BIURO PROJEKTÓW URBANISTYKI I ARCHITEKTURY EM Ul. Narutowicza 14/ 5A • 20-004 Lublin • tel. / fax. (0-81)534-40-30 e-mail em.lublin@ wp.pl spółka z o.o. NIP: 712-100-82-86 REGON: 43055202 KRS: 0000074188 Kapitał zakładowy: 50 000 zł.

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PUCHACZÓW

Zał ącznik Nr 1 Do uchwały Nr XXVIII/166/12 Rady Gminy Puchaczów z dnia 18 grudnia 2012 r.

Puchaczów pa ździernik 2012

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów ______

ZESPÓŁ AUTORSKI Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Przyj ętego Uchwał ą Rady Gminy Puchaczów Nr IV/15/10 z dnia 30 grudnia 2010 r.

GŁÓWNY PROJEKTANT - mgr in ż. arch. El żbieta M ącik

- tok formalno – prawny - mgr. Aleksandra Świerczy ńska - tech. Jolanta Gajos - komunikacja (konsultacje) - mgr in ż. Tadeusz Laskowski - in żynieria sanitarna - mgr in ż. Edward Pomorski - elektroenergetyka i telekomunikacja - in ż. Jerzy Żali ński - ochrona i kształtowanie środowiska - mgr Joanna Czopek - rolnictwo - mgr.in ż. Waldemar Wi ącek - opracowanie graficzne - in ż. arch. Paulina Filas - mgr in ż. Paweł Butry ński

ZESPÓŁ AUTORSKI Zmian Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów uchwalonych Uchwał ą Rady Gminy Puchaczów Nr XXVIII/166/12 z dnia 18 grudnia 2012 r.

GŁÓWNY PROJEKTANT - mgr in ż. arch. El żbieta M ącik

- tok formalno – prawny - mgr. Aleksandra Świerczy ńska

- mgr in ż. arch. Bartosz Żułtak

- ochrona i kształtowanie środowiska - mgr Rafał Kołty ś

- opracowania bran żowe - mgr in ż. Paweł Butry ński

- tech. Andrzej Adamiak

- mgr Patrycja Kwieci ńska-Turek

- mgr in ż. arch. Bartosz Żułtak

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 2 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów ______

SPIS TRE ŚCI

strona

Zespół autorski

1. INFORMACJE OGÓLNE 7

1.1 Podstawa opracowania ...... 1.2 Cel i zakres opracowania ......

2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU 10

2.1 Uwarunkowania ponadlokalne ...... 10 2.2 Demografia ...... 10 2.2.1 Liczba ludno ści i rozmieszczenie przestrzenne 2.2.1.1.1 Gęsto ść zaludnienia gminy 2.2.2 Struktura wiekowa, przyrost naturalny 2.2.2.1.1 Urodzenia 2.2.2.1.2 Zgony 2.2.2.1.3 Przyrost naturalny 2.2.2.1.4 Migracja ludno ści 2.2.2.1.5 Struktura wiekowa według płci i wieku

2.2.2.1.6 Wnioski wynikaj ące ze stanu zasobów ludzkich 2.2.3 Bezrobocie 2.2.4 Zatrudnienie 2.2.5 Prognoza demograficzna 2.2.6 Ocena standardów życia i obsługi mieszka ńców

2.3 Uwarunkowania przyrodnicze ...... 21 2.3.1 Poło żenie geograficzne 2.3.2 Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego Charakterystyka abiotycznych elementów środowiska przyrodniczego 2.3.2.1 Zarys budowy geologicznej i rze źby terenu 2.3.2.2 Klimat 2.3.2.3 Topoklimat 2.3.2.4 Wody 2.3.2.5 Charakterystyka geologiczno - in żynierska 2.3.2.6 Charakterystyka biotycznych elementów środowiska przyrodniczego 2.3.3 Obszary i obiekty chronione 2.3.3.1 Obszary i obiekty prawnie chronione 2.3.3.2 Tereny deficytu ekologicnego 2.3.3.3 Tereny cenne ekologicznie wskazane do wzmocnienia 2.3.4 Ocena stanu sanitarnego środowiska 2.3.5 Ocena odporno ści środowiska na degradacj ę 2.3.5.1 Odporno ść gleb na degradacj ę 2.3.5.2 Odporno ść szaty ro ślinnej na degradacj ę 2.3.5.3 Odporno ść wód na degradacj ę 2.3.6 Ocena fizjograficznych warunków rozwoju gminy 2.3.7 Ocena dotychczasowego rozwoju gminy na tle

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 3 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów ______

uwarunkowa ń przyrodniczych i zasobów środowiska przyrodniczego

2.4 Uwarunkowania kulturowe . 57 2.4.1 Najstarsze ślady osadnictwa 2.4.2 Trakty i osadnictwo pó źno średniowieczne – geneza współczesnej sieci osiedle ńczej 2.4.3 Architektura rezydencjonalna i ziele ń komponowana 2.4.4 Architektura sakralna 2.4.5 Cmentarze parafialne, cmentarze, groby i mogiły wojenne 2.4.6 Urbanistyka 2.4.7 Ruralistyka 2.4.8 Inne zabytki na obszarze gminy

2.5 Fizjonomia gminy ...... 75

2.6 Charakterystyka istniej ącej struktury funkcjonalno-przestrzennej . 76

2.7 Elementy programowe rozwoju gminy ...... 78 2.7.1 Mieszkalnictwo 2.7.2 Usługi 2.7.3 Rolnictwo

2.8 System transportowy ...... 85 2.8.1 Komunikacja kolejowa 2.8.1.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.8.1.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.8.2 Komunikacja drogowa 2.8.2.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.8.2.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.8.3 Komunikacja publiczna 2.8.3.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.8.3.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego

2.8.4 Techniczne zaplecze motoryzacji

2.8.4.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.8.4.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego

2.9 Systemy infrastruktury technicznej ...... 88 2.9.1 Elektroenergetyka i o świetlenie 2.9.1.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.9.1.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.9.2 Telekomunikacja 2.9.2.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.9.2.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.9.3 Zaopatrzenie w wod ę 2.9.3.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.9.3.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.9.4 Odprowadzanie ścieków komunalnych i deszczowych 2.9.4.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.9.4.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 4 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów ______

2.9.5 Gospodarka cieplna i gazyfikacja 2.9.5.1 Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju 2.9.5.2 Wnioski z oceny stanu istniej ącego 2.9.6 Gospodarka odpadami Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju

3. PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY 93

3.1 Cele rozwoju ...... 3.1.1 Cel generalny 3.2 Obszary priorytetowe 3.3 Cele strategiczne ...... 3.4 Wnioski do ustalenia kierunków rozwoju gminy

4. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 96

4.1 Priorytety rozwojowe ......

5. POLITYKA PRZESTRZENNA 99

5.1 Główne czynniki rozwojowe i przekształce ń ...... 99

5.2 Struktura funkcjonalno-przestrzenna ...... 100 5.2.1 Zasady rozwoju i zagospodarowania głównych jednostek strukturalnych 5.2.1.1 Układ osadniczy 5.2.1.2 Obszary aktywno ści gospodarczej 5.2.1.3 Obszary o funkcji rekreacyjnej

5.2.2 Polityka strefowa

5.3 Główne zasady polityki przestrzennej ...... 109 5.3.1 Obszary obj ęte ochron ą prawn ą oraz ogranicze ń

przestrzennych

5.3.2 Zasady realizacji zagospodarowania przestrzennego

5.3.3 Podstawowe zasady zagospodarowania

5.3.3.1 Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego 5.3.3.2 Ochrona środowiska kulturowego 5.3.3.3 Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej 5.3.3.4 System transportowy 5.3.3.5 Infrastruktura techniczna

6. WNIOSKI DO AKTUALIZACJI PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 143

7. CZ ĘŚĆ GRAFICZNA

7.1 Schematy w tek ście 7.1.1 Infrastruktura techniczna: elektroenergetyka i telekomunikacja – stan 2008 7.1.2 Infrastruktura techniczna: system wodoci ągowy i kanalizacji sanitarnej – stan 2008

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 5 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów ______

7.1.3 Infrastruktura techniczna: system gazowniczy i ciepłowniczy – stan 2008 7.1.4 Komunikacja i kategoryzacja dróg – stan 2008 7.1.5 Model docelowy struktury funkcjonalno – przestrzennej

7.2 Plansze diagnozy stanu 7.2.1 Inwentaryzacja – stan 2008, skala 1:10 000 7.2.2 Uwarunkowania przyrodnicze, skala 1:10 000 7.2.3 Warto ści kulturowe, skala 1:25 000

7.3 Plansze kierunków rozwoju 7.3.1 Kierunki zagospodarowania przestrzennego, plansza podstawowa skala 1:10 000 7.3.1 a Plansza zmian studium 1: 10 000 7.3.2 Kierunki rozwoju komunikacji, skala 1:25 000 7.3.3 Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej – sie ć wodoci ągowa i kanalizacja skala 1:25 000 7.3.4 Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej – sie ć gazowa i ciepłownicza skala 1:25 000 7.3.5 Kierunki rozwoju elektroenergetyki i telekomunikacji skala1:25 000

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 6

1. INFORMACJE OGÓLNE

1.1. Podstawa opracowania

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów opracowane jest zgodnie z wymogami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r.(tekst jednolity Dz.U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717 z pó źniejszymi zmianami).

1.2. Cel i zakres opracowania

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest podstawowym elementem planistycznym okre ślaj ącym uwarunkowania, cele i kierunki polityki przestrzennej w obszarze gminy. Uwzgl ędnia ono rozwi ązania przyj ęte w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego. Zawarte w studium ustalenia maj ą charakter wi ążą cych rekomendacji dla administracji samorz ądowej przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Celem opracowania jest uzyskanie podstawowego narz ędzia do prowadzenia polityki przestrzennej i rozwoju społeczno-gospodarczego gminy w zakresie ładu przestrzennego, komunikacji, infrastruktury technicznej, a w szczególno ści w oparciu o diagnoz ę stanu istniej ącego: - okre ślenie uwarunkowa ń rozwoju; - okre ślenie kierunków rozwoju przestrzennego; - okre ślenie zasad polityki przestrzennej; - okre ślenie zasad i kierunków rozwoju infrastruktury technicznej; - okre ślenie obszarów dla których nale ży opracowa ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, - stworzenie podstawy do budowy systemu informacji przestrzennej; - stworzenie podstawy do negocjacji warunków wprowadzenia programów wojewódzkich i rz ądowych; - stworzenie narz ędzia do promocji i podejmowania bie żą cych decyzji administracyjnych. Studium nie jest przepisem gminnym, a uchwalone w nim kierunki zagospodarowania przestrzennego b ędą realizowane poprzez miejscowe plany zagospodarowania Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział I INFORMACJE OGÓLNE ______przestrzennego. Studium zgodnie z ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. nie jest aktem prawa miejscowego i nie stanowi podstawy do wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Jest natomiast obligatoryjnym wielobran żowym opracowaniem, uwzgl ędniaj ącym długofalowe zamierzenia, okre ślaj ącym kierunki przemian przestrzennych i infrastruktury technicznej na obszarze całej gminy. Metoda opracowania studium powstała na podstawie analizy metod opracowywania studium dla innych porównywalnych gmin. Metoda jest pochodną długoletnich do świadcze ń planistycznych i znajomo ści problemów gminy przez zespół opracowuj ący studium oraz osoby współpracuj ące ze strony Urz ędu Gminy.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów uwzgl ędnia uwarunkowania wynikaj ące z: - dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu; - stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony; - stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; - warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia; - zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia; - potrzeb i mo żliwo ści rozwoju gminy; - stanu prawnego gruntów; - wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów szczególnych; - wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych; - wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin oraz zasobów wód podziemnych; - wyst ępowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych; - stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami; - zada ń słu żą cych realizacji ponad lokalnych celów publicznych.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów ustala: - kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów,

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 8 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział I INFORMACJE OGÓLNE ______

- kierunki i wska źniki dotycz ące zagospodarowania oraz u żytkowania terenów, w tym tereny wył ączone spod zabudowy, - obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego; - obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; - kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej; - obszary, na którym rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym; - obszary, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponad lokalnym, zgodnie z ustaleniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego; - obszary, dla których sporz ądzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowi ązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania; - obszary, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; - kierunki i zasady kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej; - obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi i osuwania si ę mas ziemnych; - Studium stanowi podstawowe narz ędzie strategiczne stanowi ące pierwszy poziom planowania gminy. B ędąc podstawowym instrumentem gospodarki przestrzennej Studium umo żliwia poprawne opracowanie i prowadzenie programów operacyjnych gminy jak: program gospodarki gruntami, program inwestycji publicznych, program aktywacji obszarów strategicznych, program promocji gminy. W studium jest okre ślony system planowania na poziomie gminy, zarówno pod wzgl ędem zale żno ści i uwarunkowa ń wynikaj ących ze strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego województwa, rejestru zada ń wojewódzkich jak i powiąza ń z innymi dokumentami o charakterze gminnym.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 9 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU

2.1 Uwarunkowania ponadlokalne

W planie zagospodarowania przestrzennego Województwa Lubelskiego gmina Puchaczów okre ślona jest jako cz ęść obszaru metropolitalnego Lublina. Oznacza to, że rozwój gminy rozwa żać trzeba jako proces uzale żniony od koniunktury rozwojowej cało ści organizmu Metropolii Lubelskiej. Gmina Puchaczów jest gmin ą rolnicz ą, zgodnie z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego rolnictwo wraz z powstaniem rynku hurtowego produktów rolno- ogrodniczych b ędzie jednym z głównych kierunków rozwoju województwa. Obok rolnictwa rozwin ął si ę przemysł wydobywczy, w oparciu o zasoby w ęgla kamiennego wydobywanego w miejscowo ściach Bogdanka i Nadrybie poprzez Kopalni ę W ęgla Kamiennego Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A. w oparciu o zaplecze surowcowe Północno – wschodnie obszary gminy poło żone s ą w granicach Poleskiego Parku Narodowego, południowo – zachodnie tereny znajduj ą si ę w granicach Nadwieprza ńskiego Parku Krajobrazowego. Obszary te przedzielone s ą dolin ą rzeki Świnka wzdłu ż której w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego wyznaczono korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym, ł ącz ący Nadwieprza ński Park Krajobrazowy z Chełmskim Obszarem Chronionego Krajobrazu.

2.2 Demografia 2.2.1 Liczba ludno ści i rozmieszczenie przestrzenne W dniu 31.12.2007 obszar gminy Puchaczów zamieszkiwało 4.993 osób, co stanowiło 8,7% liczby ludno ści powiatu ł ęczy ńskiego i ok. 0,5% liczby ludno ści województwa lubelskiego. Do oceny zmian liczby ludno ści wykorzystane zostały dane z lat 1997-2007, tj. ostatnie dziesi ęciolecie. W dniu 31.12.1997 ludno ść gminy liczyła 4.806 osób i na przestrzeni dziesi ęciu lat nast ępował systematyczny wzrost liczby ludno ści. W liczbach bezwzgl ędnych wzrost ten wyniósł 281 osoby, co stanowiło ok. 6% w stosunku do stanu ludno ści z 31.12.1997. Średnie tempo wzrostu ludno ści w tym okresie wynosiło ok. 28 osób rocznie.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 10 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Tabela: Liczba ludno ści w gminie Puchaczów na dzie ń 31.12.2009 r. z podziałem na męż czyzn i kobiety Lp. Miejscowo ść Liczba Męż czy źni Kobiety mieszka ńców 1. Puchaczów 685 340 345 2. Stara Wie ś 209 100 109 3. Brzeziny 307 138 169 4. Wesołówka 195 92 103 5. Jasieniec 147 76 71 6. Albertów 373 194 179 7. Ciechanki 701 339 362 8. Ostrówek 452 225 227 9. Szpica 314 157 157 10. Zawadów 322 152 170 11. Turowola 385 173 212 12. Kol. Turowola 144 77 67 13. Bogdanka 226 105 121 14. Nadrybie Dwór 181 79 102 15. Nadrybie Wie ś 302 153 149 16. Nadrybie Ukazowe 148 68 80 5 091 2453 2638 Ogółem:

Liczba mieszka ńców w poszczególnych miejscowo ściach jest do ść zró żnicowana. Najwi ęcej ludno ści zamieszkuje we wsi Puchaczów 685 osób w południowo wschodniej cz ęś ci gminy. Ludno ść zamieszkała we wsi Puchaczów stanowi 13,46% liczby mieszka ńców gminy. Najsłabiej zaludniona jest południowa cz ęść gminy.

2.2.1.1 Gęsto ść zaludnienia gminy Gmina Puchaczów nale ży do jednej z najsłabiej zaludnionych gmin wiejskich w powiecie łęczy ńskim. G ęsto ść zaludnienia dla gminy wynosiła (stan na 31.12.2007) 55 osób/km 2. Jest to warto ść prawie o połow ę ni ższa ni ż g ęsto ści zaludnienia dla powiatu ł ęczy ńskiego, w tym samym okresie – 90 osób/km 2, ale wy ższa do średniej g ęsto ści zaludnienia dla terenów wiejskich województwa lubelskiego, która wynosi 48 osób/km 2 – 31.12.2007. Miejscowo ści poło żone w południowej cz ęś ci gminy charakteryzuje niski wska źnik zaludnienia. Dla sołectw poło żonych we wschodniej i centralnej cz ęś ci gminy wska źnik g ęsto ści zaludnienia jest znacznie wy ższy. Powy ższ ą problematyk ę obrazuje tabela.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 11 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Tabela: Liczba ludno ści i g ęsto ść zaludnienia w gminie na tle powiatu świdnickiego i województwa lubelskiego wg Rocznika Statystycznego Województwa lubelskiego – grudzie ń 2007

Wyszczególnienie Liczba ludno ści Powierzchnia w km 2 Gęsto ść zaludnienia 1 2 3 4 Ogółem gmina 4.993 91,7 55 osób/km 2 Puchaczów Ogółem pow. 57.101 636,7 90 osób/km 2 łęczynski woj. lubelskie – tereny 1.044.624 21.796 48 osób/km 2 wiejskie

2.2.2 Struktura wiekowa, przyrost naturalny 2.2.2.1 Urodzenia Prawidłowy, długotrwały rozwój gospodarczy gminy warunkuj ą poprawne stosunki demograficzne oraz korzystne tendencje zachodz ące w zjawiskach demograficznych. W gminie Puchaczów w okresie ostatnich dziesi ęciu lat utrzymuje si ę stały poziom urodze ń. W 1997 r. wska źnik urodze ń w liczbach bezwzgl ędnych wynosił 64 osób. Wska źnik urodze ń na dzie ń 31.12.2007 w gminie Puchaczów wynosił w liczbach bezwzgl ędnych 69 osób. Istotny wpływ na kształtowanie urodze ń odgrywa wiek kobiet. Wynika to z ró żnicy aktywno ści rozrodczej w poszczególnych rocznikach wieku. Z przeprowadzonej analizy struktury kobiet w wieku rozrodczym (15-49 lat) wynika, że najwi ększy wzrost liczby kobiet miał miejsce w wieku 25-29 lat. Na dzie ń 31.12.1997 liczba kobiet w wieku 25-29 lat w gminie wynosiła 129 osób natomiast na dzie ń 31.12.2007 liczba kobiet w tym przedziale wiekowym wynosiła 216 osób. 2.2.2.2 Zgony Liczba zgonów jest obok liczby urodze ń podstawowym czynnikiem kształtuj ącym liczb ę i struktur ę ludno ści wg płci i wieku. Przy utrzymanej liczbie urodze ń, naturalne ubytki ludno ści w omawianym okresie 1997-2007 utrzymały si ę praktycznie na tym samym poziomie. Liczba zgonów w ci ągu roku 2007 wynosiła w liczbach bezwzgl ędnych 61, co daje wska źnik na 1000 ludno ści 12,2 osoby. Obserwowany od kilku lat proces starzenia si ę ludno ści ma wpływ na wzrost ogólnego współczynnika zgonów. Współczynnik ten wynosił w analogicznym okresie na terenach wiejskich woj. lubelskiego 12,4 czyli gmina ma bardzo zbli żony współczynnika zgonów do średniego w całym województwie lubelskim. Potencjał biologiczny charakteryzuje współczynnik dynamiki demograficznej (liczba urodzeń żywych przypadaj ąca na 1 zgon) ilustruje tabela.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 12 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Tabela: Współczynnik dynamiki demograficznej

Wyszczególnienie Urodzenia żywe Zgony Współczynnik dynamiki demograficznej 1 2 3 4 Ogółem gmina 69 61 1,1311 Puchaczów powiat ł ęczy ński 610 522 1,1685 woj. lubelskie – tereny 10.993 13.121 0,8320 wiejskie

2.2.2.3 Przyrost naturalny Przyrost naturalny na terenie gminy w dniu 31.12.2007 był dodatni i wynosił ogółem 8 osób (m ęż czy źni – 0, kobiety - 8). W przeliczeniu na 1000 mieszka ńców współczynnik przyrostu naturalnego wynosił 1,6‰. Na terenie powiatu łeczynskiego w analogicznym okresie przyrost naturalny był dodani i współczynnik wynosił 1,5‰. (m ęż czy źni - -21 osoby, kobiety – 109 osób), a na terenach wiejskich w województwie lubelskim wska źnik ten wynosił w 2007 r. – 2‰.

2.2.2.4 Migracja ludno ści W latach 1997-2007 na terenie gminy zmieniło si ę saldo migracji z ujemnego w 1997 (-18) osób na dodatnie w 2007 38 osób. Zwi ększenie migracji nast ępowało sukcesywnie i w 2002 r. saldo migracji wynosiło ju ż 38 osób. Liczby osób napływaj ących były znacznie wi ększe od odpływaj ących. Ró żnice te ilustruje ni żej podana tabela.

Rok Napływ Odpływ Saldo ogółem z miast ze wsi ogółem do miast na wie ś 1 2 3 4 5 6 7 8 1997 56 27 29 74 40 34 - 18 2007 128 87 41 90 36 54 38

2.2.2.5 Struktura ludno ści według płci i wieku Wa żnym elementem struktury ludno ściowej jest wiek mieszka ńców gminy, wzajemne proporcje pomi ędzy poszczególnymi grupami wiekowymi. Analiza struktury wieku ludno ści gminy wskazuje na post ępuj ący proces zmniejszania si ę ludno ści w wieku przedprodukcyjnym. Świadcz ą o tym poni ższe dane:

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 13 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

- udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym zmniejszył si ę z 26,4% w 1997 do 23% w 2007, - udział ludno ści w wieku produkcyjnym znacznie si ę zwi ększył z 53,3% w 1997 do 60,5% w 2007. - udział ludno ści w wieku poprodukcyjnym zmniejszył si ę z 20,3% w 1997 do 16,5% w 2007. Struktur ę wieku w gminie, w powiecie i województwie lubelskim w 2007 r. ilustruje ni żej podana tabela:

Ludno ść Wyszczególnienie ogółem w wieku w wieku w wieku przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym gmina Puchaczów 4.993 19,3% 64,1% 16,5% powiat ł ęczy ński 57.101 22% 66% 12% woj. lubelskie gm. wiejskie 1.044.624 22% 59,5% 18,5%

W gminie Puchaczów tak jak w całym województwie lubelskim wyst ępuje zjawisko starzenia si ę ludno ści. Zmniejsza si ę wprawdzie ilo ść ludno ści w wieku poprodukcyjnym (1997 r. – 20,3% a w 2007 r. – 16,5%), ale wyst ępuje natomiast znaczne zmniejszenie si ę liczby ludno ści w wieku przedprodukcyjnym (1997 r. – 26,4 % a w 2007 r. 23%). Jest to proces deformacji struktury wieku. Efektem tego procesu jest wska źnik obci ąż enia ekonomicznego ludno ści pracuj ącej przez grupy wieku przedprodukcyjnego i poprodukcyjnego. Obserwowany w gminie wzrost liczby ludno ści w wieku produkcyjnym spowodował spadek obci ąż enia ekonomicznego. Na ka żde 100 osób w wieku produkcyjnym w 2007 r. przypadało 65,3 osoby w wieku nieprodukcyjnym, natomiast w 2007r. wska źnik ten dla powiatu ł ęczy ńskiego wynosił 51,5 (na terenach wiejskich woj. lubelskiego 68,2).

Tabela: Udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie Puchaczów na dzie ń 31.XII.2007 Grupa wieku Liczba ludno ści % udziału ludno ść ogółem 4.993 100,0% w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat) 1.146 23,0% w wieku produkcyjnym (18-64 lata dla męż czyzn i 18-59 lat dla kobiet), 3.021 60,5% w wieku poprodukcyjnym (65 lat i wi ęcej dla m ęż czyzn i 60 lat i wi ęcej dla kobiet) 862 16,5%

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 14 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Tabela: Udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie Puchaczów na dzie ń 31.XII.1997 Grupa wieku Liczba ludno ści % udziału ludno ść ogółem 4.712 100,0% w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat) 1.244 26,4% w wieku produkcyjnym (18-64 lata dla męż czyzn i 18-59 lat dla kobiet), 2.514 53,3% w wieku poprodukcyjnym (65 lat i wi ęcej dla m ęż czyzn i 60 lat i wi ęcej dla kobiet) 954 20,3%

Struktura ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie Puchaczów porównanie w latach 1997 - 2007

3500

3000

2500

2000 wiek przedprodukcyjny 1500 wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny 1000

500

0 1997 2007

Braki w materiałach statystycznych Głównego Urz ędu Statystycznego rozpoznania zjawiska aktywno ści zawodowej w grupie wieku 18-24 lat (młodzie ż w wieku studenckim, zawierania mał żeństw i tworzenia nowych gospodarstw domowych) i wł ączenie jej w cało ści do grupy zawodowo czynnej daje nieprawdziwy (sztucznie zawy żony) ilo ściowy obraz grupy produkcyjnej. Z danych GUS wynika że osoby w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat) stanowiły w 2007 – 23,0% ogółu populacji, w wieku produkcyjnym (18-64 lata dla m ęż czyzn i 18-59 lat dla kobiet) – 60,5% populacji, za ś w wieku poprodukcyjnym (65 lat i wi ęcej dla m ęż czyzn i 60 lat i wi ęcej dla kobiet) – stanowiły 16,5% populacji.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 15 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

W strukturze mieszka ńców gminy obserwuje si ę stał ą dysproporcj ę mi ędzy liczb ą m ęż czyzn i kobiet. Współczynnik feminizacji kształtuje si ę na poziomie 105 kobiety na 100 m ęż czyzn w 2007 r. dla porównania 1997 r. współczynnik feminizacji kształtował si ę w granicach 104 kobiet na 100 m ęż czyzn, co obrazuje poni ższa tabela:

Ilo ść kobiet Rok Ogółem Męż czy źni Kobiety na 100 m ęż czyzn Gmina 4.712 2.314 2.398 103,6 Puchaczów 1997 100% 49,1% 50,9% Gmina 4.993 2.435 2558 105,0 Puchaczów 2007 100% 48,7% 51,3% powiat ł ęczy ński 57.101 28.085 29.016 103,3 2007 100% 49,1% 50,9% woj. Lubelskiego 1.044.624 517.741 527.310 101,8 gminy wiejski w 100% 49,5% 50,5% 2007

Jak wida ć z powy ższej tabeli nast ępuje stopniowe zwi ększanie si ę dysproporcji ilo ściowych pomi ędzy płciami. Dysproporcje w strukturze płci na terenie gminy s ą widoczne przy porównaniu ze wska źnikami feminizmu dla powiatu ł ęczy ńskiego i gminami wiejskimi woj. lubelskiego (odpowiednio 103,3 i 101,8 kobiet na 100 m ęż czyzn). Omawiane zjawisko obrazuje wy żej podana tabela.

2.2.2.6 Wnioski wynikaj ące ze stanu zasobów ludzkich Analiza poszczególnych zjawisk demograficznych na przestrzeni lat 1997-2007 wskazuje na pewne korzystne procesy które miały miejsce, a s ą to: - dodatni przyrost naturalny, - dodatnie saldo migracji. - Wzrost kobiet w grupie wiekowej najkorzystniejszej do prokreacji. Czynnikiem negatywnymi na przestrzeni ostatnich 10 lat, jest: - niekorzystna struktura wieku, ° stosunkowo niski udział ludno ści młodej (0-17 lat) – 23,0%, ° systematyczny wzrost liczby ludno ści w wieku produkcyjnym (60,5%), ° stosunkowo wysoki udział ludno ści w wieku poprodukcyjnym (16,5%), - wzrost współczynnika feminizacji, - znaczny wska źnik obci ąż enia ekonomicznego ludno ści w wieku produkcyjnym ludno ści ą w wieku przed i poprodukcyjnym (65,3 osób/100 osób w wieku produkcyjnym).

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 16 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Warunkiem utrzymania tendencji wzrostowej w strukturze demograficznej gminy b ędzie szybki wzrost gospodarczy gminy spowodowany rozbudow ą kopalni w ęgla kamiennego jak równie ż powstaniem rynku hurtowego produktów rolno-ogrodniczych i wzrostu zapotrzebowania na nowe miejsca pracy.

2.2.3 Bezrobocie Gmina Puchaczów jak wiele gmin regionu lubelskiego boryka si ę z problemem bezrobocia. W III kwartale 2009 r. w gminie Puchaczów było 176 bezrobotnych, w tym 68 m ęż czyzn oraz 108 kobiet. Liczb ę bezrobotnych na przełomie lat (2003-2007) przedstawia poni ższe zestawienie: Liczba bezrobotnych według danych GUS dla gminy Puchaczów porównanie w latach 2003- 2007 Lata Liczba Liczba osób czynna Stopa bezrobocia zawodowo w wieku % bezrobotnych od 18 roku życia 2003 345 2791 12,3 2004 338 2828 11,9 2005 319 2913 10,9 2006 276 2972 9,2 2007 170 3021 5,6

Miernikiem nat ęż enia bezrobocia jest stopa bezrobocia liczona jako stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludno ści czynnej zawodowo. W gminie Puchaczów wska źnik ten wynosił 5,6% w 2007 r. i jak wida ć z powy ższej tabeli na przełomie ostatnich 5 lat zmniejszył si ę z 12,3%. W powiecie ł ęczy ńskim zgodnie z danymi GUS stopa bezrobocia rejestrowanego wynosiła 12% natomiast w województwie lubelskim 13%. Wska źnik bezrobocia jako stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludno ści czynnej zawodowo dla powiatu Ł ęczy ńskiego wynosił w 2007 r. 8,2% natomiast dla województwa lubelskiego gmin wiejskich 9,5%. Jednym z najwi ększych pracodawców w regionie lubelskim działaj ącym na terenie Gminy Puchaczów jest kopalnia Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A.. Pomimo tego, jednym z wi ększych problemów w gminie jest bezrobocie. W ostatnim kwartale 2007 r. w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Ł ęcznej z terenu Gminy Puchaczów zarejestrowanych było 170 osób

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 17 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______bezrobotnych, w tym 103 kobiety. W roku 2008 zarejestrowanych było 160 bezrobotnych, w tym 95 kobiet. W roku 2009 bezrobotnych było 176 osób, w tym 108 kobiet. Zatem liczba osób bezrobotnych maleje, ale wska źnik bezrobocia jest wci ąż do ść wysoki. Nieznaczny wzrost liczby bezrobotnych w 2009 r. wynikał zdaniem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej m.in. z wcze śniej zgłaszanych przez pracodawc ę zwolnie ń grupowych oraz redukcji w mniejszych przedsi ębiorstwach. Z kolei spadek liczby bezrobotnych w latach wcze śniejszych jest wynikiem po cz ęś ci nasilaj ącym si ę zjawiskiem emigracji zarobkowych, przede wszystkim do pa ństw Europy Zachodniej (Irlandia, Anglia, Holandia). Szanse uzyskania pracy zale żą od poziomu wykształcenia bezrobotnych i zgodno ści ich kwalifikacji zawodowych z zapotrzebowaniem rynku pracy. Wi ększ ą mobilno ść zawodow ą i umiej ętno ść przystosowania si ę do wzrastaj ących wymaga ń wobec zatrudnianych osób, posiadaj ą ludzie z wy ższym wykształceniem. Pod wzgl ędem poziomu wykształcenia najliczniejsz ą kategori ę w gminie stanowi ą bezrobotni z wykształceniem zawodowym i podstawowym. Najmniejszy procent bezrobotnych wyst ępuje w grupie osób posiadaj ących wykształcenie wy ższe. W śród bezrobotnych na terenie gminy z wykształceniem wy ższym w pa ździerniku 2009 r. było 26 osób na 173 osoby bezrobotne ogółem w podanym okresie. Nale ży stwierdzi ć, i ż ci ągle istotnym problemem jest bezrobocie w śród kobiet, w przedziale wiekowym 25 a 34 rokiem życia z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym najcz ęś ciej bez do świadczenia zawodowego. Problemem wartym uwagi jest równie ż długotrwałe bezrobocie, czyli pozostawanie bez pracy powy żej 24 miesi ęcy. Na terenie gminy Puchaczów istnieje równie ż zjawisko ukrytego bezrobocia, które jest trudne do rozpoznania, a jego zidentyfikowanie wymaga specjalnych bada ń ankietowych lub te ż stosowania statystycznych metod szacunkowych. Na obszarze gminy Puchaczów zjawisko dotyczy przede wszystkim indywidualnych gospodarstw rolnych na wsi, które dla znacznej cz ęś ci mieszka ńców gminy stanowi ą jedyne źródło utrzymania. Umiej ętno ści zawodowe i czynniki osobowo ści s ą głównym kryterium stosowanym przy doborze pracowników. Du ża cz ęść osób bezrobotnych, kształcona i zdobywaj ąca do świadczenie w warunkach dawniej funkcjonuj ących przedsi ębiorstw, nie odpowiada wymaganiom obecnego rynku pracy. Według panuj ących tendencji, kwalifikacje zawodowe osób niezale żnie od posiadanego wykształcenia, uzupełniane s ą umiej ętno ściami takimi jak: język obcy, obsługa programów komputerowych, ksi ęgowych czy graficznych. Niezb ędne

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 18 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______okazuj ą si ę równie ż umiej ętno ści negocjacji, twórczego rozwi ązywania problemów oraz odpowiedniego reagowania na wszelkie zmiany.

2.2.4 Zatrudnienie W obszarze gminy Puchaczów wg danych z Urz ędu Gminy Puchaczów na dzie ń 31.12.2009 r. liczba mieszka ńców wynosi 5 091. Udział ludno ści w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w roku 2006 przedstawiał si ę nast ępuj ąco: Ogółem: 4 884 osoby, w tym: • w wieku przedprodukcyjnym: 1 139, w tym kobiety: 558, • w wieku produkcyjnym: 2 913, w tym kobiety: 1 371, • w wieku poprodukcyjnym: 83, w tym kobiety: 572.

Udział ludno ści pracuj ącej z kolei w poszczególnych bran żach w roku 2006 przedstawiał si ę w nast ępuj ący sposób: Ogółem: 4 422 osób ( w tym kobiety 594): • przemysł i budownictwo: 3844 osoby, • usługi rynkowe: 313 osób, • usługi nierynkowe: 265 osób.

Powy ższe dane pochodz ące ze Strategii Rozwoju Lokalnego Gminy Puchaczów na lata 2007- 2015 nie mog ą by ć miarodajne dla oceny aktywno ści zawodowej mieszka ńców gminy, gdy ż dotycz ą równie ż zatrudnienia w kopalni Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A., która zatrudnia wiele osób zamieszkałych poza terenem gminy Puchaczów. Poza zatrudnieniem w kopalni znaczna cz ęść mieszka ńców gminy utrzymuje si ę z rolnictwa . Na przestrzeni jednak ostatnich kilkunastu lat nastąpił niewielki wzrost zatrudnienia w działalno ści pozarolniczej. Dotyczy to głównie usług rynkowych i nierynkowych, poprawiaj ąc struktur ę zatrudnienia na lokalnym rynku pracy. Nie oznacza to jednak odchodzenia od rolnictwa, które jest głównym działem gospodarki w gminie. Zupełnie nowym kierunkiem w produkcji rolnej jest rolnictwo ekologiczne, prowadzone obecnie przez dwa gospodarstwa rolne na terenie gminy oraz rozwój agroturystyki, prowadzonej aktualnie przez 4 gospodarstwa agroturystyczne. Ponadto atrakcyjna lokalizacja gminy w sąsiedztwie Pojezierza Ł ęczy ńsko – Włodawskiego oraz jej walory przyrodniczo – krajobrazowe sprzyjaj ą rozwojowi bazy turystyczno – rekreacyjnej.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 19 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.2.5 Prognoza demograficzna Prognoz ę rozwoju demograficznego gminy Puchaczów opracowano przy uwzgl ędnianiu diagnozy stanu istniej ącego, wieloletnich tendencji przyrostu migracyjnego ludno ści gminy oraz opracowanej przez Główny Urz ąd Statystyczny prognozy ludno ści na lata 2008 – 2035. Zgodnie z przyj ętymi zało żeniami prognozy ludno ści na lata 2008-2035, zmiany w intensywno ści urodze ń i zgonów spowoduj ą utrzymywanie si ę dodatniego przyrostu naturalnego (ró żnica mi ędzy liczb ą urodze ń i zgonów) do 2013 roku. W kolejnych latach – wraz z post ępuj ącymi niekorzystnymi zmianami w strukturze ludno ści według wieku oraz zmniejszaniem si ę liczebno ści kobiet w wieku rozrodczym – przewidywany jest ujemny przyrost naturalny, który z ka żdym kolejnym rokiem prognozy b ędzie si ę pogł ębiał. W wi ększo ści województw liczba urodze ń osi ągnie maksymalny poziom w 2012 r., natomiast w województwie lubelskim tendencja rosn ąca wyga śnie w 2010 r. W 2035 r. poziom urodze ń w województwach b ędzie stanowił od 60% do 79% urodze ń z roku 2007. Przedłu żanie si ę utrzymuj ących od kilku lat tendencji ujemnego przyrostu naturalnego oraz niskiej płodno ści kobiet rzutuje na niewielki przyrost ludno ści. Na przełomie ostatnich lat w gminie Puchaczów mo żna zaobserwowa ć symptomy niekorzystnych zjawisk demograficznych, takich jak ujemny przyrost naturalny, (stan na dzie ń 31 grudnia 2008 r. wynosił -3), „starzenie si ę” społecze ństwa czy te ż migracje zarobkowe coraz wi ększej ilo ści młodych osób (saldo migracji stałej, czyli ró żnica mi ędzy napływem a odpływem ludno ści na dzie ń 31 grudnia 2008 r. wynosiło 41). Problemem do rozwi ązania staje si ę zatem stworzenie atrakcyjnych warunków do zatrzymania wykształconej młodzie ży w gminie. Struktura wiekowa ludno ści gminy Puchaczów jest rozpatrywana według wieku i jest bardzo zbli żona do struktury krajowej, tzn. najliczniejsz ą grup ę stanowi ą osoby w wieku produkcyjnym, a najmniejsz ą grup ę stanowi ą osoby w wieku powy żej 60-ciu lat. Rozpatruj ąc zmiany demograficzne na przełomie lat nale ży wzi ąć pod uwag ę fakt, i ż liczba mieszka ńców systematycznie ro śnie, zmniejsza si ę natomiast liczba osób w wieku przedszkolnym oraz w wieku poprodukcyjnym, natomiast ro śnie liczba osób w wieku 7-15 lat i osób dorosłych w wieku produkcyjnym. Utrzymywanie si ę podobnych tendencji w gminie na przełomie najbli ższych lat mo że w konsekwencji doprowadzi ć do nasilenia si ę zjawiska „starzenia si ę wsi”.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 20 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.2.6 Ocena standardów życia i obsługi mieszka ńców Z problemów przedstawionych w niniejszym opracowaniu najtrudniejszym zadaniem jest ocena jako ści życia i zamieszkania mieszka ńców gminy. Ocena ta bowiem nie jest jednoznaczna z uwagi na nieporównywalne czynniki kształtuj ące wizerunek gminy oraz na subiektywno ść takich ocen. Z analiz Studium wynika, że korzystnie mog ą by ć ocenianie perspektywy rozwoju gminy z uwagi na nowo – projektowan ą elektrowni ę kondensacyjn ą w rejonie wsi Zawadów oraz dalszy rozwój kopalni Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A. oraz pomimo tych typowo przemysłowych bran ż równie ż rozwój nowych dziedzin rolnictwa, takich jak rolnictwo ekologiczne czy agroturystyka. Rozwój gminy Puchaczów na tle powstawania nowych zakładów czy powi ększania ju ż istniej ących ma szans ę wpłyn ąć na popraw ę jako ści życia mieszka ńców oraz zmniejszenia liczby osób bezrobotnych w gminie. Ponadto bardzo dobrze funkcjonuj ący Zespół Szkół wraz ze Szkoł ą Podstawow ą, Gimnazjum, Liceum i Przedszkolem z wykwalifikowan ą kadr ą nauczycielsk ą, obecność terenów inwestycyjnych oraz dobra infrastruktura wsi powinny sprzyja ć zadowoleniu zarówno mieszka ńców gminy jak i gmin s ąsiednich. Gmina Puchaczów ma wi ęc szans ę sta ć si ę gmin ą o wysokim standardzie życia jej mieszka ńców przy dobrym zagospodarowaniu jej zasobami oraz wykorzystaniu obecnych trendów. Szans ę t ą stwarzaj ą: - coraz wi ększa popularno ść zamieszkania „poza miastem”, - moda na turystyk ę, rekreacj ę oraz rozwój agroturystyki, - współpraca z sołectwami, - wykorzystanie środków unijnych dost ępnych dla społeczno ści wiejskiej.

