CONSULENTSCHAP INALGEMEN EDIENS TVOO RD EBLOEMISTERI J PROEFSTATIONVOO RD EBLOEMISTERI J TEAALSMEE R PROEFSTATIONVOO RTUINBOU WONDE RGLA ST ENAALDWIJ K

TEELTVA NPHALAENOPSI S

No- 35 Prijsf 17,5 0 Bloementeeltinformatie December198 8 Dezebrochur ewer d samengesteld door:

Ing.A.W .Smit s Consulentschapvoo rd eTuinbou w Aalsmeer-Utrecht

Met dankzegging aand evolgend epersone nvoo rhu ninbreng :

Ing.J.W .va nde rWeyde n FloriculturaBV ,Heemsted e Ing.P.C .va nO s Proefstationvoo rd eBloemisterij , Aalsmeer J.d eJon g Consulentschapvoo rd eTuinbou w Aalsmeer-Utrecht Ing.O.H.M.G .Ruy s Consulentschapvoo rd eTuinbou w Aalsmeer-Utrecht Ing.CL.J.M .Vermeule n Consulentschapvoo rd eTuinbou w Aalsmeer-Utrecht Ir.H .d eJon g Consulentschap inAlgemen eDiens t voord eBloemisteri j

OrchideeënkwekerM .Pau l leverdeenkel e foto'svoo rdez ebrochui^e .

Nietsui tdez euitgav ema gworde nvermenigvuldig d doormidde lva ndru ko fo p welkeander ewijz eook ,zonde r schriftelijketoestemmin gva nd ePublikatiecom - missieBloementeelt ,secretariaat :Linnaeuslaa n2a ,143 1J VAalsmeer .

Brochuresui td ereek sBloementeeltinformati e zijnt ebestelle ndoo rover ­ schrijvingva nd ekoste no pgirorekenin g 174 85 5te nnam eva nProefstatio n Aalsmeer,me tvermeldin gva nnumme re ntite lva nd egewenst ebrochure . INHOUD

Voorwoord 5

1.Economisch ebetekeni s 7

2.Algemen e gegevens 1<-

3.Vermeerderin g 22

4.Teeltmethod e 29

5.Bemesting ,substraa te nwate r 30

6.Teel t 35

7.Bloeibeïnvloedin g 40

8.Gewasbeschermin g 45

9.Oogs te nafze t 53

10.Bedri jfsopze te n -inrichting 57

11.Bedrijfseconomisch easpecte n 61 Literatuur 66 Bijlagen: -herkoms tsortimen t 68 - gewasbeschermingsmiddelen -meststofsamenstellin g samengesteldemeststoffe n -snijbloemenmiddele n VOORWOORD

Methe tverschijne nva ndez e teeltbrochure overd ePhalaenopsiscultuu r isee n veelheid aaninformati e gebundeld died eafgelope njare ni sontstaa nove rdez e teelt.He tbloeibeïnvloedingsonderzoe k ophe tProefstatio n inAalsmee rda t aanwijzingenui tbuitenland sonderzoe kverde rheef tuitgediept ,alsmed esnell e ontwikkelingenva ndez ecultuu ro pd ebedrijven ,hebbe nvee lkenni sopgele ­ verd.

Deintenti e tothe tschrijve nva ndez ebrochur e isgeruim e tijdgelede nuitge ­ sprokenbinne nd eambtelijk e gewasgroeporchide e (A.G.G.).Med edoo rhe tver ­ trekva nee naanta llede nblee fhe tbi jd eintentie .Gezie nd eontwikkelinge n indez ecultuu re nd ereed saanwezig ekennis ,alsmed ed ebehoeft eva nd eprak ­ tijkaa nee nbrochur e isbeslote nda tdez ebrochur e doorA .Smit s samengesteld zouworden .I nd eeindfas ehebbe nverschillend e deskundigeno phu nspecifiek e vakgebiedwaarnodi gaanvullinge ne ncorrectie saangebracht ,waarvoo rdank .

Dezebrochur ema ggezie nd ehoeveelhei de nsoor tinformati eal see nwelkom e aanvullingworde nbeschouw d ind ereek steeltbrochure sva nhe tConsulentscha p inAlgemen eDiens tvoo rd eBloemisterij .

Ing.A.W .Smit s Bedrijfsvoorlichte rbi jhe tConsulent ­ schapvoo rd eTuinbou wAalsmeer-Utrech t wt*v>wie'«'rm-nx«-W M •**«•• V."* • ^'«^•*rI^-IJIt-wt*>«>'«W^'3P-fI^V*W.>-'4-«»lW<

'••->....

'• . -f

>•'

lï:?§

•»^i^if^VS

•';.?•*; «-':•£•

öe aanvoerstig ging bij pot--Phalaenopsis gaat erg snel 1.ECONOMISCH E BETEKENIS

Teelt inander e landen

Deteel tva nPhalaenopsi svind tplaat sove rd egehel ewereld .D ebeteeld eop ­ pervlakteval techte rtegen .I nvee llande ni sd egren stusse nhobbyism ee n vakgerichte teelter gmoeilij k tetrekken .Belangrijk e landenzijn :Nederland , West-Duitsland, deVerenigd e Staten,Frankrijk ,Groot-Brittanni ë enHawaï .Bo ­ venal ishe tgebie dva nherkoms tbelangrijk ,namelij khe tVerr eOosten .

Teelt inNederlan d

Veilinggegevens

Deteel tva nPhalaenopsi s staatd elaatst ejare nster k ind ebelangstelling . Mededoo rd elag erentabilitei to pd eCymbidiumbedrijven ,zij nverschillend e kwekerserto eovergegegaa nPhalaenopsi s tegaa ntele nal ssnijbloem . Inplaat s vanhu nbedrij f tevergrote nkoo sme nvoo ree nkapitaalsintensiever e teelt. Ditwer dmed eversterk tdoo rresultate nva nbloeibeïnvloedingsonderzoe k ophe t Proefstation inAalsmee re nd eontwikkelin gva nd epot-Phalaenopsiscultuur , alsmedekennisuitwisselin g onderkwekers .Hierdoo re ndoo rd eredelijk eprijs ­ vorming isd euitbreidin gva ndez ecultuu rsne lgegaan .Di tkunne nw eafleze n uittabe l1 waari nd eomzetverdelin gvoo rd eorchideeë nva ntwe ejare ni s weergegeven.

Tabel1 .Omzetverdelin g orchideeën (inclusiefimport )i n198 5e n198 7i nmil ­ joenengulden s

Snijb l oemen Potpl.ante n 1985 1987 1985 1987 Cymbidium 94,2 97,8 9,0 11,6 Phalaenopsis 3,2 3,6 2,4 4,9 Paphiopedilum 3,5 3,7 0,8 1,2 Dendrobium 4,6 4,0 - - Overige 3,9 3,4 0,3 0,9

Totaal 109,4 112,4 12,5 18,7

Bron:VB Njaarstatistie k

Voorald euitbreidin g ind epotplantengroe p isopvallend .Mee rda nee nverdub ­ beling intwe ejaa r tijd.Wille nw eee noverzich tkrijge nho edi tzic hontwik ­ keldheef tbi jd esnijbloeme ne npotplante nme tbetrekkin g totaangevoerd ee n verkochtehoeveelhede ne nd eontwikkelin gva nd egemiddeld eprijzen ,da nmoe ­ tend etabelle n2 to te nme t4 bestudeer dworden . Eerstworde nd esnijbloeme nbekeken . Tabel2 .Aanvoe r enomzetgegeven sva nsnij-Phalaenopsi snaa rsoor t

1977 1979 1982 1985 1986 1987 Mascarade a 0,4 9 12 3 o 0,4 5 3 1 Gemengd a 7 23 44 21 o 11 14 21 10 Gestreept a 25 20 27 o 15 10 17 RedLi p a 9 219 372 420 o 9 106 196 233 Roze a 82 1945 1959 2013 o 61 924 961 958 Wit a 60 2375 2899 3316 o 73 1683 1985 2054 Lila a 33 o 30 Overige/tak a 0,1 163 11 7 o 0,1 101 39 15 Overige/bloem a 2339 392 404 441 o 1474 269 248 243 Geel a 14 o 8 Lichtroze a 44 24 25 o 22 8 9 Totaal a 1308 1685 2538 5192 5756 6286 o 791 1135 1721 3138 3480 3550 a- aanvoe rx 100 0stuk s o- omze tX f 1000, -

Bron:VB N (vierveilinge nFlora ,Berkel ,Westlan de nVBA ) Opmerking:doo rproduktcode-invoerin gi n198 4wa tgewijzigd ecijfers .

Opvallend isd ezee rsterk e toenameva nd eroz ee nwitt evariëteiten ,waarbi j dewitt evariëteite nhe tsnels tgroeiden .Di theef tuiteraar d gevolgengeha d voord egemiddeld eprijs . Ind eonderstaand e tabelee noverzich tva nd eontwikkelin gva nd egemiddeld e prijsva nroz ee nwitt evariëteiten .

Tabel3 .Overzich tva nd egemiddeld eprij spe rPhalaenopsis-snijbloe m vanaf 1982i ngulde npe rbloe m

Roze Wit 1982 0,75 1,22 1983 0,60 0,77 1984 0,50 0,72 1985 0,48 0,71 1986 0,49 0,69 1987 0,48 0,62

Deaanvoerspreidin gbi jd esnijbloeme ni snie ter ggoe dove rhe tjaa rver ­ deeld.D ekenni so md ebloe i tespreide ni se rwel ,maa re rword ttoc hno g enigszinsgespeculeer do pbijzonder egelegenheden .Anderszi jd s blijftme ntoc h temake nhoude nme td enatuurlijk ebloe idi etoc henigszin s invloedblijf t houdeno pd ebloeiperiode .Te rillustrati e figuur1 waari nva nee njaa rd e aanvoer-e nprijsontwikkelin gpe rmaan dzij nweergegeven .

Figuur 1.Aanvoer - enprijsontwikkelin gove r198 7bi jsnij-Phalaenopsi s Aanvoerx 100 0 Prijsx 1 0 800

10 11 maand aanvoerx 1000 bloemprijs Bijd epot-Phalaenopsi szij nd eontwikkelinge nspectaculairde r tenoemen .I n tabel4 i sa ft eleze nho edi tzic hheef tontwikkeld .

Tabel4 .Aanvoer -e nomzetontwikkelin gbi jpot-Phalaenopsi s

Aanvoerx 100 0s t Omzeti nmin .pl d Gem. priispe rplan t 1984 7,66 1985 256.000 2,4 9,48 1986 381.000 3,5 9,17 1987 574.500 4,9 8,58

Bron:VB Njaarstatistie k

Ommee r inzichtt ekrijge nho esne ld epotcultuu rzic huitbreidt ,i si nfiguu r 2d eaanvoerontwikkelin g instuk sva n198 4e n198 7weergegeven ,zoal sdi eo p deVB Aheef tplaatsgevonden .Daarbi j isuitgegaa nva nd etotal eaanvoer ,du s BBe nklo ksamen . Figuur 2. Aanvoer pot-Phalaenopsis in 1984 en 1987 op de VBA (klok + bemidde­ lingsbureau)

Aanvoer in stuks x 1000 70

10 11 12 maand

Figuur 3.Klokaanvoe r enprijsontwikkelin gbi jpot-Phalaenopsi s in198 7 Aanvoer x100 0stuk s Prijs ingulde n

3 4 7 8 9 10 11 12 maand =aanvoe r ++ + = gemiddeldeprij s

10 Figuur4 .Prijze nvoo rd eklo ke nbi jhe tbemiddelingsburea uva nd eVB Avoo r pot-Phalaenopsisi n198 7

Gemiddelde prijs in gulden 12r

12 3 4 5 6 7 10 11 12 maand =bemiddelingsburea u(BB ) klok

Figuur 2geef taa nda te rmee re nmee rgestuur dword t inhe tbloeitijdstip . Infiguu r 3zij nd eVBA-prij se naanvoergegeven s opd eklo kweergegeven .Grot e schommelingeni nd eaanvoe rleidde nnie tto teve ngrot eschommelinge n ind e prijs.Vi ad eVB Awerde ni ntotaa l320.16 9plante nverhandeld ,waarva nrui m 72% viad eklok .Me tdez ehoeveelhei d isvi ad eVB Arui m 55%va nd eVBN-hoe - veelhedenverhandeld .

Wanneerd ebehaald eprijze npe rplan tworde ngeanalyseerd ,blijk tda td ege ­ middeldeprij sbi jB Bhoge ri sda no pd eklok .Te rverduidelijkin g ishiervoo r gegevenfiguu r4 .Me nma gconcludere nda tove rhe talgemee nd evi aB Bverhan ­ deldeplante nbete rva nkwalitei tzijn .Uiteraar d spelendaa roo kfactore nme e zoalshe tkunne nlevere no ponmogelijk e tijdeno fd ejuist econtacten .

Hetareaa l

Hoewelhe tzee rmoeilij k iso miet sexact st ezegge nove r areaal-ontwikkeling vand elaatst ejare ni stoc hgetrach tme tbehul pva nPVS -e nVBN-gegeven see n schatting temake nva nhe tPhalaenopsis-areaa le nho ezic hdi tlijk tt eont ­ wikkelen.

Jaar Areaal (ha) 1979 1,8 1983 3,9 1985 5 1987 6

Metnam edoorda tbi jd ePVS-enquêt ed egroe porchideeë nvana f198 5nie tmee r gespecificeerdwordt ,moe the tcijfe rme td enodig evoorzichtighei dworde nge ­ bruikt.

11 2.ALGEMEN EGEGEVEN S

Taxonomie

Eenindelin gva nhe tplantenrij kgeef ton sinzich t ind everwantscha p tussen verschillende families,geslachte ne nsoorten .Di everwantscha p isonde rande ­ rebelangrij kbi jhe tmake nva nsoorts -e ngeslachtskruisingen .Verde rgeef t hetinformati e overd eoorspronkelijk eklimaatomstandighede n diebinne nee n geslachto fsecti evaa kgelij kzijn .

Deorchideeënfamili ebehoor t totd eklass ede rmonocoytylen .Binne ndi eklass e ishe td egrootst e familie.D eschattin gva nhe taanta lsoorte nloop tuitee n vanzo' n17.00 0to t30.000 . Ind eliteratuu rzij nverschillend e indelingenva nd efamili ede rorchideeë n bekend.Wi jwille nvolstaa nme tee nindelin gdi eafkomsti g isui t 'DieOrchi ­ deen'va nSchlechte rui t1985 :

Familie Orchidaceae Onderfamilies Cypripedioideae Neottioideae Epidendroideae Vandoideae Orchidoideae

Onderfamilie Vandoideae Geslachten Vandeae Maxillarieae Oncidiinae

Geslacht Vandeae Ondergeslachten: Sarcochilinae Doritis Phalaenopsis Vandinae Vanda Euanthe Renanthera Angraecinae Angraecum

Deoorspron g

Erbestaa nongevee rveerti gPhalaenopsis-soorte ndi eafkomsti gzij nui tee n gebiedda tzic huitstrek tva nd eHimalay a inhe tnoorde nva nIndia ,Tibe te n Chinato tZuidoost-Azi ë end eeilande nva nMaleisië ,Indonesi ëe nd eFilippij ­ nen,Noord-Australi ëe nNieuw-Guinea . Rond160 0wer dvoo rd eeerst ekee ree nPhalaenopsi swaargenome ne nbeschreven . Datgebeurd eo phe teilan dAmbon .I n175 5wer ddoo rLinnaeu sdi tgeslach tEpi - dendrumgenoemd ,maa rhe twa sd eNederlands ebotanis tKar lBlum edi e in182 5 erd ehuidig enaa mPhalaenopsi saa ngaf . Hetwoor dPhalaenopsi s isontleen daa ntwe eGrieks ewoorden , 'phalaina'e n 'opsis',di enaa rrespectievelij k 'nachtvlinder'e n 'uiterlijk'verwijzen .I n Engelandword tdi tgeslach too kno gwe lme t 'mothorchids 'aangeduid ,wa tzo ­ veelal smot-orchideeë nbetekent .

Phalaenopsiszij nepifytisch ee nlithofytisch eplante ndi egroeie no pboomtak ­ kene n-stronke ne no protse ne nmosse ndi eove rwate rhangen .Z eworde nbijn a

12 altijd inzwar eschadu wgevonden .Daarbi jmoe twe lworde nbedacht ,da td e lichtintensiteit indez eregio' sove rhe talgemee nvee lhoge r isda ni nonz e streken. Denatuurlijk ebloeiperiod eval tn ad eregentijd .I ndez eregentij dgaa td e temperatuur omlaag,waardoo r deuitgroe iva nbloemtakke nword tbevorderd . Driesoorten ,namelij kPhalaenopsi s lowii,Phalaenopsi sparishi ie nPhalaenop - sisesmarald azij nbladverliezen d inhu nnatuurlijk eomgeving .I ncultuur , waargee ndrastisch everanderinge noptrede ni nklimaat ,behoude nzi jhu nblad . Deleerachtig ebladere nkunne nvri jgroo tzij nto twe l4 5c mlan ge n7 c m breed.D eplante nkunne nto td esucculente nworde ngerekend ,wa t inhoudtda t debladere nwate rkunne nopslaan .Vel esucculente nzij ni nstaa to m 's-nachts C02i nd ebladere no pt eslaan .Overda gbi jvoldoend e lichtword tC0 2wee r gebruiktvoo rassimilatie .D emeerderhei dva nd esoorte ngroei t ind enatuu r bijee ntemperatuu rvariëren dva n1 8C 'snacht s tot3 5C overdag .D eregenva l bedraagtca .200 0m mpe rjaar .D eplante nkunne nhee lvee lwortel smaken , waarmee zijzic hovera laa nvas tkunne nhechten .E rword tsom sgedach tda td e hechtingsfunctiebelangrijke r isda nd ewateropneemfunctie .

Sortiment

Hethuidig e snijbloemen- enpotplantensortimen t isontstaa nui tee nveelhei d vankruisingen .Bi jhe tkruise nka nworde nuitgegaa nva ni nd enatuu rvoorko ­ mende soorten,waarva nenkel esoortkruisinge nkunne nzijn ,bijvoorbeel dPha ­ laenopsisx intermedia.Dez ei safkomsti gva nd ekruisin gPhalaenopsi saphro ­ ditex Phalaenopsi sequestris . Hetmees tword te rechte rme tcomplex ehybride ngewerkt .Verde rword te roo k gekruistme taa nPhalaenopsi sverwant e geslachten.Ee nva nd emees tgebruikt e geslachten,voo rbijvoorbeel dhe tintensivere nva nd eroz ekleur ,i songe ­ twijfeldDoriti spulcherrima .Dez e intergeslachtelijkekruisin gdraag td enaa m Doritaenopsis. Hierondervolg tee noverzich tva nd emees tbekend ebotanisch e Phalaenopsise n huninvloe do pon ssortiment : amabilis :grondlegge rhuidig esortiment ,witt ebloe mme tsom siet s geeli nd elip ,lang etakken ;beïnvloed tbloeirijkhei de n wittekleur .Nadeli gzij nstevighei de nvorm . sanderiana grondlegger rozesortiment ,roz ebloem ,lang egeboge ntak ­ ken;beïnvloed tkleu re nvorm . schilleriana grondleggerroz esortiment ,roz ebloem ,lang egeboge ntak ­ ken;beïnvloed tkleu re nbloeirijkheid .Nadeli gzij nhoud ­ baarheid envorm . stuartiana beïnvloedbloeirijkhei d envorm ,heef tal snadee lda ti nd e Iegenerati ed ehoudbaarhei dvermindert ;i sgebruik ti n rozee nRe dLip-sortiment . equestris-rosea grondleggerRe dLip-sortiment ,beïnvloed tbloeirijkheid ; vertaktgemakkelijk ,klein ebloe me nmati ghoudbaar . amboinensis heeftvee linvloe do pgel ee nrod ekruisingen ,verbeter td e houdbaarheid;matig ebloemvorm ,takbezettin ge nbloeirijk ­ heid. lueddemanniana veel invloedo pversterkin gva nkleur ;veela lgestreep t

13 49 f " ""f"—i— W * ' . •• X •' - * *—-...-.• ^:..4>^-".a ',rl J\

Phalaenops-ùs amabilis 'Lily Koster' Phalaenopsis sahilleriana

Phalaenopsis stuartiana 14 (geel,roz ee nrood )me tmatig evorm ,bloeirijkhei d entak - bezetting. violacea versterktrod ekleu r ind elip ,vee l invloedo prod ee n gestreeptekruisingen ;d etaklengt ee naanta lbloeme npe r taki smatig . mariae veel invloedo pbloeirijkheid ,vor me nvertakkend e takken metbloeme n ind ekleure nrood ,bron se ngeel ;gevoeli g voorziekte n (hartrot)e nbloemverkleuring .

fasciata veel invloedo pgel ee nrod ekruisinge ne nbloeirijkheid ; detakstan de nhe tachteroverklappe nva nd ebloeme nzij n nadelen.

fuscata intensiveertkleur ,rod eli pe nhoudbaarheid ;nadeli gzij n debloeirijkheid ,d eta ke nhe tachteroverklappe nva nd e bloemen.

mann11 intensiveertkleu re nbloeirijkhei d enoo khie rwee rpro ­ blemenme td etakstan de nhe tachteroverklappe nva nd e bloemen.

lindenii heeftvee l invloedo prod ekleu re ngestreept ebloemen ,d e bloeirijkheid envertakt e takken,maa rheef tklein ebloeme n metmatig ehoudbaarheid .

cornmgiana intensiveertd erod ekleur ,matig evor me nbloeirijkheid .

sumatrana intensiveertrod ekleur ,verhoog taanta lbloeme npe rtak ; matigebloemvor me n-grootte .

venosa intensiveertvoornamelij kd erod ekleur ;bloemgroott ee n aantalpe rta kmatig .

