the wild duck simon stone belvoir 2 3 Info Credits Simon Stone: ‘Theater kan Baal en vorig jaar nog Strange Interlude van hartverscheurender zijn Eugene O’Neil en Death of a Salesman van dan wat je zelf meemaakt’ Arthur Miller. Achtentwintig jaar en verslin- data / dates door / by gerd aan de klassieken? Hoe zit dat? zo 2, ma 3, di 4 juni 2013 Simon Stone met Chris Ryan naar after Sun 2, Mon 3, Tue 4 June 2013 Henrik Ibsen De jonge regisseur Simon Stone maakte Nee, het antwoord ligt niet in een buiten- locatie / venue regie / direction bij het theater Belvoir uit Sydney een gewone liefde voor de canon van de toneel- Muziekgebouw aan ’t IJ Simon Stone emotioneel intense, explosieve nieuwe literatuur, maar komt uit onvermoede hoek. aanvang / starting time toneelbeeld / set design versie van The Wild Duck van Henrik Stone: ‘Ik ben in het theater begonnen als 20.30 u Ralph Myers Ibsen. Waarom koos hij voor zijn acteur en ik wil vooral echte menselijke 8.30 pm kostuums / costumes eigentijdse vorm van theater een stuk interacties op het toneel zetten. Ik wil dat je duur / running time Tess Schofield uit 1884, en hoe kwam hij tot zijn rigou- echt iets tussen de acteurs ziet gebeuren op 1 uur 15 minuten, zonder pauze licht / lighting reuze bewerking? het moment dat je in de zaal zit. En daarbij 1 hour 15 minutes, no interval Niklas Pajanti is een klassieke tekst behulpzaam, omdat taal / language muziek, geluidsontwerp / music, Simon Stone (28), een van de rising stars in die zichzelf al heeft bewezen, dat is gega- Engels met Nederlandse boventiteling sound design het Australische theater. Hoe jong hij ook is, randeerd een sterk verhaal. Dus hoeven de English with Dutch surtitles Stefan Gregory nu al reist hij met zijn werk de wereld over. acteurs geen verantwoordelijkheid te nemen inleiding / introduction regie-assistent / assistant director In de weken dat ik hem probeer te spreken voor het stuk en kunnen ze zich honderd door by Rob van der Zalm Anne-Louise Sarks is hij nu eens in Barcelona, dan weer in procent bezighouden met waar het in mijn 19.45 u dramaturgie / dramaturgy Londen. Maar rennend met zijn gsm door het theater om gaat: mensen echt iets laten 7.45 pm Eamon Flack de Britse hoofdstad – ‘Mijn batterij kan elk beleven.’ meet the artist voorstellingsleiding / moment uitvallen!’ – wil Simon Stone best met with Simon Stone stage manager iets vertellen over zijn bewerking van Ibsens Dat is trouwens, benadrukt Stone, een ma 3 juni, na afloop van de voorstelling Luke McGettigan The Wild Duck (2011). Zoals de vraag die heel normale manier om met de oude Mon 3 June, after the performance assistent voorstellingsleider / misschien meer mensen op de lippen brandt: verhalen om te gaan. ‘Kijk naar hoe Shake- moderator Nathalie Wevers assistent stage manager waarom kiest een 28-jarige regisseur voor speare Rome en Italië op het toneel zette. website Amy Morcom een negentiende-eeuwse Ibsen en waarom De Romeinen in zijn stukken lopen erbij als www.belvoir.com.au tour management moderniseert hij die vervolgens zo dat in het zestiende-eeuwse Engelsen. Hij gebruikte ze Arts Projects Australia resultaat alleen nog de contouren van Ibsen niet om een geschiedenisverhaal te schrijven, cast te herkennen zijn? Waarom Ibsen? Waarom maar om iets over zijn eigen tijd te zeggen. Blazey Best The Wild Duck? Waarom zo rigoureus aan Brecht en Müller herschreven hun hele leven Brendan Cowell het bewerken geslagen? Waarom geen fon- oude stukken. Niemand wil naar iets onbe- John Gaden kelnieuwe eigen tekst? En, met een blik op tekenends kijken. Die grote stukken heb- Damon Herriman zijn cv, waarom steevast die keuze voor klas- ben zich bewezen, dus die zijn perfect om Eloise Mignon sieke teksten? opgevoerd te worden. Maar dan moet je het Anthony Phelan wel in je eigen taal doen, anders ben je niet productie / production Want de regisseur die al een tiental regies herkenbaar voor je publiek.’ Belvoir op zijn naam heeft staan heeft het bewerken wereldpremière / world premiere van klassieke stukken in korte tijd al tot zijn En herkenbaarheid, dat is misschien wel de Sydney, 12.2.2011 handelsmerk verheven. Stone regisseerde belangrijkste waarde van theater, gelooft al nieuwe versies van Voorjaarsontwaken Stone (‘Dat vond Aristoteles ook al’). ‘Voor van Wedekind, Tsjechovs Platonov en Drie een goed verhaal kun je beter naar de film Zusters, Thyestes van Seneca, Bertolt Brechts gaan of een roman lezen, die kunnen veel

4 5 beter verhalen vertellen dan theater dat ooit de acteurs scheiden van de toeschouwers. Ik vind Ibsen als toneelschrijver ongeëve- De acteurs komen met hun waarachtige spel zal kunnen. Maar theater kan mensen samen Van de tekst schrapte Stone een groot deel naard. Ik deed ook al zijn Kleine Eyolf, onder juist recht bij de toeschouwer binnen, net iets laten ervaren, de mensen die kijken en en herschreef hij het meeste (in zijn versie de titel The Only Child. En ik wil er nog veel als het hartverscheurende leed van de per- de mensen die het recht voor je neus staan te werden slechts drie of vier originele zinnen meer doen. Ibsen creëert een perfecte struc- sonages, die zonder dat er opzet in het spel spelen. Theater is de plek waar je empathie van Ibsen behouden, volgens een recensent tuur in zijn teksten, zijn plots zijn perfect, de