2.3 Uwarunkowania przyrodnicze 2.3.1 Poło żenie geograficzne Administracyjnie gmina Puchaczów stanowi jednostk ę podstawow ą powiatu Łęczy ńskiego i wraz z nim poło żona jest w centralnej cz ęś ci województwa lubelskiego. Znacznie ciekawsze jest umiejscowienie opracowywanego terenu w systemie regionów fizjograficznych Lubelszczyzny, bowiem na obszarze gminy znajduj ą si ę fragmenty dwóch krain geograficznych o zupełnie odmiennych cechach środowiska przyrodniczego, a tak że użytkowania terenu.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 21 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Południowo-zachodni skrawek nale ży do Wy żyny Lubelskiej, która reprezentowana jest przez subregion Płaskowy żu Łuszczowskiego o ści śle jego fragment wyodr ębniony w podziałach fizjograficznych jako dolin ę Środkowego Wieprza. Pozostała cz ęść gminy nale ży do mezoregionu okre ślonego Polesiem Lubelskim, w tej cz ęś ci zwanej przez Chałubi ńsk ą i Wilgata Pojezierzem Ł ęczy ńsko-Włodawskim, a ści śle w jego zachodniej, brze żnej strefie. Poło żenie fizjograficzne gminy Puchaczów, w tym jego komponenty w istotny sposób decyduj ą o u żytkowaniu terenu, które jest rezultatem jego przeszło ści geologicznej i geomorfologicznej.

2.3.2 Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego Charakterystyka abiotycznych elementów środowiska przyrodniczego 2.3.2.1 Zarys budowy geologicznej i rzeźby terenu W budowie geologicznej obszaru wyst ępuj ą wszystkie formacje geologiczne od paleozoiku do kenozoiku. W podło żu paleozoicznym nadbudowuj ącym krystaliczne skały proterezoiku, dominuj ą utwory dewonu i karbonu. Nie maj ą one istotnego znaczenia dla rozwoju przestrzennego gminy Puchaczów, chocia ż s ą wa żne dla sfery społeczno–gospodarczej. Karbo ńskie osady reprezentowane przez tzw. karbon produktywny stanowi ą podstawowe bogactwo naturalne Lubelszczyzny; gmina poło żona jest w strefie wyst ępowania zasobnego zło ża w ęgla kamiennego eksploatowanego ponad 30 lat ju ż w trzech zakładach wydobywczych, w tym Bogdanka i Nadrybie na terenie gminy Puchaczów. Na osadach paleozoiku zdeponowane zostały skały mezozoiku reprezentowane przez wapienie jury i kredy o mi ąż szo ści około 600m. Wykształcone s ą jako margle, wapienie, piaskowce glaukonitowe (alb); kreda pisz ąca i opoki górnego mastrychtu. Sporadycznie udokumentowane s ą osady trzeciorz ędu (paleogen, eocen i oligocen). Zdecydowanie podstawowe znaczenie dla planowania przestrzennego maj ą utwory czwartorz ędowe, które pozostawiły zlodowacenia kontynentalne ( środkowopolskie i południowo-polskie) oraz powstały współcze śnie (holocen). Formy geomorfologiczne wyst ępuj ące w omawianym obszarze tworz ą mozaik ę jednostek o zró żnicowanej morfogenezie, hipsometrii, wielko ści a przede wszystkim wykształcenia litologicznego. Najwi ększe powierzchnie w centralnej i południowej cz ęś ci zajmuj ą równiny piaszczyste zbudowane z piasków i mułków rzeczno-peryglacyjnych, piasków i żwirów wodnolodowcowych nierozdzielonych, piaski, mułki i iły jeziorno– rozlewiskowych. Wokół jeziora Turowolskiego, jeziora Nadrybie, w okolicach Ostrówka

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 22 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______utworzyły si ę rozległe równiny torfowe, które buduj ą namuły i torfy (patrz mapa ekofizjografii). Drobniejsze formy geomorfologiczne: pokrywy pyłowe (rejon Turowoli, Ciechanek, Ostrówka), pokrywy lessowe na wierzchowinie mi ędzyrzeca Świnki i Mogielnicy, równiny jeziorne (mi ędzy Turowol ą a Kanałem Wieprz–Krzna). Znajduj ący si ę w obr ębie gminy fragment doliny Wieprza reprezentuje w pełni wykształcon ą form ę morfologiczn ą, z rozległym płaskim dnem (teras akumulacyjny) zbudowanym z piasków i mułków terasów zalewowych. Z krótkiego przegl ądu warunków geologiczno–geomorfologicznych wynikaj ą nast ępuj ące wnioski ogólne i szczegółowe: 1) morfogeneza plejstoce ńska obszaru gminy przejawia si ę w wyst ępowaniu typów rze źby, z których najwa żniejsze to: • typy form pochodzenia rzecznego (akumulacyjne i erozyjne): - doliny rzeczne: terasy akumulacyjny najni ższy i teras akumulacyjny młodszy w dolinie Wieprza, - kraw ędzie i stoki: wysoczyzny i terasów, - młode rozci ęcia erozyjne, wyst ępuj ące z du żą frekwencj ą na stokach pokrywy lessowej w strefie doliny Wieprza, - stoki strome reprezentowane przez kraw ędź denudacyjn ą o równole żnikowym przebiegu od Ciechanek (doliny Wieprza) do Kolonia Wesołówka w rejonie Kanału Wieprz–Krzna, • typy form pochodzenia eolicznego: - zniszczone erozyjnie wydmy w strefie Ostrówek – Jasieniec, - pokrywy pyłowe, - równiny lessowe, • typy form pochodzenia denudacyjnego: - osta ńce, nieliczne w rejonie jeziora Turowolskiego i Bogdanki, - zagł ębienia bezodpływowe o ró żnej genezie, • typy form pochodzenia jeziornego: - równiny jeziorne, reprezentowane przez niewielki fragment pomi ędzy jez. Turowolskim a Kanałem Wieprz–Krzna, - równiny piaszczyste, płat na północ od doliny Świnki, • typy utworzone przez ro ślinno ść : - równiny torfowe, opisane płaty w rejonie Turowoli i Ostrówka.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 23 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2) hipsometrycznie s ą to w wi ększo ści typy form płaskich, równinnych, o niewielkich deniwelacjach; znacznie mniejszy jest udział powierzchniowy form wkl ęsłych: dolin, zagł ębie ń bezodpływowych i rozci ęć erozyjnych a zupełnie marginalny jest udział form wypukłych (wydmy, osta ńce). Rze źba terenu jest przeto charakterystyczna dla krajobrazów poleskich, z zaznaczaj ącym si ę jeszcze – jak to w strefie brzegowej – udziałem form wy ższych, 3) poza równinami torfowymi, wi ększo ść form geomorfologicznych jest przydatna dla zabudowy, ma korzystne warunki geologiczno–in żynierskie dla posadowienia budynków. Przewa żaj ą obszary gruntów spoistych, zwartych, półzwartych i twardoplastycznych, gruntów sypkich średnio zag ęszczonych i skał, na których nie wyst ępuj ą zjawiska geodynamiczne, 4) monotonny charakter rze źby nie odpowiada jednak wielo ści form morfologicznych, które decyduj ą o pojeziernym krajobrazie, w którym aczkolwiek nie zachowały si ę liczne jeziora, to czytelne s ą ślady ich wyst ępowania (równiny jeziorne i torfowe).

Szczególn ą cecha gminy Puchaczów jest poło żenie w zasi ęgu wyst ępowania w ęgla kamiennego. Na wschód od o środka gminnego, na kierunku NW–SE, przebiega wa żny rozłam tektoniczny, tzw. uskok Kocka, wyznaczaj ący granice wyst ępowania karbonu produktywnego, czyli złó ż w ęgla kamiennego. Koncesja nr.5/2009 Ministra Środowiska na eksplatacj ę podaje, że przemysłowe zasoby zło ża kopalin mo żliwego do wydobycia na koniec 2006r. wynosiły 345784 tys.ton, a zasoby nieprzemysłowe si ęgały 125594 tys. ton. Powierzchnia obszaru górniczego „PuchaczówV” wynosi 73365492 km² i poło żona jest na terenie gminy Cyców, Ludwinów i Puchaczów, a powierzchnia terenu górniczego jest równa 86642826 km². To najwa żniejsze bogactwo naturalne w charakteryzowanym obszarze, a jednocze śnie fragment najwa żniejszego zagł ębia w ęglowego w kraju. Eksploatacja w ęgla – rozpocz ęta budow ą pierwszej kopalni w 1974r. – spowodowała szereg zmian w krajobrazie i rze źbie gminy. Przekształcenia powierzchni ziemi wywołane wydobyciem surowca obserwowane s ą jako antropogeniczne formy rze źby w postaci: a) zwałowiska odpadów pogórniczych, o powierzchni kilkudziesi ęciu hektarów i wysoko ści wzgl ędnej około 30m, co w scharakteryzowanym krajobrazie stanowi wyró żniaj ącą si ę dominant ę o antropogennej morfogenezie, b) obni żeń terenu, tzw. niecek osiada ń, jako skutków zapadania si ę nadległych nad wyeksploatowanym karbonem warstw w wyniku sczerpywania wód podziemnych i pró żni

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 24 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

po w ęglu; powoduj ą zmiany kr ąż enia wody, co zostanie scharakteryzowane w nast ępnym rozdziale. Istot ą opisanych form antropogennych rze źby jest ich du ża dynamika rozwoju, bowiem są one funkcj ą czasu trwania eksploatacji; ponadto s ą to elementy trwałe; ich likwidacja, czyli powrót do naturalnego stanu rze źby jest obecnie niewskazana (niecki osiada ń) lub niemo żliwa (hałda) . Poza skutkami antropogennymi rze źby wywołanymi eksploatacj ą w ęgla w gminie wyst ępuj ą liczne formy pochodz ące generalnie ze zmian kr ąż enia wody w ramach systemu Kanału Wieprz–Krzna: - główna nitka Kanału przebiegaj ąca w strefie uskoku Kocka; urz ądzenie hydrotechniczne o wymiarach wyra źnie przekształcaj ących rze źbę powierzchni ziemi, - doprowadzalnik Puchaczów – Wola Wereszczy ńska, wa żny element systemu KWK, którego wymiary, chocia ż mniejsze od nitki głównej, to równie ż istotne w równinnym krajobrazie gminy, - liczne rowy melioracji podstawowej i szczegółowej, lokalnie tworz ące g ęst ą sie ć, - potorfia, jako pozostało ść eksploatacji torfowisk w rejonie Ostrówka i jeziora Nadrybie.

2.3.2.2 Klimat Na klimat omawianego obszaru, jak i całego Polesia Lubelskiego, najwi ększy wpływ w ci ągu roku wywiera Ni ż Islandzki i Wy ż Azorski a sezonowo Wy ż Wschodnioeuropejski w zimie i Ni ż Azjatycki w lecie. Taki rozkład głównych o środków barycznych powoduje na analizowanym obszarze sezonowo ść zjawisk cyrkulacyjnych, przewag ę cyrkulacji zachodniej, oraz zmienno ść układów barycznych warunkuj ących napływ okre ślonych mas powietrza. Średnio w roku na omawianym subregionem Pojezierza zaznacza si ę przewaga układów antycyklonalnych (51%) nad cyklonalnymi (48%). W przebiegu rocznym układy wy żowe przewa żaj ą w lecie i na jesieni, za ś układy ni żowe – w zimie i na wiosn ę. W przebiegu rocznym maksimum średniego miesi ęcznego ci śnienia wyst ępuje w pa ździerniku – 989hPa, a minimum w kwietniu – 984hPa. Przebieg roczny według warto ści dobowych cechuje si ę znaczn ą zmienno ści ą ci śnienia z dnia na dzie ń. Szczególne du że zmiany ci śnienia notowane s ą od połowy listopada do ko ńca marca. Cz ęsto ść zmian pogody nad analizowanym regionem uwarunkowana jest w znacznym stopniu rodzajem napływaj ących mas powietrza i rozdzielaj ących je frontów atmosferycznych. Najcz ęstsze w ci ągu roku s ą masy powietrza polarnego morskiego napływaj ącego z obszarów

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 25 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Atlantyku na południe od Wysp Brytyjskich (PPms i ppmc; s- starego i c- ciepłego) oraz świe żego (PPm), które ł ącznie stanowi a ż 66% wszystkich mas. Maksimum cz ęsto ści napływu tych mas przypada na lipiec – 77%. W miesi ącach wiosennych ich cz ęsto ść zalegania jest o około 20% ni ższa ni ż w lecie. W lecie powietrze polarno – morskie napływa najcz ęś ciej jako masa powietrza chłodnego, z którym zwi ązane jest du że zachmurzenie i cz ęste opady atmosferyczne. W zimie napływ tego powietrza powoduje ocieplenie, cz ęsto nawet odwil ż oraz zwi ększone zachmurzenie. Cz ęsto ść adwekcji powietrza kontynentalnego (PPk) jest zdecydowanie mniejsza i wynosi średnio około 20% ogólnej sumy wyst ąpie ń wszystkich rodzajów mas powietrza. Masa ta najcz ęś ciej napływa nad Lubelszczyzn ę w styczniu, marcu i lutym, za ś w pozostałych miesi ącach jej udział wynosi od 15 do 20%. W zimie napływa jako chłodne, wy żowe powietrze a pogoda wówczas cechuje si ę małym zachmurzeniem, co preferuje wypromieniowanie ciepła w nocy a w rezultacie du żym spadkiem temperatury powietrza. W półroczu ciepłym powietrze kontynentalne napływa jako ciepłe, o małej wilgotno ści wzgl ędnej. Masy powietrza arktycznego (PA i PS) napływaj ą nad obszar Polesia w ci ągu całego roku jako chłodne. Frekwencja mas arktycznych jest najwi ększa w kwietniu i maju. Pojawienie si ę tych mas na pocz ątku okresu wegetacyjnego powoduje szkodliwe dla upraw przymrozki, a niekiedy nawet mrozy. Zjawiska te szczególnie s ą widoczne w dolinach rzecznych i zagł ębieniach terenu. Stosunkowo rzadko, bowiem średnio tylko 3% dni w roku, pojawia si ę powietrze zwrotnikowe; najwi ększa cz ęsto ść PZs – 6% - notowana jest w maju. To masy powietrza, które w ka żdej porze powoduj ą ocieplenie, latem przynosz ą pogod ę parn ą, cz ęsto z burzami i ulewami, a generalnie odczuwan ą jako mało korzystn ą dla ludzi. Napływaj ące nad omawiany obszar masy powietrza oddzielone s ą od siebie powierzchniami frontowymi – strefami przej ściowymi, na których wyst ępuj ą do ść znaczne ró żnice warto ści niemal wszystkich elementów meteorologicznych. Cz ęsto ść przemieszczania si ę frontów nad Polesiem jest du ża – średnio co trzy dni. Najwi ększ ą cz ęsto ść frontów ogółem notuje si ę w grudniu i listopadzie oraz w kwietniu. Najrzadziej fronty notowane s ą w czerwcu i sierpniu, co oznacza najbardziej stabilne typy pogody w tym okresie. Poniewa ż rze źba w omawianym obszarze w nieznacznym stopniu zakłóca przepływ mas powietrza, to kierunki wiatru w du żym stopniu nawi ązuj ą do kierunków napływu mas powietrza. W skali roku przewa żaj ą wiatry z sektora zachodniego: SW, W, NW

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 26 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

(odpowiednio: 18, 17, 9%). Najrzadziej pojawiaj ą si ę wiatry z kierunku północno– wschodniego – 65 i północnego – 6%. Średnia pr ędko ść wiatru w Ł ęcznej wynosi 3,5m/s; najmniejsze pr ędko ści wiatru s ą notowane z kierunku północno–wschodniego, za ś najwi ększe z zachodu i północnego–zachodu. Dobrym wska źnikiem wentylacji danego obszaru jest udział cisz atmosferycznych. Najcz ęś ciej wyst ępuj ą one w lecie a najmniejsze cz ęsto ści cisz wyst ępuj ą w zimie. Na omawianym terenie udział cisz jest niewielki i tylko w miesi ącach letnich przekracza kilkanaście procent. Warto ści całkowitego promieniowania słonecznego w rejonie gminy wynosz ą około 3800MJ/m 2 i nale żą do najwy ższych w Polsce (obok pasa nadmorskiego i terenów środkowej Polski w okolicach Łodzi). W przebiegu rocznym notowane jest minimum w grudniu (ok. 50MJ/m 2), podczas gdy maksimum w lipcu – około 570MJ/m 2. W półroczu ciepłym dociera do powierzchni gruntu ponad 75% sumy rocznej promieniowania. Liczba godzin z odkryt ą tarcz ą słoneczn ą, czyli tzw. usłonecznienie, wynosi około 1700. Jest to warto ść wysoka w skali kraju, a wyra źnie przekracza norm ę usłonecznienia odnosz ącą si ę do uzdrowisk środkowej Europy, która wynosi 1500 godzin. W roku najwy ższe usłonecznienie wynosi w lipcu, najni ższe w grudniu. Uzupełnieniem informacji o usłonecznieniu jest zachmurzenie, które średnio w roku utrzymuje si ę na poziomie 65%; najmniejsze średnie miesi ęczne zachmurzenie wyst ępuje od maja do pa ździernika, najwi ększe od listopada do lutego (około 80%). Najpogodniejszym miesi ącem jest sierpie ń, najpochmurniejszym – grudzie ń. Średnia roczna temperatura powietrza w rejonie Puchaczowa wynosi około 7,3 0C. Zaznacza si ę maksimum w lipcu 17,7 0C i minimum w styczniu, kiedy średnia temperatura powietrza spada do –3,9 0C. Roczna amplituda powietrza wynosi zatem około 220C i jest dowodem na kontynentalizm klimatu Pojezierza Ł ęczy ńsko–Włodawskiego. Opady atmosferyczne zmierzone dla stacji Ł ęczna wynosz ą w wieloleciu 560mm. W uj ęciu miesi ęcznym maksimum opadów notowane jest w lipcu – średnio 78mm, minimum w styczniu i lutym (20mm). Najobfitsze opady dobowe wyst ępuj ą najcz ęś ciej w miesi ącach letnich (VI–VIII), kiedy odpowiednio w wieloleciu 1951–2000 notowano 63,7mm–65,7mm– 60,9mm. Cz ęść rocznej sumy opadów spada w postaci śniegu, tworz ąc pokryw ę śnie żną, która zalega średnio w roku 72 dni. Czas trwania pokrywy śnie żnej w poszczególnych latach cechuje si ę bardzo du żą zmienno ści ą.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 27 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

W podsumowaniu informacji mezoklimatycznych nale ży podkre śli ć nast ępuj ące jego cechy, które s ą istotne z punktu widzenia zagospodarowania przestrzennego: - W krótkich przedziałach czasu (miesi ąc, doba) zró żnicowanie niektórych elementów pogody mo że by ć znaczne. Dotyczy to głownie opadów atmosferycznych typu burzowego i wyst ępowanie takich zjawisk meteorologicznych jak burze i mgły, - Omawiany obszar – podobnie jak całe Polesie – wyró żnia si ę w skali kraju i Europy pod wzgl ędem dopływu promieniowania słonecznego i usłonecznienia rzeczywistego. Roczne sumy warto ści tych elementów nale żą do najwy ższych w kraju, - Obserwowany jest wyra źny wpływ kontynentalizmu klimatu, zaznaczaj ący si ę m.in. kontrastem termicznym i sum ą opadów w poszczególnych porach roku.

2.3.2.3. Topoklimat Charakterystyka mezoklimatu rejonu Puchaczowa, jako skrawka Pojezierza Ł ęczy ńsko– Włodawskiego, a szerzej Polesia Lubelskiego, nie oddaje jednak jego zmienno ści wynikaj ącej z lokalnych warunków geomorfologiczno–hydrograficzno–florystycznych, a tak że obecnego zagospodarowania i u żytkowania terenu. Dla oceny przestrzennego zró żnicowania klimatu lokalnego zastosowano nieinstrumentaln ą metod ę Paszy ńskiego i Klugego (1973), która opiera si ę na modyfikacji całkowitego promieniowania słonecznego przez czynniki miejscowe typu: charakter szaty ro ślinnej (las, ł ąka), gł ęboko ść zalegania wód podziemnych i wyst ępowania powierzchniowych zjawisk wodnych, rodzaj podło ża, hipsometria, nachylenie stoków, deniwelacje terenu i wiele innych. Warunki podło ża wprowadzaj ą znacz ące modyfikacje dopływaj ącego promieniowania słonecznego, a ści śle jego skutków na elementy meteorologiczne, które decyduj ą o wpływie klimatu lokalnego na ogólne warunki zamieszkiwania. Nie wdaj ąc si ę w stosunkowo skomplikowan ą istot ę wpływu czynników lokalnych na temperatur ę, wilgotno ść powietrza, pr ęż no ść pary wodnej i innych elementów bioklimatycznych, poni żej przedstawiono wyniki waloryzacji topoklimatycznej obszaru gminy Puchaczów: 1) Tereny o korzystnych i bardzo korzystnych warunkach topoklimatycznych , gdzie rozkład promieniowania całkowitego jest w niewielkim stopniu i zakresie modyfikowany przez czynniki terenowe, przeto preferuj ące zabudow ę mieszkaniow ą, przebywanie ludzi i optymalne warunki agroklimatyczne: płaskie równinne tereny pokrywy lessowej, równiny piaszczyste, z gł ęboko zalegaj ącą wod ą podziemn ą, poło żone w s ąsiedztwie kompleksów le śnych i wód powierzchniowych. Zgodnie z powy ższym kryterium s ą to

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 28 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

rejony gminy poło żone pomi ędzy dolin ą Wieprza na zachodzie, dolin ą Świnki na północy, dolin ą Mogielnicy na południu i Lasem Starowiejskim na wschodzie. 2) Tereny o przeci ętnych warunkach topoklimatycznych , gdzie w wi ększym stopniu zaznacza si ę wpływ hydrosfery na podwy ższenie wilgotno ści powietrza, wzrost parno ści w półroczu ciepłym, ale równie ż korzystne oddziaływanie na temperatur ę odczuwaln ą w trakcie pogód antycyklonalnych. Ten typ topoklimatu charakterystyczny jest dla północnej strefy gminy (bez rejonu Jeziora Nadrybie) od Turowoli po wschodni ą granic ę, na północ od doliny Świnki, a tak że fragment obszaru w rejonie Zawadów – Jasieniec. 3) Tereny o niekorzystnych warunkach topoklimatycznych zabudowy mieszkaniowej i przebywania ludzi na pobyt stały. Wysokie promieniowanie dopływaj ące do powierzchni terenu zwi ększaj ące wilgotno ść wzgl ędn ą, punkt rosy i mgły i zaleganie wychłodzonego powietrza – to bardzo niekorzystne zjawiska klimatu lokalnego i bioklimatu. Nale ży je wykluczy ć z lokalizowania nowej zabudowy mieszkaniowej; to doliny rzeczne, zagł ębienia bezodpływowe, rejon Jeziora Nadrybie, Turowolskiego. Topoklimat gminy Puchaczów – pomimo niewielkie powierzchni, wykazuje zmienno ść przestrzenn ą, która jest głównie wynikiem zalegania i oddziaływania na elementy meteorologiczne, wód podziemnych i wód powierzchniowych. Korzystne modyfikacje kompleksów le śnych i ro ślinno ści śródpolnej, a przede wszystkim zmienno ść przestrzenna hydrosfery, sprawiaj ą, że w obr ębie wymienionych wy żej pasów topoklimatycznych występuje mozaika topoklimatów, co nale ży uwzgl ędni ć przy ustalaniu polityki przestrzennej zagospodarowania przestrzennego gminy. Waloryzacja topoklimatu w znacz ący sposób wpływa na lokalizacj ę osadnictwa w gminie. Tereny „suche”, o du żym promieniowaniu s ą jednocze śnie najg ęś ciej zaludnione.

2.3.2.4 Wody Charakteryzowany obszar ma pojezierny charakter hydrosfery. Jego najwa żniejszym przejawem jest obfito ść wody w krajobrazie, przy stosunkowo niedu żych zasobach wodnych, cz ęsto wskazywanych nawet jako niedobór wodny. O cyrkulacji i wyst ępowaniu wód w pierwszym rz ędzie decyduje drena ż Wieprza, który ma w gminie Puchaczów mocno rozgał ęziony system wodny. W omawianym obszarze wyst ępuj ą bowiem dwa wa żne dopływy Wieprza: Świnka i Mogielnica. W północnym sektorze gminy przebiega fragment powierzchniowego działu wodnego rozdzielaj ącego

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 29 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______zlewni ę Wieprza i Ty śmienicy, jak równie ż w tej cz ęś ci zlewnie jeziora Nadrybie. Wszystkie cieki powierzchniowe w gminie s ą niewielkie ich średnie roczne przepływy nie przekraczaj ą 2m 3/s. Poza Wieprzem s ą silnie antropogennie przekształcone: wyprostowane koryta, zlikwidowane zakola – nadaj ą im charakter sztucznych rowów; głównym celem takich działa ń hydrotechnicznych było odwodnienie dolin rzecznych i przylegaj ących do nich terenów wierzchowinowych i zwi ększenie produktywno ści u żytków zielonych. Podmokło ści, czyli obszary stale i okresowo podmokłe, zajmuj ą w gminie znaczne powierzchnie. Oprócz wspomnianych dolin rzecznych, du że, zwarte obszary podmokłe wyst ępuj ą w rejonie Turowoli, Ostrówka i Nadrybia. Ponadto licznie w gminie wyst ępuj ą w zagł ębieniach bezodpływowych; s ą to niewielkie obszarowo, których zasilanie odbywa si ę poprzez dopływ wód podziemnych i spływ powierzchniowy. Wi ększo ść terenów podmokłych odwadniana jest do cieków powierzchniowych, przez co zostały one włączone w system wodny Świnki, Mogielnicy i bezpo średnio Wieprza. Powierzchniowe zjawiska wodne w stanie naturalnym uzupełniaj ą zbiorniki wodne. Na zachodzie to zanikaj ące jezioro Turowolskie, za ś na północy jezioro Nadrybie, wspomniane torfianki i liczne „oczka wodne”. Nale ży równie ż uwzgl ędni ć powstawanie zbiorników wodnych w nieckach osiada ń; zalewiska w rejonie Rowu A i Nadrybia – Okopu, to najnowsze zjawiska wodne, powstałe w wyniku eksploatacji w ęgla z mo żliwo ści ą ich rozwoju, w zale żno ści od przyj ętej i realizowanej strategii wydobycia w ęgla. Zaznaczone na mapie ekofizjografii prognozowane zasi ęgi zbiorników wodnych o genezie antropogennej powstan ą w misach wypełnionych wodami podziemnymi pierwszego poziomu czwartorz ędowego i w mniejszym stopniu w wyniku zasilania powierzchniowego. (w obr ębu, których Studium wyznacza istniej ące tereny zabudowy mieszkaniowej i usługowej do likwidacji

Wody podziemne scharakteryzowano w podwójnym układzie wynikaj ącym z potrzeb zagospodarowania przestrzennego: 1) wyst ępowanie pierwszego poziomu wodono śnego w utworach czwartorz ędowych i kredowych lub nieci ągłych poziomów wierzchówkowych, 2) zasoby wodne, ich ochrona przed przekształceniami antropogennymi, mo żliwo ści degradacji w wyniku u żytkowania powierzchni ziemi, czyli skutków zagospodarowania przestrzennego.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 30 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Pod wzgl ędem hydrogeologicznym obszar gminy jest do ść silnie zró żnicowany co wynika ze zmienno ści budowy geologicznej oraz ukształtowania powierzchni ziemi. Wg podziałów hydrogeologicznych omawiany teren le ży w obr ębie tzw. Centralnego Basenu Kredowego (rejon VI) a niewielkie skrawki południowo–zachodnie Doliny Wieprza (rejon I). W wyniku przeprowadzonego rozpoznania materiałów źródłowych, mo żna na podstawie mapy hydroizobat (gł ęboko ści wody) przeprowadzi ć uproszczon ą delimitacj ę subregionów hydrogeologicznych i wyst ępowania wód podziemnych: 1. Płaskowy ż Ciechanek – rozci ąga si ę mi ędzy dolin ą Wieprza, Mogielnicy i Świnki, gdzie wody podziemne znajduj ą si ę na gł ęboko ści około 10 metrów. Tworz ą zbiornik mało zasobny. Obszar ten poprzecznie rozci ęty jest gł ębokimi (do 60m) rynnami wypełnionymi utworami czwartorz ędowymi; ze wzgl ędu na charakter osadów jedynie rynna Ciechanki – Puchaczów mo że stanowi ć bardziej zasobny zbiornik wód podziemnych. 2. Równina Bogdanki – obszar na północ od doliny Świnki po Rów „A” i drog ę Kaniwola – Nadrybie oraz Kanał Wieprz–Krzna na zachodzie, gdzie zwierciadło wód podziemnych w warunkach naturalnych układa si ę współkształtnie z powierzchni ą ziemi i znajduje si ę na gł ęboko ści 2– 5m.p.p.t. 3. Równina Nadrybia – w omawianym obszarze stanowi niewielki skrawek Równiny Uściwierskiej. Przewodni ą cech ą jest płytkie wyst ępowanie wód podziemnych: do 2m.p.p.t. i rozległe torfowiska wokół jeziora. W całym obszarze gminy Puchaczów wody podziemne cechuj ą si ę nast ępuj ącymi wła ściwo ściami, które nale ży uwzgl ędnia ć ustalaj ąc polityk ę przestrzenn ą i zagospodarowanie terenu: ‹ pierwszym poziomem s ą wody w osadach czwartorz ędowych, tworz ące ci ągłe zwierciadło swobodne, współkształtne z powierzchni ą terenu i zasilane opadami atmosferycznymi i wodami roztopowymi, ‹ wody podziemne pierwszego poziomu wodono śnego reaguj ą bardzo silnie na wielko ść zasilania lub jego brak; st ąd wahania sezonowe i wieloletnie s ą du że i zawieraj ą si ę w granicach 1-2m, cz ęsto tworz ąc zwierciadło w systemie korzeniowym ro ślin albo obni żaj ą si ę poza stref ę zasilania szaty ro ślinnej i powoduj ą przesuszanie gleb w okresach niedoboru opadów,

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 31 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

‹ z materiałów źródłowych wynika tendencja obni żania si ę wód podziemnych; trend obni żania zwierciadła jest powszechny dla Pojezierza i ma skomplikowane przyczyny pochodzenia naturalnego i antropogennego, ‹ wody podziemne w utworach kredowych stanowi ą główne zasoby na potrzeby komunalne i ujmowane s ą w uj ęciach gminnych i innych studniach wierconych; w wielu obszarach wody kredowe ł ącz ą si ę z czwartorz ędowymi, tworz ąc jeden wspólny poziom czwartorz ędowo–górnokredowy drenowany głównie przez Wieprz.

Cyrkulacja wody w warunkach naturalnych jest stosunkowo prosta. Wskazuje na to mały obieg wody: zasilane naturalne obszaru rozdzielone jest na ewapotranspiracj ę (potrzeby wodne szaty ro ślinnej i parowanie terenowe) oraz infiltracj ę do zbiornika wód podziemnych, st ąd wody m.in. odpływaj ą do cieków. Ten naturalny model obiegu wody w ostatnich latach jest silnie przekształcony przez skutki eksploatacji w ęgla. Osiadania i powstawanie zawodnionych obni żeń terenu przekształca jako ściowe i ilo ściowe warunki obiegu wody, w tym zasoby wodne, hydrochemi ę i wyst ępowanie zwierciadła wód podziemnych. To ostatnie zjawisko ma istotne znaczenie dla projektowanego zagospodarowania przestrzennego, a tak że tworzenia si ę nowych warunków siedliskowych i biotycznych w rejonach niecek osiada ń. Na mapie ekofizjografii przedstawiono prognoz ę pionowych osiada ń terenu i nowych warunków hydrograficznych uwzgl ędniaj ących prognozowane skutki wydobycia w ęgla w hydrosferze. Były one podstaw ą do wyznaczania przeznaczenia terenu dla funkcji u żytkowych w gminie Puchaczów. Docelowo, po wyeksploatowaniu w ęgla utworzone zalewiska wypełnione wodami podziemnymi, b ędą stanowi ć około 2tys.ha; powstanie zatem wielki zbiornik wodny o ró żnorodnym oddziaływaniu na przestrze ń planistyczn ą. Gmina poło żona jest w obr ębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 407 „Chełm – Zamo ść ”, dla którego obowi ązuje: - zakaz lokalizowania składowisk odpadów, wylewisk, stacji dystrybucji paliw płynnych nie zabezpieczonych przed przenikaniem do podło ża substancji szkodliwych dla środowiska; - zakaz odprowadzania nieoczyszczonych ścieków bezpo średnio do gruntu lub do wód powierzchniowych; - zakaz lokalizowania nowych ferm z bez ściółkow ą hodowl ą zwierz ąt; - zakaz lokalizowania magazynów substancji toksycznych, du żych magazynów paliw płynnych o zasi ęgu regionalnym;

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 32 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

- zakaz budowy lub rozbudowy obiektów mog ących pogorszy ć jako ść wód podziemnych; - nakaz obj ęcia kanalizacj ą ściekow ą wszystkich zwodoci ągowanych wsi; - nakaz ustanowienia i wła ściwego zagospodarowania stref ochronnych wokół wszystkich uj ęć wód podziemnych na terenie zbiornika; - nakaz likwidacji istniej ących źródeł zagro żeń wód podziemnych; - nakaz obj ęcia ferm hodowlanych obowi ązkiem uporz ądkowania gospodarki wodno – ściekowej wraz z nakazem wyeliminowania punktowego wylewania gnojowicy (dopuszczalne jest nawo żenie gnojowic ą, ale wykonywane zgodnie z wymogami agrotechniki w oparciu o pozwolenie wodno – prawne); - nakaz stałego podnoszenia jako ści wód powierzchniowych; - ochron ę dolin rzecznych oraz pozadolinnych podmokło ści, bagien i torfowisk przed odwodnieniem; - likwidacj ę ognisk zanieczyszcze ń wód podziemnych i powierzchniowych (dzikich wysypisk); - ustala si ę zakaz wysypywania, zakopywania, wylewania i składowania wszelkich odpadów i nieczysto ści.

2.3.2.5 Charakterystyka geologiczno - in żynierska Analiza warunków geologicznych, geomorfologicznych, hydrogeologicznych i hydrograficznych jest punktem wyj ścia do przeprowadzenia waloryzacji geologiczno– in żynierskiej gminy. Wyodr ębniono nast ępuj ące kategorie terenów (patrz mapa ekofizjografii): 1) Rejon o warunkach geologiczno-in żynierskich korzystnych dla budownictwa. Obszary gruntów spoistych, zwartych, półzwartych i twardoplastycznych, gruntów sypkich średnio zag ęszczonych i skał, na których nie wyst ępuj ą zjawiska geodynamiczne a gł ęboko ść do wody przekracza 2m. Na przewa żaj ącej cz ęś ci gminy Puchaczów wyst ępuj ą dogodne warunki budowlane zwi ązane z ró żnymi reakcjami gruntów skalistych i nieskalistych – mineralnych. Do gruntów skalistych zaliczono utwory przypowierzchniowe pod ścielaj ące czwartorz ęd: margle i opoki górnokredowe oraz gezy trzeciorz ędowe. Wyst ępuj ą one bezpo średnio na powierzchni lub pod pokryw ą utworów plejstoce ńskich o mi ąż szo ści do 2m, co z punktu widzenia geologiczno – in żynierskiego nie ma wi ększego znaczenia.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 33 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Do gruntów nieskalistych – mineralnych przydatnych dla celów budownictwa bez ograniczenia zaliczono tak że utwory piaszczyste ró żnej genezy, utwory ilasto–piaszczyste i gliniaste, a tak że lessy. Na całym powy żej omówionym obszarze wody podziemne wyst ępuj ą w warunkach naturalnych poni żej 2m.p.p.t. i cz ęsto pojawiaj ą si ę w zagł ębieniach bezodpływowych o ró żnej genezie. 2) Rejony o warunkach geologiczno – in żynierskich utrudniaj ących budownictwo. Obszary gruntów słabono śnych (utwory organiczne, grunty spoiste plastyczne, grunty sypkie i lu źne). Obszary te zwi ązane z dolinami rzecznymi (Wieprza, Świnki, Mogielnicy), a tak że z misami pojeziernymi w okolicach Turowoli (zanikaj ące jezioro Turowolskie), Puchaczowa i Ostrówka. Mniejsze i liczne powierzchnie gruntów organicznych wyst ępuj ą w zagł ębieniach bezodpływowych (np.: lejów kwasowych). Tworz ą mozaik ę o du żym zag ęszczeniu (patrz mapa ekofizjografii). 3) Obszary płytkiego wyst ępowania wód podziemnych (0–2m). Cz ęsto pokrywaj ą si ę z powy żej opisanymi obszarami gruntów słabono śnych. W warunkach antropogennych zwi ązane s ą ze skutkami eksploatacji w ęgla (niecki osiada ń, w obr ębie których Studium wyznacza istniej ące tereny zabudowane do likwidacji). Nie nadaj ą si ę dla budownictwa. 4) Obszary zagro żenia powodziowego. Cała dolina Wieprza w obszarze gminy znajduje si ę w zasi ęgu wysokiej fali powodziowej. W dolinach Świnki i Mogielnicy zjawisko zagro żenia powodziowego jest charakterystyczne dla najszerszych teras zalewowych i wyst ępuje sporadycznie podczas roztopów wiosennych. Brak mo żliwo ści lokalizowania nowej zabudowy. 5) Obszary wyst ępowania procesów sufozyjnych. Są to obszary zbudowane z utworów lessowych i lessopodobnych buduj ących powierzchni ę ziemi mi ędzy dolin ą Wieprza a koloni ą Wesołówka na wschodzie, czyli wyst ępowania zwartej pokrywy lessowej, ze szczególnym nasileniem stoków wysoczyzny i progu denudacyjnego, czego dowodem s ą tu liczne rozcięcia erozyjne (patrz: mapa ekofizjografii). Lokalizacja zabudowy na tych obszarach nie jest wskazana ze wzgl ędu na nasilenie zjawisk geodynamicznych, natomiast nale ży przewidywa ć konieczno ść przeciwdziałania powstawania w ąwozów, suchych dolinek, zmywów, cieczenia i innych procesów geodynamicznych.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 34 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.3.2.6.Charakterystyka biotycznych elementów środowiska przyrodniczego W grupie biotycznych elementów środowiska przyrodniczego omówiono ogólnie szat ę ro ślinn ą i świat zwierz ąt. Szata ro ślinna Na obszarze gminy szat ę ro ślinn ą reprezentuj ą: lasy, zbiorowiska ro ślinno ści wodnej, szuwarowej torfowiskowej, u żytków zielonych, a tak że drzewa przydro żne, ró żne formy zieleni ozdobnej towarzysz ące zabudowie mieszkaniowej, ziele ń parkowa zało żeń parkowo- dworskich oraz ro ślinno ść u żytkowa pól uprawnych i ogrodów. Z punktu widzenia zagospodarowania przestrzennego gminy najwi ększ ą rol ę odgrywaj ą lasy, zbiorowiska ro ślinne towarzysz ące dolinom rzecznym i terenom podmokłym oraz parki podworskie. Lasy Kompleksy le śne skupione s ą wzdłu ż południowej oraz wschodniej granicy gminy i stanowi ą jedynie 11,2% jej terenu (892,12ha). Wyst ępuj ą one na gruntach wsi Ciechanki, Ostrówek, Zawadów, Wesołówka, Nadr ąbie oraz Puchaczowa. Ta niewielka lesisto ść oraz stosunkowo zwarty ci ąg lasów występuj ący na obrze żu gminy ma du ży wpływ na krajobraz i determinuje jego charakter. S ą to lasy wyst ępuj ące w przewa żaj ącej mierze na siedliskach gr ądowych (siedliska wg typologii fitosocjologicznej). Stanowi ą one 59,0% całej powierzchni lasów, a wśród nich dominuje gr ąd typowy (Tilio carpinetum typicum). Znacz ący udział maj ą równie ż bory (27,1%) oraz ols typowy (12,0%). Obecnie w lasach tych dominuje sosna pospolita (Pinus silvestreis), która uzupełniana jest d ębem szypułkowym (Quercus robur), brzoz ą brodawkowat ą (Wetula verrucosa), a na terenach podmokłych i wilgotnych olch ą czarn ą (Alnus glutinosa) i szar ą (A. incana) oraz topol ą osik ą (Populus tremula). Ziele ń śródpolna i przydro żna Ziele ń ta jest elementem charakterystycznym dla krajobrazu gminy. Ze wzgl ędu na mał ą lesisto ść staje si ę ona „dominant ą” w otwartej i płaskiej przestrzeni, tworz ąc zwarte ci ągi lub niewielkie grupy. W pierwszym przypadku jest to ziele ń przydro żna, która tworzy całe aleje. Jest ona reprezentowana przede wszystkim przez topole (Populus alba, P. migra, P. simonii). Są to drzewa przewa żnie w dobrym stanie zachowania, ale ze wzgl ędu na swoj ą krótkowieczno ść nie stanowi ą zbyt dobrego rozwi ązania. Z kolei ziele ń śródpolna tworzy niewielkie grupy, typowe liniowe nasadzenia na miedzach nale żą na terenie gminy do rzadko ści. Ziele ń ta reprezentowana jest głownie przez takie gatunki jak klon jawor (Acer pseudoplatanus) klon pospolity (A. platanoides), klon polny (A. camperstre), brzoz ę brodawkowat ą ( Alnus glutinosa) i topol ę biał ą (Populus alba).

