ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺑﻴﻮ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮑﻰ اﻋﻀﺎﻯ ﺧﺎﻧﻮاﺩﻩ ﻻﻟﻪ ﻋﺒﺎﺳﻰ () ﺩﺭ اﻳﺮاﻥ

ﻧﺎﻡ ﺩاﻧﺸﺠﻮ: ﺯﻫﺮﻩ ﺣﺎﺟﻰ ﻋﻠﻴﺰاﺩﻩ

اﺳﺘﺎﺩ ﺭاﻫﻨﻤﺎ: ﻣﻨﻴﮋﻩ ﭘﺎﮐﺮﻭاﻥ ﻓﺮﺩ

اﺳﺘﺎﺩ ﻣﺸﺎﻭﺭ: ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﺪاﺋﻰ

ﭼﮑﻴﺪﻩ:

ﺧﺎﻧﻮاﺩﻩ ﻻﻟﻪ ﻋﺒﺎﺳﻰ ﺑﻪNyctaginaceae)) ﻋﻨﻮاﻥ ﺧﺎﻧﻮاﺩﻩ ﺳﺎﻋﺖ ۴ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ. ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺣﺪﻭﺩا ﺩاﺭاﻯ۳۰ ﺟﻨﺲ ﻭ۴۰۰ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ، ﮐﻪ

اﻋﻀﺎﻯ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاﺩﻩ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮﻯ ﻭ ﻧﻴﻤﻪ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮﻯ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺷﺪﻩاﻧﺪ. اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاﺩﻩ ﺩﺭ اﻳﺮاﻥ ﺷﺎﻣﻞ ۵ ﺟﻨﺲ ﻭ ۷ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ

ﺟﻨﻮﺏ ﻭ ﺟﻨﻮﺏ ﺷﺮﻕ اﻳﺮاﻥ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺷﺪﻩاﻧﺪ ﻭ ﺩﻭ ﺟﻨﺲ Mirabilis ﻭ Bougainvillea ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺯﻳﻨﺘﻰ ﻭاﺭﺩ اﻳﺮاﻥ ﺷﺪﻩاﻧﺪ. ﺩﺭ اﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺑﺮاﻯ

اﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﺮﺭﺳﻰﻫﺎﻯ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮑﻰ ﺟﻤﻌﻴﺘﻰ ﺭﻭﻯ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻯ ﺧﺎﻧﻮاﺩﻩ ﻻﻟﻪ ﻋﺒﺎﺳﻰ ﺩﺭ اﻳﺮاﻥ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎﺩﻩ اﺯ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺭﻳﺨﺖ ﺷﻨﺎﺳﻰ، ﺭﻳﺰ ﺭﻳﺨﺖ

ﺷﻨﺎﺳﻰ، ﮔﺮﺩﻩ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﻭ ﺗﺸﺮﻳﺤﻰ اﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁﻣﺎﺭﻯ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎﺩﻩ اﺯ ﻧﺮﻡ اﻓﺰاﺭ ver Spss ۲۰ ﻭ ver Past ۱٫۹۸ ﺑﺮاﻯ ﺑﺮﺭﺳﻰ

ﺗﻨﻮﻉ ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪاﻯ ﺑﺮ ﺭﻭﻯ ﺻﻔﺎﺕ ﮐﻤﻰ ﻭ ﮐﻴﻔﻰ، ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﺻﻔﺎﺕ ﺑﺎ اﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﺟﻨﺲﻫﺎ ﻭ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﮑﻞ ﺭﻭﻳﺸﻰ، ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺎﻗﻪ ﺩﺭ

ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﻻ، ﺭﻧﮓ ﺳﺎﻗﻪ، ﺷﮑﻞ ﻭ ﭘﻮﺷﺶ ﻓﻨﺪﻗﻪ، ﻧﻮﻉ ﮔﻞ ﺁﺫﻳﻦ، ﺗﻌﺪاﺩ ﮔﻞ ﺑﺮ ﺭﻭﻯ ﺩﻣﮕﻞ ﺁﺫﻳﻦ، … ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺗﺸﺮﻳﺤﻰ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺑﺮﺵ

-ﻫﺎﻯ ﺳﺎﻗﻪ، ﺑﺮﮒ، ﺩﻣﺒﺮﮒ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺑﺸﺮﻩ ﺩﺭ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻯ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاﺩﻩ اﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ. ﺻﻔﺎﺕ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺁﻭﻧﺪ ﭼﻮﺏ ﻭ ﺁﺑﮑﺶ ﺩﺭ ﺑﺮﺵ ﻋﺮﺿﻰ ﺑﺮﮒ ﻭ

ﺳﺎﻗﻪ، ﺗﻌﺪاﺩ ﻻﻳﻪ ﭘﺎﺭاﻧﺸﻴﻢ ﻭ ﮐﻼﻧﺸﻴﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﺵ ﻋﺮﺿﻰ ﺑﺮﮒ، ﺗﻌﺪاﺩ ﺩﺳﺘﺠﺎﺕ ﺁﻭﻧﺪﻯ ﺩﺭ ﺑﺮﺵ ﻋﺮﺿﻰ ﺑﺮﮒ ﻭ ﺳﺎﻗﻪ، ﺷﮑﻞ ﺑﺮﺵ ﻋﺮﺿﻰ ﺩﻣﺒﺮﮒ، ﺿﺨﺎﻣﺖ

ﺩﺳﺘﺠﺎﺕ ﺁﻭﻧﺪﻯ ﺩﺭ ﺑﺮﺵ ﻋﺮﺿﻰ ﺩﻣﺒﺮﮒ ﻭ … اﺧﺘﻼﻑ ﻣﻌﻨﻰ ﺩاﺭﻯ ﺭا ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﻨﺪ. اﻳﻦ اﻭﻟﻴﻦ ﮔﺰاﺭﺵ اﺯ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺗﺸﺮﻳﺤﻰ اﻳﻦ ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ ﺩﺭ اﻳﺮاﻥ