is elkaar genadeloos te gronde richten. Ook kunt beleven en herkenning kunt voelen. met een telraam). De vele bijrollen (een dok- dramaturgie… Niemand in de geschiedenis al gebruiken ze daarvoor niet meer de zin- Natuurlijk, mensen zitten in een zaal en ter, een accountant, een huishoudster, een van het theater voelt beter aan wat wanneer nen van Ibsen en heeft Stone er veel minder doen alsof ze er niet zijn, en acteurs spelen dienstknecht, een student theologie, twee moet gebeuren. Bovendien had Ibsen de personages en subplots voor nodig, het stuk een rol en doen zelf ook alsof ze er niet zijn. heren, zes tafelgasten en verscheidene obers) samenleving waarin wij nu leven heel goed houdt de dramatische intensiteit van Ibsens Maar die afstand is juist behulpzaam: je ziet streepte hij uit het script. door. De familiestructuur is heel belangrijk verhaal, en volgens Stone blijven het ook je eigen leven weerspiegeld in mensen die je Wat overblijft is de bijna thrillerachtige plot in zijn werk, alles draait om het kerngezin, rasechte Ibsen-personages. Heeft hij niet de helemaal niet kent. Dat kan hartverscheuren- die zich afwikkelt onder de hoofdpersonages. vooral in The Wild Duck. Dat herkennen wij neiging, na zoveel werk aan de tekst en met der zijn dan wat je zelf meemaakt, want dan Hjalmar en Gina wonen in een kleine wo- in onze tijd, want het enige wat wij in onze de acteurs, het stuk een beetje meer naar zich ben je in shock. In het theater kun je reflecte- ning met hun slechtziende dochter Hedvig, maatschappij nog aan structuur hebben is toe te trekken? Zijn de personages ook niet ren op je eigen leven en problemen. Dat kan Hjalmars ooit rijke vader en een kreupele familie. Alle andere vaste verbanden zijn een beetje zijn kinderen inmiddels? Stone: in geen enkele andere kunstvorm worden eend. Het lijkt een niets-aan-de-hand-be- weggevallen, vrienden zie je wel op Face- ‘Dan zou ik zeggen: de karakters zijn ver- bereikt. En dat vind ik veel belangrijker dan staan, totdat Hjalmars jeugdvriend Gregers book, de kerk speelt geen prominente rol zonnen door Ibsen, tot leven gebracht door welk verhaal je uiteindelijk vertelt.’ na jaren terugkeert naar zijn geboortedorp meer. De enige vaste waarde die overeind is de acteurs en gefinetuned door mij.’ en zonder het te willen het eerste zaadje gebleven, is familie.’ Steeds neemt Stone een klassiek toneelstuk, plant voor een totale ontsporing. Na zijn trekt het uit elkaar en reconstrueert het zo ontdekking dat Hedvig niet de dochter is van De kernfamilie in The Wild Duck, uit balans dat zijn acteurs het zo geloofwaardig moge- Hjalmar, maar van zijn eigen vader Håkon gebracht door buitenstaander Gregers, lijk kunnen overbrengen. De creditlijst van (bij wie Gina vroeger in de huishouding plaatste Stone zoals gezegd in een soort The Wild Duck vermeldt nadrukkelijk ‘naar werkte) besluit Gregers open kaart te spelen, glazen terrarium. Hun stemmen worden Henrik Ibsen’; de acteurs spelen een geheel met alle dramatische gevolgen (en uiteinde- versterkt, zodat voor de toeschouwer elk nieuwe tekst van Stone zelf, die hij schreef in lijk de dood van Hedvig) van dien. De korte, woord en elke zucht te horen zijn. De wand samenspraak met bevriend acteur en sparring hevige scènes worden vaak abrupt, soms werkt niet als scheidingswand om de afstand partner Chris Ryan. ‘De hoofdpersonen uit zelfs midden in de dialogen, afgekapt door van de toeschouwers tot de acteurs te ver- Ibsens stuk heb ik in een tijdmachine gezet black-outs die worden opgevuld door intense groten, benadrukt Stone nog maar eens. Ze en naar onze wereld getransporteerd,’ vertelt vioolmuziek van componist Stefan Gregory. werkt juist als een soort vergrootglas, die de Stone. In zijn energieke turboversie van The toeschouwer met zijn neus op de dilemma’s Wild Duck laat hij bijna niets over van wat zij ‘Toen ik The Wild Duck las had dat onwijs van de personages drukt. allemaal doen in Ibsens verhaal, de woorden veel impact op me,’ verklaart Stone zijn keu- ‘In het begin denken toeschouwers dat het die ze zeggen hebben ze in 1884 achtergela- ze voor juist dit stuk. ‘Ik kies altijd stukken allemaal niets met hen te maken heeft, omdat ten, ze spreken nu een eigentijds Australisch waarmee ik me persoonlijk kan verbinden, alles zich achter glas afspeelt. Ze gaan de Engels, met stopwoordjes als ‘O, good Lord’ waarin ik zelf de wereld herken waarin ik op voorstelling in met het idee dat een glasplaat en ‘I say’. ‘Het enige wat ik heb behouden dat moment leef. Anders kan ik het publiek hen beschermt tegen de acteurs, je ziet dat zijn de hoofdkarakters en wat er tussen hen geen zinvolle ervaring bieden. In die tijd was ze relaxen, meer dan anders, ze leunen lekker gebeurt,’ zegt Stone. ‘De rest is weg.’ ik getrouwd – nu nog, maar we leven inmid- voorover om alles goed te kunnen zien – en Dus: er staan geen meubels die herinneren dels gescheiden – en het bracht me heel erg ineens ontdekken ze dat het helemaal niet zo aan de negentiende-eeuwse Noorse bour- in verwarring hoe een relatie zomaar kon veilig en ver weg is. De glazen wand schept geoisie; de enscenering speelt zich af in een ontploffen door iets totaal onverwachts. Dat een vals gevoel van veiligheid.’ soort terrarium waarvan de glazen wanden leek me een vreselijke nachtmerrie.