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 35 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Tereny otwarte Terminem „tereny otwarte” zostały tutaj okre ślone obszary reprezentowane przez ł ąki , pastwiska i nieu żytki poro śni ęte ro ślinno ści ą synantropijn ą. Tworz ą one do ść zwarte kompleksy które poło żone s ą w północnej cz ęś ci gminy (okolice Nadrybia), w południowo – zachodniej (okolice Ciechanek) i w centralnej cz ęś ci , tworz ąc ci ąg od Turowowi poprzez Puchaczów, Wesołówk ę do Szpicy. Tereny te towarzysz ą dolinom rzek Świnka i Mogielnica. Stanowi ą one trwały i znacz ący element krajobrazu, cz ęsto zwi ązany przestrzennie z kompleksami le śnymi (okolice Ciechanek, Wesołowki i Brzezin). Takie wła śnie poł ączenie tych dwóch form szaty ro ślinnej stanowi bardzo cenny element krajobrazu, zarówno pod wzgl ędem ekologicznym jak i widokowym.. Świat zwierz ąt Gmina Puchaczów o charakterze rolniczym i przemysłowym, małej lesisto ści i słabo wykształconej sieci rzecznej jest uboga pod wzgl ędem faunistycznym. Jest zró żnicowana ze wzgl ędu na rozwój układu osadniczego. Cz ęść bardziej zurbanizowana stanowi ąca stref ę przemysłow ą, stwarza inne warunki dla rozwoju fauny ni ż cz ęść rolnicza, z uporz ądkowanym układem osadniczym. Świat zwierz ąt jest charakterystyczny dla terenów podmiejskich. Dominuj ą gatunki pospolite zarówno w przypadku fauny kr ęgowej jak i bezkr ęgowej. Występuj ą tu trzmiel kamiennik, ogrodowy, rudy, rudoszary, ziemny oraz nie obj ęte ochron ą motyle jak: rusałka, pokrzywnik, drzewoszek, kretnik, osetnik, pawik. W śród ptaków na terenach rolnych przewa żaj ą gatunki wsz ędobylskie i pospolite, charakterystyczne dla całej Wy żyny Lubelskiej. S ą to mi ędzy innymi pliszka siwa, pliszka żółta, pokl ąskwa, trznadel, pierwiosnek, szczygieł, skowronek polny. Nieco bogatsza jest fauna na terenach o zwartej zabudowie Obszarami o podwy ższonych walorach faunistycznych s ą tereny le śne. Na te tereny nale ży zwróci ć szczególn ą uwag ę w planach zagospodarowania przestrzennego, nale ży je chroni ć przed zmian ą warunków bytowania zwierz ąt. W zbiornikach wodnych, zwłaszcza zarastaj ących, wyst ępuj ą liczne gatunki płazów. Doliny rzeczne, głównie jednak dolina Stawka, z uwagi na intensywne u żytkowanie rolnicze s ą równie ż ubogie pod wzgl ędem faunistycznym. Spo śród lasów cenniejszy jest obszar Lasu Nadrybie. Stwierdzono tutaj wyst ępowanie nast ępuj ących gatunków: − z ptaków - dzi ęcioł du ży, kos, kowalik, kukułka, g ęsiorek, pierwiosnek, pokrzewka czarnołbista, pokrzewka cierniówka, rudzik, trznadel i zi ęba,

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 36 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

− z bezkr ęgowców – rusałka pawik, rusałka pokrzywnik, modraszki i trzmiele: rudy, szary i ziemny. Drugi wi ększy kompleks le śny znajduj ący si ę w rejonie Ostrówka w jest bardziej ubogi w faun ę ni ż Las Nadrybie. Wyst ępuj ą tu gatunki pospolite o małej liczebno ści. Utrzymanie i ewentualne wzbogacenie walorów florystyczno-faunistycznych na obszarze gminy wymaga zachowania warunków siedliskowych w dotychczasowym stanie oraz wzrost lesisto ści gminy. Szczególnym zagro żeniem dla flory i fauny s ą zmieniaj ące si ę stosunki wodne (osiadania na szkodach górniczych), powoduj ące zalewiska i wahania poziomu wód gruntowych.

2.3.3 Obszary i obiekty chronione

Zmienno ść siedliskowa i przestrzenne zró żnicowanie u żytkowania terenu – to główne przyczyny obecnego stanu środowiska biotycznego gminy. Zbiorowiska ro ślinne s ą stosunkowo bogate i urozmaicone dzi ęki zró żnicowaniu stosunków wodnych, geologicznych i glebowych .Na glebach piaszczystych przewa żaj ą – jak na całym Polesiu Lubelskim – bory sosnowe, których najwi ększym obszarowo kompleksem jest Las Puchaczowski, na bardziej żyznych glebach i na żyznych – bory mieszane i lasy li ściaste (Las Żabieniec, Las Zwierzyniec). Du ży udział w krajobrazie maj ą bagna. Wyró żniaj ą si ę tu doliny rzeczne Świnki i Mogielnicy, rejony jezior: Turowolskiego i Nadrybie, gdzie wyst ępuj ą kompleksy zalewanych bagien, ł ąk i olsów. Dynamik ę ekologiczn ą fizjocenoz rozpatruje si ę na ró żnych poziomach: stosunków wodnych, troficznych, florystycznych, glebowych, oraz pod wzgl ędem ich stosunku do zbiorowisk potencjalnych, stopnia przekształcenia zbiorowisk ro ślinnych pocz ąwszy od ekosystemów pierwotnych po naturalne i sztuczne. W omawianym obszarze fragmenty zbiorowisk wzgl ędnie pierwotnych spotykamy jedynie w rejonie ekosystemu torfowiskowo– wodnego Jeziora Nadrybie. Na terenach bagiennych, ł ąkowo–pastwiskowych i le śnych kształtuj ą si ę fitocenozy ruderalne nale żą ce m.in. do klas: Molinio–Arrheratheretea, Nordo–Callunetea, Rhamno–Prunetea i inne. Z kolei na siedliskach typowo ruderalnych, bez ingerencji człowieka, dochodzi do uformowania si ę fitocenoz ruderalnych zaliczanych najcz ęś ciej do klas Artemisietea vulgaris, Stellarietea mediae. Olsy reprezentowane s ą przez mezotroficzne lasy i zaro śla siedlisk mokrych oraz okresowo podtopionych. Wykształciły się na torfowiskach niskich, madach

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 37 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______nadrzecznych i na glebach murszowych: w dolinach rzecznych, zagł ębieniach bezodpływowych, w rejonie torfowiska Turowolskiego i rozległego torfowiska niskiego w sąsiedztwie Jeziora Nadrybie. W drzewostanie dominuje Alnus glutinosa, bardzo cz ęsto z domieszk ą Betula pendula i B. pubescens; w śród krzewów najcz ęstsze s ą Salix cinerea i Frangula alnus. Do najbardziej rozpowszechnionych zespołów nale ży tu Ribo nigri–Alnetum. Ponadto rzadkim i ciekawym florystycznie zespołem jest Betulo–Salicetum repentis, gdzie wyst ępuj ą gatunki siedlisk bagiennych i wilgotnych (Salix lapponum, Salix myrtilloides i Salix myrsinofolia). Lasy gr ądowe i ł ęgowe zbudowane s ą z takich gatunków jak Quercus robur, Carpinus betulus, Populus trenula, Betula pendula, Betula pubescens. Spo śród drzew domieszk ę tworz ą jeszcze np.Acer platanoides, Acer pseudoplatanus, Fraxinus excelsior. S ą to gatunki cz ęste. Łęgi nadrzeczne – wyst ępuj ą głównie na bardzo żyznych siedliskach doliny Wieprza w rejonie Ciechanek, Świnki i w rejonie Rowu „A”. W formie zubo żałej pojawiaj ą si ę w rejonie doliny Mogielnicy i innych mniejszych strug. Klasa Vaccino–Piceetea, czyli bory s ą w gminie dominuj ącą – ze wzgl ędu na powierzchni ę – jednostk ą le śną. Zajmuj ą zarówno podtopione i kwa śne siedliska, jak i mokre i kwa śne gleby. Mezofilne, ubogie siedliska s ą zaj ęte przez zespoły Lencobryo–Pinetum, Pencedano–Pinetum, Querco roboris–Pinetum. Na suchszych ubogich siedliskach zbudowanych z piasków lu źnych lub słabo gliniastych i wydmach wyst ępuj ą bory chrobotkowe, Clodonio–Pinetum. W obszarze gminy wyst ępuj ą równie ż zbiorowiska kserofilnych muraw napiaskowych z klasy Koelerio glancae–Corynephoretea canescentis. Obejmuje ona ro ślinno ść zieln ą, rzadziej zaro ślow ą lub drzewiast ą. Du że powierzchnie zajmuj ą ponadto ekosystemy synantropijne. Ruderalne z rz ędu Artemisitalia vulgaris, Plantaginetalia majoris i Sisymbrietalia, a tak że segetalne z klasy Stellarietea mediae. Wyst ępuj ą na wi ększo ści terenów u żytkowanych rolniczo. W obszarze gminy Puchaczów wa żne miejsce zajmuj ą torfowiska. Geneza torfów jest zró żnicowana. Du ża cz ęść zalega na osadach jeziornych: w rejonie Ostrówka, Turowoli i Nadrybia. S ą one do ść gł ębokie, ukształtowane w zagł ębieniach krasowych i termokrasowych oraz zło ża wyst ępuj ące w rejonie Turowoli i Nadrybia. Buduj ą je torfy turzycowo–mszyste, cz ęsto z domieszk ą gytii, przy czym jej mi ąż szo ść jest znaczna bowiem dochodzi do 8m, Je żeli brak jest pod ścielaj ącej warstwy gytii, to s ą to torfy trzcinowe i turzycowe. Ro ślinno ść torfowisk nale ży do najcenniejszych składników szaty ro ślinnej, w skład której wchodz ą cz ęsto gatunki rzadkie i chronione.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 38 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.3.3.1. Obszary i obiekty prawnie chronione Poło żenie omawianego obszaru na obrze żu wielkoobszarowego systemu obszarów chronionych Polesia Lubelskiego, z którego skrawki znajduj ą si ę w gminie, wymusza ustalenie zasad polityki i zagospodarowania przestrzennego uwzgl ędniaj ące konieczno ść ochrony kluczowych komponentów środowiska, przyrody i krajobrazu. W gminie znajduj ą si ę fragmenty nast ępuj ących obszarów prawnie chronionych (patrz mapa ekofizjografii): - projektowany rezerwat przyrody „Jezioro U ściwierz”, - park krajobrazowy Pojezierze Ł ęczy ńskie z otulin ą, - Nadwieprza ński Park Krajobrazowy z otulin ą. - NATURA 2000 – Obszar specjalnej ochrony ptaków PLB060019 – Polesie - NATURA 2000 – Specjalny obszar ochronny siedlisk PLH060009 – Jeziora Uściwierskie

Fragment rezerwatu przyrody „Jezioro U ściwierz”, poło żony w północnej strefie gminy, obejmuje cenne przyrodniczo i ekologicznie torfowiska i zbiornik U ściwierz. To wa żny w skali Polesia rejon awifaustyczny. Obecnie główna funkcj ę tej cz ęś ci gminy to ochrona przyrody. Nale ży utrzyma ć t ą funkcj ę. Jej zachowanie wymaga utrzymania naturalnego obiegu wody, równowagi hydrodynamicznej wyra żaj ącej si ę obecnym zasilaniem zbiornika przez wody podziemne a przede wszystkim ochrony chemizmu jeziora i wód zasilaj ących zbiornik. W północnej cz ęś ci gminy znajduje si ę niewielki skrawek Parku Krajobrazowego „Pojezierze Ł ęczy ńskie” z otulin ą (PKPŁ). Kluczowym elementem parku jest jezioro Nadrybie z otaczaj ącym je torfowiskami, które stanowi ą cenny ekosystem wodno– torfowiskowy w tzw. pasie jezior u ściwierskich. Obecne zagospodarowanie uwzgl ędnia uwarunkowania ekofizjograficzne i w niewielkim zakresie oddziaływuje na kr ąż enie wody, co gwarantuje zarówno trwało ść ekosystemu torfowiskowego, jak i jeziora. Nale ży utrwali ć dotychczasowy sposób u żytkowania terenu i uwzgl ędni ć zasady ochrony przestrzeni przyrodniczej w obszarze chronionym. W południowo–zachodniej strefie gminy znajduj ą si ę fragmenty Nadwieprza ńskiego Parku Krajobrazowego. Został on utworzony dla ochrony przed zmian ą zagospodarowania doliny Wieprza wraz z cennymi florystycznie zboczami i przydolinnymi kompleksami le śnymi. To najwi ększy obszar chroniony na terenie gminy, przeto zachowanie kluczowych

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 39 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______elementów środowiska, przyrody i krajobrazu, wymaga respektowania proekologicznego podej ścia do zagospodarowania przestrzennego na 16% powierzchni gminy. To istotny postulat, bowiem dotyczy obszarów u żytkowanych stosunkowo intensywnie: rolnictwo i gospodarka wodna w dolinie, le śnictwo i uprawa gruntów ornych na wysoczy źnie, a przede wszystkim osadnictwo w strefie przydolinnej (Ciechanki i Ostrówek). Północna cz ęść gminy znajduje si ę w granicach Mi ędzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”, który nie jest forma ochrony polskiego prawa ekologicznego, a statusem nadanym przez UNESCO obszarem o wybitnych, wyró żniaj ących si ę w skali światowej walorach przyrodniczych i krajobrazowych, gdzie prawne formy ochrony przyrody i zrównowa żone z nimi gospodarcze tworz ą unikalny, wzajemnie zharmonizowany układ. Nadanie statusu rezerwatu biosfery nie jest zwi ązane z wprowadzeniem na danym terenie nowych przepisów ochronnych a jego mi ędzynarodow ą nobilitacj ą i promocj ą przez UNESCO, w uznaniu stara ń społeczno ści lokalnych o zachowanie tu harmonii mi ędzy wysokimi walorami przyrodniczymi, a ich zrównowa żonym u żytkowaniem. W tym sensie „rezerwat” jest – w warunkach polskich – myl ący i nie odpowiada krajowej randze ochrony przyrody, cho ć jest uznawany w światowej polityce i strategii ochrony przyrody. Wytyczn ą dla zagospodarowania przestrzennego jest zachowanie walorów przez zastosowanie zasad i ustale ń zagospodarowania wskazywanych dla istniej ących „składowych” rezerwatu biosfery, czyli parków krajobrazowych. W regionalnej polityce przestrzennej wyodr ębnia si ę tzw. zielone pier ścienie (green belt’s), które stanowi ą form ę okre ślonego zagospodarowania wokół miast województwa lubelskiego, zabezpieczaj ącego przed ich „rozlewaniem” si ę na tereny s ąsiednie. Południowo zachodni i zachodni fragment gminy Puchaczów znajduje si ę w projektowanej strefie zielonego pier ścienia wokół Ł ęcznej. Zasady zagospodarowania przestrzennego green belt dążą do zachowania stanu istniej ącego i ograniczenia do społecznie, ekonomicznie i ekologicznie niezb ędnego minimum wyznaczania nowych terenów dla urbanizacji. W podsumowaniu charakterystyki ochrony środowiska przyrodniczego i krajobrazu realizowanego w oparciu o uwzgl ędnione obszary chronione nale ży podkre śli ć nast ępuj ące cechy i aspekty u żytkowania przestrzeni: 1. „Gminny” fragment Parku Krajobrazowego „Pojezierza Łęczy ńskiego ” ze wzgl ędu na walory ekosystemów wodno–torfowiskowych, wymaga szczególnej ochrony hydrosfery, która warunkuje zachowanie wysokiego potencjału ekologicznego w rejonie jeziora Nadrybie. Polityka przestrzenna zagospodarowania powinna uwzgl ędnia ć mał ą

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 40 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

odporno ść stosunków wodnych na degradacj ę, co spowodowałoby przyspieszenie procesów zaniku jeziora i okalaj ących je torfowisk. Obecna równowaga ekologiczna w rejonie jeziora Nadrybie jest skutkiem wyra źnego ograniczenia , a w niektórych aspektach wr ęcz zaniechania u żytkowania hydrosfery i biosfery, nale ży przeto d ąż yć do jej zachowania. 2. Nadwieprza ński Park Krajobrazowy ze wzgl ędu na kluczowe walory fizjonomiczne wymaga szczególnego podej ścia do urbanizacji w dolinach Wieprza i „parkowych” dopływów oraz strefy przydolinnej. Zachowanie seminaturalnych walorów krajobrazowych oznacza niemal całkowity zakaz zabudowy w dolinach (poza elementami gospodarki wodnej), uzupełnienie siedlisk olsowych i ł ęgowych, utrzymanie rolniczego wykorzystania teras zalewowych. 3. Projektowany rezerwat przyrody „Jezioro U ściwierz ” zachowa swoje walory ekologiczne i przyrodnicze, gdy kr ąż enie wody b ędzie odbywa ć si ę zgodnie z naturalnymi predyspozycjami infiltracji wód opadowych i roztopowych, zasilanie jeziora wodami podziemnymi, wykluczenia spływu i migracji zanieczyszcze ń, szczególnie biogenów; warto ściowe przyrodniczo torfowiska otaczaj ące jezioro s ą bardzo wra żliwe na degradacj ę antropogenn ą, która nie zwi ązana jest z zagospodarowaniem gminy. 4. OSO Jeziora U ściwierskie PLH060009 (wraz z projektowanym powi ększeniem tego obszaru) – le żą cy w północno-wschodniej cz ęś ci gminy , obejmuj ący jez.Nadrybie i jez.U ściwierz, wa żne dla zachowania bioró żnorodno ści (gdy ż Ponad 67 % obszaru zajmuj ą siedliska z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, których zidentyfikowano tu 10 rodzajów, na torfowiskach wyst ępuje równie ż wiele rzadkich i chronionych w tej cz ęś ci Europy gatunków ro ślin, a sam rejon jest te ż znacz ącą w skali regionu ostoj ą rzadkich gatunków owadów i płazów) , dla których zagro żeniem s ą melioracje odwadniaj ące torfowisk i ł ąk. 5. OSO Polesie PLB060019 - le żą ca w północnej cz ęś ci obszaru Studium z dominacj ą równin torfowych, 30 gatunkami ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasie i 7 gatunkami z Polskiej Czerwonej Ksi ęgi (PCK) , zagro żony przez melioracyjno-przemysłow ą (wydobywcz ą) zmian ę stosunków wodnych, bardzo siln ą presj ę turystyczno- rekreacyjn ą, zanikanie rolniczego u żytkowania ziemi i zanieczyszczenie wód (przede wszystkim pochodzenia rolniczego) . 6. SOO Dolina Środkowego Wieprza PLH 060005 – biegn ący wzdłu ż południowo- wschodniej granicy gminy (poni żej Ciechanek) chroni ący dolin ę Wieprza, zagro żony

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 41 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

przez n aturaln ą sukcesje drzew i krzewów oraz zalesianie zboczy doliny Wieprza, ocieniaj ące i w efekcie eliminuj ące zbiorowiska kserotermiczne, przesuszenie cz ęś ci ł ąk i torfowisk (wskazana denaturalizacja) oraz wysoki stopie ń zanieczyszczenia wód Wieprza.

Pozostałe formy i sposoby ochrony przestrzeni stanowi ą uzupełnienie ró żnorodnego podej ścia do zachowania potencjału ekilogicznego w skali miejscowej, jak i regionalnej. Na podkre ślenie zasługuj ą korytarze ekologiczne, wyznaczone w ramach systemowej ochrony Pojezierza Ł ęczy ńsko–Włodawskiego, Polesia i województwa lubelskiego. Korytarz ekologiczny doliny Świnki – cieku istotnego dla obiegu wody w gminie – zapewnia komunikacj ę ekologiczn ą w skali ponadlokalnej, st ąd wynika ważna rola tej rzeki w systemie hydrograficznym i przyrodniczym obszaru. Obszary wyznaczone do zachowania walorów środowiska, przyrody, krajobrazu stanowi ą tereny o du żych walorach i zasobach ekologicznych. Decyduj ą one m.in. o warunkach zamieszkiwania w gminie, wysokim standardzie przestrzeni przyrodniczej, a jednocze śnie wymagaj ą indywidualnego podej ścia do u żytkowania terenu i rozwoju funkcji społeczno–gospodarczych. Na terenie ochrony bezpo średniej uj ęć wód podziemnych zabronione jest u żytkowanie gruntów do celów niezwi ązanych z eksploatacj ą uj ęcia wody. 2. Na terenie ochrony bezpo średniej uj ęć wód nale ży: 1) odprowadza ć wody opadowe w sposób uniemo żliwiaj ący przedostawanie si ę ich do urz ądze ń słu żą cych do poboru wody; 2) zagospodarowa ć teren zieleni ą; 3) odprowadza ć poza granic ę terenu ochrony bezpo średniej ścieki z urz ądze ń sanitarnych, przeznaczonych do u żytku osób zatrudnionych przy obsłudze urz ądze ń słu żą cych do poboru wody; 4) ograniczy ć do niezb ędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urz ądze ń słu żą cych do poboru wody. 3. Teren ochrony bezpo średniej nale ży ogrodzi ć, a jego granice przebiegaj ące przez wody powierzchniowe oznaczy ć za pomoc ą rozmieszczonych w widocznych miejscach stałych znaków stoj ących lub pływaj ących; na ogrodzeniu oraz znakach nale ży umie ści ć tablice zawieraj ące informacje o uj ęciu wody i zakazie wst ępu osób nieupowa żnionych.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 42 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Na terenach ochrony po średniej mo że by ć zabronione lub ograniczone wykonywanie robót oraz innych czynno ści powoduj ących zmniejszenie przydatno ści ujmowanej wody lub wydajno ści uj ęcia, a w szczególno ści: 1) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi; 2) rolnicze wykorzystanie ścieków; 3) przechowywanie lub składowanie odpadów promieniotwórczych; 4) stosowanie nawozów oraz środków ochrony ro ślin; 5) budowa autostrad, dróg oraz torów kolejowych; 6) wykonywanie robót melioracyjnych oraz wykopów ziemnych; 7) lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierz ąt; 8) lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji, a tak że ruroci ągów do ich transportu; 9) lokalizowanie składowisk odpadów komunalnych, niebezpiecznych, innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne oraz oboj ętnych; 10) mycie pojazdów mechanicznych; 11) urz ądzanie parkingów, obozowisk oraz k ąpielisk; 12) lokalizowanie nowych uj ęć wody; 13) lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie zwłok zwierz ęcych. 2. Na terenach ochrony po średniej uj ęcia wody podziemnej, oprócz zakazów lub ogranicze ń, o których mowa w ust. 1, mo że by ć zabronione lub ograniczone: 1) wydobywanie kopalin; 2) wykonywanie odwodnie ń budowlanych lub górniczych. 3. Na terenie ochrony po średniej uj ęcia wody powierzchniowej, oprócz zakazów lub ogranicze ń, o których mowa w ust. 1, mo że by ć zabronione lub ograniczone: 1) lokalizowanie budownictwa mieszkalnego oraz turystycznego; 2) u żywanie samolotów do przeprowadzania zabiegów rolniczych; 3) urz ądzanie pryzm kiszonkowych; 4) chów lub hodowla ryb, ich dokarmianie lub zan ęcanie; 5) pojenie oraz wypasanie zwierz ąt; 6) wydobywanie kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, a tak że wycinanie ro ślin z wód lub brzegu; 7) uprawianie sportów wodnych; 8) u żytkowanie statków o nap ędzie spalinowym.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 43 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

W obrębie Parku Krajobrazowego Pojezierze Łęczyńskie Park obowiązują następujące zakazy: 1) realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 340 i Nr 84, poz. 700); 2) umy ślnego zabijania dziko wyst ępuj ących zwierz ąt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronie ń i miejsc rozrodu oraz tarlisk i zło żonej ikry, z wyj ątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynno ści w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, le śnej, rybackiej i łowieckiej; 3) likwidowania i niszczenia zadrzewie ń śródpolnych, przydro żnych i nadwodnych, je żeli nie wynikaj ą z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urz ądze ń wodnych; 4) pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, a tak że minerałów i bursztynu; 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem prac zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budow ą, odbudow ą, utrzymaniem, remontem lub napraw ą urz ądze ń wodnych; 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, je żeli zmiany te nie słu żą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, le śnej, wodnej lub rybackiej; 7) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyj ątkiem obiektów słu żą cych turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej; 8) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 200 m od kraw ędzi brzegów klifowych oraz w pasie technicznym brzegu morskiego; 9) likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; 10) wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo żenia własnych gruntów rolnych; 11) prowadzenia chowu i hodowli zwierz ąt metod ą bez ściółkow ą; 12) utrzymywania otwartych rowów ściekowych i zbiorników ściekowych;

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 44 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

13) organizowania rajdów motorowych i samochodowych; 14) u żywania łodzi motorowych i innego sprz ętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych. Zakazy, o których mowa nie dotycz ą realizacji inwestycji celu publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z pó źn. zm.).

W obszarach Natura 2000 z kolei zabrania się (z wyjątkiem faktu, kiedy to przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym i wobec braku rozwiązań alternatywnych) podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności: 1) pogorszy ć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków ro ślin i zwierz ąt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub 2) wpłyn ąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub 3) pogorszy ć integralno ść obszaru Natura 2000 lub jego powi ązania z inny obszarami.

W rezerwatach przyrody (tu projektowanych) zabrania się: 1) budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urz ądze ń technicznych, z wyj ątkiem obiektów i urz ądze ń słu żą cych celom parku narodowego albo rezerwatu przyrody; 2) chwytania lub zabijania dziko wyst ępuj ących zwierz ąt, zbierania lub niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych zwierz ąt, 3) umy ślnego płoszenia zwierz ąt kr ęgowych, zbierania poro ży, niszczenia nor, gniazd, legowisk i innych schronie ń zwierz ąt oraz ich miejsc rozrodu; 4) polowania, z wyj ątkiem obszarów wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych ustanowionych dla rezerwatu przyrody; 5) pozyskiwania, niszczenia lub umy ślnego uszkadzania ro ślin oraz grzybów; 6) u żytkowania, niszczenia, umy ślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody; 7) zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, je żeli zmiany te nie słu żą ochronie przyrody;

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 45 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

8) pozyskiwania skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, minerałów i bursztynu; 9) niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i u żytkowania gruntów; 10) palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz u żywania źródeł światła o otwartym płomieniu, z wyj ątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 11) prowadzenia działalno ści wytwórczej, handlowej i rolniczej, z wyj ątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony; 12) stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony ro ślin i nawozów; 13) zbioru dziko wyst ępuj ących ro ślin i grzybów oraz ich cz ęś ci, z wyj ątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 14) połowu ryb i innych organizmów wodnych, z wyj ątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych; 15) ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, z wyj ątkiem szlaków i tras narciarskich wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 16) wprowadzania psów na obszary obj ęte ochron ą ścisł ą i czynn ą, z wyj ątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony oraz psów pasterskich wprowadzanych na obszary obj ęte ochron ą czynn ą, na których plan ochrony albo zadania ochronne dopuszczaj ą wypas; 17) wspinaczki, eksploracji jaski ń lub zbiorników wodnych, z wyj ątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 18) ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza drogami poło żonymi na nieruchomo ściach b ędących w trwałym zarz ądzie parku narodowego, wskazanymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 19) umieszczania tablic, napisów, ogłosze ń reklamowych i innych znaków niezwi ązanych z ochron ą przyrody, udost ępnianiem parku albo rezerwatu przyrody, edukacj ą ekologiczn ą, z wyj ątkiem znaków drogowych i innych znaków zwi ązanych z ochron ą bezpiecze ństwa i porz ądku powszechnego;

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 46 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

20) zakłócania ciszy; 21) u żywania łodzi motorowych i innego sprz ętu motorowego, uprawiania sportów wodnych i motorowych, pływania i żeglowania, z wyj ątkiem akwenów lub szlaków wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 22) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu; 23) biwakowania, z wyj ątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 24) prowadzenia bada ń naukowych – w parku narodowym bez zgody dyrektora parku, a w rezerwacie przyrody – bez zgody regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 25) wprowadzania gatunków ro ślin, zwierz ąt lub grzybów, bez zgody ministra wła ściwego do spraw środowiska; 26) wprowadzania organizmów genetycznie zmodyfikowanych; 27) organizacji imprez rekreacyjno-sportowych – w parku narodowym bez zgody dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody bez zgody regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

2.3.3.2. Tereny deficytu ekologicznego Dotychczasowe u żytkowanie terenu w istotny sposób przekształciło przestrze ń przyrodnicz ą i krajobraz gminy. Pierwszy etap zasiedlania tego obszaru zapocz ątkował odlesienie terenów korzystnych dla osadnictwa i rolnictwa; proces odlesiania w zasadzie zako ńczył si ę w XX wieku i jego rezultatem jest obecny stan i rozmieszczenie lasów, głównie na terenach nieprzydatnych dla produkcji żywno ści. Zjawisko to dotyczy zarówno wierzchowin, jak i dolin rzecznych. Drugi etap rozpocz ął si ę w XIX wieku i miał na celu dostosowywanie stosunków wodnych do potrzeb produkcji żywno ści. Zako ńczyły go niespotykanej skali roboty hydrotechniczne zwi ązane z budow ą systemu Kanału Wieprz- Krzna, którego cz ęść obiektów zlokalizowano w gminie Puchaczów (m.in. doprowadzalnik Bogdanka – Wola Wereszczy ńska, system wodny Mogielnicy i Świnki, oraz liczne rowy odwadniaj ące). Trzeci etap wi ąż e si ę z urbanizacj ą, zwi ązan ą z budow ą kopalni i eksploatacj ą węgla w obr ębie obszaru górniczego „Puchaczów IV”. Główne etapy urbanizacji gminy odbywały si ę przy ci ągłym, bie żą cym zagospodarowywaniu przestrzennym charakterystycznym dla gmin Pojezierza Ł ęczy ńsko–

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 47 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Włodawskiego. Jego główn ą funkcj ą było osadnictwo i produkcja rolnicza z obsługuj ącym go sektorem usługowo–rzemie ślniczym. Wytworzyło to współczesny charakter przestrzeni przyrodniczej. Jej głównym atrybutem s ą dominuj ące agrocenozy (monokultury rolnicze), wsie, drogi i wyj ątkowe w krajobrazie rolniczym Lubelszczyzny – przemysł w ęglowy. Na mapie ekofizjograficznej zaznaczono obszary deficytu ekologicznego, który jest skutkiem wielowiekowego procesu urbanizacji. Szczególnie gł ębokim deficytem ekologicznym cechuj ą si ę grunty orne pomi ędzy dolinami Świnki i Mogielnicy. Na dobrych glebach pokrywy glebowej rozwin ęło si ę intensywne rolnictwo, o wysokiej chemizacji i wykorzystaniu rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Zredukowało to naturaln ą szat ę ro ślinn ą i odpowiadaj ącą jej faun ę. Podobne zjawisko obserwujemy na północ od doliny Świnki, gdzie gleby o ni ższej warto ści produkcyjnej stały si ę podstaw ą rozwoju produkcji żywności o intensywno ści zale żnej od lokalnych wła ściwo ści fizyko–chemicznych gleb. Ogólny schemat rozmieszczenia deficytów ekologicznych jest modyfikowany prze lokalne wyst ępowanie ekosystemów bagienno–torfowiskowych w zagł ębieniach bezodpływowych, w s ąsiedztwie „oczek wodnych” i innych skupisk środowiska biotycznego. Zmiana jako ściowa środowiska przyrodniczego w terenach obecnego deficytu ekologicznego jest konieczna, bowiem b ędzie wpływa ć na popraw ę warunków zamieszkiwania. Ponadto jest mo żliwa bez szczególnie wielkich nakładów. Propozycje w tym zakresie zostan ą przedstawione w dalszej cz ęś ci opracowania. Funkcjonowanie środowiska przyrodniczego w stanie obecnym jest efektem „nakładania si ę” naturalnych i antropogennych procesów, mechanizmów i zjawisk. Wytworzony stan środowiska jest generalnie korzystny, co jest zasługą m.in. stosunkowo wysokiej zdolno ści do samoregeneracji, a wspomagany przez działania wzbogacaj ące przestrze ń, szybko mo że wytworzy ć now ą przestrze ń przyrodnicz ą.

2.3.3.3. Tereny cenne ekologicznie wskazane do wzmocnienia Przekształcenia dotkn ęły równie ż tereny o wysokiej pr ęż no ści ekologicznej i nagromadzeniu ró żnorodnych walorów przyrodniczych i ekologicznych. Jest to efekt niezamierzonych, po średnich oddziaływa ń zmian stosunków wodnych, przeprowadzonych cz ęsto poza tymi obszarami. Do tej kategorii terenów nale żą :

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 48 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

- doliny, koryta rzeczne Świnki i Mogielnicy, gdzie odwodnienie poprzez liczne rowy melioracji podstawowej i szczegółowej, spowodowało przekształcenie naturalnych siedlisk - torfowiska i bagna w rejonie Ostrówka nie udało si ę odwodni ć i przystosowa ć je do intensywnej produkcji siana, natomiast spowodowało zmian ę warunków siedliskowych i ograniczenie naturalnego procesu torfowiskowego, - torfowiska w rejonie jeziora Turowolskiego, pomimo, że zachowały stosunkowo wysokie walory przyrodnicze i ekologiczne, utraciły naturalna wilgotno ść i obecnie posiadaj ą zdeformowany obieg wody, - ekosystem wodno–torfowiskowy – Uściwierz wykazuje cechy zmiany stosunków wodnych, w tym zmniejszanie si ę zasobów wodnych w wyniku prób odwadniania. Wszystkie te rejony zachowały jeszcze wybitne walory biotyczne. Nale ży zahamowa ć wszystkie procesy degradacyjne i działaniami konserwatorsko–technicznymi, wzmocni ć je biologicznie; po zahamowaniu odwodniania naturalne procesy rewitalizacyjne i zdolno ść do regeneracji, w znacznym stopniu spowoduj ą popraw ę stanu biocenotycznego.

2.3.4 Ocena stanu sanitarnego środowiska O stanie środowiska, w aspekcie sanitarnym, decyduje wyposa żenie obszaru w infrastruktur ę techniczn ą, słu żą cą ochronie środowiska, zanieczyszczenia transgraniczne, przenoszone nad obszar gminy ró żnymi drogami ekspansji oraz wszelkiego rodzaju emisje ze źródeł rozmieszczonych na terenie gminy, a tak że naturalna odporno ść środowiska na antropopresj ę. Do głównych źródeł emisji, powoduj ących degradacj ę środowiska, zalicza si ę kopalni ę w ęgla kamiennego w Bogdance (Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A.), w szerokim rozumieniu tego słowa, oraz układ osadniczy, w tym zwłaszcza: niedoskonałe wyposa żenie obszaru w kanalizacj ę sanitarn ą i hałas komunikacyjny. W 2008 r., w ramach wojewódzkiego systemu oceny jako ści powietrza, na terenie województwa lubelskiego funkcjonowało 39 stacji, w tym 4 automatyczne, nadzorowane przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Lublinie, Wojewódzk ą i Powiatow ą Stacj ę Sanitarno-Epidemiologiczn ą oraz Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Uzyskane wyniki były podstaw ą sporz ądzenia rocznej oceny jako ści powietrza oraz klasyfikacji stref:

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 49 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

− ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia dla: benzenu, dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, ołowiu, tlenku w ęgla, ozonu, pyłu zawieszonego PM10, arsenu, kadmu, niklu i benzo/a/
rzyw ę, − ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin dla: dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu.

Najbli ższymi stacjami, na podstawie których oceniano jakość powietrza, w odniesieniu do obszaru gminy Puchaczów, były punkty pomiarowe w Ł ęcznej i Włodawie. Otrzymane wyniki uznaje si ę za reprezentatywne równie ż dla gminy Puchaczów. Ponadto gmina zaliczona została do Strefy Ł ęczy ńsko-Włodawskiej, jako jednej z 9 stref wydzielonych w województwie lubelskim. Opieraj ąc si ę na wynikach pomiarów, zawartych w: „Raporcie o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2008 r.” nale ży uzna ć, i ż według kryteriów oceny zdrowia w strefie Ł ęczy ńsko-Włodawskiej nie stwierdzono przekrocze ń dopuszczalnych standardów. Strefa ta dla wszystkich mierzonych parametrów została zaliczona do klasy A. Dotyczy to pyłu zawieszonego PM10, dwutlenku siarki SO2, dwutlenku azotu NO2, benzenu C6H6, arsenu As, kadmu Cd, niklu NL, ołowiu Pb, benzo/a/
rzyw ę BaP, tlenku w ęgla CO. W rocznej ocenie jako ści powietrza, według kryteriów ochrony ro ślin, Strefa Ł ęczy ńsko-Włodawska równie ż została zaliczona do klasy A. St ęż enia średnioroczne dwutlenku siarki wynosiły do 17,5% poziomu dopuszczalnego, a st ęż enia średnie dla pory zimowej – maksymalnie 28% poziomu dopuszczalnego dla tego okresu. Przy klasie A, głównym celem jest utrzymanie jako ści powietrza na tym samym lub lepszym poziomie. W 2008 r. pomiarami jako ści wód obj ęto rzeki: Mogielnic ę w Ciechankach i Śwink ę w Łęcznej. Stan ekologiczny jednolitej cz ęś ci wód dla obu tych rzek okre ślony został jako umiarkowany. Natomiast stan biologiczny okre ślono jako bardzo dobry dla obu rzek, a stan fizykochemiczny jako poni żej dobrego, równie ż dla obu rzek. Warto podkre śli ć, i ż Mogielnica, badana na punkcie badawczym w Ciechankach w 2007 r., zaliczona została wg oceny ogólnej do V klasy. Równie ż Świnka, badana na punkcie pomiarowym w Ł ęcznej, uzyskała klas ę V, przy czym ocena rybna okre ślona została jako nieprzydatna, a ocena eutrofizacji – przekroczona. Zarastaj ące jezioro Turowalskie nie było badane. Na terenie gminy istniej ą równie ż zbiorniki antropogeniczne, powstałe w nieckach osiada ń: zalewiska w rejonie Rowu A. Wody podziemne kredowe, badane w punkcie kontrolnym w Ł ęcznej w 2006 i 2007 r., uzyskały 3 klas ę przy przekroczonym wska źniku żelaza. Mo żna je uzna ć z reprezentatywne równie ż dla gminy Puchaczów. Jako ść wód podziemnych tego obszaru, badanych w 2008r. na tle jednolitych cz ęś ci wód podziemnych oraz głównych zbiorników wód podziemnych wahała si ę na granicy klasy II i III. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 50 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Jako ść wód podziemnych tego obszaru, badanych w 2008r. na tle jednolitych cz ęś ci wód podziemnych oraz głównych zbiorników wód podziemnych wahała si ę na granicy klasy II i III.

Klimat akustyczny na obszarze gminy Puchaczów kształtowany jest głównie przez hałas komunikacyjny. W mniejszym stopniu dotyczy to hałasu przemysłowego (hałas emitowany przez kopalni ę Bogdanka) i hałasu kolejowego. Przy braku pomiarów hałasu, na terenie gminy Puchaczów (Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2008 r.), mo żna jedynie przez analogi ę do innych obszarów przyj ąć , i ż nie wyst ępuj ą tu przekroczenia dopuszczalnych norm dla hałasu drogowego. Najbardziej zagro żon ą miejscowo ści ą, pod wzgl ędem akustycznym, był Puchaczów. Obecnie, po wyeliminowaniu transportu w ęgla przez o środek gminny, mo żna przyj ąć , i ż nie wyst ępuj ą tu istotne zagro żenia dla klimatu akustycznego. W gminie Puchaczów najwi ęcej odpadów wytwarza Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A. Jest to skała płonna, jako produkt odpadowy przy eksploatacji w ęgla kamiennego. Jest ona składowana w obiekcie unieszkodliwiania odpadów wydobywczych. Składowisko jest sukcesywnie rekultywowane, tworz ąc w płaskim krajobrazie gminy swoist ą dominant ę przestrzenn ą. Natomiast gospodarka odpadami komunalnymi odbywa si ę zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami. Badania gleb, przeprowadzone przez WIO Ś w Lublinie w latach 2006, 2007 i 2008 nie wykazały istotnych przekrocze ń warto ści dopuszczalnych. Jedyne przekroczenie norm stwierdzono przy drogach krajowych nr 12, 17 i 19 oraz drogach wojewódzkich nr 44 (Ko ńskowola) i 858 (Biłgoraj). Mo żna przyj ąć , i ż jako ści gleb w gminie Puchaczów nie zagra żaj ą zanieczyszczenia metalami ci ęż kimi, emitowanymi przez transport samochodowy, poniewa ż gmina le ży poza zasi ęgiem głównych tras komunikacyjnych województwa. Dla pełnej oceny stanu środowiska niezb ędne jest przeanalizowanie wyników pomiarów monitoringu, prowadzonego przez kopalni ę.

