Monumentenstichting De stichting is opgericht op 10 juni 2010 en heeft ten doel: Kerktoren "het bevorderen van de instandhouding van monumenten, Toren als bedoeld in de Monumentenwet, of andere cultuurhisto- Zadeldaktoren in 1541 herbouwd. Aan de noordzijde rische objecten, voor zover die monumenten gelegen zijn van het schip de ingang met wapensteen en 1774. binnen de grenzen van de Gemeente Boarnsterhim en voor zover die monumenten worden ondergebracht bij deze Luidklokken stichting". Twee klokken, waarvan één van anonieme gieter uit de 14e eeuw, en een moderne klok. De stichting is, op initiatief van de Gemeente Boarnster- Torenuurwerk him, opgericht omdat deze rechtsvorm meer subsidiemoge- lijkheden heeft voor onderhoud en restauratie van Rijksmo- Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk van zeer grote numenten dan een gemeente. historische waarde uit 1573 , later voorzien van een elektrische opwindinstallatie. Op 3 november 2010 zijn de volgende acht rijksmonumen- ten van de Gemeente Boarnsterhim overgedragen aan de nieuwe stichting.  De toren bij de Terptsjerke in  De toren bij de N.H. kerk in  De toren van de N.H. kerk in Idaerd  De toren op de begraafplaats in  De Hempenserpoldermolen in  De klokkenstoel op de begraafplaats in Nes  Het mausoleum bij Coopersburg in Akkrum  Het urinoir bij de brug in Wergea Meer informatie? De stichting tracht haar doel met de navolgende middelen te bereiken: Wilt u meer informatie over de * het in juridisch eigendom verwerven van monumenten Monumentenstichting Boarnsterhim? * het (doen) restaureren en onderhouden van de verwor- U kunt ons bellen: ven monumenten 06-53310841 of mailen: * het verwerven van geldmiddelen [email protected] * alle andere wettelijke middelen die voor het doel bevor- derlijk kunnen zijn of kijk op onze website: www.monumentenstichting.nl De geldmiddelen van de stichting zullen onder meer be- staan uit: * inkomsten uit verhuur van de eigendommen van de stich- ting * subsidies en donaties * gelden afkomstig van de Gemeente Boarnsterhim of diens Monumentenstichting Boarnsterhim rechtsopvolgers, bedoeld voor de instandhouding en even- tuele verwerving van monumenten Secretariaat: * hetgeen de stichting door erfstelling, legaat, schenking of Boarnsterdyk 66 op enigerlei andere wijze verkrijgt. 8491 AW Akkrum De Monumentenstichting Boarnsterhim heeft de ANBI sta- tus. Giften en donaties kunnen dan ook van de inkomsten- Telefoon: 06-53310841 of vennootschapsbelasting worden afgetrokken. E-mail: [email protected] K.v.K. 0175459 Rabobank 1498.66.771

