Gościnne Olecko Spacerkiem Po Olecku Olecko Dla Aktywnych Na

Zdjęcia: z archiwum Urzędu Miejskiego w Olecku, fot. J. Kunicki, Z. Bieleniewicz, W. Wójcik przyjedź Zapraszamy do Olecka poznaj Pobierz na swoje urządzenie: wypocznij http://mobilne.wm.pl/olecko olecko powiat lidzbarski

WAŻNE telefony i adresy www.olecko.pl Bezpłatny mobilny przewodnik turystyczny „Olecko i okolice” to pro- Centrum Informacji Turystycznej Centrum Medyczne – Zakład Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji Plac Wolności 22 Opieki Zdrowotnej OLMEDICA ul. Park 1 pozycja zarówno dla przyjezdnych, jak i mieszkańców, którzy chcieliby tel. 87 520 49 48 w Olecku sp. z o.o. tel. 87 520 20 48 www.it.olecko.eu ul. Gołdapska 1 mieć szybki dostęp do zawsze aktualnych i przydatnych informacji Kino „Mazur” tel. 87 520 22 95 Starostwo Powiatowe w Olecku Plac Wolności 22 lokalnych w swoim smartfonie. Aplikacja posiada wbudowaną bazę ul. Kolejowa 32 Przychodnia Obwodowa tel. 87 520 20 59 obiektów turystycznych i handlowo-usługowych, dzięki czemu Czynne: pn.–pt. 7.30–15.30 „Eskulap” Czynne: pt., sob., nd. tel. 87 520 24 75 ul. 11 Listopada 23 możliwe jest korzystanie z niej bez konieczności łączenia się z inter- Galeria Prawdziwej Sztuki tel. 87 520 20 50 Urząd Miejski w Olecku im. A. Legusa netem. Przewodnik turystyczny „Olecko i okolice” pozwoli każdemu Siedziby: Plac Wolności 3 Straż Pożarna Plac Wolności 22 odkryć najbliższe atrakcje turystyczne, dowiedzieć się o organizowa- Plac Wolności 1 ul. Kolejowa 27a tel. 87 520 20 59 / 87 520 25 16 Czynne: pn.–pt. 7.30–15.30 tel. 998 nych wydarzeniach i imprezach, poznać okoliczne jeziora, malownicze Olecka Izba Historyczna tel. 87 520 21 68 87 520 71 00 Plac Wolności 22 szlaki turystyczne, zabytki i ciekawe miejsca. Urzędy Pocztowe: Policja tel. 517 344 919 • Plac Wolności 28 ul. Zamkowa 1 Czynna: czw., pt. w godz. 10–18 Gościnne Olecko tel. 87 520 24 08 tel. 997 / 87 520 72 00 [email protected] 87 520 40 67 Regionalny Ośrodek Kultury Biura podróży: • Osiedle Siejnik 1 Spacerkiem po Olecku w Olecku „Mazury Garbate” • Biuro Podróży Sambia tel. 87 523 03 00 Plac Wolności 22 Plac Wolności 9 Pracownia Wydawnicza „ElSet” Pogotowie Ratunkowe tel. 87 520 20 59 tel. 87 520 16 44 www.elset.pl Olecko dla aktywnych ul. Gołdapska 1 87 520 25 16 • Biuro Podróży Orbita tel. 999 / 112 www.przystanek.pl Plac Wolności 4 ISBN 978-83-64736-65-0 tel. 87 520 37 73 Na mazurskich szlakach Zdjęcia: z archiwum Urzędu Miejskiego w Olecku, fot. J. Kunicki, Z. Bieleniewicz, W. Wójcik przyjedź Zapraszamy do Olecka poznaj Pobierz na swoje urządzenie: wypocznij http://mobilne.wm.pl/olecko olecko powiat lidzbarski

i p

u informacje praktyczne r

z S Wykaz kwater prywatnych Centrum Informacji Turystycznej

ej a i d Norwida Syrokomli sk i Plac Wolności 22 w Dąbro r w o Dąbrowskiej N tel. 87 520 49 48 www.it.olecko.eu e Mickiewicza a icz i iew Żeromskiego Reja Żeromskiego k ien Armii k S Ludowej l 655 Cisowa O Przybyszewskiego r e z OrzeszkowejReja Orzeszkowej es Suwałki– 39 km • Ośrodek Wypoczynkowy • Dunajówka eżka zk Tuwima Ści o Kochano cza i Warmińska wej -wskiego Augustów – 51 km iór Słowackiego Kościuszki iew Mazurska Dworek Mazurski Jaśki 7 W Mereckiego Prusa Kajki Baczyńskiego Targowa W Boh. Białostocczyzny

Sta a tel. 664 732 771 tel. 87 520 26 85 MłynowaZS STO O Konopnickiej siedle Lesk Zamkowa Zana e Asnyka (czynny tylko w sezonie 694 301 772

Aleje Lipowe LO nr 1 i a od 1 IV–31 X) 694 650 282

Wąska

Lega z o c

Suwałki 35 km Plac iewsk ieg i

Bron Mickiewicza Kościuszki

Jagiellońska n k l 783 131 292

Zamkowy Stroma ś OSIEDLE • Mazurski Dwór

1 Maja e w i c tó an m Siejnik1 • Pokoje gościnne

ZST z Wodn e y z

rt Grunwaldzka a Kościuszki LESK e R a PKS P Zyndrama tel. 87 523 00 67 / 512 492 990 Pod Gąską l Pl. Wolności Kościuszki SP nr 1 Batorego Jeziorna Kasprowicza Gąski 51 Rzeźnicka Lega www.mazurskidwor.pl a 4 o O ej 50-lecia g Pl. Wolności l e A i Łąkowa sk tel. 506 504 142 wLegusa ło Plac Nocznickiego • Pension Seeblick aw P Pl. Wolności o Sembrzyckiego Wolności Duły 11 • Pokoje gościnne Składowa OSIEDLE Złota Rybka r Letnia Pl. Wolności tel. 87 520 49 91 Środkowa NAD LEGĄ Czerwonego Krzyża Kolejowa www.jedziemynamazury.pl Sedranki 4 B o a Aleja Zwycięstwa Armii Krajowej Cicha w nio Ludowa Wiś Lega tel. 790 506 852 i Gdańska Sportowa Koper 655 • Zajazd Sedranki nika z wa Sedranki 40b ro Sokola

e Zielona 653 c a Pl. Wieży Ciśnień p e S Gim. nr 2 tel. 87 520 32 40 Parkowa Słowiańska 11 Listopada Kamienna J Przykamienna Ełcka

OSWDG o

Kolejowa i r

Słoneczna o SP nr 3 Tunelowa k t z

s 660 y z

Gołdapska iu r Zamostowa n P o Chopina M Wojska Polskiego Agroturystyka: Wojska Polskiego PKS PKS 660

Leśna

S Wieniawskiego zyman ZSLiZ Wiejska ow • Kwatery agroturystyczne • Leśniczówka Sedranki s k LPG Ełcka ie g Tartaczna Lega Kiepury o Ełk – 28 km Sedranki 38 Sedranki 34 A Gołdapska Białystok – 135 km tel. 506 042 266 tel. 516 006 136 Warszawa – 250 km LPG 660 660 Leśna Paderewskiego Szosa do Świętajna 11 Listopada • Gospodarstwo nowa • Kwatery agroturystyczne zta s Produkcyjna 660 a OSIEDL PKS Ełcka Szeremety K E Łęgowo 2 Agroturystyczne Martyna Grabowa Brzozowa Wierzbowa