2.3.5 Ocena odporno ści środowiska na degradacj ę

Pod poj ęciem odporno ści na degradacj ę nale ży rozumie ć podatno ść środowiska i przyrody na niszcz ące je czynniki zewn ętrzne. Jest ona przeto wypadkow ą naturalnej odporno ści oraz siły i zakresu antropopresji. Naturaln ą odporno ść środowiska na degradacj ę okre śla wra żliwo ść jego poszczególnych komponentów, szczególnie: hydrosfery, pedosfery

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 51 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______i biosfery – na niszcz ące działania wywołane przez wykorzystanie elementów środowiska w procesie zagospodarowania. Odporno ść gleb na degradacj ę rozpatrywana jest w dwóch kategoriach: - odporno ści geochemicznej, która jest funkcja fizycznych i chemicznych wła ściwo ści gleb wykształconych w dotychczasowych procesach glebotwórczych, - odporno ści biogeochemicznej, rozumianej jako odporno ść środowiska glebowo– ro ślinnego. Nie wnikaj ąc w zło żono ść procesów powoduj ących degradacj ę gleb, ow ą odporno ść nale ży rozumie ć jako trwał ą zdolno ść zapewnienia ro ślinom ci ągło ści wzrostu w warunkach ró żnorodnych presji. Na terenie gminy Puchaczów wyst ępuj ą zró żnicowane typy i rodzaje gleb, ści śle zwi ązane z warunkami skały macierzystej, a szczególnie z udziałem tzw. frakcji pylastej i humusu. W skali 10 – stopniowej odporno ść gleb zawiera si ę od 5–8 punktów. Charakteryzuje si ę ona stosunkowo du żą odporno ści ą na zmian ę stosunków wodnych i zanieczyszczenia typu przemysłowego (emisji zanieczyszcze ń). Wysok ą odporno ści ą gleb cechuj ą si ę rejony zbudowane z pokryw lessowych i pyłowych. Ale równie ż tereny z du żym udziałem glin nale żą do tej kategorii. Bior ąc pod uwag ę fakt, że w warunkach gminy Puchaczów jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej decyduje o rozwoju rolnictwa, to wi ększe znaczenie dla odporno ści maj ą zmiany wynikaj ące z u żytkowania i chemizacji, ni ż odporno ść na procesy urbanizacyjne i wszelkiego rodzaju in żynieryjne prace ziemne, to w omawianym obszarze cecha odporno ści gleb jest przestrzennie zmienna i ści śle powi ązana z bonitacja glebow ą. Chocia ż na obszarach pokryw lessowych i pyłowych prace in żynieryjne mog ą przyczynia ć si ę do wzrostu naturalnej dynamiki procesów erozyjnych. Odporno ść szaty ro ślinnej na degradacj ę rozwa żano w dwóch aspektach: - odporno ść na czynniki degraduj ące typu antropogenicznego (głównie przemysłu, rekreacji, chemizacji i zmiany obiegu wody), - odporno ść na degraduj ące działanie szkodników chorób i innych czynników pochodzenia naturalnego wynikaj ącego z osłabienia odporno ści (wiatrołomy, śniegołomy). Do siedlisk najbardziej odpornych na terenie gminy Puchaczów zaliczono: las jesionowy, las świe ży, las wilgotny, ols. Las mieszany i las mieszany wilgotny charakteryzuje si ę średni ą odporno ści ą . Najmniej odporne s ą siedliska borowe i drzewostany iglaste: bór suchy i bór świe ży.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 52 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Odporno ść hydrosfery na degradacj ę jest jednym z podstawowych wska źników okre ślaj ących mo żliwo ść wykorzystania i zagospodarowania środowiska wodnego i środowiska w ogóle. Woda jest podatna na zanieczyszczenia i charakteryzuje si ę du żą dynamik ą ich rozprzestrzeniania si ę. Du ża wra żliwo ść wód na eksploatacj ę idzie w parze ze stosunkowo wysokimi mo żliwo ściami ich regeneracji ze wzgl ędu na naturalne wła ściwo ści do samooczyszczania. Specyfik ą poło żenia gminy Puchaczów jest pozorna obfito ść zjawisk wodnych w krajobrazie i ścisły zwi ązek wód powierzchniowych z wodami podziemnymi. Na odporno ść tych ostatnich wpływa: gł ęboko ść zalegania, przepuszczalno ść podło ża, wielko ść zbiornika wód podziemnych i rodzaj zanieczyszcze ń odprowadzanych do gruntu, a tak że wielko ść poboru wód podziemnych dla zaspakajania potrzeb komunalnych i przemysłowych. W gminie Puchaczów – ze wzgl ędu na budow ę hydrogeologiczn ą podło ża – przepuszczalno ść gruntu jest zró żnicowana: wi ększa na północ od doliny Świnki i mniejsza na południe, bo zró żnicowane s ą cechy migracji zanieczyszcze ń z powierzchni ziemi i wód powierzchniowych do wód podziemnych. Z przeprowadzonego badania waloryzacji ogólnej odporno ści na degradacj ę, wynika, że na terenie gminy wyst ępuj ą trzy kategorie terenów (patrz mapa ekofizjofrafii): ⇒ najodporniejsze na degradacj ę: - jezioro U ściwierz, - kompleks Las Puchaczowski, - kompleks Las Zwierzyniec – Ciechanki, - kompleks torfowisk Turowolskich, ze wzgl ędu na ł ączn ą odporno ść hydrosfery i szaty ro ślinnej, ⇒ średnio odporne na degradacj ę: - rejon centralny pomi ędzy dolinami Świnki i Mogielnicy, - wszystkie doliny rzeczne, - wi ększe torfowiska i tereny bagienne, ze wzgl ędu na wysok ą odporno ść szaty ro ślinnej i mo żliwo ści jej regeneracji, ⇒ tereny o niskiej odporno ści na degradacj ę: - zwarta strefa na północ od Świnki, - mniejsze torfowiska, - pozostałe tereny równiny piaszczystej,

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 53 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

ze wzgl ędu na brak trwałej szaty ro ślinnej i łatwo ść infiltracji wód i zanieczyszcze ń do zbiornika wód podziemnych, oraz zmniejszony udział frakcji pylastej.

Ogólna odporno ść środowiska przyrodniczego w gminie Puchaczów jest zró żnicowana przestrzennie. T ą cech ę nale ży uwzgl ędnia ć jako istotne kryterium ustalania polityki przestrzennej a nast ępnie u żytkowania terenu. Korzystnym zjawiskiem jest wyst ępowanie stosunkowo du żej odporno ści na degradacj ę na terenach o najwy ższych walorach geologiczno-in żynierskich dla zabudowy.

2.3.6 Ocena fizjograficznych warunków rozwoju gminy Analiza stanu środowiska geograficznego ma słu żyć sformułowaniu wniosków dotycz ących mo żliwo ści dalszej urbanizacji. Diagnoza prospektywna, oparta na ekstrapolacji obecnych tendencji rozwojowych, pozwala na nast ępuj ące wnioski dotycz ące zagospodarowania przestrzennego: 1. Zró żnicowanie funkcji terenów jest trwałe i w okresie najbli ższych 30–40 lat b ędzie stabilizowa ć równowag ę społeczno–gospodarcz ą. Kluczowymi funkcjami pozostan ą: rolnictwo, osadnictwo, przemysł wydobywczy. Skutki środowiskowe istnienia tych funkcji i przeznaczenia terenu b ędą zró żnicowane. Najsilniej b ędzie oddziaływa ć eksploatacja w ęgla. 2. Przestrzenne skutki wydobycia w ęgla okre ślaj ą osiadania do roku 2025 i zawodnienia terenu. Oznacza to zmniejszenie terenów u żytkowych rolniczo, przeznaczonych pod zabudow ę, konieczno ść zmian infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. Wg prognoz docelowych około 40% powierzchni gminy b ędzie musiało zmieni ć dotychczasowe zagospodarowanie. 3. Ustalenie docelowej polityki przestrzennej i strategii rozwoju gminy Puchaczów wymaga zabezpieczenia terenów pod funkcje u żytkowe, które pocz ątkowo ograniczane, ostatecznie zlikwidowane w rejonach wydobycia w ęgla, b ędą musiały by ć „przeniesione”, zlokalizowane w nowych terenach. Dotyczy to głównie osadnictwa i produkcji żywno ści. 4. Pojawia si ę mo żliwo ść zdynamizowania funkcji rekreacyjno–turystycznej. Wymuszane powstawanie zalewisk nale ży wykorzysta ć w strategii i polityce przestrzennej gminy do sformułowania kompleksowego programu rozwoju turystyki i rekreacji „sportowej”. 5. Ocena przydatno ści środowiska:

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 54 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

a) Niewielkie skrawki gminy znajduj ą si ę w zasi ęgu wód powodziowych rzeki Wieprz; rolnicze u żytkowanie dna doliny powinno by ć kontynuowane, b) Strefy ochronne uj ęć wód podziemnych obowi ązuj ą sposoby zagospodarowania okre ślone w przepisach odr ębnych, c) Zagospodarowanie przestrzenne i u żytkowanie terenu musi uwzgl ędnia ć wyst ępowanie w gminie ogranicze ń (zakazów, nakazów, preferencji) wynikaj ących z ustawy o ochronie przyrody (parki krajobrazowe), d) Obszar i teren górniczy „Puchaczów IV” obejmuje około 85% powierzchni gminy, wynikaj ą z tego ograniczenia dla zagospodarowania przestrzennego w zakresie przeznaczenia terenów, wyst ępowania szkód, dodatkowego wzmacniania konstrukcji budynków, infrastruktury i wielu innych skutków wydobycia w ęgla „na zawał”, wyst ępowanie obiektów górniczych, które w znacz ący sposób wpływałyby na stan środowiska (zakład przeróbki w ęgla, zwałowisko skały płonnej, elektrociepłownia). 6. Korzystne warunki ekofizjograficzne dla zabudowy mieszkaniowej, usługowej i produkcyjnej wynikaj ą z: a) niewielkiego zró żnicowania rzeźby powierzchni terenu; obszary o nachyleniach przekraczaj ących 2% stanowi ą niewiele ponad 5% powierzchni gminy (zbocza, stoki, kraw ędź denudacyjna, wydmy), b) przydatnych warunków gruntowo–wodnych umo żliwiaj ących bezpo średnie posadowienie na gruntach mineralnych fundamentów projektowanej zabudowy; w tych terenach korzystne s ą równie ż warunki hydrogeologiczne, które warunkuj ą wyst ępowanie wód poni żej 5m.p.p.t., c) korzystnych i przeci ętnych warunków topoklimatycznych z wyra źnie zaznaczaj ącym si ę wpływem hydrosfery na temperatury odczuwalne i wilgotno ść wzgl ędn ą powietrza, d) du żych zasobach wód podziemnych na potrzeby komunalne, e) generalnie dobry stan sanitarny środowiska przyrodniczego i krajobrazu.

2.3.7 Ocena dotychczasowego rozwoju gminy na tle uwarunkowa ń przyrodniczych i zasobów środowiska przyrodniczego Niniejszy rozdział ma w zasadzie odpowiedzie ć na pytanie o sposób wykorzystania przestrzeni przyrodniczej, w tym szczególnie z uwzgl ędnieniem niekorzystnych skutków środowiskowych zagospodarowania przestrzennego.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 55 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Na wst ępie nale ży stwierdzi ć, że dotychczasowy rozwój przestrzenny odbywa si ę zgodnie z wymogami ochrony i kształtowania środowiska. Od połowy lat siedemdziesi ątych ubiegłego wieku wyra źne oddziaływania środowiskowe spowodowane s ą rozwojem górnictwa. Do dzisiaj funkcjonowanie zakładów wydobywczych w Bogdance i Nadrybiu jest najbardziej widoczn ą w środowisku i krajobrazie form ą u żytkowania terenu. Zasi ęg oddziaływa ń środowiskowych wywoływanych eksploatacj ą jest zró żnicowany przestrzennie i zakresem zmian środowiskowych. Oto główne skutki tej działalno ści: - zmiany jako ściowe wód powierzchniowych w wyniku zrzutu ścieków kopalnianych do Świnki, - zmiany ilo ściowe hydrosfery w wyniku sczerpywania wód podziemnych i wytworzenie rozległego leja depresji w jurajskim poziomie wodono śnym, - emisja do atmosfery gazów i pyłów (elektrociepłownia, zwałowisko skały płonnej, emisja komunikacyjna), przekształcenie rze źby terenu: powstanie i rozwój tzw. niecek osiada ń, czyli zagł ębie ń terenowych wypełniaj ących si ę wodami podziemnymi i opadowymi, a pionowe ruchy powierzchni terenu powoduj ą szkody w istniej ącej zabudowie (studium wyznacza tereny istniej ącej w ich obr ębie zabudowy mieszkaniowej i usługowej do likwidacji), - niekorzystnym skutkiem, głównie krajobrazowym, jest stale rozbudowuj ące si ę zwałowisko skał - bardzo negatywnym zjawiskiem s ą skutki transportu kołowego w ęgla z kopalni do zewn ętrznych odbiorców; główne uci ąż liwo ści zwi ązane s ą emisj ą komunikacyjn ą: gazów, pyłów i hałasu, który staje si ę uci ąż liwo ści ą szczególnie odczuwaln ą dla mieszka ńców Puchaczowa Wspomniano ju ż o skutkach przeprowadzanych prac odwadniaj ących dla hydrosfery i przyrody. Osuszanie dolin rzecznych i torfowisk było działaniem degraduj ącym poleskie walory przestrzeni przyrodniczej, tym bardziej, ze nie spowodowały wyra źnego zwi ększenia produkcji żywno ści Najbardziej trwałym skutkiem drena żu jest zanik siedlisk bagiennych i olsowych oraz rozpocz ęcie w wielu terenach procesu murszowego. Zabudowa mieszkaniowa rozwijała si ę na terenach o korzystnych warunkach gruntowo – wodnych. Nie zlokalizowano ich na terenach warto ściowych przyrodniczo i ekologicznie. Nie stanowi zagro żenia dla obiektów chronionych.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 56 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.4 Uwarunkowania kulturowe 2.4.1 Najstarsze ślady osadnictwa Obszar gminy Puchaczów obj ęty został badaniami powierzchniowymi Archeologicznego Zdj ęcia Polski (AZP) na obszarach oznaczonych75-85, 75-86, 76-85, 76-86, 77-85, 77-86. Na w/w obszarach zarejestrowane zostały nast ępuj ące stanowiska, dokumentuj ące osadnictwo od epoki kamiennej i mezolitu – po okres nowo żytny:

Tabela: Wykaz stanowisk archeologicznych na terenie gminy Puchaczów, woj. lubelskie: AZP 75-85

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Puchaczów 75-85 13 20 śad osadn., kultura staropolska, 2 poł. XIII pocz. XIV w. 75-85 14 22 Osada, kultura woły ńsko-lubaczowska ceramiki malowanej , środkowy neolit 75-85 15 29 ślad osadn., kultura i okres nieokre ślone

AZP 75-86

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Nadrybie 75-86 1 7 osada (?), kultura ceramiki sznurowej(?), eneolit; grodzisko(?) 75-86 2 8 ślad osadn. (?) 75-86 3 9 ślad osadn. (?) 75-86 4 10 ślad osadn. 75-86 5 11 ślad osadn. (?), wczesna epoka br ązu; osada (?), średniowiecze 75-86 6 12 osada (?), wczesna epoka br ązu 75-86 7 30 osada, średniowiecze Nadrybie Wie ś 75-86 1 13 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, neolit; osada, wczesne średniowiecze X-XIII w.; osada (?), kultura pradziejowa 75-86 2 14 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 3 15 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 4 16 ślad osadn., wczesna epoka br ązu; ślad osadn., wczesne średniowiecze (?) 75-86 5 29 osada (?), wczesna epoka br ązu 75-86 6 45 ślad osadn., wczesne średniowiecze XII-XIII w.; osada (?), kultura pradziejowa 75-86 7 46 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych (?), neolit; osada, wczesna epoka br ązu; ślad osadn., epoka nowo żytna 75-86 8 47 osada, wczesna epoka br ązu 75-86 9 48 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 10 49 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 11 50 ślad osadn., paleolit schyłkowy; osada, mezolit; osada, kultura pucharów lejkowatych, neolit 75-86 12 51 osada, kultura pradziejowa 75-86 13 52 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 14 53 osada, wczesna epoka br ązu 75-86 15 54 osada, mezolit; osada, kultura pucharów lejkowatych (?), neolit

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 57 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

75-86 16 97 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 17 98 osada, kultura pradziejowa 75-86 18 99 osada, kultura nowo żytna Nadrybie Dwór 75-86 1 36 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 2 37 ślad osadn., wczesna epoka br ązu 75-86 3 15 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 4 16 ślad osadn., wczesna epoka br ązu; ślad osadn., wczesne średniowiecze (?) 75-86 5 29 osada (?), wczesna epoka br ązu

AZP 76-85

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Brzeziny 76-85 1 56 ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej 76-85 2 71 ślad osadn., kultura trzciniecka; ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 3 72 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 4 73 ślad osadn., okres late ński 76-85 5 74 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadnictwa, wczesny br ąz; osada, okres wpływów rzymskich; ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 6 75 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 7 76 ślad osadn., X-XIII w. 76-85 8 77 ślad osadn., wczesny br ąz,; ślad osadn., kultura łu życka; ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 9 78 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadn., średniowiecze 76-85 10 79 ślad osadn., kultura łu życka 76-85 11 80 ślad osadn., okres late ński 76-85 12 81 ślad osadn., kultura amfor kulistych 76-85 13 82 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 14 83 ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 15 84 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 16 85 ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 17 86 ślad osadn., kultura łu życka 76-85 18 87 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 19 88 ślad osadnictwa, średniowiecze Ciechanki 76-85 19 70 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone Kolonia Turowola 76-85 1 53 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 2 54 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych Puchaczów 76-85 1 89 ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 2 90 ślad osadn., X-XIII w.; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 3 91 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 4 92 ślad osadn., X-XIII 76-85 5 93 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 6 94 ślad osadn., X-XIII 76-85 7 95 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 8 96 ślad osadnictwa, kultura pomorska 76-85 9 97 ślad osadn., kultura łu życka 76-85 10 98 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 11 99 ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 12 100 ślad osadn., wczesny br ąz Stara Wie ś 76-85 1 4 osada, wczesne średniowiecze 76-85 2 5 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 3 6 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych 76-85 4 7 ślad osadn., wczesne średniowiecze; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 5 8 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., okres wpływów rzymskich, ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 6 9 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 58 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

76-85 7 55 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych Turowola 76-85 1 10 osada (?), kultura pucharów lejkowatych; osada (?), kultura łu życka 76-85 2 11 osada, kultura pucharów lejkowatych 76-85 3 12 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych 76-85 4 13 osada (?), wczesne średniowiecze 76-85 5 14 osada, wczesne średniowiecze 76-85 6 15 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 7 16 ślad osadn., wczesne średniowiecze; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 8 17 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych 76-85 9 18 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., X-XIII w. 76-85 10 19 ślad osadn., kultura amfor kulistych; ślad osadn., wczesne średniowiecze; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 11 20 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 12 21 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., kultura trzciniecka (?); osada (?), kultura łu życka; ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 13 22 ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 14 23 ślad osadn., wczesne średniowiecze; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 15 24 osada, stanowisko nieokre ślone 76-85 16 25 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 17 101 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 18 102 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 19 103 ślad osadn., kultura łu życka; osada (?), wczesne średniowiecze; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 20 104 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 21 105 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 22 106 ślad osadn., kultura trzciniecka; ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 23 107 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 24 108 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych 76-85 25 109 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 26 110 osada, kultura ceramiki sznurowej 76-85 27 111 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 28 112 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 29 113 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 30 114 ślad osadn., kultura łu życka; osada, wczesne średniowiecze 76-85 31 115 ślad osadnictwa, kultura ceramiki sznurowej 76-85 32 116 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 33 117 ślad osadn., X-XIII w. 76-85 34 118 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 35 119 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 36 120 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 37 121 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych 76-85 38 122 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 39 123 ślad osadn., VII-X w. 76-85 40 124 ślad osadn., średniowiecze 76-85 41 125 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 42 126 osada, wczesne średniowiecze; ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 43 127 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 44 128 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 45 129 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 46 130 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 47 131 ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 48 132 ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 49 133 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadnictwa, kultura pucharów lejkowatych 76-85 50 134 ślad osadnictwa, kultura pucharów lejkowatych; osada, wczesne średniowiecze 76-85 51 135 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 52 136 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 53 137 ślad osadnictwa, kultura trzciniecka 76-85 54 138 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 55 139 ślad osadnictwa, kultura pucharów lejkowatych 76-85 56 140 ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone AZP 76-86 ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 59 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Albertow Kolonia 76-86 8 59 ślad osadn.; osada (?), wczesny br ąz 76-86 9 60 osada (?), wczesny br ąz 76-86 10 61 osada (?), kultura pucharów lejkowatych 76-86 11 62 osada (?), kultura pucharów lejkowatych; ślad osadnictwa, kultura trzciniecka; ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-86 12 63 osada (?), epoka kamienia 76-86 13 64 ślad osadn., neolit; ślad osadnictwa, wczesny br ąz 76-86 14 65 ślad osadnictwa, okres wpływów rzymskich (?) 76-86 15 66 osada (?), okres late ński (?) 76-86 16 67 ślad osadnictwa, kultura pucharów lejkowatych; slad osadnictwa, okres wpływów rzymskich

AZP 77-85

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Ciechanki 77-85 1 1 ślad osadn., neolit/epoka br ązu 77-85 2 2 ślad osadn., wczesny br ąz 77-85 3 3 osada, kultura pomorska 77-85 4 8 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 5 9 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadn., VIII-XI w. 77-85 6 10 ślad osadn., wczesne średniowiecze; slad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 7 11 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 8 12 ślad osadn., VII-X w.; ślad osadn., stanowisko nieore ślone 77-85 9 13 ślad osadnistwa, kultura trzciniecka; ślad osadnistwa, wczesne średniowiecze 77-85 10 14 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 11 15 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 12 16 ślad osadn., stanowisko nieokreślone 77-85 13 17 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 14 18 ślad osadn., wczesny br ąz 77-85 15 19 osada, kultura łu życka 77-85 16 20 ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej (?) 77-85 17 23 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 77-85 18 24 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone Ostrówek 77-85 1 25 ślad osadn., X-XII w. 77-85 2 26 osada (?), okres wpływów rzymskich; osada(?), wczesne średniowiecze 77-85 3 27 osada, VIII-X w. 77-85 4 28 ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej (?); ślad osadn., kultura łuzycka, osada (?), X-XIII w. 77-85 5 29 ślad osadn., okres wpływów rzymskich (?) 77-85 6 30 ślad osadn., kultura łuzycka; osada, X w. 77-85 7 32 ślad osadn., VIII-X w. 77-85 8 33 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., okres wpływów rzymskich 77-85 9 34 ślad osadn., XII-XIII w. 77-85 10 35 ślad osadn., kultura łuzycka, ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 77-85 11 36 ślad osadn., X, XIII w. 77-85 12 40 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 13 41 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 14 42 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 15 43 ślad osadn., wczesne średniowiecze

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 60 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

77-85 16 44 ślad osadn., X-XIII w.; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 17 45 ślad osadn., VII-X w. 77-85 18 46 osada, kultura łu życka, osada (?), wczesne średniowiecze 77-85 19 47 osada (?), kultura łu życka; ślad osadn., okres wpływów rzymskich (?), osada, VIII-X w. 77-85 20 48 osada (?), okres wpływów rzymskich; ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 21 49 osada, kultura trzciniecka (?); osada, XII-XIII w. 77-85 22 50 ślad osadn., X-XIII w. 77-85 23 53 ślad osadn., wczesny br ąz 77-85 24 54 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 25 55 ślad osadn., wczesne średniowiecze, ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 26 56 ślad osadn., wczesny br ąz, osada, IX-XI w. 77-85 27 57 osada (?), VIII-X w. 77-85 28 58 ślad osadn., wczesny br ąz 77-85 29 62 ślad osadn., okres wpływów rzymskich (?) 77-85 30 63 ślad osadn., wczesne średniowiecze, ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 31 64 ślad osadn., neolit; ślad osadn., kultura łu życka; ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 32 65 osada (?), VIII-X w. 77-85 33 66 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 77-85 34 67 ślad osadn., okres wpływów rzymskich Szpica 77-85 3 31 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 4 37 osada (?), wczesne średniowiecze 77-85 5 38 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadniczy, kultura łu życka 77-85 6 39 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 7 51 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 8 52 ślad osadn., wczesne średniowiecze

AZP 77-86

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Jasieniec 77-86 1 34 ślad osadn., mezolit 77-86 2 35 ślady osadn., mezolit; ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, neolit; osada (?), kultura ceramiki sznurowej, eneolit 77-86 3 36 osada, wczesna epoka br ązu 77-86 4 37 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, neolit; osada (?), kultura ceramiki sznurowej (?), eneolit; ślad osadn., kultura łu życka, epoka br ązu 77-86 5 38 osada (?), kultura pucharów lejkowatych, neolit 77-86 6 39 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu Szpica 77-86 1 21 ślad osadn., (?), okres wpływów rzymskich 77-86 2 22 ślad osadn., kultura lubelsko-woły ńskiej ceramiki malowanej, neolit Wesołówka 77-86 1 25 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 2 26 ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej (?), eneolit 77-86 3 27 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 4 28 ślad osadn., (?), mezolit (?); osada, kultura pucharów lejkowatych, neolit; osada (?), kultura ceramiki sznurowej, wczesna epoka br ązu; ślad osadn., po XII w. 77-86 5 29 ślad osadn., (?), neolit (?) 77-86 6 30 ślad osadn., kultura amfor kulistych (?), neolit; ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 7 31 ślad osadn., kultura lubelsko-woły ńskiej ceramiki malowanej, neolit; ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej (?), eneolit; ślad osadn., (?),epoka br ązu; osada VIII-IX w. 77-86 8 32 osada (?), (?), wczesna epoka br ązu 77-86 9 33 osada, kultura pucharów lejkowatych, neolit Zawadów Nowy 77-86 1 4 ślad sadn., (?), (?) 77-86 2 8 ślad osadn., kultura pradziejowa, nieokre ślona 77-86 3 9 osada (?), (?), wczesna epoka br ązu; ślad osadn., do X w., osada, renesans ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 61 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

77-86 4 10 ślad osadn., (?), mezolit; ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-86 5 11 ślad osadn. , kultura trzciniecka (?), II okres epoki br ązu; ślad osadn., średniowiecze 77-86 6 12 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 7 13 ślad osadn., kultura pradziejowa, nieokre ślona 77-86 8 14 osada. , kultura trzciniecka (?), II okres epoki br ązu 77-86 9 15 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 10 16 ślad osadn., (?), cykl wst ęgowy; ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej (?), eneolit; osada (?), kultura łu życka, epoka br ązu; ślad osadn. wczesne średniowiecze 77-86 11 17 ślad osadn., kultura pradziejowa, nieokre ślona 77-86 12 18 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 13 19 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych (?), neolit; ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 14 23 ślad osadn, kultura trzciniecka, II okres epoki br ązu 77-86 15 24 osada (?), kultura ceramiki sznurowej, eneolit; ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu

Na terenie gminy dominuj ą ślady osadnicze, niewiele jest małych osad. W/w stanowiska nie wymagaj ą szczególnej ochrony konserwatorskiej. Nie wyst ępuj ą stanowiska wpisane do rejestru zabytków.

2.4.2 Trakty i historyczne osadnictwo – geneza współczesnej sieci osiedle ńczej Osadnictwo w okresie średniowiecza zasadniczo rozwijało si ę przy traktach - jednak gmin ę Puchaczów omijały w przeszło ści wa żne trakty handlowo-komunikacyjne. Lokalny trakt średniowieczny ł ączył Ł ęczn ą – Puchaczów - i dalej na Kamionk ę - z Chełmem. W kierunku północnym przez Puchaczów przechodził lokalny trakt nowo żytny: go ściniec włodawski, ł ącz ący Lublin - Łęczn ą - Puchaczów - Nadrybie dwór – z Włodaw ą.

Najstarszymi miejscowo ściami na terenie gminy, si ęgaj ącymi okresu średniowiecza, s ą Nadrybie i Szpica - stanowi ące w okresie staropolskim własno ść benedyktynów sieciechowskich.

Najstarszymi o środkami dóbr były 1: − ośrodek wokół dóbr w Nadrybiu (w XIII w. własno ść opactwa sieciechowskiwego - por. wy żej, od XVII w. w dobrach puchaczowskich, w poł. XIX w. własno ść Ludwika Grabowskiego; w XIX w. dobra składaj ące si ę z dwóch folwarków - w Nadrybiu i Józefinie oraz wsi: Nadrybie, Majdan, Przymiarki, Ostrów, Zaróbka i kolonie - Janowiec i Wólka);

1 Wg: Warto ści kulturowe gminy Puchaczów, oprac. Bronisław Seniuk, Bo żena Stanek-Lebioda, Lublin 1993, s. 2, mps. w posiad. UG Puchaczów, ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 62 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

− ośrodek, którego centrum stanowił Puchaczów (w okresie staropolskim b ędący własno ści ą opactwa sieciechowskiego - por. wy żej, po 1773 zsekularyzowane dobra przeszły na własno ść Komisji Edukacji Narodowej, od 1815 r. w r ękach prywatnych; w 2 poł. XIX w. obejmuj ący folwarki - w Brzezinach, Turowoli i Wesołówce oraz nomenklatury w Malinówce, K ępie i Skłopotowie); Samodzielny o środek dóbr Ciechanki ukonstytuował si ę dopiero po poł. XIX w., podobnie po 1878 r., wyodr ębnił si ę folwark Ostrówek (wcze śniej, od okresu średniowiecza a ż do ok. poł. XIX w. wie ś Ciechanki i wie ś Ostrówek nale żały do klucza ła ńcuchowskiego, podobnie jak poło żona w zasi ęgu ich oddziaływania miejscowo ść Szpica).

Elementem historycznego krajobrazu kulturowego gminy w XIX i XX stuleciu było osadnictwo niemieckie (kolonizacja). W północno-wschodniej i wschodniej cz ęś ci gminy Puchaczów osadnicy stanowili wi ększo ść (np. w pocz. XX w. w Albertowie, Bogdance, Jasie ńcu i Nadrybiu - ok. 80% mieszka ńców - wg źródeł 1082 osoby). Po opuszczeniu przez nich domostw w zwi ązku z wydarzeniami II wojny światowej i po uwłaszczeniu mienia poniemieckiego w okresie po II wojnie światowej zgodnie z dekretem PKWN - na tych terenach, oprócz miejscowej ludno ści, osiedliła si ę nowa grupa mieszka ńców, m.in. Polacy z Polesia i Wołynia.

2.4.3 Zespoły dworsko-parkowe i folwarczne Najstarszym o środkiem rezydencyjnym o charakterze obronnym było fortalicjum opackie w Puchaczowie 2. W 1670 r. istniał w Puchaczowie zamek (zapewne drewniany), otoczony fos ą, tak że nale żą cy do opactwa sieciechowskiego. W nast ępnych latach wzmiankowany był dwór użytkowany przez szlacheckich dzier żawców (1676 r.). W 1789 r. w pobli żu ko ścioła znajdował si ę pałac - w miejscu fortalicjum opackiego. W/w obiekty nie zachowały si ę.

Na obszarze gminy istnieje obecnie jeden stosunkowo dobrze zachowany zespół dworsko- parkowy w Kolonii Ciechanki. Pozostałe o środki dworskie i folwarki przetrwały głównie jako relikty zieleni komponowanej lub nie zachowały si ę wcale.

Istniej ące zespoły podworskie i pofolwarczne: Zespół dworsko-parkowy w Kolonii Ciechanki , wpisany do rejestru zabytków woj. lubelskiego pod nr A/732 .

2 jw., s. 8. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 63 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Ciechanki b ędące folwarkiem szlacheckim, wchodziły (wraz z niedaleko poło żonym Ostrówkiem) w skład okolicznych maj ątków. W XIX w. zbudowano w nich dwór i zało żono ogród, przekształcony nast ępnie w park dworski. W 1906 r. Ciechanki zostały przył ączone do dóbr Łysołaje, stanowi ących wówczas własno ść Feliksa Popławskiego. W 1909 r. zostały sprzedane Bolesławowi Modzelewskiemu i wówczas wydzielone jako odr ębne dobra. W 1910 r. dobra nabył Wacław Lachert (l. 1872-1952) - przemysłowiec i działacz społeczny. Do 1918 r. Lachert przebywał w Moskwie, a nast ępnie w Warszawie. W 1924 r. jego syn Bohdan Lachert przeprojektował dwór nawi ązuj ąc do uproszczonych form modnego modernizmu i nast ępnie w nim zamieszkał, gdy ż prowadził rodzinny maj ątek. Dobra były jednak faktycznie własno ści ą Wacława Lacherta do 1944 r., który pomimo, że pozostawił zarz ąd maj ątkiem synowi - czuł si ę w obowi ązku zbudowania szkoły w Ciechankach (w 1927 r.) oraz zało żył kółko rolnicze (1928 r.). W okresie po uwłaszczeniu dwór zamieniono na dom pracy twórczej literatów. Nast ępnie resztówka z dworem została przekazana w użytkowanie POM w Ciechankach, wówczas dawny dwór zaadaptowano na mieszkania, a budynki gospodarcze przebudowano i zaadaptowano np. na warsztaty naprawcze maszyn rolniczych. Na terenie podworskim wzniesiono nowe obiekty, dysharmonijne w stosunku do historycznego zagospodarowania terenu: barak mieszkalny, budynki przemysłowe, obiekty o charakterze gospodarczym. Na terenie parku zlikwidowano staw, zlokalizowano boisko. W zwi ązku z w/w działaniami - został zatarty cz ęś ciowo układ kompozycyjny parku.

Ciechanki, dwór Lachertów, widok od strony ogrodu. Stan ok. 1926 r. Fot. B. Lachert (zbiory rodzinne). Fotografia zamieszczona w artykule M. Rozbickiej, Dom mieszkalny średniozamo żnego ziemianina. Studia nad teori ą i praktyk ą projektow ą (1918-1939). [w:] "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", z. 1-4/2003, s. 71.

Od 2008 r. wła ścicielem zabytkowej nieruchomo ści jest Gmina Puchaczów.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 64 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Jak napisano powy żej, autorem przebudowy dworu był Bohdan Lachert 3 był. Była to pierwsza realizacja Lacherta upraszczaj ąca w duchu modernizmu form ę dworu polskiego (projekt opracowany został w 1924 r.).

Ciechanki, dwór Lachertów, widok od strony podjazdu. Stan ok. 1926 r. Fot. B. Lachert (zbiory rodzinne). Fotografia zamieszczona w artykule M. Rozbickiej, Dom mieszkalny średniozamo żnego ziemianina. Studia nad teori ą i praktyk ą projektow ą (1918-1939). [w:] "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", z. 1-4/2003, s. 71.

Ciechanki, dwór Lachertów, widok z jadalni do salonu (po lewej)i z salonu do pokoju stołowego (po prawej). Stan ok. 1926 r. Fot. B. Lachert (zbiory rodzinne). Fotografia zamieszczona w artykule M. Rozbickiej, Dom mieszkalny średniozamo żnego ziemianina. Studia nad teori ą i praktyk ą projektow ą (1918-1939). [w:] "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", z. 1-4/2003, s. 54.

Obecnie zespół podworski składa si ę z opisanego powy żej dworu, parku o powierzchni ok. 2,5 ha (dla porównania - w pocz ątku XX w. ogród dworski zajmował powierzchni ę ok. 10 ha i składał si ę z parku oraz cz ęś ci u żytkowo-ogrodowej: ogrodu owocowo-warzywnego, sadu i stawu) oraz zrujnowanych zabudowa ń gospodarczych, usytuowanych w północnej cz ęś ci

3 Bohdan Lachert urodził si ę w 1900 r. Moskwie (zm. w 1987 r.). Przed II wojn ą światow ą członkiem grupy architektonicznej Praesens. Od 1948 był profesorem Politechniki Warszawskiej. Jego dzieła zaliczane s ą do awangardy architektonicznej II Rzeczypospolitej. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 65 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______zało żenia, przy dawnym podwórzu folwarcznym (budynkiem posiadaj ącymi walory architektoniczne, pomimo stanu rujnacji, jest dawna stodoła oraz poło żony po zachodnio- północnej stronie zespołu dawny magazyn zbo żowy – w dostatecznym stanie technicznym, do zachowania).

Dawne o środki dóbr i folwarki zachowane reliktowo: − Nadrybie Dwór - ośrodek dóbr w Nadrybiu w XVII w. w dobrach puchaczowskich, po poł. XIX w. w posiadaniu Ludwika Grabowskiego (wówczas składaj ących si ę z m.in. folwarku w Nadrybiu i Józefinie, w dobrach funkcjonowała gorzelnia, wiatrak, cegielnia i pasieka), po zlicytowaniu przez Towarzystwo Kredytowe Ziemskie sprzedany - wówczas o środek dóbr nazywany "Dwór" - po czym dalsza parcelacja na rzecz kolonistów niemieckich (z tym, że pierwsze kolnie osadników zostały utworzone ju ż w l. 30. XIX w.); niewielka resztówka została rozparcelowana po II wojnie światowej. Obecnie zachowała si ę aleja dojazdowa do nie istniej ącego dworu, − folwark w Turowoli - nale żą cy w XIX w. do dóbr puchaczowskich, do 1905 r. własno ść Ludwika Grabowskiego. Zachowane pozostało ści d. parku (jesiony, lipy, grusze, krzewy bzu i akacje), poło żone na terasie nad skarp ą doliny rzeki Świnki, − dwór i folwark w Brzezinach - w 2 poł. XIX w. w posiadaniu Bogdanowiczów, nast ępnie do pocz ątku XX w. nale żał do Ludwika Grabowskiego, wła ściciela m.in. dóbr Ł ęczna; drewniany dwór został zniszczony w 1914 r., pozostało ściami dawnego zało żenia s ą zrujnowane budynki pochodz ące z pocz. XX w. (obora i lamus ) oraz fragment otuliny parkowej, zło żonej z grabów i jesionów.

Nie istniej ące o środki dóbr i folwarki: − folwark w Bogdance, nale żą cy pocz ątkowo do dóbr w Nadrybiu, został w 2 poł. XIX w. nabyty przez Bogdanowiczów (st ąd nazwa), po zlicytowaniu przez Towarzystwo Kredytowe Ziemskie po 1880 r. został wykupiony przez kolonistów niemieckich, − folwark Jasieniec nale żą cy w XIX w. do dóbr puchaczowskich, po poł. XIX w. w posiadaniu Ludwika Grabowskiego, − folwark Ostrówek, oddzielony w 1878 r. od dóbr ła ńcuchowskich (z którymi zwi ązany był od średniowiecza - w l. 1448-60 wymieniony dziedzic Jan Kuropatwa) - wówczas (do 1887 r.) własno ść Suffczy ńskich, − folwark w Wesołówce, nale żą cy w XIX w. do dóbr puchaczowskich, do 1905 r. własno ść Ludwika Grabowskiego. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 66 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.4.4 Architektura sakralna Na obszarze całej gminy istnieje jeden zabytkowy zespół ko ścielny - w Puchaczowie . Zespół został wpisany do rejestru zabytków woj. lubelskiego pod nr A/609 . Pierwsza wzmianka o istnieniu parafii, zapewne z drewnianym ko ściołem, pochodzi z 1533 r. W 1778 r. został wzniesiony, staraniem opata sieciechowskiego Leonarda Popławskiego, nowy, murowany ko ściół pw. Wniebowzi ęcia NMP.. Konsekracja miała miejsce w 1786 r.

Puchaczów, ko ściół parafialny. Fot. 2010. Ko ściół jest orientowany. Fasada wie żowa. Wn ętrze jednonawowe. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 67 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

W 1928 r. zostały dodane skarpy (zlikwidowane w 2009 r.), restauracja elewacji w l. 1850-60, dobudowa zakrystii od pn. w 1907 r., budowa sygnaturki w 1914 r. Remonty ko ścioła prowadzono w latach 1940-51, 1972, 1979-81 i po 2000 r. (m.in. wymiana posadzki we wn ętrzu). Ko ściół jest jednolity stylowo. Nale ży do grupy obiektów wzniesionych wg projektu Józefa Horscha - architekta z Wiednia. Wg jego projektu wzniesiono mi ędzy innymi ko ściół w Baranowie, g. Baranów, najbardziej zbli żony form ą do świ ątyni w Puchaczowie. W skład zespołu ko ścielnego wchodz ą ponadto: − murowana dzwonnica , zbudowana w 1854 r. (w miejsce drewnianej dzwonnicy krytej gontem), − murowane, prz ęsłowe ogrodzenie cmentarza przyko ścielnego z czterema kapliczkami procesyjnymi i bram ą z żelaznymi skrzydłami, XIX w., − murowana "stara" plebania , 1809 r., przebudowana w pocz. XX w., obecnie nie użytkowana. − drzewostan w obr ębie cmentarza przyko ścielnego, − pozostało ści alei prowadz ącej z Rynku na cmentarz przyko ścielny (ob. 4 drzewa).

Puchaczów, „stara” plebania. Fot. 2010. Na obszarze gminy znajduj ą si ę ponadto ko ścioły wzniesione współcze śnie:

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 68 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

− Nadrybie Dwór, ko ściół parafialny pw. Matki Bo żej Królowej Świata, murowany, l. 70. XX w., w miejscu świ ątyni wybudowanej przez adwentystów, w 1947 r. nieruchomo ść została przejęta przez Ko ściół katolicki; parafia została erygowana w 1981 r., nowy ko ściół został wzniesiony w l. 1985-87 przez arch. Adama Abrama, − Ostrówek, ko ściół filialny pw. NMP Królowej Polski, wzniesiony w l. 1986-89, nale żą cy do parafii pw. św. Jana Chrzciciela w Ła ńcuchowie,

Świ ątynie i domy modlitwy innych wyzna ń Na obszarze gminy istniały nast ępuj ące świ ątynie innych wyzna ń oraz domy modlitwy: − Nadrybie Dwór, świ ątynia wybudowana przez adwentystów w 1938 r., w 1947 r. przej ęta przez Ko ściół katolicki, u żytkowana do czasu budowy nowego ko ścioła rzymskokatolickiego w l. 1985-89, − Puchaczów, cerkiew unicka, funkcjonuj ąca w okresie XVII-XVIII w. (do poł. XVIII w.), − Puchaczów, drewniana synagoga, wzniesiona w pocz. XX w., funkcjonuj ąca do okresu II wojny światowej.

