Vijfsterrenproject, juni 2016 1

brandend! toekomst. Nu en in de de in en Nu houdt het vuur juni 2016 juni Vijfsterrenproject De Groeve houdt het vuur brandend! Nu en in de toekomst.

Veranderingen in de maatschappij, de zorg Met steun van de gemeente en de Provincie hebben de én ons eigen dorp vormden samen aanleiding BOKD (Brede Overleggroep Kleine Dorpen) en Buurtwerk Nederland ons voor het creëren van een actuele visie geholpen met het opzetten van het Vijfsterrenproject. Dit is een soort voor De Groeve. Wat moet er voor en door belevingsonderzoek waarbij door middel van interactieve huiskamergesprekken de bewoners van De Groeve gebeuren om inwoners hun kijk op het dorp kunnen geven, over het heden en de toekomst. het dorp levensloopbestendig te maken en Veel mensen hebben kunnen meedenken en -spreken over De Groeve en waar interessant te houden voor de toekomst? we samen naar toe willen. En zeer belangrijk ook; wat doen we er zelf aan?

Een gevarieerde opsomming van zaken heeft een mooie ‘sterren’ analyse opgeleverd. Hoe de invulling daarvan zal gaan, ligt aan ons allemaal. Laten we samen de handschoen oppakken en De Groeve een levendig dorp laten blijven!

Elibeth Geertsema voorzitter Dorpsbelangen De Groeve

Opdrachtgever Dorpsbelangen De Groeve der Veen en Nataschja Wapsenkamp Ontwikkeling Vijfsterren methode BOKD Communicatie-ondersteuning Karin Wassen Begeleiding De Groeve Jan Kamphuis, Buurtwerk (zeghetmaar.nu) Nederland & Titia Robroch, Trias / Sociaal Team Ontwerp Anouk Sinke Drukwerk Drukwerkdeal.nl

Mede mogelijk gemaakt door Gemeente Oplage 500 stuks Tynaarlo & Provincie Drenthe Fotografie Jakolien Oosting & Hans Mossel Sterrenteam Lia Bisschop, Hilda Bolhuis, Patty Groenland, Marjo Jonker, Jacob Salomons, Gea van De Groeve, juni 2016 Vijfsterrenproject, mei 2016 3 Sterrenteam Vijfsterrenmethode de Om goed zo heus een is starten te mogelijk op team opgericht. Dit ‘Sterrenteam’ inwoners van aantal een uit bestaat Sterrenteamdeelnemers De Groeve. de Lia Hilda Bolhuis, Marjozijn: Jonker, Wapsenkamp, Nataschja Bisschop, Salomons en Jacob Veen, der van Gea krijgt Groenland. Sterrenteam Het Patty Buurtwerkbegeleiding van Nederland Team Sociaal / Trias en Kamphuis) (Jan Robroch). Zuidlaren (Titia verschillende zes heeft Sterrenteam Dit huiskamergesprekken gevoerd. De per zijn gesprekken deze van resultaten samengevat. sterpunt Leren van elkaar van Leren Zorg voor elkaar voor Zorg Alledaagse ontmoetingen en Alledaagse en ontmoetingen Zaken op eigen kracht regelen kracht eigen op Zaken Identiteit, traditie en dorpscultuur en traditie Identiteit, Aan de hand van de vijf punten zijn huiskamergesprekken met gevoerd iedere ‘wijk’ Uit Groeve. De inwoners uit inwoners uitgenodigd aantal om een is Hierbij geprobeerd nemen. is te deel met houden te mogelijk rekening zoveel jongeren, ouderen, van mix goede een nieuwere langdurige inwoners en en gezinnen met Groevenaren, mensen alleenstaanden. 2. activiteiten, verenigingsleven en voorzieningen 3. 4. 5. Zoals de naam al aangeeft is deze deze is aangeeft al naam de Zoals vijf punten de gebaseerd op methode stervorm. een staan sterpunten De van gespreksonderwerpen: voor 1. Hoe werkt de werktHoe de Vijfsterrenmethode? Deze Vijfsterrenmethode heeft zich al VijfsterrenmethodeDeze al zich heeft brengt andere dorpen in en bewezen men hoe kaart inwoners in met samen dorp aankijkt. eigen het tegen waar wordt gewaardeerd en Wat welke Op verbeteren? nog kunnen we ontwikkelingen willen kunnen we en de inbreng van De inspelen? samen in inwoners worden daarna omgezet gelden acties Deze acties. concrete Dorpsbelangen het voor bij basis als dorpsvisie een ontwikkelen wat van en andere kant daaruit Aan de voortkomt. inwoners om voor actiepunten het zijn voor samen en gaan te uitdaging aan de hebben. nodig we krijgen te wat elkaar een waar zien laten zo kan Groeve De zijn. kan in groot dorp klein De Groeve is een vitaal dorp waar veel veel vitaal dorp waar een is Groeve De heeft Groeve De gebeurt. ook Maar veranderingen. Dit veel met maken te andere een met maken te deels heeft met deels overheid en de rolvan Een ontwikkelingen dorp zelf. het in daarom Groevenaren het aantal heeft verschillende om genomen initiatief mogelijkheden dorpsonderzoek een voor Dorpsbelangen met bekijken. Samen te de voor uiteindelijkis gekozen Vijfsterrenmethode. Vijfsterrenmethode? Waarom de 1 2