Akacjowa Klonowa tel. 87 520 19 10 Kukowo 65 653 Gołdapska SIEJNI Dębowa K I tel. 605 107 755 Wiejska • Gospodarstwo agroturystyczne Leśna oznaczenia szlaków: Gordejki 5 [email protected] Gołdap– 33 km SP nr 4 tel. 87 520 73 06 • Kwatery agroturystyczne 655 W kierunku doliny Rospudy Gim. nr 1 OSIEDLE www.gordejki.pl Stara Kuźnia Giżycko– 58 km • Kwatery agroturystyczne Plewki 31 Olsztyn – 165 km Wokół sudawskiej warowni SIEJNIK II Gordejki tel. 607 626 494 tel. 516 158 411 www.mazury.pc.pl (link domy Na Szeską Górę 505 117 789 i domki) www.wypoczynek.olecko.pl • Kwatery agroturystyczne Doliną Legi [email protected] Zajdy 22 LEGENDA: • Gospodarstwo Agroturystyczne tel. 609 133 754 Do Krzywego Kukówko 12/2 zajdy.mazurygarbate.com – miejsce do kąpieli (R – strzeżone), przystań, camping, parking – informacja turystyczna, biuro podróży, kino, bankomat – teatr, szkoła, kościół, wypożyczalnia sprzętu wodnego tel. 728 968 149 • Gospodarstwo Agroturystyczne Nad jezioro Garbaś www.namiotko.spanie.pl Duły 11 PKS tel. 87 520 49 91 LPG – poczta, taxi, przystanek autobusowy, stacja paliw LPG – gastronomia, nocleg, punkt widokowy, miejsce biwakowe – apteka, pogotowie ratunkowe, szpital, przychodnia Skala: • Agroturystyka BMKA Możne 14 www.jedziemynamazury.pl – wulkanizacja, myjnia, stacja paliw, warsztat samochodowy – boisko, korty tenisowe, siłownia, skatepark tel. 606 695 076 [email protected] 1 przyjedŹ • poznaj • wypocznij Olecko

Gościnne Olecko 3

Spacerkiem po Olecku 9

Olecko dla aktywnych 17

Olecko na mazurskich szlakach 27 2

W oleckim parku

. 3

Gościnne Olecko

Atuty Olecka

Olecko – siedemnastotysięczne, malownicze miasto, położone na północno-wschodnim krańcu Mazur – zaprasza do odpoczynku z dala od zgiełku metropolii. Tu czas płynie wolniej, a dominująca zieleń lasów, błękit wód i śpiew ptaków sprzyjają relaksowi.

Piętnaście pięknych okolicznych jezior Miasto usytuowane jest wzdłuż linii brzegowej jeziora o nazwie Oleckie Wielkie (pow. 227 ha, maks. gł. 45 m). Znajdują się tu strze- żone, wyznaczone miejsca do kąpieli, wypożyczalnie sprzętu tury- stycznego, przystań żeglarska, klub płetwonurków, a w niedalekiej odległości od piaszczystej plaży miejskiej również stadion, boiska, hala widowiskowo-sportowa z pływalnią, korty tenisowe, obozowisko. Dla amatorów wędkowania przygotowano specjalne łowisko wędkarskie nad Jeziorem Sedraneckim. .... 4

Ponad 450-letnia historia miasta Ślady minionych czasów dostrzec można m.in. w kamieniczkach z prze- łomu XIX i XX w. czy w zabudowie plaży miejskiej, przy której znajduje się drewniane molo uwieńczone dwupiętrową skocznią. O przynależ- ności miasta do dawnych Prus Wschodnich przypomina kamienna pół- rotunda – pomnik żołnierski z czasów I wojny światowej – i kompleks rekreacyjno-sportowy z 1927 r. Dziś to część Centrum Sportowo-Rekre- acyjno-Kulturalnego – miejsca m.in. rozgrywek międzynarodowych oraz treningów młodzieżowych reprezentacji Polski w piłce nożnej.

Imprezy o międzynarodowym charakterze Olecko jest kulturalną stolicą regionu, o czym świadczą m.in. cyklicz- nie odbywające się przedsięwzięcia: Przystanek Olecko, Mazurskie Spotkania z Folklorem czy Regionalne Święto Mleka i Miodu. Więcej informacji na temat wydarzeń kulturalnych, z których słynie miasto, znajdą Państwo na stronach www.olecko.pl i www.przystanek.pl.

Doskonała baza wypadowa do zwiedzania Bliskie położenie zarówno znanych miast regionu (Ełk, Augustów, Gi- życko), jak i przejść granicznych z Federacją Rosyjską (33 km) czy Li- twą (60 km) sprzyja wycieczkom i zwiedzaniu. Olecko daje mnóstwo możliwości poznania przyrody, historii oraz lokalnych tradycji Mazur i Suwalszczyzny. Wyznaczono 6 tras po atrakcyjnych krajobrazowo terenach, które pozwolą odkryć piękno tych ziem. 5

Kompleks rekreacyjno-sportowy Olecki zespół rekreacyjno-sportowy mieści się w zabytkowym parku, bezpośrednio przylegającym do brzegów Jeziora Oleckiego Wielkie- go, niespełna 500 m od centrum miasta. W skład zespołu wchodzą: korty tenisowe, boiska do siatkówki plażowej, boisko piłkarskie ze sztuczną murawą, stadion lekkoatletyczno-piłkarski, obozowisko, hala widowiskowo-sportowa z pływalnią Legą, plaża miejska, siłow- nia na świeżym powietrzu przy skate parku, trasy biegowe w parku otaczającym kompleks oraz trasa przyrodnicza wokół jeziora, tzw. Wiewiórcza Ścieżka.

Wiewiórcza Ścieżka Wiewiórcza Ścieżka to trasa przyrodnicza o długości ponad 12 km, biegnąca wokół Jeziora Oleckiego Wielkiego. Główną zaletą ścieżki jest możliowść obcowania z przyrodą i zdobycia wiedzy na temat fauny i flory oraz gatunków objętych ścisłą ochroną. Ułatwiają to tablice informacyjne i punkty widokowe usytuowane na trasie.