اﺳﺖ. ﺩاﻧﻪ ﮔﺮﺩﻩ ﺩﺭ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاﺩﻩ ﮐﺮﻭﻯ (Spheroidal) ﻳﺎ ﭘﺨﺖ _ ﮐﺮﻭﻯ (oblate-spheroidal) ﺑﺎ ﺗﺰﻳﻴﻨﺎﺕ ﺧﺎﺭﺩاﺭ ﻳﺎ ﻣﺸﺒﮏ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ،

ﺩاﻧﻪ ﮔﺮﺩﻩ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﺟﻨﺲﻫﺎﻯ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاﺩﻩ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ. ﻭ ﺷﻤﺎﺭﺵ ﮐﺮﻭﻣﻮﺯﻭﻣﻰ ﺑﺮاﻯ ﮔﻮﻧﻪ .Ca ۲n elegans B ۲۰ ﮔﺰاﺭﺵ ﻣﻰﺷﻮﺩ.

ﭘﮋﻭﻫﺸﮑﺪﻩ ﻋﻠﻮﻡ ﺯﻳﺴﺘﻰ

ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﻓﺎﻉ: ۱۳۹۵

ﺩاﻧﺸﮕﺎﻩ اﻟﺰﻫﺮا

دانشگاه الزهرا )س(

دانشکده علوم زیستی

پایان نامه

جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد

رشته علوم گیاهی گرایش سیستماتیک اکولوژی

عنوان:

بررسی بیو سیستماتیکی اعضای خانواده الله عباسی )Nyctaginaceae) در ایران

اساتید راهنما:

خانم دکتر منیژه پاکروان فرد

آقای دکتر منصور میر تاج الدینی

استاد مشاور:

خانم دکتر فاطمه فدائی

دانشجو:

زهره حاجیعلیزاده

دی 95

کلیه دستاوردهای این تحقیق متعلق به دانشگاه الزهرا میباشد.

.

چکیده

خانواده الله عباسی )Nyctaginaceae) به عنوان خانواده ساعت 4 شناخته شده است. که

در دنیا حدوداً دارای30 جنس و400 گونه است، که اعضای این خانواده در مناطق گرمسیری و

نیمه گرمسیری توزیع شدهاند. این خانواده در ایران شامل 5 جنس و 7 گونه است که در مناطق

جنوب و جنوب شرق ایران توزیع شدهاند و دو جنس Mirabilis وBougainvillea به صورت

زینتی وارد ایران شده اند. در این پژوهش برای اولین بار بررسیهای سیستماتیکی جمعیتی روی

گونههای خانواده الله عباسی در ایران با استفاده از مطالعات ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی،

گرده شناسی و تشریحی انجام شده است. نتایج آماری با استفاده از نرم افزار Spss ver 20 و

Past ver 1.98 برای بررسی تنوع بین گونهای بر روی صفات کمی و کیفی، مشخص ساخت

که صفات با ارزش در تفکیک جنسها و گونهها شامل شکل رویشی، پوشش ساقه در قاعده و

باال، رنگ ساقه، شکل و پوشش فندقه، نوع گل آذین، تعداد گل بر روی دمگل آذین، ... میباشند.

مطالعات تشریحی با بررسی برشهای ساقه، برگ، دمبرگ و همچنین ساختار بشره در گونههای

این خانواده انجام شد. صفات ضخامت آوند چوب و آبکش در برش عرضی برگ و ساقه، تعداد

الیه پارانشیم و کالنشیم در برش عرضی برگ، تعداد دستجات آوندی در برش عرضی برگ و

ساقه، شکل برش عرضی دمبرگ، ضخامت دستجات آوندی در برش عرضی دمبرگ و ... اختالف

معنی داری را نشان میدهند. این اولین گزارش از ساختار تشریحی این گیاهان در ایران است.

دانه گرده در این خانواده کروی (Spheroidal) یا پخت _ کروی (oblate-spheroidal) با

تزیینات خاردار یا مشبک میباشد، دانه گرده غالبا در سطح تفکیک جنسهای این خانواده مفید

است. و شمارش کروموزومی برای گونه 2n Ca 20 B. elegans گزارش میشود.

واژه های کلیدی: Nyctaginaceae، ریخت شناسی، گرده شناسی، تشریحی

فهرست مطالب

فصل اول : مقدمه و تاریخچه

1-1- معرفی راسته ...... 2

1-2- معرفی خانواده الله عباسی )Nyctaginaceae) ...... 2

1-3- تاریخچه ردهبندی و تاکسونومی خانواده الله عباسی...... 4

1-4- قبیلههای خانواده الله عباسی ...... 7

1-5- جنسهای خانواده الله عباسی در دنیا ...... 7

1-6- جنسهای خانواده الله عباسی در ایران ...... 8

1-7- ویژگیهای ریخت شناسی تیره الله عباسی ...... 8

1-8- معرفی جنسهای خانواده الله عباسی موجود در ایران ...... 9

1-8-1- معرفی جنس ...... 9

1-8-2- معرفی جنس Commicarpus ...... 10

1-8-3- معرفی جنس Bougainvillea ...... 11

1-8-4- معرفی جنس Mirabilis ...... 12

1-8-5- معرفی جنس Oxybaphus ...... 13

1-9- پراکنش جغرافیایی و زیستگاه خانواده الله عباسی ...... 13

1-10- تاریخچه مطالعه تشریحی اعضای خانواده الله عباسی ...... 15 1-11- پیشینه گرده شناسی اعضای خانواده الله عباسی ...... 16

1-12- کاربرد اقتصادی اعضای خانواده الله عباسی ...... 17 1-13- ترکیبات شیمیایی اعضای خانواده الله عباسی ...... 19 1-14- تاریخچه مطالعات کروموزومی اعضای خانواده الله عباسی ...... 19

