Güney Gönenç
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
r Güney Gönenç L. AMERİKA BİRLEŞÎK kimilerinde bilgisayar yapımına elinde tutmaktadır. ABD dışın DEVLETLERİ [3,4,5] geçme yönünde hiçbir çalışma dan geliri 1975 te 687 milyon görülmezken; İspanya, İran gi dolar olmuştur (1965 te 180 mil L.l. Genel bi ülkeler yabancı firmalarla yon dolar dolayındaydı). Bunun yapım için ortaklıklar kurma yaklaşık üçte biri bankacılık Amerika Birleşik Devletleri'nde yoluna gitmişlerdir. Brezilya, alanındaki makine satışlarin giderek büyüyen, dev endüstri Hindistan gibi kimi ülkeler de dandır. Burroughs şirketinin ler haline gelen bilgisayar ya sıkı ithalat kayıtları koymak Fransa, İngiltere, Belçika, pımcısı şirketler büyümek (hat ve satıcı firmalara ağır koşul Kanada, Meksika, Filipinler, ta varlıklarını sürdürmek) için lar öne sürmek yolunu yeğlemiş Brezilya ve Almanya'da fabrika dış pazarlarını genişletmek zo lerdir, öte yandan gerek Japon ları vardır. rundadırlar. Başka bir deyişle, ya'nın büyük ihracat çabaları, bu firmalar, ABD pazarındaki gerekse sosyalist ülkelerde bil paylarıyla varlıklarını sürdür gisayar endüstrisinin hızla ge 1.3. Control Data mek olanağı kalmayacak derecede lişmekte olması, ABD firmaları Control Data Corp. (CDC) n i n büyümüşlerdir. Bir firmanın ya nı, özellikle geri kalmış ülke şayabilmesi için dünya pazarla ABD dışından geliri 1975 te ler pazarlarında yakın gelecek 409 milyon dolardır. Bu rakam rının en az Z 1012 sini elinde teki bir savaşımı gözönünde tutmalıdır görüşü bile öne sü şirketin toplam gelirinin Üçte tutmaya zorlamaktadır. ABD'de biri dolayındadır. Control Da rülmektedir. Bu nedenle, Ameri bilgisayar yapımı ve satışı kan firmaları ABD dışındaki pa ta ABD dışındaki 32 ülkede 1974 sonu ve 1975 başındaki zarlar için, genellikle Japon 8000 kişi çalıştırmaktadır. duraklamadan sonra yeniden yük ve Avrupa firmalarıyla kıyasıya Kredi kartları, faturalama, selmeye başlamıştır. Bilgisayar bir savaşım içindedirler. ABD' endüstrisinde toplam gelirler nin elektronik sanayi alanın 1975 de 25 milyar dolar olmuş daki dış ticareti, özellikle tur, 1980 de 40 milyar dolar dayanıklı tüketim araçları yö dolayında olacağı tahmin edil nünden sürekli büyük açık ver İthalat ihracat Di S Ticaret mektedir, yıllık artış yüzdesi Dengesi Bilgisayarlar mekte, bu açık özellikle bilgi 63 1013 arasındadır. Firma kârla ve IUskin dallar 1100 1037 sayar ihracatıyla (ve fazlasıy Hesaplayıcılar, rı ise 1975 te 2,2 milyar dolar 162 la) kapatılmaktadır, bu açıdan muhasebe mak. 137 25 olmuştur, 1980 de 4 milyar do da bilgisayar alanında dış pa TelefonTelgraf 49 100 51 layında olacaktır. Bu genel gö Tüketim mallan 816 zarlar ABD için çok önemli ol 165 651 rünümden sonra, bilgisayar ala Askeri aygıtlar 207 495 288 maktadır (Çizelge 1). ABD fir nındaki en büyük Amerikan çok Devre »gelen 515 965 450 maları, dış pazarlarda, bir uluslu şirketleri hakkında kısa Tıbbi aygıtlar 80 96 16 ölcmesinama yanda gerek birbirleriyle, ge 73 257 184 ekonomik bilgiler vereceğiz. aygıtları ' rek başka ülkelerin firmalarıy la rekabet etmekte; öte yandan Toplam 196S 3315 1350 özellikle gelişmiş kapitalist ülkelerin koyduğu gümrük ve ben Çizelge 1. zeri sınırlamalarla savaşmakta 1.2. Burroughs ABD'nin elektronik sanayii ala dırlar. Geri kalmış ülkelerin Burroughs şirketi Batı Avrupa nında dış ticaret durumu (1975 ve Japonya pazarlarının Z 3,6' yılı ilk altı ayı için, milyon Güney Gönenç, Y.Prof.Dr., ODTÜ sini, Brezilya'nın Z 30'unu dolar olarak) Kaynak: [9]. ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ 240 599 bordro türünden uygulamalardan Fransa ve Brezilya'da çevre bi Firma 1975 çok büyük çapta uygulamalara rimlerinin bakımının firmaca 1980 dönük dizgelere ağırlık vermek garanti edilmesi; bilgisayar IBM 52,6 51,0 tedir. Brezilya gibi büyük çap lar, veri uçları (terminal) ve CIIHB 12,7 11,7 ta dizgelere henüz gereksinme minibilgisayarlar gibi bölüm ICL duyulmayan ülkelerde ise "ser ler için ayrı ayrı teklif is 9,7 10,5 vis" büroları ve eğitim alanına tenmesi gibi önlemler getiril Univac 7,0 8,1 girmektedir. CDC'nin ABD dışın miştir. Çeşitli ülkelerde IBM Siemens 5,8 5,6 daki veri işleme merkezlerin standart koyucu kurumlarla ça Burroughs 3,6 3,1 den g e l i r i 1975 te 50 milyon tışmaktadır. Örneğin Federal CDC 3,6 3,1 dolar dolayında olmuştur. CDC Almanya'da, IBM'in kendi stan NCR birçok ülkede ortaklıklar kur dartlarını kendisinin saptama 1,4 1,0 muştur; bu ülkeler arasında İn sı, Alman yapımcılarını IBM ma ötekiler 3,6 5,9 giltere, İran, Japonya, Demok kinelerine bağlanabilecek çev ratik Alman Cumhuriyeti, Roman re birimler yapmaktan alakoy Çizelge 2. ya vardır. Şirket, dünyanın pek maktadır. Genellikle standart çok ülkesine yayılmış büyük b i r koyucu kurumlar IBM'e karşı Bilgisayar firmalarının Batı bilgi işlem ağı (cybemet) ge yenik düşmektedirler. Avrupa pazarındaki payları, liştirmiştir. Cybernet ağının yüzde olarak (1980 için veri Batı Avrupa'da altı; Kanada, len değerler tahmini değerler dir). Kaynak: [ö] . Meksika, Avustralya'da birer 1.6. NCR merkezi vardır. CDC ayrıca PLATO adlı bilgisayar temelli NCR'in yıllık geliri 2,16 mil bir eğitim dizgesini pazarla yar dolardır, bunun 1,1 milyar 2.2. İngiltere maktadır. Bu dizge için CDC doları ABD dışından gelmekte İngiltere'de, özellikle hükümel İran'la anlaşmıştır; SSCB i l e dir. Genellikle bankacılık, sü çevrelerinde "İngiliz malı kul de PLATO'yu da içeren bir kar permarketler, parekende satış lan" sloganı, bilgisayar ala şılıklı teknik program üzerin yerleri gibi alanlara pazarla nında az çok etkili olabilmek de anlaşmıştır. ma yapmaktadır. Batı Avrupa pa tedir. İngiltere pazarının 1 zarlarının % 12 sini, Japonya % 35'ini İngiliz firması ICL nın Z 2,4'ünü elinde tutmakta (International Computers Ltd.) 1.4. Honeyvell dır. elinde tutmaktadır, pazarın Honeyvell 1976 yıllarındaki Z 30'u ise IBM'in elindedir. ICL firması 1975 yılında 427 toplam 1,3 milyar dolar geliri 1.7. Univac milyon dolar gelir elde etmiş nin yarıdan çoğunu ABD dışından 32 ülkeye dağılmış, 20 000 per tir, bunun 169 milyonu kârdır. elde etmiştir. Bu şirket İngil sonel çalıştıran Univac'in ABD Bu gelirin % 40'ı İngiltere tere pazarının Z 8'ini, İtalya' dışından geliri yılda 600 miİ dışından (özellikle İngiliz nın Z 20'8İni, Avustralya'nın yon dolar dolayındadır, yıllık Uluslar Topluluğu ülkelerinden) Z 14'ünü elinde tutmaktadır. toplam geliri ise 1,4 milyar gelmiştir. Firma 28 000 kişi Fransa'daki CIIHB şirketinin dolardır. Federal Almanya'da, çalıştırmaktadır. ICL