Inhe tbegi nva nd everedelin gwa sd eaandach tgerich to phe ttele nva ngrot e bloemenme tbred ebloembladen ,voornamelij kbestem dvoo rd esnijbloementeelt . Uitd ekruisin gva nPhalaenopsi s amabilisx Phalaenopsi saphrodit e ontstondd e witte 'Doris'.Ui td ePhalaenopsi s schillerianae nPhalaenopsi s sanderiana werdd eroz e 'Zada'ontwikkeld .Gedurend ehe teind eva nd evijftige r eni nhe t beginva nd ezestige rjare ngebruikte nverdelaar sveelvuldi g lijnenui td e 'Doris'e n 'Zada'me tPhalaenopsi samabilis ,schillerian ae nstuartiana .Dez e bloeienmeesta l ind ewinter . Degrot eplantmaa tva nd esnijbloemtype n isee nbeperkend e factor ind euit ­ breidingva nd epot-Phalaenopsisteelt .Bi jd evoo rd e snijbloementeelt geschiktecultivar skom tregelmati gee nplantdiamete rva nmee rda n5 0c me n eenbloemtaklengt eva nmee rda n10 0c mvoor . Deallernieuwst ehybride nvoo rd epotplantenprodukti e komenvaa kvoor tui t tweedwergsoorten ,namelij kPhalaenopsi sequestri se nPhalaenopsi slindenii . Bijbeid esoorte nzij nd ebladere nongevee r1 0c mlan ge nworde nd ebloeme n gevormdo p2 0c mlang ebloemtakken .D ebloeme nzij no flichtroze ,o fwi tme t eendoorsned eva n2, 5 tot4 cm .Phalaenopso s lindeniiheef tgroen estevig e bladeren,terwij lPhalaenopso sequestri sgroe nbla dheef tme tzilvergrijz e vlekken.

15 Phalaenopsis vouille (lueddemanniana x mariguan)

•,..v u• '- •

Phalaenopsis violaoea Phalaenopsis mariae

16 Figuur 5. Lengtedoorsnede van de top van de plant

apicaal meristeem aderen

oemtakknop

getatieve knop

Figuur 6. Monopodiale groeiwijze van Phalaenopsis kelkblad kroonblad

zijscheut

17 Ontwikkeling van de tak vanuit het okselknopstadium

18 Bijd ebenamin gva nd everschillend e cultivarse nsoorten ,zij nnoga lwa tfou ­ tengemaakt .I nd enatuu rkome ngrot everschille nvoo rbinne nee nsoort .Ver ­ derzij nvaa ktientalle nkruisinge nvoorafgegaan ,zoda te ree nhel ewaslijs t aanvoorouder s inhe tspe lzijn .He tgebrui kva nd e 'SandersLis to fOrchids ' kanhee lwa tnuttig e informatieove rbekend ekruisinge nleveren .I nd ebijla ­ genzij nenkel estambome nva nbekend etype nweergegeven .

Hethuidig e sortimentken tvel erassen ,di enie tech tnieu wmee rgenoem dkun ­ nenworden .Di tkom tdoorda te rmaa rweini gprofessionee lveredel dword ti n ditgeslacht .I nNederlan dzij nslecht senkel ebedrijve ndi ezic hhierme e bezighouden. InWest-Duitslan d zijne rwa tmee rbedrijve nbezi gme td everede ­ lingva nPhalaenopsis .I nFrankrij kgeld thetzelfd e alsi nNederland . Ind e Verenigde Statenword twe lvee lwer kverrich tdoo rhobbyisten .Hie rworde noo k veelnieuw erasse no pd emark tgebracht .Echt egoed enieuw erasse nme tgoed e eigenschappenworde nveela ldoo rtoeva lgevonden .Ee nkruisin gbloei tmeesta l nadri eto tvie rjaar .Doorda tzelfbestuivin gnie tmogelij k is,zij nall e genotypenverschillend .Ui tee npeu lkunne nhonderdduizende n zaadjeskomen , hetgeenaangeef twelk eprobleme ne rzic hvoordoen .

Watbetref tkleu rka ni nhe tsnijbloemensortimen t eenopsplitsin gworde n gemaakt in:wit ,roze ,Re dLip ,Mascarad ee noverige . Inhe tpotplantensortimen tword tno ggee nduidelij konderschei d gemaakttusse n deverschillend e cultivars.Ee ngrillig eaanvoer ,he tontbreke nva nd ejuist e naamgeving end esnell eontwikkelinge nmomentee l indez egroe pzij nhie rdebe t aan.Hopelij kkom thieri nverandering .

Morfologie

Deplan theef tee nmonopodial e groeiwijze,me tee nkort e stengel.E rworde n geenbulbe ngevormd .D ebladere nzij nvlezi ge nvri jbreed .Z estaa ni ntwe e rijentegenove relkaar .D ewortel szij ndi ke nvlezig .I nd eokse lva niede r bladontstaa ntwe eknoppen ,waarva nd eonderst evegetatie f ise nd ebovenste , delangst eva nd etwee ,zic hgeneratie fka nontwikkelen .I nd eonderst evij f totze soksel skunne nd evegetatiev eknoppe nto tontwikkelin gkomen ,echte r alleenal she tapical emeristee mnie tgoe dmee rfunctioneert .He tapical e meristeemblijf tactie fzolan gd eplan tleeft ,uitgezonder d alsdi tmeristee m isbeschadigd ,o fword tverwijder d (ziefig .5) .Ui td ebovenst eknoppe nva n deonderst eoksel skunne nzic hd ebloemtakke nontwikkelen .

Bloemtakontwikkeling

Nahe tontstaa nva nd ebloemta kontwikkele nzic hbracteeë no pd ebloemtak .E r wordenvegetatiev eknoppe nontwikkel d ind eoksel sva nd eonderst evij fto t zesbracteeën .Dez ebracteeë nzij nafwisselen d aand ebloemta kgeplaatst .D e bloemenontwikkele nzic hui td ebovenliggend ebracteeën .D eontwikkelin gka n wordenopgesplits t intwe edelen : 1.D eontwikkelin gva nd eta kvanui the tokselknopstadiu m totjuis tvoo rvor ­ mingva nhe teerst ebloemprimordium . 2.D eontwikkelin gva nd ebloem . Dezebeid edele nzij nwee rverde ro pt esplitsen .Gezie nhe tkarakte rva ndez e brochurevoer the tt eve rhiero p int egaan .

Bijsommig ePhalaenopsis-soorte nkome nzijtakke naa nd ebloemta kvoor .Dez e zijtakkenzij no pprecie sdezelfd ewijz eopgebouw dal sd ehoofdas .Al sd e

19 Reiki

20 plantener ggroo tzij ne ni ngoed econditi everkeren ,kunne nd ebasal eknoppe n zij-(laterale )takke nva nd etweed eord evormen .D edri ekelkbladere nva nee n typischePhalaenopsisbloe mzij nbijn aidentie ki ngroott ee ngelij kgeplaats t persoor t inee ndriehoek .D ezijkelkbladere nkunne nverschille n inkleu rva n hetachterliggend ekelkblad .D etwe ekroonbladere nva nelk ePhalenopsisbloem , aanbeid ezijde nva nhe tachterliggend ekelkblad ,kunne ngrote ro fongevee r dezelfdegroott ehebbe nal sd ekelkbladeren .Meesta lvulle nz ed eruimt etus ­ send ezijkelkbladere ne nhe tachterliggend ekelkbla dop . Deli po fhe tlabellu m ishe tmees tcomplex edee lva nd ebloe me nlig ttusse n detwe ezijkelkbladeren .He tbestaa tui tdri elobben .D etwe ezi jlobbe nstaa n gewoonlijk inee nbepaald ehoe kte nopzicht eva nd ecentral eo fvoorst elob . Devoorst e lob isto to pzeker ehoogt ekenmerken d schopvormige nsteek tnaa r voreno fiet snaa rbeneden .Phalaenopsi s stuartianaheef tee nvoorst e lobme t tweestaartachtig e aanhangsels,cirrh igenaamd .Dez eeigenscha p iskenmerken d voorzij nafdelin gva nhe tgeslacht ,maa rnie tvoo rall ePhalaenopsis-soorten . Ophe tpun twaa rd edri elobbe nsamenkome nlig tee nverhoog dgedeelte ,di e lipcallusword tgenoemd .Dez everschijn tjuis tbenede nd eneusachtig eopzwel ­ ling,welk ed ezui l iswaaro pd emannelijk e envrouwelijk e delenzij nsamenge - groeide nzic hi nhe tmidde nva nd ebloe mbevinde n (ziefig .6) .

Debladere nva nd everschillend e Phalaenopsis-soortenvariëre n instevighei d enzij ndonkergroe nto tzilvergrij sgevlekt .Sommig ebladere nlijke ndaaro m succulentachtig, terwijlbi jander esoorte nd ebladere nvri jdu ne nhangen d zijn.

Dewortel sva nd ePhalaenopsi szij ngewoonlij kwitti gto tzilverkleurig .D e groeipuntenzij ngroeni go froodbrui nva nkleur .D egroen ewortelpunte nzij n instaa to mvoedse lo pt enemen .D ewortel szoeke nee nluchtig eomgevin gwaa r zegemakkelij kwate ro pkunne nnemen .I se rtevee lvocht ,da nsterve nz ea fe n zullennieuw ewortel see ndroge rmilie uopzoeken .D ewortel sva ndez eepify t zijni nd enatuu rvaa kt evinde no pd ebas tva nd eboo mwaaro pz egroeien .

Reiki's

Reiki'szij nvegetatiev e scheuteno pd ebloemta ke nontstaa ni nhe tbloeisei - zoen.I nhe tHawaiaan sbeteken tkeiki :baby .Dez evegetatiev e scheutenkunne n doortemperature nbove n2 8C ontstaa nal sd ebloemta kkorte rda n3 c mis .I s dezelengt egroter ,da nzulle nd ebloemknoppe na laangeleg dzij ne nza lallee n deuitgroe iversnellen .Al sall evegetatiev e structurenworde nafgesplitst , danka nno gherva tworde nme td einducerend econditie svoo rd ebloemknopini ­ tiatie.Zelf see nuitgegroeid ekeik ika nno gwee ronde rd ejuist econditie s eenbloemta kafsplitse n (ziefoto) . Ditverschijnse lbeperk tzic hvoornamelij k totd ePhalaenopsi s schillerianae n dehybride ndi eui tdez esoor tzij nvoortgekomen .Oo kkom tdi tverschijnse l welbi jander ePhalaenopsis-soorte nvoor ,maa rdi ti sda nbi jhog euitzonde ­ ring.Enkel ekruisinge nme tPhalaenopsi samabili svertone ndi tverschijnse l nogaleens . Anderefactore nnaas td elag etemperatuu rbepale nmed eo fd eplan tvegetatiev e ofgeneratiev egroe iza lvertonen .Enkel eva ndez evoorwaarde nzijn : -verhoudin g tussenkoolhydrate ne nstiksto f -waterverhoudin g enalgemen evoeding . BijPhalaenopsi samabili ska noo kno gd egroe iva nzi jscheute naa nd ehoofda s optreden.Di ti sto tn uto eallee nwaargenome nonde rlangedagomstandigheden .

21 3.VERMEERDERIN G

Phalaenopsiska no pverschillend emaniere nvermeerder dworden .Voo ree nsnell e engoedkop emethod eword tno gsteed suitgegaa nva nzaad .Daarnaas ti sechte r ookee nin-vitr otechnie kontwikkeld .Dez evermeerderingsmethod e isn uno g vrijomslachti ge nduur ,maa rza li nd etoekoms tzeke raa nbelan gwinnen .D e Phalaenopsis-soorten,di evoo rd e snij- ofpotcultuu r gebruiktworden ,ontwik ­ kelenslecht ssporadisc hzi jscheute ndi evoo rvermeerderin g gebruiktkunne n worden.E r isechte ree ntechnie ko mvoo rdez ewaardevoll eplante ndez eont ­ wikkeling testimuleren .

Vermeerdering doorzaa d

Devermeerderin gdoo rzaa dword tto tn uto ehe tmees ttoepast . Dezetoepassin gka ntwe edoeleinde nhebben ,t eweten : 1.ontwikkelin gnieuwe ,c.q .beter etypen ; 2.vermeerderin gva n -zove ral smogelij k -redelij kuniform epartije nvoo r zowel snij- alspotcultuur .

Eénenkel ezaaddoo sbeva tto t500.00 0levensvatbar e zaden.Di tzaa dheef tgee n voedselreserve.He t isi nd enatuu rafhankelij kva nee nkiemingsschimmel .E r wordtda nee nsymbiotisch erelati egevormd ,waarbi j zoweld eorchide eal sd e schimmelessentiël evoedingsstoffe nontvangen . Bijhe tbestuive nworde nd estuifmeelkorrel sva nd ebloeme nva nee nuitgezoch ­ tevaderplan tme tee ndaarvoo rgemaak tstokj eo pd estempe lva nee nuitgezoch ­ temoederplan tovergebracht .N aenig edage nbegin td ebloe mt everwelken ,he t vruchtbeginselverhard te nd ebloemblaadje sverdroge naa nd ezic hdaarui t geleidelijkontwikkelend e zaaddoos.Al sd estuifmeelkorrel snie taangenome n wordenval td ebloe mme the tvruchtbeginse ln aenig edage naf ,o fd e aanvankelijk schijnbaar ontwikkeldezaaddoo sdroog tin . Hetspreek tvanzel fda tgeschikt ekruisingsouder saa nverschillend eeigen ­ schappenmoete nvoldoen .

Vanafhe tmomen tda te rbestove n is,duur the tca .ach tto tnege nmaande n voordathe tstofachtig ezaa duitgezaai dka nworde no pee nvoedingsbode m inee n steriele fles.D evoedingsbode m issamengestel dui torganisch ebestanddelen , suiker,aga re ngedestilleer dwater .E rmoe tgewerk tworde ni nsteriel e omstandigheden.Goed electuu rove rdez emateri e istrouwen svoorhanden .I nhe t Nederlandsbijvoorbeel d 'Plantenteelt inkweekbuizen 'va nprof.dr.ir .R.L.M . Pierik.

Anderhalvemaan dn ahe tuitzaaie nzulle nd ezade ngaa nzwelle ne ngroe nwor ­ den.Hierui tontwikkele nzic hd erond evoorspruite no fprotocormen ,di eaan ­ vankelijkkleurloo se nno gnie teen sz ogroo tal see nspeldekno p zijn.N ano g eenmaan dzulle nd eeerst eblaadje sverschijnen .N aongevee rdri emaande nzij n deeerst eecht ewortel s gevormde nworde nd eplantje so pee ngroeistofrijk e bodem sterielovergeënt .Dez eplantje smoete nn uove rtie nto ttwinti gnieuw e flessenverdeel dworden . Nadri eto tvie rmaande nworde nd eplantje so pee nentbode movergeënt .Onge ­ veervij fto tze smaande nn adez ebehandelin gword te ro pee n 'natuurlijk' substraatverspeend . Afhankelijkva nd egroott eworde n50 ,7 5o f10 0plantje s instyroporbakke nva n 46x 3 6c mverspeend .Enkel ebedrijve nplante nd ejong eplantje s inplukke ni n 10o f1 2c mpotten .Di tzij nzogenaamd ecommunit ypotten .Hiern aworde nz e

22 voorafleverin g in5, 5 of6, 5 cm-potverpot .D eweggroe igaa tuitsteken de n mochtene rziekteprobleme nopdoemen ,da nhoef tmaa ree nbeperk taanta lplante n weggegooid teworden ,terwij lander see nvee lgrote raanta lhe tonderspi tzo u delven.

Weefselkweek

Hetdoe lva nweefselkwee k iso mva nee ngenotyp eee ngroo taanta lt ekrijgen , zodate rzee runiform epartije nworde nverkregen .Dez etechnie kbied t inhe t produktieprocesva nbloemisteri jgewasse ngrot evoordelen ,di ebeken dworde n verondersteld. Weefselkweekbi jPhalaenopsi s iso pdi tmomen to pbeperkt e schaalmogelijk . Hetbereike nva nee nhog evermeerderingssnelhei d isechte ree nprobleem ,maa r eendoorbraa k invermeerderin g isechte rreed saangekondigd .Bi jPhalaenopsi s biedtweefselkweekvermeerderin g grotevoordele nvoo rhe tverkrijge nva nmeer ­ dereouderplante ndi euitstekend ekruisingsouder szijn .Vaa k ishe taanta l ouderplantene nmogelijk ecombinatie see nbeperkend e factor ind evermeerde ­ ringssnelheid.Voo rd esnijbloementeel t zalvanweg ed elang eproduktietij dva n vijfto tzeve njaa r incombinati eme tpartijuniformitei tweefselkwee ksne l grotevoordele nbieden .D emeerkoste ndi ehieraa nverbonde nzijn ,te nopzicht e vanzaailinge nlijke nhie rtegeno p tewegen . Geziend esnell egroe ie nontwikkelin g inhe tpotplantensortiment ,alsmed ed e groteaantalle ne nd eeenmalighei d inhe tproduktieproce sbi jd epotplantente ­ ler,zij nzaailinge nwa tbetref tkoste naantrekkelijker .

Alsuitgangsmateriaa lvoo rd eweefselkwee kkunne nverschillend e plantedelen wordengebruikt .Voorwaard e isda the tweefse lnie tverouder d is.Voo rd ePha - laenopsisteelt isd evolgend emethod eontwikkeld : 1.opkwee kva nee nplantj eui tee nslapen doo g (internodiën-segmentbloemtak) ; 2.opwekkin gva ncallusweefse lui tbladsegmente nva ndi tplantje ; 3.delin gva ndi tcallusweefsel :d evermeerderingsfase ; 4.callusbrokje sworde naangeze tee nplantj et eontwikkelen .

Reiki's

Hoeweleerde rreed she tee ne nande r isvermel dove rkeiki's ,ka nhie rno g kortiet sove rgezeg dworden .Ee nva nd eredene nvoo rweefselkwee k ishe tver ­ krijgenva nmeerder e identiekeouderplanten . Dezekeiki' skunne nvi ad enatuurlijk ewe gontstaan ,maa roo klang s kunstmatigeweg .Doo rgebrui kva nzogenaamd e 'keikipasta' (benzyladenine)ka n devormin ghierva nworde ngestimuleerd . Dezepast aword tgesmeer do pee noo go pd ebloemstengel .Circ atie nmaande nn a toepassingzij nbladere ne nwortel sgevorm de nkunne nz ezonde rprobleme nva n debloemta kverwijder dworden .Dez eplantje skunne ndirec topgepo tworde ne n komenvri jsne li nbloei .Ne tzoal sbi jd evitrocultuu rva nknoppe nva nd e bloemtaklijk the tmiddelst edee lva nd eta k -inclusie fd eknoppe nva nd e zijtakken,geplaats t indi tgedeelt eva nd eta k -he tbes tgeschik to mplant ­ jest eproduceren . Heti soo kmogelij ko mdez etechnie kto et epasse nvi a invitro-cultuur .