6 7 De Wilde Eend bij Ibsen en gaat, vertelt Gregers Hjalmar over Gina’s ling geschrapt en lijkt Gregers wat minder bij Stone affaire met zijn vader. Hjalmar reageert ech- een idealist dan bij Ibsen. Hier gedraagt hij ter furieus nu hij mogelijk niet de vader is zich wat ambivalenter: Stone schetst hem als van Hedvig, en hij besluit de eer aan zichzelf een cynicus die zichzelf weliswaar prijst om Met De Wilde Eend (oorspronkelijke te houden en zijn gezin te verlaten. Hedvig zijn waarachtigheid, maar uit zijn doen en la- titel: Vildanden, 1884) schreef Henrik voelt zich daarop echter verstoten door ten ontstaat ook de indruk dat hij de familie Ibsen een stuk over een complex moreel Hjalmar, waarop Gregers haar aanraadt de eigenlijk vooral met de onverteerbare waar- dilemma: wat weegt zwaarder, de waar- wilde eend te offeren om Hjalmar van ge- heid confronteert uit jaloezie om Hjalmars heid (ook al doet die pijn) of de leugen dachten te doen veranderen. Maar Hedvig gelukkige gezinsleven. Hjalmar en zijn gezin om bestwil? Met Stones vertaling naar neemt een veel tragischer besluit: in plaats lijken dan ook veel minder ongelukkig met deze tijd verschoven enigszins de motie- van de wilde eend schiet het meisje zichzelf hun situatie dan in de versie van Ibsen het ven van de personages. door de borst. geval is; terwijl Hjalmar bij Ibsen duidelijk te lijden heeft onder het feit dat zijn familie een Aan het verhaal van Ibsen veranderde Simon Die handelingen zien we grotendeels ook sociale smak heeft gemaakt en hij beneden Stone in de basis niet veel. Hjalmar Ekdal en terug in de compacte versie die Simon Stone zijn stand heeft moeten trouwen, hebben hij zijn vrouw Gina wonen in een klein huisje van het stuk maakte. De (subtiele) verschillen en Gina het in de versie van Stone eigenlijk met hun dochter Hedvig en Hjalmars vader, zitten vooral in de motieven van de persona- best prettig met elkaar – totdat Gregers de ooit een rijk man die in armoede is verval- ges. In Ibsens verhaal wordt Gregers geleid boel komt verstoren. len na een schandaal op zijn werk. De oude door een groot idealisme. Door Hjalmar de Ekdal is dementerend en jaagt op zolder waarheid te onthullen wil hij de fouten van op duiven, ganzen en konijnen die hij daar zijn vader wreken en Hjalmar bevrijden uit in hokken heeft opgesloten. Hun dochter zijn leugenachtige bestaan. Het huishouden Hedvig is slechtziend en wordt van school waar hij in terecht komt heeft heel wat lijken gehouden. Ze heeft de zorg op zich genomen in de kast, die er tijdens zijn bezoek een voor voor een kreupele wilde eend. een uit vallen. De familieleden weten die Op het oog leeft de familie een vredig be- behendig te negeren door ieder in hun eigen staan, maar de schijn wordt doorbroken als droomwereld te vluchten, maar Gregers Gregers Werle, een oude jeugdvriend van vindt dat intolerabel: alleen door de waarheid Hjalmar, na vijftien jaar terugkeert naar zijn onder ogen te zien kunnen mensen naar zijn geboortedorp. Diens vader Håkon Werle, opvatting een oprecht bestaan leiden. Zijn een rijk en machtig handelaar die samen- goedbedoelde bemoeienis met Hjalmars werkte met de oude Ekdal, vertelt hem dat familie leidt echter tot desastreuze gevolgen: hij Hjalmar hielp een eigen fotostudio op te het kaartenhuis klapt in elkaar en de familie zetten en het hem mogelijk maakte te trou- moet het zelfs bekopen met de dood van de wen met Gina, die indertijd bij hem in de jonge Hedvig. De dokter in het stuk zegt huishouding werkte. Maar volgens Gregers dan ook: ‘Ontneem de gemiddelde mens is zijn vader er medeschuldig aan dat de oude zijn levensleugen, en je berooft hem van zijn Ekdal indertijd een sociale val maakte en zijn geluk.’ Hiermee introduceert Ibsen een per- fortuin en goede naam verloor. Bovendien sonage die het tegenovergestelde belichaamt herinnert hij zich dat zijn moeder hem op van waar Gregers voor staat: het onwrikbare haar sterfbed vertelde dat zijn vader een af- geloof in de waarheid tegenover de acceptatie faire had met het dienstmeisje Gina. van de broodnodige leugen. Ervan overtuigd dat de waarheid boven alles In de versie van Simon Stone is dokter Rel-

8 9 english

Simon Stone: ‘Theatre can be Strange Interlude by Eugene O’Neill and thing together, the people who watch and abacus, only three or four of Ibsen’s original more heartbreaking what Death of a Salesman by Arthur Miller. the people who are playing right in front of sentences have been kept). The many sup- you experience yourself.’ Twenty-eight years old and crazy about the your nose. Theatre is the place where you porting roles (a doctor, an accountant, a classics? What is this? can experience empathy and recognition. housekeeper, a servant, a theology student, Of course, people sit in an auditorium and two gentlemen, six dinner guests and various The young director Simon Stone has No, the answer does not lie in an exceptional pretend they’re not there, and actors play a waiters) have been eliminated. created an emotionally intense, explosive love of the canon of dramatic literature; it role and also pretend they’re not there. But What remains is the almost thriller-like plot new version of Henrik Ibsen’s The Wild comes from an unexpected corner. Says that distance is actually helpful: you see that develops among the main characters. Duck with the Belvoir theatre company Stone, ‘I started out in theatre as an actor, your own life reflected in the lives of total Hjalmar and Gina live in a small house with from Sydney. Why did he choose a play and I especially want to put real human inter- strangers. That can be more heartbreaking their visually impaired daughter Hedvig, from 1884 for his contemporary form of actions on stage. I want you to see something than what