Identiteit, traditie tussen kinderen onderling en ouders, Alledaagse is contact met de buren/buurt extra en dorpscultuur belangrijk. ontmoetingen

Wonen in De Groeve voelt als een warme De Groeve heeft prachtige en activiteiten, deken. Het dorp heeft duidelijk een mogelijkheden voor waterrecreatie met eigen gezicht en zelfs een eigen vlag. Er haar ligging aan het Zuidlaardermeer. verenigingsleven en is respect voor elkaar en er vindt geen Recreatie met oog voor de natuur is hier buitensluiting plaats. Elkaar aanspreken prima mogelijk. De drukke Hunzeweg is voorzieningen op het eigen gedrag is mogelijk en ook kenmerkend voor de lintbebouwing in als je hier niet oorspronkelijk vandaan deze omgeving. Hij verbindt het dorp en De Groeve is een actief dorp. Naast komt, word je opgenomen in het is tegelijkertijd een aandachtspunt voor verschillende verenigingen (bijv. dorpsleven. Iedereen is vrij om zijn of de verkeersveiligheid. ijsvereniging, toneelvereniging) is haar eigen gang te gaan. Toch kennen Dorpsbelangen erg betrokken. Het we elkaar in de eigen buurt. Vooral dorpshuis de Klein Kruierij is meestal de verdraagzaamheid, tolerantie en Uitdagingen « 1 het centrum van alle activiteiten. Het gezelligheid zijn belangrijk voor het Om deze ster te laten stralen hebben dorp is goed voorzien met een enkele dorp. Daar hoort af en toe een borreltje we nodig: Evenwichtige leeftijdsopbouw speeltuintjes, dorpshuis, tennisbaan, bij. voor de toekomst van De Groeve. Dit skeelerbaan/ijsbaan, trapveldje en betekent voldoende starterswoningen tafeltennistafel. Daarnaast zijn er nog maar ook levensloopbestendige diverse clubs zoals de kookclub en de Tradities woningen voor ouderen. Zodat jong en jeu-de-boulesclub, zomeractiviteiten De Groeve kent een aantal traditionele oud in De Groeve kan (blijven) wonen. (zoals buurtbarbecues) en incidentele activiteiten die vooral voor nieuwe Herbestemming van de school voor activiteiten voor de jeugd. bewoners een mooie gelegenheid huisvesting kan een voorbeeld hiervan bieden om het dorp te leren kennen. zijn. Het beheer van de Klein Kruijerij wordt Denk hierbij aan: Oud/Nieuwfeest, gedaan door een vaste kern vrijwilligers. nieuwjaarsborrel met stamppotbuffet, Veel mensen buiten De Groeve hebben Dat gebeurt eigenlijk ook bij de meeste het dorpsfestival en eieren gooien met geen idee hoe actief de bewoners zijn activiteiten. Activiteiten die vooral voor Pasen. Eén keer in de vijf jaar is het en wat er allemaal georganiseerd wordt. en door dezelfde groep worden georga- Oostermoer en wordt door het dorp een Meer en breder aandacht hiervoor niseerd. Ook doen daar dikwijls dezelfde praalwagen gebouwd. kan het beeld van het dorp positief mensen aan mee. bijstellen. Hier kunnen de natuur en Een goede tip voor nieuwe inwoners is recreatiemogelijkheden in meegenomen Veel dorpsbewoners zetten zich belan- om vooral de buren uit te nodigen voor worden. geloos in voor de verschillende activi- een kennismaking. Nu de basisschool de teiten. Gezamenlijk een klus klaren is functie verliest van verbindende factor geen probleem, zoals het onderhoud van de Klein Kruierij.