Verjongingva noud eplante n

Alslaatst emethod eo mofwe lhe tplantenbestan d tevermeerderen ,ofwe lt ever ­ jongen,kunne noud eplante nworde ningekort .Ee nPhalaenopsisplan tvorm t

23 7erspeen

1

\ ** r V-s / \

jf j* 1 tS*- f f J *> * \> u**£\ • *"*s'\

V

•\

^

Jonge planten in community-pot

24 boveninsteed snieuw ebladere ne nva nondere nsterve nd eoud ebladere naf .He t gevolg isda tel kjaa rhe tme tbla dbedekt e stengelgedeelte opee nsteed slan ­ gerwordend ekal esta mkom tt estaan ,waarui tallee nwortel sgroeien .Doo rhe t bovenste stuko pt epotte nka nme nee nou dgewa s 'verjongen'.Indie ngewens t kanui the thel ebasisstu kopnieu wscheutvormin g optreden.Oo kdez emethod ei s alleengeschik to mwaardevoll eplante nt ebehoude no ft evermeerderen .

Opkweek

Bijd eopkwee kword te rvanui tgegaa nda td eplante nui tbuize no fflesse n vandaankomen .Hierdoo rmoete nd eplante nee nspecial ebehandelin gkrijge no m deopkwee kgoe dt elate nverlopen .D ewortel sdi e ind eme taga rverstevigd e voedingsbodem ontwikkeld zijn,moete nzic haa nd e 'normalesubstraten 'aanpas ­ sen.D eplante nmoete nva nee noverwegen dkoolstof-heterotrof eo pee nkool ­ stof-autotrof evoedin gomschakelen .Tengevolg eva nd ehog eluchtvochtighei d in deteeltbakke ni sd ecuticul abi jvitroplante nvaa knie tvolledi ggevormd ,wa t onderander ehe t indringenva norganisme nvergemakkelijk t end evatbaarhei d tegenschadelijk edierlijk eorganisme nverhoogt .He tvoo rhe tverspene n gebruikte substraatmoe td eaanpassin gva nd eplante naa nd eomstandighede ni n deka smogelij kverlichten ,ee ngoed ewortelontwikkelin g enee nvlott edoor ­ groeiwaarborgen . Daarommoe the tsubstraa tnie tallee ni nhe tbegi nvri jzij nva nziekteverwek ­ kers,maa roo kva norganisme ndi emogelij kongunstig e levensvoorwaardenschep ­ pen.

Destandplaat sva nd ejong eplante ni nd eka s iso pgering eafstan dbove nd e opd etafe lgelegd egewasverwarming .D egrondtemperatuu rbedraag tongevee r 24C ,d eluchttemperatuu r 20to t2 2C .I nd eeerst eweke nn ahe tverspene n kunnend etafel sworde noverdek tme tee nfolieten to md eovergan gvanui td e flest evergemakkelijken . Doorhe tloss edoorlatend e substraatmoete nd eplante nvaa kworde nbegoten . Hetgewa smoe techte rwe ldroo gzij nalvoren swee rwate rword tgegeven . Afhankelijkva nhe tjaargetijd ee nhe tgroeistadiu mworde nd eplante nbemes t met0, 5 tot1, 0 EC.Vana ffebruar iword to pzonnig edage nlich tgeschermd , aanvankelijkallee ni nd emiddaguren .To tongevee rein dapril/begi nme iword t alleenhe tscher mgebruikt .Daarn aword taanvullen dee nlich tkrijtscher mo p hetgla saangebracht .Dez eword tein daugustu svoo rd ehelf te nbegi noktobe r geheelverwijderd .Bijzonde rbelangrij k isd eluchtin ge nd eluchtbeweging . Zoverhe twee rhe ttoelaa tmoe telk eda gminsten see nhal fuu rgeluch tworden . Deluchtingstemperatuu rword to pongevee r2 5C ingesteld .D eR Vword to p6 0 tot70 %gehouden . Doorfoliebuize n -me tdaari ngate n -aa nt esluite no pee nventilato rka nhe t gewasgemakkelij kopdrogen .I nd ewinte rheef the tverde rhe tvoordee lda td e warmte ind eka sbete rverdeel dwordt . Vannovembe r totfebruar ikunne nd ejong eplante nbi jdonke rwee raanvullen d belichtworden .Goe dgeschik tzij nhiervoo r 60Wat treflecterend eTL-buize ne n 400Wat thogedru knatriumlampen .Hierme emoe ti nhe tberei kva nd eplan tee n lichtsterkteva nongevee r180 0lu xgegeve nworden . Belichtword tzowe l 'savond sal s 'smorgen se nwe lva nzonsondergan gto t 19.00uu re nvana f6.0 0 uurto taa nhe tvoll edaglicht .Ongevee r zesto tach t maandenn ahe tuitverspene nui td efle sworde nd ejong eplante n -afhankelij k vand egroott ee nd ewortelomvan g -i n1 1o f7 c mpotte nopgepot ,o fi ngrot e styroporbakken.Voo rd ekleiner eplante nword tno gee nkee rverspeengron d gebruikt.D everder e teeltwerkzamhedenbestaa nhoofdzakelij kui the taangiete n

25 Verspeend vanuit de community-pot in kweekbak

Bovenaanzicht kweekbak

26 enbemeste nva nd eplanten ,wa thoofdzakelij kno gme td ehan dplaatsvindt .

Eenmaalverspeend ejong eplante nworde ni nd erege l in2 6x 1 6c mgrot estyro - porbakkenme tel k5 0plantje sgeleverd . Deplante nkunne ni ngrot estyropor - bakkenva n3 5x 4 5c mo fi n6 c mmultiplate noververspeen dworden .He tknikke n ofbreke nva nd ewortel sdoo rhar daandrukke nmoe tworde nvermeden .Ove rhe t algemeendoe npotten -en/o fsnijbloementeler s ergoe daa nwa tgroter eplante n tekope ni nplaat sva nhe thel ejong egoed .D eopkwee kvanui td efle svereis t dermatevee lervarin ge nkenni sda td emeerkoste nruimschoot sopwege ntege nd e hogeuitvalpercentage s diei nd epraktij kvoorkomen . Wanneerme ntoc her gjon gmateriaa lkoopt ,da ni sselecti eva nhe tonderein d vand eparti j tijdensd eopkwee ker gbelangrijk .Doo rdez eselecti eword t2 0 tot30 %va nd eplante nverwijderd ,doorda tz et elangzaa mgroeie no ft eklei n blijveno fdoo rander efactoren .

Plantjes opgepot in 10 om-potjes

27 1» -1

tv*«*.N^O* ! rV'>*'Ti * .w-i .... LV^V*

** ~ MUM*V*^fCH Kweek van Doritaenopsis in komkommevbakken

i

Pot-Phalaenopsis in eindpot op voltafels met styropov-gatenbodem

28 4.TEELTMETHOD E

Snij-Phalaenopsis

Ind eafgelope njare ni se rhe tee ne nande rverander d ind ePhalaenopsiscul - tuur.He twa sgebruikelij k omtwe eto tvie rplante ni nzogenaamd ekomkommer - bakkent eplanten .Al smediu mwer dee nturfmengse lgebruikt .Echter ,he tpro ­ bleemva nuitva lwa tzic hnoga leen svoordeed , leiddeerto eda td emeest ebak ­ kenn averloo pva ntij dmaa rhal fgevul dwaren . Eenande rproblee mwa sda torchideeë nvoldoend e luchtbewegingnodi ghebben . Doord ebakke ntege nelkaa r teplaatsen ,vie ldi tweg .Hoewe ldez emethod eo p eenenke lbedrij fvoorkomt ,zij nmeerder ekweker so pbasi sva ngoed eervarin ­ gene nvanweg e teeltoptimalisering,erto eovergegaa nelk eplan t inee neige n plasticpo tt eplanten .Wannee rd ekweke rd eplante naangelever dkrijg ti n styroporbakkenme tdaari n5 0to t10 0planten ,po thi jz eove r in7 c mpotten . Alsd eplante nee nbladlengt eva n1 0to t1 5c mhebbe nkunne nz eworde noverge ­ zeti nee n1 1c mpot .E rstaa nda nca .4 0plante npe rm 2kas .N aee nhal fjaa r wordenz ewijde rgeze tto t2 2plante npe rm 2kas . „ Nahe toverpotte ni nee n1 8c mpo tkome ne rachttie nplante npe rm .Uiteinde ­ lijkka ndi tca .zestie nplante npe rm 2worden .

Depotte nkunne no prugge nva nomgekeerd ekomkommerbakken ,hog eo flag etafel s wordengeteeld ,voorzie nva nee ngaasbodem .Ee nroltafe lvergroo the tnetto - beteelbaaroppervla kaanzienlij ke ngeef tvoorzove rbeken dgee nslecht eerva ­ ringen.Belangrij kzij nee ngoed ewaterafvoe re nee ngoed ewerkhouding .

Pot-Phalaenopsis

Bijd epot-Phalaenopsi sworde nd eplante nva nd e7 c mpo t ind eeindpo tover ­ gezet.Afhankelij kva nd ekweke re nhe tsortimen t isdi tee n1 1o f1 2c mES - pot.E rkome nda nca .7 2plante npe rm2 . Bijhe tgrote rworde nva nd eplante n wordenz eee nkee rwijde rgezet ,waardoo rongevee r6 2plante npe rm 2geplaats t kunnenworden .

Depot-Phalaenopsi sword tgeteel do pvast e tafels,roltafel se nbetonvloeren . Inverban dme tee nbeter ekasbenuttin g incombinati eme tee ngoed ewerkhoogt e heeftd ecultuu ro proltafel sd etoekomst .Daarbi j lijkthe teb-vloe dwater - geefsystee mee ngoed earbeidsvriendelijk emethod evoo rd ewatergift .Oo ko p betonvloerenzij nhie rgoed eervaringen ,mit srekenin gword tgehoude nme tsub ­ straate npot .Arbeidstechnisc h zijnbetonvloere ngee ngoed ezaak .

Totslo tka nno gvermel dworde nda te rproeve no pbedrijve nzij ngewees tme t meerlagencultuur,zoal sd eRot aGrower .D eruimtebenuttin gstijg tnaa r170% . Deonderst e laagmoe techte rbelich tworde nme thog edru knatriu mbreedstra - lers.Me tnam ed ehog eaanscha fe ninstallatiekoste n incombinati eme td ever ­ wachtingda td ekwalitei te rhe tslachtoffe rva nza lworden ,zij noorzake n waardoordez eontwikkelin gnie tdoorzet .Toc hzij ne renkel ebedrijve ndi eme t deze installatied eopkwee kto td ebloeiinductieperiod eme tsucce sgebruiken . Debloeiinducti e enverder eopkwee kva nd ebloemtakke ngeschied techte ri n normalekassen .

29 5.BEMESTING , SUBSTRAAT ENWATE R

Bemesting

Overd ebemestin gva nPhalaenopsi sbasere nwi jonz ekenni smomentee lvoorname ­ lijko pAmerikaan se nDuit sonderzoek ,alsmed ebinnen -e nbuitenlands eprak ­ tijkervaringenva nkweker se nander edeskundigen .Bekijke nw ed ebemestingsme ­ thodenzoal sz e ind epraktij kworde ntoegepast ,da nvalle nd egrot everschei ­ denheidaa ntoegepast emeststoffe ne nd econcentratieverschille n op.Di tduid t opgebre kaa nkennis .

Vanuitd eliteratuu r zijnd evolgend e zakenbekend :

1.Plantsamenstellin g

Desamenstellin gva nee nplan tgeef ta lgedeeltelij kaa ni nwelk everhoudin g voedingstoffenworde nopgenomen .Te naanzie nva ndez esamenstellin g zijnnie t veelgegeven sbeschikbaar .Voo rd ebelangrijkst evoedingstoffe ngelde nd evol ­ gendecijfers .

Tabel5 .Gehalte s inpercentage sva nhe tdrogestof-gehalt eva nenkel emineral e bestanddelenva nPhalaenopsis .

N -1, 9% P -0, 2% K -4 Ca- 2, 7% Mg- 0, 5%

Uitdez egegeven sblijk tda tme tnam ehe tgehalt eK e nC avri jhoo gzijn ,wa t wijsto pee nhog ebehoeft eaa ndez eelementen .

2.Verhoudin g tussend evoedingstoffe n

Zowel inhe tProefstatio n teWolbee kal sWeihe nStepha ni nWest-Duitslan di s onderzoekverrich tnaa rd eonderling everhoudin g tussend ebelangrijkst evoe ­ dingstoffen.Me tnam ed estikstof/kali-verhoudin g stonddaarbi jcentraal .D e belangrijkste conclusiehierui t isda tee noptimal everhoudin g tussenstiksto f enkal i (N:K20)1: 2is . Doordez everhoudin gword td egroe ie nontwikkelin gva nd ehel eplan tbevor ­ derde nword tbovendie nd ebloemprodukti epe rplan tgestimuleerd .Va nd eove ­ rigevoedingstoffe nzij ngee ngegeven sbekend .D ekeuz eva nd emeststoffe n moetdu svastgestel dworde naa nd ehan dva ndez egegeven se ngegeven sva nd e plantsamenstelling.Ui the tgrot eaanbo dva nmengmeststoffe nka nvri jeenvou ­ digee nmeststo fworde nuitgekoze nme td ejuist eN:K_0-verhouding ,bijvoor ­ beeld10-5-20- 6 (Kristalonwit) ,waari nteven see nredelijk everhoudin g PO enMg Oaanwezi g is,maa rgee nC ae nspoorelementen .

Ind eCymbidiumcultuu rgebruike nd eteler sveela lee nvoedingsoplossin gme t behulpva nee nA - enB-bemestingssysteem . Indez evoedingsoplossin g dieafhan ­ kelijkva nteler ,gewa se nseizoe ni nsamenstellin gvarieert ,zitte nall evoo r degroe iaanwezig eelementen .D esamenstellin gva nKristalo nwi te nee nA- B voedingsoplossing staanvermel d intabe l6 e n7 .

30 Tabel 6. Samenstelling inmmol/lite r van twee oplossingen bij een dosering van 1 g/liter en 1 EC.

Kristalon wit Voedingsoplossing Cymbidium extra N tijdens de vegetatieve periode steenwol polvfenolschuim

N03" mmol/1 4,9 6,6 7,35

P mmol/1 0,6 1,0 1,0

SO." 4 mmol/1 - 0,9 0,6

NH.+ mmol/1 3,7 1,0 0,25 4 K+ mmol/1 5,1 3,2 3,5

Ca++ mmol/1 - 1,7 1,9

Mg mmol/1 1,5 0,9 1,0

Fe umol/1 _ 8 8 Mn umol/1 - 10 10 Zn umol/1 - 4 4 B umol/1 23,1 20 20 Cu umol/1 0,6 0,4 0,4 Mo umol/1 0,5 0,4 0,4

Tabel 7. Samenstelling A- enB-ba kvoo r Phalaenopsis 100x geconcentreerd per 1000 liter (Cymbidium extra N-schema)

Steenwol Polvfenolschuim A-bak

Kalksalpeter 34,0 kg 38,0 kg Ijzerchelaat (DTPA) 6% 744 g 744 g of 7% 640 g 640 g

B-bak

Kalisalpeter 28,4 kg 27,8 kg Monoammoniumfosfaat 11,5 kg 2,9 kg Monokalifosfaat 10,2 kg Bitterzout 22,1 kg 14,8 kg Magnesiumnitraat 16 kg Mangaansulfaat 170 g 170 g Zinksulfaat 116 g 116 g Borax 190 g 190 g Kopersulfaat 10 g 10 g Natriummolybdaat 10 g 10 g

31 3.Concentrati eva nd etoegediend emeststo f

Uithe tonderzoekcentru mt eWolbee kkom twa tbetref td estikstofdoserin gee n duidelijkadvies .Al soptimaa lnivea uword tongevee r10 0m gN/lite raangehou ­ den.Ee nhoge rgehalt egeef tbloeiverlatin g enee nlage rnivea uleid tto tN - gebrek.Bovendie ndien td estiksto fvoo rhe tgrootst egedeelt e ind eN0 _ -vorm gegevent eworden .T evee lNH , leidtto tzowe lbloeiverlatin g alsbloeivermin - dering.Di tvoo rorchideeë nhog enivea ukom toveree nme td ebehoeft eva nvel e anderegewassen . Dehoogt eva nd ebemestin g ismed eafhankelij kva nd emestvorm .Bi jgebrui k vand eA- Bvoedingsoplossin g kand eEC-hoogt eo pca .1 worde ningesteld .Me t mengmeststoffenmoe tnie thoge rgegaa nworde nda n1 gra mpe rlite rwater .Aa n dehan dva nbemestingsmonster ska nbepaal dworde no fmee ro fminde ro fee nan ­ deremeststofsamenstellin g gegevenmoe tworden .

Invloed substraat

Ind epraktij kworde ni nhe talgemee nmengsel sva nveenproduk tme tprodukte n diehe tdraineren dvermoge nvergroten,toegepast .Den kdaarbi jaa nstyromul , steenwol,etc .He tveenproduk tkrijg tmeesta lsporen-elemente ne nkal ktoege ­ voegd.Oo kzij nkant-en-klaa rmengsel s ind ehandel .Me tnam ebi jd epotplan ­ tenzulle nd emengsel sme tvee nd ehoofdtoo nblijve nvoeren .D econsumen twi l graagee nnormal epotvulling .Oo kte naanzie nva nd eteel tza ldi tweini gbe ­ zwarenopleveren .Al sd eplante ni nbloe izij nzulle nz ed ekwekeri jverlaten . Bijd esni jcultuu r liggend ezake ngehee landers .Mee re nmee rkweker szoeke n naaree nkunstmati g substraat.Daarbi jzij nhe tvoora lsteenwo le npolyfenol - schuim (oasis)di ed emeest evoorkeu rhebben .He tzij ninert eprodukte ndi e geenvoedin gvasthoude ne ndi enie tverteren .Verde r isme tdez esubstrate ni n andereculture svee lgoed eervarin gqu ateeltresultaat .D ewater -e nkunst - mestgift,alsmed ed esturin gerva nzij naanleidin go mvoo réé nva nbeid et e kiezen. Bijd eturfsubstrate nka nno gworde ngewerk tme tmengmeststoffen .Bi jd e kunstmatige substratenza ltoc hvoo ree nA- Bsystee mgekoze nmoete nworden , wild eplan tall enoodzakelijk evoedingstoffe nkrijgen .

Eenva nd egrot eprobleme n ind epraktij kbi jhe tleze nva nd ebemestingsana ­ lysese nadvieze nbi j turf-e nkunstmatig e substratenkom tvoor tui td ever ­ schillende analysemethoden.Bi jkunstmatig e substratenword tee nhoeveelhei d waterui td epo tgeknepe ne ngeanalyseerd .Bi jd eturfsubstrate nword ttur f meegenomene ni nee nstandaardhoeveelhei dwate rgedaan .Dez eword tafgefil - treerde nda ngeanalyseerd .Di thoud ti nda td eturfanalyse saltij d lagerui t zullenvalle nda nbi jd ekunstmatig e substraten.Oo khe tsture nva nd ever ­ schillendeelemente nlever thierdoo rmee rprobleme nop .E rmoe tnamelij knaa r bepaalde STREEFWAARDEN gewerktworden .Hoewe ldez ee rvoo rvel egewasse nzijn , zijnz evoo rPhalaenopsi svoornamelij kgebaseer do ppraktijkervaringe ne nd e proeven inDuitsland .D estreefcijfer svoo rd ekunstmatig ee nturfsubstrate n zijnverschillend .

32 steenwol/polyfenolschuim turfsubstraten 1:1vol ,extrac t 1:1.5 vol,extrac t

N 6mmol/lite r 3 mmol/liter P 1 0,6 K 4 2 Mg 1 0,6 Ca 3 1,5

Het isverstandi g omonderi nd epotte nee ndrainlaa gaa nt ebrengen .Di tka n bijzowe ld esni j- al spotcultuu rdoo r1 to t3 c mstyropo r ind ebode mva nd e pottent edoen .