you experience yourself, for then Hjalmar’s formerly wealthy father and a theatre, and how did he arrive at his rig- really happening between the actors when you are in shock. In theatre, you can reflect crippled duck. It seems like a life in which orous adaptation? you’re sitting in the audience. And a classic on your own life and problems. No other nothing is wrong until Hjalmar’s old friend play is helpful in that regard, because it has art form can achieve that. And I think that’s Gregers returns to his native village after The 28-year-old Simon Stone is one of the already proven itself, it guaranteed to be much more important than which story you years of absence and without wanting to rising stars of Australian theatre. Young a strong story. So the actors don’t have to ultimately tell.’ sows the first seed of a total derailment. Af- though he may be, he is already travelling take any responsibility for the play and they ter discovering that Hedvig is not the daugh- with his work all over the world. In the weeks can focus for one hundred percent on what Stone always takes a classic play, pulls it apart ter of Hjalmar, but of his own father Håkon that I try to speak with him he is first in my theatre is all about: making people really and reconstructs it so that his actors can (in whose household Gina used to work), Barcelona, then in London. But, running experience something.’ put it across as believably as possible. The Gregers decides to be frank, with all of the around the British capital with his GSM – credits for The Wild Duck explicitly state dramatic consequences (and ultimately the ‘My battery can go dead at any moment!’ For that matter, this way of using old stories ‘after Henrik Ibsen’; the actors perform an death of Hedvig). The short, intense scenes – Simon Stone proves very willing to answer is very normal, Stone emphasizes. ‘Look at entirely new script, which Stone wrote in are often abruptly cut off, sometimes even in my queries about his adaptation of Ibsen’s how Shakespeare brought Rome and Italy consultation with his actor friend and spar- mid-conversation, by blackouts accompanied The Wild Duck (2011). Such as the one that to the stage. The Romans in his plays walk ring partner, Chris Ryan. ‘I put the protago- by intense violin music by composer Stefan may be burning on more people’s lips: why around like 16th-century English people. nists from Ibsen’s play in a time machine and Gregory. does a 28-year-old director pick a 19th-centu- He didn’t use the Romans to write about transported them to our world,’ says Stone. ry Ibsen play, and why does he subsequently history, but to say something about his own In his energetic turbo version of The Wild ‘When I read The Wild Duck it had an in- modernize it to the extent that only the era. Brecht and Müller rewrote old plays all Duck, almost nothing is left of what the char- credible impact on me,’ explains Stone about contours of Ibsen’s work can still be recog- their lives. Nobody wants to watch some- acters do in Ibsen’s story; the words they say why he picked this particular play. ‘I always nized? Why Ibsen? Why The Wild Duck? thing that’s insignificant. The great plays have been left behind in 1884 and they now choose plays that I can personally relate to, Why adapt it so rigorously? Why write not have proven themselves, so they’re perfect speak a contemporary Australian English, in which I recognize the world I am living in a brand-new script? And, with an eye to his for performing. But then you have to do it with stopgaps like ‘O, good Lord’ and ‘I say’. right then. Otherwise I can’t offer the audi- CV, why does he keep choosing the classics? in your own language, otherwise you’re not ‘The only things I have kept are the main ence a meaningful experience. At the time I recognizable for your audience.’ characters and what happens between them,’ was married – still am, but now we live apart For the fact is, the director already has a says Stone. ‘The rest is gone.’ – and it really disconcerted me to see how a dozen productions to his name and has And recognisability is perhaps the most So, there is no furniture reminiscent of the relationship could simply be blown apart by within a short time turned the adaptation important value of theatre, believes Stone Norwegian bourgeoisie of the 19th century; something totally unexpected. It seemed like of classic plays into his trademark. Stone (‘Aristotle thought so too’). ‘If you want a the action takes place in a kind of terrarium a horrible nightmare to me. has already directed new versions of Spring good story, you’re better off going to the whose glass walls separate the actors from I think Ibsen is unparalleled as a playwright. Awakening by Wedekind, Chekov’s Platonov cinema or reading a book, for they tell can the spectators. Stone scrapped a large part I’ve also done his Little Eyolf, under the title and Three Sisters, Thyestes by Seneca, stories much better than theatre ever could. of the script and rewrote most of the rest (in The Only Child. And I want to do many more Bertolt Brecht’s Baal and just last year, But theatre can let people experience some- his version, according to a reviewer with an of his plays. Ibsen creates a perfect structure