Ontwerp Kees de Boer

Kerktoren Idaerd Buorren 23 9007 SC Idaerd januari 2013

Idaerd Idaerd had in 1840 14 huizen en 86 inwoners. De steen is van zandsteen en vanwege de kwetsbaar- Luidklokken In de klokkenstoel hangen twee luid- heid van het materiaal in 1982 op de begane grond Nu heeft Idaerd ongeveer 40 huizen en bijna 100 inwo- klokken, waarvan één van een anonieme gieter uit de binnen in de toren in de noordmuur gemetseld. ners. De grietenij Edawerderadeel had in de middeleeu- 14e eeuw en een moderne klok, welke is gegoten in wen Idaerd als hoofdplaats. Idaerd maakte, tot de ge- De steen boven de toegangsdeur bevat het familiewa- 1950 door de Gebr. Van Bergen te Heiligerlee. meentelijke herindeling in 1984, deel uit van de ge- pen van de Van Scheltinga`s en de tekst: Oorspronkelijk was deze klok bestemd voor de Beiaard meente Idaarderadeel. In 1984 gingen Idaarderadeel, in Enschede, waar die echter is afgekeurd. Rauwerderhem en een gedeelte van Utingeradeel op in Summa rerum Religio de nieuwe gemeente Boarnsterhim. Corenelis Arent a Scheltinga Torenuurwerk In de toren bevindt zich een In Idaerd is van het oude verleden niet veel meer terug Quarto aetatis anno primum ad smeedijzeren torenuurwerk van zeer grote historische te vinden. Het meest bekende uit de geschiedenis is het Exstruendos hujus Templi muros waarde. Het dateert uit 1573 en is daarmee één van de slot Friesmastate wat in 1652 is gebouwd en de resi- Lapidem posuit IV Julii die. oudste nog bestaande uurwerken in . Het dentie was van de Grietman. In 1882 werd het slot Anni MDCCLXXIV uurwerk was oorspronkelijk uitgerust met een spille- afgebroken. Delen van het interieur zijn terug te vinden gang met waag (gelijk aan het mechanisme in de oude in het museum het Princessehof in Leeuwarden en in Friese staartklokken). Omdat een spillegang als regel- De vertaling luidt: paleis Het Loo. Op het kerkhof zijn nog graven van de mechanisme vrij onnauwkeurig werkt, is dit in later Godsdienst is het hoogste goed bewoners van Friesma-state, zoals de Van Scheltinga`s tijden vervangen door de Cornelis Arent van Scheltinga heeft in het vierde levens- en Bergsma`s. slingeraandrijving die in jaar de eerste steen gelegd tot opbouw van de muren 1657 uitgevonden werd Toren Idaerd Het enige opval- van deze tempel op 4 juli van het jaar 1774. door Christiaan Huygens. De lende bouwwerk, dat nog herinnert Drie jaar later zou deze zelfde jonge Van Scheltinga de spillegang zelf bleef in de aan die vroeger tijden, is de toren eerste steen leggen voor de herbouw van de kerk in het kerktorens als omhulsel uit de 15e eeuw met de aange- naburige Eagum. vaak behouden maar bin- bouwde kerk uit 1774. De kerktoren nen in werd het mechaniek is goed zichtbaar vanaf de A32. en is vervangen. Ook het uurwerk gebouwd met de kenmerkende in Idaerd is in de loop van de grote rode Friese kloostermoppen. jaren omgebouwd tot een De windwijzer op de kerktoren be- slingeruurwerk met een vat het wapen van de voormalige pennengang.. Het uurwerk is grietenij Idaarderadeel en de wijzerplaat in de noordge- De herinnering aan de banden tussen Idaerd en Idaar- thans voorzien van een au- vel heeft het familiewapen van de Van Scheltinga’s. tomatisch opwindsysteem. In 1981/1982 zijn de kerk en de toren gerestaureerd. deradeel, de oude grietenij, waarvan de grietmannen Tijdens deze restauratie werden in de toren restanten veel woonden op Friesmastate, ten noorden van de gevonden van sarcofagen van het kostbare rode Bent- kerk, wordt ook levend gehouden door bouwfragmen- heimer zandsteen, waarschijnlijk uit de 12e eeuw. Één ten uit de jaren 1592-1652, afkomstig uit de sloop van van de sarcofaagdeksels is hersteld en nu te zien in de de state. Op de centrale steen staat de tekst: kerk, samen met de grafsteen van Carel van Roorda Hic Murus Atheneus (overleden in 1670) en een aantal rouwborden van Esto, hetgeen wil families die op Friesmastate woonden. zeggen: Deze muur Monumentenstichting Boarnsterhim In de westgevel van de toren bevond zich, boven een zij (sterk en duur- spitsbogige vensternis, een steen met een inscriptie in zaam) als koper. De Secretariaat: gotisch schrift, waarvan de vertaling luidt: steen is, tijdens de Boarnsterdyk 66 “In 1541, de 28e april is deze toren laatste restauratie, 8491 AW Akkrum vernieuwd, toen heer Fredrick pas- binnen in de toren- toor was en Herco Gerroutsz en ruimte in de zuid- Telefoon: 06-53310841 muur gemetseld. Popko Janzs kerkvoogden waren.” E-mail: [email protected]