Water

Hetgietwate rbi jPhalaenopsi smoe taa nhog eeise nvoldoen .Geschik tzij n regenwatero fomgekeer dosmosewater .I ndez etype nwate rzitte nnauwelijk so f geenander eelementen .Regenwate r ishe tmees tgeschikt .Doo rverschillend e omstandighedenka nhe tmoeilij kzij no mvoldoend eregenwate ro pt evange no f opt eslaan .I nda tgeva li somgekeer dosmosewate r eenuitsteken dalternatief . Bronwaterka noo kgeschik tzij nzolan gd ezoutbelastin gnie thoge r isda n0, 5 EC.Bi josmose -e nbronwate r zijnaltij dverschillend e ionenopgelost .Me t nameCa ,Mg ,Na ,C le nHC0 „ .Laatstgenoemd eka nechte r inzulk econcentratie s aanwezigzij nda td ep Hva nhe tsubstraa tza loplopen .Di theef tal snadelig e consequentie datd eopnam edoo rd eplan tva nbepaald e elementenbemoeilijk t wordt,bijvoorbeel d ijzer.D evoedingsoplossin gka nhierdoo rworde naangepas t doortoevoegin gva nzuur ,waardoo rd eHC0 „ (bicarbonaat)word tgeneutrali ­ seerd.

Ind ewinterperiod emoe the twate rverwarm dworde nto tminimaa l 15C .Wannee r erme tt elag ewatertemperature ngewerk twordt ,za lda tleide nto twortel - sterfte.Ee ntussenbassi ni nd eka sme tdaari npolyethyleenslange nme twate r vand erookgascondenso r isee ngoed eoplossing .Andere nkieze nvoo ree ntegen ­ stroomapparaat.

Waterka nworde ngegeve no pverschillend emanieren .O pd eeerst eplaat sme td e hand.Di ti sd eoudst ee nvertrouwdst emethode .E rword tda ngewerk tme tee n slange nee nbroeskop .he twate rma ge rnie tui tspuiten .Voora lbi jd ejong e plantenza ldez emethod eno glan gstan dhouden .Bi jd esni jcultuu r isd eont ­ wikkelingmomentee lduidelij krichtin gdruppelaars .He tgrot eproblee mbi jd e snijcultuur isda td epotte nmoeilij kna tt ekrijge nzij ndoo rd egrot eblade ­ ren.Oo kal se rvee ltakke no pstaa ndi eopgebonde nzij nme tniecorollen ,i s hetmoeilij kovera lbi jt ekomen .Verde rtreed te ree nvergrot ekan so pbacte - rieziekteno pdoorda twate r ind eharte nva nd eplante nblijf tstaan . Deinvesteringskoste nvoo ree ndergelij ksystee mworde nmee rda nruimschoot s goedgemaaktdoo rarbeidsbesparing ,verminderd euitva le ntoc hoo kee nduide ­ lijkegroeiverbetering .

Bijd epotcultuu rzij nontwikkelinge ngaand e ind erichtin gva neb/vloedta ­ fels.D eeerst epraktijkervaringe nzij nbemoedigend .E rmoe tda nechte rextr a aandachtgeschonke nworde naa nd epot .Dez emoe tme td ebode mwa tlo sbove nd e tafelstaan .Oo kdez etafel smoete ngee nnatt eplekke nhoude nal se rgee n waterword tgegeven .Verde rza lme ngrot eaandach tmoete nschenke naa nhe t

33 substraat.Ee nt egrot edrainlaa gi nd epotbode mka ninhoude nda the twate r hetturfmengse lnie tbereikt . Totslo ti she taa nt ebevele nee nkee rpe rwee kd eplante nme td ehan dwate r tegeven .Tegelijkertij dka nda nd egewascontrol eplaatsvinden .

Druppelaars in de snijaultuur geeft voordelen X

i s 'L'~f &*,'*£•£*&*•• \' > -• • <,.--•.,-/• ;;: .'-r£.-A -* ***** L-JÄf»'s * ^ f *"-

,fFr" i^^c-fl? 2;en g-oede drainlaaq voorkomt ,#*;&. *^-*i«5,*j vortelrotproblemen ?j\ « * , * ^ •• *> *?-*Ä.*

34 6.D ETEEL T

Klimaat

Phalaenopsiska nme tnam edirec tzonlich tslech tverdragen .T evee llicht , vooral ind evoorjaarsmaanden ,ka nschad eaa nd eplan tveroorzaken .Di tui t zichi ngroeistilstan d enroodverkleurin gva nd ebladeren .Vana fongevee rhal f februarimoe the tlich tbove nd e15.00 0to t25.00 0lu xworde nafgeschermd .Di t komtongevee roveree nme t60 0to t100 0J/cm2 .Jong ezaailinge ne nmeristeem - plantenmoete nsnelle rgescherm dworden .E rka ngescherm dworde ndoo rmidde l vanbeweegbar e scherminstallaties,i ncombinati eme tkrijten .Enke lkrijte n gaatoo kgoed .

Phalaenopsisvraag to mhog etemperaturen .D etemperatuu rword tveela linge ­ steldo p21-1 8C (dag-nacht).D ebodem ,c.q .pottemperatuu rword tmeesta lo p 20to t2 2C gehouden .D eoptimal etemperatuu rvoo rd evegetatiev e groeilig t rondd e22-2 5C (nacht-dag).Bove nd e2 8C word tzelde nbloe iverkregen .He t isechte r geenproblee m alsd etemperatuu rbove n3 0C komt .D ebladere nkrij ­ genprobleme nme ttemperature nbove n4 0C .Al sminimu mmoe t1 8C worde naange ­ houden.Di tka nme tnam evoorkome n ind ewinter ,al sd edage ner gdonke rzijn . Hetspreek tdu svanzel fda tbi jd elicht -e ntemperatuureise n eenschermdoe k opzij nplaat sis .

Deluchtvochtighei d isoo kee nbelangrij kaspec tbi jdez eteelt .Ho ehoge rd e temperatuur,de s tehoge rma gd eluchtvochtighei d zijn.Di t isechte ree n tegenstrijdigheid.Normaa lbeteken the tbi jhog etemperature nda td elucht ­ vochtigheid telaa gi se nda tbi jlag etemperature nd eluchtvochtighei dt e hoog is.Wannee rd etemperatuu r 30C bedraag t ishe taa nt erade nd eR Vo p7 0 tot90 %t ehouden .Bi jlag etemperaturen ,1 8to t1 9C 50% .Normaa lgesproke n moetd eR Vzic htusse nd e6 0e n75 %bewegen .D eluchtvochtighei dka nomhoo g wordengebrach tdoo ree naanta lmaatregele ndi ehe tomhoogbrenge nva nd eR V alsnadee lhebben .Ee ndubbe ldek ,noppenfoli e tegenhe tkasde ken/o fzijge ­ velszij nenkel evoorbeelden .

Tochza lhe tgewa sactie fmoete nzijn .E rza lda noo ki nvochtig eperiode nme t eenkiertj eluch tgestook tmoete nworden .Luchtbewegin g doormidde lva nventi ­ latoreni see ngoed ezaak .Plaatselijk e temperatuur- envochtigheidsverschil - lenworde ndaarme ewa tgeëgaliseerd .

C0_ isoo kbi jd ePhalaenopsiscultuu rva nbelang .Ui tbuitenlands e informatie blijktda tdi tgewa see npaa rbijzonder eeigenschappe nbezit .Z oneme nd ewor ­ telsoverda gmee r C0_ opda nd ebladere n (37x),d ebladere nzij ni nstaa t' s nachts C0_ opt eneme ndi ez eoverda ggebruiken .Verde r isgebleke nda tC0_ - doseringd ebloeivervroeging ,he taanta lbloemtakke ne nhe tpercentag ebloei - bareplante no pee nzeke rtijdstip ,bevorder te nverhoogt .W e sprekenda nove r eendoserin gva n100 0ppm .D ehoogt ema gda noo kingestel dworde ntusse n50 0 en100 0ppm .Belangrij k iswe lo mee nCO-detecto ral sbeveiligin go pd ekete l teplaatsen .Wannee r deverbrandin gnie tgoe dzo ugeschieden ,ka ne rethylee n vrijkomen,waardoo r debloeme n 'klappen'.D ebloeme nverwelke ne nvalle nva n destengels .Di tka nvri jsne lgaa ne nkos tuiteraar dvee lgeld .

35 Snij-FJialaenopsis produceert meerdere takken, vergelijkbaar met roos

36 Teeltmaatregelen

Deverzorgin gva njong eplante nverg tbehoorlij kwa ttijd .Startend ePhalae - nopsiskwekersvergete ndi tnoga leens .Degene ndi ea lwa tlange r indez ecul ­ tuuractie fzij nkunne ndaarva nmeepraten .

Deperiod evla kn ahe top -e nverpotten ,i sd emees tkritiek e faseva nd e teelt.Doo rgroeionderbrekin g enwortelbeschadigin g isd eplan the tmees t gevoeligvoo rbacterie -e nwortelrot . Ditka nvermede nworde ndoor : -nie tt eklein eplante n int egrot epotte nt eplaatsen ; -d eeerst eweke nn aoppotte nmati gme twate re nkunstmes to mt egaan ; -substraa tnie tt evas taandrukken ; -minimu mpottemperatuu rva n2 0C aa nt ehouden ,liefs t2 2C ; -n aoppotten ,aangiete nme t15 0m lPrevicu rN pe r10 0lite rwater ; -d eR Vnie tt ehoo go ft elaa gt elate nworden ,liefs t6 0to t70% .

Snijcultuur

Ind esnijcultuu rkunne nouder eplante nverpo tworden .Redene nzij nda tme n nogsteed steel to pee nturfmengse lda tverteer d is.Oo kkunne nd eplante nz o hardgegroei dzijn ,da te ree nlang estenge londe rd ebladere n isontstaan .D e actiefstewortels ,di evaa konde rd ebovenst ebladere nzitte nkome nz osteed s verderva nhe tsubstraa t tezitten .He tafsterve nva nd ezichtbar ewortel si s inéé noogopsla gee ngoed e indicatieo fd eplan tprobleme nheeft .Allee ndoo r deplan tt eontpotte nka nzowe ld econditi eva nhe thel ewortelstelse lal sdi e vanhe tpotmediu mbekeke nworden .Ster kverteerd emengsel shebbe nvaa kee n slechte luchthuishouding.D ewortel szoeke nda nmee re nmee rhu nwe gbove nhe t substraat.Levend ewortel szij nlich tva nkleur ,slecht ebruin . Deplante ndi eo psteenwo lstaa nhebbe nvaa kvee le nmooi ewortels .Plante no p polyfenolschuimhebbe nvaa kweini ge nbruin ewortels .Ee nverschijnse lda too k bijCymbidiu mvoorkomt .Aa nd eprodukti e isda techte rnie ta ft eleiden .

Plantendi everpo tworden ,moete ngoe dontdaa nworde nva na lhe toud esub ­ straat.Va nd ewortel sword tenke ld ejong egezond eaangehouden ,terwij loo k watva nd eonderst eouder ebladere nword tverwijderd .Volwasse nPhalaenopsis - plantenhebbe nvaa kgroter epotte nnodig ,to twe l2 0cm .D ebode mword tvoor ­ zienva nee ndrainlaa gva nstyromull-korrels .D eplan tword tvastgehouden , terwijle rsubstraa t ind epo tword tgedaan .D eplante nworde nnie to fnauwe ­ lijksaangedrukt .D ewortel shoeve nnie tpers ehelemaa londe rhe tsubstraa tt e zijngestopt . Geziend eontwikkelinge no pd ekunstmatig e substratenlijk the tero pda td e plantenlange r indezelfd epo tkunne nblijven .Tegelijkertij dword tgedach to m deplante nca .vij fto tze sjaa ri nprodukti e tehoude ne nda nt evervange n doorjong eplanten .O pdez emanie rword the tplantbestan d eensi nd evij fto t zesjaa rvernieuwd .

Taksnoei

Hettoepasse nva ntaksnoe iheef tto tdoe ld eopbrengs tt everhogen .Bi jd e oogstva nd etakke nontstaat ,al sd ebloemta knie thelemaa lword tweggesneden , eennieuw ebloemtak .Dez eta kontstaa tui the tbovenst eoo gva nd etak .Naar ­ matehe tstu kta kda tme nlaa tstaa nlange ris ,za ld eplan thiero peerde r bloeien.D ekwalitei te nhe taanta lbloeme nza lminde rzij nda nbi jee nkorte -

37 f «fc. y. A f. t •••

s Î- / \', -# /. t ,-< -•" i -K V 'v *- ^ f / t »* ••••• ><:-<, ) ./>••

••%• : ' i * " r'

f 1 " r -"?;> .. 1 **^i- Opb-inden met nieco-rol of jojo

38 retak .D ebloeme nzij noo kee nstu kkleiner .Ee nkorter ebloemstengeldee l geeftee nlater ebloei ,maa rva nee nbeter ekwaliteit .Bi jgrot eplante nka n verscheidenekere nee nbloemta k teruggesnedenworden ,mit sd ebloemta kvol ­ doendedi kis .D ekan so pee nkwalitatie fredelij kproduk t isda ngroot .Ho e dunnerd ebloemsteel ,de st ediepe re rteruggesnede nmoe tworden .I nhe t najaarkome ngewoonlij knieuw ebloemtakke nui td eoksel sva nd ebladeren .D e helesituati e isee nbeetj et evergelijke nme td erozenteelt .

Opbinden

Hetopbinde ni nd esni jcultuu rdien te rvoo ro mhe tkromgroeie nva nd ebloem ­ takkent evoorkomen .E rword tvrijwe laltij dgebrui kgemaak tva njojo' so f Nieco-rollen,di eaa ndrade nbove nd etafel shangen .Aa nd etakke nvind td e bevestigingplaat sdoo rmidde lva nhaakjes .Di twer kmoe tregelmati gworde n uitgevoerd.

Fotcultuur

Ind epotcultuu rworde nstokje sgeplaats tbi jplante nwaarva nd ebloemstengel s zichstrekken .D elengt ebedraag tda nmeesta lca .1 5cm .Bi jhe tsteke nmoe t ergoe do pworde ngepas tda td ewortel snie tbeschadig d raken.D eta kword t metee nringetj eo fbandj e (broodzakbandjes)aa nd esto kbevestigd .Krijge nd e plantenlang etakken ,da nzij nvaa ktwe eringetje so fbandje snodig .Oo kdi t werkdien tregelmati g tegebeuren .

Bloemtakremming

Hoeweld everedelin ghar ddoend e iso mhe tproblee mva nlang ebloemstengel st e verminderen,ka nhe tvoorkome nda tee nbepaald eparti jplante nvee lt elang e bloemstengelsvormt .Di tgeef tgrot eprobleme n ind everhandelings- ,c.q . transportfase.To tn uto ewerde nplante nme tzee rlang etakke nbete rbetaal d dandi eme tkorter etakken ,hoewe le roo kpartije nzij nme tvee lt ekort etak ­ ken. Uitproeve ni sgebleke nda tbespuitin gme tReducymo lgoed eresultate ngeeft . Hetspuite nmoe tda ni nee nz ovroe gmogelij k stadiumgebeuren .Ho elate re r gespotenwordt ,de st egeringe r ishe teffect .D egebruikt e concentraties gavenonderlin ggee ngrot everschille nt ezien ,zoda td elaagst econcentrati e van10 0ml/ lvoldoend e is.D eknopgroott emoe tkleine rda n5 c mzijn . Aangietenva nReducymo l iseffectiever .

39 7.BLOEIBEINVLOEDIN G

Algemeen

Overd ebloeibeïnvloedin gbi jPhalaenopsi s isi nd eafgelope njare nvee lken ­ nisvergaard ,med edoo rbloeibeïnvloedingsproeve n dieverrich tzij ni nDuits ­ land (Wolbeek)e nuiteraar dhe tProefstatio n inAalsmeer .Daarbi jwer duitge ­ gaanva nd ereed saanwezig ekennis .

In195 2e n195 3hebbe nrespectievelij kG.B .Roto rjr .e nJ.T .d eVrie si n proevend ereacti eo pkoud ebi jPhalaenopsi saangetoond . Ookervaringe n ind eres tva nd ewerel dgave naanwijzingen .I nParamaribo , waarhe tzelde nkoude rword tda n2 0C ,bloei tdi tgewa szelden . Ookd efacto rdaglengt ebeïnvloed td ebloei .Roto r toondeee nkortedagreacti e aanbi jPhalaenopsi samabilis .Lang eda gleid tto tverminderd ebloemtakvor - ming.

DeNederlands eD eVrie sheef tme tPhalaenopsi s schillerianad e invloedaange ­ toondva nd elichthoeveelhei do pd ebloei .He tgroeihormoo nauxin everhinder t debloe ial sdi ti nhoger econcentratie s ind eplan taanwezi g is.D econcen ­ tratie ist everlage ndoo rlag etemperature ne ndoo rmee rlich t (intensiteit).

Snij-Phalaenopsisheef tee nhoofdbloe i ind evoorjaarsmaanden .D enabloe ii n hetnajaa r isrelatie fgering .Oo kpot-Phalaenopsi sbloei tva nnatur e inhe t voorjaar,me t inhe tnajaa rrelatie fweini gbloei .I nd eoorspronggebiede n bloeitPhalaenopsi sn ad eregentijd .Me td eregenva lgaa tee ntijdelijk e afkoelinggepaard .

Verderhebbe nd efactore nbemesting ,substraat ,klimaa te nd eerfelijk eeigen ­ schappeninvloe do pd ebloei .

Koeling

Ind eafgelope njare nzij ndivers eproeve nuitgevoer d ophe tProefstatio nvoo r deBloemisteri j bijpot -e nsnij-Phalaenopsis ,waarbi j getrachtwer dd ebloe i doormidde lva nee nkoudeperiod e tebeïnvloeden .Daarbi j isgekeke nnaa rd e duur,he ttijdsti pwaaro pe nd ehoeveelhei dkoude . Hieruit isduidelij kgeworde nda tdoo rhe tgeve nva nee nkoelperiod eva nze s wekenbi jee netmaaltemperatuu rva n19, 5C ,d ebloe igoe d ist eplannen .No g beter iso mtie nweke nhe tetmaalgemiddeld e op1 7C t ehouden .Hierdoo rword t deknoprus tdoorbroken . Naarmate dedagtemperatuu rmee rbove n2 1C uitkom tza ld enachttemperatuu r meermoete ndalen .Di tka ndoorgaa nto t1 7C .Lager e temperaturenzij nmoei ­ lijkrealiseerbaa r ind ezomermaanden .Bi jtemperature nva n1 5C e nlage r staatd egroe istil .

Snij-Phalaenopsis

Bijd esni jcultuu rdoe tzic hhe tproblee mvoo rda td eplante nee nvoorgeschie ­ denishebben .D eplante nmoete nmeerder ejare nproducere n integenstellin gto t depotcultuur ,waa rbloe iteven safleverin g inhoudt.I ntabe l8 i sweergegeve n wathe teffec ti sva nhe tkoele no phe tgemiddeld e aantalbloemtakknoppe npe r plant.Dez eknoppe nverschene n ind eeerst e tienweke nn ad estar tva nd ekou ­ deperiode ind elaatst ekoelproeve nbi jd esnij-Phalaenopsi so phe tProefsta -

40 tioni nAalsmeer .Bi jach tweke nkoele nbi j19, 5C etmaalgemiddeld ewerde nd e meestebloemtakknoppe na ln aze sweke nzichtbaar .I nd epraktij kmoe td e nachttemperatuuro p1 7C ingestel dworde ne nd edagtemperatuu r op2 1C .D e uitgroeiperiodebi jsnij-Phalaenopsi si slange rda nbi jd epot-cultuur .Verde r zullensni jplante nnie t inee nt ejon gstadiu mgekoel dmoete nworden .Eers t zullend eplante n 'body'o pmoete nbouwe nwi ld ekwalitei te nkwantitei tver ­ antwoordblijven .Star tme nme tt ejong eplanten ,da nzulle ndez enie to fuit ­ eindelijk laterda nnormaa lbloeien .E ri sdu ssprak eva nee n'jeugdfase ' waarinbloe inie tmogelij k is.D eplante nmoete nminimaa lee njaa rzij nopge ­ pot. Ind etabelle n8 e n9 zij nresultate nvermel dva nhe tProefstatio nt eAals ­ meer.Daarbi jzij nd egegeven sva nd epot -e nsnijcultuu r gebroederlijknaas t elkaarvermeld . Tevensi see npraktijkadvie s geformuleerd.Wi lme nno geerde rbloe irealise ­ ren,da nka nhe tschem ava nd epotcultuu r aangehoudenworden ,waarbi jgedach t moetworde nda td euitgroe ibi jd esnijplante nwa tlange rduurt .E rmoe tda n eerderworde nbegonnen .Uiteraar d spelenerfelijk eeigenschappe nee ndoorslag ­ gevenderol .Bedri jfsregistrati eza lhieri nhe tinzich te nd eoptimaliserin g verbeteren.