10 11 12 13 english in his scripts, his plots are perfect, the dram- use Ibsen’s words and even though Stone The Wild Duck by Ibsen and with his father. Hjalmar reacts furiously aturgy ... nobody in the history of theatre needs far fewer characters and subplots, the by Stone on learning that he might not be Hedvig‘s has a better feeling for what should happen play retains the dramatic intensity of Ibsen’s father, however, and he decides to take the when. The family structure is very important story, and they also remain full-blooded honourable way out and leave his family. in his work; everything revolves around the Ibsen characters, according to Stone. With The Wild Duck (original title: Hedvig feels that she has been rejected by nuclear family, especially in The Wild Duck. Doesn’t he have an inclination, after so much Vildanden, 1884), Henrik Ibsen wrote Hjalmar, so Gregers advises her to sacrifice We recognize that in our time, because the work on the script and with the actors, to a play about a complex moral dilemma: the wild duck in order to change Hjalmar’s only kind of structure we still have in our make the piece slightly more his own? Aren’t which is more important to uphold, the mind. But Hedvig makes a much more tragic society is family. All other fixed relationships the characters also a little like his own chil- truth (even though it hurts) or a white decision: instead of the wild duck, the girl have fallen away; you see your friends on dren by now? Says Stone, ‘Then I’d say, the lie? In Stone’s contemporary transla- shoots herself through the heart. Facebook now, the church no longer plays a characters are invented by Ibsen, brought to tion, the motives of the characters have For the most part, we also see these actions prominent role. The only fixed value that has life by the actors, and fine-tuned by me.’ shifted somewhat. in the compact version of the play that remained is family.’ Simon Stone has made. The differences, Simon Stone did not tinker very much with mostly subtle, are mainly to be found in the As mentioned, in Stone’s production of The Ibsen’s basic story. Hjalmar Ekdal and his motives of the characters. In Ibsen’s story, Wild Duck, the nuclear family, knocked off wife Gina live in a small house with their Gregers is led by a great idealism. By reveal- balance by the outsider Gregers, has been daughter Hedvig and Hjalmar’s father, once ing the truth to Hjalmar he wants to avenge placed in a kind of glass terrarium. Their a wealthy man who sank into poverty after the wrongs of his father and liberate Hjalmar voices are amplified, so that every word and a scandal at work. The old Ekdal is senile from his untruthful existence. The house- every sigh is audible for the audience. The and goes hunting in the attic for pigeons, hold he enters has a great many skeletons in wall does not work as a partition in order to geese and rabbits, which he keeps in cages the closet, which during his visit fall out one magnify the distance between the audience there. Their daughter Hedvig is visually by one. The family members know how to and the actors, Stone re-emphasizes. Instead, handicapped and is kept from school. She skilfully ignore them by retreating into their it works as a kind of magnifying glass, press- has assumed responsibility for caring for a separate dream worlds, but Gregers finds ing the noses of the spectators right up crippled wild duck. that intolerable; only by facing the truth, in against the dilemmas of the characters. On the face of it, the family leads a peace- his opinion, can people lead an honest life. In the beginning, the spectators think that ful life, but the pretence is broken when His well-intentioned meddling with Hjalmar’s none of this has anything to do with them, Gregers Werle, an old childhood friend of family has disastrous consequences, however: because everything takes place behind glass. Hjalmar’s, returns to his native village after the house of cards collapses and the family They go into the show with the idea that a a 15 year absence. His father, Håkon Werle, a even has to pay for it with the death of young plate of glass is protecting them from the wealthy and powerful merchant who worked Hedvig. Thus the doctor in the play says, actors; you see them relaxing more than with the old Ekdal, tells him that he helped ‘Deprive the average human being of his life- usual, comfortably leaning forward in order Hjalmar set up his own photography studio lie, and you rob him of his happiness.’ Here, to see everything clearly – and suddenly they and made it possible for him to marry Gina, Ibsen introduces a character who personifies discover that it’s not at all so safe and far who worked in his household at the time. the opposite of what Gregers stands for: ac- away. The glass wall creates a false feeling of But according to Gregers, his father is partly ceptance of a sorely needed lie as opposed to safety.’ responsible for the fact that old Ekdal was unshakable belief in the truth. With their authentic performance, the actors hit by scandal and lost his fortune and good penetrate straight into the minds and hearts name. Moreover, he remembers his mother In Simon Stone’s version, Doctor Relling of the spectators, just as does the heartrend- telling him on her deathbed that his father has been eliminated, and Gregers seems ing suffering of the characters, who without had an affair with the servant girl Gina. somewhat less of an idealist than with Ibsen. deliberately wanting to do so, mercilessly de- Convinced that the truth comes first, Here he behaves more ambivalently: Stone stroy each other. Even though they no longer Gregers tells Hjalmar about Gina’s affair sketches him as a cynic who might indeed be

14 15 proud of his truthfulness, but whose actions also give the impression that he actually con- fronts the family with the unacceptable truth primarily because he is jealous of Hjalmar’s happy family life. For Hjalmar and his family also seem less unhappy with their situation than is the case with Ibsen’s version. While Ibsen’s Hjalmar clearly suffers under the fact that his family was socially disgraced and he had to marry beneath himself, in Stone’s version he and Gina are actually pretty happy with each other – until Gregers comes and messes things up.