Park miejski Położona w centrum miasta urokliwa wyspa zieleni została zapro- jektowana z myślą o odpoczynku w otoczeniu drzew, krzewów i kwiatów. 6 Niemal 600 miejsc noclegowych Kto zechce zatrzymać się w Olecku nie będzie miał problemu z noc- legiem. Na przybywających gości czeka bogata oferta – od hoteli, po pensjonaty i kwatery prywatne. Nie muszą martwić się również ci, którzy ruszają na szlaki turystyczne w bliższe i dalsze okolice Olecka – noclegi i wyżywienie na trasach oferują zajazdy, ośrodki wypoczynkowe oraz obiekty bazy agroturystycznej. Szczegółowe informacje podane są przy mapce na zakończeniu opisu szlaków turystycznych.

baza noclegowa • Hotelik Restauracja • Hotel Colosseum & SPA • Pensjon – pokoje gościnne Wenus & Mars ul. Czerwonego Krzyża 2 ul. Gołdapska 12 ul. Letnia 15 tel. 87 520 26 43 tel. 87 520 31 13 tel. 570 002 432 / 507 454 009 www.pensionolecko.pl www.hotelcolesseum.pl [email protected] • Pensjonat Śnieżka • Hotel KrystJan • Metamorfoza ul.11 Listopada 9 ul. Warmińska 2c Plac Zamkowy 7 tel. 87 520 21 16 tel. 87 520 26 10 tel. 87 520 49 30 www.krystjan.pl [email protected] www.zaczek.olecko.pl www.sniezka.mazury.pl • Hotel Mazury • Ośrodek Wypoczynkowy Skarpa ul. Gołdapska 10 a • Gościniec Olecki ul. Sembrzyckiego 20 ul. Gołdapska 32 tel. 87 520 40 50 tel. 87 520 18 50 www.mazury-centrum.com.pl tel. 87 520 16 69 www.skarpa.frame.pl www.gosciniecolecki.pl • Hotel Centrum [email protected] [email protected] Plac Wolności 8 c • Ośrodek Szkoleniowo-Wypo- • Pokoje gościnne tel. 87 520 40 50 czynkowy Omega www.mazury-centrum.com.pl ul. Czerwonego Krzyża 21 ul. Parkowa 9 tel. 87 520 16 77 / 509 912 • Hotel Olecko tel. 539 091 126 720 ul. Parkowa 11 (tylko w sezonie od 1 VI – 30 IX) tel. 87 520 30 49 / 505 845 879 • Apartamenty • Schronisko młodzieżowe ul. Wiejska 12 c www.hotelolecko.pl (sezonowe) [email protected] tel. 603 754 129 ul. Słowiańska 2 www.mbk-transport.pl • Hotelik tel. 87 520 30 62 ul. Sembrzyckiego 13 a • Pensjonat tel. 87 520 25 60 ul. Norwida 8 www.hotelik.olecko.pl tel. 87 523 45 77

informacje

Wykaz kwater prywatnych Centrum Informacji Turystycznej Plac Wolności 22 tel. 87 520 49 48 www.it.olecko.eu

Hotel Colosseum & SPA 7 Smacznie w Olecku Baza turystyczna miasta to nie tylko miejsca do spania, ale także oferta gastronomiczna. Goście mogą spróbować smacznych potraw w restauracjach i barach zarówno w centrum miasta, jak i na szlakach. Zapraszamy przede wszystkim do spróbowania dań pochodzą- cych z mazurskiej kuchni regionalnej.

Cukiernia u Ludwiki

Restauracja KrystJan

Gdzie można zjeść • Pub Piwnica • Karczma Margrabowa Plac Wolności 24 ul. Gołdapska 32 tel. 87 523 03 03 tel. 692 345 890 • Restauracja Astra • Pub u Czarnego • Chata Mazurska ul. Partyzantów 7 ul. Gołdapska 6 ul. Sembrzyckiego 18 c tel. 87 520 25 68 / 608 896 862 tel. 87 520 11 50 / 608 415 144 www.astra.olecko.pl • Cukiernia u Ludwiki [email protected] Plac Wolności 9 • Restauracja Colosseum • Bar Koala tel. 87 520 43 44 ul. Gołdapska 12 Plac Wolności 14 tel. 87 520 26 43 tel. 87 520 15 78 • Bar u Danusi www.hotelcolosseum.pl www.bar-koala.pl Plac Wolności 8 c tel. 798 917 694 • Restauracja KrystJan • Bar Skarpa ul.11 Listopada 9 ul. Sembrzyckiego 20 • Bar Smaczek tel. 87 520 26 10 tel. 87 520 18 50 ul. Gołdapska 31 www.krystjan.pl ul. Ełcka 4 • Bar Jurand tel. 664 035 929 / 87 621 17 98 • Restauracja Skarpa ul. Wojska Polskiego 17 ul. Sembrzyckiego 20 • Cukiernia-lodziarnia Delissa • Bar Sawosz Plac Wolności 9 tel. 87 520 18 50 ul. Targowa 6 www.skarpa.frame.pl tel. 662 053 924 tel. 87 520 30 69 www.delissa.pl • Restauracja Metamorfoza • Bar Dajana Plac Zamkowy 7 ul. Jeziorna 1 • Cukiernia Kasia tel. 87 520 49 30, 601 811 114 tel. 693 421 044 ul. Nocznickiego 26 www.zaczek.olecko.pl [email protected] tel. 87 610 76 43 • Bar Strefa Smaku • Bar Sałatkowy QUICK BREAK • Feniks Burger ul. 1 Maja 3 Plac Wolności 15 A ul. Armii Krajowej 24 B tel. 601 811 142 tel. 536 888 233 tel. 506 616 693 www.zaczek.olecko.pl • Pizzeria Prive • Kebab-grill • Kawiarnia Arts ul. Armii Krajowej 6 ul. Rzeźnicka 4 Plac Wolności 22 tel. 87 520 31 32, 505 314 536 tel. 517 672 520 8

Olecko nad Jeziorem Oleckim Wielkim 9 spacerkiem po Olecku Śladami przeszłości

Warto przejść się ulicami miasta, by przekonać się, jak historia i tradycja łączą się z nowoczesnym, prężnie działającym ośrodkiem. Olecko potrafi zaskoczyć – można tu wypocząć, aktywnie spędzić czas i poznać wiele ciekawych miejsc.

ul. Młynowa Trasa piesza, rowerowa – czas: ok. 2 godz. Plac 3 Zamkowy Centrum miasta (Plac Wolności) • młyn wodny (ul. Grunwaldzka) • ul. Zamkowa zabytkowe kamienice z przełomu XIX i XX w. (ul. Młynowa i Mazurska) • 4 2 XIX-wieczny kościół (ul. Zamkowa) • budynek dawnego starostwa i dawny zespół zamkowy (Plac Zamkowy) • 7 1 Plac Wolności plaża miejska z molo i skocznią 6 5 12 (Jezioro Oleckie Wielkie) • ul. Kolejowa zespół rekreacyjno-sportowy (ul. Park) • 8 zabytkowe zabudowania szkół pada listo (ul. Słowiańska) • cmentarz ewangelicki 9 ul. 11 11 (ul. 11 Listopada) • wieża ciśnień (ul. Kamienna) Park ul. Słowiańska • domy mieszkalne z końca XIX i XX w. 10 (ul. Kolejowa) • budynek dawnego Ratusza z 1818 r. w parku miejskim (Plac Wolności 1). ul. Gołdapska

Plac Wolności Dawniej był to jeden z największych w Europie rynków o wymiarach 255 × 215 × 228 × 255 m. Rozplanowany według zasad urbanistyki średniowiecznej, służył jako miejsce targowe. Od lewej: 1 Obecnie centrum placu zajmuje park z Pomnikiem Wdzięcz- widok na Plac Wolności ności, wzniesionym w 2000 r. w hołdzie zasłużonym dla Olecka. oraz Pomnik Wdzięczności 10

warto zobaczyć Budynek dawnego ratusza z 1818 r., Plac Wolności 1. Obecnie mieści się tu Urząd Miejski w Olecku.

