Gümüşçü, O. ve Balcıoğulları, A. (2021). Osmanlı Beyliği’nin kurucusunun ismi meselesi üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-BELLETEN, 71 (Haziran), 87-109. Sayı: 71 (Haziran) 2021 s. 87-109, TÜRKİYE DOI: 10.32925/tday.2021.54 Araştırma Makalesi Geliş Tarihi: 24.07.2020 Kabul Tarihi: 25.03.2021 OSMANLI BEYLİĞİ’NİN KURUCUSUNUN İSMİ MESELESİ ÜZERİNE Osman GÜMÜŞÇÜ* - Abdullah BALCIOĞULLARI** Özet Dünya tarihinin en önemli güçlerinden biri olan Osmanlı İmparator- luğu’yla ilgili, hâlen devam eden çeşitli tartışmalardan biri de Osmanlı Beyliği’nin kurucusunun ismine yöneliktir. Bazı Bizans kaynaklarında ismin Atman, Ataman, Atuman şekillerinde; Arap coğrafyacı el-Uma- ri’nin eserinde ise Tuman/Taman şeklinde kaydedilmesi, başka kanıtlar bulunmaksızın sadece ismin yazım şeklinden hareketle, oldukça farklı yorumların yapılmasına yol açmıştır. Aslına bakılırsa tüm Osmanlı kro- nikleriyle, diğer tüm Türkçe kaynaklarda Osman şeklinde kaydedilen ismin, özellikle Bizans kaynaklarındaki yazım şekli, tamamen Ammi Arapçanın özellikleriyle ilgilidir. Diğer sözcüklerin söyleniş ve yazı- lışında görülen farklılık Osman isminde de görülmüş; hâliyle, Ammi Arapçada Atman, Itman veya Utman olarak söylenen ve hatta yazılan Osman ismi, ilk devirlerden itibaren Bizans-Arap temasının yoğun ol- duğu bölgede, Bizans kaynaklarına da bu sahadaki söyleniş ve hatta yazılış şekliyle Atman olarak geçmiş görünmektedir. Anahtar kelimeler: Osman, Atman, Osmanlı Beyliği, Ammi Arapça, Pachymeres, el-Umari. ON THE QUESTION OF THE OTTOMAN PRINCIPALITY’S FOUNDER’S NAME Abstract One of the ongoing debates about the Ottoman Empire, that is one * Prof. Dr., Çankırı Karatekin Üniversitesi Coğrafya Bölümü,
[email protected], ORCID: 0000-0001-5099-8444. ** Dr. Öğr. Üyesi, Çukurova Üniversitesi Coğrafya Bölümü,
[email protected], ORCID: 0000- 0002-5462-5968. TÜRK DİL KURUMU YAYINLARI 88 Osmanlı Beyliği’nin kurucusunun ismi meselesi üzerine of the most important powers in the world history, is for the name of the founder of the Ottoman Principality.