16 17 BIOGRAFIEËN en Best Mainstage Production dichter. Hij werd geboren in BIOGRAphies regularly act on stage and still maceutical assistant before being bij de Sydney Theatre Awards. een vooraanstaande Noorse acts occasionally in movies; his hired by the theatre in Bergen as Stone stond eerder ook regel- koopmansfamilie en ging eerst credits include appearances in a playwright in 1851. From 1857 Simon Stone (1984) is een matig op het toneel en acteert in de leer als apothekersassis- Simon Stone (1984) is an Aus- Jindabyne, Kokoda and recently, to 1864, he was creative director Australisch acteur en theater- zo nu en dan nog in films. Hij tent voordat hij zich in 1851 als tralian actor and theatre director. Eye of the Storm. Currently he is of the Christiania Theatre, but regisseur en een van de grootste speelde onder meer in Jindabyne, toneelauteur verbond aan het He is one of the greatest young working on a film version of The he encountered much resistance jonge talenten van het Australi- Kokoda en recentelijk nog in Eye theater in Bergen. Van 1857 tot talents of the Australian theatre. Wild Duck. there. After a severe personal sche toneel. Stone werd geboren of the Storm. Momenteel werkt hij 1864 was hij theaterdirecteur in Stone was born in Basel. From crisis, in 1864 he went abroad, in Basel. Vandaar verhuisde hij onder andere aan een filmversie Kristiana, maar daar ondervond there he moved with his parents Belvoir is an Australian theatre where he remained for almost met zijn ouders en twee zussen van The Wild Duck. hij veel tegenwerking. Na een and his two sisters to Cambridge company based at the Belvoir St 30 years, living variously in Italy naar Cambridge om uiteindelijk zware persoonlijke crisis vertrok in the UK and finally to Aus- Theatre in Sydney, Australia. In and Germany. During that time te belanden in Australië. Daar Het Belvoir in Sydney is een hij in 1864 naar het buitenland, tralia. There he studied at the 1984 the old Nimrod Theatre he wrote many plays, for which studeerde hij aan de Victorian theater met een eigen toneel- waar hij bijna dertig jaar lang Victorian College of the Arts at was saved from demolition by he already won fame during his College of the Arts aan de Uni- gezelschap. In 1984 werd het afwisselend in Italië en Duits- the University of Melbourne. In more than six hundred Australi- lifetime. Often he claimed that versiteit van Melbourne. In 2007 toenmalige Nimrod Theatre van land verbleef. In die tijd schreef 2007, he founded the independ- an arts, entertainment and media his distance from Norwegian richtte hij het onafhankelijk faillissement gered door zo’n hij vele toneelstukken, waarvoor ent theatre company The Hay- professionals, including Nicole society gave him a much better theatergezelschap The Hayloft zeshonderd grote namen uit de hij al tijdens zijn leven beroemd- loft Project, where he adapted Kidman, Judy Davis, Gillian view of the problems that held Project op. Met dit gezelschap Australische culturele sector, heid verwierf. Vaak beweerde hij and directed Wedekind’s Armstrong, Sam Neil and Dame it in their grip. His work always bracht hij onder meer Voorjaars- onder wie Nicole Kidman, Judy dat hij door die afstand tot de Frühlings Erwachen (Spring Joan Sutherland. The theatre was dealt with the social issues and ontwaken van Wedekind, Tsje- Davis, Gillian Armstrong, Sam Noorse maatschappij veel beter Awakening), Chekov’s Platonov renamed the Belvoir St Theatre. sociological problems of his chovs Platonov en Drie Zusters, Neil en Dame Joan Sutherland. zicht had op de problemen die and 3xSisters, The Suicide by The theatre company Belvoir time, in which average Norwe- De Zelfmoord van Erdman en The Het theater werd omgedoopt in haar in hun greep hielden. Steeds Erdman and The Only Child, a was formed that same year and gian citizens could recognize Only Child, een nieuwe versie van Belvoir. In datzelfde jaar werd behandelde hij in zijn werk maat- new version of Ibsen’s Little Eyolf. has since built a reputation as an themselves. In 1891, Ibsen Ibsens Kleine Eyolf op de plan- het Belvoir toneelgezelschap schappelijke vraagstukken en In 2009, he directed Arbuzov’s innovative and important com- returned to Norway, where he ken. In 2009 regisseerde hij voor opgericht, dat sindsdien een sociologische problemen van zijn The Promise for Belvoir. In 2010, pany engaging Australia’s most remained until his death in 1906. Belvoir De Belofte van Arbuzov. naam heeft opgebouwd als in- tijd, waarin de gewone Noorse he wrote and directed a version prominent and promising play- Of the 25 plays he wrote, the In 2010 schreef en regisseerde novatief en spraakmakend gezel- burger zich kon herkennen. In of Seneca’s Thyestes for the wrights, directors and actors. ones that have been performed hij een versie van Thyestes van schap dat de meest prominente 1891 keerde Ibsen terug naar Hayloft Project and the Malt- Among the actors who worked the most are Peer Gynt (1867), Seneca voor The Hayloft Project en meest veelbelovende namen Noorwegen, waar hij tot aan zijn house Theatre in Melbourne. with the company are famous Nora, A Doll’s House (1879), Ghosts en het Malthouse Theatre in in de Australische theaterwereld dood in 1906 bleef wonen. Van This production won Green names such as Geoffrey Rush, (1889) and Hedda Gabler (1890). Melbourne. Hij won hiermee aan zich weet te binden. Onder de vijfentwintig toneelstukken Room Awards for Best Adapta- Cate Blanchett and Jacqueline The Wild Duck (1884) is consid- drie Green Room Awards, voor de (ex-)medewerkers bevinden die hij schreef zijn vooral Peer tion, Best Production and Best McKenzie. Belvoir’s artistic ered one of his most