Tabel8 .Effec tva nkoele no pgemiddel daanta lbloemtakknoppe npe rplan ti n relatie tottemperatuu r entijdsti pva nkoele n

Aantalbloemtakknoppe nge ­ middeldpe rplant ,zicht ­ baar tottie nweke nn a Koel- Aantal Etmaaltemperatuu r in° C aanvangkoelin e periode koelweken IngesteldKoel - Con­ Ver­ pot- snij- in198 6 nacht/dagafdelin g trole schil Phalaenopsis Phalaenopsis

2ehelf t Juni 2 12/12 17,0 26,9 9,9 0.39(a) 0.53(a) Iehelf t Juli 2 12/12 15,9 24,2 8,3 0.56(b) 0.83(a) Juni 4 15/20 18,2 26,1 7,9 0.88(c) 1.15(b) Juli 4 15/20 18,1 22,1 4,0 0.83(c) 1.50(c) Mei/juni 8 18/21 19,5 22,6 3,1 0.98(d) 1.04(b) Juli/aug 8 18/21 19,5 23,8 4,3 1.03(d) 1.48(c)

Indiend eletter sbi jd ebehandelinge nverschillen d zijn,verschille nd e resultatenbetrouwbaa rva nelkaar .

41 Tabel 9.Koelperiod e (E3)e nbloeiperiod e (CEI)bi jpot-Phalaenopsi s voornul , twee,vie r enach tweke nbi j verschillend gerealiseerde etmaaltem- peratuurva nd egekoeld e afdeling. Degetalle nbi j debloeiperiod e gevenhe tpercentag e bloeiaa ne nd e• duidt opee npie k

; ! 0 weken koeling 1 1 1 ;.T 23V|.\ •12|'/W ;- .-32i:v:;v .V:3 31 i V = 1 2 weken 17,0°C 1 VA 1 1 •3V •18 \-M\;y.\ ;,:-:28f.\:',:•;':51|. ; ;| 2 weken 15,9°C 1 V/A1 1 w '21|;:..;.; ,' 341,; .44 | ..,| 4 weken 18,2C V///A 1 I.«4?|:..- .:17|>;.:V^ ;:.^.7I, ;:•:,, 29| | 4 weken 18,1°C ; ;28i;v.;:| VA//A 1 1 o'^5i:.--; ',;;2i|.. ,;-.> . ; 8 weken 19,5C ///•//////I L-.:V*82Ï;| | 1 .;,18|V.t.-,:| 8 weken 19,5C v///N//m 1 m\ 1 ; •••::a8.|,v.-v,'| mei juni juli aug.sep .okt .nov .dec .jan .feb . mrt. 1986 1987

Schematische bloeiplanning snij- enpot-Phalaenopsi s bijee nkoelperiod eva n zesweke ne nee netmaalgemiddeld e van1 9to t19, 5C .

Koelperiode Bloeiperiode potplanten Bloeiperic de sniibloemen april -me i juli -augustu s augustu s - september mei - juni augustus -septembe r oktober -novembe r* juni - juli september -oktobe r november - december juli - augustus oktober -novembe r december -januar i augustus - september november -decembe r februari - maart

*: tweede bloei infebruar i - mei

Pot-Phalaenopsis

Debloeibeïnvloedin g ind epotcultuu r verloopt identiekaa ndi ebi jd esnij - cultuur.D ehiervoo r vermelde tabellen tonendit aan. De uitgroeiperiode vand ebloemta k ind epotcultuu r iskorter . Ind epotcul ­ tuur zijnmeerder e proeven uitgevoerd teneinde eenoptimal e produktieplanning realiseerbaar temaken . Daartoe zijnaa nhe tslo tva nhe tonderzoe k proeven verrichtme tbehul pva nhe tFytotro n inWageningen . Doel daarvanwa sd erela ­ tie tussen koelduur enkoeldiept e nader teanalyseren .D egedacht ewa so m eventueel koelcellenee nro lt elate n spelen ind ekoelperiode ,waarbi jd e duurva nd ekoelin g korter zoukunne nworden . Ookhie r issprakt eva nee n'jeugdfase' . Zijnd eplante n teklein ,da nbloeie n ze nieto flate rda nnormaal .D ejeugdfas ebi jd epotplante n iskorte r danbi j de snijplanten. Deminimal e plantgrootte moetca .1 2to t1 5c mdoorsned e zijn. Anders gezegd,z emoete n minimaal zesmaande n zijn opgepot.

In tabel 10word t duidelijkdat he tmogelij k iso mplante ndi ei nmaar t worden opgepot inee n1 0c mpo tme tee ndoorsned eva n1 2to t1 5c mveilbar e planten tehebbe n ind eweke n2 9to te nme t3 9me tee nbloeipercentag e vanmaximaa l 70%.

42 Tabel10 .Percentag eveilbar eplante nva nwee k2 9to t3 9 (1987),waarva nd e knoprustverbroke nwa sdoo rkoeling .Tusse nhaakje sstaa the tper ­ centageveilbar eplante nva nwee k2 9 (1987)to twee k1 4 (1988).

Ingestelde Koelperiode (weeknummere n weken) etmaaltemp. 18-19 18-20 18-22 18-24 18-26 18-28 in° C 1 2 4 6 8 10 17 0 (88) 2 (96) 6 (80 ) 42 (100) 56 (92 ) 70(94 ) 21 0 (96) 2 (96} 8(100 ) 30(100 ) 66 (100) 48 (82)

Bron:PB N

Meer informatie ist evinde ni nee nversla gove r 'BloeibeïnvloedingPhalaenop - sis',waari nall eartikele ngepubliceer d inhe tVakbla dvoo rd eBloemisteri j ind eperiod e 1984t/ m 1988zij nweergegeven .Doo rhe tstorte nva nF 5, -o p giro17485 5te nnam eva nProefstatio nAalsmeer ,onde rvermeldin gva n'Artike ­ lenbloeibeïnvloedin g Phalaenopsis'ontvang tu di tverslag .

43

8.GEWASBESCHERMIN G

Gewasbescherming ishe tgewa sbescherme ntege nziekte ne nplagen .Beschermin g kangeschiede ndoo rt ezorge nvoo ree ngezond egroei ,zoda td eplante ni nee n goedeconditi everkeren .Draa gzor gvoo ree ngoe dmilieu/klimaa t datgunsti g isvoo rhe tgewa se nongunsti gvoo rziekte ne nplagen . Ziektene nplage nhebbe nveela léé nva nd eonderstaand eoorzaken : -dierlijk eparasiete n -plantaardig eparasiete n -virusse n -fysiogen eafwijkinge n

Fysiogeneafwijkinge n

Fysiogeneafwijkinge nontstaa ndoo rhe tnie tgoe dfunctionere nva nd elevens ­ processen ind eplant .Beken dbi jPhalaenopsi szij nwatervlekke n ind ebloe ­ men,snotbladeren ,kraaiepoten ,wortelro te nbloemknoprui . Deoorzake nva ndez eafwijkinge nligge ni nd ekwaliteit ,c.q . conditieva nd e plant.He tweefse lka nzwa ke ndaardoo rgevoelige rzijn .Oo kbi jgroeiover - gangsfasen,me tnam ed estrekkin gva ntakken ,uitgroe iva njong ebladeren , waarvanhe tsteunweefse lno gonvolgroei d (verhard)is ,vertone ndez eproble ­ men.D eaanleidinge nzij nveela lweersovergangen ,hog e luchtvochtigheid,t e hogeo ft elag etemperature ne nbizarr ebemestingsniveaus . Deplan treageer thierop .E rzij nselectie sdi emee ro fminde rprobleme nheb ­ ben.

Bloemknopval

Ditverschijnse lda tme tnam e ind ewinterda goptreed tvind tzij noorzaa ki n eencombinati eva nlag e instralingsniveaus (donkeredagen )e nee nhog eademha ­ ling (hogenachttemperaturen) . Hetverdien taanbevelin gd etemperatuu rca .2- 3 Clage rt ehoude n (dag2 0C , nacht 18°C).

Snotbladeren

Ditverschijnse l treedtster kverschillen dpe rbedrij fop .Opvallen d isda t eengezond eplan tvri jplotselin gnat ,zachtrotten dbla dheeft .He tlijk te r opda tall ecelle nbijn agelijktijdi g lekzijn ,waardoo rhe tbla dvolloop tme t water.Onderzoe kwijs tda nvaa kui tda the tbacteriero tis . Uitd epraktij kblijk tda to pbedijve nwaa rhe tdoorgaan sdroo gi se nd e luchtvochtigheid laag,he tminde rvoorkomt .Bovendoo rwatergeve n (ofme td e hand)leid te rto eda td eplante nvochti gblijven .Me tnam e ind eharte n blijftwe leen swate rstaan .Wannee rdaarnaas the tklimaa tvochti g is(dicht ­ geplaktekasse nme tfolie )treed tdi tverschijnse lzonde rmee rme tgrot e regelmaatop .Bi jdroge rtele nheef tme nhie rminde r lastvan .I nhe tverlede n stondend eplante no pee ndakachtig e stellageo pd ezijkan tva nd epo tlig ­ gend,o mt evoorkome nda twate r ind eharte nblee fstaan . Druppelsystemenzulle ndaardoo rzeke rto tminde ruitva lleiden .Oo kee nharde r gewasdoo rventilati e (enhoger ekunstmestgiften )leid tto tee nbeter ekwali ­ teit. Bestrijdenhaal tove rhe talgemee nniet suit .He tverstandigst e iso mhe t gewaseenmaa lpe rwee kdoo rt elope ne naangetast ebladere no fplante nt ever ­ wijderen.

45 Wortelrot

Wortelsverrotte nal sgevol gva nee nt ena tmilieu .Groeistagnati e enwisse ­ lendevochtigheidsomstandighede nvergrote nhe tprobleem .Minde r (overmatig) watergevene nee nluchti gsubstraa ttoepasse nda tluchti g isopgepot ,i sd e bestebestrijding .Verde rmoe te rwate rworde ngegeve nda tovereenkom tme td e ruimtetemperatuur,du sminimaa l1 8C .Wisse loo knie tt esne li nvoedingsni ­ veau.G ai nd ezomermaande nwa thoge r ind evoedin gzitte ne ni nd ewinte rwa t lager.

Dierlijke aantastingen

BijPhalaenopsi skome nverscheiden e schadeverwekkersvoor .

Luizen

Luizenkome ni nee ngrot everscheidenhei daa nname ne nkleure nvoor .Z ezitte n groepsgewijsbijee no po fonde rbladere ne nvoede nzic hbi jvoorkeu rme tjong e groeiendeplantedelen .Dez edele nblijve nachte r ingroei ,verkleure no fwor ­ denmisvormd .D eluize nscheide nkleverig e suikerhoudendeuitwerpsele nuit , waaropd eroetdauwschimme lgroeit . Erka nonderschei d gemaaktworde ni ntwe egroepen : a.Bladluizen :bestrijde nme tpirimor ,stuive nme tUndeen ,Parathio nbi jnie t bloeiendeplanten . b.Dop- ,wol -e nschildluize nkome nvake rvoo rda ngewon ebladluizen . Zezij nechte roo kmoeilijke r tebestrijden . Uitt evoere nbestrijding :spuite nme t10 0g Undee no f10 0m lGusathio no f 2m lmevinfo s (Phosdrin).Di to md ewee kherhalen .Tege ndopluize nka noo k 50m lDeci sgebruik tworden .Di tmoe t4 xherhaal dworde no md enege ndagen .

Mosmijte n

Ditzij nglimmende ,bolronde ,roodbruin e totzwart emijte ndi eo pbladere ne n bloemenkunne nvoorkomen .Zi jbewege nzee rtraa ge nkunne nd ebloeme nbescha ­ digen. Bestrijding:10 0g Lindaa nspuitpoede ro f6 0to t10 0m lParathio nspuitvloei - stof.

Muizen

Muizenkunne nschad eaanrichte ndoo raa nd ebloeme ne nbloemknoppe n tevreten . Bestrijding: -muizentarw evolgen sgebruiksaanwijzin g -muizenklemme n

Miljoenpoten

Dezelang egeled ediere nme taa niede rlichaamssegmen t tweepaa rpoten ,ligge n inrus tcircelvormi gopgerold .Zi jkunne nsom saa nd ewortel svreten ,maa rd e grootsteschad everrichte nzi jdoorda tzi jhe tsubstraa tverpulveren ,waardoo r destructuu rverlore ngaat . Bestrijding:bove no pd epo tspuite nme t2 0g Undee ni n1 01 wate rpe r 100m ofParathio ningiete nme t10 0m li n4 01 water . MUE Ditzij nklein eoranje-rod emijte naa nd eonderzijd eva nd ebladeren .Zi jkun ­ nenee nplaatselij kgeel-zilvergrijz everkleurin gva nd ebladere nveroorzaken . Brevipalpus iskleine rda nspintmijt ,maa rno gwe lt ezien .Dez emij tmaak t geenspinsel . Bestrijding:spuite nme t75-10 0m lKelthan eM Fo f100-15 0g Kelthan eAP .

Pissebedden

Pissebeddenvrete naa nd ewortelpunte ne nverpulvere nveensubstraten .Bestrij ­ ding:strooie nva nMesurolkorrel s op,onde re ntusse nd epotten .

Slakken

Hoewelslakke ni nhe tgewa snie tvee lvoorkome n -he tmees tno g ind epotte n- ishygiën ed ebest epreventie .Verwijde ralle swa t totschuilplaat ska ndie ­ nen,zoal soud eplantereste ne nonkruid .D ebestrijdin gka ngecombineer dme t dieva npissebedde nplaatsvinde ndoo rhe tstrooie nva nMesurol-slakkenkorrel s ofMethaldehyde-slakkenkorrel s (resp.5 0e n7 5gra mpe r10 0m ) .

Spint

Metnam e ind ezome rbestaa tkan so pee nexplosiev eontwikkelin gva ndez emi j- ten,voora lbi jdroo gwee re nlag eluchtvochtigheden .D eaantastin gbegin t pleksgewijsaa nd eonderzijd eva nhe tblad .He tui tzic hdoo rvaalgrijz ever ­ kleuringva nhe tbla do fbloeme nme tgevlekt eo fbobbelig eachterzijde . Bestrijding:spuite nme t10 0g Penta co fLuxa ndienochloo r of5 0g Torqu eplu s of75-10 0m lKeltham eM Fo f100-15 0Kelthan eA Po f5 0m lKilumal .

Trips

Diti see nva nd edierlijk eaantastinge nwaa rgeregel dpreventie f tegengespo ­ tenmoe tworden .He tveroorzaak t schadeo phe tblad ,maa roo ko pd ebloemen . Hetbeel dzie te rui tal sglazig erond estippe nme t inhe tmidde nd eplaat s waard eplan ti sgestoken . Bestrijding:spuite nme t7 5g Undeen ,2 5m lpermethri no f5 0m lDecis . Vanafjun it/ mein daugustu so md e7 à 1 0dagen .

Wortelduizendpoot

Witte,5 to t1 0m mlang ebeweeglijk e diertjes.He tgeled edie rheef téé npaa r potenpe rlichaamssegmen te no pd eko ptwe elang evoelsprieten .Z ezij nlicht - schuwe nlope nzee rsne le nleve nva nplantaardi gvoedsel .Doo rhe tafvrete n vanjong ewortel ska ngrot eschad eworde naangericht . Bestrijding:plante naangiete nme tee noplossin gva n15 0m lparathio npe r 1001 wate rpe r10 0m 2o f50 0m lCurate rpe r10 01 wate rpe r 100m2 . Phalaenopsis-blad, hersteld na slakkenvraat

48 Schimmel- enbacterieziekte n

Bladvlekkenziekte a.Glomerell acingulat aui tzic hi ndonkere ,droogrott evlekke no phe tblad , vaak inconcentrisch ekringen .O pd evlekke nzij nklein ezwart evrucht - lichamenwaa r tenemen .D et eneme nmaatregele nzij nonde rander ehe tgewa s niett ezwaa rscherme n (wintermaanden),bladere nbi jwatergif t liefstnie t tevochti gmaken ,zie kbla dwegsnijde ne neventuee l spuitenme t30 0g Zineb. b. Fusariumproliferatum .Aanvankelij kklein egel edoorschijnend evlekjes , latersamenvloeien d totonregelmatig e grotevlekke no fstippe no phe tblad . Dezevlekke nkunne nlate rzwar tworden .He thartbla dword the tmees taange ­ tast. Bestrijdingsmogelijkheden:enkel emale nspuite nme t10 0g va nee nbenzimi - dazool-fungicide (TopsinM ,Benlate ,Bavistin ,Derosal) .Di tverschijnse l komtme tnam ebi jCymbidiu mvoor .

Grauweschimme l (Botrytiscinerea )

Opafgestorve nplantedele nontstaa the tbekend ebruingrijz e stuivendschimmel - pluis.He tzo ui nbepaald eomstandighede nschad ekunne ngeve naa nd ebloemen . Draagzor gvoo ree nlag eluchtvochtighei d engoed ehygiëne .Gee fhe tgewa s' s morgenswate r (metnam e inhe tnajaar) . Spuitmogelijkhedenme t20 0g o fm l iprodion,25 0g thira mo f5 0g Ronilan .

Sclerotiënrot

Opd eaangetast eplantedele ni see ndi kwi tschimmelplui szichtbaa rme t inhe t schimmelpluise noo ki nd eaangetast eplantedelen ,eers twitte ,maa rlate r zwarte Sclerotien.D eplantedele nbove nd eaantastin gverwelke no fd eplan t gaatgehee lte ngronde .Opnieu wza lhie rd eluchtvochtighei d tehoo gzijn .E r kangespote nworde nme t20 0g va nee nbenzimidazool-fungicid eo f20 0g Rovra l of5 0g Ronilan .Aangiete nme tee noplossin gva n2 g quintozee n75 %i n1 lite r waterwerkt ,maa rka ngroeiremmin gveroorzaken .

Wortelrot a.Pythiumsoorten .Aangetast eplante nzij ni nd egroe igerem de nworde ngeel . Dewortel szij naanvankelij kglazi ge nlate r (donker-)grijs-bruinzwart . Inee nverde rstadiu msterve nd eplante naf .D eoorzaa kmoe tgezoch tworde n insubstraatmengse l enwatergift . -D ewatergif tka nverminder dworden ,temperatuurschokke nva nhe twate r voorkomen (gelijkaa nd eruimtetemperatuu rhouden) . -Ee ngoe dluchti g substraatgebruiken ,du seventuee lverpotten . -Aangiete nme tee noplossin gva n3- 4g Baye r507 2o f6 m lPrevicur ,ge ­ mengdme to f6 g Benlat eo f6 g Bavisti ni nca .3 lite rwate rpe rm2 . b. Fusarium soorten.Oo khie rzij nd eplante ngerem d ind egroei ,terwij l gedeeltenva nd eplan tkunne nafsterven .D eaangetast ewortel sworde ngla ­ zige nverkleure nlate rbruinrood .Oo khie rzij nd e cultuuromstandigheden deaanleiding .Verde rka ne rme t6 gra mva nBenlat eo fBavisti n inca .3 literwate rpe rm 2worde naangegoten .Me tdruppelsysteme nka nbi jgroter e eenhedenme tee ngelijk eo flager econcentrati eworde nmeegedruppeld .

49 \

1 -» <> V* '• C t **

f • * ƒ * r ;.,/ ft / y •J••'•'f Cyrrib-idium-mozaîekvivus

50 Virussen

BijPhalaenopsi skome nee naanta lvirusse nvoor : a. Cymbidiummozaïekvirus CyMV b. Tabaksraozaïekvirus (orchideeënstam) TMV-0 c. Rhabdovirus

Cymbidiummozaïekvirus

Herkenbaaraa nchlorotische ,vaa k ingezonkenvlekke ndi eoo kaa nd eonderkan t vanhe tbla dduidelij k tezie nzijn .Word the tbla douder ,da nworde nd egeel ­ groenevlekke nbrui nva nkleur .D eoverdrach tgebeur tvoornamelij kdoo rd e menstijden sd eoogs te nverpotte ndoo rmidde lva nsapoverdracht .

Tabaksmozaïekvirus

Hetbeel dbeschreve nbi jCymbidiummozaïekviru s voldoetoo khieraan .Bi jCymbi - dium isbeken dda the tbloemkleurbrekin gveroorzaakt e inhe tverleden .Beken d iswe lda tee nPhalaenopsisplan tme tbeid evirusse nbesme tka nzijn ,waarbi j ookbloemkleurbrekin goptreedt . VanTabaksmozaïekviru s zijnbi jPhalaenopsi sgee nspecifiek ekenmerke nbekend . Symptomenbi jPhalaenopsi s zijni nNederlan dnie tbekend .Verde ri sbeken dda t hetTMV- 0e nCyM Vworde nversprei ddoo rteelthandelinge ne nnie tdoo rinsek - ten.