2.4.5 Cmentarze wyznaniowe oraz cmentarze, groby i mogiły wojenne W gminie znajduje si ę jeden zabytkowy cmentarz parafialny rzymskokatolicki, usytuowany na gruntach Puchaczowa, zało żony w poł. XIX w. - na północy miejscowo ści, poza zabudow ą. Obiekt nie jest wpisany do rejestru zabytków woj. lubelskiego, uj ęty jest w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Ponadto w miejscowo ści Nadrybie Wie ś, znajduje si ę cmentarz kolonistów niemieckich, zało żony w 2 poł. XIX w. Cmentarz na planie zbli żonym do kwadratu otoczony jest wałem ziemnym. Na cmentarzu zachowały si ę nieliczne nagrobki i ślady kilkunastu mogił. Teren cmentarza poro śni ęty jest drzewostanem, który nie ma charakteru zieleni komponowanej. Cmentarz jest bardzo zaniedbany.

Cmentarze wojenne pochodz ące z okresu I wojny światowej: − Cmentarz wojenny w Jasie ńcu Kolonii, zało żony został na terenie lasu nale żą cego do folwarku Wesołówka, w 1937 r. las rozparcelowano i cz ęś ciowo wyci ęto, obecnie cmentarz zlokalizowany jest w granicach podwórza gospodarczego. Zało żony został na planie prostok ąta, otoczony był drewnianym parkanem, mogiły s ą nieczytelne, zachowały si ę wył ącznie 2 tablice żeliwne i żeliwny krzy ż prawosławny.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 69 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Prawdopodobnie spoczywaj ą na nim żołnierze niemieccy i rosyjscy, polegli w dn. 2-4 sierpnia 1915 r.

Jasieniec Kolonia, cmentarz wojenny. Fot. 2010.

− Mogiła poło żona w Ciechankach Ła ńcuchowskich, po pn. stronie drogi Ł ęczna - Wola Korybutowa, na skrzy żowaniu z drog ą w kierunku Puchaczowa. Jest to mogiła zbiorowa żołnierzy wojsk austriackich i rosyjskich, poległych w walkach toczonych na tym terenie zwłaszcza w lipcu i sierpniu 1915 r. Na mogile w 1918 r. został usypany kopiec, w 1938 r. wykonano istniej ący żelazny krzy ż, obecnie kopiec ma wys. ok. 6 m. Stan zachowania mogiły jest dobry.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 70 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

− Cmentarz wojenny w Ciechankach Ła ńcuchowskich, zało żony na planie prostok ąta, z 3 wolnostoj ącymi, kamiennymi nagrobkami - stoj ącymi prostopadło ścianami o wymiarach 120x50x30 cm, ze zwie ńczeniami w formie stylizowanej korony, na nagrobkach wyryte zostały imiona i nazwiska, stopnie wojskowe, numery jednostki i daty śmierci żołnierzy armii austriackiej i niemieckiej którzy polegli w bitwie z wojskami armii rosyjskiej w sierpniu 1915 r. Obecnie w s ąsiedztwie cmentarza zlokalizowane s ą gospodarstwa.

2.4.6 Urbanistyka Historyczny układ urbanistyczny wykształcił si ę wył ącznie w Puchaczowie. Miasto Puchaczów powstało w miejscu wsi zwanej Ł ęczna Mniska vel Mniejsza, b ędącej własno ści ą benedyktynów sieciechowskich - do których w okresie średniowiecza nale żała wi ększa cz ęść terenów gminy Pchaczów. Przywilej na zało żenie miasta na prawie magdeburskim został wydany opatowi sieciechowskiemu Maciejowi w 1527 r. przez króla Zygmunta I. Na podstawie przywileju ustanowione zostały targi (w ka żdy wtorek) oraz trzy jarmarki (na św. Stanisława - 8 maja, Przemienienie Pa ńskie- 6 sierpnia, św. Marcina - 11 listopada). Było to jedno z najmniejszych miasteczek, zało żone na 27 łanach. Zasadniczy układ przestrzenny miasta wykształcił się w XVI w. i jest czytelny do chwili obecnej.

Fagment mapy General Carte von Westgallizien , oprac. A. Meyer von Heldensfelda, 1809 r., kopia cyfrowa.

Na mapie czytelny układ urbanistyczny miasta Puchaczów, na placu rynkowym naniesiony budynek (ratusz?).

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 71 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Miasto otoczone było jeziorami i od południa rzek ą Śwink ą. To naturalnie obronne poło żenie wykorzystane było jeszcze przed lokacj ą miasta, gdy ż istniało tutaj fortalicjum opatów sieciechowskich (na wsch. od ko ścioła), a nast ępnie drewniany zamek otoczony fos ą. Dla wzmocnienia warunków obronnych miasto zostało ponadto obwiedzione wałami ziemnymi. Na rzece Śwince, na trakcie z Ł ęcznej, znajdowała si ę "brama chełmska". Centraln ą cz ęść miasta stanowił regularny rynek o wymiarach ok. 90x100m, z wybiegaj ącymi z jego naro ży ulicami (po jednej ulicy - tzw. układ wirowy). Ten podstawowy układ został rozbudowany o sie ć ulic bocznych, o znaczeniu gospodarczym.

Puchaczów, dawny rynek, obecnie skwer. Fot. 2009.

Zachowana zabudowa na obszarze w/w układu urbanistycznego jest w złym stanie technicznym i jest pozbawiona jest walorów architektonicznych. Charakterystycznym, posiadaj ącym warto ść historyczn ą i architektoniczn ą, zabytkiem na terenie układu urbanistycznego jest kapliczka w formie słupa na d. rynku, pochodz ąca z XVIII w.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 72 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Puchaczów, kapliczka na płycie dawnego rynku. Fot. 2009.

2.4.7 Ruralistyka Na obszarze gminy wyst ępuje tradycyjna zabudowa pochodz ąca z pocz ątku XX w. - do okresu mi ędzywojennego. Nie wyst ępuj ą budynki reprezentuj ące rozbudowane rozwi ązania przestrzenne. Domy mieszkalne z reguły s ą wzniesione w konstrukcji wie ńcowej i oszalowane. Sporadycznie wyst ępuje ozdobny układ szalunku w szczytach. Zasadniczo nie wyst ępuj ą elementy zdobnicze (laubzegowe). Wyj ątkowo wyst ępuj ą dachy naczółkowe - budynki kryte s ą dachami dwuspadowymi. Podobnie budynki gospodarcze, które jednak w odró żnieniu od budynków mieszkalnych wznoszone były w konstrukcji szkieletowej. Przewa żaj ą jednodro żne układy zabudowy wsi, wyj ątkiem s ą 2 wsie wielodro żne: Ciechanki i Ostrówek.

2.4.8 Inne zabytki na obszarze gminy Na obszarze gminy usytuowane s ą ponadto pojedy ńczy obiekt reprezentuj ący budownictwo przemysłowe : młyn elektryczny w Puchaczowie, l. 30. XX w.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 73 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Puchaczów, młyn przy ul.Lubelskiej.

Nie zachowały si ę budynki u żyteczno ści publicznej: dawny ratusz (?) na placu rynkowym w Puchaczowie, ukazany na planie Heldensfelda z 1809 r. (por. wy żej) i dawna karczma w Brzezinach z pocz. XX w. (rozebrana w 2009 r.).

Charakterystycznym elementem towarzysz ącym sieci osadniczej (domostwom, skrzy żowaniom dróg) s ą tak że krzy że przydro żne, cz ęsto w otoczeniu drzew, np. żelazny, ażurowy krzy ż na ceglanym cokole w miejscowo ści Stara Wie ś, ufundowany przez mieszkanców wsi w 1902 r.

Nieodł ącznym elementem krajobrazu gminy s ą równie ż murowane kapliczki: − kapliczka w formie słupa na d. rynku w Puchaczowie (por. wy żej) − kapliczka domkowa, murowana, k. XIX w. (z figur ą św. Jana Nepomucena, ludow ą) w Puchaczowie − kapliczka domkowa, murowana, 1947 r., w Turowoli − kapliczka murowana, ufundowana w 1937 r. przez Jana G ąsiorowskiego w miejscowo ści Nadrybie Dwór

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 74 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

− kapliczka murowana, ufundowana w 1946 r. przez Regin ę Kucharsk ą w miejscowo ści Nadrybie Wie ś.

Puchaczów, ul. Lubelska, kapliczka domkowa, murowana, k. XIX w. Fot. 2010.

2.5. Fizjonomia gminy

Gmina Puchaczów jest gmin ą wiejsk ą, gdzie podstawow ą funkcja gminy obok rolnictwa jest górnictwo w ęglowe które wywiera skutki prawie we wszystkich dziedzinach życia gminy, w jej kształcie przestrzennym, w rozmieszczeniu infrastruktury technicznej, a tak że w tendencjach rozwojowych. Dotyczy to szczególnie obszarów północno – wschodnich. Górnictwo jest równie ż generatorem dla lokalizacji w gminie innych obiektów ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 75 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______przemysłowych . Rolnictwo stało si ę dla obszaru funkcj ą uzupełniaj ącą. Działa ono w warunkach post ępuj ącego wydobycia w ęgla i zwi ązanych z tym coraz wi ększych terenów szkód górniczych, które zwi ązane s ą z podtapianiem gruntów. Powodowa ć to b ędzie stały wzrost pozarolniczego wykorzystania terenów. Funkcj ą uzupełniaj ącą dla cz ęś ci terenów gminy b ędzie rekreacja. Obszar gminy posiada niewielkie – charakterystyczne dla Wy żyny Lubelskiej – zró żnicowanie hipsometryczne rze źby terenu. Cz ęść obszaru gminy znajduje si ę we fragmencie Nadwieprza ńskiego Parku Krajobrazowego z otulin ą, oraz na północy we fragmencie Parku Krajobrazowego Pojezierza Łęczy ńskiego. Cenne przyrodniczo tereny obj ęte s ą rezerwatem przyrody U ściwierz. Wyst ępowanie tych trzech ró żnych funkcji wywołuj ących ró żnokierunkowe powi ązania przestrzenne powoduje tworzenie si ę na obszarze gminy wielorakich zwi ązków funkcjonalno- przestrzennych, co nale ży traktowa ć jako jej specyfik ę i potencjał rozwojowy.

2.6. Charakterystyka istniej ącej struktury funkcjonalno-przestrzennej

Na terenie gminy Puchaczów czytelne s ą trzy rodzaje systemów osiedle ńczych: - tradycyjna zabudowa wiejska ulokowana wzdłu ż dróg, maj ąca swoje tradycje historyczne (tzw. wsie ulicówki) gdzie zagroda ulokowana jest na ko ńcu długiej parceli rolnej wchodz ącej w skład du żego kompleksu upraw polowych, - parcelacja typu miejskiego wg której zało żone było dawne miasteczko Puchaczów - nowe układy parcelacyjne na śladuj ące miejskie osiedla jednorodzinne, gdzie planistycznie poddano przekształceniom cało ść kompleksu, a realizacja przebiega wyrywkowo (od drogi w gł ąb terenu) i gdzie brak wydzielenia i przej ęcia na rzecz gminy siatki dróg obsługuj ących powoduje ci ągłe problemy realizacyjne. Niezale żnie od zrealizowanej w tradycyjnych układach zabudowy na obszarze rolniczym istnieje du ża ilo ść nowowprowadzonej zabudowy zagrodowej, która powoduje stałe „rozci ąganie” gminnych systemów infrastrukturalnych. Gmina podzielona jest na 16 sołectw. S ą to: - Puchaczów - Stara Wie ś - Brzeziny - Wesołówka - Jasieniec - Albertów

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 76 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

- Ciechanki - Ostrówek - Szpica - Zawadów - Puchaczów Dwór - Turowola - Bogdanka - Nadr ąbie Dwór - Nadr ąbie Wie ś - Nadr ąbie Ukazowe

Najistotniejszymi elementami krystalizuj ącymi przestrze ń gminy s ą; - drogi krajowe i wojewódzkie, - ośrodek gminny w Puchaczowie. Historyczny układ wsi jednorz ędowych i dwurz ędowych jest czytelny, ale ulega zakłóceniu przez wprowadzanie nowych zespołów mieszkaniowych o charakterze miejskiej parcelacji jednorodzinnej. Proces ten widoczny jest
a. w sołectwach Kolonia Turowola czy Stara Wie ś. Rozwój przedsi ębiorczo ści oraz wzrost rangi drogi Nr 82 (obecnej i projektowanej) s ą czynnikami, które powoduj ą zainteresowanie lokalizacj ą nowej sieci osadniczej. Analizuj ąc struktur ę przestrzenn ą tego obszaru stwierdzi ć nale ży, że jest zacz ątek pewnej struktury osiedla mieszkaniowego, której kontynuacj ę uregulowa ć nale ży w formie planistycznej Zabudowa letniskowa oraz zagospodarowanie rekreacyjne nie stanowi ą znacz ącego elementu w strukturze funkcjonalno-przestrzennej gminy. Jedynie w obszarze miejscowo ści Ciechanki czy
adr ąbie istniej ą pojedyncze domy letniskowe. Generalnie obszar gminy niezale żnie od struktury administracyjnej podzieli ć mo żna na 4 strefy o zbli żonych cechach krajobrazowych i funkcjonalnych. S ą to: - STREFA INTENSYWNYCH PRZEKSZTAŁCE Ń – Obszar Górniczy – powstała w wyniku rozwoju funkcji wydobywczej. - OBSZAR O ŚRODKA GMINNEGO I PRZYLEGŁY – gdzie skupione s ą funkcje administracji gminnej i usług II stopnia. - STREFA KRAJOBRAZU POLNEGO I WARTO ŚCI KULTUROWO-KRAJOBRA- ZOWYCH – o niewielkim stopniu nowego zainwestowania z zachowanym historycznie ukształtowanym układem osadniczym. - STREFA REKREACYJNA – przyległa do otuliny Nadwieprza ńskiego Parku Krajobrazo- wego i doliny rzeki Mogielnicy.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 77 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Podział ten wynika z naturalnych tendencji rozwojowych gminy i jako taki powinien znale źć odzwierciedlenie w przyjmowanej w Studium nowej strukturze funkcjonalno-przestrzennej.

2.7. Elementy programowe rozwoju gminy 2.7.1. Mieszkalnictwo Pod koniec grudnia 2008 r. gmina Puchaczów liczyła 5028 mieszka ńców. Zajmowali oni 1512 mieszka ń. Przeci ętna liczba osób w 1 mieszkaniu wynosiła 3,33. Na jedn ą izb ę przypadało 0,84 osoby. Przeci ętna powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania wynosiła 88,3 m 2, na 1 osob ę przypadało 26,6 m 2 powierzchni u żytkowej. Dla porównania podano analogiczne wska źniki dla woj. Lubelskiego. Średnie mieszkanie w woj. Lubelskim posiadało 74,2 m 2 powierzchni u żytkowej. W przeliczeniu na 1 mieszka ńca wska źnik powierzchni u żytkowej 31.12.2008 r. wynosił w woj. Lubelskim 24,6 m 2. Porównanie wska źników gminy Puchaczów i woj. Lubelskiego ilustruje zał ączona tabela.

Wyszczególnienie osób/ pow. u ż. pow. izb/ mieszkanie osób/izb ę mieszkania uż./osob ę mieszkanie woj. Lubelskie 3,02 0,80 74,2 24,6 3,75 gm.Puchaczów 3,33 0,84 88,3 26,6 3,95

Zasoby mieszkaniowe stanu istniej ącego zakwalifikowano w trakcie inwentaryzacji bezpo średniej do dobrego stanu technicznego, w zwi ązku z tym przyj ęto zasad ę, że powinny one zosta ć adaptowane w cało ści. Obecnie sytuacja mieszkaniowa w gminie Puchaczów w porównaniu do innych gmin woj. Lubelskiego jest do ść korzystna. Mieszkania nie s ą ju ż bardzo przeludnione. Na jedno mieszkanie w gminie przypada 3,33 osoby, podczas gdy w woj. Lubelskim 3,02 osoby.

2.7.1 Usługi Stan zagospodarowania na 2007 r.

2.7.1.2 Usługi o światy

Wychowanie przedszkolne Przedszkole – 1 placówka – w Puchaczowie , do której ucz ęszcza 104 dzieci.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 78 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych - w Albertowie, Ciechankach, Nadrybiu, Ostrówku i Zawadowie

Szkoły W gminie Puchaczów znajduja si ę:

• Zespół Szkół w Puchaczowie : - Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza - Gimnazjum im. Jana Pawła II - Liceum Ogólnokształc ące • Szkoła Podstawowa w Ostrówku • Szkoła Podstawowa w Nadrybiu • 3 klasowe szkoły filialne w Albertowie, Bogdance, Ciechankach i Zawadowie . Łącznie do wy żej wymienionych szkół ucz ęszcza 1000 uczniów

Słu żba zdrowia Na terenie gminy Puchaczów wyst ępuje 1 placówka słu żby zdrowia w Puchaczowie tj. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej. O środek mie ści si ę w du żym, przestronnym i nowoczesnym budynku. Ponadto o środek został przystosowany i wyposa żony w najnowocze śniejszy sprz ęt z my ślą o świadczeniu usług w zakresie profilaktyki i leczenia rehabilitacyjnego w zakresie: hydroterapii, fizykoterapii ( światłolecznictwa, ultrad źwi ęków), masa ży, parafiny i inhalacji. Budynek o środka jest przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Od czerwca 2004 roku w budynku O środka Zdrowia funkcjonuje Zakład Opieki Leczniczej, sprawuj ący opiek ę medyczn ą dla osób wymagaj ących stałej opieki i przewlekle chorych. Usługi pomocy społecznej na terenie gminy sprawuje Gminny O środek Pomocy Społecznej w Puchaczowie. O środek udziela pomocy w postaci zasiłków: stałych, rent socjalnych, zasiłków z tytułu ochrony macierzy ństwa, dziecka itp.

Kultura Kreowaniem rozwoju oraz upowszechnieniem kultury w śród mieszka ńców gminy zajmuje si ę Gminny O środek Kultury w Puchaczowie. O środek realizuje swoje zadania poprzez organizowanie zespołowego uczestnictwa społeczno ści lokalnej w kulturze, ró żnorodne formy edukacji kulturalnej, imprezy kulturalne: np. koncerty, wystawy, konkursy, festyny, do żynki, spotkania okoliczno ściowe.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 79 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Działalno ść w sferze kultury upowszechniana jest równie ż przez Gminn ą Bibliotek ę w Puchaczowie oraz jej fili ę w Ciechankach. Działalno ść bibliotek słu ży zaspakajaniu potrzeb czytelniczych społecze ństwa, upowszechnianiu oraz rozwojowi kultury i wiedzy. Biblioteka gminna i jej filia posiadaj ą ksi ęgozbiór licz ący 20 tys. woluminów. Ze zbiorów bibliotek w ci ągu roku korzysta około 900 czytelników. Placówki organizuj ą wiele konkursów adresowanych do dzieci i młodzie ży z terenu całej gminy, ponadto poprzez ró żne formy działalno ści kulturalnej, systematyczny dopływ nowo ści wydawniczych stara si ę kształtowa ć zainteresowania czytelnicze społecze ństwa. Biblioteki współpracuj ą z innymi placówkami kulturalnymi i o światowymi na terenie gminy w organizacji imprez kulturalnych. Istniej ąca sie ć bibliotek nie zaspakaja w pełni potrzeb mieszka ńców gminy i przeszłe działania powinny zmierza ć w kierunku rozbudowy sieci bibliotek w północno – zachodniej cz ęś ci gminy. Na ternie Gminy Puchaczów działaj ą czynnie na rzecz kultury tak że inne instytucje, w tym Ochotnicze Stra że Po żarne, Koła Gospody ń Wiejskich, koła sportowe i zainteresowa ń przy szkołach.

Sport , turystyka i rekreacja Na terenie Gminy Puchaczów sport i rekreacja skupia si ę wokół aktywno ści szkół. Funkcjonuj ą szkolne kluby sportowe, które rozpowszechniaj ą w śród dzieci i młodzie ży uprawianie sportu jako gwaranta rozwoju zainteresowa ń i sprawno ści fizycznej oraz psychicznej. Nale ży tutaj wymieni ć nast ępuj ące kluby: • Uczniowski Klub Sportowy „SP Ostrówek” w miejscowo ści Ostrówek, w którym wyodr ębniono trzy sekcje sportowe: piłk ę noSn ą, piłk ę siatkow ą, zapasy i badminton; • Uczniowski Klub Sportowy „Puchatek” w Puchaczowie; • Uczniowski Klub Sportowy „Skarbek” w Puchaczowie. Ka żda szkoła na terenie gminy jest wyposa żona w obiekt sportowy w postaci sali sportowej czy boiska, ale jednak potrzeby s ą znacznie wi ększe. Na terenie gminy nie wyst ępuje baza noclegowo-turystyczna. Nale ży równie ż wspomnie ć o szybko rozwijaj ącej si ę na terenie naszej gminy agroturystyce z uwagi na wyj ątkowe walory krajobrazowo-przyrodnicze, jak mi ędzy innymi obecno ść fragmentów dwóch Parków Krajobrazowych, rezerwatu wodno-torfowiskowego czy u żytków ekologicznych, a blisko ść licznych jezior i lasów oraz indywidualne atrakcje dla turystów oferowane przez ka żde z tych gospodarstw jest dodatkowym atutem do funkcjonowania i rozwoju agroturystyki. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 80 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Na terenie gminy Puchaczów funkcjonuj ą nast ępuj ące gospodarstwa agroturystyczne: • Gospodarstwo Aero - Turystyczne Anna Schellenberg Nadrybie Ukazowe 54 • Agroturystyka „Pod Świerkami” Anna i Tomasz Radko Nadrybie Wie ś 61 • Gospodarstwo Agroturystyczne "Pod Jabłonk ą" Bojakowski Antoni Nadrybie Dwór 49 • Gospodarstwo Agroturystyczne "Lipowe zacisze" Nadrybie Dwór 57

Główni pracodawcy Najwi ększym przedsi ębiorstwem zlokalizowanym na terenie Gminy Puchaczów jest Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A., w której zatrudnionych jest około 3 300 osób, ale w wi ększo ści doje żdżaj ących do pracy spoza terenu gminy. W kopalni wydobywa si ę rocznie około 4,5 mln ton w ęgla. Istnienie tego przedsi ębiorstwa w istotny sposób wpływa na lokalny rynek pracy na terenie gminy. Dzi ęki istnieniu kopalni na terenie gminy rozwin ęły si ę tak że inne firmy bezpo średnio współpracuj ące z kopalni ą, zajmuj ące si ę głównie handlem w ęglem, produkcj ą i handlem cegły klinkierowej oraz bezpo średni ą obsług ą techniczn ą kopalni. Do wi ększych zakładów zlokalizowanych na terenie gminy, poza kopalni ą nalezy równie ż zaliczy ć: • Zakład Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie;

• Ekoklinkier” Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A.,

• „Tewa Termico” Sp. z o. o. w Nadrybiu;

• Warbo” Sp. z o.o. w Bogdance;

• „Kobud” Sp. z o.o. w Bogdance;

• „Ł ęczy ńska Energetyka” w Bogdance;

• Ekspert Sp. z o.o. w Bogdance.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 81 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

W roku 2006 według danych z REGON o podmiotach gospodarki narodowej, zarejestrowanych na terenie gminy było 270 podmiotów, w tym w dziale: • rolnictwo, łowiectwo i le śnictwo: 17; • przemysł – 32;

• budownictwo – 27;

• handel i naprawy – 79;

• hotele i restauracje – 5;

• transport, gospodarka magazynowa i ł ączno ść – 27;

• po średnictwo finansowe – 3;• obsługa nieruchomo ści – 27;

• pozostałe – 53.

Do wa żnych pracodawców na terenie Gminy Puchaczów nale żą tak że placówki o światowe, słu żba zdrowia i administracja.

Przedsi ębiorczo ść – podmioty gospodarcze Wa żnym przejawem aktywno ści gospodarczej jest podejmowanie indywidualnej działalno ści gospodarczej przez osoby fizyczne. Według danych na koniec 2006 roku na terenie Gminy Puchaczów zarejestrowanych było 186 indywidualnych przedsi ębiorców, w tym według wybranych sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalno ści: • przetwórstwo przemysłowe – 16;

• budownictwo – 28;

• handel i naprawy – 71;

• hotele i restauracje – 3;

• transport, gospodarka magazynowa i ł ączno ść – 24;

• po średnictwo finansowe – 2;• obsługa nieruchomo ści – 23;

•pozostałe – 19.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 82 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Wśród przedsi ębiorstw prywatnych z sektora miko, małych i średnich przedsi ębiorstwa, działaj ących na terenie Gminy Puchaczów mo żna wymieni ć: •„Stolmel” Stara Wie ś – zajmuj ący si ę produkcj ą mebli wypoczynkowych;

•„Trans – Kop” Brzeziny – prowadz ący działalno ść w zakresie transportu, usług i robót drogowych;

•DTJ „Recykling” Zakład Recyklingu i Utylizacji Opon Samochodowych – utylizacja opon;

•„Tadex” Zawadów – przedsi ębiorstwo wielobranSowe, roboty drogowe;

•PW „REMBUS” Nadrybie Ukazowe – zajmuj ący si ę głównie konserwacj ą i napraw ą pojazdów samochodowych;

•PHU Sklep SpoSywczo – Przemysłowy, Puchaczów – zajmuj ący si ę głównie handlem;

•„AgroTur” Stara Wie ś – zajmuj ący si ę handlem artykułami do przetwórstwa mi ęsnego;

•„Amigum” Stara Wie ś – usługi wulkanizacyjne;

•Stacja Paliw, Stara Wie ś;

•Restauracja „NATO” Stara Wie ś – prowadz ący działalno ści w zakresie gastronomii, organizacji imprez okoliczno ściowych oraz wynajmu miejsc noclegowych;

•Młyn Stanisław Łab ędź w Puchaczowie;

•Piekarnia „Nivpol” Anna Niwi ńska w Puchaczowie.

2.7.1.3 Administracja i usługi gminne Urz ąd Gminy znajduje si ę w Puchasczowie, gdzie posiada samodzielny obiekt na działce wydzielonej. Organizacje pozarz ądowe (Stowarzyszenia, Towarzystwa, Kluby): • Stowarzyszenie „Nasza Świetlica – Pomocna Dło ń” • Towarzystwo Przyjaciół Puchaczowa i Okolic

• Towarzystwo Sportowe „Agrotur” • Uczniowski Klub Sportowy przy Szkole Podstawowej w Ostrówku • Uczniowski Klub Sportowy „Puchatek” • Uczniowski Klub Sportowy „Skarbek“ przy Gimnazjum w Puchaczowie • Uczniowski Klub Sportowy „Torpedo Puchaczów”

Jednostki Ochotniczych Stra ży Po żarnych:

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 83 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

• Ochotnicza Stra ż Po żarna w Albertowie • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Brzezinach • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Ciechankach • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Kolonii Ciechanki • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Nadrybiu • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Ostrówku • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Puchaczowie • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Szpicy • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Turowoli • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Zawadowie Koła gospody ń wiejskich: • Koło Gospody ń Wiejskich w Albertowie • Koło Gospody ń Wiejskich w Bogdance • Koło Gospody ń Wiejskich w Brzezinach • Koło Gospody ń Wiejskich w Ciechankach

• Koło Gospody ń Wiejskich w Kolonii Ciechanki • Koło Gospody ń Wiejskich w Jasie ńcu • Koło Gospody ń Wiejskich w Ostrówku • Koło Gospody ń Wiejskich w Puchaczowie • Koło Gospody ń Wiejskich w Starej Wsi • Koło Gospody ń Wiejskich w Szpicy • Koło Gospody ń Wiejskich w Turowoli • Koło Gospody ń Wiejskich w Wesołówce • Koło Gospody ń Wiejskich w Zawadowie Stowarzyszenia nieformalne: • Liga Ochrony Przyrody Koło przy Szkole Podstawowej w Ostrówku • Liga Ochrony Przyrody Koło przy Zespole Szkół w Puchaczowie • Polski Czerwony Krzy ż Koło przy Zespole Szkół w Puchaczowie

2.7.2 Rolnictwo Rolnictwo jest jednym z dwóch podstawowych działów gospodarki w Gminie Puchaczów. Obszary wykorzystywane rolniczo stanowi ą 74,2% powierzchni gminy ogółem i pokryte s ą glebami III i IV klasy bonitacyjnej. Lasy stanowi ą 10,4%, wody 2% a pozostałe grunty 13,4% ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 84 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______powierzchni.

Użytkowanie ziemi w Gminie Puchaczów Formy u żytkowania ziemi Powierzchnia w ha Użytki rolne stanowi ą 6 814 w tym: grunty orne 5 064 sady 70 łąki i pastwiska 1 680 lasy 951 pozostałe grunty i nieu żytki 1 406 Razem 9 171 Na terenie gminy funkcjonuje około 1 200 gospodarstw rolnych, w śród których przewa żaj ą gospodarstwa małe powierzchniowo, do 5 ha: 48,5% ogółu gospodarstw, natomiast gospodarstwa powy żej 15 ha stanowi ą około 10% ogólnej liczby gospodarstw. W profilu produkcji rolniczej przewa ża produkcja ro ślinna nad zwierz ęcą. Je śli chodzi o produkcj ę zwierz ęcą, główne jej kierunki to hodowla trzody chlewnej oraz bydła mlecznego. Na terenie gminy jest ponad 20 gospodarstw posiadaj ących stada bydła mlecznego licz ące ponad 10 do 50 krów. Funkcjonuje takze jedno duze gospodarstwo drobiarskie, które hoduje stada drobiu licz ące kilka tysi ęcy sztuk g ęsi i kilkana ście tysi ęcy sztuk kurcz ąt. Nowym kierunkiem w produkcji rolnej jest rolnictwo ekologiczne, które prowadzone jest obecnie przez dwa gospodarstwa rolne na terenie gminy.

2.8. System transportowy

2.8.1. Komunikacja kolejowa 2.8.1.1.Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Przez teren gminy przebiega linia kolejowa Bogdanka – Jaszczów stanowi ąca własno ść Skarbu Pa ństwa, wieczysty u żytkownik: Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A. . Nie dotyczy ona jednak ruchu pasa żerskiego. Jest to linia przeznaczona dla ruchu wył ącznie towarowego, obsługuj ąca wywóz w ęgla z Kopalni W ęgla Kamiennego Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A. Linia kolejowa ł ączy si ę z magistral ą Lublin – Chełm w miejscowo ści Jaszczów.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 85 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.8.1.2. Wnioski ze stanu istniej ącego. ° Nale ży utrzyma ć istniej ącą infrastruktur ę kolejow ą i przewidzie ć jej rozbudow ę pod wzgl ędem przystosowania linii kolejowej do potrzeb rozwijaj ącego si ę przemysłu. ° Dla zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu kolejowego niezb ędne jest zlikwidowanie skrzy żowa ń w jednym poziomie z ruchem kołowym i pieszym.

2.8.2. Komunikacja drogowa : 2.8.2.1. Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Przez teren Gminy Puchaczów przebiegaj ą trzy kategorie dróg: - droga krajowa Nr 82 Lublin – Włodawa, której zarz ądc ą jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Lublinie; długo ść 9,5 km - drogi powiatowe o numerach: 2014L – Puchaczów – Turowola; 1716L – Puchaczów – Nadrybie; 1013L – Puchaczów – Dratów; 1809L – Łęczna – Wola Korybutowa; 2015L- Stara – Wie ś – Ła ńcuchów; 2028L- Ostrówek – Maryniów; 1011L – Albertów – Bogdanka; 1012L – Nadrybie – Stefanów; 1625L – Nadrybie – Cyców; 2009L – Nadrybie – Kopina; 2007L – Nadrybie – Kaniwola. Zarz ądc ą w/w dróg jest Zarz ąd Dróg Powiatowych w Ł ęcznej. Łączna długo ść – 47 054 km; - drogi gminne o ł ącznej długo ści 65 km w tym 55 km dróg utwardzonych. Numery dróg od Nr 105160 do Nr 1051312;

Powi ązania zewn ętrzne gminy Puchaczów realizowane s ą poprzez drog ę krajow ą i powiatowe. Podstawow ą rol ę w powi ązaniach wewn ętrznych pełni ą ci ągi dróg powiatowych i gminnych.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 86 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.8.2.2. Wnioski z oceny stanu istniej ącego W sieci dróg gminnych du ży udział stanowi ą drogi o nawierzchni gruntowej i gruntowej ulepszonej: • drogi o nawierzchni utwardzonej 4,2 km;

• drogi o nawierzchni gruntowej – 3,1 km;

• drogi o nawierzchni żużlowej – 7,1 km.

Drogi gminne i powiatowe charakteryzuj ą si ę małymi szeroko ściami w liniach rozgraniczaj ących oraz mał ą ilo ści ą chodników dla pieszych. Sie ć dróg na terenie gminy jest dobrze rozwini ęta. Nale ży natomiast dokona ć modernizacji niektórych odcinków. Kolejnym zadaniem jest budowa chodników wzdłu ż dróg oraz modernizacja o świetlenia ulicznego.

2.8.3. Komunikacja publiczna 2.8.3.1. Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Poł ączenia komunikacyjne pomi ędzy poszczególnymi miejscowo ściami Gminy Puchaczów oraz miejscowo ściami powiatu i województwa zapewnia komunikacja prywatnych przewo źników oraz komunikacja PKS Lublin, Transped, PKS Chełm.

2.8.3.2. Wnioski z oceny stany istniej ącego. Dla poprawy obsługi gminy komunikacj ą zbiorow ą nale ży d ąż yć do zwi ększenia ilo ści linii w oparciu o tabor małopojemny oraz wyposa żyć przystanki w zadaszenia.

2.8.4. Techniczne zaplecze motoryzacji. 2.8.4.1. Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju. W obszarze gminy funkcjonuj ą 3 stacje paliw : w tym dwie stacje paliw płynnych zlokalizowane we wsi Brzeziny oraz w KWK Bogdanka i jedna stacja dystrybucji gazu LPG i oleju nap ędowego zlokalizowana we wsi Stara Wie ś.

Obsługa samochodów osobowych świadczona jest przez 6 warsztatów rzemie ślniczych zlokalizowanych na terenie gminy w miejscowo ściach: Puchaczów, Nadrybie Wie ś, Stara Wie ś, Turowola Kolonia, Szpica. Parkowanie pojazdów odbywa na terenach posesji oraz na parkingach zlokalizowanych w rejonach usług. ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 87 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.9. Systemy infrastruktury technicznej

2.9.1. Elektroenergetyka 2.9.1.1. Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju

Obsługa elektroenergetyczna gminy Puchaczów odbywa si ę za po średnictwem sieci i urz ądze ń b ędących własno ści ą PGE Dystrybucja LUBZEL Sp. z o.o. posiadaj ącej koncesj ę na przesył, dystrybucj ę i obrót energi ą elektryczn ą. Na terenie gminy zlokalizowane s ą trzy Główne Punkty Zasilaj ące: GPZ Bogdanka, GPZ nadr ąbie i GPZ Stefanów zasilane liniami napowietrznymi WN-110 kV. Z w/w GPZ zasilane są obiekty kopalni w ęgla. Bezpo średnio gmina Puchaczów zasilana jest za po średnictwem sieci średniego napi ęcia w wykonaniu napowietrznym i cz ęś ciowo w wykonaniu kablowym. Sieci średniego napi ęcia napowietrzne i kablowe przedstawiono na zał ączniku graficznym lini ą koloru czerwonego. Sieci SN zasilaj ą stacje transformatorowe w wykonaniu słupowym i wn ętrzowym. Sie ć rozdzielcza niskiego napi ęcia oraz przył ącza wykonana jest jako napowietrzna oraz kablowa. 2.9.1.2. Wnioski z oceny stanu istniej ącego ° Sie ć napowietrzna SN i stacje transformatorowe zaspokajaj ą zapotrzebowanie mocy na poziomie obecnie obowi ązuj ącego standardu. ° Konieczna jest modernizacja niektórych odcinków sieci i urz ądze ń elektroenergetycznych.

2.9.2. Telekomunikacja 2.9.2.1. Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Obsługa telekomunikacyjna gminy Puchaczów realizowana jest przez koncesjonowanych operatorów telekomunikacyjnych. W przypadku telefonii przewodowej jest to Telekomunikacja Polska S.A., Netia Telekom S.A. natomiast w przypadku telefonii komórkowej cyfrowej s ą to: PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A., PTC Sp. z o.o., P4 Sp. z o.o. Sie ć telekomunikacyjna magistralna i rozdzielcza wykonana jest jako kablowa doziemna, oraz wyst ępuj ą odcinki kanalizacji telefonicznej.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 88 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.9.2.2. Wnioski z oceny stanu istniej ącego • Dobrze rozwini ęta sie ć telekomunikacyjna przewodowa i bezprzewodowa • Konkurencyjno ść obsługi w dziedzinie telekomunikacji przewodowej i bezprzewodowej zwi ązana z działalno ści ą wielu operatorów telekomunikacyjnych.

2.9.3. Zaopatrzenie w wod ę

2.9.3.1. Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju W Gminie Puchaczów wszystkie miejscowo ści posiadaj ą wodoci ągi, zatem wska źnik zwodoci ągowania wynosi 100%. Długo ść sieci wodoci ągowej wynosi 88,9 km, a liczba przył ączy: 1 367 podł ącze ń. Zaopatrzenie w wod ę ludno ści na terenie gminy odbywa si ę za po średnictwem studni (uj ęć wody pitnej) w nast ępuj ących miejscowo ściach: • Puchaczów – dwie studnie; • Wesołówka – dwie studnie; • Jasieniec – dwie studnie.

Studnie gł ębinowe uj ęć komunalnych czerpi ą wod ę z utworów kredowych. Istotnym poborc ą wody na cele socjalno – bytowe na terenie gminy jest kopalnia Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A. w Bogdance oraz szyb w Nadrybiu. Kopalnia pobiera ze swoich uj ęć około 1 200 m3/dob ę wody. Eksploatacja zasobów wód głównego poziomu wodono śnego nie powoduje znacz ących zaburze ń naturalnych stosunków hydrogeologicznych. Długo ść sieci wodoci ągowych przesyłowych – 90,1 km, przył ącza wodoci ągowe 64,6 km. Odbiorcy – 4962 osoby. Liczba budynków do których doprowadzono wod ę z wodoci ągu – 1377. Zarz ądca – Zakład Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie.

2.9.3.2. Wnioski z oceny stanu istniej ącego Jednoznacznie nale ży stwierdzi ć, i ż wody podziemne na terenie Gminy Puchaczów s ą dobrej jako ści i nie ma problemów z ich zasobami. Posiadaj ą one jednak słab ą izolacj ę od wpływów antropogenicznych, dlatego te ż bardzo wa żne jest zapobieganie wszelkim zanieczyszczeniom mog ącym mie ć wpływ na jako ść wód.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 89 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

2.9.4. Odprowadzenie ścieków bytowych, komunalnych i deszczowych 2.9.4.1. Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Puchaczów jest w zlewni rzeki Świnki, która posiada II i III stopie ń czysto ści swych wód (głównie zanieczyszczenia NaCl). Na czysto ść rzeki wpływa gospodarka rolna, ale przede wszystkim ścieki bytowe, które to powoduj ą zwi ększon ą zawarto ść biogenów oraz innych zanieczyszcze ń bakteriologicznych wody. Decyduj ącą rol ę odgrywa system odprowadzania ścieków bytowych. Na terenie Gminy Puchaczów jest to system kanalizacji sanitarnej odprowadzaj ącej ścieki bezpo średnio z gospodarstw domowych do oczyszczalni ścieków w Puchaczowie. Jest to oczyszczalnia oddana do u żytku w roku 1998 – biologiczna typu BIOBLOK PS200, o przepustowo ści technicznej 180m3 ścieków na dob ę. Obecnie cała moc przerobowa oczyszczalni nie jest jeszcze w pełni wykorzystana z tego wzgl ędu, że oczyszczalnia zaprojektowana została do obsługi całego obszaru gminy, a sie ć kanalizacyjna obejmuje na razie cz ęść miejscowo ści. Obecnie kanalizacj ą sanitarn ą s ą obj ęte nast ępuj ące miejscowo ści: Brzeziny, Bogdanka, Puchaczów, Stara Wie ś, Turowola, Nadrybie Ukazowe, Nadrybie Dwór i Nadrybie Wie ś. Jest to sie ć o długo ści 58,2 km. 2.9.4.2. Wnioski wynikaj ące z oceny stanu systemu gospodarki ściekowej w gminie. Dalsza rozbudowa systemu kanalizacyjnego jest priorytetowym zadaniem w Gminie Puchaczów na najbli ższe lata.

2.9.5. Gospodarka cieplna i gazyfikacja 2.9.5.1. Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju W gminie nie ma centralnego systemu zaopatrzenia w energi ę ciepln ą. Gospodarstwa domowe posiadaj ą własne systemy centralnego ogrzewania w ęglowego. Natomiast wi ększo ść budynków u żyteczno ści publicznej posiada system ogrzewania olejowego. Na terenach kompleksu kopalni w ęgla znajduje si ę elektrociepłownia i przez teren gminy Puchaczów przebiega ciepłoci ąg zasilaj ący m. Ł ęczna. Budynki zasilane z ciepłoci ągu na terenie gminy Puchaczów to: Gminny O środek Zdrowia Puchaczów z cz ęś ci ą mieszkaln ą, Przedszkole w Puchaczowie oraz kompleks Zespołu Szkół w Puchaczowie.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 90 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Elektrociepłownia zaopatruje w ciepło tak że budynki na terenie kopalni Bogdanka oraz budynki kopalni w Nadrybiu Dworze oraz Stefanów. Wła ścicielem elektrociepłowni jest Łęczy ńska Energetyka.

Sie ć gazowa średniego ci śnienia obejmuje obecnie tylko cz ęść terenu Gminy Puchaczów. Sie ć i przył ącza gazowe s ą w miejscowo ściach: Puchaczów, Stara Wie ś, Ostrówek, Ciechanki i Szpica. 2.9.5.2. Wnioski z oceny stanu istniej ącego ° Gmina posiada dobre warunki dla dalszego rozwoju gazyfikacji na swoim obszarze. ° Istnieje techniczna mo żliwo ść gazyfikacji uci ąż liwych źródeł ciepła opalanych paliwem stałym.