أ

اهداف پژوهش ...... 21

فصل دوم : مواد و روشها

2-1- مطالعه منابع ...... 23

2-1-1 مطالعه صحرایی ...... 23

2-1-2- مطالعه هرباریومی ...... 23

2-2- مطالعات ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 26

2-2-1 مواد و روشها در مطالعات ریخت شناسی ...... 26

2-2-2- آنالیزهای آماری ...... 26

2-2-3- مواد و روشها در مطالعات ریز ریخت شناسی ...... 32

2-2-3-1- مطالعات ریز ریخت شناسی ساقه، برگ، دمبرگ ...... 32

2-2-3- مطالعات ریز ریخت شناسی دانه گرده ...... 32

2-3- مطالعات تشریحی ...... 34

2-3-1- مطالعه تشریحی ساقه، برگ، دمبرگ ...... 34

2-3-1-1- صفات تشریحی مورد مطالعه ساقه، برگ، دمبرگ ...... 36

2-3-2- مطالعه تشریحی بشره ) اپیدرم ( ...... 40

2-4- مطالعه کروموزوم ...... 41

2-4-1- کشت بذر ...... 41

2-4-2- آماده سازی ریشهها و بررسیهای میکروسکوپی ...... 42

فصل سوم : نتایج

3-1- نتایج مطالعات ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 44

3-1-1- صفات رویشی ...... 44

3-1-2- صفات زایشی ...... 48

ب

3-1-3- نتایج مطالعات آماری صفات ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ساقه، برگ، فندقه 55 ......

3-2- نتایج مطالعات ریز ریخت شناسی دانه گرده ...... 68

3-3- نتایج مطالعات صفات تشریحی ساقه، برگ، دمبرگ و بشره ...... 72

3-3-1- صفات تشریحی ساقه...... 72

3-3-2- صفات تشریحی دمبرگ ...... 75

3-3-3- صفات تشریحی برگ ...... 78

3-4- نتایج مطالعات آماری صفات تشریحی ساقه، برگ، دمبرگ ...... 81

3-5- صفات تشریحی بشره ) اپیدرم ( ...... 90

3-6- نتایج مطالعات کروموزومی ...... 93

فصل چهارم : بحث و پیشنهاد

4-1- بررسی کارایی صفات مختلف در مطالعات ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 95

4-2- آنالیزهای آماری صفات ریختی ...... 97

4-3- مطالعات گرده شناسی ...... 98

4-4- مطالعات تشریحی ...... 99

4-4-1- مطالعات تشریحی ساقه ...... 99

4-4-2- مطالعات تشریحی برگ ...... 100

4-4-3- مطالعات تشریحی دمبرگ ...... 101

4-4-4- مطالعات تشریحی بشره ) اپیدرم ( ...... 101

4-4-5- آنالیز آماری صفات تشریحی ...... 102

4-5- گونههای مشکوک ...... 103

یافتههای این پژوهش ...... 104

پیشنهاد ...... 104

ت

فهرست جداول

جدول)1-1( تاریخچه شمارش کروموزومی گونههای خانواده الله عباسی ...... 20

جدول )2-1( فهرست نمونههای جمع آوری شده و هرباریومی مورد مطالعه از خانواده الله عباسی 24 ......

جدول )2-2( فهرست صفات کمی مورد بررسی در آنالیزهای آماری گونههای خانواده الله عباسی 28 ......

جدول )2-3( فهرست صفات کیفی مورد بررسی در آنالیزهای آماری گونههای خانواده الله عباسی 29 ......

جدول )2-4( فهرست صفات کمی دانه گرده در گونههای خانواده الله عباسی ...... 33

جدول )2-5( فهرست صفات کیفی دانه گرده در گونههای خانواده الله عباسی ...... 34

جدول )2-6( صفات کمی مطالعه شده در بررسی تشریحی ساقه، برگ و دمبرگ درگونه های مختلف خانواده الله عباسی ...... 36

جدول )2-7( صفات کیفی مورد استفاده در مطالعات تشریحی ساقه، برگ و فندقه گونههای خانواده الله عباسی ...... 38

جدول )2-8( صفات کمی و کیفی مورد استفاده در مطالعات تشریحی بشره در گونههای خانواده الله عباسی ...... 40

جدول)3-1( میانگین ± انحراف معیار 18 صفت مورفولوژیک در بین 7 گونه مورد مطالعه . 56

جدول )3-2( نتایج اولیه حاصل از تجزیه به عاملها و درصد واریانس آنها برا اساس صفات کمی ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 60

جدول )3-3( مقادیر فاکتور اول تا پنجم حاصل از تجزیه به عاملها برا اساس صفات کمی ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 60

جدول )3-4( نتایج اولیه حاصل از تجزیه به عاملها و درصد واریانس آنها برا اساس صفات کیفی ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 65

جدول )3-5( مقادیر فاکتور اول تا پنجم حاصل از تجزیه به عاملها برا اساس صفات کمی ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 65

ث

جدول)3-6 ( میانگین ± انحراف معیار 28 صفت مورفولوژیک تشریحی در بین 6 گونه مورد مطالعه از خانواده الله عباسی ...... 82

جدول )3-7( نتایج اولیه حاصل از تجزیه به عاملها و درصد واریانس آنها براساس صفات تشریحی برگ، ساقه، دمبرگ ...... 86

جدول )3-8( مقادیر فاکتور اول تا پنجم حاصل از تجزیه به عاملها بر اساس صفات تشریحی برگ، ساقه، دمبرگ ...... 86

جدول )1-5( آنالیز واریانس یکطرفه مربوط به صفات کمی ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی در گونههای خانواده الله عباسی...... 123

جدول )2-5( آنالیز واریانس یکطرفه مربوط به صفات کمی تشریحی برگ، ساقه، دمبرگ، در گونه هایخانواده الله عباسی ...... 124