Rhabdovirus

HetRhabdoviru sword tnaa rall ewaarschijnlijkhei d doorBrevipalpusmijte n overgebracht,hetgee nechte rno gnie ti saangetoond .Tusse nbesmettin ge n reactieka nee nvri jlang eperiod e liggen.D ebest ebestrijdin g isvana fhe t beginelk eparti jme tee nme st eoogsten .Verdacht eplante nzulle nverwijder d moetenworden .Dez ekunne nda ni nee nziekenboe go fapart ehoe kworde n geplaatste napar tbehandel dworde nte rvoorkomin gva nverspreiding .

Totslo t

Mochtme nnie tui tee nbepaal dziektebeel dkome nen/o fblijf the tproblee m aanwezignada te renkel ebestrijdinge nzij nuitgevoerd ,da ni she tverstandi g debedri jfsvoorlichte rt eraadplegen .

51 *M%E;

" 7 MfeftW -, ROW.HO- . „ÀÀM : KlftXSt ; mm.na. AMtï&L. KLASSf mm m AANT4S KOOT

NAAM NAAM KAAM ; R1M.NÛ AOM.NO: AOÎïl.NO- KLftSSt KtâSSE KLASSE' ftftMTftl AANTAL MNi'ÂÎ RODÉ 49 MOOIE 49 KDOf -49 Ï 1 Snij-Phalaenopsis vetlingklaar

52 9.OOGS TE NAFZE T

Snijcultuur

Bijd esnij-Phalaenopsi sword ti nhe talgemee ngeoogs tal sall ebloeme naa nd e takgeopen dzijn .Te naanzie nva nd evershei de nafhankelij kva nd emark tka n eroo kee ngeslote nkno paa nd eta kworde ngehouden .Al sdez ekno pbetaal d wordtza lhe tvake rgebeuren .D etakke nmoete nvolgen sd eveilingvoorschrifte n wordenaangevoerd .Dez ezij nopgestel d insamenwerkin gme tPhalaenopsis - kwekers.Heef td eta ker gvee lbloemen ,da nka nhe tvoorkome nda td eonderst e kunnengaa nverwelken ,terwij ld ebovenst eknoppe nno gdich tzijn .I nzo' n gevalverwijder td ekweke rzel fd egeslote nknoppen .Di tka nhe tbest eworde n gedaantijden sd eteelt .Wannee rdergelijk e takkent ezie nzijn ,ka nhe tbest e hetbovenst egedeelt eworde nverwijderd . Ind ewinterperiod eword tvaa kee nmaximu mva nca .tie nbloeme naangehouden . Meerbloeme npe rta kgaa tte nkost eva nd ekwalitei te nverhandelbaarheid .Oo k dehoudbaarhei dva nd eoudst ebloeme ni sda nno gmaa rrelatie fkort .

Detakke nkunne nworde ngeoogs tdoo rz et esnijden ,t ebreke no ft eknippen . Hetbreke ni snie tvoo r iedereene nel ksortimen tweggelegd .D eta kword to p enkeleoge nbove nd ebasi sva nd eta kverwijderd .Hi jmoe tworde nlosgemaak t vand enieco-rol ,waarme ehi j isopgebonden .Kort ee ndunn ebloemtakke nkunne n diepweggehaal dworden .Tijden sd eoogs tmoe te rvoorzichti g tewer kworde n gegaano mbeschadigin g tevoorkomen .D et eoogste ntakke nkunne nblijve nhake n achterander e takkeno fnieco-roldraden .Beschadigd ebloeme nzoude nkunne n wordenverwijderd ,maa rda tbeteken tda td etakbezettin ge rminde rfraa iui t komtt ezien .

Ind epraktij kword ter gvee lgebrui kgemaak tva nee noogstkar .Dez epas ti n depade ne ndaaro pkunne ndoze nworde ngeplaats t (mini-Cymbidiumfust).E rzij n ookkweker sdi edoeke ni nd eka rhange ne ndaaro pd etakke nleggen .E rkunne n danafhankelij kva nd ekarhoogt edri eto tvij flage ntakke ngeoogs tworde n (drieto tvij f dozen).Me nbeperk the tlope nme thande nvo ltakken .

Nad eoogs tmoete nd ebloeme nz osne lmogelij ko pwate rme tchrysa lworde n gezet.He tbest eoogsttijdsti pi suiteraar dne tal sbi jander egewasse n' s morgens.D ecelspannin g ind eta ki she thoogs te nd etemperatuu r ind eka s hetlaagst . Debloemtakke nworde nal she tnodi gi seers tbi jgesneden ,zoda te ree ngav e wondontstaat .Hiern aword td eta ki nee nplasti c flesjeme twate rgeschoven . Deflesje szij noorspronkelij kafkomsti gui td eAnthuriumteelt .Groter euitga ­ venworde ni nd eCymbidiumteel tgebruikt . Debloemtakke nkunne ndaarn a inCymbidiumdoze nverpak tworden .E rzij noo k kleinerevensterdozen ,waari nkleiner e takkenworde nverpakt .Ee necht ePhala ­ enopsis-bloemtakkendoo si se rno gniet ,maa rdaa rword tmomentee laa ngewerkt . Ind edoo sworde ntakke ngedaa nme tongevee rgelijk ehoeveelhede nbloeme npe r tak.O mbeschadigin g tevoorkome nmoge ne rnie tt evee l takkeni nee ndoo se n kanhe tbest epapierwo l tussend ebloeme naangebrach tworden .Bi jhe tinpakke n wordte rmetee ngesorteer d opkwaliteit .Enkel ekwaliteitskenmerke nzijn : -bloemgroott e -kleu r -verkleurin g -vergroeiin g -beschadigin g

53 I

jt

,J ' frfî .' '1 '< > â' 'N

r *. > -

*»**.

^

W£Êm> 1

Met een kleine fles-vulmaohine wordt veel meer vers water gebruikt -taklengt e

Bijd ebewarin gmoe tee nhog e luchtvochtigheidworde nvoorkomen .Verde rmoe t erbi jhe tflesse nworde nopgele tda te rgee nwate rtege nd ebloeme nspuit .I n beidegevalle nka nsti poptreden . Detemperatuu r tijdensd ebewarin gma gnie tt elaa gzijn ,daa rda nschad e optreedt.Temperature nlage rda n1 2C zij na ft eraden .D ebloeme nverwelke n danaanmerkelij ksneller . Speculerendoo rgesnede ntakke nlange rt ebeware n isnie tmogelijk .D ekwali ­ teitloop tsne lterug .He tlange ro pd eplan tlate nstaa ni sda nno gee n enigszinsredelij kalternatief ,doc hnie tbevorderen dvoo rd ehoudbaarheid .

Potcultuur

Depotplante nkunne nworde nafgeze tal se rtwe eto tdri ebloeme ngeopen dzijn . Momenteelword td epot-Phalaenopsi sgemeng dafgezet .Enerzijd s ishe tmake n vanuniform epartije no pdi tmomen tno gnie tgoe dmogelij k (heterogenekrui ­ singen),anderzijd svraag td ehande lhierom . Doorveredelin g enselecti eza lhe tspoedi gmogelij kzij no muniform epartije n televeren . Erword tvee lnaa rd etaklengt egekeken .He tlig te rmaa rechte raa nwelk e indelingd ekweke rkiest ,omda tafhankelij kva nd eplantleeftij de nd eculti - vard etaklengt e sterkka nverschillen .Ee nleeftijdsverschi lva nenkel emaan ­ denka ntakverschille nva n1 0c me nmee r tezie ngeven . Vaakword tee nindelin ggemaak tnaa rhe taanta lbloeme npe rtak ,o fhe taanta l bloemtakken.Meesta lkome ne rvij fpotte ni nee n9-gat stra yt estaan .D e plantenworde ningehoes d indoorzichtig e conischeplasti choezen .Wannee rd e hoesvoldoend e stijfis ,word td everwerkbaarhei d gemakkelijker enza lminde r beschadigingoptreden .Ee necht epot-Phalaenopsishoe si se rno gniet .D ekwe ­ kerza ldu saler tmoete nzij no phe ttyp ehoe sda thi jgebruikt .

Beschadigingka nalsno goptrede nwannee rd etemperature nwee r telaa gzij n (12 C). Debloeme ndi ebove nd ehoe suitsteke nkunne nverlore ngaan .Oo ki s ethyleenschadelijk .D ebloemknoppe nvalle nva nd etakken .Me tnam e tijdensd e transport-e nveilingfas eka ndi tprobleme nopleveren . Bijhe tveilingklaa rmake nva npot-Phalaenopsi smoe te rvoo rgezorg dworde n datd ebloemta k stevigaa nd etonkinsto k isvastgemaakt .Bi jhe t inpakkenmoe t ervoo rgezorg dworde nda td eluchtwortel sdi ebuite nd epo tgroeie nnie t beschadigd raken.Di tvergroo td ekan so pbloemknopafstoting . Debovenkan tva n dehoe ska nme téé no ftwe enietje sove ro fo md ebloemta kworde nvastgemaakt . Uiteraard isdi tafhankelij kva nd etaklengte .

Houdbaarheid takken

Dehoudbaarhei dva nd etakke ni so pd eeerst eplaat safhankelij kva nd eerfe ­ lijkeeigenschappen .E rzij ntype ndi ewe lvie rweke ngoe do pee nvaa sblijve n staan.O pd etweed eplaat ska nee ngezond eteel td ehoudbaarhei dbevorderen . Hogestikstofgifte nzij nnie tbevordelij kvoo rd ehoudbaarheid .Verde rspeel t hetjaargetijd eoo kee nrol . Uithoudbaarheidsonderzoe k ophe tProefstatio n inAalsmee r isnaa rvore ngeko ­ menda the tsla pgaa nhange nva nd ebloeme nword tveroorzaak tdoo rhe tnie to p kunnenneme nva nwater .Di tka nworde nopgelos tdoo rgebrui kt emake nva nuni ­ verseleChrysal ,Chrysal-RVB ,condensorwate r ofwar m leidingwater.Praktijker ­ varingenlere nda twar mleidingwate r (40C )en/o funiversel e Chrysalee nposi -

55 tieveinvloe dhebbe no phe tvaasleven . (Zieoo khe tartike love rHoudbaarhei daa nhe tslo tva ndez ebrochure. )

Houdbaarheid potplanten

Dehoudbaarhei dva nd epot-Phalaenopsi si sster kafhankelij kva nhe tklimaa t opd eple k ind ehuiskamer .Voll ezo nmoe tvermede nworden ,maa rd eplan tka n makkelijko pd evensterban kworde ngezet .D etemperatuu rva nee neventuel e centraleverwarmin gma gnie tt ehoo gworden .Ech tschadelij k istoch te nee n vensterbanko phe tzuiden .D evensterbanke no phe tzuidooste no fnoordweste n zijngoed . Deplante nmoete néé nkee rpe rwee kwate rkrijgen ,maa re rma ggee nwate ri n depo tblijve nstaan .Z ekunne nhe tbete rt edroo gda nt ena thebben .Wa td e voedingbetref tka nhe tbest eo md eweek ,o fdri eweke nme tplantenvoedin g wordengewerkt .Krijge nd ePhalaenopsi sne tzovee lal sd eander eplanten ,da n krijgenz edaa rlas tvan .

Bijd epot-Phalaenopsi ska nne tal sbi jd esnij-Phalaenopsi see nnieuw ebloem - tako pd eoud ebloemta kontstaa nal sdez ei sweggesneden .Al sd ebloemta ki s uitgebloeid,ka ndez eo ptwe eoge nworde nteruggeknipt .Ee nva nd eoge nloop t danwe lwee rui to fe rword tee nnieuw ebloemstee lui tee nbladokse lgevormd .

tv If Lh, . T'**t. J .. . Rjt^r lil

-. J^

--*•• ÜLiito iirir r—•-- Pot-Phalaenopsis in aflevevstadivm

56 10.BEDRIJFSOPZE TE N -INRICHTING

Debedrijfsopze ti sva ninvloe do pd eproduktiemogelijkhede nva nhe tbedrijf . Hetoefen tinvloe dui to pkoste nal sarbei de nenergie .Bedrijve nme tee ngun ­ stigelengte-breedteverhoudin ghebbe nee nbeter eruimtebenuttin g enlage r energieverbruik.Roltafels ,c.q . tablettenkunne ndi ebenuttingsgraa dverde r verhogen. Geziend egemiddeld ebedri jfsgroott ebi jsnij-Phalaenopsi sdi evarieer ttusse n 2000e n300 0m 2e nhe tfei tda tdez eteel to pmee rbestaand ebedrijve nvoor ­ komt,beteken the tvaa kda tbestaand e situatiesmoete nworde naangepast .Di t geldti nminder emat evoo rd eteel tva npot-Phalaenopsis .

Teeltopzet snijcultuur

Deteel tvind ttegenwoordi gplaat si npotte no fcontainers ,i ntegenstellin g totenkel ejare ngeleden ,toe ne rmeerder eplante ni nee nstyroporba kstonden . Hierdoorkunne nd eteeltfactore nwate re nvoedin ggoe dgeregel dworden .Daar ­ naastzij nd eplante nindividuee lverplaatsbaar ,waardoo rziek ee nslecht e plantensnelle rverwijder dkunne nworde nzonde rander eplante nt ebeschadigen ; deplantafstan d isgoe daa nt epassen ,uitbreidin gva nziekte ni st evoorko ­ men,enz . Afhankelijkva nd eplantgroott evarieer td epotmaa tva n1 1c mto t1 8cm .D e plantdichtheidka nda nca .15-2 0plante npe rm 2ka sbedragen .Ui tbovenstaand e blijktwe lda ttafels ,c.q . tablettenee nvereist e zijn.Voora lwannee rword t bedachtda td eplante nee ngoed eluchtcirculati enodi ghebbe ne nda twerkzaam ­ hedenal soogsten ,opbinden ,schoonmake netc .ee ngezond e (rechte)werkhoudin g vragen. Ideaal isdaaro moo kwe lee ntafe lo ftable tvoorzie nva nee ngatenbodem .Di t kanzij ngaa so fstyroporplante nme t3 c mrond egate nte nbehoev eva nd e luchtcirculatie.Ove ro fo pdez etafe li she tnodi gtakke nvri jo pt ehangen . Ditbevorder td ekwalitei te nvergemakkelijk t deoogst .Te rverbeterin gva nd e ruimtebenutting isee nroltable ter ginteressant .

Geziend ehog e investeringen inroltablette nzij nvast e tabelettenoo kmoge ­ lijk.Oo kkunne nomgekeer dstyroporbakke no pd egron dme tdaaro pgaasmatte n eengoe dalternatie fzijn .Hoewe la ldivers emale ngenoemd ,i svanui td eprak ­ tijkwe lgebleke nda tee ngoed eluchtcirculati e tussend eplante nonontbeer ­ lijkis .

Watergeefsysteem

Medegezie nd eontwikkelin ge nmogelijkhede n ind esubstraattechnie k zienw e opdi tmomen tontwikkelinge n indez erichtin gplaatsvinde nbi jd ePhalaenop - siscultuur.I nprincip emaak td esubstraatkeuz eniet suit ,mit sd ekwalitei t goed is.E rword tsom sgeëxperimenteer dme tsteenwo le npolyfenolschuim ,ter ­ wijle renkel ebedrijve nzij ndi ea lvoo ree ngroo tdee lo psteenwo lo foasi s staan.He tbelangrijkst e isechte rd everschuivin gva nhe thandmati gwaterge ­ vennaa rwatergif tme tee ndruppelsysteem .He tbespaar to pd eeerst eplaat s arbeide no pd etweed eplaat szij ne rvoordele ni nd evor mva nminde rwater ­ enkunstmestgebruik . -plante nworde nminde rnat ,du sminde r lastva nuitva l -droge rklimaat ,daardoo rminde rsme te nuitva l -beter esturin gva nd evoedin g

57 / / / -. ,•*"*

3L^te^y# 37*^1^ àw(:>,u,:É,..' ••

Hä4 -1 ^V^>-, *•;? A>Zfctffefe in snijcultuur

.S

••irung Hoeweld evoordele nwegen sontbreke nva ngoed egegeven snie tkwantificeerbaa r zijn,ma gworde nverwach tda td evoordele nopwege ntege nd einvesteringe ni n eendergelijk evoorziening . Tenbehoev eva nd ewatervoorzienin g isgoe dwate ree nvereiste .He tliefs t regen-,danwe iosmosewater .Hiervoo r isee nbassi no fwatersil onoodzakelijk . Opd egroter ebedrijve ni see ncombinati eva nosmos eme tregenwate r eengoe d alternatief.I nd ewintermaande n ishe tbassinwate r tekoud .D ePhalaenopsis - plantenzulle nbi jhe tgeve nva nwate rme tee ntemperatuu r lagerda n1 0C pro ­ blemenkrijgen .Ideaa l iswate rme tee ntemperatuu r tegeve ndi eovereenkom t metd eruimtetemperatuur ,du sminimaa l 18C .E rza lda nee nvoorzienin g getroffenmoete nworde no mhe twate ro pdez etemperatuu r tebrengen .Ee n tegenstroomapparaat isee noplossing .

Verwarming

Deverwarmin gmoe t iniede rgeva lverdeel dworde ni nee nonder -e nbovennet . Ermoete ntemperature nworde ngerealiseer dva nminimaa l1 8C 'snacht se n2 1C overdag.E rkunne nverwarmingspijpe nonde rd etablette no fnaas td ebedde n wordengeplaatst ,bijvoorbeel do ppootjes .Dez epijpe nmoete nnie thoge r gestooktworde nda n5 0C o mee nt ehog epottemperatuu rt evoorkomen .Wannee r meerenergi eword tgevraag dza lhe tbovenne te rbi jmoete nkomen .Oo kkunne n tussend epotte nno gtubyleenslange nworde ngeplaatst .D evraa g isechte ro f zijno gwe lvoldoend erendemen toplevere ndoo rhe tgebrui kva nander epijpe n erondero fernaas t (tweepe rbed) . Daarnaastword the tverplaatse nva nd epot ­ teni nhe ttable tbemoeilijk twannee re rmeerder e slangenaanwezi gzijn . Eenbovenne t isva nbelan gvoo ree ngoed eklimaat-(vocht)regeling .Teven ska n hetal smonorai lworde ngebruik twannee rd econstructi edi taa nka n (bijdunn e verwarmingspijpenza lda tmoeilijke r gaan).

Pad-e nbedbreedt e

Deafmetinge nkunne nva nbedrij f totbedrij fverschillen .Ee nbedbreedt eva n 1,50m ishe tmaximu m enee npadbreedt eva n6 0c mi she tminimum .Bi jrolta - blettenka nda ngedach tworde naa nee npa dva n6 0c mbree dpe rvie rbedden .W e zullenui tmoete nkome no ptotaa l6,4 0m bi jVenlotype n (tralieligger)o fi n anderegevalle nee naanpassin gdaaro p (6,40- 0,6): 4- 1,4 5 mbedbreedte . Hierdoorontstaa tee nbeter ebenuttin gda nbi jvast etafel sva n1,5 0m e n padenva n62, 5cm .Pe r6,4 0m e n2 0m padlengt eword the tteeltoppervla kbi j vaste tafels4,5 0x 2 0= 9 0m 2e nbi jroltablette n5, 8x 2 0= 11 6m2 . Diti s tenopzicht eva nvast etafel s29 %meer .Ee nvereist e iso mi nd eka sbetonpa ­ denaa nt eleggen .Di theef too kwee rvoordele n intransport ,hygiën ee nwerk ­ houding.Tijden sd eoogs tka nda nzonde rprobleme nme tee noogstwagentj etus ­ send ebedde nworde ngereden ,waaro pmeerder edoze nkunne nworde ngeplaatst . Heti nd ehan dhoude nva nd etakke nword tda noverbodig .

