjeni treba omogućiti nesmetano korišćenje ovog prostora za postojeće namjene, ali ne i njihovo proširivanje ili mijenjanje namjena van onih propisanih Planom. Na dijelu neizgrađenog prostora predviđenog za određene sadržaje, do privođenja namjeni nije dozvoljena bilo kakva gradnja.

152

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

FOTOGRAFIJE SA LOKACIJE

153

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

154

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

155

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

ANALITIČKI PODACI PLANA

156

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

157

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

NAPOMENA: Koordinate su naslovljene po matematičkom koordinatnom sistemu (X,Y), što odgovara primjeni u dwg formatu (AutoCAD/ArcGIS).

158

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Detaljni urbanistički plan "GORNJA GORICA 3 - DIO B" - PODGORICA POSTOJEĆE STANJE Br. Površina pod BRGP Postojeća postojećeg objektom (m²) Postojeći sadržaji spratnost objekta (m²) ukupno 1 324 324 VP vinarija/Plantaže 13.jul 2 454 454 VP vinarija/Plantaže 13.jul 3 498 498 VP vinarija/Plantaže 13.jul 4 1.027 1.027 VP vinarija/Plantaže 13.jul 4a 57 57 VP vinarija/Plantaže 13.jul 5 610 1.799 P+1 vinarija/Plantaže 13.jul 6 220 220 VP vinarija/Plantaže 13.jul 7 18 18 P portirnica - vinarija/Plantaže 13.jul 8 110 260 P+1 stanovanje 9 86 195 S+P+1 stanovanje 10 140 260 P+1 stanovanje 10a 45 45 P pomoćni/garaža 10b 32 32 P poslovanje/auto servis 11 128 128 P stanovanje 12 1.023 1.023 VP balon sala 13 55 55 P poslovanje/kafana 14 103 198 P+1 stanovanje 15 121 276 P+1 stanovanje 15a 20 20 P pomoćni/garaža 16 124 269 P+1 stanovanje 17 92 184 P+1 stanovanje 18 99 99 P+1 stanovanje 18a 20 20 P pomoćni 19 213 213 P u izgradnji 20 64 64 P stanovanje 21 836 836 P Konjički klub 22 1.094 1.094 P Konjički klub 23 1.093 1.093 P Konjički klub 24 1.078 1.078 P Konjički klub 25 151 151 P Konjički klub 26 324 324 P Konjički klub 27 269 269 P Konjički klub 28 3.144 3.145 P Konjički klub 159

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

29 15 15 P pomoćni 30 98 98 P stanovanje 30a 102 102 P pomoćni 31 58 58 P pomoćni 32 125 125 P stanovanje 32a 46,91 46,91 P pomoćni 33 137 262 P+1 stanovanje 33a 206 206 P pomoćni 34 148 295 S+P+1 stanovanje 34a 59 59 P pomoćni 35 166 490 P+1+Pk stanovanje 36 196 370 P+1 poslovanje/pekara Dušan 36a 75 135 P+1 poslovanje/pekara Dušan 37 21 21 P pomoćni 38 22 22 P pomoćni 39 4 4 P pomoćni 40 51 51 P pomoćni 41 18 18 P pomoćni 42 148 148 VP magacin/pekara Dušan 43 194 194 VP magacin/pekara Dušan 44 109 109 T temelji 45 104 208 P+1 stanovanje

UKUPNO 15.727 18.716

160

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

Detaljni urbanistički plan "GORNJA GORICA 3 - DIO B" - PODGORICA ZONA A - POSTOJEĆE STANJE Br. Površina pod BRGP Postojeća postojećeg objektom (m²) Namjena površina spratnost objekta (m²) ukupno 1 324 324 VP vinarija/Plantaže 13.jul 2 454 454 VP vinarija/Plantaže 13.jul 3 498 498 VP vinarija/Plantaže 13.jul 4 1.027 1.027 VP vinarija/Plantaže 13.jul 4a 57 57 VP vinarija/Plantaže 13.jul 5 610 1.799 P+1 vinarija/Plantaže 13.jul 6 220 220 VP vinarija/Plantaže 13.jul 7 18 18 P portirnica - vinarija/Plantaže 13.jul UKUPNO 4.398

21 836 836 P Konjički klub 22 1.094 1.094 P Konjički klub 23 1.093 1.093 P Konjički klub 24 1.078 1.078 P Konjički klub 25 151 151 P Konjički klub 29 15 15 P pomoćni 37 21 21 P pomoćni UKUPNO 4.287

26 324 324 P Konjička policija 27 269 269 P Konjička policija 28 3.144 3.145 P magacin/Plantaže 13.jul UKUPNO 3.739

ukupno 11.234 12.423 (m²) POSTOJECA BGP u namjeni PO (m²)- Plantaže 13.jul(vinarija, konjički klub, magacin) 12.423