complex Beste Adaptatie, Beste Produc- zich acteurs als Geoffrey Rush, Gynt (1867), Nora, een poppenhuis Ensemble. From 2011 to April director is Ralph Myers. There plays. tie en Beste Gezelschap. Van Cate Blanchett en Jacqueline (1879), Spoken (1889) en Hedda 2013, Stone was the Resident also is always room for young 2011 tot april 2013 was Stone McKenzie. Ralph Myers is de Gabler (1890) vaak opgevoerd. Director at Belvoir. In his first directors who have a steady post huisregisseur bij Belvoir. In zijn artistiek directeur. Steeds ook is The Wild Duck (1884) wordt year there, he wrote and directed with the company for a period eerste jaar daar schreef en regis- er ruimte voor jonge regisseurs beschouwd als een van zijn meest a new version of Henrik Ibsen’s of time, so that they can develop seerde hij een nieuwe versie van die voor een periode vast aan het complexe stukken. The Wild Duck, which won the themselves further as artists. Si- Henrik Ibsens The Wild Duck gezelschap verbonden zijn, zodat Helpmann Award for Best Play. mon Stone was resident director (De Wilde Eend), waarvoor hij ze zich verder kunnen ontwik- In that same year, he also adapt- from 2011 to April 2013; recently de Helpmann Award voor Beste kelen als theatermaker. Simon ed and directed Bertolt Brecht’s Adena Jacobs and Anne-Louise Toneelstuk won. In datzelfde Stone was resident director tus- Baal for the Sydney Theatre Sarks took over the baton. The jaar schreef en regisseerde hij sen 2011 en april 2013, onlangs Company. In 2012, Stone direct- company appears on stages and ook een adaptatie van Bertolt namen Adena Jacobs en Anne- ed (and rewrote) Strange Interlude at festivals throughout the world Brechts Baal. In 2012 regisseerde Louise Sarks het stokje van hem by Eugene O’Neil, Death of a and repeatedly wins awards with (en herschreef) Stone Strange over. Het gezelschap is met zijn Salesman by Arthur Miller and a its plays. Interlude van Eugene O’Neil, toneelstukken wereldwijd te stage version of Ingmar Death of a Salesman van Arthur gast op podia en festivals en valt Bergman’s film Face to Face. Henrik Ibsen (1828-1906) was Miller en een toneelversie van herhaaldelijk in de prijzen. For The Wild Duck, Stone won a Norwegian playwright and Ingmar Bergmans film Face to Best Director and Best Main- poet. He was born into a promi- Face. Voor The Wild Duck won Henrik Ibsen (1828-1906) was stage Production at the Sydney nent Norwegian merchants’ Stone de prijs voor Best Director een Noorse toneelschrijver en Theatre Awards. Stone used to family and apprenticed as a phar- 18 19 20 21 HOLLAND FESTIVAL 2013 Slavernijverleden 2013, Houdt, H. Wolfert en R. Hoogendijk, J. Hopman, Het Holland Festival van het festival verwelkomen we The Brook Foundation, Fonds M. Brinkman A. Huijser, E. Hummelen, heeft ook uw steun u graag op speciale gelegen- Podiumkunsten, Prins Claus G. van der Hulst, P. Jochems, nodig: word Vriend heden en geven we u een blik directie Fonds, Prins Bernhard hartsvrienden Jan de Kater, J. Keukens, achter de schermen. Pierre Audi, artistiek directeur Cultuurfonds, Pro Helvetia, S. van Delft-Vroom, H. Doek, A. Ladan, M. Le Poole, Annet Lekkerkerker, zakelijk Goethe Institut, Institut W.M.M. van Ierschot, M. Leenaers, K. Leering, Help mee de bijzondere program- geefwet directeur Français France, Institut K. Kohlstrand, J. en M. Kuiper- T. Liefaard, A. Ligeon, mering mogelijk te maken. Dan Sinds 1 januari 2012 is het nog Français des Pays-Bas, Gerlach, M. Plotnitsky, T. Lodder, D. van der Meer, maakt ook u het Holland Festival! aantrekkelijker om het Holland bestuur Réseau Varèse P. Voorsmit, P. van Welzen en E. van der Meer-Blok, A. Mees- Festival te steunen vanwege de Martijn Sanders, voorzitter C. Lafeber Lubberman, A. de Meijere, liefhebber Geefwet die tot 1 januari 2018 van Renze Hasper, penningmeester hf business J. Melkert, E. Merkx, (vanaf € 45 per jaar) U ontvangt kracht is. De Geefwet houdt in Marjet van Zuijlen, secretaris Beam Systems, De Nederlandsche beschermers A. Nieuwenhuizen, dit programmaboek gratis, u dat giften aan culturele ANBI’s Mavis Carrilho Bank N.V., G&S Vastgoed, Lodewijk Baljon en Ineke R. Nieuwpoort, La Nube, krijgt voorrang bij de kaartver- met 25% verhoogd mogen worden Joachim Fleury ING Groep, Schut van de Ven Hellingman, A. van de Beek en Kay Bing Oen, B. Oremus, koop en korting op tickets. tot een maximum aan schenkin- Ben Noteboom Notariskantoor, Ten Have S. van Basten Batenburg, E. Overkamp en A. Verhoog, gen van € 5.000 per jaar. Schenkt Change Management, WPG S. Brada, Frans en Dorry C. van de Poppe, P. Price, E. van begunstiger u meer dan € 5.000, dan kunt u Het programma van het Holland Uitgevers B.V. Cladder-van Haersolte, Kommer de Putte, F. Racké, S. van de Ree, (vanaf € 250 per jaar of € 21 het resterende bedrag voor het Festival kan alleen tot stand en Josien Damen, J. Docter en Wessel Reinink, Thecla Renders, per maand) Uw bijdrage komt reguliere percentage (100%) komen door subsidies, bijdragen mediapartners E. van Luijk, H. Doek, L.M. Remarque-Van Toorn, rechtstreeks ten goede aan de aftrekken van de inkomsten- van sponsors en fondsen en door NTR, VPRO L. Dommering-van Rongen, M. Robben, B. Robbers, internationale programmering belasting. De voordelen van de gewaardeerde steun van u, E. Flores d’Arcais, E. Granpré A. Schneider, H. Schnitzler, van het Holland Festival. Als de Geefwet gelden voor alle ons publiek. donaties Moliere, E.H. Horlings, G. Scholten, C. Schoorl, Begunstiger heeft u recht op belastingplichtigen (particulieren De genereuze, meerjarige ver- J. Houwert, Luuk H. Karsten, E. Schreve-Brinkman, vrijkaarten en andere aantrek- en bedrijven) en zijn van toepas- subsidiënten bintenis van de Governors is van R. Katwijk, R. Kupers