Huisdieren zijn goed vertegenwoordigd in het dorp. Het ontmoeten van dorps- bewoners gebeurt spontaan bij het uitlaten van de honden, of bij georga- niseerde activiteiten. Uiteraard gaat dit makkelijker met mooi weer dan in de winter. Het Chinese restaurant is ook een ontmoetingsplek. Inwoners missen een gezellige ontmoetingsplek waar je spontaan binnen kunt lopen. Een soort huiskamer / cafésfeer. De Klein Kruijerij Vijfsterrenproject, juni 2016 5 ------4 « schap’ of zorg voor elkaar is niet overal overal niet is elkaar voor zorg of schap’ Nieuwegewoon. inwoners kunnen in dit de kennismaking met bij praktijk zien de bewoners buurt. deze Door de buren en dorpsgevoel het van maken onderdeel te duidelijk wordt snel ‘noaberschap’ de en dorp geregeld zijn. Dit het dingen in hoe Nieuwe inwoners op. werkt kanten twee de ze omdat thuis sneller zich voelen kunnen anderzijds en hun weten weg dorp. het aan leveren bijdrage eigen gebeuren pas gaat elkaar Zorgen voor Kleinschalige ont- kent. elkaar je als moetingsactiviteiten organiseren kan afstemmen hierbij het helpen. Evenals dorp. binnen het aanbod en vraag van Hierbij kunnen Face nieuwe als media dachtspunt voor het dorp ondanks dorp ondanks het voor dachtspunt is ‘Noaberschap’ controle. sociale de klein dorp een als voor kenmerkend verplichting geen of is Dit Groeve. De nieuwe bij gewoonte een automatisch voorzie en aandacht inwoners. Extra alleenstaanden ouderen en ningen voor van behouden blijft belangrijk het voor mee. dorpsgevoel. Iedereen telt het Uitdagingen ‘Noaber poetsen? te op ster deze Hoe belang wel is Het rol spelen. een book geen die degenen ook zorgen dat rijk te goed media sociale van gebruik maken gehouden. worden hoogte de op Zorgvoor elkaar hebben Groeve De inwoners van De zorgen voor en elkaar voor aandacht hulp iemand indien nodig. Mocht elkaar onder vaak het kan dan hebben nodig geregeldling worden. er Ondanks dat dorp zijn voorzieningen het in geen meer wordt stijgt, gemiddelde leeftijd de en Oudere ouderen gedacht. de aan wel er een vaak wel nog dorpsgenoten moeten vragen. hulp om zij voor drempel over ouderen duidelijkAanbeveling om aan is waar hulpvraag zij welke voor geven te verschillende kunnen. de terecht In duidelijk. wel meestal dit buurten is aan Eenzaamheid een blijft altijd 4 ------3 « gen waar ze zelf ook niet altijd ervaring ervaring altijd niet ook zelf ze waar gen gedacht snel al wordt Nu hebben. mee overheid ‘het dorpsbelangen de of dat regelt’. even wel werk tijdelijke om aanbeveling is Een schillende dorpszaken op hun bord. Din hun schillende op dorpszaken vullen te deze vormen en groepen te dorpsbewoners ervaring met meer die onderwerp dat het van met hebben werkgroepen kunnen dan Deze moment. ingezet