2.9.6. Gospodarka odpadami 2.9.6.1. Stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju Na terenie Gminy Puchaczów nie ma wysypiska śmieci. Gmina korzysta z wysypiska usytuowanego w miejscowo ści Stara Wie ś na terenie Gminy Ł ęczna. Gospodark ę odpadami prowadzi Zakład Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie. Obecnie Gmina Puchaczów jest na etapie wprowadzania systemu selektywnej zbiórki odpadów stałych w momencie ich powstawania, czyli w gospodarstwie domowym. Ka żde gospodarstwo domowe na terenie gminy wyposa żone jest w pojemniki na odpady o pojemno ści 120 l, b ądź 240 l. Ponadto wydano 106 pojemników o pojemno ści 240 l i 6 pojemników o pojemno ści 120 l przedsi ębiorcom działaj ącym na terenie gminy. Cz ęstotliwo ść opró żniania pojemników okre ślona jest w umowach na wywóz śmieci i wynosi ona jeden raz w miesi ącu w ka żdej miejscowo ści. Przy cmentarzu parafialnym w Nadrybiu i Puchaczowie ustawione s ą dwa kontenery o pojemno ści 6 m3 ka żdy. S ą one opróżniane w miar ę potrzeb.

Według danych z Zakładu Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie w 2005 roku na terenie gminy zebrano i wywieziono do utylizacji na składowisko odpadów 467,26 Mg odpadów komunalnych. W niedalekiej przyszło ści planuje si ę udoskonalenie systemu zbiórki odpadów komunalnych. B ędzie on oparty na selekcji odpadów „u źródła” ich powstawania i obejmowa ć b ędzie selekcj ę tzw. frakcji suchej bez pełnej segregacji. B ędą to zmieszane odpady przeznaczone do odzysku lub recyklingu takie jak: szkło, makulatura, papier, metal i plastik.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 91 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

Zakład Gospodarki Komunalnej wyposa żony jest w nast ępuj ący sprz ęt przeznaczony do odbierania i transportu odpadów: • ci ągnik Promar MTZ 82TSA; • przyczepa do przewozu odpadów o pojemno ści 13 m3 produkcji WARBO. W obecnej sytuacji sprz ęt ten jest wystarczaj ący do obsługi terenu Gminy Puchaczów w zakresie odbioru odpadów komunalnych. Gospodarka odpadami powinna by ć zgodna z obowi ązuj ącym „Gminnym programem utrzymania porz ądku i czysto ści”

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 92 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

3. PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY

3.1. Cele rozwoju 3.1.1. Cel generalny Jako cel generalny polityki rozwojowej gminy przyj ęto: POPRAW Ę WARUNKÓW ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW POPRZEZ PROWADZENIE POLITYKI ZRÓWNOWA ŻONEGO ROZWOJU GMINY Zgodnie ze strategi ą rozwoju gminy uznaje si ę, że osi ągni ęcie celu generalnego mo żliwe jest poprzez stworzenie mechanizmów stara ń o rozwój funkcji społecznych i gospodarczych, a tak że o sprawno ść funkcjonowania organizmu gminnego.

3.2. Obszary priorytetowe Osi ągni ęcie celu generalnego powinno nast ąpi ć poprzez przyj ęcie okre ślonych kierunków działa ń strategicznych sformułowanych jako priorytety. S ą to: Priorytet I – Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu żą cej wzmacnianiu konkurencyjno ści Gminy Puchaczów Gmina Puchaczów ma du że osi ągni ęcia w zakresie rozwoju infrastruktury technicznej i komunalnej, np. kanalizacja, wodoci ągi, ale w niektórym zakresie, jako ść dróg, gazyfikacja stan infrastruktury jest na niezadowalaj ącym poziomie – zatem podstawow ą kwesti ą jest modernizacja i rozbudowa tej infrastruktury. Dobre i nowoczesne rozwi ązania drogowe, kanalizacja, dost ęp do dostaw gazu oraz wszelkie inne atrybuty nowoczesnej infrastruktury stanowi ą podstaw ę wzmocnienia konkurencyjno ści gminy. Stan infrastruktury technicznej i komunalnej ma znaczenie dla jako ści życia w odczuciu jej u żytkowników, ale jest tak że wa żnym czynnikiem rozwoju, dynamizuj ącym rozwój przedsi ębiorczo ści, podnosz ącym atrakcyjno ść turystyczn ą i wpływaj ącym na przykład na decyzje inwestycyjne potencjalnych inwestorów. Elementem konkurencyjno ści jest tak że jako ść zasobów ludzkich, która kształtowana jest poprzez dost ęp do o światy, edukacji, kultury i innych dóbr społecznych. Zatem istotnym celem działania jest tak że poprawa systemu infrastruktury i komunikacji społecznej.

Priorytet II – Odbudowa i zachowanie walorów przyrodniczych i historycznych oraz dziedzictwa kulturowego, z uwzgl ędnieniem funkcji turystycznej Zachowanie walorów środowiska przyrodniczego uwarunkowane jest mi ędzy innymi stanem i rozbudow ą infrastruktury komunalnej w zakresie gospodarki wodno – ściekowej: kanalizacji, wodoci ągów oraz wła ściw ą organizacj ą gospodarki odpadami. Działania w zakresie poprawy stanu infrastruktury pozytywnie wpływaj ą na ochron ę środowiska. Walory środowiska i krajobrazu mog ą by ć wykorzystane dla rozwoju turystyki i agroturystyki. W tym zakresie Gmina Puchaczów dysponuje w niewielkim stopniu wykorzystywanymi atutami, którymi s ą przyroda i dziedzictwo kulturowe, rozumiane zarówno jako zabytki kultury materialnej i niematerialnej. Potencjał przyrodniczo – kulturowy gminy oraz lokalne i zewn ętrzne uwarunkowania społeczne wskazuj ą szans ę na rozwój gospodarczy poprzez rozwój turystyki. Turystyka jest t ą form ą gospodarowania, która w stosunkowo krótkim czasie mo że przynie ść spodziewane wyniki ekonomiczne i społeczne i jest jednocze śnie t ą gał ęzi ą gospodarki, która w niewielkim stopniu wchodzi w kolizj ę z racjami ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. Rozwój infrastruktury turystycznej z korzy ści ą wpłynie nie tylko na podniesienie atrakcyjno ści terenu gminy, ale te ż popraw ę mo żliwo ści korzystania z wypoczynku i rekreacji

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 93 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

przez samych mieszka ńców gminy – co przekłada si ę na popraw ę jako ści życia lokalnej społeczno ści.

Priorytet III – Budowa oraz umocnienie wewn ętrznych wi ęzi społecznych oraz zewn ętrznych kontaktów gospodarczych Zadaniem samorz ądu lokalnego jest stymulacja działa ń społecznych i gospodarczych poprzez tworzenie warunków dla rozwoju ró żnych sfer życia społecznego i gospodarczego. Warunkiem osi ągni ęcia sukcesu gospodarczego i społecznego Gminy Puchaczów jest czynne wł ączenie si ę jak najszerszych kr ęgów jej mieszka ńców w działania na rzecz rozwoju lokalnego. Stymulatorem rozwoju jest tak że współpraca z innymi samorz ądami oraz prowadzenie współpracy mi ędzynarodowej. Budowa i umacnianie wi ęzi społecznych oraz kontaktów zewn ętrznych wymaga stosowania sprawnego systemu komunikacji i promocji, w tym z wykorzystaniem narz ędzi informatycznych.

Priorytet IV – Zmniejszanie bezrobocia oraz wzmacnianie bazy ekonomicznej Pomimo że na terenie Gminy Puchaczów działa du ży pracodawca – Lubelski W ęgiel „Bogdanka” S.A., to jednak problemem w gminie jest niewystarczaj ąca ilo ść miejsc pracy, która jest podstawow ą przyczyn ą utrudniaj ącą popraw ę warunków życia lokalnej społeczno ści i stanowi najwa żniejsz ą barier ę rozwoju. Dlatego wzmocnienie bazy ekonomicznej gminy i zmniejszanie bezrobocia stanowi ą podstawowe uwarunkowania

3.3. Cele strategiczne

Dla osi ągni ęcia przyj ętych celów uporz ądkowano dziedziny działa ń strategicznych w 11 sferach: CEL 1: Rozwój systemu komunikacji i infrastruktury społecznej CEL 2: Modernizacja i rozbudowa układu transportowego CEL 3: Rozbudowa infrastruktury ochrony środowiska CEL 4: Rozwój turystyki i agroturystyki CEL 5: Zachowanie i odbudowa dziedzictwa kulturowego CEL 6: Rozwój infrastruktury społecze ństwa informacyjnego CEL 7: Promocja inicjatyw lokalnych oraz promocja gminy CEL 8: Rozwój współpracy regionalnej i mi ędzynarodowej CEL 9: Aktywizacja obszarów wiejskich CEL 10:Wspieranie rozwoju przedsi ębiorczo ści i zwi ększanie mobilno ści zawodowej mieszka ńców gminy CEL 11:Tworzenie terenów inwestycyjnych

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 94 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział III PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY ______

3.4. Wnioski do ustalenia kierunków rozwoju gminy

Przyj ęte kierunki działa ń powinny znale źć oparcie w opracowaniach planistycznych dla których znaczenie fundamentalne ma Studium uwarunkowa ń i kierunków rozwoju gminy . St ąd w opracowaniu tym proponuje si ę przeło żenie formuły celów na ład przestrzenny w nast ępuj ących sferach: - ład funkcjonalno-organizacyjny - ład estetyczny - ład ekologiczny - ład w zakresie jednolito ści standardów - ład przestrzenno-architektoniczny

Oczywist ą rzecz ą jest, że wszystkie te elementy wzajemnie si ę uzupełniaj ą i dopiero kompleksowe przeniesienie zało żonych w Studium standardów i działa ń do planów zagospodarowania przestrzennego mo że przynie ść oczekiwany efekt rozwojowy gminy.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 95 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział IV KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ______

4. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ustalone działania na rzecz rozwoju gminy wynikaj ą z zało żenia wła ściwej harmonijno ści i równowagi cało ści organizmu gminnego. Przewidywane do osi ągni ęcia cele wymagaj ą jednak nie zawsze jednakowej intensywno ści tych działa ń we wszystkich dziedzinach. W sytuacji istnienia do ść du żych potrzeb dla zaspokajania, a szczególnie dla osiągni ęcia zało żonych standardów życia w gminie – konieczne jest ustalenie kierunków i kolejno ści post ępowania. Z tego powodu przyj ęto na wej ściu do ustalenia kierunków polityki przestrzennej dziedziny i zadania priorytetowe dla rozwoju gminy oraz zało żono osi ągni ęcie w niej okre ślonych standardów życia. Bior ąc pod uwag ę polityk ę rozwojow ą zapisan ą w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego oraz w dokumentach planistycznych s ąsiednich miast i gmin stwierdzi ć nale ży, że warunki rozwojowe gminy Puchaczów w du żym stopniu zostały zdeterminowane, a standardy nie mog ą odbiega ć od poziomów analogicznych obszarów w województwie.

4.1. Priorytety rozwojowe

Kryterium wyboru priorytetów jest potrzeba likwidacji słabych stron gminy a zwłaszcza ogranicze ń w otwarciu jej na przyj ęcie nowych funkcji wzmacniaj ących ekonomicznie, oraz efektywne wykorzystanie walorów poło żenia w s ąsiedztwie obszaru metropolitalnego. Ustala si ę nast ępuj ące priorytety:

• Wspieranie lokalnej przedsi ębiorczo ści – powstaj ących i działaj ących firm;

• Przyci ąganie nowych inwestorów;

• Podnoszenie kwalifikacji miejscowych zasobów ludzkich;

• Rewitalizacja środowiska naturalnego, społecznego, kulturowego i gospodarczego;

• Stwarzanie warunków do stałych kontaktów pomi ędzy sektorem publicznym, społecznym i prywatnym.

Jednymi z najistotniejszych czynników, które maj ą podstawowe znaczenie w rozwoju lokalnym s ą:

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 96 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział IV KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ______

• zatrudnienie – w tym aspekcie wa żne jest powstawanie nowych przedsi ębiorstw lub rozwój ju ż istniej ących firm, co umo żliwia tworzenie nowych miejsc pracy i wprowadzanie nowych technologii;

• baza dla rozwoju – czyli grupa czynników, która sprzyja rozwojowi – co oznacza istnienie atutów, które stanowi ą podstaw ę rozwoju, np. zasoby środowiska, rozwini ęta infrastruktura, przedsi ębiorczo ść i jako ść kadr;

• zalety lokalizacji – wa żne jest poło żenie geograficzne gminy, je żeli b ędzie ono miejscem do którego łatwo dojecha ć, b ędzie dobrze rozwini ęta ł ączno ść komunikacyjna, to gmina stanie si ę bardziej atrakcyjna inwestycyjnie i turystycznie;

• zasoby wiedzy – wa żne s ą kwalifikacje i umiejętno ści społeczno ści lokalnej.

Podsumowaniem diagnozy strategicznej winny by ć wnioski i rekomendacje dotycz ące przyszłych kierunków rozwoju. Oznacza to formułowanie postulatów, co do funkcji i dziedzin, które winny zajmowa ć priorytetow ą pozycj ę w programie rozwoju. W wyniku tego powstaje projekcja przyszłej sytuacji gminy. Projekcja przyszło ści jest obrazowym przedstawieniem mo żliwo ści rozwojowych, jakie gminie stwarzaj ą uwarunkowania zewn ętrzne i szanse tkwi ące w uwarunkowaniach wewn ętrznych, z uwzgl ędnieniem ogranicze ń tkwi ących w sferach społeczno – gospodarczej i przyrodniczej. W sytuacji Gminy Puchaczów, na terenie której odczuwalne s ą skutki w środowisku przyrodniczym funkcjonowania kopalni w ęgla kamiennego, szczególnie istotne jest prowadzenie polityki rozwoju zgodnego z zasad ą rozwoju zrównowa żonego, według której wa żna jest dbało ść o równomierny rozwój wszystkich trzech elementów: przyrody, społecze ństwa i gospodarki. Działania dotycz ące rozwoju gminy powinny i ść w kierunku poprawy warunków życia społeczno ści gminy, poprzez popraw ę stanu sanitarnego, warunków mieszkaniowych, zachowania walorów krajobrazu i środowiska oraz tworzenia nowych miejsc pracy.

• Nale ży umacnia ć pozycj ę miejscowo ści Puchaczów jako gminnego o środka z zakresie rozwoju przedsi ębiorczo ści, działalno ści usługowej i szkolnictwa;

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 97 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział IV KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ______

• Nale ży rozbudowywa ć oraz uzupełnia ć infrastruktur ę techniczno – sanitarn ą na terenie gminy;

• Nale ży wspiera ć lokalne inicjatywy podejmowania działalno ści gospodarczej i tworzy ć warunki (mi ędzy innymi infrastruktur ę) zach ęcaj ące do lokalizowania na terenie gminy przedsi ębiorstw;

• Nale ży wspiera ć lokaln ą społeczno ść w procesie podnoszenia wiedzy i kwalifikacji, przekwalifikowa ń oraz przedsi ębiorczych inicjatyw;

• Walory środowiska przyrodniczego nale ży wykorzysta ć dla szerszego rozwoju turystyki, agroturystyki i rekreacji, jako dodatkowego źródła dochodu dla cz ęś ci społeczno ści gminy;

• Nale ży dokona ć rewitalizacji zasobów kulturowych i przyrodniczych oraz wykorzysta ć je dla rozwoju funkcji gospodarczych i społecznych gminy;

• Nale ży zachowa ć rolniczy charakter cz ęś ci obszaru gminy nie obj ętej Obszarem Górniczym, ale te ż nale ży wspiera ć i intensyfikowa ć procesy przekształcania rolnictwa tradycyjnego w nowoczesne kierunki rozwoju obszarów wiejskich;

• Należy opracowa ć strategi ę promocji gminy jako miejsca atrakcyjnego dla prowadzenia działalno ści usługowej i wytwórczej, ale te ż rekreacji i wypoczynku;

• Nale ży zacie śnia ć współprac ę z s ąsiednimi gminami w celu realizacji wspólnych przedsi ęwzi ęć .

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 98 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

5. POLITYKA PRZESTRZENNA

5.1. Główne czynniki rozwojowe i przekształce ń

Gmina Puchaczów aczkolwiek jest gmin ą wiejsk ą, to jednak funkcja rolna nie stanowi dla niej jedynego, a nawet głównego czynnika rozwojowego. Wzrost opłacalno ści produkcji rolnej nie jest mo żliwy bez ingerencji rz ądu i sytuacja, kiedy rolnictwo stanowiło główn ą funkcj ę w obszarze gminy nale ży do przeszło ści. Du żą cz ęść powierzchni gminy stanowi ą gleby średnich klas, które jednak uległy znacznemu rozdrobnieniu areałów. Pomimo znacznego spadku zainteresowania ze strony nawet samych wła ścicieli gruntów rozwojem rolnictwa tzw. rolna przestrze ń produkcyjna w gminie podlega ochronie. Analiza potencjałów rozwojowych wskazuje na mo żliwo ść rozwoju kilku funkcji gminy Puchaczów, które powinny sta ć si ę dla niej głównymi osiami rozwoju i w okresie obj ętym strategi ą doprowadzi ć do po żą danych przeobra żeń społeczno – gospodarczych:

• funkcja przemysłu wydobywczego i przetwórczego; • funkcja rozwoju indywidualnej przedsi ębiorczo ści i otoczenia biznesu; • funkcja rolnicza oraz nowoczesnego kierunku rozwoju obszarów wiejskich (z dopuszczeniem lokalizacji pojedynczych urz ądze ń energetyki wiatrowej); • funkcja rekreacyjno – turystyczna. Przebiegaj ąca przez obszar gminy linia kolejowa oraz istniej ąca kopalnia w ęgla kamiennego stanowi ą swoistego rodzaju generator dla lokowania si ę w ich s ąsiedztwie nowych zakładów powi ększaj ących liczb ę miejsc pracy w gminie. Bezpo średnie s ąsiedztwo miasta Ł ęczna raz blisko ść centrum metropolii lubelskiej tworzy dla gminy Puchaczów mo żliwo ści rozwoju funkcji komplementarnych dla ludno ści miejskiej: - rozwój funkcji mieszkaniowej w formie tzw. rezydencji podmiejskich na du żych działkach, z s ąsiedztwem terenów doliny rzeki Wieprz i obszarów le śnych, - tworzenie zaplecza rekreacyjnego dla mieszka ńców miast z mo żliwo ści ą realizacji tzw. drugich domów lub poprzez tworzenie kompleksów rekreacyjnych szczególnie w oparciu o miejscowo ści Ciechanki, Ostrówek, Ostrów Nadrabski i Turowola gdzie przewiduje si ę realizacj ę zbiornika wodnego, oraz kompleksy le śne poło żone na południu i północy gminy.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 99 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

5.2. Struktura funkcjonalno-przestrzenna 5.2.1.Zasady rozwoju i zagospodarowania głównych jednostek strukturalnych W gminie Puchaczów funkcjonuje 15 miejscowo ści: • Albertów • Bogdanka • Brzeziny • Ciechanki • Jasieniec • Nadrybie Dwór • Nadrybie Ukazowe • Nadrybie Wie ś • Ostrówek • Puchaczów • Stara Wie ś • Szpica • Turowola • Wesołówka • Zawadów

Są to na ogół wsie ukształtowane historycznie wzdłu ż traktów komunikacyjnych, gdzie ta struktura w ostatnich dziesi ęcioleciach ulega coraz dalej id ącym przekształceniom. Powodem jest fakt, że około połowa terenu gminy znajduje si ę w zasi ęgu obszaru górniczego, który obejmuje północno - wschodni ą cz ęść jej obszaru. Istniej ące i przewidywane szkody górnicze powoduj ą coraz liczniejsze podtopienia terenów do tej pory tradycyjnie osiedle ńczych. Wsie Bogdanka, Albertów, Wesołowska, U ścimów powoli ulega ć b ędą likwidacji. Główny ko ściec komunikacyjny gminy stanowi droga krajowa nr 82, oraz układ dróg powiatowych nr 1716, 1809, 2011, 2013, 2015. Drogi te wi ążą istniej ący układ osadniczy i stanowi ą powi ązanie z rejonami aktywno ści gospodarczej oraz miejscami koncentracji funkcji rekreacyjnej. 5.2.1.1.Układ osadniczy Gmina Puchaczów posiada stosunkowo mało rozproszony układ osadniczy. Istniej ące wsiej ą to układy pasmowe, obudowuj ące istniej ący system dróg. Wyj ątek stanowi miejscowo ść Puchaczów, która jest dawnym miasteczkiem, z wykształconym układem rynku i struktur ą kwartałów zabudowy. Planowany rozwój terenów budowlanych w Puchaczowie , Turowoli i Kolonii Turowola odbywa ć si ę b ędzie w formie przypominaj ącej osiedla jednorodzinne u układzie rz ędowym, poprzecinanym poprzecznymi układami komunikacyjnymi. Tereny te stan ą si ę miejscami rozwoju funkcji osadniczej, gdzie koncentrowa ć si ę b ędą równie ż funkcje administracyjne i usługowe.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 100 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Zakłada si ę ogóln ą popraw ę standardu mieszkaniowego dla całej ludno ści gminy. Dotyczy to nie tylko wska źników wielko ściowych, ale przede wszystkim wyposa żenia terenów mieszkaniowych w infrastruktur ę techniczna i społeczn ą. Wymienione powy żej tereny koncentracji funkcji mieszkaniowej obj ęte s ą obowi ązkiem opracowania dla nich miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w którym uwzgl ędni ć nale ży pełny program usługowy i obsługi technicznej całego kompleksu osiedlowego. Dla obszaru całej gminy zakłada si ę , że minimalne wielko ści nowo wyznaczanych działek mieszkaniowych, które nie mog ą by ć mniejsze ni ż: • W zabudowie zagrodowej 1800 m2 • W zabudowie jednorodzinnej w zale żno ści od rodzaju zabudowy od 350 do 900 m2. • Na terenie parku krajobrazowego nie mniejsze ni ż 1500 m2, a w otulinie parku 1000 m2 Studium wyznacza schematycznie tereny na których może nast ępowa ć rozwój funkcji mieszkaniowej nie przes ądzaj ąc jakiego rodzaju mieszkalnictwo to b ędzie. Szczegółow ą struktur ę tych terenów, rozlokowanie funkcji usług podstawowych, dopuszczenie usług na działkach mieszkaniowych i sposób obsługi technicznej tych terenów przes ądzi dopiero opracowany dla nich miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Studium ustala zasad ę koncentracji zabudowy. St ąd istniej ące rozproszone siedliska rolne mog ą funkcjonowa ć tylko na zasadzie wymiany technicznie zu żytej substancji oraz remontów kapitalnych budynków o ile jest to uzasadnione potrzebami produkcyjnymi gospodarstwa rolnego. W odniesieniu do pojedynczej zabudowy lub usytuowanej gniazdowo na obszarach obj ętych w niniejszym studium polityk ą ochrony lub przekształce ń obowi ązuj ą zasady dostosowania zagospodarowania do funkcji stref: - zabudowa istniej ąca na obszarach ochrony i wzbogacenia krajobrazu otwartego jest wskazana do adaptacji w granicach siedliska oraz tworzenia pier ścieni zieleni osłonowej, - zabudowa istniej ąca na obszarze wskazanym do rewitalizacji i rekultywacji w granicach ESOCH (głównie dotyczy to zabudowy położonej w dnach dolin rzecznych, mo że by ć adaptowana do amortyzacji (bez prawa rozbudowy i modernizacji), - zabudowa mieszkaniowa poło żona w strefach uci ąż liwo ści obiektów i urz ądze ń mo że by ć adaptowana pod warunkiem, że jest mo żliwe zmniejszenie tych uci ąż liwo ści przez zastosowanie środków technicznych lub przekształcenie zagospodarowania w otoczeniu budynków mieszkalnych (zadrzewienia i zalesienia).

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 101 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Generalnie zatem przebudowa systemu wiejskich jednostek osadniczych na obszarze gminy, pełni ących głównie funkcje obsługi rolnictwa winna sprowadza ć si ę do tworzenia zespołów zwartej zabudowy z wykształconymi centrami usługowymi (usługi podstawowe). W zabudowie wsi, poza obszarami dla których okre ślono poza rolniczy kierunek rozwoju, winno dominowa ć budownictwo zagrodowe. Na obszarze gminy obowi ązywa ć powinna zasada mo żliwo ści kontynuowania ci ągów zabudowy wzdłu ż dróg jako ci ągłego systemu wsi jednorz ędowych wg aktualnych potrzeb gminy. Rozwój funkcji wydobywczej i jej konsekwencje w postaci szkód górniczych spowoduj ą konieczno ść sukcesywnej likwidacji zabudowy mieszkaniowej na terenach przewidywanych podtopie ń. Studium dostosowuje rozwój osadnictwa do prognozowanych skutków szkód górniczych. Jest ono wykluczone na obszarach prognozowanych zalewisk i zabagnie ń terenu (z wyj ątkiem zabudowy ju ż istniej ącej, któr ą studium adoptuje). Na terenie górniczym nowe budynki mog ą by ć realizowane – w ramach wyznaczonych terenów osadniczych – tylko pod warunkiem stosowania profilaktycznych zabezpiecze ń na wpływy eksploatacji górniczej w uzgodnieniu z Okr ęgowym Urz ędem Górniczym. W szczególno ści budynki te powinny by ć realizowane jako płytko posadowione, co oznacza umieszczenie ławy fundamentowej minimalnie poni żej strefy przemarzania gruntu, w stosunku do poziomu terenu istniej ącego lub projektowanego do odpowiedniego ukształtowania wokół realizowanego budynku, przez nadsypanie, a tak że niepodpiwniczone. W s ąsiedztwie projektowanej elektrowni w miejscowo ści Zawadów, a tak że w Jasie ńcu i Kamionce istniej ą wsie na obszarze których nie przewiduje si ę przekrocze ń parametrów w zakresie ochrony środowiska ani uci ąż liwo ści . Samo jednak s ąsiedztwo tak wielkiego obiektu znacznie obni ży dotychczasow ą atrakcyjno ść zamieszkania. St ąd nie przewiduje si ę rozwoju funkcji mieszkaniowej w tym obszarze, a istniej ący ci ąg wsi Zawadów przewiduje si ę oddzieli ć od terenów przemysłowych pasmem zieleni izolacyjnej pomi ędzy bocznic ą kolejow ą a terenami budowlanymi . W południowo – wschodniej cz ęś ci gminy, w miejscowo ści Zawadów przewiduje si ę lokalizacj ę systemowej elektrowni, która opalana b ędzie w ęglem kamiennym z kopalni Bogdanka. W ęgiel z kopalni do elektrowni dostarczany b ędzie kolej ą. Elektrownia jest projektowana jako bardzo nowoczesny obiekt, który ma spełni ć obowi ązuj ące w Polsce wymagania ochrony środowiska wynikaj ące z dyrektyw Wspólnoty Europejskiej w zakresie zgodno ści z najlepsz ą dost ępna technik ą BAT, emisji do środowiska

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 102 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______oraz poziomów substancji zanieczyszczaj ących w środowisku a tak że ich przewidywanych zaostrze ń. Spełni zatem ostre wymagania ochrony środowiska, jakie stawiane byłyby budowie podobnego obiektu w jakimkolwiek innym kraju Wspólnoty Europejskiej, w tym tak że wymagania skutkuj ące wyeliminowaniem niekorzystnego wpływu na środowisko i na zdrowie ludzi. Tak że w najbli ższym s ąsiedztwie projektowanej elektrowni w miejscowo ści Zawadów, a tak że w Jasie ńcu i Kamionce b ędą dotrzymane dopuszczalne standardy jako ści środowiska .

5.2.1.2. Obszary aktywno ści gospodarczej Analizuj ąc zapocz ątkowane na obszarze gminy Puchaczów procesy inwestycyjne w zakresie inwestycji pozarolniczych stwierdzono, że poza nielicznymi wyj ątkami (wynikaj ącymi najcz ęś ciej z adaptacji dla nowych funkcji obiektów istniej ących) generalnie obiekty te grupuj ą si ę na obszarze górniczym. Zdolno ści wydobywczo – przetwórcze kopalni i przemysłu towarzysz ącego wraz z rezerwami terenu zapewniaj ą: wyznaczone w planie zgrupowania przemysłowo-składowe w Bogdance o funkcjach powierzchni głównej (zjazdowo-wydobywczej, wentylacyjnej, odstawy i sprzeda ży w ęgla, jego przeróbki mechanicznej, obsługi procesów produkcyjnych) oraz w Nadrybiu o funkcjach powierzchni pomocniczej (zjazdowo – materiałowo – wentylacyjnej i zaplecza socjalnego pracuj ącej tam załogi). Nie przewiduje si ę na terenie Obszaru Górniczego rozwoju przemysłu o du żej skali produkcji, niezwi ązanego z górnictwem w ęglowym. Wg. koncesji przemysłowe zasoby zło ża kopalin mo żliwego do wydobycia na koniec 2006r. wynosiły 345784 tys.ton, zasoby nieprzemysłowe o wielko ści 125594 tys.ton, a stopie ń ich wykorzystania wynosi średnio dla zło ża 0,76. Wydobycie kopalin b ędzie prowadzone metoda podziemn ą, zgodnie z decyzj ą Wójta Gminy Puchaczów zgody na realizacje przedsi ęwzi ęcia.

Na terenie górniczym Studium przewiduje mo żliwo ść rozszerzenia terenu istniej ącego składo- wiska odpadów górniczych (obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych) wraz z zapleczem techniczno - maszynowym , a tak że utworzenie rezerwowego składowiska w ęgla na terenie poło żonym na północny zachód od kopalni Bogdanka. Obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych docelowo przewidziany jest do rekultywacji i wprowadzenia funkcji rekreacyjno, sportowej według zasad wypracowanych w „Koncepcji programowo – przestrzennej rekultywacji i docelowego zagospodarowania składowiska odpadów górniczych w Bogdance”

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 103 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Model przestrzenny docelowego zagospodarowania składowiska w/g koncepcji programowo – przestrzenne.j

Na potrzeby drobnej przedsi ębiorczo ści niezale żnej wobec górnictwa, której rozwój jest po żą dany dla zachowania lokalnej równowagi rynkowej i zatrudnienia nale ży zapewni ć rezerwy terenów przemysłowych.

W południowo – wschodniej cz ęś ci gminy, w miejscowo ści Zawadów przewiduje si ę ulokowanie obiektu elektrowni. Jest to lokalizacja wariantowa. Ostateczny wybór lokalizacji obiektu odb ędzie si ę na pó źniejszym etapie przygotowania inwestycji w oparciu o wi ększ ą ilo ść przesłanek. Elektrownia działa ć b ędzie w oparciu o zasoby w ęgla kamiennego, który dostarczany b ędzie lini ą kolejow ą. W s ąsiedztwie elektrowni przewidziano mo żliwo ść kontynuacji funkcji produkcyjnych na terenach s ąsiednich, wykorzystuj ąc dobr ą dost ępno ść komunikacyjn ą tego obszaru i infrastruktur ę techniczn ą.

Elektrownia Lublin zło żona b ędzie z dwóch bloków energetycznych, ka żdy o mocy elektrycznej brutto od 800 do 1000MW, spalaj ących w ęgiel kamienny z kopalni Bogdanka. Będą one przystosowane do oddawania ciepła dla potrzeb miasta Ł ęczna oraz dla kopalni Bogdanka.

Nowe bloki maj ą by ć wyposa żone we wszystkie niezb ędne układy i instalacje podstawowe i pomocnicze, zapewniaj ące im funkcjonalne działanie.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 104 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Wst ępna wizualizacja obiektu planowanej elektrowni w Zawadowie. Ka żdy blok zło żony b ędzie z nast ępuj ących podstawowych obiektów i urz ądze ń: - wytwarzanie energii (kocioł parowy, turbozespół, obiekty pomocnicze), - instalacje oczyszczania spalin wraz z obiektami pomocniczymi), - wyprowadzenie mocy i układy zasilania potrzeb własnych, - układy naw ęglania i odpopielania, - układ wody chłodz ącej. Przewiduje si ę zamkni ęty układ chłodzenia z chłodni ą kominow ą na ka żdy blok, przez któr ą będą odprowadzane oczyszczone spaliny. Źródłem zaopatrzenia Elektrowni w wod ę b ędzie system Kanału Wieprz-Krzna, odbiornikami ścieków rzeka Wieprz oraz Kanał Wieprz-Krzna. Zabezpieczenie wody z Kanału Wieprz- Krzna dla planowanej elektrowni w ęglowej i jednocze śnie dla rolnictwa oraz rybołówstwa wymaga wprowadzeniu zintegrowanego systemu gospodarowania wodami środkowego Wieprza. Budowa i funkcjonowanie elektrowni nie mo że zakłóca ć przepływu nienaruszalnego rzeki Wieprz, ci ągło ści poboru wody dla potrzeb systemu Kanału Wieprz- Krzna oraz powodowa ć waha ń zwierciadła wody w zbiorniku Dratów. Do czasu wybudowania Zbiornika Ole śniki zabezpieczenie potrzeb wodnych planowanej elektrowni b ędzie stanowił zintegrowany system z uj ęciem w Borowicy, z modernizacj ą odcinka KWK na długo ści 38,3 km od Borowicy do Dratowa, modernizacj ą zbiornika Dratów o poj. 2,6 mln m 3, budow ą zbiorników Szczecin I i II o poj. 3,57 mln m 3 (na terenie obszaru górniczego) oraz Turowola o poj. 6,09 mln m 3. Docelowo potrzeby wodne elektrowni zabezpieczy Zbiornik Ole śniki na rzece Wieprz w miejscowo ści Borowica o pow. zalewu 1358 ha i pojemno ści u żytecznej 15,8 mln m 3, w systemowej współpracy z wybudowanym zbiornikiem wodnym w Nieliszu. Po wybudowaniu zbiornika Ole śniki, zbiorniki: Turowola i Szczecin I i II b ędą mogły pełnić rol ę zbiorników rezerwowych dla elektrowni.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 105 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Dla spełnienia wymaga ń ochrony środowiska dla ka żdego bloku projektuje si ę nast ępuj ące instalacje:

• instalacja redukcji NO X metodami pierwotnymi w palenisku, • elektrostatyczne odpylacze (elektrofiltry), • instalacja redukcji NO X selektywn ą metod ą katalityczn ą SCR, • instalacja odsiarczania spalin. Budowa nowej elektrowni zapewni dotrzymanie standardów emisyjnych do powietrza oraz standardów jako ści środowiska (m.in. w zakresie jako ści powietrza i hałasu). Zostan ą dotrzymane równie ż wymagania dotycz ące ochrony środowiska wodnego przy wprowadzaniu do wód rzeki Wieprz i Kanału Wieprz – Krzna oczyszczonych ścieków. Wszystkie odpady powstaj ące na etapie budowy i eksploatacji nowych bloków b ędą selektywnie magazynowane na terenie zakładu, a nast ępnie zagospodarowywane w sposób bezpieczny dla środowiska, zgodnie z ustaw ą o odpadach. Uboczne produkty spalania i oczyszczania spalin ( żużel, popiół, gips) b ędą stanowi ć surowiec i w cało ści b ędą wywo żone z elektrowni do wykorzystania. Mog ą sprzyja ć rozwojowi miejscowego sektora materiałów budowlanych. W s ąsiedztwie elektrowni przewidziano mo żliwo ść kontynuacji funkcji produkcyjnych na terenach s ąsiednich, wykorzystuj ąc dobr ą dost ępno ść komunikacyjn ą tego obszaru i infrastruktur ę techniczn ą.

Przykład farmy wiatrowej usytuowanej na terenach rolnych.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 106 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

W centralnej cz ęś ci gminy, na południe od drogi wojewódzkiej nr 82 , wykorzystuj ąc naturalne predyspozycje terenowe, przewidziano mo żliwo ść lokalizacji „farmy wiatrowej”, jako dodatkowego producenta energii elektrycznej.

Przez teren gminy planowany jest przebieg ruroci ągu przesyłowego dalekosi ęż nego – linia koloru ciemno bordowego .Planowany ruroci ąg przesyłowy dalekosi ęż ny (ropoci ąg) poł ączy systemy transportu ropy na Ukrainie i w Polsce. Wskazany na rysunku Zmiany Studium przebieg ropoci ągu jest orientacyjny i dopuszcza si ę jego odcinkow ą zmian ę na etapie zmiany miejscowego planu lub projektu budowlanego.

Planowany ropoci ąg b ędzie miał średnic ę powy żej 800 mm. Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć bazy i stacje paliw płynnych, ruroci ągi przesyłowe dalekosi ęż ne słu żą ce do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie, lokalizacja tego typu ropoci ągu generuje konieczno ść ustanowienia strefy bezpiecze ństwa o minimalnej szeroko ści 20 m, której środek stanowi o ś ropoci ągu. Zgodnie z art. 137 ww. Rozporz ądzenia:

• strefa bezpiecze ństwa mo że by ć u żytkowana zgodnie z pierwotnym jej przeznaczeniem, • wewn ątrz strefy bezpiecze ństwa niedopuszczalne jest wznoszenie budowli, urz ądzanie stałych składów i magazynów oraz zalesienia, z wyj ątkiem dopuszczenia usytuowania innej infrastruktury sieci uzbrojenia terenu pod warunkiem uzgodnienia jej z wła ścicielem ruroci ągu przesyłowego dalekosi ęż nego, • na terenach otwartych dopuszcza si ę w strefie bezpiecze ństwa sadzenie pojedynczych drzew w odległo ści co najmniej 5 m od ruroci ągu.

Niezale żnie od powy ższych koncentracji na obszarze gminy istniej ą nieliczne obiekty produkcyjno-usługowo-rzemie ślnicze świadcz ące usługi dla mieszka ńców gminy i produkcj ę rzemie ślnicz ą. Bior ąc pod uwag ę do ść skromne wyposa żenie gminy w usługi nale ży zabezpieczy ć tym obiektom jak najlepsze mo żliwo ści funkcjonowania i rozwoju. Powinno si ę to odbywa ć oczywi ście przy zachowaniu zasad wynikaj ących z ustalonych stref polityki przestrzennej.

5.2.1.3. Obszary o funkcji rekreacyjnej Rekreacj ę uwa ża si ę za wiod ącą, rozwojow ą funkcj ę terenu, która nast ępuj ąc po górnictwie, pozytywnie wykorzysta zrewaloryzowane uprzednio tereny szkód. Za form ę docelowego ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 107 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______rekreacyjnego wykorzystania terenów po górniczych uznaje si ę rekultywacj ę wodn ą, umo żliwiaj ącą wypoczynkowe korzystanie z zalewów, ich obrze ży i usług towarzysz ących oraz formowanie i rekultywacj ę hałd z dostosowaniem do uprawiania sportów i rekreacji.

Fragment doliny rzeki Mogielnicy w okolicy Ciechanek W studium przyj ęto przekształcenia na funkcje rekreacji (jako docelowy kierunek przebudowy i odgospodarowania) tereny zabudowy zagrodowej, istniej ące wzdłu ż doliny rzeki Mogielnicy, tj. wsie Ciechanki i Ostrówek. Drugim obszarem rekreacyjnym, o zupełnie innym charakterze, powinien sta ć si ę obszar północny gminy w oparciu o istniej ące i projektowane zbiorniki wodne (Dratów, U ścimów, Szczecin) a tak że zrekultywowane zwałowisko odpadów górniczych na którym przewiduje si ę m. innymi powstanie kompleksu sportów zimowych i innych w powi ązaniu z terenami le śnymi i dolin ą rzeki Świnki. Uzupełnieniem programu rekreacji na obszarze gminy jest planowany system ście żek rowerowych wi ążą cych najatrakcyjniejsze widokowo tereny, poło żone poza drogami tranzytowymi i obiekty o warto ściach kulturowych, umo żliwiaj ące penetracj ę gminy i wi ążą ce z obszarami s ąsiednimi. Jednym z warunków podniesienia atrakcyjno ści gminy jako obszaru zamieszkiwania i inwestowania jest oprócz budowy systemów infrastrukturalnych jest podniesienie walorów

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 108 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______krajobrazu, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów historycznych, okre ślaj ących to żsamo ść gminy, głównie zespołu dworsko-parkowego w Ciechankach, a tak że nielicznych obiektów zainteresowania i ochrony konserwatorskiej. Funkcj ę rekreacyjn ą przyj ęto w gminie jako czynnik rozwojowy przede wszystkim maj ąc na wzgl ędzie s ąsiedztwo Nadwieprza ńskiego Parku Krajobrazowego i związki z przyległymi obszarami le śnymi.

5.2.2. Polityka strefowa Dla odzwierciedlenia uwarunkowa ń, predyspozycji i ogranicze ń rozwoju struktury funkcjonalno-przestrzennej, wynikaj ących z ró żnych dziedzin i przeprowadzonych analiz ustala si ę STREFY POLITYKI PRZESTRZENNEJ. Ramy tej polityki ustala si ę w studium przyjmuj ąc generalne zasady tworzenia stref: • strefy kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej w oparciu o przesłanki przyrodnicze 1. Strefa specjalnych warto ści kulturowo – krajobrazowych przyległa do otuliny Nadwieprza ńskiego Parku Krajobrazowego 2. Ekologiczny System Obszarów Chronionych 3. Strefa zielonego pier ścienia wokół centrum Aglomeracji Lubelskiej

• strefy ochrony warto ści kulturowych 1. historyczny układ urbanistyczny Puchaczowa 2. zespoły i obiekty wpisane do rejestru zabytków 3. obiekty wskazane do obj ęcia ochrona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego 4. strefy ograniczonej obserwacji archeologicznej – stanowiska archeologiczne • strefy kształtowania infrastruktury technicznej 1. strefy promieniowania elektroenergetycznego od linii energetycznych wysokiego napi ęcia 2. strefy bezpiecze ństwa od gazoci ągów wysokopr ęż nych 3. strefa bezpiecze ństwa od ropoci ągu strefy intensywnego rozwoju funkcji urbanizacyjnych

1. strefa intensywnego rozwoju osadnictwa – wsie Turowola, Kolonia Turowola, Stara Wie ś ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 109 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

2. strefy aktywno ści gospodarczej : • obszar górniczy • rejon wsi Zawadów 3. ośrodek gminny Warunki zagospodarowania i u żytkowania terenów w w/w strefach okre ślone zostały w działach bran żowych.