en C.W.M. Schunck, P. Smit, kelijke privileges. sing op zowel eenmalige als Ministerie van Onderwijs, groot belang voor de internatio­ H. van Eeghen, J. Lauret, G. Smits, I. Snelleman, periodieke schenkingen. Cultuur en Wetenschap nale programmering van het A. van der Linden-Taverne, A. Sonnen, C. Teulings, jonge begunstiger Gemeente Amsterdam Holland Festival, met name de H. en I. Lindenbergh-Sluis, H. Tjeenk Willink, I. Tjoa, (vanaf € 250 per jaar of € 21 per voordeel van een Europese Commissie Programma internationale coproducties. F. Mulder, G. van Oenen, H.B. van der Veen, R. Verhoeff, maand) Voor Jonge Begunstigers periodieke schenking Cultuur (2007-2013) Ook de belangrijke bijdrage van H. Pinkster, H. Sauerwein, C. van der Vlies, F. Voorsluis- selecteren we drie voorstellingen Een eenmalige gift is beperkt de Vrienden van het Holland R. van Schaik en W. Rutten, Spanhoff, A. Vreugdenhil, die je niet mag missen. We organi- aftrekbaar voor de belasting. Het Het Holland Festival is lid Festival en HF Business komt K. Tschenett, P. Wakkie, W. Vroom, A. Wertheim, seren ontvangsten waar je andere totaal van de giften op jaarbasis van Réseau Varèse, Europees rechtstreeks ten goede aan de R.R. Walstra, A. van Wassenaer, M. Willekens, M. van Wulfften Jonge Begunstigers, maar ook dient hoger te zijn dan 1% netwerk voor de creatie en internationale programmering. T. Winkelman, O.L.O. en Palthe, M. Yazdanbakhsh, kunstenaars en Governors van (drempel) en kan tot maximaal promotie van nieuwe muziek, Tineke de Witt Wijnen-Jansen P. van der Zant, P. van Zwieten het Holland Festival ontmoet. 10% (plafond) van het inkomen gesubsidieerd door het Culturele governors Schoonhoven en N. Aarnink worden afgetrokken. Een perio- Programma van de Europese G.J. van den Bergh en C. van den beschermer dieke gift is een gift waarbij voor Commissie. Bergh-Raat, R.F. van den Bergh, begunstigers jonge begunstigers (vanaf € 1.500 per jaar of € 125 een periode van ten minste vijf W.L.J. Bröcker, J. van den Broek, M. Beekman, I. van den Bercken, Kai Ament, J.A. de Groot, per maand) Als dank voor uw opeenvolgende jaren een gelijke hoofdbegunstiger Jeroen Fleming, J. Fleury, E. Blankenburg, Co Bleeker, G. Schunselaar, H. Verhagen, aanzienlijke bijdrage aan de uitkering wordt gedaan, vastge- SNS REAAL Fonds V. Halberstadt, H.J. ten Have en A. Boelee, K. de Bok, Jan Bouws, Vivian van der Weide, internationale programmering legd in een perio­dieke akte. De G.C. de Rooij, J. Kat en E. Bracht, G. Bromberger, M. van Zijll Langhout van het Holland Festival ont- gift is volledig aftrekbaar zonder sponsors en fondsen B. Johnson, Irina en Marcel van D. de Bruijn, M. Daamen, vangt u een uitnodiging voor de aftrekdrempel of aftrekplafond. Rabobank Amsterdam, Poecke, Ton en Maya Meijer- J. Dekker, J. Drupsteen, anonieme schenkers openingsvoorstelling en voor Stichting Ammodo, Bergmans, Sijbolt Noorda en Chr. van Eeghen, J. van der Ook dankt het Holland Festival exclusieve bijeenkomsten, naast Wilt u ook Vriend van het Clifford Chance LLP, Mieke van der Weij, Robert Jan Ende, Ch. Engeler, E. Eshuis, anonieme schenkers. vrijkaarten en andere privileges. Holland Festival worden? Ga DoubleTree by Hilton, en Mélanie van Ogtrop- E. Goossens-Post, E. de Graaff- voor meer informatie en een Westergasfabriek/ Quintus, Françoise van Van Meeteren, D. Grobbe, liefhebbers hartsvriend aanmeldformulier naar MeyerBergman, Automobiel- Rappard-Wanninkhof, A. Ruys J. Haalebos, J. Hennephof, Het Holland Festival dankt (vanaf € 5.000 per jaar) Als www.hollandfestival.nl/ steun bedrijf Van Vloten, Turing en M. Ruys-van Haaften, M. Henriques de Castro, 646 Liefhebbers voor hun steun Hartsvriend van het Holland HF / hfvrienden of neem Foundation, Stichting M. Sanders, A.N. Stoop en G. van Heteren, L.D.M.E. van en bijdrage. Festival nodigen we u uit om vrijblijvend contact op Leonie Dioraphte, VSBfonds, S. Hazelhoff, Tom de Swaan, Heteren, B. van Heugten, dichter bij de makers te komen. Kruizenga, hoofd development Stichting Herdenking S. Tóth, Elise Wessels-van S. Hodes, Herma Hofmeijer, Met gelijkgestemden en gasten op 020 – 788 21 18. 22 23 colofon / colophon meer theater / more theatre

Holland Festival Piet Heinkade 5 Shéda 1019 BR Amsterdam Dieudonné Niangouna tel. +31 (0)20 – 7882100 do 6, vr 7 juni fax +31 (0)20 – 7882102 Thu 6, Fri 7 June [email protected] Stadsschouwburg Amsterdam, www.hollandfestival.nl Grote Zaal tekst / text De Meeuw Lonneke Kok Toneelgroep Amsterdam fotografie / photography wo 12-zo 23 juni Heidrun Lohr Wed 12-Sun 23 June vertaling / translation Stadsschouwburg Amsterdam, Jane Bemont Rabozaal eindredactie en opmaak / editorial and lay-out Marktplaats 76 Holland Festival Jan Lauwers & Needcompany ontwerp omslag / design vr 21, za 22 juni cover Fri 22, Sat 22 June Maureen Mooren Westergasfabriek, Zuiveringshal druk / printing West Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam Circo Ambulante Theatre of Nations di 25, wo 26 juni Tue 25, Wed 26 June Stadsschouwburg Amsterdam, Rabozaal

focus op zuid-amerikaans theater in frascati

Cineastas Mariano Pensotti (Argentinië) vr 7, za 8 juni Fri 7, Sat 8 June

Tratando de hacer una obra que cambie el mundo © Holland Festival, 2013 La-Resentida (Chili) Niets uit deze uitgave mag op ma 10, di 11 juni welke wijze dan ook worden Mon 10, Tue 11 June vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande Prefiere que me quite el sueño Goya schriftelijke toestemming van a que lo haga cualquier hijo de puta het Holland Festival. Emilio García Wehbi No part of this publication may be (Argentinië) reproduced and/or published by any ma 17, di 18 juni Mon 17, Tue 18 means whatsoever without the prior June written permission of the Holland Festival. 24