ج

فهرست شکل ها

1-1- طبقه بندی کلی از خانواده الله عباسی ...... 6

1-2- نقشه پراکنش جغرافیایی خانواده الله عباسی در دنیا ...... 14

3-1- تصاویر ساقه در قاعده و باال در گونههای مورد مطالعه ...... 46

3-2- تصاویر گل در گونههای مورد مطالعه ...... 49

3-3- تصاویر براکته در گونههای مورد مطالعه ...... 50

3-4- تصاویر فندقه در گونههای مورد مطالعه ...... 52

3-5- تصاویر بساک و کالله در گونههای مورد مطالعه ...... 54

3-6- دندروگرام رسم شده به روش WARD بر اساس صفات کمی ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 58 3-7- نمودار رسته بندی براساس دو مولفه اصلی CVA برا اساس صفات کمی ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 61

3-8- دندروگرام رسم شده به روش WARD براساس صفات کیفی ریخت شتاسی و ریز ریخت شناسی ...... 63

3-9- نمودار رسته بندی براساس دو مولفه اصلی CVA برا اساس صفات کیفی ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 66

شکل3-10( نمودار رسته بندی براساس دو مولفه اصلی CVA برا اساس صفات ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی ...... 67

3-11- میکروگراف های میکروسکوپ نوری دانه گرده در گونههای مورد مطالعه ...... 69

3-12- میکروگراف میکروسکوپ الکترونی دانه گرده در گونههای مورد مطالعه ...... 70

3-13- ساختار تشریحی ساقه ...... 73

3-14- تصاویر برش عرضی ساقه گونههای مورد مطالعه ...... 74

3-15- ساختار تشریحی دمبرگ ...... 76

ح

3-16- تصاویر برش عرضی دمبرگ در گونههای مورد مطالعه ...... 77

3-17- ساختار تشریحی برگ ...... 79

3-18- تصاویر برش عرضی برگ در گونههای مورد مطالعه ...... 80

3-19- دندو گرام رسم شده به روش WARD بر اساس صفات تشریحی ساقه، برگ، دمبرگ 84 ...... 3-20- نمودار رسته بندی براساس دو مولفه اصلی CVA براساس صفات تشریحی برگ، ساقه، دمبرگ ...... 88

3-21- نمودار رسته بندی براساس دو مولفه اصلی CVA براساس صفات تشریحی برگ، ساقه، دمبرگ ...... 89

3-22 - تصویر شماتیک روزنه ...... 90

3-23- تصاویر بشره فوقانی گونههای مورد مطالعه ...... 91

3-24- تصاویر بشره تحتانی گونههای مورد مطالعه ...... 92

3-25- شمارش کروموزومی گونه B. elegans ...... 93

-1- تصویر گونهی B. elegans ...... 105

4-2- تصویر گونهی B. diffusa ...... 106

4-3- تصویر گونهی C. stenocarpus ...... 107

4-4- تصویر گونهی C. helenae ...... 108

4-5- تصویر گونهی Bo. glabra ...... 109

4-6- تصویر گونهی M. jalapa ...... 110

4-7- تصویر گونهی O. nyctagineus ...... 111

5-1- نقشه پراکندگی گونهی B. elegans ...... 114

5-2- نقشه پراکندگی گونهی B. diffusa ...... 116

5-3- نقشه پراکندگی گونهی C. stenocarpus ...... 118

5-6- نقشه پراکندگی گونهی C. helenae...... 119

خ

فصل اول:

مقدمه

فصل اول مقدمه

1-1- معرفی راسته Caryophyllales

راسته Caryophyllales جز رده Magnoliopsida و زیر رده Caryophyllideae

طبق رده بندی Takhtajan (1977) و Cronquist( 1981) است. طبق آخرین رده بندی

APGIV این راسته جز کالد Superastrids قرار دارد.

اعضای راسته Caryophyllales حدود 6% از گونههای دو لپهای را تشکیل میدهند. این

راسته بخشی از دولپههای اصلی را شامل میشود، در حال حاضر Caryophyllales شامل 32

خانواده و 692 جنس و 11155گونه است بررسی توالی هستهای nrDNA مونوفیلی اعضای

راسته Caryophyllales را تائید میکند، اگرچه اعضای این راسته مونوفیل هستند اما جایگاه

آنها هنوز نامشخص است(Juan et al., 2007).

1-2- معرفی خانواده الله عباسی )Nyctaginaceae(

خانوادهای نسبتاً کوچک که در دنیا حدوداً دارای 33-30 جنس و400 گونه است،که از

اغلب گیاهان گلدار تابستانی متمایز است (Douglas and Spellenberg, 2010). نیمی از

جنسها در این خانواده تک گونهای هستند (Bittrich and Kuhn, 1993(. نام این خانواده

از پیشوند یونانی -Nycta به معنی مربوط به شب )غروب( است، که برخی از جنسهای این

خانواده عادت گل دادن در شب را دارند. و نام رایج (Four o`clock) به زمان باز شدن گلها

در بعد از ظهر اشاره دارد )Levin et al., 2001(.

2

4. Bogainvillea Commerson ex Jussieu, Gen. Pl. 91. 1789 .

گیاهانی درختچهای یا درختی کوتاه با شاخههای خاردار،گاهی اوقات باالرونده. برگها

متناوب، دمبرگدار، پهنک برگ تخم مرغی با بیضوی با نوک تیز، گلدهی آن به صورت خوشهای

است و گلهایش در حاشیهها رویش میکنند و ساقهدار هستند و عموما رنگ روشن دارند و

براکتهی بیضی شکل آن به ساقه متصل است. پرچم ها 5 تا 10، تومانده، تخمدان دوکی شکل،

ساقهدار، کالله خطی و ریش ریش، بساک دوحجرهای، میوه استوانهای باریک با 5 شیار با کرکپوش

پراکنده، بدون غده.