Plac Wolności

Park jest pozostałością po cmentarzu, w środku którego, na wznie- Czy wiesz, że... sieniu, stał gotycki kościół. Po spaleniu w czasie II wojny świato- Najstarsze dzieło historyczno- -geograficzne Caspara Henne- wej został rozebrany, a pod koniec lat 80. jego miejsce zajęła nowa bergera z 1595 r., dotyczące świątynia katolicka. W alejce oddzielającej teren kościelny od parku przeszłości Prus – „Erclerung der znajduje się budynek dawnego ratusza z 1818 r. Wokół placu zlo- Preussischen grössern Landtaffel” – wspomina jako osobliwość roz- kalizowane są: pasaż handlowy, Centrum Informacji Turystycznej, miary oleckiego rynku i przytacza Regionalny Ośrodek Kultury „Mazury Garbate” oraz urzędy publiczne. legendę o ówczesnym staroście straduńskim, Wawrzyńcu von Halle, który założył się z kimś Ulica Grunwaldzka zamożnym o dużą sumę, że jeżeli Przy ul. Grunwaldzkiej 7, jednej z ulic prostopadle odchodzą- stanie na jednym końcu rynku na czele czterystu jeźdźców, to nie cych od Placu Wolności, znajduje się zabytkowy dom mieszkalny będzie widoczny z jego drugiego z 2. połowy XVIII w. o konstrukcji szachulcowej. Most na rzece krańca. Zakład wygrał, bo olecki Ledze prowadzi do młyna. Młyn 2 , kiedyś wodny, obecnie elek- rynek jest nietypowy, ze wzgó- rzem kościelnym pośrodku. tryczny, jest własnością prywatną. We młynie znajduje się sklep ze świeżym pieczywem. Na froncie budynku, nad balkonem, znajduje się data wybudowania – 1895 r.

warto wstąpić Młyn ul. Jagiellońska 2 Piekarnia, w której można kupić świeże, pyszne pieczywo.

Młyn – ul. Jagiellońska 2 11

Ulica Młynowa Kamieniczki w centrum Olecka Poruszając się wzdłuż ul. Młynowej, prostopadłej do ul. Grun- waldzkiej, można obejrzeć przedwojenną zabudowę miasta. Cie- kawe pod względem architektonicznym stare domy sąsiadują ze współczesną zabudową jednorodzinną.

Ulica Zamkowa Przy spokojnej uliczce znajduje się zespół kościoła parafialnego pw. Podwyższenia Krzyża Świętego 3 . Z daleka widoczna jest wieża, dobudowana ok. 1920 r. do neogotyckiego kościoła, powstałego w latach 1859–1861. We wnętrzu uwagę przykuwa ciekawy, drew- Budynek szkoły przy niany ołtarz. Obok kościoła znajduje się kapliczka, a w niej dębowy ul. Zamkowej krzyż misyjny ustawiony w 1960 r. Wyciek z krzyża w postaci „kropel krwi” zaobserwowano 10 września 1981 r. Od tego czasu to miejsce Od lewej: ołtarz i kościół pw. Podwyższenia Krzyża szczególnego kultu. Od 13 maja 1994 r. dekretem biskupa ełckiego Świętego, kaplica z dębowym ustanowiono je Diecezjalnym Sanktuarium Krzyża Świętego. krzyżem misyjnym 12

Plac Zamkowy Ulica Zamkowa dochodzi do miejsca, w którym w 1654 r. starosta ksią- żęcy Krzysztof Albrecht von Schönaich rozpoczął budowę okazałego zamku 4 . Przez wiele lat służył jako siedziba kolejnych starostów ksią- żęcych. Kiedy w XVIII w. zamek zaczął podupadać, przekazano go stad- ninie państwowej. W 1822 r. zamek spłonął i nie został odbudowany. W latach 80. XX w. przeprowadzono wykopaliska, podczas których od- kryto fragmenty konstrukcji XVII-wiecznego zamku z basztą. W miejscu dawnych ruin w 1897 r. stanął budynek starostwa powiatowego. Budynek dawnego starostwa, Obecnie w budynku mieści się Zespół Szkół Technicznych. Warto obecnie Zespół Szkół Tech- zwrócić uwagę na styl architektoniczny budynku. Jest on ciekawym nicznych przykładem publicznej budowli neogotyckiej na terenach dawnych Prus Wschodnich z charakterystycznymi ostrymi łukami w okienni- Dla dzieci cach oraz sklepieniem krzyżowo-żebrowym w wejściu do budynku. • Plac zabaw dla dzieci W pobliżu znajdują się również pozostałości z czasów przed loka- Plac Wolności 1 (centrum parku) cją miasta (1560 r.), relikty zamku z okresu XVI–XVIII w., fragmenty Zjeżdżalnie, huśtawki, małpi gaj w otoczeniu wiekowych drzew. umocnień ziemnych i bastionowych. • Plac zabaw dla dzieci ul. Sembrzyckiego Skate park, siłownia plenerowa, Drewniany mostek tory do jazdy rolkami i rowerami Zejście ze wzgórza zamkowego prowadzi do jeziora. W miejscu, oraz piramida linowa (za drewnianym mostkiem). gdzie wypływa z niego rzeka Lega, wybudowano długi, drewniany mostek 5 . Po obu jego stronach można zobaczyć ptaki gniazdują- ce w okolicznych trzcinach (np. kaczki krzyżówki, perkozy, łyski). War- Rzeka Lega i długi, drewniany mostek u jej ujścia do Jeziora to przystanąć, by poobserwować zwyczaje tych urokliwych stworzeń. Oleckiego Wielkiego Zimą gośćmi na mostku są łabędzie nieme (trudno przejść obok nich bez 13

„wkupnego” chleba). Mostek rozpoczyna popularny trakt spacerowy, Skocznia przy molo na plaży tzw. Wiewiórczą Ścieżkę, czyli trasę dydaktyczną wiodącą wokół jeziora. miejskiej i przedwojenne zdjęcie kompleksu sportowo- -rekreacyjnego Ulica Park Wzdłuż malowniczego brzegu jeziora, mijając m.in. zabytkową, drewnianą Chatę Mazurską z lat 20. XX w. 6 , można dojść do plaży miejskiej. Już z oddali widać molo i charakterystyczne wie- że skoczni 7 . To oryginalne kąpielisko jest jedynym tego rodzaju miejscem na Mazurach. Do dziś amatorzy skoków wykorzystują przedwojenną skocznię. Za ciekawymi zabudowaniami plażowymi rozciąga się Park Sportu i Rekreacji 8 – dawniej miejsce przygotowań niemieckiej kadry do igrzysk olimpijskich w 1936 r. Zespół sportowo- -rekreacyjny tworzą: stadion lekkoatletyczno-piłkarski, boiska, korty Chata Mazurska tenisowe, obozowisko, hala widowiskowo-sportowa z pływalnią, skate park, tory dla rolkarzy i rowerzystów, siłowania terenowa. Do na- Od lewej: park w centrum szych czasów zachowała się kamienna półrotunda 9 – pozostałość i siłownia plenerowa 14

Kamienna półrotunda i jej po pomniku żołnierzy niemieckich poległych pod Oleckiem w cza- ujęcie na przedwojennym zdjęciu lotniczym sie I wojny światowej. Od strony jeziora i stadionu do pomnika prowadzi wiadukt, przypominający o biegnącej w tym miejscu linii kolei wąskotorowej. Obecnie w tym miejscu wytyczona jest ścieżka rowerowa. Czy wiesz, że... Główna alejka parku kieruje spacerowiczów w stronę ul. Gołdap- Pomnik wraz z całym komplek- skiej, skąd już tylko kilka minut do ul. Słowiańskiej. sem sportowym, rekreacyjnym i parkowym powstał około 1927 r. Olecki monument, drugi pod Ulica Słowiańska względem wielkości w Prusach Wschodnich, wystawiony został Tu warto obejrzeć zabytkowe zabudowania szkół. Po lewej stronie z inicjatywy ówczesnego staro- znajduje się przedwojenny budynek szkoły z 1925 r. Dziś uczęsz- sty dr. Wachsmanna. Dziś w tym czają do niej oleccy gimnazjaliści. Po prawej stronie mieszczą się miejscu odbywają się przedsta- wienia teatralne, koncerty i inne zabudowania dawnego szpitala, obecnie jest to Ośrodek Szkolno- wydarzenia kulturalne. -Wychowawczy dla Dzieci Głuchych.

Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Głuchych

Budynek szkoły z 1925 r. 15 Ulica 11 Listopada Wśród drzew usytuowany jest cmentarz ewangelicki 10 – przedwojenny cmentarz wyznaniowy. Warto przystanąć przy przeniesio- nym w to miejsce z centrum miasta, odrestaurowanym w 2003 r. zabytkowym pomniku, wzniesionym ku czci poległych żołnierzy w wojnie prusko-austriackiej (1866) i prusko-francuskiej (1870– 1871). Obok znajduje się kwatera wojenna żołnierzy z I wojny światowej.

Ulica Kamienna Po przejściu cmentarza ewangelickiego łatwo zauważyć przed- wojenną wieżę ciśnień 11 . Wieża znajduje się na terenie osiedla Pomnik na cmentarzu domków jednorodzinnych, w pobliżu przedszkola. Zejście w dół ewangelickim ul. Kamienną prowadzi do ul. Kolejowej.

Ulica Kolejowa Malownicza ulica z szeregiem domów mieszkalnych, których bu- dowę datuje się na koniec XIX i początek XX w., biegnie w górę w kierunku centrum miasta. Na jej końcu, na skrzyżowaniu z ulicą Plac Wolności, po lewej stronie znajduje się budynek Urzędu Miej- skiego. Naprzeciwko niego rozciąga się park miejski 12 – wyspa zieleni w centrum miasta. Wspaniałe miejsce, by odpocząć i zakoń- czyć fascynującą wędrówkę. Zabytkowa wieża ciśnień

Zabytkowy budynek ratusza

Kamienice przy ul. Kolejowej 16

Na Wiewiórczej Ścieżce 17

Olecko dla aktywnych Dla sportowego ducha i relaksu

Na Wiewiórczej Ścieżce

Trasa piesza, rowerowa – 12 km wokół linii brzegowej Jeziora Oleckiego Wielkiego. Piesza wędrówka ok. 4 godz.

Dworek Mazurski k a 6 cza Ście ż wiór i e Wie l k i e 7 W i e c k 3 l e 5 O Karczma . Margrabowa z 2 1 e 4 J

Na tej urokliwej trasie można zobaczyć objęte prawną ochroną ciekawe gatunki roślin i zwierząt. Ścieżka ma swój początek na drew- Wzdłuż Wiewiórczej Ścieżki nianym mostku 1 , w miejscu, gdzie rzeka Lega wypływa z Jeziora ustawione są tablice informu- jące o występujących tu gatun- Oleckiego Wielkiego. Po obu stronach mostku znajdują się miejsca kach zwierząt, ptaków i roślin gniazdowania łabędzi, perkozów, łysek i kaczek krzyżówek. Spra- gnieni aktywnego wypoczynku goście mają do dyspozycji stanicę wodną z przystanią żeglarską i wypożyczalnią sprzętu pływające- go oraz klub nurkowy 2 . Urokami mazurskiego lata pozwala cieszyć się piaszczysta plaża miejska 3 . Już z oddali widać molo i wieżę skoczni, odtworzoną na podstawie przedwojennych zdjęć. Trochę tu gwarno, ale nie- zaprzeczalnie pięknie. Jest to teren kompleksu rekreacyjno-sportowego. Kilkadziesiąt metrów od plaży miejskiej znajdują się boiska, 18

Wiewiórczą Ścieżką koło przystani żeglarskiej

aktywnie nad wodą • Olecki Klub Wodny ul. Sembrzyckiego 18 b tel. 600 315 246 Szkolenia na patenty żeglarskie, rekreacyjno-sportowe rejsy po jeziorze, wypożyczalnia sprzętu wodnego • Oleckie Stowarzyszenie Nurko- we Amfiprion ul. Sembrzyckiego 18 b tel. 664 722 091 korty tenisowe, hala widowiskowo-sportowa z pływalnią Legą, Kursy nurkowe na wszystkich po- ziomach według standardów KP stadion, obozowisko 4 . Za plażą miejską rozciąga się trawiaste LOK i KDP PTTK, wypożyczalnia zbocze dzikiej plaży 5 – to kolejne miejsce do plażowania. Dalej sprzętu nurkowego • Pension ścieżka zanurza się w przybrzeżnym lesie. Cisza, spokój i tajemnica Rejsy po jeziorze łodzią motorową zaklęta w wiekowych drzewach nie pozostawiają nikogo obojęt- tel. 502 264 902 nym na niezwykłą urodę tego miejsca. • Strzeżone miejsca do kąpieli Plaża „Szyjka”, plaża miejska Mniej więcej po godzinie wolnego marszu brzegiem jeziora do- • Szkoła Windsurfingu chodzi się do Dworku Mazurskiego 6 . W lesie znajdują się domki Plaża miejska wypoczynkowe, hotel, restauracja. Nad jeziorem znajduje się plaża tel. 798 480 293 Szkolenia indywidualne i grupo- z pomostem i wypożyczalnią łódek, kajaków i rowerów wodnych. we, kursy, wypożyczalnia Warto odpocząć, bo to przedostatnie zagospodarowane miejsce przystankowe podczas tej wielokilometrowej marszruty. Za Dwor- Na wiewiórczym szlaku kiem Mazurskim trasa jest prosta i nieuciążliwa i, co najważniejsze, 19

Jeden z tarasów widokowych na trasie Wiewiórczej Ścieżki

Wypożyczalnie sprzętu wodnego • Żaglówki Olecki Klub Wodny ul. Sembrzyckiego 18b tel. 600 315 246 • Żaglówki, kajaki, canoe, łódki, rowery wodne MOSiR, ul. Park1 tel. 87 520 20 48 daje możliwość wielokrotnego podziwiania miasta z tarasów wi- • Żaglówki, łódki, kajaki, rowery OW Dworek Mazurski dokowych . tel. 664 732 771 Przy zwężeniu jeziora, w miejscu zwanym „Szyjką” 7 , znajduje się • Kajaki, łódki, rowery wodne, canoe Wypożyczalnia sprzętu wodnego kolejna strzeżona plaża. Jeśli ktoś ma ochotę, może zakończyć spacer Skocznia w tym miejscu – wygodna droga poprowadzi do miasta, po około ul. Park 1 (plaża miejska) pół godzinie dotrze się do centrum. Można też kontynuować spacer wzdłuż linii brzegowej jeziora. Drogę do drewnianego mostku, w którym rozpoczęła się nasza podróż, wskażą tablice. Wędrówka ścieżką to niezapomniana przygoda. Spacer nad jeziorem sprzyja docenieniu piękna mazurskiej przyrody. Urocze miejsca, zapach trzcin, widok ptaków – to wszystko relaksuje i wyzwala po- zytywną energię. A zatem, do zobaczenia na Wiewiórczej Ścieżce!