eenmalig bijspringen vaker of worden. gebruik meer maken nog dorp kan Het ondernemers aanwezige door de van dorpsactiviteiten bij betrekken ze te bieden te platform een omgekeerd en wat weten laten dorpsgenoten te om of (vrijwillig doen willen en kunnen zij betaald). langen is heel actief. De inwoners die inwoners die De actief. heel is langen krijgen houden hiermeezich bezig ver werk gedaan door en voor het dorp. het voor en door gedaan werk Bewoners kunnen onderling hier nog dorps door maken gebruikmeer van genoten te vragen om hulp. Denk aan zware tuinklussen ouderen. bij Eigen de ook. Zoals dorpsinitiatieven er zijn de om idee het of glasvezel werkgroep bouwen. te melkfabriek om Dorpsbe poetsen? te op ster deze Hoe nemersdorp. Er is veel deskundigheid deskundigheid veel nemersdorp. is Er ondernemers. zzp-ers en van aanwezig - zelf zaken veel ervoor zorgt dat Dat kunnen opgelost standig worden binnen het dorp. Het onderhoud van de Klein Kruijerij voorbeeld mooi van. een hier is vrijwilligers veel Daarnaast er wordt Uitdagingen De Groeve staat bekend als onder als bekend staat Groeve De 3 op eigen Zaken regelenkracht - 2 « Een ander punt dat al geruime tijd een geruime een al tijd dat punt ander Een is bewoners, van is oog het doorn in tussen fietspad het verlichting van de Zuidlaren en De Groeve. Dit wordt al gevaarlijk ervaren. en donker jaren als aansluiting naar bus een Daarnaast zou Kropswolde van station gewenst het zijn. Nu stopt de bus daar niet. Ook van dorpsbewoners af veel niet weten Tynaarlo. belbus de van bestaan het De Klein Kruijerij kan aantrekkelijker Klein KruijerijDe aantrekkelijker kan gemaakt huiskamer/café worden als die ontmoetingen. Op spontane voor veranderingen de met het, manier kan plek fijne een ook jeugdsoos, de bij jongeren ook blijven. de geldt voor Dit wegvallen het kinderenvoor met die plek vaste geen basisschool de van Door Groeve. De in hebben meer bieden kinderactiviteiten te aan dorpskinderenkunnen de met toch samen echt blijven en contact in elkaar opgroeien. Hoe deze ster op te poetsen en te Groeve Activiteiten De in vernieuwen? of min een door gedragen worden nu vrijwilligers. van kern vaste Dit meer nieuwe valkuil. zijn mensen een Er is iedereen om nodig nieuwe ideeën met houden. te betrokken en enthousiast Klein KruijerijDe kan en groot genoeg is gebruiktmeer activiteiten worden voor wel betekent Dat andere initiatieven. en vrijwilligers meer er dat om zijn nodig kunnen blijven te uitvoeren. taken alle dorp gezamenlijk het haar kan Hier saamhorigheid zien. en laten kracht Uitdagingen is hier geschikt voor maar wordt nu niet niet nu wordt geschikt maar hier voor is geplan buiten ervaren gezellig is als en geopend. niet activiteiten ook de 5