POSTOJECA BGP u namjeni PO (m²) 5.446

POSTOJECA BGP UKUPNO u namjeni PO (m²) 17.869

161

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

10 KP > 2500m² u namjeni PO (tj. 10*250m²) 2.500

UKUPNO BGP u namjeni PO (m²) 20.369

162

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

UKUPNI PROSTORNI I URBANISTIČKI POKAZATELJI

PLANIRANO STANJE

• Površina zahvata plana...... 30,10 ha • Površina urbanističkih parcela...... 7.667 m² • BGP prizemlja...... 2.792 m2 • BGP objekata ...... 5.584 m2

• BGP stanovanja (MN)...... 373 m² • BGP poslovanja (MN)...... 4.121 m²

1. BGP ukupno u namjeni ŠS...... 1.089 m² 2. BGP ukupno u namjeni MN...... 4.495 m² BGP objekata 5,584

• Prosječna površina stambene jedinice...... 100 m² • Broj stambenih jedinica...... 3 • Ukupan broj stanovnika ...... 10

• Indeks zauzetosti na nivou zahvata plana 0.009 • Indeks izgrađenosti na nivou zahvata plana 0.018

• Gustina stanovanja (bruto) 0,33 st/ha G (bruto)=broj stanovnika/površina planskog područja

Površine za stanovanje male gustine do 120 st/ha

163

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

POVRŠINE U POLJOPRIVREDI

• ZONA A površina zahvata ...... 15,44 ha • ZONA B površina zahvata ...... 13,90 ha • ZONA C površina zahvata ...... 0,76 ha

POSTOJECA BGP u namjeni PO (m²) - Zona A - Plantaže 13.jul(vinarija, konjički klub, magacin) 12.423

POSTOJECA BGP u namjeni PO 5.446 – Zona B (m²)

POSTOJECA BGP 17.869 UKUPNO - u namjeni PO (m²)

10 KP > 2500m² u namjeni PO 2.500 (tj. 10*250m²)

UKUPNO BGP u namjeni PO 20.369 (m²)

• Broj stambenih jedinica postojećih objekata u namjeni PO...... 34 • Ukupan broj stanovnika PO postojećih objekata u namjeni PO...... 107 • Broj mogućih stambenih jedinica objekata. u namjeni PO...... 19 • Mogući broj stanovnika objekata. u namjeni PO...... 60

• Ukupan broj mogućih stambenih jedinica u namjeni PO ...... 52 • Ukupan broj mogućih stanovnika u namjeni PO...... 167

164

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

PRIKAZ POSTOJEĆEG I PLANIRANOG BILANSA POVRŠINA

PODACI O POSTOJEĆEM KORIŠĆENU ZEMLJIŠTA m2 % Neuređene poljoprivredne površine 129.198,77 42,92 Uređene poljoprivredne površine 24.249,61 8,05 Objekti u poljoprivredi – vinski podrum 16.163,79 5,37 Površine za sport-(konjički klub, konjička policija) 44.011,74 14,62 Površine za sport (balon sala) 550,97 0,18 Maslinjak 13.634,92 4,53 Površine pod livadskom vegetacijom 18.443,85 6,12 Infrastrukturni objekti (TS) 4,20 0,001 Površine za stanovanje 9.971,67 3,31 Površine za stanovanje sa djelatnostima 734,72 0,24 Uređene zelene površine 3.363,65 1,11 Kanal za navodnjavanje poljoprivrednih površina 3.897,41 1,29 Površine pod saobraćajnicama 36.761,74 12,21 UKUPNO 300.987,04 100

PODACI O PLANIRANOJ NAMJENI POVRŠINA m2 % Poljoprivredne površine-obradivo zemljište 261.343,58 86,82 Površine za mješovite namjene 5.307,55 1,76 Površine za školstvo i socijalnu zaštitu 2.317,28 0,76 Objekti elektroenergetske infrastrukture 42,00 0,01 Objekti hidrotehničke infrastrukture 3.619,37 1,20 Površine javne namjene 214,98 0,07 Drumski saobraćaj 28.142,28 9,35 UKUPNO 300.987,04 100

165

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

3 3 Broj stambenih jedinica stambenih Broj Namjena površina Namjena

ŠS MN MN Maksimalna planirana spratnost planirana Maksimalna

P+1 P+1 P+1 Indeks izgrađenosti Indeks

0,47 0,80 1,00

) ² (m BGP

5.584 1.089 3.251 1.244 Indeks zauzetosti Indeks

PLANIRANO STANJE PLANIRANO

0,24 0,50 0,40

) ² (m objektom pod Površina 545 622

2.792 1.625 Postojeći sadržaji Postojeći

poslovanje/pekaraDušan poslovanje/pekaraDušan magacin/pekaraDušan magacin/pekaraDušan Postojeća spratnost Postojeća

VP VP P+1 P+1 Indeks izgrađenosti Indeks

0,68 BGP ukupno (m²) ukupno (m²) ukupno BGP

847 BGP (m²) ukupno (m²) BGP

847 370 135 148 194

POSTOJEĆESTANJE Detaljniurbanistički plan"GORNJA GORICA3 - Dio B" Indeks zauzetosti Indeks

0,49 Površina pod objektom ukupno (m²) (m²) ukupno objektom pod Površina

613

Površina pod objektom (m²) (m²) objektom pod Površina 75

613 196 148 194 Br. postojećeg objekta postojećeg Br.