wypożyczalnia i serwis rowerów • Wypożyczalnia i serwis rowerów IMPULS Aleje Lipowe 1c tel. 87 520 36 92 czynna: pn.–pt. od 8.00 do 18.00 sob. od 8.00 do 14.00

Stały bywalec Wiewiórczej Ścieżki 653

653 660

Gołdapska

660

Gołdapska

Leśna Zespół rekreacyjno-sportowy

5 7 Olecki zespół sportowo-rekreacyjny mieści się Szeremety Parkowa 4 w zabytkowym parku, bezpośrednio przy- 3 legającym do brzegów Jeziora Oleckiego

1 Wielkiego, niespełna 500 m od centrum Gołdapska 2 6 Wiejska Wiejska miasta. W skład zespołu wchodzą: korty Grabowa

Kiepury Dębowa

Czerwonego Krzyża tenisowe, boiska do siatkówki plażo- S

Leśna z Gdańska

y M

m o n Sportowa wej, boisko piłkarskie ze sztuczną mu-

a iu

n sz

o ki

K Paderewskiego w Sp

as s

zt k Wieniawskiego a rawą, stadion lekkoatletyczno-piłkarski, a i c

e e n g r Akacjowa o o o w Klonowa

w 660 a a obozowisko, hala widowiskowo-sporto- Brzozowa 655 Leśna A le wa z pływalnią Legą, plaża miejska, skate Ludowa j

Wierzbowa a

4 5

Sembrzyckiego 0 park, trasy biegowe w parku, w którym -

8 l

c i

a Chopina znajdują się te obiekty, oraz trasa przyrodnicza 11 Listopada ZamkowyPlac wokół jeziora, tzw. Wiewiórcza Ścieżka.

K w

Sokola ł

o o w Jeziorna p sk

e ie

r go P

n a i r

11 Listopada k ty

a z Składowa a n

Wojska Polskiego Wojska 1 tó

Korty tenisoweWolności Pl. Pl. Wolności w Stroma

Na terenie Parku Sportu i RekreacjiZamkowa położonychCisowa jest 7 ogrodzonych Zielona kortów tenisowych z nawierzchnią ceglaną. Warto dodać, że korty

1 Maja

Wąska Warmińska Cicha

mająPl. Wolności sztuczne oświetlenie,Wolności Pl. więc można rozgrywać turnieje tenisa Środkowanocą. Dla wygody tenisistówGrunwaldzka przy kortachMłynowa znajduje się budynek

Mazurska z zapleczem socjalnym.Zyndrama

Słoneczna Pl. Wieży Ciśnień

Kamienna Korty otoczone są wysokimiJagiellońska drzewami, osłaniającymi przed silny- Wojska Polskiego

torowa mi podmuchamiNocznickiego wiatru oraz dającymi graczom wymarzony cień, y Lipowe Aleje Prz Kolejowa Przykamienna

w szczególności podczasW letnich upałów.

Oleckie korty tenisowe o

d n

Kolejowa W a

i ś n

ow Łąkowa

a Targowa

Produkcyjna S

i Przybyszewskiego e n k

ie B Rzeźnicka w

o ic

O z n

Konopnickiej

r a

i z

e e

w s z k

o k Kasprowicza Kościuszki w i

g j o Słowackiego Tartaczna

Żeromskiego Tunelowa

Syrokomli Batorego

Asnyka

... Ludowej Kajki

Armii Armii

Szosa do Świętajna do Szosa Kościuszki Ełcka 655 Mickiewicza D

ą b

r Orzeszkowej Aleja Zwycięstwa o Zamostowa w s

ki Reja ej N

Mereckiego o

r Reja w Mickiewicza id

Zana a

Dąbrowskiej 660 Norwida

Ełcka Kościuszki Boh. Białostocczyzny Żeromskiego

Baczyńskiego Orzeszkowej za ślnic Prusa Rzemie Sta a Tuwima Kochano -wskiego

Kościuszki

660

d Ełcka

l 655

s k

rupina a do K Szos 21

Corocznie, od czerwca do września, w każdą niedzielę rozgrywane Oleckie boiska do piłki są turnieje tenisowe dla wszystkich chętnych. siatkowej

Boiska do siatkówki plażowej 2 informacje Niemal naprzeciwko kortów tenisowych znajdują się dwa ogrodzone boiska do siatkówki plażowej. Można również rozgrywać w tym • Centrum Informacji Turystycznej Plac Wolności 22 miejscu turnieje piłki nożnej plażowej, ponieważ powierzchnia pia- tel. 87 520 49 48 sku wynosi 60 × 30 m. www.it.olecko.eu Co roku latem rozgrywane są tu m.in. ogólnopolskie turnieje o pu- • Miejski Ośrodek Sportu char burmistrza Olecka z określoną pulą nagród. i Rekreacji ul. Park 1 tel. 87 520 20 48 Boisko piłkarskie ze sztuczną murawą 3 Rezerwacja obiektów sportowych (korty tenisowe, boiska, stadion Kilkadziesiąt metrów za kortami tenisowymi zlokalizowane jest lekkoatletyczno-piłkarski, obozowi- boisko piłkarskie ze sztuczną murawą najnowszej generacji o wy- sko, hala widowiskowo-sportowa z pływalnią) miarach 90 × 56 m. Zarządca – Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji – dysponuje przenośnymi bramkami różnych rozmiarów. Boisko jest ogrodzone, oświetlone, posiada trybuny na 186 miejsc. Boisko treningowe

... 22

Zawody lekkoatletyczne Stadion lekkoatletyczno-piłkarski 4 Stadion Miejski jest częścią wybudowanego jeszcze przed II wojną światową kompleksu sportowego, który służył niemieckim olimpijczy- kom do przygotowań przed olimpiadą w 1936 r. w Berlinie. Obecnie stadion posiada licencję Polskiego Związku Lekkiej Atletyki. W skład stadionu lekkoatletyczno-piłkarskiego wchodzą: Mecze na oleckim stadionie – boisko piłkarskie trawiaste 100 × 60 m; – bieżnia sześciotorowa o długości 400 m, wykonana z tartanu najnowszej generacji (CONIPUR M), 6 torów wokół, 8 torów na prostej, odcinek 129 m z dwoma dodatkowymi torami na prostej; – tartanowe rozbiegi do skoku w dal i trójskoku, skoku wzwyż, skoku o tyczce, rzutu oszczepem, klatka do rzutu młotem i dys- kiem, pchnięcia kulą. Na terenie obiektu znajdują się trybuny z indywidualnymi foteli- kami na 990 osób, w tym 370 pod trybuną krytą, budynek dla spikerów i sędziów, a kilkanaście metrów od płyty boiska budynek magazynowy na sprzęt sportowy. Cały obiekt jest ogrodzony i oświetlony. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Olecku posiada sprzęt i urzą- dzenia sportowe niezbędne do rozgrywania zawodów lekkoatle- tycznych na najwyższym poziomie. Do stadionu prowadzi droga dojazdowa z możliwością parkowa- nia samochodów osobowych i autobusów. 23