Leren van elkaar Acties om nu samen op te pakken:

Leren van elkaar gebeurt overal. Bij gezamenlijke activiteiten, door deel te « Opzetten van « Starten met overleg met de nemen in een commissie of bestuur of kinderactiviteiten / gemeente over levensloopbestendige door aan een workshop mee te doen. jeugdactiviteiten woningen en starterswoningen, over Maar ook van een goed gesprek met verlichting fietspad je buurman of buurvrouw. Activiteiten « Dorpsapp instellen waarbij je van elkaar kunt leren vinden « Starten met overleg waterschap bijvoorbeeld plaats bij de kookclub. « Vraag en aanbod bijeen en natuurmonumenten over Geopperd wordt ook om een workshop brengen op Facebook en/of waterrecreatie en mogelijkheden voor ‘autoband wisselen’ te organiseren, website aanleg steiger en ontmoetingsplek aan elkaar leren haken, bloemschikken voor het water kinderen, etc. Er zijn ideeën genoeg! « Nadenken over beter benutten en vaker openstellen « Starten met overleg over openbaar Rode draad hierbij is elkaar kunnen van De Klein Kruierij vervoer naar station Kropswolde en bereiken en informeren als er iets een betere verbinding naar de stad te doen is. Een goed en makkelijk « Gebruiksvriendelijke en bereikbaar communicatiekanaal voor toegankelijke dorpswebsite het hele dorp is onmisbaar. Hier kunnen realiseren, inclusief een pagina « Invulling geven aan verenigingen hun leden snel en effectief waar ondernemers uit het dorp herbestemming schoolgebouw informeren en kunnen ontwikkelingen zich kunnen presenteren in het dorp worden gevolgd. Ook het platform voor ondernemers kan hier een plek krijgen. De huidige website van De Groeve is niet erg gebruiksvriendelijk. De huis-aan-huis verspreide Nieuwsmolen met actuele dorpszaken wel, maar is snel weer achterhaald. Daarom wordt gekeken naar een digitale versie van de Nieuwsmolen die naast de papieren versie kan bestaan. In het digitale tijdperk is Facebook niet meer weg te denken. De Groeve heeft een eigen Facebookpagina. Belangrijk is om al deze communicatiemiddelen goed in Samengevat komt uit de te zetten zodat iedereen op de hoogte blijft en zelf kan kiezen waar hij of zij huiskamergesprekken dat De Groeve haar informatie vandaan haalt. een actief dorp is met een goed

Uitdagingen « 5 verenigingsleven. Er zijn duidelijk punten Hoe deze ster beter te benutten? In De Groeve is genoeg talent dat naar voren gekomen waar we samen aan beter ingezet kan worden voor het dorpsbelang. Het beter informeren van kunnen werken om het dorpsgevoel voor de inwoners en het bij elkaar brengen van deze inwoners is van belang voor de de toekomst te behouden en waar nodig te toekomstige ontwikkeling van het dorp. versterken. Met elkaar en voor elkaar! Vijfsterrenproject, juni 2016 7 strandje « dorpsfestival dorpsfestival zoals een jaarlijks terugkerend jaarlijks een zoals terugkerend wordt 2015 van dorpsfestival. editie De verbindend ervaren. en educatief als draaien te organisatie mee de in Door kijken komt er jongeren wat leren de Die festival. een van opzetten het bij zelf het bij pas van goed ervaring komt of automeeting organiseren een van je je andere activiteit. zou Waarom samen ook je als vervelen zondag, op leuks kunt doen?! iets sportief « plezier « automeetings «

starterswoningen « Dat de jongeren graag betrokken willen willen betrokken jongeren graag de Dat dorpsactiviteiten wordenblijven bij en duidelijk.wordt snel eigen Een weekenden de in ontmoetingsplek voor ook bij. Maar aan daar draagt betaalbare starterswoningen een is Evenals jeugd. de voor aandachtspunt voetballen zoals sportieve bezigheden Zuidlaardermeer het kano de met of “Poepeiland”. zwemmen naar of op als steiger met strandje een is Dan gewenst. ontmoetingsplek zeer genoeg, ook er zijn Nieuwe ideeën «