firması, Z 47 hissesi Honeywe11'indir. Kanada'da, Iskoçya'da, Japonya' 1959'dan bu yana gerçekleşti da yapım merkezleri vardır. rilmiş bir dizi firmalararası birleşmenin sonucu ortaya çık 1.5. IBM mıştır. Bu birleşmelere konu olan firmalar arasında Leo Com IBM şirketinin 1975 teki toplam puters, English Electric, geliri 14,4 milyar dolar olmuş 2. BATI AVRUPA [4,6] British Tabulating Machine Co., tur, bunun 7,3 milyar doları PoversSamas Machines, English ABD dışından elde edilmiştir. 2.1. Genel Electric Computers Ltd. gibi IBM ABD dışında 21 fabrika ile Batı Avrupa'da ABD firmalarının şirketlerle General Electric 10 laboratuvara sahiptir ve egemenliği, özellikle Avrupa Co.Ltd., Ferranti, Data Recor i 130 000 kişi çalıştırmaktadır. Ekonomik Topluluğu'nun kurulma ding Instrument, Marconi, El Batının pek çok ülkesinde bil sından sonra, bir dereceye ka liott Automation gibi şirket gisayar pazarının yarısından dar frenlenmiştir. Çizelge 2'de lerin bilgisayar bölümleri ; çoğunu elinde tutmaktadır, bir büyük bilgisayar firmalarının vardır. çok küçük ülkede de pazarın he tüm Batı Avrupa'da 1975'teki men tümü IBM'e aittir, IBM yal ve 1980'deki (tahmini) pazar 2.3. Fransa nızca İngiltere ile Japonya'da payları görülmektedir. 1975 pazarın Z 40'ından azına sahip sonunda kurulu bilgisayar değe Telefunken, Siemens, Philips, tir. Bu kadar büyük sayıda per 1 rinin ömeğin Federal Almanya' CII (Compagnie Internationale sonel çalıştıran IBMin dikkati da 5,6 milyar dolar, Fransa'da pour l'Informatique) arasında i çeken bir özelliği de hemen 4,5 milyar dolar ve tüm Batı gerçekleştirilen birleşme ve [ hiçbir kuruluşunda sendika kur Avrupa'da 22 milyar dolar oldu ortaya çıkan Unidata kuruluşu j durmamayı başarmasıdır. ğunu burada eklemeliyiz. Bu de 1975'te çözüldü. Bunun sonucunj Çeşitli ülkelerin hükümetleri ğerin 1980'de 39 milyar dolara da Philips büyük bilgisayar | IBM'in "uygulama"larına karşı, erişeceği tahmin edilmektedir. yapımından vazgeçti, Fransız j sözleşmelere özel maddeler kon Şimdi, İngiltere, Fransa ve ortak CII de 1976'da ABD çok } masını zorunlu kılarak, önlem Federal Almanya'daki duruma uluslu Compagnie HoneywellBullj ler almaktadırlar, örneğin kısaca bakalım. firması ile birleşerek CIIHB ' ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ 240 600 Şekil 1. CIIHB şirketinin ortaya çıkmasmdaki birleşmeler ayrılmalar zinciri. Kaynak: [ö] firmasını kurdu. CIIHB ye ge Siemens, kendi ülkesi dışına sağlamışlardır. Geri kalan linceye kadarki birleşme ve pek fazla taşamamıştır, ancak Z 45, ABD firmalarınca sağlan çözülmeler uluslararası serma Benelüks ülkeleriyle (Z 12) mıştır. Japon firmaları da çok yenin içiçeliğine ve çokuluslu Danimarka'da (Z 6) yayılmıştır. karmaşık birleşmeortaklıkya şirketlerin karmaşık yapısına tırım süreçleri sonunda oluş güzel bir örnek oluşturmakta muşlardır. Bu firmaların ABD firmalarıyla birlikte Japonya dır (Şekil 1). Bugün Fransa'da 3 . JAPONYA [4,7] miniler dışında bilgisayar pa kurulu bilgisayar sayısını bö zarının Z 27'sini CIIHB, Japonya, bilgisayar sayısı ba lüşümleri Çizelge 3'de göste Z 54'ünü IBM elinde tutmakta kımından halen dünyada ikinci rilmiştir. 1972'de 6 büyük dır (IBM'in Montpellier fabri sırayı tutmaktadır. Ülkedeki Japon firması ikişer ikişer