5.3. Główne zasady polityki przestrzennej

5.3.1.Obszary, które obj ęte zostały w dokumencie Studium ochron ą prawn ą oraz ogranicze ń przestrzennych 1. na podstawie Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz.U. 2009 Nr 151, poz. 1220). 2. Na podstawie ustawy o lasach z 28.09.1991 r. (Dz.U. 2005 Nr 45 poz. 435) i Rozporz ądzenia MO ŚZNiL z 25.08.1992 r.(Dz. U. 1992 Nr 67 poz.337) w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki le śnej, obowi ązuj ą kategorie ochronno ści ustanowione ustaw ą z 28.10.1950r.(Dz.U. 1950 Nr 49 poz. 448) o pa ństwowym gospodarstwie le śnym z pó źniejszymi zmianami. 3. Na podstawie Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162 poz. 1580): ° obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków woj. lubelskiego – zgodnie z obwieszczeniem Nr 1/2000 Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie z dn. 12.09.2000 r. w sprawie wykazu zabytków nieruchomych – obiektów wpisanych do rejestru zabytków - z terenu województwa lubelskiego (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 73 poz. 869); ° stanowiska archeologiczne; 4. obiekty chronione na podstawie w/w ustawy o ochronie zabytków – w zwi ązku z Rozporz ądzeniem Ministra Kultury z dn. 6 wrze śnia 2000 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków i ewidencji dóbr kultury (Dz.U. z 2000 r. Nr 86, poz. 965) – obiekty w ewidencji prowadzonej przez Wójta Gminy. 5. Na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 oraz z 2004 r. Nr 6, poz. 41):

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 110 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

° strefa ochrony krajobrazu kulturowego 6. podstawie ustawy o grobach i cmentarzach wojennych z dn. 28 marca 1933 r. (Dz.U. z 1933 r. Nr 39 poz. 311 i z 1959 r. Nr 11 poz. 62) 7. Na podstawie Ustawy o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 (Dz.U.2007. Nr 19 poz. 115) i Rozporz ądzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 02.03.1999 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiada ć drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U.1999 Nr 43 poz. 430 ). 8. Na podstawie Ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. – o zmianie Ustawy Prawo wodne (Dz.U. Nr 130 poz. 1087). 9. Na podstawie Ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z 2008). 10. Na podstawie Ustawy z dnia 3 lutego 1995 o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz.U.2004 Nr 121 poz. 1266 ).

5.3.2. Zasady realizacji zagospodarowania przestrzennego Studium przyjmuje 2 podstawowe rodzaje narz ędzi dla realizacji zagospodarowania przestrzennego: - narz ędzia planistyczne ° wprowadzenie polityk strefowych ° delimitacje obszaru gminy na obszary inwestycyjne i woln ą przestrze ń produkcyjn ą podlegaj ącą ochronie - narz ędzia kompetencyjne, ustawowe ° ustalenia bran żowych polityk rozwojowych ° narz ędzia finansowe –zastosowane dla wspomo żenia rozwoju terenów ° ochrona wynikaj ąca z uregulowa ń ustawowych i aktów prawnych wy ższego rz ędu. Narz ędzia te powinny uzupełnia ć si ę i doprowadzi ć do stworzenia dokumentów planistycznych w formie planów zagospodarowania przestrzennego, które b ędą dalsz ą podstaw ą dla działa ń realizacyjnych. Przy projektowaniu w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy nale ży uwzgl ędnia ć nast ępuj ące zasady kształtowania przestrzeni i struktury zagospodarowania:

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 111 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Zasada koncentracji zabudowy Jest to podstawowa zasada urbanistyczna wynikaj ąca z przesłanek funkcjonalno- przestrzennych, ochrony gruntów rolnych, infrastrukturalnych i ekonomicznych. Ma ona swoje odzwierciedlenie w bran żowych aktach prawnych. Przestrzeganie tej zasady w procesie realizacyjnym jest podstawowym warunkiem zachowania ładu przestrzennego oraz optymalizacji ekonomicznej finansowania inwestycji z bud żetu gminy.

Zasada komplementarno ści funkcjonalno-przestrzennej Polega ona na wyposa żeniu planistycznym jednostek strukturalnych w niezbędny zestaw usług publicznych i komercyjnych dla obsługi mieszka ńców.

Zasada segregacji funkcji Ustanawia ona mo żliwo ść lokalizacji wszelkich form działalno ści gospodarczej o charakterze usługowym, których uci ąż liwo ści nie wykraczaj ą poza granice działki w strukturze osiedli mieszkaniowych, natomiast produkcyjne formy działalno ści gospodarczej o ró żnej uci ąż liwo ści dopuszcza si ę wył ącznie na wyznaczonych terenach.

Zasada wzbogacania ekologii krajobrazu Polega ona na standaryzacji zagospodarowania działki budowlanej. Co najmniej 50% działki powinno by ć przeznaczone pod powierzchni ę biologicznie czynn ą (ró żne formy zieleni ozdobnej i u żytkowej).

Zasada le śnej rekultywacji terenów zdegradowanych Oznacza ona i ż na terenie gminy ustanawia si ę le śną rekultywacj ę terenów zdegradowanych, je żeli nie mog ą by ć one zagospodarowane dla potrzeb rolnych.

5.3.3. Podstawowe zasady zagospodarowania

5.3.3.1.Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego

Kierunki rozwoju przestrzennego Wychodz ąc z konstytucyjnej zasady rozwoju zrównowa żonego, w Studium okre śla si ę przyrodnicze kierunki rozwoju jako równorz ędny element zagospodarowania przestrzennego z innymi działami gospodarki. W odniesieniu do elementów środowiska, podlegaj ących ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 112 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______ochronie prawnej lub wskazanych do obj ęcia tak ą ochron ą, rozwój przestrzenny podporz ądkowuje si ę zasadom i rygorom wynikaj ącym z przepisów szczególnych. Bior ąc pod uwag ę wnioski wynikaj ące z diagnozy stanu, sprecyzowano następuj ące cele dla ochrony i kształtowania przestrzeni przyrodniczej dla potrzeb zagospodarowania obszaru gminy Puchaczów. Uznaje si ę za niezb ędne: – zachowanie walorów przyrodniczych gminy i ich ochron ę przed degradacj ą, – okre ślenie kierunków wzbogacania ekologicznego gminy, – okre ślenie form ochrony prawnej i planistycznej dla terenów o najwy ższych walorach środowiska przyrodniczego, – okre ślenie optymalnych uwarunkowa ń dla rozwoju ró żnych form działalno ści gospodarczej, – okre ślenie przyrodniczych kierunków powi ąza ń obszaru gminy z otaczaj ącymi obszarami otwartymi. Dla osi ągni ęcia tak okre ślonych celów ustanawia si ę Ekologiczny System Obszarów Chronionych, który współtworz ą: dna dolin rzecznych Świnki i Mogielnicy, zbiorniki wodne, lasy ze strefami ochrony warunków siedliskowych i dna suchych dolin. System grupuje wi ęc tereny o najwy ższych walorach przyrodniczych i najwy ższym potencjale ekologicznym. Poprzez zachowanie ci ągło ści przestrzennej wi ąż e on obszar gminy z regionalnym systemem obszarów chronionych województwa lubelskiego.

Warunki wykorzystania zasobów środowiska przyrodniczego dla potrzeb dalszego rozwoju przestrzennego gminy O warunkach ochrony i wykorzystania przestrzeni przyrodniczej decydowa ć b ędą rygory prawne, ustanowione w przepisach szczególnych oraz predyspozycje terenów dla lokalizacji poszczególnych funkcji. Ich przeło żenie na j ęzyk planistyczny skonkretyzowane zostało w postaci ustale ń polityki przestrzennej dla sfer i stref funkcjonalno-przestrzennych.

Dla dalszego rozwoju gminy Puchaczów ustala si ę nast ępuj ące zasady ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego:

W zakresie obiektów prawnie chronionych w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 113 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Adaptuje si ę istniej ące i wskazuje si ę do obj ęcia ochron ą prawn ą nast ępuj ące obszary i obiekty wymienione w rozdziale 2.3.3., tj.: − pomniki przyrody istniej ące i projektowane, − strefa ochronna Nadwieprza ńskiego Parku Krajobrazowego wraz z otulin ą − strefa Poleskiego Parku Narodowego, − Mi ędzynarodowy Rezerwat Biosfery „Polesie Zachodnie”, − Projektowany rezerwat przyrody w Nadrybiu. − NATURA 2000 – Obszar specjalnej ochrony ptaków PLB060019 – Polesie − NATURA 2000 – Specjalny obszar ochronny siedlisk PLH060009 – Jeziora Uściwierskie − NATURA 2000 – Specjalny obszar ochrony PLH 060005 - Dolina Środkowego Wieprza Rygory ochronne oraz warunki zagospodarowania i u żytkowania terenów zawiera przywołany wy żej rozdział 2.3.3.

W zakresie ochrony litosfery Na obszarze gminy Puchaczów wyst ępuje udokumentowane i eksploatowane bogate zło że w ęgla kamiennego. Dla tego zło ża ustanowiony został Teren Górniczy i Obszar Górniczy . Pozostałe zasoby surowców mineralnych, z uwagi na niedostateczny stopie ń udokumentowania, nie podlegaj ą ochronie prawnej w rozumieniu ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Na terenie funkcjonalnego obszaru górniczego wprowadza si ę stref ę pod nazw ą OBSZAR GÓRNICZY w której przyjmuje si ę nast ępuj ące uwarunkowania wynikaj ące ze specyfiki i technologii wydobycia:

• Zgodnie z art. 53 Ustawy: prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. nr 27, poz. 96) plan dąż y do integracji wszelkich działa ń podejmowanych w granicach terenu górniczego w celu: wykonania uprawnie ń okre ślonych w koncesji, zapewnienia bezpiecze ństwa publicznego, ochrony środowiska przyrodniczego, w tym obiektów budowlanych. • Podstawowym warunkiem działalno ści górniczej jest minimalizacja konfliktów bezpo średnich pomi ędzy eksploatacj ą w ęgla a środowiskiem przyrodniczym terenu górniczego oraz konfliktów po średnich, tj. oddziaływania kopalni na obszary sąsiednie, w tym szczególnie obszary chronione (Pojezierze Łęczy ńskie, Poleski Park Narodowy i inne).

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 114 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

• Uznaje si ę, że głównym problemem warunkuj ącym skuteczno ść działa ń ochronnych (proekologicznych) w terenie górniczym jest utrzymanie obecnego poziomu wód gruntowych oraz w miar ę mo żliwo ści ograniczenia zmian zasi ęgu wododziałów, co ma kluczowe znaczenie dla zachowania optymalnych stosunków wodnych w obszarze opracowania oraz na terenach otaczaj ących - zwłaszcza Pojezierzu Ł ęczy ńskim. W zwi ązku z tym przyjmuje si ę nast ępuj ące zasady: - nieodprowadzania wód gruntowych wypełniaj ących niecki osiada ń - utrzymanie ich naturalnego poziomu (traktuj ąc powstaj ące zbiorniki jako osłon ę hydrograficzn ą dla obszaru Pojezierza Ł ęczy ńskiego i Poleskiego Parku Narodowego). - wykorzystania powstaj ących zbiorników wodnych jako elementów ekosystemów wodno-torfowiskowych obszaru, a zarazem jako – obiektów rekreacyjnych i gospodarki rybackiej, w zale żno ści od szczegółowej kwalifikacji. - minimalizacji powierzchni terenów wypadaj ących z produkcji rolnej na skutek podtopienia przez ich - w miar ę mo żno ści - rekultywacj ę gruntow ą oraz odwodnienie poprzez popraw ę systemu melioracyjnego (zwłaszcza wsi Bogdanka) w celu unikni ęcia zabagnie ń. Dotyczy to terenów w s ąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej. • Dla terenu przez który przepływa kanał Wieprz-Krzna prognozowana jest I kategoria wpływów eksploatacji górniczej. Przyjmuje si ę zasad ę ochrony kanału Wieprz-Krzna na odcinkach ewentualnych obni żeń terenu przez podwy ższanie obwałowa ń kanału oraz nie obejmowanie ochron ą doprowadzalnika Bogdanka – Wola Wereszczy ńska. • Zakłada si ę konieczno ść ochrony przed perspektywiczn ą degradacj ą istniej ących kompleksów le śnych na terenie górniczym, walorów doliny Świnki oraz wsi wyznaczonych w planie do adaptacji i rozwoju. • Dla ograniczenia dysharmonii z krajobrazem hałdy skały płonnej przyjmuje si ę zasad ę kontynuacji zwałowania w rejonie zwałowiska istniejącego, rozszerzonego odpowiednio do potrzeb w kierunku południowym. Wysoko ść zwałowiska jest uzale żniona głównie od jego ukształtowania, które powinno zapewnia ć odpowiednie wpisanie w krajobraz obszaru, nie stanowi ć agresywnej geometrycznej formy lecz imitowa ć naturalne wzniesienie z zagł ębieniami i zboczami nachylonymi pod ró żnymi kątami. Powinno ono tak że umo żliwia ć przystosowanie zwałowiska do rekultywacji gwarantuj ącej jego sukcesywne wykorzystanie na potrzeby rekreacyjne (o środek

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 115 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

rekreacji letniej i zimowej). Nadwy żki skały mog ą by ć wykorzystane do likwidacji wyrobisk powierzchniowych w obszarze lub składowane poza terenem górniczym. • Zakłada si ę popraw ę stanu sanitarnego atmosfery poprzez ograniczenie emisji pyłów i gazów z ciepłowni KWK Bogdanka i palenisk indywidualnych budynków obszaru (gazyfikacja) . • Nale ży obj ąć rekultywacj ą wodn ą obszary zalewisk i rozwija ć w nich gospodark ę ryback ą. Zobowi ązuje si ę Kopalni ę do wprowadzenia tej funkcji w zalewiskach poprzez formowanie ogroblowa ń, regulowanych odpływów itp. Na terenach za rekultywacj ę których odpowiada kopalnia. • Na terenach, w których poziomy wód gruntowych ukształtuj ą si ę w ci ągu okresu wegetacji w granicach 0,40 do 1,00 m zaleca si ę wprowadzanie u żytkowania przemiennego lub ł ąkowo-pastwiskowego z głównym kierunkiem hodowlanym. Obszary o wy ższym poziomie wód gruntowych uznaje si ę za nieprzydatne do produkcji rolniczej. Nale ży prowadzi ć obserwacj ę poziomu wód gruntowych na gruntach ornych i u żytkach zielonych. • Przyjmuje si ę, że dominuj ącym kierunkiem działalno ści gospodarczej na terenie obszaru funkcjonalnego jest eksploatacja i przetwarzanie w ęgla kamiennego.

W zakresie ochrony pedosfery Na obszarze gminy Puchaczów gleby chronione stanowią ok. 30% u żytków rolnych. Wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej zawsze był niższy od średniego wska źnika w województwie. Rolnictwo jest funkcj ą uzupełniaj ącą i działa ono w warunkach intensywnego rozwoju funkcji nierolniczych. Dla dalszego rozwoju układu osadniczego uznaje si ę za niezb ędne: – oszcz ędne gospodarowanie zasobami glebowymi najwy ższych klas bonitacyjnych, przeznaczaj ąc je pod zabudow ę tylko w sytuacjach kontynuacji rozwoju istniej ących wsi, – przeciwdziałanie procesom erozji gleb, – wskazanie do zalesienia, lub do rozwoju ró żnych form zainwestowania nieu żytków rolniczych i gleb najsłabszych (V-VI klasa), o ile nie s ą u żytkowane rolniczo oraz pod warunkiem, i ż nie spowoduje to rozpraszania zabudowy, – preferowanie i tworzenie warunków dla rozwijania produkcji rolnej metodami ekologicznymi, ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 116 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

– wspomaganie przekształce ń strukturalnych, poprawiaj ących organizacj ę przestrzenn ą gospodarstw.

W zakresie ochrony powietrza Stosunkowo dobry stan higieny atmosfery nie wymaga radykalnych działa ń w tym zakresie. Przewiduje si ę stosowanie nast ępuj ących zasad gospodarowania : • preferuje si ę stosowanie (tam gdzie nie ma gazu) paliw niskoemisyjnych i gazu bezprzewodowego dla celów grzewczych, • niezb ędne jest ograniczanie emisji z zakładów wydobywczych, produkcyjnych, rzemie ślniczych i usługowo-administracyjnych, • na obszarze gminy dopuszcza si ę lokalizacje zakładów działalno ści gospodarczej, których uci ąż liwo ści nie przekraczaj ą granic posiadanej działki (w rozumieniu warto ści normatywnych) ) z wyj ątkiem elektrowni i obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych.

W zakresie ochrony przed hałasem Hałas jest jednym z podstawowych parametrów stanu sanitarnego środowiska i wykazuje tendencj ę wzrostow ą wraz ze wzrostem nat ęż enia ruchu samochodowego. W gminie najwi ększe zagro żenia wyst ępuj ą wzdłu ż drogi powiatowej relacji Lublin – Mełgiew – Łęczna. Dla poprawy klimatu akustycznego w gminie uznaje się za niezb ędne: – przestrzeganie zasad lokalizacji zabudowy mieszkaniowej, zawartych w wytycznych projektowania dróg, wydanych przez resort komunikacji, – wskazane jest tworzenie stref zieleni wzdłu ż dróg, która wytłumiaj ąc cz ęś ciowo hałas ma walory wizualno-krajobrazowe i ogranicza rozprzestrzenianie si ę pyłów. Niezale żnie od powy ższych ustale ń, na obszarze gminy dopuszcza si ę rozwój wszelkich form działalno ści gospodarczej pod warunkiem, że uci ąż liwo ści akustyczne, rozumiane jako warto ści normatywne, wywołane t ą działalno ści ą nie b ędą wykracza ć po granice działki (wyj ątek stanowi ą urz ądzenia farmy wiatrowej).

W zakresie ochrony hydrosfery Dla ochrony wód powierzchniowych przed degradacj ą oraz dla poprawy stanu ich czysto ści ustala si ę:

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 117 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

– piln ą potrzeb ę przyspieszenia budowy kanalizacji sanitarnej, w pierwszej kolejno ści dla wsi zwodoci ągowanych i poło żonych na obrze żu den dolin rzecznych , – konieczno ść zachowania naturalnych koryt rzek oraz wzbogacanie ro ślinno ści przybrze żnej, stanowi ącej osłon ę biologiczn ą rzek, chroni ącą przed spływami powierzchniowymi substancji biogennych, – zakaz odprowadzania ścieków do wód i gruntu, – docelowo co najmniej II klas ę czysto ści wód Świnki i Mogielnicy, – zakaz zabudowy den dolin rzecznych i terenów podmokłych (studium akceptuje zabudow ę istniej ącą), – zakaz prowadzenia melioracji odwadniaj ących. Prace melioracyjne powinny by ć prowadzone na zasadzie regulacji stosunków wodnych, – potrzeb ę rekultywacji zbiorników wodnych. Zakłada si ę, że budowa i funkcjonowanie elektrowni nie mo że zakłóca ć przepływu nienaruszalnego rzeki Wieprz, ci ągło ści poboru wody dla potrzeb systemu Kanału Wieprz- Krzna oraz powodowa ć waha ń zwierciadła wody w zbiorniku Dratów.

Dla ochrony wód podziemnych ustala si ę: – obowi ązek prowadzenia polityki lokalizacyjnej i u żytkowania terenów, zgodnie z wymogami obowi ązuj ącymi w ustanowionych strefach ochrony Rygory te mają na celu ochron ę zasobów wód podziemnych przed degradacj ą, – sukcesywn ą likwidacj ę źródeł zagro żeń wód podziemnych, głównie dzikich wysypisk śmieci. Pomimo, i ż działania nie nale żą do sfery planistycznej, to maj ą zasadnicze znaczenie dla ochrony wód podziemnych przed degradacj ą, – racjonalne gospodarowanie zasobami wód podziemnych.

W zakresie ochrony planistycznej Ustanawia si ę Ekologiczny System Obszarów Chronionych jako ekologicznie aktywny układ przestrzenny, wi ążą cy ze sob ą tereny czynne przyrodniczo, wykazuj ące ci ągło ść przestrzenn ą. Podstaw ę systemu stanowi ą: dna dolin rzecznych Świnki i Mogielnicy, dna suchych dolin stanowi ące korytarze powi ąza ń terenów w obr ębie systemu oraz lasy ze strefami ochrony warunków siedliskowych w odległo ści 12 m od skraju lasu. Z systemu wyklucza si ę lokalizacje zabudowy kubaturowej, za wyj ątkiem obiektów słu żą cych gospodarce le śnej i rybackiej, oraz lokalizacje składowisk i tereny przemysłowe. W systemie dopuszcza si ę

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 118 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______mo żliwo ść realizacji infrastruktury technicznej oraz urz ądze ń obsługi ruchu turystycznego (ście żki dydaktyczne, spacerowe, rowerowe i konne, zadaszenia turystyczne i.t.p.). W systemie adaptuje si ę istniej ącą zabudow ę mieszkaniow ą z prawem do modernizacji i wymiany substancji zamortyzowanej.

W zakresie ochrony biosfery Ochron ę i kształtowanie biosfery cz ęś ciowo omówiono przy ochronie prawnej i planistycznej. Niezale żnie na obszarze gminy wyst ępuje szereg cennych walorów przyrody ożywionej, dla których ustala si ę: – ochron ę wszystkich lasów na obszarze gminy jako jednego z podstawowych składników utrzymania równowagi ekologicznej środowiska. Lasy w du żej mierze decyduj ą o potencjale ekologicznym obszaru. Nale ży je chroni ć przed zmian ą sposobu użytkowania jak i przed nadmiern ą penetracj ą turystyczn ą. Zagospodarowanie rekreacyjne lasów nale ży dostosowa ć do ich chłonno ści, – wskazanie obj ęcia statusem lasów ochronnych na mocy ustawy o lasach (jako lasy znajduj ące si ę w promieniu 10 km od miasta licz ącego powy żej 50.000 mieszka ńców). Gospodarka le śna powinna by ć podporządkowana rygorom ochronnym obowi ązuj ącym dla tej formy ochrony, – potrzeb ę wzbogacenia ekologicznego obszaru gminy i wzmocnienie powi ąza ń przyrodniczych z terenami otaczaj ącymi poprzez realizacj ę ró żnych form fitomelioracji. Zalesienia i zadrzewienia nale ży realizowa ć w pierwszej kolejno ści na kierunkach powi ąza ń ekologicznych. Poprzez prowadzon ą polityk ę fitomelioracji powinno nast ąpi ć wzmocnienie potencjału ekologicznego gminy, jak równie ż wzmocnienie ekologiczne korytarzy wi ążą cych doliny rzek z terenami zewn ętrznymi, – niezb ędne obj ęcie ochron ą cennych gatunków ro ślin i zwierz ąt, wyst ępuj ących na terenach, dla których nie tworzy si ę form ochrony prawnej w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody. Ochrona powinna polega ć na utrzymaniu dotychczasowego sposobu u żytkowania terenów, na których te ro śliny i zwierz ęta wyst ępuj ą. Tymi terenami, głównie s ą lasy z ich obrze żami, dna dolin rzecznych, stawy hodowlane i inne zbiorniki wodne, – niezb ędne przeciwdziałanie przekształcaniu u żytków zielonych, wyst ępuj ących w dnach dolin rzecznych, na pola uprawne, a na terenach ju ż przekształconych ich przywracanie,

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 119 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

– obowi ązek ochrony drzew przydro żnych oraz drzew ozdobnych wyst ępuj ących na obszarze gminy (posesje, parki, skwery, cmentarze). Poza wzgl ędami ekologicznymi współtworzą one walory wizualno-krajobrazowe. Maj ą du że znaczenie w gminie Puchaczów ze wzgl ędu na bardzo mał ą lesisto ść , – niezb ędne jest kształtowanie granicy polno-le śnej na zasadach ekologicznych, tj. z zachowaniem enklaw i polan le śnych jako miejsc siedliskowych okre ślonych grup owadów i ptaków.

Ustalenia dla „zielonego pier ścienia” Ide ą ustanowienia „zielonego pier ścienia” w planie województwa, jako formy ochrony planistycznej, jest ochrona walorów krajobrazowych i konieczno ść zachowania ładu przestrzennego na obszarze strefy podmiejskiej. Problem zagospodarowania strefy podmiejskiej wynika z du żej presji urbanizacyjnej obszaru. Na terenach wł ączonych w „zielony pier ście ń” postuluje si ę: – ochron ę struktury ekologicznej z pozostało ściami przyrody zbli żonej do naturalnej i osobliwo ści przyrodniczo – krajobrazowych, – ochron ę struktury przestrzennej przed chaotyczn ą urbanizacj ą, – ochron ę rolniczej przestrzeni produkcyjnej przed presj ą przemysłu na tereny wiejskie, – rozwój funkcji wypoczynku codziennego i świ ątecznego. Ponadto na terenach „zielonego pier ścienia” preferuje si ę wzbogacenie przyrodnicze obszaru poprzez fitomelioracj ę i, o ile to mo żliwe, rozwój małej retencji. Za elementy konstytuuj ące „zielony pier ście ń” w gminie Puchaczów uznaje si ę: – doliny rzek Świnki i Mogielnicy, – tereny le śne, – rolnicze tereny otwarte. Na obszarze „zielonego pier ścienia” nie ogranicza si ę rozwoju funkcji mieszkaniowej i gospodarczej pod warunkiem jednak zachowania ładu przestrzennego. Gmina Puchaczów dyspozycj ą planu województwa, została wł ączona w granice „zielonego pier ścienia”.

5.3.3.2. Ochrona środowiska kulturowego

Szczegółowe zasady ochrony zabytków i opieki nad zabytkami

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 120 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

1. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162 poz. 1580) ochrona zabytków polega, w szczególno ści, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działa ń maj ących na celu: 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umo żliwiaj ących trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagro żeniom mog ącym spowodowa ć uszczerbek dla warto ści zabytków; 3) udaremnianie niszczenia i niewła ściwego korzystania z zabytków; 4) przeciwdziałanie kradzie ży, zagini ęciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granic ę; 5) kontrol ę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 6) uwzgl ędnianie zada ń ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.

2. Art. 6 ust. cyt. ustawy wskazuje, które zabytki – bez wzgl ędu na stan zachowania – podlegaj ą ochronie. S ą to: 1) zabytki nieruchome, wymienione w ust. 1, b ędące w szczególno ści: - krajobrazami kulturowymi, - układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, - dziełami architektury i budownictwa, - dziełami budownictwa obronnego, - obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, - cmentarzami, - parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, - miejscami upami ętniaj ącymi wydarzenia historyczne b ądź działalno ść wybitnych osobisto ści lub instytucji 2) zabytki archeologiczne, wymienione w ust. 3, b ędące, w szczególno ści: - pozostało ściami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, - cmentarzyskami, - kurhanami, - reliktami działalno ści gospodarczej, religijnej i artystycznej. 3. Formy ochrony zabytków s ą nast ępuj ące: 1) wpis do rejestru zabytków; 2) uznanie za pomnik historii; ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 121 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

3) utworzenie parku kulturowego; 4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Wymienione powy żej formy ochrony, uwzgl ędnione w niniejszym Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania gminy Puchaczów dotyczą: - 2 zespołów budowlanych i usytuowanych na ich terenie dzieł architektury i budownictwa oraz form zaprojektowanej zieleni obj ętych ochron ą na podstawie decyzji w sprawie wpisu do rejestru zabytków woj. lubelskiego, - innych zabytków nieruchomych, uj ętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków, które winny by ć obj ęte ochron ą w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, - strefy zachowanego krajobrazu kulturowego (wyznaczonej na obszarze zabytkowego układu urbanistycznego). - oraz kwalifikuj ących si ę do ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zabytków archeologicznych, tj. pozostało ści pradziejowego i historycznego osadnictwa. Na terenie gminy Puchaczów nie wyznaczono terenów parków kulturowych.

A. Zabytki wpisane do rejestru zabytków woj. lubelskiego (wykaz alfabetyczny): 1. Zgodnie z obwieszczeniem Nr 3/2007 Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie w sprawie wykazu zabytków nieruchomych A województwa lubelskiego (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 125 z dn. 19 lipca 2007 r., poz. 2442) na obszarze gminy Puchaczów zlokalizowane s ą nast ępuj ące zabytki wpisane do rejestru zabytków woj. lubelskiego:

Miejscowo ść Zabytki podlegaj ące ochronie Nr na podstawie wpisu do rejestru rejestru Uwagi zabytów woj. lub. zabytków Kolonia - zespół dworsko-parkowy: dwór, A/732 Nale ży przeprowadzi ć kompleksowy remont Ciechanki park ze stawem i drzewostanem, w dworu . gran.wg zał. planu Drzewostan parkowy wymaga podj ęcia pilnych prac piel ęgnacyjnych i leczniczych. Nale ży uczytelni ć pierwotn ą kompozycj ę zało żenia (m.in. o ś kompozycyjn ą prowadz ącą od strony wjazdu), usun ąć współczesne dysharmonijne elementy zagospodarowania.

Puchaczów - ko ściół paraf. pw. Wniebowzi ęcia A/609 Ko ściół, dzwonnica, ogrodzenie cmentarza NMP z wystrojem ko ścielnego, drzewostan w obr ębie cmentarza architektoniczno-rze źbiarskim i ko ścielnego są poddawane bie żą cym wyposa żeniem w zabytki ruchome, remontom, a drzewostan pracom piel ęgnacyjnym - brak postulatów ogrodzenie cmentarza ko ścielnego konserwatorskich w odniesieniu do w/w z 4 kapliczkami i bramk ą (z ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 122 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

metalowymi kratami), dzwonnica, zabytków. drzewostan w obr ębie cmentarza Stara plebania nie wymaga podj ęcia pilnych ko ścielnego, aleja prowadz ąca z prac konserwatorskich. Jest jednak Rynku na cmentarz ko ścielny, nieu żytkowana i w zwi ązku z powy ższym wskazane jest znalezienie dla niej nowej stara plebania w granicach ścian funkcji, nie koliduj ącej z zasadami ochrony zewn ętrznych konserwatorskiej zabytku. Aleja prowadz ąca z Rynku na cmentarz przyko ścielny zachowana jest szcz ątkowo: 4 drzewa. Zaleca si ę odtworzenie szpaleru drzew (po południowej stronie uliczki).

W odniesieniu do wy żej wymienionych obszarów i obiektów, zgodnie z art. 36 ust. 1 cyt. ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, obowi ązuje uzyskanie pozwolenia Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków m.in. na: 1) prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych, 2) wykonanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku, 3) prowadzenie bada ń konserwatorskich zabytku wpisanego do rejestru, 4) prowadzenie bada ń architektonicznych zabytku wpisanego do rejestru, 5) prowadzenie bada ń archeologicznych, 6) dokonanie podziału zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, 7) zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru lub sposób korzystania z tego zabytku, 8) umieszczenie urz ądze ń technicznych, tablic, reklam oraz napisów, 9) podejmowanie innych działa ń, które mogłyby prowadzi ć do naruszenia substancji lub zmiany wygl ądu zabytku wpisanego do rejestru.

B. Obiekty wskazane do obj ęcia ochron ą w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z art. 3 ust. pkt. 4 w/w ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami: 1. Obiekty uj ęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków - zgodnie z Rozp. Ministra Kultury z dn. 6 wrze śnia 2000 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków i ewidencji dóbr kultury (Dz.U. z 2000 r. Nr 86, poz. 965) oraz Rozporz ądzeniem z dn. 14 maja 2004 (Dz. U. Nr 124/2004 poz. 1505): Wojewódzka ewidencja zabytków obejmuje nast ępuj ące obiekty architektury i budownictwa: Miejscowo ść Okre ślenie obiektu Czas Uwagi powstania Kolonia stodoła XIX/XX w. Budynek, pomimo bardzo złego stanu Ciechanki zachowania, wynikaj ącego z ogólnego zaniedbania i wandalizmu (wycinanie

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 123 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

segmentów drewnianej wi ęź by dachowej) – posiada warto ści architektoniczne, kwalifikuj ące go do podj ęcia prac zmierzaj ących do zachowania obiektu. Kolonia magazyn XIX/XX w. Budynek w dostatecznym stanie Ciechanki technicznym. Zalecana jest adaptacja obiektu (np. na cele magazynowe, usługi). Puchaczów kapliczka w formie słupa, barokowa XVIII w. Obiekt do bezwzgl ędnego zachowania. W chwili obecnej – zalecana wymiana wyprawy tynkowej i zmiana kolorystyki. oraz cmentarze: Puchaczów cmentarz parafialny poł. XIX w. Zalecenie zachowania i remontu starej bramy prowadz ącej na cmentarz, otoczenie opiek ą najstarszych, bardzo nielicznych nagrobków (sprzed 1945 r.) Nadrybie Wie ś cmentarz kolonistów niemieckich XIX w. Cmentarz wymaga podj ęcia prac, przede wszystkim oczyszczenia z samosiewów, uczytelnienia granic (ogrodzenie, wał ziemny). Zaleca si ę umie ści ć tablic ę informacyjn ą o obiekcie.

W/w obiekty winny by ć obj ęte ochron ą w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego - ze wskazaniem szczegółowych zasad u żytkowania i inwestowania. Główn ą zasad ą obowi ązuj ącą w odniesieniu do w/w obiektów uj ętych w ewidencji winno by ć utrzymanie w dobrym stanie.

Ponadto, w wojewódzkiej ewidencji zabytków uj ęte zostały cmentarze, groby i mogiły wojenne , obj ęte ochron ą na podstawie Ustawy o grobach i cmentarzach wojennych z dn. 28 marca 1933 r. (Dz. U. Nr 39, poz. 311, z 1959 r. Nr 11, poz. 62 oraz z 1990 r. Nr 34, poz. 198) . S ą to:

Miejscowo ść Okre ślenie obiektu Okres Ciechanki cmentarz wojenny I wojna światowa Ła ńcuchowskie Ciechanki mogiła I wojna światowa Ła ńcuchowskie Jasieniec Kolonia cmentarz wojenny I wojna światowa

Przepisy cyt. wy żej ustawy zmienione przez art. 3 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw okre ślaj ących kompetencje organów administracji publicznej - w zwi ązku z reform ą ustrojow ą pa ństwa (Dz. U. z dnia 17 sierpnia 1998 r.) m.in. stanowi ą, że: 1. Koszty utrzymania grobów i cmentarzy wojennych ponosi Skarb Pa ństwa. (art. 6 ust. 2) 2. Wojewoda mo że powierzy ć gminie obowi ązek utrzymania grobów i cmentarzy wojennych z jednoczesnym przekazaniem odpowiednich funduszy, o ile gmina lub powiat nie przejmie obowi ązku bezpłatnie.(art. 6 ust. 3)

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 124 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

3. Minister wła ściwy do spraw administracji publicznej mo że powierzy ć fundacjom, stowarzyszeniom i instytucjom społecznym, za ich zgod ą, obowi ązek utrzymania grobów i cmentarzy wojennych. (art. 6 ust. 4) 4. Bezpo średni dozór nad stanem grobów i cmentarzy wojennych sprawuje gmina , je żeli czynno ści dozoru nie poruczono zrzeszeniom i organizacjom społecznym w my śl art. 6 ust. 4. (art.7). 5. Dla cmentarzy obowi ązuj ą uwarunkowania konserwatorskie jak dla obiektów architektury i budownictwa znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków

2. Obiekty wskazane do uj ęcia w wojewódzkiej ewidencji zabytków - zgodnie z Rozp. Ministra Kultury z dn. 6 wrze śnia 2000 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków i ewidencji dóbr kultury (Dz.U. z 2000 r. Nr 86, poz. 965) oraz Rozporz ądzeniem z dn. 14 maja 2004 (Dz. U. Nr 124/2004 poz. 1505): Na terenie gminy Puchaczów zlokalizowane s ą nast ępuj ące zabytki, nie uj ęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków, ale obj ęte ochron ą w obowi ązuj ącym Miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów, zatwierdzonym Uchwał ą Nr IV/30/2002 Rady Gminy Puchaczów z dnia 30 grudnia 2002 r., ogłoszon ą w Dzienniku Urz ędowym Woj. Lubelskiego nr 13 poz. 788 z dnia 5 lutego 2003 r (§ 61):

PUCHACZÓW a. historyczny układ urbanistyczny miasta b. kapliczka z figur ą św. Jana Nepomucena, ul. Lubelska XIX w. c. kamienica, ul. Mickiewicza 22a/26a, I poł. XX w. d. dom, Rynek 5, I poł. XX w. e. dom Rynek 12, I poł. XX w. f. dom, Rynek 13, I poł. XX w. g. młyn, ul. Lubelska, I poł. XX w.

BRZEZINY a. karczma, ob. dom, I poł. XX w.

CIECHANKI zespół dworsko-parkowy: a. dom ogrodnika w zespole dworsko-parkowym, I poł. XX w. b. czworak w zespole dworsko-parkowym, I poł. XX w. c. stajnia w zespole dworsko-parkowym, I poł. XX w. d. stodoła w zespole dworsko-parkowym, I poł. XX w. e. obora w zespole dworsko-parkowym, I poł. XX w. f. magazyn w zespole dworsko-parkowym, I poł. XX w.

NADRYBIE DWÓR ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 125 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

a. park (pozostało ści) z alej ą dojazdow ą, I poł. XX w.

TUROWOLA a. kapliczka przydro żna, I poł. XX w. b. szkoła, I poł. XX w.

W odniesieniu do cz ęś ci wymienionych powy żej zabytków ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego winny by ć utrzymane .

Dla historycznego układu urbanistycznego Puchaczowa, kształtowanego od momentu lokacji w XVI w. (rynek i sie ć ulic) do XIX w. nale ży utrzyma ć stref ę ochrony konserwatorskiej, wyznaczon ą w w/w Miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów, zatwierdzonym Uchwał ą Nr IV/30/2002 Rady Gminy Puchaczów z dnia 30 grudnia 2002 r., ogłoszon ą w Dzienniku Urz ędowym Woj. Lubelskiego nr 13 poz. 788 z dnia 5 lutego 2003 r.

Na w/w obszarze wszelkie prace inwestycyjne winny podlega ć opinii Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Na w/w obszarze nale ży: − utrzyma ć historyczn ą lini ę zabudowy, w tym zwłaszcza ustali ć obowi ązuj ącą lini ę zabudowy przy d. rynku, − utrzyma ć skal ę zabudowy (wysoko ść zabudowy winna by ć ograniczona do dwóch kondygnacji), − opracowa ć program rewitalizacji placu rynkowego i zabudowy przyrynkowej (z mo żliwo ści ą kształtowania pierzei rynkowych).

Z ochrony w mpzp nale ży wył ączy ć nast ępuj ące obiekty: - domy poło żone przy Rynku w Puchaczowie (nie istniej ą), - kamienic ę przy ul. Mickiewicza w Puchaczowie (b. skromne warto ści architektoniczne, pomniejszone wskutek wymiany stolarki okiennej), - karczm ę w Brzezinach (rozebran ą w 2009 r.) - budynki gospodarcze pozbawione walorów architektonicznych i budynki współczesne poło żone na terenie zespołu dworsko-parkowego w Kolonii Ciechanki (z wyj ątkiem zrujnowanych budynków: dawnej stodoły i dawnego magazynu zbo żowego), - budynek szkoły w Turowoli.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 126 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Ponadto postuluje si ę obj ąć ochron ą w mpzp nast ępuj ące obiekty nie uj ęte w ewidencji zabytków i nie obj ęte dotychczas ochron ą ustalon ą w mpzp: − d. folwark w Turowoli - zachowane pozostało ści d. parku poło żone na terasie nad skarp ą doliny rzeki Świnki – z mo żliwo ści ą realizacji zabudowy (o formach architektury dworkowej) na jego terenie, − d. folwark w Brzezinach - fragment otuliny parkowej, zło żonej z grabów i jesionów i ewentualnie zrujnowanych obiektów (po ocenie mo żliwo ści ich odbudowy i adaptacji).