Kastype en scherminstallatie

Hoewele rvel ediscussie szij ngevoer dove renkel -e ndubbelglas ,i sgezie nd e hogeenergiebehoeft e end eei sva nee nredelijk erelatiev e luchtvochtigheid in dezomermaande nee ndubbelde kvoo rdez ecultuu rinteressant . Alse rword taangenome nda te ree nlicht-opbrengstrelati ebestaat ,moe tworde n aangenomenda tdez evoordele nopwege ntege nd emogelijk enadelen .Med edoo rd e betereklimaatomstandighede n inhe tvoorjaa re nd ezome rbied tee ndubbelde k meermogelijkheden .Desondank sblijf tee nscher mnodig ,me tnam evoo rdage n

59 mett ehog e instraling. Decombinati ehierva nword ter gkostbaar .Ee nalternatie f isee nenkeldek ska s tebouwe nme tee ndubbelscherm . Eéndi ezorgdraag tvoo rschaduwwerkin g enee n diezorgdraag tvoo ree nbeter eluchtvochtigheid . Zomerskunne nbeid edich t liggen.I nhe tnajaa rka nallee nhe tschaduwdoe knodi gzijn ,omda td elucht ­ vochtigheidvaa khoo ggenoe g is.Ee ncombinati eva nee nschaduwdoe kme tee n krijtschermo phe tde kbied tuiteraar dwee rmee rmogelijkheden . Zijnd emiddele ner gbeperkt ,da nka nkrijte ni ncombinati eme tnoppenfoli e uitkomstbieden .Nadele nzij nechte rd ekort elevensduu r end ester klucht - vochtigheidverhogendewerking ,doorda td eka sdichte rgemaak twordt . co2

Geziend epositiev e invloedva nC0 _ opd egroei ,me tnam ebi jhe tjong eplant - materiaalbi jorchideeën ,ka ndi tgedoseer dworden .D ebloeme nva nPhalaenop - siszij ngevoeli gvoo rethyleen .Bi jd ebloe iword tdaaro mgee nC0 „gegeve n tervoorkomin gva nhe trisic oda te rwe leen sethylee ngevorm dwordt ,meesta l dooree nonjuist ebranderafstelling .O phe tProefstatio nWollbec k(West-Duits ­ land)i sgebleke nda te ree nvervroegen deffec tplaatsvind tbi jtoedienin gva n C0_.Dez evervroegin gbedraag tenkel eweken ,waarbi jee ngrot evariati epe r soortblijk t tebestaan .Vooralsno g lijkengrot e investeringeni nC0_-voorzie ­ ningvoo rbloemprodukti enie trendabel .Ee nbeter eargumentati eo pbasi sva n cijfers isnie tvoorhanden .

Pot-Phalaenopsi s

Bijd epot-Phalaenopsi szij ntemperatuu re nklimaateise nvrijwe lidentiek . Druppelsystemene nopbinddrade nzij nechte roverbodig .Roltablette nzij nvoo r dezeteel tbijzonde r geschikt.He twatergeve ngebeur tme td ehand ,maa re r zijnontwikkelinge n ind erichtin gva neb-vloedsysteme ni ncombinati eme trol ­ tabletten.Bi jenkel eander epotplante nwerk tdi tuitstekend .D evraa g iso f datbi jPhalaenopsi soo kkan ,gezie nd egevoelighei dva nd ewortel ste n opzichteva nander eplanten .Wannee rhe tretourwate r gereinigdword tzo uhe t perspectiefbieden .W ewachte nme tbelangstellin g deeerst eresultate na fi n depraktijk .I nverban dme td ebloeibeïnvloedin gka nworde noverwoge no mpe r afdelinggescheide nverwarming - enluchtsysteme nt ecreëren .Doo rmidde lva n lagenachttemperature n gedurendeee naanta lweke nka nhe to mbloeispreidin gt e bevorderen,wenselij kzij no mgescheide nafdelinge nt emaken .Di tka neenvou ­ digme tschuifwanden .

60 11.BEDRIJFSECONOMISCH EASPECTE N

Algemeen

Bedrijfseconomisch eberekenin gvorme nee nonderbouwin gbi jd ebeantwoordin g vaneconomisch evraagstukke nwelk eo phe tbedrij f leven.Bi jverschillend e soortenvrage nhore nverschillend ebedrijfseconomisch eberekeningen .Ee n belangrijkeberekenin g isd esaldoberekening .Hierbi jword td evraa g beantwoordwa tbinne neenzelfd ebedri jfsuitrustin ghe tbest eteeltpla nis .Me t behulpva nhe tsald oka nd evergelijkin gva nverschillend e teeltenworde n gemaakt. Voorhe tbepale nva nhe tondernemersoverscho tmoe tme nee nbegrotin gmaken . Bijd eeconomisch eberekeninge nword tuitgegaa nva nnormatiev egegeven sui td e praktijk. Indez ebrochur eza lworde nuitgegaa nva nee nbedrij fme tee ngroott eva n600 0 m2,waarbi jhe tó fgehee lvoo rd esni jcultuu rgebruik tword tó fvoo rd epot - cultuur.D einrichtin gvoo rd esni jcultuu rkom toveree nme tdi eva nd epot .

Saldobegroting snij-Phalaenopsis

Terberekenin gva nd eopbrengste n ind esni jcultuu rworde nd evolgend euit ­ gangspuntenaangenomen . -Plantmateriaa l 10c mpot ,plantdoorsned e 20to t2 5c mf 8 , -Produkti e 11stuk spe rm 2 -Produkti e Iejaa r 60bloemen/m 2 2et/ m 6ejaa r27 5bloemen/m 2 (=2 5takke nme t1 1bloemen ) -Bloemprij s f0,55/bloe m -Arbei d Iejaa r 500uur/100 0m 2 2ejaa re nvolgen d 1200uur/100 0m 2 Extradp m nieco-rollen+/ "10/m 2f 0,6 5

Toegerekendekoste ni ngld . Ieiaa r r .e-|aa r Plantmateriaal f 88,- f 23,50 Substraat 8,80 Pot 11,- Brandstof4 0m 3 8,- 8.- Kunstmest 0,50 0,60 Bestrijdingsmiddele n 0,50 0,70 Overigemateriale nNieco-rolle n 6,50 Fusthuure nverpakkin g 1,- 4,- Heffing+ veilingkoste n 2,20 9,90 Renteoml.v . (7%* f 110. -I ejaa r 7.70 1.50 Totaal f 134,20 f 48,20 Opbrengst 33.- 151.25 Saldo -f 101,20 f 103,05

Hetgemiddel djaarsald o isda nf 69, -pe rm2 .

Pot-PhalaenopsIs

Voord epotcultuu rzij nd evolgend euitgangspunte ngekozen . -star t inkweekbakke nme t10 0planten . -afleverin g in1 1c mES-pot .

61 -uitval : 5%va noppotte nto twi jderzetten . 10%va nwi jderzette nto tafleveren .

Berekeningpe r100 0afgeleverd eplanten .

Om100 0plante na ft ekunne nlevere nmoeten :

x 100%= 117 7plante nworde nopgepot . 85

Teeltfase Aantal Planten Aantal Aantal Netto Aantal plant. per nettom 2 weken weekm 2 uitval nettom 2 perfas e

oppotten- wijderzetten 1177 72 16,35 24 392,4 59(5%) wijderzetten - afleveren 1118 62 18,03 48 865,4 118(10%)

TOTAAL I 72 1257,8 177

Aantalnett oweek-m 2pe r 1000afgeleverd eplante n= 1257,8 .

Hetaanta lnetto-m 2 (4)= (2): (3).

Hetaanta lnett oweek-m 2 (6)= (4)x (5) .

Aantaljaarlijk sa ft elevere nplante n- beschikbarehoeveelhei dnett oweek-m 2 x100 0 benodigdehoeveelhei dnett oweek-m 2pe r100 0afgeleverd eplante n Per100 0netto-m 2kunnen : 1000x 5 2 x 1000= 41.34 2plante nafgelever dworde n 1257,8

41.342plante nzij n85 %(15 %uitval )va nhe taanta lopgepott eplanten .Di t 4134 2 betekentda te r x100 %= 48.63 8plante nopgepo tmoete nworden . 85

62 Opbrengst 1000 planten à f 7,- f 7000,

Toegerekende kosten plantmateriaal 1177 stuks à f2, - f 2354,,0 0 potten 1177 stuks à f 0,15 176,,5 5 potgrond 1177 stuks à f 0,06 70,,6 2 gas (1) 320,,1 1 kunstmest 15,,9 5 bestrijdingsmiddele n 18,,6 0 verpakking + stokjes 1000 planten 100,,0 0 veilingkosten + heffing 6% 420,,0 0 fusthuur+ vrachtkosten (2) 83,,4 5 rente omlopend vermogen 1% 70,,0 0

TOTAAL f 3629,,2 8 saldo per 1000 afgeleverde planten f 3370,,7 2

1)Ga s

Gasverbruik 50m 3 perbrut o m2 per jaar. Dit moet worden toegerekend aan de netto beteelbare oppervlakte. De ruimte-benutting is 85%.He t gasverbruik bedraagt per netto-m2 ™_ x 100- 58,82 m3 85

1 netto-m2 in gebruik gedurende 1jaa r komt overeen uet 52nett oweek-m2 . co po Debrandstofkoste n per netto week-m2 zijn ' x f0,22 5- f 0,2545. 52

Om 1000plante n af te leveren isnodi g 1257,8nett oweek-m2 . De kostenvoo r brandstof zijn dan 1257,8 x f0,254 5- f 320,11 per 1000afge ­ leverde planten.

2)Uitgangspunten , fusthuur + vrachtkosten

Afzet via deveiling , 13planten/tray ; 24 trays/container,huu r tray f 0,25; transport + huur container f 20,00.

Wanneer we uitgaan van eenmoder nbedrij f met roltafels, waardoor de ruimtebe- nutting 85%bedraag t (gasberekening),da nbedraag t de opbrengst, respectieve­ lijk saldo per m2 per jaar f 245,98, respectievelijk f 118,45. Erworde n 35,14 planten per m2 per jaar afgeleverd.

Arbeid

De arbeidskosten zijnbereken d inclusief de ondernemer, die inclusief 500 algemene uren 2500uu r op jaarbasis werkt.Al s bruto uurloon wordt f 27,50 aangehouden. In de snijcultuu r bedraagt derhalve de totale arbeidsbehoefte 6x ((1x 600 u/1000 m2 + 5x 1000u/100 0 m2)/ 6 jaar)+ 500ure n algemeen = 6600uur . De loonkosten inclusief de ondernemer bedragen ca. f 30,25 per m2.

63 Ind epotcultuu rword tuitgegaa nva néé nvast earbeidskrach t (v.a.k.)pe r125 0 m2pe rjaa r (1750uur) . Per100 0m 2bedraag td earbeidsbehoeft e indez ecul ­ tuur140 0uur . Detotal earbeidsbehoeft ebedraag tda n600 0m 2x 140 0u/100 0m2 . Deloonkoste n ookwee r inclusiefd eonderneme rbedrage nca .f 41,0 0pe rm2 .

Kosten duurzame produktiemiddelen

Dekoste nva nd eduurzam eproduktiemiddele nzij nafhankelij kva nhe ttyp ekas . Degegeven svoo rd eberekenin gva ndez ekostenpos tka nme nhale nui t'Kwanti ­ tatieve Informatievoo rd eGlastuinbouw' .

Eentyp ekas ,di ehe tmees tvoo rd ePhalaenopsiscultuu rgeschik t is,kom t overeenme ttyp e8 .D ekenmerke nva ndi ttyp ezijn : Glaspotplantenbedrijfme tbuisverwarming ,teeltvla kverrolbar etafels . Glasopstand:breedkappe rme tdoorlopend enokluchting . Schuure nketelhuis ,inclusie fkantin ee nsanitair . Buizennet:5 x 5 1m mpe r 3,20mete re ncombicondenso r enscherminstallatie . CentraleCO„-dosering ,vrachtauto ,klimaatcomputer ,oppotmachin ee nbassin .

Ind epraktij kvoldoe tee n6,4 0m Venlo-trali euitstekend . Invee lgevalle n zalechte ree ndubbe lscher mworde ngeïnstalleerd ,terwij ld ebeugel so pd e tafels ind esni jcultuu rd eoppotmachin evervangen .Cijfermati gzulle ne rda n geenschokkend everanderinge nplaatsvinde n inde'total ekosten .

Uitgangspunten: -Afschrijvin g opbasi sva nvervangingswaarde . -D ekoste nworde nbepaal dvoo ree nbedrij fva n1 h ame t2 h agrond .

Totalejaarkoste npe rm2 : -Voo rhe tbedrij ff 33,60 . -Voo rd egron df 15, -pe rm2 . Perh aka si se rtwe eh agron daanwezig .D e kostenva nd egron dbestaa nallee nui trentekosten : 0,07 x1 5x 20.000/10.00 0- f 2,10/m 2 Totalekoste nd.p.m .= f 35,70 .

64 Algemenekoste n

Voordez ekoste nworde ni n 'KwantitatieveInformatie ' richtlijnengegeven ,pe r bedrijfkunne nd ewaarde ner gverschillen . Derichtlijne nvoo ree nbedrij fva n600 0m 2zijn :

Algemenekoste n(gld ) Contributies,abonnementen ,etc . f1.100, - Administratie,telefoo n 4.950,- Provisie/bankkosten 1.650,- Elektriciteit 7.800,- Grond/polderlasten 550,- Verzekering opstanden/inventaris 3.250,- Gewasverzekering 4.290,- Vastrechtga s 2.100,- Water 1.500,- Autokosten (excl.veilin grijden ) 1.100,- Overigealgemen ekoste n 4.500,- Bemestingsonderzoek 1.600,-

Totaal f34.395. - Perm 2 f 5,70

Kengetallen inEld/m 2 Snijcultuu r Potcultuur Opbrengsten f131,5 4 f245,9 8 Toegerekendekoste n 62,53 127,53 Arbeidskosten 30,25 40,79 Kostend.p.m . 35,70 35,70 Algemenekoste n 5,70 5,70

Ondernemersoverscho t 7- f 2,74 f 36,26

Dekostprij svolgen sd egehanteerd euitgangspunte nbedraag tva nd epotplan t± f5,97 .

Conclusies

Deteel tva npot-Phalaenopsi si see nrendabel e teelt,hetgee nd espectaculair e groeiverklaart .Dez egroe iza linhoude nda the tprijspei ld ekomend ejare n alsgevol gva nd eproduktietoenam e zaldalen .D evraa gnaa rjong eplante ni s totn uto egrote rda nd eprodukti eervan .Di tverander techte r snel,zoda too k hetaanbo do pd eveilinge nsne lza lgroeien .Gezie nd eenorm e financiële gevolgenva nhe topstarte nva nee nbedrij f ind ePhalaenopsiscultuu rza ld e marktontwikkelingnauwletten d gevolgdmoete nworden ,teneind efinanciël e debacles tevermijden .

65 LITERATUUR

B.V.Floricultur a Nieuwsbrief. Nummers 6to te nme t1 4

CADGewasbescherming ,Plantenziektenkundig e Dienst Gewasbeschermingsgids Wageningen198 7

Consulentschap inAlgemen eDienst-Bloemisterij ;CAD-Groente ; ProefstationNaaldwijk ;Proefstatio nAalsmee r Kwantitatieve informatievoo rd eglastuinbou w1988-1989 ;6 edru kseptembe r 1988

Ende,W .va nde r Teelttechnische gegevensove rPhalaenopsi svoo rd esni j Vakbladvoo rd eBloemisterij ,nr .20 ,198 5

Kalkman,Ing .E.Ch . Snijbloemenmiddelengaa nsla phange nPhalaenopsi stege n Vakbladvoo rd eBloemisterij ,nr .13 ,198 7

Os, Ing.P.C .va n Werken,E .va nd e Bloemstengelva npot-Phalaenopsi ska nkorte r Vakbladvoo rd eBloemisterij ,nr .19 ,198 6

Os, Ing.P.C .va n Bloeibeïnvloeding Phalaenopsis Vakbladartikelen 1984t/ m198 8 ProefstationAalsmeer ,septembe r198 8

Produktschapvoo r Siergewassen Areaalgegevens. DenHaag ,198 8

Schlechter,Rudol f DieOrchidee nI e nI I VerlagPau lParey ,Berli nun dHamburg ,3 edru k198 5

Smits,Ing .A.W . AandeelPhalaenopsi sbinne nsortimen torchideeë ngroei t Vakbladvoo rd eBloemisterij ,nr .37 ,198 7

Verenigingva nBloemenveilinge n inNederlan d Statistische gegevens Leiden

Voogt,W. ;Krey ,C .d e Voedingsoplossingenvoo rd eteel tva nCymbidiu mi nsubstraten . ProefstationAalsmeer ;Proefstatio nNaaldwijk ;Consulentschappe nvoo rd eTuin ­ bouw;me i198 5

66 Werken,E .va nd e De Phalaenopsisteelt Proefstationvoo rd eBloemisteri j R.H.Tu.S.198 6

William,B .e.a . MoussaultsGroo tOrchideeënboek . UitgeverijMoussault .Bussu m198 3

-***

•r f

S

S \ \~-**'

fcd'jIiiilHiilMMnin« utmymmn rfBfty wriltf uWMmltitr ****&,. ' **, «••H. „^MÉIlÉiiHÉli

Phalaenopsis 'Vallehigh. x Alice Gloria'

67 to in in IT) in in in o o o o 8 o S 8 8 o o o te, o o o

vo VO CT» •te Ol VO vo vo co CT> »te •te te. •te i-l 1^ te, te, o H o o o

in in in in co CO co in in « co co te, •te vo vo te» co VO co CM CM co 9 co H

r* •* ». te, te. te, VO te» te, *, o o o t^

H vo vo VO •te te, te» o 0> o\ o» o\ co 0\

CJ> CT» o 0\ •te o o in o> CTt tu te» •te te» *» te» te» te, te, 55 f» f» H

CM CM in o o

co o H CM CM •te te. in in CO CM tf •te •te in co co vo CM te» te> in te. CM CM co

VO 00 o CO co co m co CU »te te, te, •« o o te. te, te, te. CM CM O CM O H CM H

H CT» CO CO ** f» CO te. te. ^ * te. te. O f^ t^ t^ t^ CM a H H

r- in o VO CO r* o\ in CO ^ te. * te, te, te. * te, CO CO CM in CM O CM O VO

_co CT) vo CT» VO CM CO O CO CO CO s *» fe te. •te te. •te te. ^ CO CM o •<* VO •** CM VO H

VO H O H CO CO CO •* CO te. •te te. fe ^ * te. CO O r* ^ *t ^ H *tf O S CM H H H CM H H

CM

« 0° O . . 4J -H CO r-t » PH CM fi CM 68 BIJLAGE I

a?