Bougainvillea glabra Choisy in Candolle, Prodr. 13(2): 437. 184. گیاهی درختچهای، ساقهها ضخیم، شاخههای آویزان، ساقه دارای کرکهای پراکنده، دمبرگ

به طول 1سانتیمتر، پهنک برگ تخم مرغی یا تخم مرغی با نوک تیز، گل واقعی سفید رنگ و

کوچک است، درهر خوشه 3 تا گل با 3 تا براکته با رنگهای روشن از جمله صورتی، قرمز، بنفش

، زرد ...قرار دارد. براکتههای برگ مانند به رنگ ارغوانی یا صورتی، تخم مرغی یا تخم مرغی-

بیضی، به طول تا 5/3 سانتیمتر، لوله گلپوش متمایل به سبز، به طور مشخص زاویهدار، به طول

تا 2 سانتیمتر، با پوشش کرکی پراکنده، پرچمها 5 تا 8 عدد.

تاکنون 18 گونه بومی در آمریکای جنوبی یافت شوووده که بهطور گسوووتردهای در مناطق

استوایی و زیر استوایی کاشت میشوند، دو گونه از آن نیز در چین یافت شده است. در زمستان

و بهار گل میدهد )درجنوب(. بهطور و سیعی در ک شور چین در هوای آزاد و در مناطق ن سبتا

سرد ک شت می شود. در گلخانهها نیز میتوان آن را ک شت کرد [این گل بومی آمریکای جنوبی

)برزیل( است]. از گونههای این گل به عنوان گیاه زینتی و دارویی استفاده میشود. بهتر است

121

این گیاه را در مناطقی که ف صل گرم و خ شکی ندارند کا شته شود و در شرایط رطوبت دائمی

گلدهی میکند .

5. Oxybaphus LHØritier ex Willdenow, Sp. Pl. 1: 185. 1797 .

گیاهانی علفی، یک ساله یا چند ساله، پایا، باال رونده یا خوابیده، گاهی اوقات با ری شههای

گرهدار، برگها متقابل، تخم مرغی – سووورنیزهای، نوک تیز با دمبرگ کوتاه، گل آذین انتهایی،

گرزنهای یک یا سه گلی گاهی اوقات خوشه، یا به ندرت منفرد. گلهای به شکل قیف، به رنگ

قرمز، گریبان مخروطی یا 5 لبه و کرکدار، پرچمها 5-3 عدد بلندتر و خارج از گلپوش، میوه

مستطیلی، دوکی شکل، رگهدار و با کرکهای متراکم.

Oxybaphus nyctagineus (Michx.) Sweet

گیاه علفی، یک ساله، دوساله و یا پایا، به ارتفاع 80-50 سانتیمتر به رنگ سبز متمایل به

آبی، ساقه علفی، ایستاده، زاویهدار، دوشاخهای با انشعابات دور از هم، بدون کرک به رنگ سبز.

برگ متقابل، با 10-5 سانتیمتر طول، تخم مرغی– سرنیزهای، نوک تیز، با دمبرگ کوتاه، درقاعده

گوهای یا قلبی، با حاشیه موجدار، به رنگ سبز متمایل به آبی یا سبز. گل دارای کاسهای به شکل

قیف یا زنگی شکل و مشابه جام، مجتمع در انتها، راسی یا محوری، دمگلهای اصلی و فرعی

کرکدار، گریبان با پهنای 2 سانتیمتر، مخروطی یا 5 لبه و کرکدار، و در برگیرنده 5-3 گل،

بلندتر و خارج از گلپوش. میوه رگهدار و کرکپوش متراکم.

گیاه از علفهای هرز بومی، دارای خاستگاه آمریکایی، احتماال با بذور گلها و گیاهان زینتی

به طور مستقیم و یا از طریق اروپا وارد ایران شده فعال کم و بیش در محدودهی تهران به چشم

میخورد.

122

جدول )1-5( آنالیز واریانس یکطرفه مربوط به صوووفات کمی ریخت شوووناسوووی و ریز ریخت شوووناسوووی در گونههای خانواده Nyctaginaceae

ANOVA

Sum of df Mean F Sig. Squares Square Between Groups 6141.013 6 1023.502 21.442 .000

Length of max Leaf Within Groups 2434.367 51 47.733

Total 8575.379 57 Between Groups 2968.981 6 494.830 46.467 .000

Length of min Leaf Within Groups 543.106 51 10.649

Total 3512.086 57 Between Groups 2178.225 6 363.038 86.435 .000

Width of min Leaf Within Groups 214.206 51 4.200

Total 2392.431 57 Between Groups 7235.014 6 1205.836 71.934 .000

Width of max Leaf Within Groups 854.917 51 16.763

Total 8089.931 57 Between Groups 175.164 6 29.194 98.625 .000

Achene Length Within Groups 14.801 50 .296

Total 189.964 56 Between Groups 61.604 6 10.267 165.549 .000

Achene Width Within Groups 3.101 50 .062

Total 64.705 56 Between Groups 44.913 6 7.486 30.319 .000 Achene length. achene Within Groups 12.345 50 .247 width Total 57.258 56 Between Groups 717.671 6 119.612 4.836 .001

Length of Basal Petiole Within Groups 1261.450 51 24.734

Total 1979.121 57 Between Groups 161.944 6 26.991 13.105 .000

Length Of cauline Within Groups 105.039 51 2.060

Total 266.983 57 Between Groups 319.397 6 53.233 . .