36 42 43 36a

) ² površina UP (m UP površina 42

7.667 2.317 4.064 1.244 broj UP broj

UP2 UP3 UP1 UPTS oznaka zone oznaka UKUPNO C A B

166

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

BIBLIOGRAFIJA

. Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata („Sl.list Crne Gore“, broj 51/08, 40/10, 4/11) . Zakon o komunalnoj djelatnosti („Sl.list RCG”, br. 12/95) . Zakon o upravljanju otpadom (“Sl.list CG” broj 64/11,39/16) . Zakon o elektronskim komunikacijama („Sl.list RCG“, broj 40/13) . Zakon o putevima („Sl.list RCG“, broj 42/04) . Zakon o energetici („Sl.list RCG“, broj 39/03) . Zakon o životnoj sredini („Sl.list RCG“, broj 12/96, 55/00, 44/08) . Zakon o zaštiti kulturnih dobara („Sl.list RCG“, broj 49/10) . Zakon o zaštiti spomenika kulture („Sl.list RCG“, broj 47/91, 27/94) . Zakon o vodama („Sl.list RCG“, broj 27/07) . Zakon o šumama („Sl.list RCG“ , broj 55/00) . Zakon o kulturi („Sl.list CG“, broj 49/08) . Zakon o socijalnoj i dječijoj zaštiti („Sl.list RCG” br. 78/05) . Zakon o geološkim istraživanjima,(028/93-514. 027/94-391. 042/94-612. 026/07- 4 . Zakon o zaštiti i zdravlju na radu ( "SI. list RCG " br. 34/14 ) . Pravilniku o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta , kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (’’Službeni list CG”, broj 24/10 i 33/14) . Priručnik za planiranje stambenih naselja u Crnoj Gori, Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Podgorica 2015. . Priručnik za planiranje i uređenje javnih prostora, Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Podgorica 2015. . Pravilnik o načinu izrade, razmjeri i bližoj sadržini tehnićke dokumentacije (/13) . Pravilnik o načinu vršenju tehničkog pregleda ( "SL. list RCG" br. 33/09) . Pravilnik o načinu vršenja stručnog nadzora u toku projektovanja i građenja projekta ( "SL. list RCG" br. 54/01) . Pravilnik o zajedničkom korišćenju elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme („Službeni list Crne Gore“ broj 52/14), . Pravilnik o širini zaštitnih zona i vrsti radio koridora u kojima nije dopušteno planiranje i gradnja drugih objekata (“Službeni list Crne Gore” 33/14), . Pravilnika o zajedničkom korišćenju elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme (SLCG broj 52/14), . Pravilnik o tehničkim i drugim uslovima za projektovanje, izgradnju i korišćenje elektronske komunikacione mreže, elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme u objektima („Službeni list Crne Gore“ broj 41/15)

167

DUP " Gornja Gorica 3-dio B " Podgorica

. Pravilnik o uslovima za planiranje, izgradnju, održavanje i korišćenje elektronskih komunikacionih mreža, elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme („Službeni list Crne Gore“ broj 59/15 i 39/16); . Pravilnika o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara (Sl.list SFRJ, br 8/95); . Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu visokih objekata od požara (Sl.list SFRJ, br 24/87); . Pravilnik o izgradnji postrojenja za zapaljive tečnosti i o uskladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti (Sl.list SFRJ, br 20/71 i 23/71); . Pravilnik o izgradnji stanica za snadbijevanje gorivom motornih vozila i o uskladištenju i pretakanju goriva (Sl.list SFRJ, br 27/11), . Pravilnik o izgradnji postrojenja za tečni naftni gas i o uskladištavanju i pretakanju tečnog naftnog gasa (Sl.list SFRJ, br 24/71 i 26/71). . Pravilnik o bližim uslovima za osnivanje ustanova u oblasti obrazovanja I vaspitanja (“Službeni list RCG” broj 40 od 22. Juna 2006.godine) . Prostorni plan Crne Gore do 2020. god. (Podgorica, 2008) . Prostorno urbanistički plan Glavnog grada Podgorica do 2025. god., Podgorica, 2014., („Službeni list CG – opštinski propisi“, broj 06/14); . Separat sa urbanističko tehničkim uslovima – PUP Glavnog grada podgorice do 2025.godine (saglasnost Ministarstva održivog razvoja i turizma broj 01-1124/52- 2013 od 12.05.2015.godine) . DUP „Gornja Gorica 3 – dio A“ ("Sl.List Crne Gore - Opštinski propisi, broj 1/2016" od 13.1.2016. god.) . DUP „Donja Gorica“ ("Sl.List Crne Gore - Opštinski propisi, broj 28/06" od 21.07.2006. god.) . DUP „Gornja Gorica 1“ ("Sl.List Crne Gore - Opštinski propisi, broj 28/11" od 13.09.2011. god.) . Odluke o naknadi za komunalno opremanje građevinskog zemljišta (Sl. List Crne Gore - opštinski propisi, broj 1/2016) . Statistički podaci - Monstat, retultati popisa 2003 - 2011.god

168