Obozowisko 5 Pole biwakowe wraz z zapleczem socjalno-sanitarnym, które może pomieścić do 60 osób, zlokalizowane jest nieopodal stadionu lekkoatletyczno-piłkarskiego. W podpiwniczonym, parterowym budynku socjalnym z tarasem znajdują się łazienki, kuchnia ogólno- dostępna dla gości, recepcja. Przygotowano również stałe miejsce do grillowania i miejsca z ławkami na ognisko. Budynek i teren obozowiska dostępny jest dla osób niepełno- sprawnych. Teren jest ogrodzony i oświetlony. Na polu biwakowym

Hala widowiskowo-sportowa z pływalnią Legą 6 Hala usytuowana jest w sąsiedztwie Jeziora Oleckiego Wielkiego, stadionu lekkoatletyczno-piłkarskiego oraz tej części miasta, gdzie położonych jest najwięcej hoteli, ośrodków wypoczynkowych, pensjonatów i kwater prywatnych. A to wszystko zaledwie 500 m od centrum Olecka. Każda zainteresowana sportem osoba może bez problemu znaleźć tu coś dla siebie. W obiekcie znajdują się m.in. pełnowymiarowe boiska do siatkówki, koszykówki, piłki ręcznej, halowej piłki noż- nej, sala fitness, sala do squasha, bieżnia zakończona piaskownicą Rozgrywki w siatkówkę w hali do skoku w dal, ścianka wspinaczkowa, siłownia, hala basenowa Lega oraz zespół SPA. Atutem hali jest możliwość korzystania z niej jednocześnie kilkuna- Lega – hala widowiskowo- stu grup w różnych dyscyplinach sportowych, które nie będą sobie -sportowa z pływalnią 24

wzajemnie przeszkadzać, ponieważ boisko główne ma 40 × 20 m w hali o powierzchni 48 × 30 m, z możliwością dzielenia na trzy boiska o wymiarach 30 × 16 m. Pomyślano również o lekkoatletach – stworzono m.in. 60-metro- wą bieżnię, zakończoną skocznią w dal. Ci, którzy nie mają lęku wysokości, mogą skorzystać z najwyższej w regionie ściany wspinaczkowej o wysokości 15 m z wydzielo- nym sektorem o wysokości 10 m do rozgrywania wspinaczki na czas. Rywalizacji sportowej na tej części hali może docelowo przyglądać się ponad 600 osób (412 miejsc siedzących oraz 200 miejsc na składanych trybunach). Nad trybunami znajdują się osobne kabiny dla spikerów i dziennikarzy. W hali ponadto znajduje się: – sala do sportów walki; – siłownia z podestami dla ciężarowców; – sala do squasha; – sala do fitness / scena; – scena estradowa; – basen pływacki 25 m z trybunami na 156 miejsc; Różne formy aktywności – basen rekreacyjny z atrakcyjnymi natryskami. i rekreacji na hali Lega Dla zregenerowania sił zapraszamy do skorzystania z komplek- Wielkie imprezy i mecze sowego SPA, w skład którego wchodzą: sauna sucha, sauna mo- w hali Lega kra, łaźnia parowa, grota solna, grota lodowa, kabina infrared, 25

pomieszczenia do masażu, prysznice wrażeń, pomieszczenia do Plaża miejska wypoczynku. Przy hali może jednorazowo zaparkować 122 samochodów oso- Coś dla ciała bowych (w tym 12 stanowisk dla osób niepełnosprawnych) oraz • Centrum Odnowy Biologicznej 8 autobusów. Goliat. Klinika Zdrowia i Urody Aleje Lipowe 1 tel. 87 619 68 13 Plaża miejska 7 www.golita-olecko.pl W Olecku uwagę turystów przykuwa przede wszystkim jezioro Siłownie, SPA • Mezomorf fitness & gym z unikalnym molo zakończonym wieżą. ul. Grunwaldzka 15 Zbudowano je nad Jeziorem Oleckim Wielkim około 1930 r. Na tel. 500 662 060 terenie tego strzeżonego miejskiego kąpieliska znajduje się m.in. www.mezomorf.pl • Hala Lega wypożyczalnia sprzętu pływającego, baza Wodnego Ochotnicze- ul. Park 1 go Pogotowania Ratunkowego, piętrowy bar z zadaszoną wiatą, tel. 87 520 20 48 boisko do gry w siatkówkę, zaplecze sanitarne. Tutaj też w czasie www.mosir.olecko.pl lata odbywa się wiele imprez sportowych i kulturalnych. Teren jest Tory do jazdy rowerem w części ogrodzony.

Skate park 8 Na utwardzonym placu, nieopodal placu zabaw dla dzieci, w sąsiedztwie pasażu spacerowego i Jeziora Oleckiego Wielkiego znajduje się skate park. Tu dzieci i młodzież próbują swoich sił i umiejętności m.in. na betonowej rampie. Obok wybudowano tory do jazdy rowerem oraz na rolkach. 26

Na szlakach Mazur Garbatych

. 27

Szlakami Mazur Garbatych

Trasy turystyczne

Wszystkie trasy są przeznaczone i opisane na potrzeby turystyki rowe- rowej, co nie znaczy, że nie można ich wykorzystywać do wędrówek pieszych czy też wycieczek. Trasy biegną drogami gruntowymi i as- faltowymi – drugorzędnymi, przyjaznymi dla rowerów, a tylko tam, gdzie jest to niezbędne – drogami głównymi, i to na bardzo krótkich odcinkach. Każda trasa jest pętlą (rozpoczyna się i kończy w Olecku). Trasy możemy skrócić, poruszając się według oznakowania. Szcze- gółowy opis tras znajduje się na stronie www.olecko.pl w zakład- ce turystyka – szlaki turystyczne (zobacz również mapę na okładce). Jedna z dróg na trasie wędrówek TRASA NR 1 W kierunku doliny Rospudy. Trasa oznaczona kolorem czerwonym. Przebieg: Olecko – Raczki Wielkie – Sadłowina – Kotowina – Bolesty – Wierciochy – Wojnasy – Markowskie – Krupin – Imionki – Olecko. Długość trasy – 46 km. Skrótem: Godziejewo – Krzyżewko – Markowskie (znaki czarne) – 29 km. Niektóre atrakcje na trasie: Olecko. Budynek dawnego • Olecko – relikty zamku z okresu XVI–XVIII w., fragment umoc- starostwa nień ziemnych, bastionowych, nowożytnych i budynek dawnego starostwa, zespół kościoła parafialnego pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – kościół neogotycki wybudowany w latach 1859 –1861 jest widoczny z daleka dzięki wieży kościelnej; • ponadto na trasie: dawne pasy graniczne, cmentarz wojenny z I wojny światowej, cmentarz ewangelicki, urokliwy krajobraz Mazur Garbatych. 28