Number Rib of Fruit Within Groups .000 51 .000

Total 319.397 57 Between Groups 4430.056 6 738.343 153.988 .000

Flower length Within Groups 244.535 51 4.795

Total 4674.591 57 Between Groups 3286.327 6 547.721 225.033 .000 Pedicel length Within Groups 124.132 51 2.434

123

Total 3410.459 57 Between Groups 89.390 6 14.898 62.398 .000

Number Stamen Within Groups 12.177 51 .239

Total 101.567 57 Between Groups 1545.603 6 257.600 815.118 .000

Filament Length Within Groups 16.117 51 .316

Total 1561.720 57 Between Groups 2618.500 6 436.417 155.545 .000

Style Length Within Groups 143.092 51 2.806

Total 2761.592 57 Between Groups 3.773 6 .629 80.609 .000

Anther Length Within Groups .398 51 .008

Total 4.171 57 Between Groups 4.659 6 .776 51.030 .000

Anther Width Within Groups .776 51 .015

Total 5.435 57 Between Groups 2170.261 6 361.710 96.645 .000

Bracte Length Within Groups 190.876 51 3.743

Total 2361.137 57 Between Groups 1202.830 6 200.472 92.109 .000

Bracte Width Within Groups 111.000 51 2.176

Total 1313.830 57

جدول )2-5( آنالیز واریانس یکطرفه مربوط به صفات کمی تشریحی برگ، ساقه، دمبرگ، در گونههای خانواده Nyctaginaceaea

ANOVA

Sum of df Mean F Sig. Squares Square Between Groups 951.897 5 190.379 6.546 .002 Central phloem thickness/b Within Groups 465.340 16 29.084 Total 1417.237 21 Between Groups 4794.929 5 958.986 17.223 .000 Central xylem thickness/b Within Groups 890.884 16 55.680 Total 5685.814 21 Between Groups 2.023 5 .405 8.031 .001 Central phloem thickness Within Groups .806 16 .050 central xylem thickness/b Total 2.829 21 Number of vascular Between Groups 129.371 5 25.874 10.871 .000 bundles/b Within Groups 38.083 16 2.380

124

Total 167.455 21 Between Groups 15364.284 5 3072.857 7.303 .001 vascular bundles thickness/b Within Groups 6732.222 16 420.764 Total 22096.506 21 Between Groups 2.591 5 .518 . . Lower collenchyma numbe/b Within Groups .000 16 .000 Total 2.591 21 Between Groups 29.371 5 5.874 9.807 .000 Number of paranchyma Within Groups 9.583 16 .599 layer/b Total 38.955 21 Between Groups 24.273 5 4.855 31.069 .000 Nomber of paranchyma layer Within Groups 2.500 16 .156 Total 26.773 21 Between Groups 11.455 5 2.291 . . nomber cf collenchyma layer Within Groups .000 16 .000 Total 11.455 21 Between Groups 1355.536 5 271.107 7.553 .001 phloem thickness Within Groups 574.275 16 35.892 Total 1929.811 21 Between Groups 4556.714 5 911.343 20.391 .000 phloem thickness Within Groups 715.097 16 44.694 Total 5271.811 21 Between Groups .353 5 .071 .606 .697 Pholem thickness/ xylem Within Groups 1.862 16 .116 thickness Total 2.215 21 Between Groups 649.008 5 129.802 75.293 .000 Number of vascular bundle Within Groups 27.583 16 1.724 Total 676.591 21 Between Groups 9422.720 5 1884.544 38.095 .000 vascular bundle thickness Within Groups 791.507 16 49.469 Total 10214.227 21 Between Groups 783.368 5 156.674 9.683 .000 scond pholem thickness Within Groups 258.889 16 16.181 Total 1042.257 21 Between Groups 19741.760 5 3948.352 12.197 .000 scond xylem thickness Within Groups 5179.333 16 323.708 Total 24921.093 21 scond pholem Between Groups 16.453 5 3.291 11.027 .000 thickness/scond xylem Within Groups 4.775 16 .298 thickness Total 21.227 21 Between Groups 31013.864 5 6202.773 15.135 .000

125

scond vascular bundle Within Groups 6557.361 16 409.835 thickness Total 37571.225 21 1342212.6 268442.52 Between Groups 5 24.872 .000 06 1 172684.63 Adaxial Length/p Within Groups 16 10792.790 8 1514897.2 Total 21 43 1632143.9 326428.78 Between Groups 5 51.055 .000 07 1 102298.25 Abaxial Length/p Within Groups 16 6393.641 4 1734442.1 Total 21 62 Between Groups .109 5 .022 3.464 .026 Adaxial Length /Abaxial Within Groups .101 16 .006 Length/p Total .210 21 Between Groups 26748.010 5 5349.602 40.189 .000 vascular bundle thickness/p Within Groups 2129.803 16 133.113 Total 28877.814 21 Between Groups 157.591 5 31.518 14.408 .000 Number of vascular bundle/p Within Groups 35.000 16 2.188 Total 192.591 21 Between Groups 2839.473 5 567.895 44.976 .000 phloem thickness/p Within Groups 202.024 16 12.626 Total 3041.496 21 Between Groups 11841.213 5 2368.243 132.703 .000 Xylem thickness/p Within Groups 285.539 16 17.846 Total 12126.752 21 Between Groups 2.111 5 .422 15.685 .000 Pholem thickness/ xylem Within Groups .431 16 .027 thickness/p Total 2.542 21 Between Groups 14.591 5 2.918 . . nomber cf collenchyma Within Groups .000 16 .000 layer/p Total 14.591 21

126

منابع و مآخذ

فان، ا. 1389. آناتومی گیاهی / مترجم آذرنوش جعفری، جهاد دانشگاهی مشهد.

فدائی، ف. 1377. فلور ایران شماره 62 تیره الله عباسی (Nyctaginaceae) ، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

فدائی، ف. 1393. بررسی سیستماتیک و معرفی دو گونه گیاه دارویی کمتر شناخته شدهی Boerhavia diffusa L و B. elegans Choisy in DC متعلق به تیره الله عباسی )Nyctaginaceae( از ایران، اولین کنگره ملی زیست شناسی و علوم طبیعی ایران، تهران

مبین، ص. 1358. رستنیهای ایران، فلور گیاهان آوندی، جلد دوم ، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، صفحات 79 تا 48

قهرمان، ا.1380-1357. فلور رنگی ایران، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست و انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

 Awasthi, L. and Verma, H. (2006). Boerhaavia diffusa–A wild herb with potent biological and antimicrobial properties. Asian Agri- History 10(1): 55-68

 APGIV.2016.An update of the Angiosperm phylogeny Group classification for the orders and families of flowering :APG IV.Botanical journal of the linnean Society 181:1-20.