C. Stanowiska archeologiczne na obszarze gminy Puchaczów (wykaz alfabetyczny):

Tabela: Wykaz stanowisk archeologicznych na terenie gminy Puchaczów, woj. lubelskie: AZP 75-85

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Puchaczów 75-85 13 20 śad osadn., kultura staropolska, 2 poł. XIII pocz. XIV w. 75-85 14 22 Osada, kultura woły ńsko-lubaczowska ceramiki malowanej , środkowy neolit 75-85 15 29 ślad osadn., kultura i okres nieokre ślone

AZP 75-86

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Nadrybie 75-86 17 7 osada (?), kultura ceramiki sznurowej(?), eneolit; grodzisko(?) 75-86 18 8 ślad osadn. (?) 75-86 19 9 ślad osadn. (?) 75-86 20 10 ślad osadn. 75-86 21 11 ślad osadn. (?), wczesna epoka br ązu; osada (?), średniowiecze 75-86 22 12 osada (?), wczesna epoka br ązu 75-86 23 30 osada, średniowiecze Nadrybie Wie ś 75-86 19 13 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, neolit; osada, wczesne średniowiecze X-XIII w.; osada (?), kultura pradziejowa 75-86 20 14 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 21 15 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 22 16 ślad osadn., wczesna epoka br ązu; ślad osadn., wczesne średniowiecze (?) 75-86 23 29 osada (?), wczesna epoka br ązu 75-86 24 45 ślad osadn., wczesne średniowiecze XII-XIII w.; osada (?), kultura pradziejowa 75-86 25 46 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych (?), neolit; osada, wczesna epoka br ązu; ślad osadn., epoka nowo żytna 75-86 26 47 osada, wczesna epoka br ązu 75-86 27 48 ślad osadn., kultura pradziejowa ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 127 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

75-86 28 49 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 29 50 ślad osadn., paleolit schyłkowy; osada, mezolit; osada, kultura pucharów lejkowatych, neolit 75-86 30 51 osada, kultura pradziejowa 75-86 31 52 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 32 53 osada, wczesna epoka br ązu 75-86 33 54 osada, mezolit; osada, kultura pucharów lejkowatych (?), neolit 75-86 34 97 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 35 98 osada, kultura pradziejowa 75-86 36 99 osada, kultura nowo żytna Nadrybie Dwór 75-86 6 36 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 7 37 ślad osadn., wczesna epoka br ązu 75-86 8 15 ślad osadn., kultura pradziejowa 75-86 9 16 ślad osadn., wczesna epoka br ązu; ślad osadn., wczesne średniowiecze (?) 75-86 10 29 osada (?), wczesna epoka br ązu

AZP 76-85

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Brzeziny 76-85 20 56 ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej 76-85 21 71 ślad osadn., kultura trzciniecka; ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 22 72 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 23 73 ślad osadn., okres late ński 76-85 24 74 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadnictwa, wczesny br ąz; osada, okres wpływów rzymskich; ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 25 75 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 26 76 ślad osadn., X-XIII w. 76-85 27 77 ślad osadn., wczesny br ąz,; ślad osadn., kultura łu życka; ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 28 78 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadn., średniowiecze 76-85 29 79 ślad osadn., kultura łu życka 76-85 30 80 ślad osadn., okres late ński 76-85 31 81 ślad osadn., kultura amfor kulistych 76-85 32 82 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 33 83 ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 34 84 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 35 85 ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 36 86 ślad osadn., kultura łu życka 76-85 37 87 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 38 88 ślad osadnictwa, średniowiecze Ciechanki 76-85 20 70 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone Kolonia Turowola 76-85 37 53 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 38 54 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych Puchaczów 76-85 13 89 ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 14 90 ślad osadn., X-XIII w.; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 15 91 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 16 92 ślad osadn., X-XIII 76-85 17 93 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 18 94 ślad osadn., X-XIII 76-85 19 95 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 20 96 ślad osadnictwa, kultura pomorska 76-85 21 97 ślad osadn., kultura łu życka 76-85 22 98 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 23 99 ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-85 24 100 ślad osadn., wczesny br ąz Stara Wie ś 76-85 8 4 osada, wczesne średniowiecze ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 128 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

76-85 9 5 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 10 6 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych 76-85 11 7 ślad osadn., wczesne średniowiecze; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 12 8 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., okres wpływów rzymskich, ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 13 9 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 14 55 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych Turowola 76-85 57 10 osada (?), kultura pucharów lejkowatych; osada (?), kultura łu życka 76-85 58 11 osada, kultura pucharów lejkowatych 76-85 59 12 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych 76-85 60 13 osada (?), wczesne średniowiecze 76-85 61 14 osada, wczesne średniowiecze 76-85 62 15 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 63 16 ślad osadn., wczesne średniowiecze; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 64 17 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych 76-85 65 18 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., X-XIII w. 76-85 66 19 ślad osadn., kultura amfor kulistych; ślad osadn., wczesne średniowiecze; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 67 20 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 68 21 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., kultura trzciniecka (?); osada (?), kultura łu życka; ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 69 22 ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 70 23 ślad osadn., wczesne średniowiecze; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 71 24 osada, stanowisko nieokre ślone 76-85 72 25 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 73 101 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 74 102 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 75 103 ślad osadn., kultura łu życka; osada (?), wczesne średniowiecze; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 76 104 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 77 105 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 78 106 ślad osadn., kultura trzciniecka; ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 79 107 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 80 108 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych 76-85 81 109 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 82 110 osada, kultura ceramiki sznurowej 76-85 83 111 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 84 112 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 85 113 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 86 114 ślad osadn., kultura łu życka; osada, wczesne średniowiecze 76-85 87 115 ślad osadnictwa, kultura ceramiki sznurowej 76-85 88 116 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 89 117 ślad osadn., X-XIII w. 76-85 90 118 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 91 119 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 76-85 92 120 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 93 121 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych 76-85 94 122 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 95 123 ślad osadn., VII-X w. 76-85 96 124 ślad osadn., średniowiecze 76-85 97 125 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 98 126 osada, wczesne średniowiecze; ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 99 127 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 100 128 ślad osadn., wczesny br ąz 76-85 101 129 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 102 130 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 103 131 ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 104 132 ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone 76-85 105 133 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadnictwa, kultura pucharów lejkowatych 76-85 106 134 ślad osadnictwa, kultura pucharów lejkowatych; osada, wczesne średniowiecze

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 129 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

76-85 107 135 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 76-85 108 136 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 109 137 ślad osadnictwa, kultura trzciniecka 76-85 110 138 ślad osadn., wczesne średniowiecze 76-85 111 139 ślad osadnictwa, kultura pucharów lejkowatych 76-85 112 140 ślad osadnictwa, stanowisko nieokre ślone

AZP 76-86

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Albertow Kolonia 76-86 24 59 ślad osadn.; osada (?), wczesny br ąz 76-86 25 60 osada (?), wczesny br ąz 76-86 26 61 osada (?), kultura pucharów lejkowatych 76-86 27 62 osada (?), kultura pucharów lejkowatych; ślad osadnictwa, kultura trzciniecka; ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 76-86 28 63 osada (?), epoka kamienia 76-86 29 64 ślad osadn., neolit; ślad osadnictwa, wczesny br ąz 76-86 30 65 ślad osadnictwa, okres wpływów rzymskich (?) 76-86 31 66 osada (?), okres late ński (?) 76-86 32 67 ślad osadnictwa, kultura pucharów lejkowatych; slad osadnictwa, okres wpływów rzymskich

AZP 77-85

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Ciechanki 77-85 19 1 ślad osadn., neolit/epoka br ązu 77-85 20 2 ślad osadn., wczesny br ąz 77-85 21 3 osada, kultura pomorska 77-85 22 8 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 23 9 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych; ślad osadn., VIII-XI w. 77-85 24 10 ślad osadn., wczesne średniowiecze; slad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 25 11 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 26 12 ślad osadn., VII-X w.; ślad osadn., stanowisko nieore ślone 77-85 27 13 ślad osadnistwa, kultura trzciniecka; ślad osadnistwa, wczesne średniowiecze 77-85 28 14 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 29 15 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 30 16 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 31 17 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 32 18 ślad osadn., wczesny br ąz 77-85 33 19 osada, kultura łu życka 77-85 34 20 ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej (?) 77-85 35 23 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 77-85 36 24 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 130 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Ostrówek 77-85 35 25 ślad osadn., X-XII w. 77-85 36 26 osada (?), okres wpływów rzymskich; osada(?), wczesne średniowiecze 77-85 37 27 osada, VIII-X w. 77-85 38 28 ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej (?); ślad osadn., kultura łuzycka, osada (?), X-XIII w. 77-85 39 29 ślad osadn., okres wpływów rzymskich (?) 77-85 40 30 ślad osadn., kultura łuzycka; osada, X w. 77-85 41 32 ślad osadn., VIII-X w. 77-85 42 33 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., okres wpływów rzymskich 77-85 43 34 ślad osadn., XII-XIII w. 77-85 44 35 ślad osadn., kultura łuzycka, ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze 77-85 45 36 ślad osadn., X, XIII w. 77-85 46 40 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 47 41 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 48 42 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 49 43 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 50 44 ślad osadn., X-XIII w.; ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 51 45 ślad osadn., VII-X w. 77-85 52 46 osada, kultura łu życka, osada (?), wczesne średniowiecze 77-85 53 47 osada (?), kultura łu życka; ślad osadn., okres wpływów rzymskich (?), osada, VIII-X w. 77-85 54 48 osada (?), okres wpływów rzymskich; ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 55 49 osada, kultura trzciniecka (?); osada, XII-XIII w. 77-85 56 50 ślad osadn., X-XIII w. 77-85 57 53 ślad osadn., wczesny br ąz 77-85 58 54 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 59 55 ślad osadn., wczesne średniowiecze, ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 60 56 ślad osadn., wczesny brąz, osada, IX-XI w. 77-85 61 57 osada (?), VIII-X w. 77-85 62 58 ślad osadn., wczesny br ąz 77-85 63 62 ślad osadn., okres wpływów rzymskich (?) 77-85 64 63 ślad osadn., wczesne średniowiecze, ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 65 64 ślad osadn., neolit; ślad osadn., kultura łu życka; ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 66 65 osada (?), VIII-X w. 77-85 67 66 ślad osadn., okres wpływów rzymskich 77-85 68 67 ślad osadn., okres wpływów rzymskich Szpica 77-85 9 31 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 10 37 osada (?), wczesne średniowiecze 77-85 11 38 ślad osadn., wczesny br ąz; ślad osadniczy, kultura łu życka 77-85 12 39 ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-85 13 51 ślad osadn., stanowisko nieokre ślone 77-85 14 52 ślad osadn., wczesne średniowiecze

AZP 77-86

ci ci ś

miejscowo ść obszar materiał kulturowy, kultura, okres AZP naobszarze nr stanowiska nr stanowiska w miejscowo

Jasieniec 77-86 7 34 ślad osadn., mezolit 77-86 8 35 ślady osadn., mezolit; ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, neolit; osada (?), kultura ceramiki sznurowej, eneolit 77-86 9 36 osada, wczesna epoka br ązu 77-86 10 37 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych, neolit; osada (?), kultura ceramiki sznurowej (?), eneolit; ślad osadn., kultura łu życka, epoka br ązu 77-86 11 38 osada (?), kultura pucharów lejkowatych, neolit 77-86 12 39 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu Szpica 77-86 3 21 ślad osadn., (?), okres wpływów rzymskich 77-86 4 22 ślad osadn., kultura lubelsko-woły ńskiej ceramiki malowanej, neolit Wesołówka 77-86 10 25 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 131 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

77-86 11 26 ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej (?), eneolit 77-86 12 27 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 13 28 ślad osadn., (?), mezolit (?); osada, kultura pucharów lejkowatych, neolit; osada (?), kultura ceramiki sznurowej, wczesna epoka br ązu; ślad osadn., po XII w. 77-86 14 29 ślad osadn., (?), neolit (?) 77-86 15 30 ślad osadn., kultura amfor kulistych (?), neolit; ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 16 31 ślad osadn., kultura lubelsko-woły ńskiej ceramiki malowanej, neolit; ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej (?), eneolit; ślad osadn., (?),epoka br ązu; osada VIII-IX w. 77-86 17 32 osada (?), (?), wczesna epoka br ązu 77-86 18 33 osada, kultura pucharów lejkowatych, neolit Zawadów Nowy 77-86 16 4 ślad sadn., (?), (?) 77-86 17 8 ślad osadn., kultura pradziejowa, nieokre ślona 77-86 18 9 osada (?), (?), wczesna epoka br ązu; ślad osadn., do X w., osada, renesans 77-86 19 10 ślad osadn., (?), mezolit; ślad osadn., wczesne średniowiecze 77-86 20 11 ślad osadn. , kultura trzciniecka (?), II okres epoki br ązu; ślad osadn., średniowiecze 77-86 21 12 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 22 13 ślad osadn., kultura pradziejowa, nieokre ślona 77-86 23 14 osada. , kultura trzciniecka (?), II okres epoki br ązu 77-86 24 15 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 25 16 ślad osadn., (?), cykl wst ęgowy; ślad osadn., kultura ceramiki sznurowej (?), eneolit; osada (?), kultura łu życka, epoka br ązu; ślad osadn. wczesne średniowiecze 77-86 26 17 ślad osadn., kultura pradziejowa, nieokre ślona 77-86 27 18 ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 28 19 ślad osadn., kultura pucharów lejkowatych (?), neolit; ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu 77-86 29 23 ślad osadn, kultura trzciniecka, II okres epoki br ązu 77-86 30 24 osada (?), kultura ceramiki sznurowej, eneolit; ślad osadn., (?), wczesna epoka br ązu

I. Wszelkie prace ziemne prowadzone w obr ębie pojedynczych w/w stanowisk archeologicznych wymagaj ą przeprowadzenia przedinwestycyjnych bada ń archeologicznych na podstawie pozwolenia WKZ. II. Na obszarach wyst ępowania znalezisk archeologicznych ustanawia si ę stref ę ograniczonej obserwacji archeologicznej, w której: 1. Wszelkie inwestycje zwi ązane z robotami ziemnymi wymagaj ą uzyskania archeologicznych warunków konserwatorskich prowadzenia prac. 2. W przypadku realizacji liniowych sieci infrastruktury technicznej (np. linie kablowe, gazoci ągi, wodoci ągi, melioracje) oraz inwestycji kubaturowych nale ży uwzgl ędni ć nadzór archeologiczny w trakcie prowadzenia prac ziemnych (z wyj ątkiem stanowisk, które wykazane s ą wył ącznie w kwerendzie źródłowej; dla tych stanowisk obowi ązuj ą przepisy ogólne wynikaj ące z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami – por. ni żej). Na obszarze całego obszaru obj ętego Studium obowi ązuj ący jest przepis art. 32 ust. 1 w/w ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, osoby prowadz ące roboty budowlane

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 132 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______lub ziemne, które odkryły przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, i ż jest on zabytkiem, jest obowi ązany: 1) wstrzyma ć wszelkie roboty mog ące uszkodzi ć lub zniszczy ć odkryty przedmiot, 2) zabezpieczy ć, przy u życiu dost ępnych środków, ten przedmiot i miejsce jego odkrycia, 3) niezwłocznie zawiadomi ć o tym Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie, a je śli nie jest to mo żliwe Wójta Gminy Puchaczów. Jednocze śnie, poszukiwanie zabytków archeologicznych przy u życiu wszelkiego rodzaju urz ądze ń elektronicznych i technicznych – wymaga pozwolenia LWKZ w Lublinie (cyt. wy żej art. 36 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami).

Uwaga: − Niezale żnie od powy ższych ogólnych warunków ochrony stanowisk archeologicznych, postuluje si ę badania archeologiczne: − terenu wzgórza, na którym poło żone było fortalicjum, a nast ępnie zabudowa rezydencyjno-obronna i rezydencyjna (zamek, dwór, pałac), − placu rynkowego pod k ątem zachowania reliktów zabudowy na płycie rynku (uwidocznionej na mapie Heldensfelda) - badania te winny poprzedzi ć prace projektowe w obr ębie dawnego rynku.

5.3.3.3. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej Niekorzystne z punktu widzenia rolnictwa zmiany w strukturze agrarnej wskazuj ą, że w gminie kontynuowane b ędą przemiany charakterystyczne dla terenów poddanych silnym procesom urbanizacyjnym. Wzrost zainteresowania m.in. terenami budowlanymi, mo żliwo ści ą prowadzenia działalno ści gospodarczej (rozwój funkcji poza rolniczych) spowoduje, że w okresie 10-15 lat z ogólnej powierzchni u żytków rolnych ub ędzie ok. 30%. Procesowi temu sprzyja ć b ędzie przede wszystkim rozwój funkcji kopalnianej i przemysłu działaj ącego w oparciu o wynikaj ące z tego zaplecze surowcowe. Wraz z rozwojem funkcji nierolniczych nale ży podejmowa ć działania umo żliwiaj ące uzyskanie takiego stanu środowiska, który pozwoliłby na produkcj ę zdrowej żywno ści, zwłaszcza do spo życia w stanie nieprzetworzonym. Działania zmierzaj ące do poprawienia warunków dla produkcji rolniczej musz ą by ć prowadzone nie tylko w sferze kompleksu gospodarki żywno ściowej, ale przede wszystkim we wszystkich działach obsługi rolnictwa. Jednocze śnie technologie stosowane w rolnictwie nie powinny ogranicza ć innych form ______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 133 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______działalno ści, a przede wszystkim nie powodowa ć pogorszenia warunków życia w otoczeniu rolniczej przestrzeni produkcyjnej. O przyj ętej strukturze upraw i stosowanych technologiach decydowa ć b ędzie głównie rynek. Zasadnicz ą, stosowan ą technologi ą b ędzie rolnictwo intensywne z zastosowaniem nawo żenia mineralnego i chemicznej ochrony ro ślin. Istnieje potrzeba i odpowiednie uwarunkowania do wprowadzenia rolnictwa, które mo że by ć alternatyw ą rozwoju gospodarstwa rodzinnego o mniejszym areale. O mo żliwo ściach wdro żenia technologii rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego, tak szeroko propagowanych przez przyrodników, zdecyduje przede wszystkim efektywno ść tego kierunku produkcji, w tym zapotrzebowanie na produkty żywno ści oraz warunki ich zbytu po cenach adekwatnych do poniesionych kosztów i nakładów pracy. Zasoby siły roboczej w rolnictwie pozwalaj ą na podj ęcie technologii proekologicznych. Gmina ma bardzo du że mo żliwo ści produkcyjne, wykorzystanie których zale żeć b ędzie m.in. od kompleksu zabiegów w ramach restrukturyzacji struktury agrarnej, ale tak że od ilo ści nowych miejsc pracy w działach pozarolniczych. Struktura agrarna w gminie jest gorsza ni ż w województwie, znaczny odsetek gospodarstw nie spełnia wymogów gospodarstwa towarowego. Zmiany społeczno-gospodarcze w kraju, konieczno ść dostosowywania do norm europejskich spowoduje, że cz ęść gospodarstw ulegnie likwidacji. Szacuje si ę, że działy specjalne produkcji rolnej pozwol ą na utrzymanie 4 osobowej rodziny ju ż przy powierzchni 3 ha, natomiast gospodarstwa o profilu ogólnorolnym powinny w nieodległym czasie osi ągn ąć powierzchni ę ok. 20 ha, by zapewni ć utrzymanie takiej samej rodzinie. Pomimo niekorzystnych tendencji w strukturze agrarnej nale ży oczekiwa ć pozytywnych efektów restrukturyzacyjnych.. Istnieją przesłanki, by s ądzi ć, że rolnictwo wzmocni swoj ą efektywno ść na cz ęś ci obszaru gminy. Najlepsze warunki wyst ępuj ą we wsiach: Stara Wie ś, Brzeziny, Ostrówek i Ciechanki. W obszarze gminy, ze wzgl ędu na cechy i walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej powinna obowi ązywa ć racjonalna i oszcz ędna gospodarka u żytkami rolnymi. Jednym ze sposobów poprawy efektywno ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest zmiana w strukturze u żytkowania ziemi polegaj ąca na powi ększaniu gospodarstw rolnych w taki sposób, aby były to gospodarstwa towarowe. Tereny najni ższych klas bonitacyjnych (je śli wypadn ą z produkcji rolnej) oraz gleby zdegradowane i nieu żytki, o ile nie s ą wykorzystywane dla potrzeb zwi ązanych z zainwestowaniem, nale ży bezwzgl ędnie przeznaczy ć pod zalesienie lub inne cele ekologiczne. Nale ży podkre śli ć, że w tym obszarze (mała lesisto ść , du że przestrzenie ł ęgowe)

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 134 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______zalesienia maj ą swoje uzasadnienie (poza gospodarczym) – ekologiczne, klimatyczne i krajobrazowe. W uwarunkowaniach rozwoju rolnictwa wyst ępuj ą tak że inne czynniki ograniczaj ące jego modernizacj ę, których przełamanie lub zmiana jest niezb ędna dla poprawy szans ekonomicznych gospodarstw rolnych. Nale żą do nich: - słaba infrastruktura techniczna wi ększo ści wsi i terenów wiejskich - niskie dochody ludno ści rolniczej, utrudniaj ące inwestowanie, - trudno ści w zbyciu produktów rolnych, - likwidacja i powszechny stan upadku o środków (terenów) obsługi rolnictwa.

Działania strategiczne gminy winny by ć ukierunkowane na wspieranie: - zrzeszania si ę producentów rolnych – celem tworzenia silnej bazy produkcyjnej i inwestycyjnej, - procesów rekonstrukcji rolnictwa w celu zwi ększenia jego towarowo ści, - organizacji giełd i terenów urz ądzonych dla obsługi rolnictwa.

Poprawa mo żliwo ści i warunków zbytu mo że mie ć miejsce przy wła ściwym dost ępie gospodarstw do rynku zbytu – jedn ą z głównych dróg jest organizacja giełd rolnych i tworzenie towarzystw gospodarczych. W przyszło ści wa żną rol ę odgrywa ć te ż powinna spółdzielczo ść rolników. Grupom takim niezale żnie od nazwy, powinno udziela ć si ę pomocy doradczej i finansowej. Do okre ślonych ekologicznych wymogów gospodarowania nale ży dostosowa ć cał ą infrastruktur ę rolnictwa oraz sposób zagospodarowania i urz ądzenia obszarów wiejskich. Chodzi tu m.in. o: - mechanizacj ę procesów produkcyjnych w rolnictwie, - zaplecze techniczne, - budownictwo inwentarskie, - zaopatrzenie wsi i rolnictwa w wod ę. W obsłudze gospodarki rolnej powinno d ąż yć si ę do utrzymania zorganizowanych form zaplecza i terenów obejmuj ących zainwestowanie: baz, składów, magazynów, chłodni, suszarni i elewatorów, drobnego przetwórstwa i innych składników niezb ędnego maj ątku trwałego i obiektów zwi ązanych z potrzebami.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 135 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Warunki rozwoju gospodarki le śnej zawarte s ą w rozdziale 5.3.3.1 Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego.

5.3.3.4. System transportowy Komunikacja kolejowa Studium zakłada utrzymanie dotychczasowego sposobu funkcjonowania linii kolejowej przebiegaj ącej przez obszar gminy z zało żeniem poprawy bezpiecze ństwa jej funkcjonowania i ewentualn ą rozbudow ą w rejonach gdzie b ędzie to uzasadnione potrzebami u żytkowników.

Komunikacja drogowa Główne cele dla rozwoju komunikacji drogowej

° Modernizacja i przebudowa istniej ącej drogi krajowej nr 82 z realizacj ą nowego fragmentu przebiegu z omini ęciem wsi Stara Wie ś i Kolonia Turowola, cz ęś ciowo po śladzie drogi nr 148 ° Budowa odgał ęzienia drogi krajowej nr 82 w kierunku elektrowni i gminy Milejów ° Budowa nawierzchni twardej na istniej ących ci ągach dróg powiatowych i gminnych o nawierzchni gruntowej. ° Poprawa stanu technicznego nawierzchni na istniej ących ci ągach dróg powiatowych i gminnych. ° Budowa nowych elementów układu drogowego dla obsługi istniej ącej zabudowy rozproszonej. ° Dla poprawy bezpiecze ństwa ruchu drogowego na drogach powiatowych w obszarach zabudowy nale ży wybudowa ć chodniki i zatoki dla komunikacji zbiorowej, a także modernizowa ć i rozbudowywa ć o świetlanie uliczne.

Komunikacja publiczna Przewozy pasa żerskie wewn ątrz i na zewn ątrz gminy b ędą realizowane trasami komunikacji zbiorowej autobusowej. Uzupełniaj ącą rol ę w obsłudze gminy w relacjach wewn ętrznych pełni ć b ędzie podsystem rowerowy.

Techniczne zaplecze motoryzacji . Stacje paliw

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 136 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Adaptuje si ę istniej ące stacje paliw oraz dopuszcza si ę lokalizacj ę nowych na terenach gdzie będą spełnione przepisy szczegółowe przewidziane dla stacji paliw. W uwarunkowaniach gospodarki rynkowej o rozmieszczeniu i ilo ści usług w zakresie stacji paliw b ędzie decydował rynek popytu i poda ży. Stacje obsługi samochodów Adaptuje si ę istniej ące zakłady rzemie ślnicze świadcz ące usługi w zakresie obsługi samochodów i maszyn rolniczych oraz przewiduje si ę mo żliwo ść lokalizacji nowych obiektów w zale żno ści od potrzeb na terenach przewidzianych pod aktywizacj ę gospodarcz ą oraz w terenach zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej, na których przewiduje si ę dopuszczenie usług . W uwarunkowaniach gospodarki rynkowej o rozmieszczeniu ilo ści usług w zakresie obiektów obsługi samochodów i maszyn rolniczych b ędzie decydował rynek popytu i poda ży.

Parkowanie Parkowanie samochodów przewiduje si ę na terenach działek przewidzianych pod ró żne formy zabudowy. Za główn ą zasad ę polityki parkingowej nale ży przyj ąć takie uwarunkowanie dla realizacji ka żdego obiektu mieszkalnego, usługowego, miejsc pracy, które rozwi ązywa ć będzie problem miejsc do parkowania w ilo ści niezb ędnej do jego funkcjonowania wg standardów zało żonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

5.3.3.5. Infrastruktura techniczna

Elektroenergetyka Cele wiod ące rozwoju systemu elektroenergetycznego

° Poprawa pewno ści zasilania. ° Zwi ększenie mo żliwo ści przesyłu mocy i energii elektrycznej ° Podniesienie standardów zaopatrzenia odbiorców w energi ę elektryczn ą

Kierunki rozwoju systemu elektroenergetycznego Przyjmuje si ę nast ępuj ące kierunki rozwoju systemu elektroenergetycznego : ° Adaptacja istniej ących linii napowietrznych WN-110 kV.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 137 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

° Wyznaczenie rezerw terenu dla linii napowietrznych WN 110 kV i 400 kV stanowi ących wyprowadzenia energii elektrycznej z projektowanej elektrowni w Zawadowie ° Adaptacja istniej ących linii napowietrznych SN nie koliduj ących z docelowym zagospodarowaniem terenu ° Rozbudowa sieci średniego napi ęcia i niskiego napi ęcia na terenach nowego zagospodarowania i na terenach posiadaj ących deficyt mocy ° Realizacja nowych stacji transformatorowych w wykonaniu słupowym, a na terenach o du żej g ęsto ści zabudowy w wykonaniu wn ętrzowym, wolnostoj ącym lub wbudowanym w obiekty usługowe ° Zwi ększenie udziału odnawialnych źródeł energii elektrycznej (słonecznej, wodnej, wiatrowej, itd.) ° Wyznaczenie pasów technologicznych linii napowietrznych WN i SN zgodnych z : a) Rozporz ądzeniem Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji z dnia 4 marca 1999 r. w sprawie obowi ązku stosowania niektórych Polskich Norm (Dz.U. nr 22, poz 209) w zakresie obowi ązku stosowania PN-E-05100 z 1998 r. Elektroenergetyczne linie napowietrzne . Projektowanie i budowa . b) Rozporz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 11 sierpnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i środowiska, dopuszczalnych poziomów promieniowania, jakie mog ą wyst ępowa ć w środowisku oraz wymaga ń obowi ązuj ących przy wykonywaniu pomiarów kontrolnych promieniowania (Dz. U. nr 107 poz. 676) . c) Ustaw ą z dnia 16.10.1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001 r., nr 99, poz. 1079 z pó źniejszymi zmianami). Dla linii napowietrznych 110 kV i 400 kV przewiduje si ę wyznaczenie pasów technologicznych o wielko ści 2x17,5 m. od osi linii, dla linii 400 kV - 2x35 m. Na terenie wyznaczonych pasów technologicznych obowi ązuje: Zakaz: - lokalizacji w strefie uci ąż liwo ści linii napowietrznych budynków mieszkalnych i innych przeznaczonych na pobyt stały ludzi oraz gospodarczych (do czasu ewentualnej likwidacji lub skablowania linii napowietrznych) - sadzenia drzew oraz ro ślinno ści wysokiej

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 138 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Dopuszcza si ę: - ewentualna realizacja zabudowy kubaturowej w w/w strefach wył ącznie w uzgodnieniu z wła ścicielem linii napowietrznej na okre ślonych przez niego warunkach - zalesienia terenów mog ą by ć przeprowadzone w pobli żu linii napowietrznej w uzgodnieniu z wła ścicielem linii - lokalizacja budowli zawieraj ącej materiały niebezpieczne po żarowo, stacji paliw i stref zagro żonych wybuchem w bezpo średnim sąsiedztwie pasa uci ąż liwo ści wymaga uzgodnienia z wła ścicielem linii - rozbudow ę, przebudow ę istniej ącej linii napowietrznej oraz ewentualn ą przyszło ściow ą budow ę nowej linii na jej miejscu. Realizacja inwestycji po trasie istniej ącej nie wył ącza mo żliwo ści rozmieszczenia słupów i urz ądze ń niezb ędnych do korzystania z linii w innych ni ż dotychczasowych miejscach.

Telekomunikacja

Cele wiod ące systemu telekomunikacyjnego

° Poprawa standardów ł ączno ści telefonicznej. ° Pełne zaspokojenie potrzeb na ł ącza telefoniczne. ° Rozwój usług ponadpodstawowych. Kierunki rozwoju systemu telekomunikacyjnego

° Rozbudowa urz ądze ń telekomunikacyjnych (central, stacji bazowych) w celu umo żliwienia docelowego zaspokojenia potrzeb. ° Rozbudowa na terenach nowego zainwestowania oraz na terenach posiadaj ących niedostateczn ą g ęsto ść , sieci telekomunikacyjnych magistralnych i rozdzielczych w postaci kabli telefonicznych doziemnych lub na terenach o du żej g ęsto ści zabudowy kanalizacji telefonicznej. ° Rozwój usług ponadpodstawowych świadczonych przez operatorów.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 139 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

Systemy zaopatrzenia w wod ę Cele i zasady rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę Podstawowym celem rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę na obszarze gminy jest poprawa standardów dostawy wody dla poszczególnych odbiorców uwzgl ędniaj ąca: ° Maksymalne wykorzystanie grupowych wodoci ągów wiejskich dla zaopatrzenia w wod ę istniej ącego i planowanego zainwestowania na obszarze gminy. ° Wzrost niezawodno ści dostawy wody do poszczególnych odbiorców, ° Popraw ę bezpiecze ństwa przeciwpo żarowego na obszarze gminy, ° Racjonalne zagospodarowanie udokumentowanych zasobów wód podziemnych poprzez zapewnienie warunków dla wła ściwej ochrony jako ści i ilo ści wód pobieranych z istniej ących uj ęć dla potrzeb gminy. ° Preferowanie polityki zmierzaj ącej do racjonalnego wykorzystywania wody dla celów produkcyjnych (eliminowanie technologii wodochłonnych) ° Utrzymanie w eksploatacji lokalnych systemów wodociągowych funkcjonuj ących na terenach na terenach istniej ących zakładów produkcyjnych.

Kierunki rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę W studium zakłada si ę, że w okresie perspektywicznym i kierunkowym podobnie jak aktualnie podstawowe znaczenie w zaopatrzeniu gminy w wod ę spełniały b ędą istniej ące grupowe wodoci ągi wiejskie. Dla potrzeb projektowanej elektrowni zakłada si ę realizacj ę odr ębnego systemu zaopatrzenia w wod ę z kanału Wieprz – Krzna 2xDN800 oraz z jeziora Dratów 2x DN800 wraz z systemem pompowni.

Gospodarka ściekowa Cele i zasady rozwoju systemów gospodarki ściekowej Jako główne cele i zasady dla rozwoju systemów kanalizacji sanitarnej na obszarze gminy przewiduje si ę: ° Popraw ę standardów odprowadzania ścieków sanitarnych poprzez rozwój zbiorczych systemów kanalizacji sanitarnej przeznaczonych dla obsługi istniej ących i planowanych skoncentrowanych zespołów zabudowy (mieszkaniowej, usługowej, przemysłowej,

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 140 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

składowej i magazynowej) oraz zabudowy poło żonej w strefach ochronnych uj ęć zbiorczych systemów wodoci ągowych. ° Rozwój lokalnych urz ądze ń kanalizacji sanitarnej przeznaczonych do gromadzenia lub oczyszczania cieków na terenach z zabudow ą rozproszon ą poło żon ą poza zasi ęgiem stref ochronnych uj ęć zbiorczych systemów wodoci ągowych. ° Popraw ę standardów odprowadzania ścieków deszczowych poprzez zabezpieczenie mo żliwo ści realizacji na terenach przeznaczonych pod skoncentrowane zespoły zabudowy, lokalnych sieci kanalizacji deszczowej wyposa żonych w wymagane urz ądzenia do podczyszczania wód deszczowych. ° Utrzymanie powierzchniowego odprowadzania wód deszczowych na pozostałym obszarze gminy. ° Eliminacj ę istniej ących zagro żeń dla stanu czysto ści wód podziemnych i powierzchniowych wyst ępuj ących na obszarze gminy i w jego bezpo średnim sąsiedztwie. ° Dostosowanie rozwoju systemów kanalizacyjnych do uwarunkowa ń rozwoju funkcjonalno przestrzennego gminy.

Kierunki rozwoju systemu gospodarki ściekowej Gmina posiada zbiorowe systemy kanalizacji sanitarnej, oraz lokalne systemy kanalizacyjne bazuj ące na zbiornikach bezodpływowych, które nie zapewniaj ą dostatecznych standardów obsługi i s ą przyczyn ą wzrastaj ącego zagro żenia dla środowiska naturalnego. Potrzeba rozbudowy zbiorczych systemów kanalizacji sanitarnej dla gminy staje si ę zadaniem priorytetowym. W studium przewiduje si ę potrzeb ę dalszej rozbudowy zbiorczego gminnego systemu kanalizacji sanitarnej obejmuj ącego swoim zasi ęgiem obsługi wszystkie istniej ące i planowane tereny skoncentrowanej zabudowy na obszarze gminy. W okresie przej ściowym, do czasu realizacji zbiorczego systemu kanalizacji na terenach przewidzianych do obsługi tym systemem oraz na terenach z rozproszon ą zabudow ą poło żon ą poza zasi ęgiem zbiorczej kanalizacji dopuszcza si ę odprowadzanie ścieków do zbiorników bezodpływowych. Dla zabudowy rozproszonej poło żonej poza zasi ęgiem stref ochronnych uj ęć wodoci ągów grupowych dopuszcza si ę odprowadzanie ścieków do lokalnych przydomowych oczyszczalni ścieków realizowanych z zachowaniem obowi ązuj ących przepisów szczególnych.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 141 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

W studium dopuszcza si ę powierzchniowe odprowadzanie wód opadowych do gruntu lub pobliskich cieków. Na terenach zespołów zwartej zabudowy (mieszkaniowej, usługowej, przemysłowej, składowej i magazynowej) dopuszcza się mo żliwo ść realizacji lokalnych sieci kanalizacji deszczowej wyposa żonej w urz ądzenia do podczyszczania wód opadowych. Dla potrzeb projektowanej elektrowni przewiduje si ę realizacj ę oczyszczalni ścieków Deszczowo – przemysłowych i bytowych na terenie własnym obiektu oraz system ruroci ągów zrzutowych oczyszczonych ścieków deszczowo – przemysłowych DN600 do rzeki Wieprz w rejonie miejscowo ści Łysołaje.

Systemy gospodarki cieplnej i gazyfikacji Cele i zasady rozwoju systemów gospodarki cieplnej i gazyfikacji Przewiduje si ę nast ępuj ące cele i zasady rozwoju systemów gospodarki cieplnej: ° Popraw ę standardów gospodarki cieplnej poprzez dalszy rozwój gazyfikacji na obszarze istniej ącego i planowanego zainwestowania oraz rozszerzenie zastosowania gazu ziemnego dla celów grzewczych. ° Popraw ę warunków ochrony środowiska na obszarze gminy poprzez ograniczenie emisji zanieczyszcze ń spalin oraz ograniczenie uci ąż liwo ści odpadów paleniskowych. ° Popraw ę efektywno ści ekonomicznej gospodarki energetycznej w gminie. ° Dostosowanie rozwoju systemu gazowniczego do planu rozwoju funkcjonalno- przestrzennego gminy.

Kierunki rozwoju gospodarki cieplnej i gazyfikacji W studium przewiduje si ę adaptacj ę istniej ącego układu przesyłowego sieci średniopr ęż nych oraz dalsz ą jego rozbudow ę w celu zapewnienia mo żliwo ści dostawy gazu do istniej ących i planowanych zespołów zabudowy. Dalszy rozwój gazyfikacji uwzgl ędniaj ący rozszerzenie zastosowania gazu dla celów grzewczych umo żliwi zmniejszenie ilo ści źródeł ciepła spalaj ących paliwa stałe. Pozwoli to na: - podniesienie standardów obsługi cieplej na obszarze gminy, - zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do atmosfery, - zmniejszenie ilo ści odpadów paleniskowych. W studium zabezpiecza si ę trasy przebiegu gazowej sieci wysokopr ęż nej z zachowaniem wymaganych stref bezpiecze ństwa, oraz przewiduje si ę wyprowadzenie z obiektu elektrowni ruroci ągów ciepłowniczych :

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 142 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

• 2xDN450 na estakadzie do miasta Ł ęczna • 2xDN200 na estakadzie do KWK Bogdanka.

Ruroci ągi przesyłowe dalekosi ęż ne 4. Na terenie gminy Puchaczów planowany jest przebieg ruroci ągu przesyłowego dalekosi ęż nego (ropoci ąg), który ł ączyłby systemy transportu ropy na Ukrainie i w Polsce. Planowane przedsi ęwzi ęcie jest inwestycj ą celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Planowany ropoci ąg b ędzie miał średnic ę powy żej 800 mm. i przebiega ć b ędzie przez południowy i zachodni kraniec gminy, głównie przez tereny niezainwestowane. Zaleca si ę ograniczenie lokalizacji: • nowych budynków mieszkalnych w odległo ści 65 m od osi ropoci ągu; • budynków u żyteczno ści publicznej w odległo ści minimum 100 m od osi ropoci ągu.)

Gospodarka odpadami

Cele i zasady rozwoju gospodarki odpadami ° Promocja selektywnej zbiórki odpadów w miejscach ich powstawania. ° Zwi ększenie gospodarczego wykorzystania odpadów produkcyjnych z jednoczesnym zmniejszeniem ich ilo ści w wyniku wprowadzania technologii mało odpadowych i bezodpadowych. ° Nadzór nad gospodark ą odpadami niebezpiecznymi.

Kierunki rozwoju gospodarki odpadami W opracowywanym studium przewiduje si ę utrzymanie i rozwój dotychczasowego dwustopniowego systemu gospodarki odpadowej z wywozem odpadów na składowisko usytuowane poza obszarem gminy. W planowanym rozwoju systemu gospodarki odpadowej przewiduje si ę ponadto: ° Promocj ę selektywnej zbiórki odpadów w miejscach ich powstawania i gromadzenia. ° Zwi ększenie gospodarczego wykorzystania odpadów produkcyjnych.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 143 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział V POLITYKA PRZESTRZENNA ______

° Zmniejszenie ilo ści powstaj ących odpadów poprzez promowanie technologii mało- odpadowych. ° Prawidłowe zagospodarowanie terenów dla lokalnych punktów gromadzenia odpadów. ° Nadzór nad gospodark ą odpadami niebezpiecznymi.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 144 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział VI WNIOSKI DO AKTUALIZACJI PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ______

6. WNIOSKI DO AKTUALIZACJI PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

W zakresie rozwoju przestrzennego gminy jego kierunki i zasady wynikaj ą z polityki rozwojowej przyj ętej w niniejszym dokumencie Studium. Dotychczasowe dokumenty planistyczne, tj. plany zagospodarowania przestrzennego pokrywaj ą powierzchniowo cały jej obszar. Obecne uregulowania ustawowe pozwalaj ą ograniczy ć opracowanie planów do terenów niezb ędnych lub uzasadnionych potrzebami rozwojowymi. St ąd dokonano analizy potrzeb w tym zakresie i wyznaczono obszary jako konieczne do zaktualizowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które opracowane w skali 1:10 000 lub według przepisów nieaktualnej ustawy wymagaj ą przystosowania do obecnych potrzeb.

6.1 Obszary konieczne do aktualizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w skali 1:1000 lub 1:2000

• ośrodek gminny Puchaczów – teren oznaczony na zał ączniku graficznym nr 1 • Stara Wie ś – teren oznaczony na zał ączniku graficznym nr 2 • Kolonia Turowola – teren oznaczony na zał ączniku graficznym nr 3 • Centralny rejon górniczy – teren oznaczony na zał ączniku graficznym nr 4 • Obszar zwi ązany z elektrowni ą w rejonie wsi Zawadów – teren oznaczony na zał ączniku graficznym nr 5 • Obszar rekreacyjny Ostrówek – teren oznaczony na zał ączniku graficznym nr 6 • Obszary rekreacyjne Ciechanki AiB – teren oznaczony na zał ączniku graficznym nr 7a i 7b

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 145 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów Rozdział VI WNIOSKI DO AKTUALIZACJI PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ______

Materiały źródłowe: 1. Wieloletni plan inwestycyjny gminy Puchaczów na lata 2007 – 2014 uchwalony Uchwala Rady Gminy Puchaczów Nr XIV/54/07 z dnia 19.10.2007 2. Strategia rozwoju gminy Puchaczów 3. Ekofizjografia podstawowa gminy Puchaczów opracowana w 2007 roku przez Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp z o.o. w Lublinie przez mgr Zbigniewa Borchulskiego 4. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Puchaczów uchwalony Uchwał ą Rady Gminy Puchaczów nr IV/30/2002 z dnia 30 grudnia 2002. 5. Dzieje Lubelszczyzny, t. III, Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w Średniowieczu, oprac. S. Kara ś, PWN W-wa 1983. 6. Strona internetowa Głównego Urz ędu Statystycznego – Bank Danych Regionalnych. 7. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Puchaczów, Aktualizacja lipiec 2007r.

______Biuro Projektów Urbanistyki i Architektury EM Sp. z o.o. w Lublinie 146