10 o. o E cu (O re JE >> CL. s_ S- ai o a> Q +-> j^ o —' (J •<- 3 re > h- a> re •o "O to 4-> £ CL. ai re %. re £ CT> E re o re ai £ O 2 > o •r- _£ D' re rO -'* 1— ai _i s- C£3 X CO 1—x — X lO ! X £ a> a> £ •r- •r— £ re ai S- S_ re •r- x: _*: i- +-> O M- s- re re Cl) ai O .£ .,D 3 £ a> ai re .£ re CO >> -o CJ i^ •r- i. ai £ re (O cu i~ ai re +-> 2 ai et r-x +j O ca re o -X -t-> £ i- cu 10 o £ i. ai o e re S- i- o «i— T3 o re (IJ •o re E re ai 2 s- o 4-> O) er» x: to 4-> ta ai re X 1= c •r- +-> s- E re O £ c ai •r— - — X et i. 4-> E 5- ai re ai re o i. +-> aj a> CJ3 »r— .£ "O •(-> -a c_> TI i. to o £ re re CU s- O) 4-J r— .£ O) re to U oo o. r— Q. ai CU •r* re XJ ai 3 •r- cr> CT £ ""O oo ai ai — X re re a> CU £ ai C- C 10 re •r— •r- •r— TI E o re re o s- ^~ "O ai S- ai re ai - — X i. ai re re T3 JC co TI 4-> •i— re re - x ai r— +-> JD •r— V) re JD >> ai •r— to re "O i- •r- E 3 o r— •~3 c_> o re

69 BIJLAGE II

O) CU

CL o c CU ra CU f0 ra o -C o CU CU -O (O cu o. Q

C/l O -o CU Q o CU Q en -o SZ c CO -o ra rö > X - c D_ ro ea D. CU 't— O CU s- (CS O o c s- (O o CU CT; S- CU cu

CU

E CU x: o +->

•r— s O) CU £ o co o (O o o.. CU CU O"') f0 CU o o o ra o CU -Q Q ra 3 to f0 <Ö o -O E E CD ra CU CU 4-> cc S- (O co X CU CU e CU cu •I— o x> S- o o CU s- 3 -£ CU ra +-> c CD to S- (O cu (/) E x: CU o +J ra (O 03 CJ3 •r- -a l/l CU E

70 BIJLAGE 3

f-amabilis rElisabethaeJL rimestadiana RoselleJ Lequestris-rosea „ , 4Doris-^zie verder Doris hieronder) QUEENEMMA~t Dori 2rl ^ I rElisabethae—CzirtiXJ-üctut:n iae— e verder Elisabethae hierboven) UKatLlOit.. Siegwart-Siepwar", T X j-aphrodit^ e lGilles Gratiot-4 . . ,. •-rimestadiana

[•rimestadiana

T ,,. IG.Gratio t Doris-fzte Queen EmmaJ—TJeannea'Ar c rMargaret BeanJ^^ J ^ rLaCaCanad r a J «.GillesGratiot— (zie hierb.) ...yivv-ne—^rG.Gratiot—(zie hiervoor) tSpiSpitfire—LRoselle-fzi- :—LRoselle-fz-te verderverder QueenQueen Emma)Emma) T.Perl eBlanch e MADHATTER- T „,Hatter-rvJuanita-f?_ T.._^=_fChiefTucke ief r-,,.,, . J i H,Ann »Grace DPalm-fzie hieronder) or & LNNeI wEr a 1(Grac e pEjjnJ'V i- (bekend) JElisabethae-/zt e hierboven) Lj " Twinged Victory!]L aCanada-fzt e hierboven) allyLowrey . pua Kej-Versailles-a irrimestadian a U UYoshino—•H.sanderian a Iequestris-rosea I -amabilis .sanderiana

pDomsWbekend) ("Sharon KarleenJ^^^^^^0*^^ PMildred Karleen-J USally Lowrey —(bekend) Udy 1 S rKarleen'v , . us Wendy-LJudH JTTTy Karleen-r ^ ^ ^Tr*-*****LJ -^LKaren-J,im^Ubekend, ,,..• _,„,+. ) MINOUCHE-L ,. r v. +* =^^H-Î+O ISally Lowrey u^iegwart lu',V-r 1' ~ LAnouche^j-FanchettevJ*aphrodit e J y LlsisT LamabiiiLTElisabethae rP^-f* j-GhérubinJ Lschilleriana rAriadne' LaPhrodlte 4on*i^"-GïïSS'desPlanC?011111^^-5^^

[•Ann Hatter—izie MadHatter) rKarleen's Wendy—('zie Minouohe)

MADLIPS-[ M^ Hatter—Tzie MadHatter) 2S-ËSi"TAnn Hatter—(zie Mad Hatter)

ptoris (bekend) ™-™-A„ rGoletaJiMargaret Bean (zie Mad Hatter) REDFAN' I UAnn Hatter-Tz-te Mad Hatter)

Uit: Nieuwsbrief nr. 10 (mei 1986), BV Floricultura

71 Gewasbeschermingsmiddelen laten sporenn ai nsnij-Phalaenopsi s

M. Boogaard

Het nagaanva nee n schadevrije Het onderzoek werd ind ewinte r van toepassingvan ee naanta linsekti - 1986/1987 uitgevoerd metd ewitt e snij- ciden, acariciden enfungicide n in Phalaenopsis'Vallehigh X Alice Gloria'. deteel t vansnij-Phalaenopsis , was In deeerst e proef werden vijf insektici- den (insektenbestrijdingsmiddel), drie het uitgangspunt vanee n oriënte­ fungiciden (schimmelbestrijdingsmiddel) rendonderzoek . Een mogelijk en twee acariciden (spintbestrijdingsmid­ schadelijk effect vandez e midde­ del) getoetst. Ind etweed e proef werd lenwer dgetoetst , waarbij de aan­ aan drie residuvormende middelen uitd e wezigheid vanzichtbaa r residu en eerste proef uitvloeier toegevoegd, te­ zichtbare schade aand " Noemen vens werden eenexperimentee l acarici- decriteri awaren . de/insekticide enee nreed s toegelaten acaricide getoetst. Ind ederd e proef werd Zichtbare residuvorming lijkt vrij­ een ind etweed e proef schadeveroorza- welt evoorkome n door toevoeging kend acaricide nogmaals getoetst om Onbehandeld vanextr a uitvloeier. voldoende zekerheid omtrent de mate Onbehandelde snij-Phalaenopsisbloem

Kelthane mf 0,1% Pentac 0,1% Schadedoo r KelthaneM F aan Phalaenopsisbloem Matigto t zwaar residu, acaricidePenta cspuitpoede r

," -fen ^

Törque-plüs 0,05% Undee n 0.1%

Matigto tzwaa rresidu , acaricideTorque-plu sspuitpoede r Zwaar residu, veroorzaakt doorUndee n spuitpoeder

72 ^ Vakblad voor deBloemisteri j 42 (1987) Phalaenopsis

«"•W•vWHr~iyw^ «• Schade Niet acceptabele schade aan de bloemen werd reeds na twee bespuitingen veroor­ zaakt door een experimenteel acarici- de/insekticide en door het acaricide dico- fol (Kelthane MF). Van beide middelen bestond het schadebeeld uit bruinver- kleuring van de onderzijde van de bloe­ men, de plaats die door concentratie van spuitvloeistof het langst nat blijft. Door dicofol werd ook de buitenzijde van knoppen beschadigd.

Veelresid u Onder de middelen die geen schade ver­ oorzaakten waren er vier die na een be­ spuiting matig tot zwaar en dus niet ac­ ceptabel residu veroorzaakten, namelijk Detail-opname schadebeeld Kelthane MF dienochloor, fenbutatinoxide, propoxur en iprodion. Van alle residuen werden foto's gemaakt, echter alleen de residuen van zichtbare schade te verkrijgen. De evenals matig en zwaar residu, als niet van propoxur en fenbutatinoxide zijn tabel geeft een overzicht van de gebruik­ acceptabel beschouwd. hierop goed zichtbaar als blauwe vlekjes te middelen. De eerste twee proeven wer­ Als lichte schade werden een of twee op de bloembladeren. Licht tot matig, den in tweevoud, de derde proef in vier­ kleine beschadigde plekjes per tak aange­ maar niet acceptabel residu werd veroor­ voud uitgevoerd. houden. Dit is echter op witte Phalae- zaakt door vinchlozolin. Oxâmyl (Vyda­ Per behandeling werden acht bloeiende nopsis-bloemen niet acceptabel. Enkele te) veroorzaakte op slechts enkele bloe­ Phalaenopsisplanten gebruikt. De mid­ vlekjes wit of lichtgrijs residu per tak men een zeer licht groenachtig, maar nog delen werden driemaal in de op het etiket werden als acceptabel beschouwd, blauw acceptabel residu. geadviseerde dosering toegepast met een residu, ook enkele vlekjes per tak, als interval van zeven dagen. De bloemen niet acceptabel. Op Phalaenopsis-culti- werden aan alle zijden bespoten, de bla­ vars met een andere kleur kunnen de re­ Uitvloeierbelangrij k deren voornamelijk aan de bovenzijde. siduen van de middelen een ander effect Aan de genoemde residu-nalatende mid­ Na de derde bespuiting werden de plan­ te zien geven. Ook de kans op schade delen werd in de tweede proef uitvloeier ten nog gedurende twee weken gecontro­ kan anders liggen. toegevoegd: 0,05% Agral LN. Deze toe­ leerd op de aanwezigheid van schade. voeging verminderde het residu aanzien­ lijk. Na drie bespuitingen werd slechts Schadevrij een licht maar acceptabel residu waarge­ Strengenorme n Na drie bespuitingen was geen zichtbare nomen. De extra uitvloeier veroorzaakte Er werden uitsluitend visuele waarne­ schade te constateren aan planten behan­ geen schade. mingen verricht, steeds zes dagen na een deld met de middelen oxamyl, pirimifos- Opmerking: als het spuitpoeder propo­ bespuiting. De belangrijkste waarne­ methyl, dienochloor, fenbutatinoxide, xur (Undeen) niet goed wordt opgelost mingsobjecten waren de bloemen. Pha- dichloorvos (spuiten en verdampen), kunnen ondanks de extra uitvloeier klei­ laenopsis-bloemen dienen schade- en re- propoxur, acefaat, vinchlozolin, ipro- ne blauwe klontjes bestrijdingsmiddel siduvrij op de veiling te worden aange­ dion en chloorthalonil. ontstaan die op witte bloemen goed voerd, daarom werden strenge normen Opmerking: van diverse andere gewas­ waarneembaar, dus onacceptabel zijn. gehanteerd ten aanzien van de toelaat­ sen is bekend dat dichloorvos-spuiten baarheid van schade en residu. Lichte onder zomerse omstandigheden wel Phalaenopsisbloemen moeten op de vei­ matige en zware schade werden daarom, schade kan veroorzaken ling schade- en residuvrij worden aange­ voerd. Bijee n onderzoek naar schade­ Tabel.Gebruikt e middelen vrije toepassingen van een aantal insekti- Concentratie Methode Werkzaam tegen ciden, acariciden en fungiciden werden Acefaat (Orthene) 0,05 % Spuiten Diverseinsekten* dan ook strenge normen gehanteerd ten Pirimifos-methyl (Actellic) 0,1 % Spuiten Diverse Insekten aanzien van de toelaatbare hoeveelheid Dichloorvos (Dedevap) 0,1 % Spuiten Diverse insekten schade en residu. Dichloorvos (Dedevap) 12 ml per 100m 3 Verdampen Diverse insekten Uit het onderzoek kwam naar voren dat Propoxur (Undeen) 0,1 % Spuiten Diverse insekten een experimenteel acaricide/insekticide Oxamyl(Vydate ) 0,2 % Spuiten Spint, kaswittevlieg en het acaricide dicofol (Kelthane MF) op Dienochloor (Pentac) 0,1 % Spuiten Spint(T.urticae ) de cultivar 'Vallenhigh X Alice Gloria' Fenbutationoxide (Torque sp.p.) 0,05 % Spuiten Spint (T.urticae) problemen gaven door schade aan de Dicofol(Kelthan e MF) 0,1 % Spuiten Diversemijten* * bloemen. Zichtbare residuvorming op Experimenteel acaricide/ 0,025% Spuiten Diverse mijten Phalaenopsisbloemen lijkt vrijwel te Insekticide Mineervlieg voorkomen door toevoeging van extra Vinchlozolin(Ronilan ) 0,05 % Spuiten Botrytis uitvloeier aan residuvormende middelen. Iprodion(Rovral ) 0,2 % Spuiten Botrytis M. (Menno) Boogaard isonderzoeke r gewasbe­ Chloorthalonil (ThermilH ) 1rooktabte tpe r4 0m * Roken Botrytis scherming op het Proefstation voor de Bloemis­ ' Onder meer bladluizen,bladrollerrupsen ,rupsen-algemeen , kaswittevlieg, schildluizen. terij in Aalsmeer, (02977) 2 6151 . ' Onder meerCyclamenmijt , Brevipalpus-soorten, spintmijten.

73 Vakblad voor de Bloemisterij 42 (1987) Snijbloemenmiddelengaa nsla p hangenPhalaenopsi s tegen

Naarmate de gemiddelde nettowaterop- heid kan worden verlengd, zijn de tak­ Ing. E. Ch. Kalkman name van de takken in een behandeling ken voorbehandeld met zilverthiosul­ Proefstation voor de Bloemisterij, Aalsmeer groter is, isd e houdbaarheid van die tak­ faat: 21,6 mg zilver per liter water; de ken gemiddeld ook beter. concentratie die ook voor onder andere Bloemen van Phalaenopsis gaan Voorbehandelen met zilverthiosulfaat of anjers en lelies wordt gebruikt. De voor­ vaak snelsla p hangen,oo k alwor ­ het verlagen van de zuurgraad van het behandelingsduur was 2, 4 en 24 uur, bij dend etakke n geflest inwate r aan­ water geven geen verbetering van de wa­ 20°C , 60% relatieve luchtvochtigheid, gevoerd. Dit probleem doetzic h teropname te zien. Wanneer echter de waarna de takken zijn overgezet in wa­ het helejaa rvoor , maarvoora l in takken in de vaas in universele Chrysal ter. staan, is de wateropname van deze tak­ hetvoorjaa r end evoorzome r wan­ ken duidelijk groter dan van takken die Tabel 1 laat zien dat het vaasleven nau­ neer deverdampin g groot is.Ui t bij voorbeeld in leidingwater staan. welijks wordt verlengd door de voorbe­ proeven met Phalaenopsis 'Valle- handeling. Alleen een 24 uur durende high x Alice Gloria' isgebleke n voorbehandeling geeft een —zij het on­ datdi t probleem kanworde nte ­ Voorbehandeling voldoende — verbetering van de houd­ gengegaan met universele Chry- De bloemen zijn zeer gevoelig voor ethy- baarheid. Het slap gaan hangen van de sal, Chrysal-RVB, condensorwater leen. Ethyleen veroorzaakt een vroegtij­ bloemen wordt er echter niet mee tegen­ gegaan. ofwar m leidingwater. dige veroudering. Om na te gaan of dit proces is tegen te gaan en de houdbaar­ In de proeven zijn de takken niet bloot-

Op het Proefstation in Aalsmeer zijn in de periode december 1985 tot en met september 1986 verschillende proeven gedaan waarbij is gekeken hoe het ver­ loop is van de wateropname en de ver­ damping gedurende een aantal dagen. Verder zijn de effecten van zilverthiosul- faat, verschillende soorten water en vaasmiddelen, de watertemperatuur en de zuurgraad van het water bepaald. De takken zijn geoogst met zeven tot ne­ gen bloemen en twee tot vier knoppen. Na de oogst zijn de takken direct of na een voorbehandeling in de vaas gezet in de uitbloeiruimte bij 20°C, 60% relatie­ ve luchtvochtigheid, 12 uur licht (1,5 W/m2), 12 uur donker. Er isgee n trans­ portsimulatie toegepast. In de proeven waarin de wateropname is gemeten, zijn de takken en vazen gedu­ \ rende de eerste acht dagen van het vaas- leven elke dag op hetzelfde tijdstip gewo­ 1 t gen. De takken zijn afgeschreven wan­ i l neer de bloemen slap hingen of wanneer I 50% van de bloemen aan de tak uitge­ bloeid was. \'\! 4 r ^s Wateropname \ f - De wateropname wisselt sterk van tak tot tak. De ene tak kan veel meer water opnemen dan de andere tak binnen een­ *«. * : zelfde behandeling. Het is echter niet zo dat de tak met de grootste wateropname j «. f 1 het langst houdbaar is. Er bestaat wel een duidelijk verband tussen de nettowater- opname ( = wateropname - verdamping) - f t en het vaasleven. Wanneer de hoeveel­ / heid water die een tak opneemt kleiner is dan de hoeveelheid water die verdampt, gaan de bloemen slap hangen: de netto- wateropname is dan negatief (zie figuur). Phalaenopsis na 14vaasdagen . De linker tak stond in water, de rechter in universele Chrysal

Vakblad voor de Bloemisterij ^(19871 74 Phalaenopsis

gesteld aan ethyleen. Mogelijk is er wel op. Het vaasleven wordt wel verlengd Nettowateropname een positief effect van zilverthiosulfaat wanneer de takken in condensorwater of 100 g/kg wanneer de takken wèl worden blootge­ warm leidingwater worden gezet. Boven­ steld aan ethyleen. dien gaan de bloemen van takken die in condensorwater staan niet of minder snel slap hangen. Een nadeel van gebruik van Chrysal Watersoorte n vaasmiddelen condensorwater is echter dat wanneer de Onderzocht is de invloed van het soort takken er lange tijd in staan (langer dan water waarin de takken staan op de een week), de ondereinden van de stelen houdbaarheid. Door een aantal telers verkleuren. wordt in plaats van leidingwater wel eens condensorwater gebruikt om in de flesjes te doen. Middeli nflesj eo fvaa s In de proeven is het vaasleven van tak­ Eveneens is onderzocht of het toevoegen ken in leidingwater vergeleken mét het van een middel aan het water in de flesjes vaasleven van takken in gedestilleerd of in de vaas verbetering van de houd­ water, osmosewater, condensorwater en baarheid kan geven. De volgende midde­ 8 Dagen leidingwater waaraan citroenzuur is toe­ len zijn gebruikt in de flesjes of in de gevoegd om de zuurgraad van het water vaas: universele Chrysal 12 g of 24 g per Citroenzuur te verlagen. Tevens is nagegaan of warm liter water, warm leidingwater (50°C) water van ongeveer 50°C de houdbaar­ met universele Chrysal 12 g per liter wa­ Zitverthio- heid verlengde. In tabel 2 staan de resul­ ter, Chrysal-RVB 2 ml per liter water sulfaat taten van deze proeven vermeld. waaraan wel of geen suiker (25g per liter Water Wanneer takken Phalaenopsis in leiding­ water) is toegevoegd. In enkele proeven water met citroenzuur, gedestilleerd wa­ zijn de takken na vijf dagen (= trans­ Figuur. Nettowateropname (= wateropname - ter of osmosewater worden gezet, treedt portduur) overgezet uit de Chrysal in verdamping) gemiddeld per behandeling in g/kg van het versgewicht geen verbetering van de houdbaarheid water. Hierdoor kon worden nagegaan of de invloed van het snijbloemenvoedsel Tabel 1. Houdbaarheid indage ngemiddel d engemiddel d aantaltakke n(ui t 5)afgeschreve no p het slap voortduurde als de takken worden over­ hangenva nd ebloeme nva ntakke nvoorbehandel d met zilverthiosulfaat gezet in water. Voorbehandeling Tijdsduur van Houdbaarheid (dagen) Aantaltakke n voorbehandeling In tabel 3 is te zien dat alle vaasmiddelen Water 24uu r 8,0 5 behalve suiker een gunstig effect hebben Zilverthiosulfaat 2 uur 9.0 5 op de houdbaarheid. Ten opzichte van Zilverthiosulfaat 4uu r 7,3 5 water wordt het vaasleven minstens ver­ Zilverthiosulfaat 24 uur 10,4 5 dubbeld. Ook wanneer de takken na vijf dagen uit het snijbloemenvoedsel wor­ den overgezet in water is er nog een posi­ Tabel2 .Houdbaarhei d indage ngemiddel de ngemiddel d aantaltakke n(ui t5 )afgeschreve no phe t slap hangenva nd ebloeme nvan takke n dietijden s hetvaasleve n inverschillend e soortenwate r hebbenge ­ tief effect op de houdbaarheid. Boven­ staan dien wordt door gebruik van het snij­ Vaasinhoud pH Houdbaarheid Aantal takken bloemenvoedsel of Chrysal-RVB het slap Leidingwater 7,5 8,0 5 gaan hangen van de bloemen drastisch Leidingwater + citroenzuur 3,8 9,7 4 verminderd. Gedestilleerdwate r 5,5 5,1 5 Osmosewate r 6,3 5,6 5 Aangezien zilverthiosulfaat geen vermin­ Condensor water 3,9 13,8 2 dering geeft van het aantal stelen met Warm leidingwater 7,5 16,8 4 slappe bloemen speelt ethyleen geen rol bij dit probleem. Ook het wel of niet toe­ voegen van suiker aan Chrysal-RVB Tabel3 . Houdbaarheid indage ngemiddel d engemiddel daanta ltakke n(ui t 5)afgeschreve n ophe tsla p geeft geen verschil, zodat ook voeding hangenva nd ebloeme nva ntakke ndi e inverschillend evaasmiddele n gestaan hebben geen rol lijkt te spelen. Het slap gaan Vaasinhoud Houdbaarheid Aantaltakke n hangen van de bloemen wordt veroor­ Leidingwater 8,0 5 zaakt door het niet kunnen opnemen van UniverseleChrysa l 12g/ l 16,4 1,5 water door de stelen, wat kan worden Universele Chrysal 12g/ ln a5 dage novergeze t inwate r 17,5 2 verholpen met universele Chrysal, Chry­ UniverseleChrysa l 12g/l ,5 0 °C 16,3 2 sal-RVB, condensorwater of warm lei­ Universele Chrysal2 4g/ l 16,8 0,8 dingwater. Echter bijgebrui k van con­ ChrysalRV B2 ml/l 17,4 0 densorwater en in mindere mate ook bij Chrysal RVB2 ml/ l + 2,5 % suiker 18,1 1,5 gebruik van Chrysal-RVB kunnen na een Suiker 2,5% 7,4 5 week vaasleven de ondereinden van de stelen verkleuren. Gebruik van snijbloe­ menvoedsel in de flesjes iszeke r zinvol.

Vakblad voor de Bloemisterij 1%(1987) 7R