 Behnke, H.-D. and Mabry,T. (2012). Caryophyllales: evolution and systematics, Springer Science & Business Media.

 Bentham, G. & Hooker, J. (1880). Genera plantarum ad exemplaria imprimis in herbariis kewensibus servata definite. in: Douglas, N. and Spellenberg, R. (2010). A new tribal classification of Nyctaginaceae. Taxon: 905-910.

 Bittrich, V. and Kuhn, U. (1993). Nyctaginaceae. In: Douglas, N. and Spellenberg, R. (2010). A new tribal classification of Nyctaginaceae. Taxon: 905-910.

 Bogle, A. L. 1974. The genera of Nyctaginaceae in the southeastern United States. Journal of the Arnold Arboretum 55: 1–37.

 Boissier, E. (1879). Nyctaginaceae in Flora Orientalis. vol.4:1043- 1046, 187

128

 Chandan, B.K., Sharma, A.K. and Anand, K.K. (1991). Boerhaavia diffusa: A study of its hepatoprotective activity. in: Awasthi, L. and Verma, H. (2006). Boerhaavia diffusa–A wild herb with potent biological and antimicrobial properties. Asian Agri-History 10(1): 55- 68

 Chang, W.S., Lee Y. J., Chiang H. C. (1992). Inhibitory effects of flavonoids on xanthine oxidase. Anticancer research 13(6A): 2165- 2170.

 Chew, S. (2010). Anatomical features of Bougainvillea (Nyctaginaceae). Studies by Undergraduate Researchers at Guelph 4(1): 72-78.

 Chrtek, J. & Krisa, B. (1976). Nyctaginaceae. In: K. H. Rechinger(ed.)Flora Iranica, no. 115

.  Cronquist, A. 1981. An integrated system of classification of flowering . Columbia University Press, Nueva York

 Douglas, N. and Spellenberg, R. (2010). A new tribal classification of Nyctaginaceae. Taxon: 905-910.

 Douglas, N. A. and Manos, P. S. (2007). Molecular phylogeny of Nyctaginaceae: taxonomy, biogeography, and characters associated with a radiation of xerophytic genera in North America. American Journal of Botany 94(5): 856-872.

 Edeoga, H. and Ikem, C. (2002). Tannins, saponins and calcium oxalate crystals from Nigerian species of Boerhavia L.(Nyctaginaceae). South African journal of botany 68(3): 386-388.

 Erdtman, G. 1943. An Introduction to Pollen Analysis. Waltham Mass., 239 pp.

129

 Fosberg, F. R. 1978. Studies in the Genus Boerhavia L. (Nyct aginaceae). Smithsonian Contributions to Botany, No. 39

 Heimerl, A. 1934. Nyctaginaceae. in: Engler, A. & Prantl, K. (eds.), Die natürlichen Pflanzenfamilien, 2nd ed., vol. 16c. Leipzig: Engelmann.

 Heimerl, A. 1889. Nyctaginaceae. in: Engler A. & Prantl K. (eds.), (1897). Die natürlichen Pflanzenfamilien, vol. 1b. Leipzig: Engelmann

 Heuer, S., Richter, S., Wray, V., Nimtzt, M., Strack, D. (1994). Betacyanins from bracts of Bougainvillea glabra. Phytochemistry 37(3): 761-767.

 Jain, R., Janakiram, T. (2014). Induction of dwarfing in bougainvillea cv Mahara by use of growth regulators. Indian Journal of Agricultural Sciences 84(7): 802-807.

 Juan, R., Pastor, J., Alaiz, M., Vioque, J. (2007). Electrophoretic characterization of Amaranthus L. seed proteins and its systematic implication. Botanical Journal of the Linnean Society 155: 57-63.

 Judd, W.S., Campbell, C.S., Kellog, E.A., Stevens, P.F. & Donoghue, M. J. (2008). Plant Systematics: A Phylogenetic Approach, Third Edition. Sinauer Associates, Inc. Sunderland, MA

 Mahalingam, R., Bhirathidasan, R., Ambikapathy, V. and Panneerselvam, A. (2012). GC-MS Determination of bioactive compounds of Mirabilis jalapa. Asian J Plant Sci Res 2(3): 224-227.

 Kobayashi, K. D., McConnelll J. (2007). Bougainvillea species.. Honolulu (HI): University of Hawaii. 12 p. (Ornamentals and Flowers; OF-38).

130

 Le Duc A. (1995). A revision of Mirabilis section Mirabilis (Nyctaginaceae). Sida Contrib Bot 16:613–64

 Levin, R. A., Raguso, R. A., Mcdade L.a. (2001). Fragrance chemistry and pollinator affinities in Nyctaginaceae. Phytochemistry 58(3): 429- 440

 Mahesh, A., Kumar, H., Ranganath, M. (2012). Detail Study on Boerhaavia diffusa plant for its medicinal importance-A Review. Res J Pharm Sci 1: 28-36

 Meisner K.F. (ed.). (1841). Plantarum vascularium genera secundum ordines: Tabulis diagnosticis expositae. Leipzig: Libraria Weidmannia.

 Miller, A. G. & Cope, T. A. (1996). Nyctaginaceae in Flora of the Arabian Peninsula and Socotra, vol.1:143-155, 1996

 Najam, A., Singh, A. K., Verma, H. 2008. Ancient and modern medicinal potential of Boerhaavia diffusa and Clerodendrum aculeatum. Res Environ Life Sci. 2008;1:1–4.

 Nalamolu, R. K., Boini, K. M., Nammi, S. (2007). Effect of chronic administration of Boerhaavia diffusa Linn. leaf extract on experimental diabetes in rats. Tropical Journal of Pharmaceutical Research 3(1): 305-309.