TRASA NR 2 Wokół sudawskiej warowni. Trasa oznaczona kolorem zielonym. Przebieg: Olecko – Jezioro Sedraneckie – Łęgowo – Olszewo – Jurki – Niemsty – Cichy – Nowiny – Dybowo – Gryzy – Doliwy – Dobki – Rosochackie – Olecko. Długość trasy – 54 km. Skrótem: przez Doliwski Borek – 35 km. Zajazd Sedranki Niektóre atrakcje na trasie: • Olecko – przedwojenny kompleks sportowy. Powstał około 1927 r. Na całość składały się: dwa stadiony, hipodrom, strzelnica, korty i oryginalne kąpielisko miejskie oraz kamienna półrotunda; • zespół dworsko-parkowy z podwórzem gospodarczym w Nie- mstach. Od strony drogi dojazdowej w narożu widoczny wielo- boczny ryzalit; • zespół dworski w Cichym – obiekty pałacowo-parkowe z roz- ległym podwórzem gospodarczym usytuowane są w środku wsi, Dworek w Niemstach w pobliżu kościoła. Pałac w swej zasadniczej części wzniesiony został w 1750 r. (z tego czasu pozostały mury korpusu głównego). W 1848 r. został znacznie powiększony i przebudowany. W latach 70. XX w. przeszedł gruntowny remont. Założony na rzucie litery L, dwukondygnacyjny, przykryty dachami czterospadowymi. W elewacji frontowej mocno wysunięty murowany przedsionek, Kościół parafialny i zabu- poprzedzony szerokimi schodami, podtrzymujący duży taras dowania dworskie w Cichym z ozdobną balustradą; 29 • kościół w Cichym pochodzi z 1566 r. Znajdują się w nim płyty na- grobne rodziny Giżyckich z XVII w. Na przesmyku pomiędzy jeziorami Stopka i Długim – wczesnośredniowieczne grodzisko Jaćwingów; • pozostałości budownictwa kolejowego – przepusty i wiadukty. Dobrze zachowany został wiadukt w Doliwach.

TRASA NR 3 Na Szeską Górę. Trasa oznaczona kolorem fioletowym. Zabudowania we wsi Dobki Przebieg: Olecko – Sedranki – Babki Oleckie – Lenarty – Biała Dworek Mazurski Olecka – Monety – Szarejki – Guzy – Szeszki – Golubie Wężew- skie – Wężewo – Sokółki – Czukty – Barany – Olszewo – Jezioro Sedraneckie – Sedranki – Olecko. Długość trasy – 60 km. S k r ó t e m : z Szarejek do Olszewa przez Stożne (znaki czarne) – 40 km. Niektóre atrakcje na trasie: • Chata Mazurska w Olecku – dawna siedziba Towarzystwa Gim- Wieś Olszewo nastycznego (1928); • Dworek Mazurski – przedwojenny pensjonat; • młyn z dwoma kamieniami młyńskimi w Sedrankach; • grodzisko Jaćwingów Zamkowa Góra (Szwedzki Szaniec); • we wsi Lenarty – dwór i park z 1. połowy XIX w.; • Biała Olecka – odbudowany pałac. Rezydencja usytuowana jest między niewielkim parkiem a przestronnym podwórzem go- spodarczo-inwentarskim. Obszerna, dwukondygnacyjna budowla, Pałac w Białej Oleckiej

Dworek Mazurski nad Jeziorem Oleckim Wielkim 30

wzniesiona na planie prostokąta z wielobocznymi wieżyczkami w narożach od frontu przykryta jest wysokim dachem czterospado- wym. W elewacji frontowej, taras przed wejściem głównym pod- trzymywany przez cztery kolumny. Do dziś robi wrażenie; • Szarejki – kościół gotycki z XVI w., w nim późnobarokowy ołtarz (1720 r.) rzeźbiony przez Pfeffera z Królewca; • Szeska Góra (309 m n.p.m.) – druga pod względem wysokości po Górze Dylewskiej (312 m) góra Pojezierza Mazurskiego, a trze- cia po Wieżycy (329 m) na całym Niżu Polskim. Zawsze stanowiła Kościół parafialny w Szarejkach cel wycieczek. Na górze pokrytej lasem rosną m.in. cisy. Wysokości względne osiągają 50–60 m.

TRASA NR 4 Doliną Legi. Trasa oznaczona kolorem niebieskim. Przebieg: Olecko – Olecko Małe – Zatyki – Kijewo – Babki Gąsec- kie – Pomiany – Gąsiorowo – Gąsiorówko – Kleszczewo – Starosty – Nowy Młyn – Wieliczki – Markowskie – Krupin – Imionki – Olecko. Długość trasy – 52 km. Skrótem:przez Wieliczki (patrz mapa, znaki czarne) – 28 km. Mazurski Dwór w Siejniku Niektóre atrakcje na trasie: • XIX-wieczny młyn w Olecku. Dawniej młyn wodny nad rzeką Legą, dzisiaj elektryczny; Wieliczki. Modrzewiowy kościół 31

• drewniany kościół w Wieliczkach – najstarszy drewniany kościół Pejzaże Mazur Garbatych na Mazurach. Wewnątrz późnobarokowy ołtarz ze sceną ukrzy- żowania, rzeźbiony przez Schoebla z Marggrabowej (1708 r.). Pierwsze organy ufundowano dopiero w 1876 r. Zniszczone przez Rosjan podczas I wojny światowej, zostały odrestaurowane przez organmistrza Nowaka z Królewca w 1920 r. Pięknym przykładem snycerki jest galeryjkowy ołtarz przy wejściu do zakrystii, upamięt- niający tragiczny czas najazdu tatarskiego. W rzeźbieniach ambony odnajdziemy herby fundatorów odbudowy kościoła.

TRASA NR 5 Do Krzywego. Trasa oznaczona kolorami zielonym i czerwonym. Przebieg: Olecko – Rosochackie – Osada Giże – Orzechówko – Giże – Pensjonat w Giżach Dworackie – Jurkowo – Krzywe – Dudki – Zajdy – Kukowo – Olecko. Długość trasy – 48 km. Kukowo. Widok na dawny cmentarz ewangelicki Skrótem:przez Dudki (znaki czarne) – 29 km. Niektóre atrakcje na trasie: • Giże – dawny majątek ziemski z okazałym dworem. Obecnie dwór zachował pierwotny wygląd, z wyjątkiem pokrycia dachu. Tuż przy drodze mieści się budynek gospodarczy z końca XIX w.; • Kukowo – obok budynku dawnej szkoły znajduje się pomnik ofiar I wojny światowej, pochodzących ze wsi i okolic; urokliwy krajobraz Mazur Garbatych, gdzie pagórki przeplatają się z licznymi jeziorami. 32

TRASA NR 6 Nad jezioro Garbaś. Trasa oznaczona kolorami fioletowym i czerwonym. Przebieg: Olecko – Sedranki – Pieńki – Babki Oleckie – Dąbrow- skie – Borawskie Małe – Plewki – jez. Garbaś – Jaworek – Plewki Bialskie Pola – Lenarty – Biała Olecka – Lenarty – Babki Oleckie – Pieńki – Sedranki – Olecko. Długość trasy – 43 km. Skrótem: z Plewek do Bialskich Pól (znaki czarne) – 34 km. Niektóre atrakcje na trasie: • Olecko – plaża miejska z drewnianym molo i charakterystyczną skocznią; • przepusty pod olbrzymim nasypem zbudowanej w 1911 r. Oleckiej Kolejki Wąskotorowej; • grodzisko Jaćwingów Zamkowa Góra (Szwedzki Szaniec), a nieco dalej – Dąbrowa Góra; • pałac w Białej Oleckiej – dawny zespół pałacowo-dworski, więcej – Puszcza Borecka trasa nr 3; • Lenarty – majątek rycerski (695 ha), pałac z 1. połowy XIX w. Aleja drzew prowadzi do dawnego cmentarza, po którym pozosta- ło tylko kilka pomnikowych drzew.

Daniele Zamkowa Góra – grodzisko w Dąbrowskich a

i p