winkels « jeugdsoos « educatief « educatief « «

voetballen «

Ontmoetingsplek activiteiten Het sterrenteam is naast de de naast sterrenteam is Het bezoek op huiskamergesprekken ook Een Groeve. De in jeugd de bij geweest dorp het jongeren uit tien groep van kwam bijeen. jaar 19 en 12 de tussen elkaar dorp kennen het jongeren in De het is Dat basisschool. de van veelal dorpsgevoel. de Nu het van begin en wegvalt school verbindingde door eigen een basisschool de iedereen na het om belang van het is gaat, op kant de voor dorp houden aantrekkelijk te jeugd.

in De Groeve Jongesterren

Nobelboom « betrekken jeugd Het ontstaan van De Groeve

De Groeve is een streek- of lintdorp ten noordoosten van Zuidlaren. Het dorp is ontstaan in de 13e eeuw na het graven van een kanaal. Dit door monniken uit Aduard gegraven deel moest een snellere afvoer van turf over de Hunze mogelijk maken. De naam De Groeve schijnt afgeleid te zijn van ‘Growe’. Dit is vrij vertaald “graven” in het Fries. In een oud aardrijkskundig woordenboek wordt het dorp echter ook als ‘Midlaarderveen’, een gehucht in Oostermoerderdingspil, aangegeven.

De eerste bewoning zal bij belangrijke punten aan de Hunze, De route ging over van de kanalen door de vaargeul van zoals het keersluisje De Kniepe en de doorwaadbare plek bij het Zuidlaardermeer dat vroeger nog een open verbinding het café (nu Chinees) zijn begonnen. Na het uitdiepen van had met de zee. Het in de laatste IJstijd ontstane 680 de Hunze in 1736 is de oversteek met een pontje korte tijd hectare grote meer is grotendeels erg ondiep. Zo is er mogelijk geweest. Niet lang daarna is er een beweegbare brug tijdens baggerwerkzaamheden nog een pad door het meer geplaatst. Dit betekende een verhoging van het toltarief. ontdekt van De Kruierij naar de Bloemert, wat duidt op een Het oudste tolhuis van Drenthe (1600- 1938) vlakbij de Hunze oversteekmogelijkheid bij laag water. gelegen aan de Hunzeweg was een belangrijke passage en deed dienst als “provinciegrens” Groningen- Drenthe. Sinds 1630 staat De Groeve vermeld op landkaarten. De bevolking is geleidelijk gegroeid van 5 gezinnen in 1630, 36 in De weg naar Zuidlaren is in 1870 aangelegd, daarvoor was de 1875, 45 in 1900, 70 in 1925, 90 in 1950, 120 in 1975, 150 in 1990 route naar Zuidlaren over de Oude Dijk. Uit deze zelfde periode tot 165 nu. De basisschool is opgericht in 1929. In 1995 werd stamt de poldermolen De Boezemvriend, de enige van Drenthe. de school een nevenvestiging van De Schuthoek voor zij in juli Deze is in 1990 gerestaureerd en kan als hulpbemaling dienen 2016 ophoudt te bestaan. naast het gemaal. Een andere molen heeft lange tijd in de Het buurtgebouw en de ijsbaan zijn gerealiseerd na het winnen Molenkamp gestaan. Tot 1836 was dat een zogenaamde van de landelijke hoofdprijs in 1983 met het programma ‘Een ‘grondzeiler’ en daarna een korenmolen op een verhoging van kern waar pit in zit’. De werkzaamheden zijn in eigen beheer ca. 3 meter. uitgevoerd en in 1988 geopend. De Klein Kruijerij is daarna nog Via de Hunze heeft veel scheepstransport plaats gevonden. twee keer uitgebreid; in 2003 en 2012. Eerst vanwege de vervening later ook vanuit Zuidlaren door De Vaart met een vaste bodedienst naar Groningen. Met dank aan Harald Sloot.