 Nasir, E. & Ali, S. I. (1977). Nyctaginaceae in Flora of west Pakistan, no. 115

 Parsa, A. (1949). Nyctaginaceae in Flora de l' Iran, vol. 4, 1173-1174

 Pilz, G. (1978). Systematics of Mirabilis subgenus Quamoclidion (Nyctaginaceae). Madron ˜o 25:113–176

131

 Pramanick, D. D., Mondal, M., Maiti, G. G. (2015). Pollen morphological studies on some members of the family Nyctaginaceae in India. Asian J Plant Sci Res 5: 72-76 -  Ramazani, A., Zakeri, S., Sardari, S., Khodakarim, N., Dinparas Djadidt, N. 2010. In vitro and in vivo anti-malarial activity of Boerhavia elegans and Solanum surattense. Malaria Journal 9(1): 1.

 Ravi, V., Monika, K. and Sarita, G. (2000). Indian JExP Biol. in: Mahalingam, R., Bhirathidasan, R., Ambikapathy, V. and Panneerselvam, A. (2012). "GC-MS Determination of bioactive compounds of Mirabilis jalapa." Asian J Plant Sci Res 2(3): 224-227.

 Rawat, A.K.S., Mehrotra, S., Tripathi, S.K. and Shama, U. 1997. Hepatoprotective activity in punarnava – a popular Indian ethnomedicine. Journal of Ethnopharmacology 56(1):61–68.

 Riaz, H., Raza, S. A., Hussain, Sh., Malik, F. (2014). An overview of ethnopharmacological properties of Boerhaavia diffusa. African J of Pharmacy and Pharmacology 8(2): 49-58.

 Rinaldo, D., Rodrigues, C. M., Rodrigues, J., Vilegas, W., Sannomiya, M. (2007). New flavone from the leaves of Neea theifera (Nyctaginaceae). Journal of the Brazilian Chemical Society 18(6): 1132-1135.

 Sadeghi, Z., Kuhestani, K., Abdollahi, V., Mahmood, A. 2014. Ethnopharmacological studies of indigenous medicinal plants of Saravan region, Baluchistan.In

 Sandhu, P.S., Singh, B., Gupta, V., Bansal, P., Kumar, D. (2011). Potential herbs used in ocular diseases. J Pharm Sci & Res. 2011;3:1127–1140.

 Shah, G.L., Yadav, S.S., Badinath, V. (1983). Medicinal plants from Dahana forest. Journal of Economic and Taxonomic Botany 4:141.

132

 Spellenberg, R. and Sergio, R. (2001). Geographic variation and taxonomy of North American species of Mirabilis, section Oxybaphoides (Nyctaginaceae). Sida Contrib Bot 19:539–570

 Spellenberg, R. 2012. Boerhavia coulterivar coulteri (Nyctaginaceae).in: Sadeghi, Z., Valizadeh, J. (2015). Antioxidant activity and total phenolic content of Boerhavia elegans (choisy) grown in Baluchestan, Iran. Avicenna Journal of Phytomedicine 5(1): 1.  Spellenberg, R. 2003. Boerhavia. in: Flora of North America Editorial committee, Flora of North America. 4: 17-28. Oxford Univ. Press, New York, USA

 Stannard, B.L. (1988). Nyctaginaceae. in: Launert E. (ed)., Flora Zambesiaca 9: 12–28. Halesworth Press Ltd., London

 Struwig, M., Jordaan, A., Siebert, S. G. (2011). Anatomy of the southern African Boerhavia and Commicarpus species (Nyctaginaceae). Bangladesh Journal of Plant Taxonomy 18(2): 105.

 Takhtajan, A. L. (1977). Diversity and Classification in . Newyork: Columbia University Pross

 Walker, E. H. (1976). Flora of Okinawa and the Southern Ryukyu Islands. in: Chen, S. H. and Wu, M. J. (2007). A taxonomical study of the genus Boerhavia (Nyctaginaceae) in Taiwan. Taiwania 52(4): 332- 342.  Zohary, M. (1966). Nyctaginaceae in Flora Palaestina, vol.1:70-72

برخی پایگاه های اطالعاتی مناسب : http://www.efloras.org/ http://www.Paldat .org / http://www.mobot.org/mobot/research/apweb/orders/asteralesweb.htm http://www.ipni.org/ (IPNI)

133

Abestrac Nyctaginaceae family commonly known as four o'clock family comprises about 30 genera and 400 species in the world. It is distributed in tropical and subtropical parts. In Iran, they grow in South and South East of the country. This family is represented by 5 genera and 7 species in Iran with Mirabilis L. and Bougainvillea L. as ornamental plants. In this work , biosystematics of some species of Nyctaginaceae Family in Iran were studiesd using morphological and micromorphological characters. Statistical results using Spss ver.20 and Past ver 1.98 softwere showed that the most important characters for determinating of Nyctaginaceae species are habit, indumentums of stem in the base and upper parts, Stem color, type of infloresance, number of flowers in peduncules, shape of fruit .Anatomical studies using cross sections of stems, leaves, Petiole and epidermis of the species are carried out. The main characters such as the thickness and number of vascular bundle of leaf and stem, the number of paranchyma and cholenchyma layers in leaf cross section, the shape of petiol in cross section, the thickness of vascular bundle in petiole cross section showed significance difference.

Pollen grains were spherical to oblate-spheroidal with spinulose ornamentation and reticulate. The pollen characters are mostly useful in determination at generic level. The choromosome number of species Boerhavia elegans is was 2n Ca 20.

Key words: Nyctaginaceae, morphology, palynology, anatomy

134

Alzahra University Faculty of Biological Sciences

M.Sc.Thesis

Title of the Thesis

Biosystematic Studies of Nyctaginaceae Family in Iran

Thesis Adviosr

Dr. Maneezheh Pakravan Fard

Dr. Mansour Mirtadzadini

Thesis Reader Dr. Fatemeh Fadaie

By

Zohreh Hajalizadeh

Jan. 2017

135